ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
 ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
First itemPrevious itemแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าNext itemLast item chage to ROMAN letter
TIPITAKA Volume 10 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 2 : Sutta. Tī. Ma.
                      Mahanidanasuttam
     [57]   Evamme   sutam   .   ekam  samayam  bhagava  kurusu  viharati
kammasadammam   1-   nama  kurunam  nigamo  .  athakho  ayasma  anando
yena    bhagava    tenupasankami   upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva
ekamantam   nisidi   .   ekamantam   nisinno   kho   ayasma  anando
bhagavantam   etadavoca   acchariyam   bhante   abbhutam   bhante   yavagambhiro
cayam     bhante     paticcasamuppado     gambhiravabhaso     ca    atha
ca   pana   me  uttanakuttanako  viya  khayatiti  .  ma  hevam  ananda
avaca   ma   hevam  ananda  avaca  gambhiro  cayam  2-  paticcasamuppado
gambhiravabhaso    ca    .    etassa   ananda   dhammassa   ananubodha
appativedha    evamayam   paja   tantakulakajata   gunaganthikajata   3-
munjapabbajabhuta 4- apayam duggatim vinipatam samsaram nativattati.
     {57.1}   Atthi   idappaccaya   jaramarananti  iti  putthena  sata
ananda  atthitissa  vacaniyam  .  kimpaccaya  jaramarananti  iti  ce  vadeyya
jatipaccaya jaramarananti iccassa vacaniyam.
     {57.2}  Atthi  idappaccaya  jatiti  iti  putthena  sata  ananda
atthitissa  vacaniyam  .  kimpaccaya  jatiti  iti ce vadeyya bhavapaccaya jatiti
iccassa vacaniyam.
     {57.3} Atthi idappaccaya bhavoti iti putthena sata ananda atthitissa
@Footnote: 1 kammasadhammantipi patho. 2 Ma. Yu. ananda. 3 Ma. Yu. kulaganthikajata.
@4 Si. munjababbajabhuta.
Vacaniyam   .   kimpaccaya   bhavoti   iti   ce   vadeyya  upadanapaccaya
bhavoti iccassa vacaniyam.
     {57.4}  Atthi  idappaccaya  upadananti iti putthena sata ananda
atthitissa  vacaniyam  .  kimpaccaya  upadananti iti ce vadeyya tanhapaccaya
upadananti iccassa vacaniyam.
     {57.5}  Atthi  idappaccaya  tanhati  iti  putthena  sata ananda
atthitissa  vacaniyam  .  kimpaccaya  tanhati  iti  ce vadeyya vedanapaccaya
tanhati iccassa vacaniyam.
     {57.6}  Atthi  idappaccaya  vedanati  iti  putthena sata ananda
atthitissa  vacaniyam  .  kimpaccaya  vedanati  iti  ce  vadeyya phassapaccaya
vedanati iccassa vacaniyam.
     {57.7}  Atthi  idappaccaya  phassoti  iti  putthena  sata ananda
atthitissa  vacaniyam  .  kimpaccaya  phassoti  iti  ce vadeyya namarupapaccaya
phassoti iccassa vacaniyam.
     {57.8}  Atthi  idappaccaya  namarupanti  iti putthena sata ananda
atthitissa  vacaniyam  .  kimpaccaya  namarupanti iti ce vadeyya vinnanapaccaya
namarupanti iccassa vacaniyam.
     {57.9}  Atthi  idappaccaya  vinnananti  iti putthena sata ananda
atthitissa  vacaniyam  .  kimpaccaya  vinnananti iti ce vadeyya namarupapaccaya
vinnananti iccassa vacaniyam.
     {57.10}  Iti  kho  ananda namarupapaccaya vinnanam vinnanapaccaya
namarupam   namarupapaccaya   phasso   phassapaccaya  vedana  vedanapaccaya
tanha   tanhapaccaya   upadanam   upadanapaccaya   bhavo   bhavapaccaya
Jati     jatipaccaya     jaramaranam     sokaparidevadukkhadomanassupayasa
sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
     [58]   Jatipaccaya   jaramarananti   iti   kho  panetam  vuttam .
Tadananda    iminapetam    pariyayena    veditabbam   yatha   jatipaccaya
jaramaranam   .   jati   ca   1-  hi  ananda  nabhavissa  sabbena  sabbam
sabbatha   sabbam   kassaci   kimhici   seyyathidam   devanam  va  devattaya
gandhabbanam   va   gandhabbattaya   yakkhanam  va  yakkhattaya  bhutanam  va
bhutattaya     manussanam     va     manussattaya     catuppadanam    va
catuppadattaya   pakkhinam   va  pakkhittaya  sirimsapanam  va  sirimsapattaya .
Tesam  tesanca  2-  hi  ananda  sattanam  tathattaya  jati  nabhavissa .
Sabbaso    jatiya    asati   jatinirodha   api   nu   kho   jaramaranam
pannayethati  .  no  hetam  bhante . Tasmatihananda eseva hetu etam
nidanam    esa    samudayo    esa    paccayo    jaramaranassa    yadidam
jati.
     {58.1}  Bhavapaccaya  jatiti  iti  kho  panetam  vuttam . Tadananda
iminapetam    pariyayena    veditabbam    yatha   bhavapaccaya   jati  .
Bhavo   ca   3-   hi   ananda   nabhavissa   sabbena   sabbam   sabbatha
sabbam   kassaci  kimhici  seyyathidam  kamabhavo  va  rupabhavo  va  arupabhavo
va   .    sabbaso   bhave   asati   bhavanirodha   api   nu  kho  jati
pannayethati   .   no   hetam   bhante   .   tasmatihananda  eseva
@Footnote:1-2-3 Yu. va. ito param idisameva.
Hetu   etam   nidanam   esa   samudayo   esa  paccayo  jatiya  yadidam
bhavo.
     {58.2}   Upadanapaccaya   bhavoti   iti  kho  panetam  vuttam .
Tadananda   iminapetam   pariyayena   veditabbam   yatha   upadanapaccaya
bhavo   .   upadananca  hi  ananda  nabhavissa  sabbena  sabbam  sabbatha
sabbam   kassaci   kimhici   seyyathidam   kamupadanam  va  ditthupadanam  va
silabbatupadanam   va   attavadupadanam   va   .   sabbaso  upadane
asati   upadananirodha   api   nu   kho   bhavo  pannayethati  .  no
hetam   bhante   .   tasmatihananda  eseva  hetu  etam  nidanam  esa
samudayo esa paccayo bhavassa yadidam upadanam.
     {58.3}   Tanhapaccaya  upadananti  iti  kho  panetam  vuttam .
Tadananda    iminapetam    pariyayena   veditabbam   yatha   tanhapaccaya
upadanam  .  tanha  ca  hi  ananda  nabhavissa  sabbena  sabbam  sabbatha
sabbam   kassaci   kimhici   seyyathidam   rupatanha   saddatanha   gandhatanha
rasatanha   photthabbatanha   dhammatanha   .   sabbaso   tanhaya   asati
tanhanirodha  api  nu  kho  upadanam  pannayethati. No hetam bhante.
Tasmatihananda  eseva  hetu  etam  nidanam  esa  samudayo esa paccayo
upadanassa yadidam tanha.
     {58.4}  Vedanapaccaya  tanhati  iti kho panetam vuttam. Tadananda
iminapetam   pariyayena   veditabbam   yatha   vedanapaccaya   tanha .
Vedana   ca   hi   ananda   nabhavissa   sabbena  sabbam  sabbatha  sabbam
Kassaci    kimhici   seyyathidam   cakkhusamphassaja   vedana   sotasamphassaja
vedana     ghanasamphassaja     vedana     jivhasamphassaja    vedana
kayasamphassaja   vedana  manosamphassaja  vedana  .  sabbaso  vedanaya
asati   vedananirodha   api   nu   kho   tanha  pannayethati  .  no
hetam   bhante   .   tasmatihananda  eseva  hetu  etam  nidanam  esa
samudayo esa paccayo tanhaya yadidam vedana.
     [59]   Iti   kho  panetam  ananda  vedanam  paticca  tanha  tanham
paticca   pariyesana   pariyesanam   paticca  labho  labham  paticca  vinicchayo
vinicchayam   paticca   chandarago   chandaragam  paticca  ajjhosanam  ajjhosanam
paticca   pariggaho   pariggaham  paticca  macchariyam  macchariyam  paticca  arakkho
arakkham     1-     paticca     arakkhadhikaranam    dandadanasatthadana-
kalahaviggahavivadatuvamtuvampesunnamusavada    aneke    papaka    akusala
dhamma  sambhavantiti  iti  2-  kho  panetam  vuttam  .  tadananda iminapetam
pariyayena    veditabbam    yatha   arakkhadhikaranam   dandadanasatthadana-
kalahaviggahavivadatuvamtuvampesunnamusavada    aneke    papaka    akusala
dhamma sambhavanti 3-.
     {59.1}  Arakkho  ca  hi  ananda nabhavissa sabbena sabbam sabbatha
sabbam  kassaci  kimhici  .  sabbaso arakkhe asati arakkhanirodha api nu kho
dandadanasatthadanakalahaviggahavivadatuvamtuvampesunnamusavada
aneke   papaka   akusala   dhamma   sambhaveyyunti   .    no  hetam
bhante    .     tasmatihananda    eseva    hetu    etam    nidanam
@Footnote: 1 Ma. Yu. arakkham paticcati pathadvayam natthi. 2 Ma. Yu. iti kho panetam
@vuttam .pe. veditabbam yathati ime patha natthi. 3 Ma. Yu. sambhavantiti
@ito kho panetam veditabbam yatha.
Esa     samudayo    esa    paccayo    dandadanasatthadanakalahaviggaha-
vivadatuvamtuvampesunnamusavadanam     anekesam     papakanam     akusalanam
dhammanam sambhavaya yadidam arakkho.
     {59.2} Macchariyam paticca arakkhoti iti kho panetam vuttam. Tadananda 1-
iminapetam   pariyayena   veditabbam  yatha  macchariyam  paticca  arakkho .
Macchariyanca  hi  ananda  nabhavissa  sabbena  sabbam  sabbatha  sabbam  kassaci
kimhici  .   sabbaso  macchariye  asati  macchariyanirodha api nu kho arakkho
pannayethati  .  no  hetam  bhante . Tasmatihananda eseva hetu etam
nidanam esa samudayo esa paccayo arakkhassa yadidam macchariyam.
     {59.3}  Pariggaham paticca macchariyanti iti kho panetam vuttam. Tadananda
iminapetam   pariyayena   veditabbam   yatha  pariggaham  paticca  macchariyam .
Pariggaho   ca   hi   ananda   nabhavissa  sabbena  sabbam  sabbatha  sabbam
kassaci   kimhici   .   sabbaso   pariggahe   asati   pariggahanirodha  api
nu  kho  macchariyam  pannayethati  .  no  hetam  bhante . Tasmatihananda
eseva  hetu  etam  nidanam  esa  samudayo esa paccayo macchariyassa yadidam
pariggaho.
     {59.4}  Ajjhosanam  paticca  pariggahoti  iti  kho  panetam vuttam.
Tadananda    iminapetam    pariyayena    veditabbam    yatha   ajjhosanam
paticca   pariggaho   .   ajjhosananca   hi  ananda  nabhavissa  sabbena
sabbam    sabbatha   sabbam   kassaci   kimhici   .   sabbaso   ajjhosane
asati      ajjhosananirodha      api      nu      kho     pariggaho
@Footnote: 1 Po. tasmatihananda.
Pannayethati   .   no   hetam   bhante   .   tasmatihananda  eseva
hetu    etam   nidanam   esa   samudayo   esa   paccayo   pariggahassa
yadidam ajjhosanam.
     {59.5}   Chandaragam   paticca   ajjhosananti   iti   kho  panetam
vuttam   .   tadananda  iminapetam  pariyayena  veditabbam  yatha  chandaragam
paticca   ajjhosanam   .  chandarago  ca  hi  ananda  nabhavissa  sabbena
sabbam   sabbatha   sabbam   kassaci   kimhici  .  sabbaso  chandarage  asati
chandaraganirodha   api   nu   kho   ajjhosanam   pannayethati   .  no
hetam   bhante   .   tasmatihananda  eseva  hetu  etam  nidanam  esa
samudayo esa paccayo ajjhosanassa yadidam chandarago.
     {59.6}  Vinicchayam  paticca  chandaragoti  iti  kho  panetam  vuttam.
Tadananda   iminapetam   pariyayena   veditabbam   yatha   vinicchayam  paticca
chandarago   .   vinicchayo    ca  hi  ananda  nabhavissa  sabbena  sabbam
sabbatha    sabbam    kassaci    kimhici   .   sabbaso   vinicchaye   asati
vinicchayanirodha   api   nu  kho  chandarago  pannayethati  .  no  hetam
bhante   .  tasmatihananda  eseva  hetu  etam  didanam  esa  samudayo
esa paccayo chandaragassa yadidam vinicchayo.
     {59.7}   Labham   paticca  vinicchayoti  iti  kho  panetam  vuttam .
Tadananda     iminapetam     pariyayena     veditabbam    yatha    labham
paticca   vinicchayo   .   labho   ca   hi   ananda  nabhavissa  sabbena
sabbam   sabbatha   sabbam   kassaci   kimhici   .   sabbaso   labhe  asati
labhanirodha    api    nu    kho   vinicchayo   pannayethati   .   no
Hetam   bhante   .   tasmatihananda  eseva  hetu  etam  nidanam  esa
samudayo esa paccayo vinicchayassa yadidam labho.
     {59.8}   Pariyesanam  paticca  labhoti  iti  kho  panetam  vuttam .
Tadananda    iminapetam    pariyayena    veditabbam    yatha    pariyesanam
paticca   labho   .   pariyesana   ca   hi  ananda  nabhavissa  sabbena
sabbam    sabbatha   sabbam   kassaci   kimhici   .   sabbaso   pariyesanaya
asati   pariyesananirodha   api   nu  kho  labho  pannayethati  .  no
hetam   bhante   .   tasmatihananda  eseva  hetu  etam  nidanam  esa
samudayo esa paccayo labhassa yadidam pariyesana.
     {59.9}   Tanham  paticca  pariyesanati  iti  kho  panetam  vuttam .
Tadananda    iminapetam   pariyayena   veditabbam   yatha   tanham   paticca
pariyesana   .   tanha   ca   hi   ananda   nabhavissa  sabbena  sabbam
sabbatha    sabbam    kassaci   kimhici   seyyathidam   kamatanha   bhavatanha
vibhavatanha   .   sabbaso   tanhaya   asati  tanhanirodha  api  nu  kho
pariyesana   pannayethati   .   no   hetam  bhante  .  tasmatihananda
eseva  hetu  etam  nidanam  esa  samudayo  esa  paccayo  pariyesanaya
yadidam tanha.
     [60]  Iti  kho  ananda  ime  dve  dhamma  dvayena  vedanaya
ekasamosarana bhavanti.
     {60.1}   Phassapaccaya   vedanati   iti   kho  panetam  vuttam .
Tadananda    iminapetam    pariyayena    veditabbam   yatha   phassapaccaya
vedana   1-   .    phasso   ca   hi   ananda   nabhavissa   sabbena
@Footnote: 1 Ma. vedanati.
Sabbam    sabbatha    sabbam    kassaci   kimhici   seyyathidam   cakkhusamphasso
sotasamphasso      ghanasamphasso      jivhasamphasso      kayasamphasso
manosamphasso   .   sabbaso   phasse   asati  phassanirodha  api  nu  kho
vedana   pannayethati   .   no   hetam   bhante   .  tasmatihananda
eseva   hetu   etam  nidanam  esa  samudayo  esa  paccayo  vedanaya
yadidam phasso.
     {60.2}  Namarupapaccaya  phassoti  iti kho panetam vuttam. Tadananda
iminapetam   pariyayena   veditabbam   yatha   namarupapaccaya   phasso .
Yehi  ananda  akarehi  yehi  lingehi  yehi nimittehi yehi uddesehi
namakayassa   pannatti   hoti   tesu   akaresu  tesu  lingesu  tesu
nimittesu  tesu  uddesesu  asati  api  nu  kho rupakaye adhivacanasamphasso
pannayethati  .  no  hetam  bhante  .  yehi  ananda  akarehi yehi
lingehi   yehi   nimittehi  yehi  uddesehi  rupakayassa  pannatti  hoti
tesu  akaresu  tesu  lingesu  tesu  nimittesu  tesu  uddesesu asati
api   nu   kho   namakaye  patighasamphasso  pannayethati  .  no  hetam
bhante   .   yehi  ananda  akarehi  yehi  lingehi  yehi  nimittehi
yehi   uddesehi   namakayassa   ca   rupakayassa   ca   pannatti  hoti
tesu  akaresu  tesu  lingesu  tesu  nimittesu  tesu  uddesesu asati
api  nu  kho  adhivacanasamphasso  va  patighasamphasso  va  pannayethati .
No   hetam  bhante  .  yehi  ananda  akarehi  yehi  lingehi  yehi
nimittehi    yehi    uddesehi    namarupassa   pannatti   hoti   tesu
Akaresu   tesu   lingesu   tesu   nimittesu  tesu  uddesesu  asati
api   nu   kho   phasso   pannayethati   .   no   hetam   bhante .
Tasmatihananda    eseva    hetu    etam    nidanam   esa   samudayo
esa paccayo phassassa yadidam namarupam.
     {60.3}   Vinnanapaccaya  namarupanti  iti  kho  panetam  vuttam .
Tadananda    iminapetam   pariyayena   veditabbam   yatha   vinnanapaccaya
namarupam   .   vinnananca   hi  ananda  matu  kucchismim  na  okkamissatha
api  nu  kho  namarupam  matu kucchismim samucchijjissathati. No hetam bhante.
Vinnananca   hi   ananda   matu   kucchismim   okkamitva   vokkamissatha
api   nu   kho   namarupam   itthattaya  abhinibbattissathati  .  no  hetam
bhante   .   vinnananca   hi   ananda  daharasseva  sato  vocchijjissatha
kumarakassa   va   kumarikaya  va  api  nu  kho  namarupam  vuddhim  virulhim
vepullam   apajjissathati   .   no   hetam   bhante  .  tasmatihananda
eseva   hetu  etam  nidanam  esa  samudayo  esa  paccayo  namarupassa
yadidam vinnanam.
     {60.4}   Namarupapaccaya  vinnananti  iti  kho  panetam  vuttam .
Tadananda    iminapetam   pariyayena   veditabbam   yatha   namarupapaccaya
vinnanam   .   vinnananca   hi   ananda  namarupe  patittham  na  labhimssatha
api   nu   kho   ayatim  jatijaramaranadukkhasamudayasambhavo  pannayethati .
No  hetam  bhante  .  tasmatihananda  eseva  hetu  etam  nidanam esa
samudayo  esa  paccayo  vinnanassa  yadidam  namarupam  .  ettavata  kho
@Footnote: 1 Yu. matukucchim. ito param idisameva.
Ananda  jayetha  va  jiyetha  va miyetha va cavetha va upapajjetha va.
Ettavata   kho   adhivacanapatho   ettavata   niruttipatho  ettavata
pannattipatho   ettavata   pannavacaram   ettavata   vattam  vattati .
Itthattam pannapanaya yadidam namarupam saha vinnanena. [1]-
     [61]  Kittavata  ca  ananda attanam pannapento pannapeti 2-.
Rupim   va   hi   ananda   parittam  attanam  pannapento  pannapeti  rupi
me   paritto   attati   .   rupim   va  hi  ananda  anantam  attanam
pannapento    pannapeti    rupi   me   ananto   attati   .   arupim
va   hi   ananda   parittam   attanam   pannapento   pannapeti   arupi
me   paritto   attati   .   arupim  va  hi  ananda  anantam  attanam
pannapento pannapeti arupi me ananto attati.
     {61.1}  Tatrananda  yo  so  rupim  parittam  attanam  pannapento
pannapeti  etarahi  va  so  rupim  parittam  attanam  pannapento pannapeti
tathabhavim  3-  va  so  rupim  parittam  attanam pannapento pannapeti atatham
va  pana  santam  tathattaya  upakappessamiti  iti  va panassa hoti. Evam
santam kho ananda rupim parittattanuditthi anusetiti iccalam vacanaya.
     {61.2}  Tatrananda  yo  so  rupim  anantam  attanam  pannapento
pannapeti  etarahi  va  so  rupim  anantam  attanam  pannapento pannapeti
tathabhavim   4-   va  so  rupim  anantam  attanam  pannapento  pannapeti
@Footnote: 1 Si. Ma. annamannapaccayata pavattati. 2 pannapento pannapetitipi patho.
@3-4 Ma. Yu. tattha bhavim. ito param idisameva.
Atatham   va   pana   santam   tathattaya  upakappessamiti  iti  va  panassa
hoti   .   evam   santam  kho  ananda  rupim  anantattanuditthi  anusetiti
iccalam vacanaya.
     {61.3}  Tatrananda  yo  so  arupim  parittam  attanam pannapento
pannapeti   etarahi   va   so   arupim   parittam   attanam  pannapento
pannapeti   tathabhavim   va   so   arupim   parittam  attanam  pannapento
pannapeti   atatham   va  pana  santam  tathattaya  upakappessamiti  iti  va
panassa   hoti   .   evam   santam  kho  ananda  arupim  parittattanuditthi
anusetiti iccalam vacanaya.
     {61.4}  Tatrananda  yo  so  arupim  anantam  attanam pannapento
pannapeti  etarahi  va  so  arupim  anantam  attanam pannapento pannapeti
tathabhavim  va  so  arupim  anantam  attanam  pannapento  pannapeti  atatham
va  pana  santam  tathattaya  upakappessamiti  iti  va panassa hoti. Evam
santam  kho  ananda  arupim  anantattanuditthi  anusetiti  iccalam vacanaya.
Ettavata kho ananda attanam pannapento pannapetiti.
     [62]   Kittavata   ca   ananda   attanam  na  pannapento  na
pannapeti   .   rupim  va  hi  ananda  parittam  attanam  na  pannapento
na   pannapeti   rupi   me  paritto  attati  .  rupim  va  hi  ananda
anantam   attanam   na   pannapento   na   pannapeti  rupi  me  ananto
attati   .   arupim  va  hi  ananda  parittam  attanam  na  pannapento
na   pannapeti  arupi  me  paritto  attati  .  arupim  va  hi  ananda
@Footnote: 1 Ma. Yu. pannapeti.
Anantam   attanam   na   pannapento   na  pannapeti  arupi  me  ananto
attati.
     {62.1}  Tatrananda  yo  so  rupim  parittam attanam na pannapento
na   pannapeti  etarahi  va  so  rupim  parittam  attanam  na  pannapento
na  pannapeti  tathabhavim  va  so  rupim  parittam  attanam  na  pannapento
na   pannapeti   atatham   va  pana  santam  tathattaya  upakappessamiti  iti
va  panassa  na  hoti  .  evam  santam  kho  ananda rupim parittattanuditthi
nanusetiti iccalam vacanaya.
     {62.2}  Tatrananda  yo  so  rupim  anantam attanam na pannapento
na  pannapeti  etarahi  va  so  rupim  anantam  attanam  na pannapento na
pannapeti  tathabhavim  va  so  rupim  anantam  attanam  na  pannapento  na
pannapeti   atatham   va  pana  santam  tathattaya  upakappessamiti  iti  va
panassa   na   hoti  .  evam  santam  kho  ananda  rupim  anantattanuditthi
nanusetiti iccalam vacanaya.
     {62.3}  Tatrananda  yo  so  arupim parittam attanam na pannapento
na  pannapeti  etarahi  va  so  arupim  parittam  attanam na pannapento na
pannapeti  tathabhavim  va  so  arupim  parittam  attanam  na  pannapento na
pannapeti   atatham   va  pana  santam  tathattaya  upakappessamiti  iti  va
panassa   na  hoti  .  evam  santam  kho  ananda  arupim  parittattanuditthi
nanusetiti iccalam vacanaya.
     {62.4}  Tatrananda  yo  so  arupim anantam attanam na pannapento
na  pannapeti  etarahi  va  so  arupim  anantam  attanam  na  pannapento
Na  pannapeti  tathabhavim  va  so  arupim  anantam  attanam  na pannapento
na  pannapeti  atatham  va  pana  santam  tathattaya  upakappessamiti  iti va
panassa   na  hoti  .  evam  santam  kho  ananda  arupim  anantattanuditthi
nanusetiti   iccalam   vacanaya   .  ettavata  kho  ananda  attanam
na pannapento na pannapetiti.
     [63]    Kittavata    ca    ananda   attanam   samanupassamano
samanupassati   .   vedanam   va   hi   ananda   attanam  samanupassamano
samanupassati   vedana  me  attati  na  heva  kho  me  vedana  atta
appatisamvedano  me  attati  [1]-  .  na  heva kho me vedana atta
nopi   appatisamvedano   me  atta  atta  me  vedayati  vedanadhammo
hi   me   attati   iti   va   hi   ananda  attanam  samanupassamano
samanupassati.
     {63.1}   Tatrananda  yo  so  evamaha  vedana  me  attati
so   evamassa   vacaniyo   tisso   kho  ima  avuso  vedana  sukha
vedana   dukkha   vedana   adukkhamasukha   vedana   imasam   kho  tvam
tissannam   vedananam   katamam   attato   samanupassasiti   .  yasmim  ananda
samaye  sukham  vedanam  vedeti  neva  tasmim  samaye  dukkham  vedanam  vedeti
na  adukkhamasukham  vedanam  vedeti  sukhamyeva  tasmim  samaye  vedanam vedeti.
Yasmim   ananda   samaye   dukkham   vedanam   vedeti  neva  tasmim  samaye
sukham   vedanam   vedeti   na   adukkhamasukham   vedanam   vedeti   dukkhamyeva
tasmim   samaye   vedanam   vedeti  .  yasmim  ananda  samaye  adukkhamasukham
@Footnote: 1 Ma. Yu. iti va hi ananda samanupassamano samanupassati.
Vedanam   vedeti   neva   tasmim  samaye  sukham  vedanam  vedeti  na  dukkham
vedanam vedeti adukkhamasukhamyeva tasmim samaye vedanam vedeti.
     {63.2}   Sukhapi   kho   ananda   vedana   anicca   sankhata
paticcasamuppanna   khayadhamma   vayadhamma   viragadhamma   nirodhadhamma  .
Dukkhapi   kho   ananda   vedana   anicca   sankhata  paticcasamuppanna
khayadhamma   vayadhamma   viragadhamma   nirodhadhamma  .  adukkhamasukhapi  kho
ananda    vedana    anicca    sankhata   paticcasamuppanna   khayadhamma
vayadhamma  viragadhamma  nirodhadhamma  .  tassa  sukham  vedanam  vedayamanassa
eso  me  attati  hoti  tassayeva  sukhaya  vedanaya  nirodha byaga
me  attati  hoti  .  dukkham  vedanam  vedayamanassa  eso  me attati
hoti   .  tassayeva  dukkhaya  vedanaya  nirodha  byaga  me  attati
hoti   .  adukkhamasukham  vedanam  vedayamanassa  eso  me  attati  hoti
tassayeva  adukkhamasukhaya  vedanaya  nirodha  byaga  me attati hoti.
Iti   so   ditthe   va   dhamme  aniccam  sukhadukkhavokinnam  uppadavayadhammam
attanam   samanupassamano   samanupassati  yo  so  evamaha  vedana  me
attati  .  tasmatihananda  etenapetam  nakkhamati  vedana  me  attati
samanupassitum
     {63.3} tatrananda yo so evamaha na heva kho me vedana atta
appatisamvedano   me   attati  so  evamassa  vacaniyo  yattha  panavuso
sabbaso   vedayitam   atthi   1-   api   nu   kho   tattha   asmiti  2-
@Footnote: 1 Ma. Yu. natthi. 2 Ma. ayamahamasmiti. ito param idisameva.
Siyati  .  no  hetam  bhante  .  tasmatihananda  etenapetam nakkhamati na
heva kho me vedana atta appatisamvedano me attati samanupassitum.
     {63.4} Tatrananda yo so evamaha na heva kho me vedana atta
nopi  appatisamvedano  [1]-  atta  atta  me  vedayati  vedanadhammo
hi  me  attati  .  so  evamassa vacaniyo vedana ca hi avuso sabbena
sabbam   sabbatha   sabbam  aparisesa  nirujjheyyum  sabbaso  vedanaya  asati
vedananirodha  api  nu kho tattha ahamasmiti 2- siyati. No hetam bhante.
Tasmatihananda  etenapetam  nakkhamati  na  heva  kho  me  vedana atta
nopi  appatisamvedano  [3]-  atta  atta  me  vedayati  vedanadhammo
hi me attati samanupassitum.
     [64]  Yato  kho  ananda  bhikkhu  neva  vedanam attanam samanupassati
nopi   appatisamvedanam  attanam  samanupassati  nopi  atta  [4]-  vedayati
vedanadhammo  hi  me  attati  samanupassati . So evam samanupassanto 5-
na   6-   kinci  loke  upadiyati  anupadiyanca  na  paritassati  aparitassam
paccattanneva    parinibbayati    khina   jati   vusitam   brahmacariyam   katam
karaniyam   naparam   itthattayati   pajanati   .  evam  vimuttam  7-  kho
ananda   bhikkhum  yo  evam  vadeyya  hoti  tathagato  parammarana  itisa
ditthiti    8-    tadakallam    .    na    hoti   tathagato   parammarana
@Footnote:1-3-4 Ma. Yu. me. 2 Yu. ayamahamasmiti. 5 Ma. nasamanupassanto.
@Yu. asamanupassanto. 6 Ma. na ca. 7 Ma. Yu. vimuttacittam.
@8 itissa ditthititipi patho.
Itisa   ditthiti   tadakallam   .   hoti   ca   na   ca   hoti  tathagato
parammarana   itisa   ditthiti   tadakallam   .   neva  hoti  na  na  hoti
tathagato   parammarana   itisa  ditthiti  tadakallam  .  tam  kissa  hetu .
Yavatananda   adhivacanam   yavata   adhivacanapatho  yavata  niruttipatho  1-
yavata     pannatti    yavata    pannattipatho    yavata    pannapanam
yavata    pannavacaram    yavata    vattam    vattati    tavata   vattam
vattati    tadabhinna    vimutto    bhikkhu    tadabhinna    vimuttam    bhikkhum
na janati na passati itisa ditthiti tadakallam.
     [65]   Satta   kho   ima   2-  ananda  vinnanatthitiyo  dve
ayatanani   .   katama   satta   .   santananda  satta  nanattakaya
nanattasannino   seyyathapi   manussa   ekacce   ca  deva  ekacce
ca   vinipatika   ayam   pathama   vinnanatthiti   .   santananda   satta
nanattakaya    ekattasannino    seyyathapi    deva    brahmakayika
pathamabhinibbatta  catuapayika  3-  satta  ca  ayam  dutiya vinnanatthiti.
Santananda     satta     ekattakaya    nanattasannino    seyyathapi
deva   abhassara   ayam   tatiya   vinnanatthiti  .  santananda  satta
ekattakaya    ekattasannino    seyyathapi   deva   subhakinha   ayam
catuttha   vinnanatthiti   .   santananda   satta   sabbaso   rupasannanam
samatikkama    patighasannanam    atthangama    nanattasannanam   amanasikara
ananto     akasoti     akasanancayatanupaga     ayam     pancama
@Footnote: 1 Ma. Yu. nirutti. 2 Ma. ayam patho natthi. 3 Ma. Yu.
@catuapayika sattati ime dve patha natthi.
Vinnanatthiti    .    santananda   satta   sabbaso   akasanancayatanam
samatikkamma    anantam    vinnananti   vinnanancayatanupaga   ayam   chattha
vinnanatthiti    .    santananda    satta    sabbaso   vinnanancayatanam
samatikkamma    natthi    kinciti    akincannayatanupaga    ayam    sattama
vinnanatthiti    .    asannisattayatanam   1-   nevasannanasannayatanameva
dutiyam.
     {65.1}   Tatrananda   yayam   pathama  vinnanatthiti  nanattakaya
nanattasannino   seyyathapi   manussa   ekacce   ca  deva  ekacce
ca  vinipatika  yo  nu  kho  ananda  tanca  pajanati  tassa  ca samudayam
pajanati  tassa  ca  atthangamam   pajanati  tassa  ca  assadam pajanati
tassa  ca  adinavam  pajanati  tassa  ca  nissaranam pajanati kallam nu tena
tadabhinanditunti   .  no  hetam  bhante  .pe.  tatrananda  yayam  sattama
vinnanatthiti      sabbaso     vinnanancayatanam     samatikkamma     natthi
kinciti   akincannayatanupaga   yo   nu   kho  ananda  tanca  pajanati
tassa  ca  samudayam  pajanati  tassa  ca  atthangamam  pajanati  tassa  ca
assadam   pajanati   tassa  ca  adinavam  pajanati  tassa  ca  nissaranam
pajanati   kallam   nu   tena   tadabhinanditunti  .  no  hetam  bhante .
Tatrananda   yamidam   asannisattayatanam   yo   nu   kho   ananda   tanca
pajanati    tassa    ca   samudayam   pajanati   tassa   ca   atthangamam
@Footnote: 1 asannasattayatananti va patho.
Pajanati    tassa    ca   assadam   pajanati   tassa   ca   adinavam
pajanati  tassa  ca  nissaranam  pajanati  kallam  nu  tena tadabhinanditunti.
No    hetam   bhante   .   tatrananda   yamidam   nevasannanasannayatanam
yo   nu   kho   ananda  tanca  pajanati  tassa  ca  samudayam  pajanati
tassa   ca   atthangamam  pajanati  tassa  ca  assadam  pajanati  tassa
ca   adinavam   pajanati  tassa  ca  nissaranam  pajanati  kallam  nu  tena
tadabhinanditunti   .   no   hetam   bhante  .  yato  kho  ananda  bhikkhu
imasanca    sattannam    vinnanatthitinam    imesanca   dvinnam   ayatananam
samudayanca     atthangamanca     assadanca     adinavanca     nissarananca
yathabhutam   viditva   anupada   vimutto   hoti  ayam  vuccatananda  bhikkhu
pannavimutto.
     [66]  Attha  kho  ime  ananda  vimokkha  .  katame  attha .
Rupi   rupani   passati   ayam   pathamo   vimokkho   .   ajjhattamarupasanni
bahiddharupani    passati    ayam    dutiyo    vimokkho    .   subhanteva
adhimutto   hoti   ayam   tatiyo   vimokkho   .   sabbaso   rupasannanam
samatikkamma    patighasannanam    atthangama    nanattasannanam   amanasikara
ananto    akasoti    akasanancayatanam   upasampajja   viharati   ayam
catuttho    vimokkho    .    sabbaso   akasanancayatanam   samatikkamma
anantam    vinnananti    vinnanancayatanam    upasampajja    viharati    ayam
pancamo    vimokkho    .    sabbaso    vinnanancayatanam    samatikkamma
Natthi    kinciti    akincannayatanam   upasampajja   viharati   ayam   chattho
vimokkho       .      sabbaso      akincannayatanam      samatikkamma
nevasannanasannayatanam      upasampajja     viharati     ayam     sattamo
vimokkho     .     sabbaso     nevasannanasannayatanam     samatikkamma
sannavedayitam   nirodham   upasampajja   viharati  ayam  atthamo  vimokkho .
Ime kho ananda attha vimokkha.
     {66.1}  Yato  kho  ananda  bhikkhu  ime attha vimokkhe anulomampi
samapajjati     patilomampi    samapajjati    anulomapatilomampi    samapajjati
yatthicchakam   yadicchakam   yavaticchakam   samapajjatipi   vutthatipi   asavananca
khaya  anasavam  cetovimuttim  pannavimuttim  ditthe  va  dhamme  sayam abhinna
sacchikatva  upasampajja  viharati  ayam  vuccatananda bhikkhu ubhatobhagavimutto.
Imaya    ca    ananda   ubhatobhagavimuttiya   anna   ubhatobhagavimutti
uttaritara  va  panitatara  va  natthiti  .  idamavoca  bhagava. Attamano
ayasma anando bhagavato bhasitam abhinanditi.
                 Mahanidanasuttam nitthitam dutiyam.
                    ---------------
                     Mahaparinibbanasuttam
     [67]   Evamme  sutam  .  ekam  samayam  bhagava  rajagahe  viharati
gijjhakute  pabbate  .  tena  kho  pana  samayena raja magadho ajatasattu
vedehiputto   vajjim   1-   abhiyatukamo   hoti   .   so  evamaha
aham   hi   me  vajjim  evammahiddhike  evammahanubhave  ucchejjami  vajjim
vinasessami vajjim anayabyasanam apadessami vajjinti.
     {67.1}  Athakho  raja  magadho ajatasattu vedehiputto vassakaram
brahmanam   magadhamahamattam  amantesi  ehi  tvam  brahmana  yena  bhagava
tenupasankama   upasankamitva   mama   vacanena   bhagavato   pade   sirasa
vandahi   appabadham   appatankam   lahutthanam   balam   phasuviharam   puccha
raja   bhante   magadho   ajatasattu   vedehiputto   bhagavato  pade
sirasa   vandati   appabadham   appatankam   lahutthanam   balam   phasuviharam
pucchatiti    evanca    vadehi    raja   bhante   magadho   ajatasattu
vedehiputto   vajjim   abhiyatukamo  so  evamaha  aham  hi  me  vajji
evammahiddhike    evammahanubhave    ucchejjami    vajjim   vinasessami
vajjim   anayabyasanam   apadessami   vajjinti   yatha   ca   te  bhagava
byakaroti   tam   sadhukam   uggahetva   mama   aroceyyasi   na   hi
tathagata vitatham bhanantiti.
     {67.2}  Evam  bhoti  kho  vassakaro  brahmano  magadhamahamatto
ranno     magadhassa     ajatasattussa     vedehiputtassa    patissutva
bhaddani    bhaddani    yanani    yojetva    bhaddam    bhaddam    yanam
@Footnote: 1 Ma. Yu. vajji. ito param idisameva. 2 Ma. ucchecchami. ito param idisameva.
Abhiruhitva   bhaddehi   bhaddehi   yanehi   rajagahamha   niyyasi  yena
gijjhakuto   pabbato   tena   payasi   yavatika  yanassa  bhumi  yanena
gantva   yana  paccorohitva  pattiko  va  yena  bhagava  tenupasankami
upasankamitva   bhagavata   saddhim   sammodi   sammodaniyam   katham   saraniyam
vitisaretva   ekamantam   nisidi  .  ekamantam  nisinno  kho  vassakaro
brahmano   magadhamahamatto   bhagavantam   etadavoca   raja  bho  gotama
magadho   ajatasattu   vedehiputto   bhoto   gotamassa  pade  sirasa
vandati   appabadham   appatankam   lahutthanam   balam   phasuviharam   pucchati
raja  bho  gotama  magadho  ajatasattu  vedehiputto vajjim abhiyatukamo
so  evamaha  aham  hi me vajji evammahiddhike evammahanubhave ucchejjami
vajjim vinasessami vajjim anayabyasanam apadessami vajjinti.
     [68]   Tena   kho   pana  samayena  ayasma  anando  bhagavato
pitthito thito hoti bhagavantam vijiyamano 1-.
     {68.1}  Athakho  bhagava  ayasmantam  anandam amantesi kinti  te
ananda  sutam  vajji  abhinhasannipata  sannipatabahulati . Sutam metam bhante
vajji   abhinhasannipata   sannipatabahulati  .  yavakivanca  ananda  vajji
abhinhasannipata   sannipatabahula  bhavissanti  2-  vuddhiyeva  2-  ananda
@Footnote: 1 Ma. vijayamano. Yu. vijamano. 2 abhinhasannipata bhavissanti sannipatabahulatipi
@pathakkamena bhavitabbam. 3 Ma. Yu. vuddhiyeva. ito param idisameva.
Vajjinam patikankha no parihani.
     {68.2}  Kinti  te  ananda  sutam vajji samagga sannipatanti samagga
vutthahanti  samagga  vajjikaraniyani  karontiti  .  sutam  metam  bhante  vajji
samagga    sannipatanti    samagga    vutthahanti   samagga   vajjikaraniyani
karontiti  .  yavakivanca  ananda  vajji  samagga  sannipatissanti  samagga
vutthahissanti    samagga   vajjikaraniyani   karissanti   vuddhiyeva   ananda
vajjinam patikankha no parihani.
     {68.3}  Kinti  te  ananda  sutam vajji apannattam na pannapenti 1-
pannattam    na    samucchindanti    yathapannatte    porane   vajjidhamme
samadaya   vattantiti   .   sutam   metam   bhante   vajji   apannattam  na
pannapenti    pannattam    na    samucchindanti    yathapannatte   porane
vajjidhamme    samadaya    vattantiti   .   yavakivanca   ananda   vajji
apannattam     na     pannapessanti     pannattam    na    samucchindissanti
yathapannatte   porane   vajjidhamme   samadaya   vattissanti  vuddhiyeva
ananda vajjinam patikankha no parihani.
     {68.4}  Kinti  te  ananda sutam vajji ye te vajjinam vajjimahallaka
te   sakkaronti   garukaronti  2-  manenti  pujenti  tesanca  sotabbam
mannantiti   .  sutam  metam  bhante  vajji  ye  te  vajjinam  vajjimahallaka
te   sakkaronti   garukaronti   manenti   pujenti   tesanca   sotabbam
mannantiti    .     yavakivanca    ananda   vajji   ye   te   vajjinam
@Footnote: 1 pannapentitipi patho. 2 Ma. garum karonti. ito param idisameva.
Vajjimahallaka   te   sakkarissanti   garukarissanti  manessanti  pujessanti
tesanca   sotabbam   mannissanti   vuddhiyeva   ananda  vajjinam  patikankha
no parihani.
     {68.5}  Kinti  te ananda sutam vajji ya ta kulitthiyo kulakumariyo
ta  na  okkassa  pasayha  vasentiti  .  sutam  metam bhante vajji ya ta
kulitthiyo  kulakumariyo  ta  na  okkassa  pasayha vasentiti. Yavakivanca
ananda  vajji  ya  ta  kulitthiyo  kulakumariyo  ta  na okkassa pasayha
vasessanti vuddhiyeva ananda vajjinam patikankha no parihani.
     {68.6}  Kinti te ananda sutam vajji yani tani vajjinam vajjicetiyani
abbhantarani    ceva    bahirani   ca   tani   sakkaronti   garukaronti
manenti   pujenti   tesanca   dinnapubbam   katapubbam   dhammikam   balim  no
parihapentiti  .  sutam  metam  bhante  vajji  yani tani vajji vajjicetiyani
abbhantarani  ceva  bahirani  ca  tani  sakkaronti  garukaronti  manenti
pujenti  tesanca  dinnapubbam  katapubbam  dhammikam  balim  no  parihapentiti .
Yavakivanca  ananda  vajji  yani  tani  vajjinam  vajjicetiyani abbhantarani
ceva  bahirani  ca  tani  sakkarissanti garukarissanti manessanti pujessanti
tesanca   dinnapubbam  katapubbam  dhammikam  balim  no  parihapessanti  vuddhiyeva
ananda vajjinam patikankha no parihani.
     {68.7}    Kinti    te    ananda   sutam   vajjinam   arahantesu
dhammikarakkhavaranagutti      susamvihita      kinti      anagata      ca
Arahanto   vijitam   agaccheyyum   agata   ca   arahanto  vijite  phasum
vihareyyunti  .  sutam  metam  bhante vajjinam arahantesu dhammikarakkhavaranagutti
susamvihita   kinti   anagata   ca  arahanto  vijitam  agaccheyyum  agata
ca   arahanto   vijite   phasum   vihareyyunti   .   yavakivanca  ananda
vajjinam   arahantesu   dhammikarakkhavaranagutti   susamvihita   bhavissati   kinti
anagata   ca   arahanto   vijitam   agaccheyyum   agata  ca  arahanto
vijite   phasum   vihareyyunti   vuddhiyeva   ananda   vajjinam   patikankha
no parihaniti.
     [69]    Athakho    bhagava   vassakaram   brahmanam   magadhamahamattam
amantesi   ekamidaham   brahmana  samayam  vesaliyam  viharami  sarandade
cetiye   tatraham   vajjinam   ime   satta  aparihaniye  dhamme  desesim
yavakivanca    brahmana    ime   satta   aparihaniya   dhamma   vajjisu
thassanti   imesu  ca  sattasu  aparihaniyesu  dhammesu  vajji  sandississanti
vuddhiyeva brahmana vajjinam patikankha no parihaniti.
     {69.1}   Evam   vutte   vassakaro  brahmano  magadhamahamatto
bhagavantam   etadavoca   ekamekenapi  bho  gotama  aparihaniyena  dhammena
samannagatanam   vajjinam   vuddhiyeva   patikankha   no  parihani  ko  pana
vado  sattahi  aparihaniyehi  dhammehi  akaraniya  ca  1- bho gotama vajji
ranna   magadhena  ajatasattuna  vedehiputtena  yadidam  yuddhassa  annatra
upalapanaya   annatra   mithubhedaya   handa   cadahi   mayam   bho  gotama
@Footnote: 1 Ma. Yu. va.
Gacchama   bahukicca   mayam   bahukaraniyati   .   yassadani  tvam  brahmana
kalam   mannasiti   .   athakho   vassakaro   brahmano   magadhamahamatto
bhagavato bhasitam abhinanditva anumoditva utthayasana pakkami.
     [70]   Athakho   bhagava   acirapakkante   vassakare   brahmane
magadhamahamatte   ayasmantam   anandam   amantesi   gaccha  tvam  ananda
yavatika  bhikkhu  rajagaham  upanissaya  viharanti  te sabbe upatthanasalayam
sannipatehiti   .   evam   bhanteti   kho  ayasma  anando  bhagavato
patissutva    yavatika    bhikkhu   rajagaham   upanissaya   viharanti   te
sabbe   upatthanasalayam   sannipatetva   yena   bhagava   tenupasankami
upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva  ekamantam  atthasi  .  ekamantam
thito    kho   ayasma   anando   bhagavantam   etadavoca   sannipatito
bhante bhikkhusangho yassadani bhante bhagava kalam mannasiti.
     {70.1}   Athakho   bhagava   utthayasana   yena  upatthanasala
tenupasankami   upasankamitva   pannatte   asane  nisidi  .  nisajja  kho
bhagava   bhikkhu   amantesi   satta   vo   bhikkhave  aparihaniye  dhamme
desessami   tam   sunatha   sadhukam   manasikarotha   bhasissamiti  .  evam
bhanteti   kho   te   bhikkhu  bhagavato  paccassosum  .  bhagava  etadavoca
yavakivanca     bhikkhave     bhikkhu     abhinhasannipata    sannipatabahula
bhavissanti vuddhiyeva bhikkhave bhikkhunam patikankha no parihani.
     {70.2}      Yavakivanca      bhikkhave      bhikkhu      samagga
sannipatissanti          samagga         vutthahissanti         samagga
Sanghakaraniyani       karissanti      vuddhiyeva      bhikkhave      bhikkhunam
patikankha no parihani.
     {70.3}   Yavakivanca  bhikkhave  bhikkhu  apannattam  na  pannapessanti
pannattam      na     samucchindissanti     yathapannattesu     sikkhapadesu
samadaya   vattissanti   vuddhiyeva   bhikkhave   bhikkhunam    patikankha  no
parihani.
     {70.4}  Yavakivanca  bhikkhave  bhikkhu  ye  te bhikkhu thera rattannu
cirapabbajita     sanghapitaro     sanghaparinayaka     te     sakkarissanti
garukarissanti      manessanti      pujessanti     tesanca     sotabbam
mannissanti vuddhiyeva bhikkhave bhikkhunam patikankha no parihani.
     {70.5}    Yavakivanca    bhikkhave   bhikkhu   uppannaya   tanhaya
ponobbhavikaya    na    vasam   gacchissanti   vuddhiyeva   bhikkhave   bhikkhunam
patikankha no parihani.
     {70.6}   Yavakivanca   bhikkhave   bhikkhu  arannakesu  senasanesu
sapekkha   bhavissanti   vuddhiyeva   bhikkhave   bhikkhunam   patikankha   no
parihani.
     {70.7}    Yavakivanca    bhikkhave    bhikkhu   paccattanneva   satim
upatthapessanti     kinti     anagata    ca    pesala    sabrahmacari
agaccheyyum   agata  ca  pesala  sabrahmacari  phasum  1-  vihareyyunti
vuddhiyeva bhikkhave bhikkhunam patikankha no parihani.
     {70.8}   Yavakivanca   bhikkhave  ime  satta  aparihaniya  dhamma
bhikkhusu   thassanti   imesu   ca   sattasu   aparihaniyesu   dhammesu  bhikkhu
sandississanti vuddhiyeva bhikkhave bhikkhunam patikankha no parihani 2-.
@Footnote: 1 Ma. phasu. 2 no parihanititipi pathena pana bhavitabbam.
     [71]  Aparepi vo 1- bhikkhave satta aparihaniye dhamme desessami
tam   sunatha   sadhukam   manasikarotha   bhasissamiti  .  evam  bhanteti  kho
te bhikkhu bhagavato paccassosum.
     {71.1}  Bhagava  etadavoca yavakivanca bhikkhave bhikkhu na kammarama
bhavissanti   na   kammarata  na  kammaramatam  anuyutta  vuddhiyeva  bhikkhave
bhikkhunam patikankha no parihani.
     {71.2}  Yavakivanca  bhikkhave  bhikkhu  na  bhassarama  bhavissanti na
bhassarata    na   bhassaramatam   anuyutta   vuddhiyeva   bhikkhave   bhikkhunam
patikankha no parihani.
     {71.3}   Yavakivanca   bhikkhave  bhikkhu  na  niddarama  bhavissanti
na   niddarata   na   niddaramatam  anuyutta  vuddhiyeva  bhikkhave  bhikkhunam
patikankha no parihani.
     {71.4}    Yavakivanca    bhikkhave    bhikkhu   na   sanganikarama
bhavissanti     na    sanganikarata    na    sanganikaramatam     anuyutta
vuddhiyeva bhikkhave bhikkhunam patikankha no parihani.
     {71.5}   Yavakivanca   bhikkhave   bhikkhu   na  papiccha  bhavissanti
na  papikanam  icchanam  vasam  gata  vuddhiyeva  bhikkhave  bhikkhunam  patikankha
no parihani.
     {71.6}  Yavakivanca  bhikkhave  bhikkhu  na  papamitta  bhavissanti  na
papasahaya   na  papasampavankara  vuddhiyeva  bhikkhave  bhikkhunam  patikankha
no parihani.
     {71.7}  Yavakivanca  bhikkhave  bhikkhu na oramattakena visesadhigamena
antara   vosanam   apajjissanti  vuddhiyeva  bhikkhave  bhikkhunam  patikankha
no parihani.
     {71.8}   Yavakivanca   bhikkhave  ime  satta  aparihaniya  dhamma
@Footnote: 1 Si. Yu. kho. sabbattha idisameva.
Bhikkhusu   thassanti   imesu   ca   sattasu   aparihaniyesu   dhammesu  bhikkhu
sandississanti     vuddhiyeva     bhikkhave    bhikkhunam    patikankha    no
parihani.
     [72]  Aparepi  vo  bhikkhave  satta aparihaniye dhamme desessami
tam   sunatha   sadhukam   manasikarotha   bhasissamiti  .  evam  bhanteti  kho
te   bhikkhu   bhagavato   paccassosum   .   bhagava  etadavoca  yavakivanca
bhikkhave   bhikkhu   saddha   bhavissanti   .pe.   hirimana   bhavissanti  .
Ottappi    bhavissanti    .   bahussuta   bhavissanti   .   araddhaviriya
bhavissanti    .    upatthitassati   bhavissanti   .   pannavanto   bhavissanti
vuddhiyeva   bhikkhave   bhikkhunam   patikankha   no  parihani  .  yavakivanca
bhikkhave   ime   satta   aparihaniya   dhamma   bhikkhusu  thassanti  imesu
ca   sattasu   aparihaniyesu   dhammesu   bhikkhu   sandississanti   vuddhiyeva
bhikkhave bhikkhunam patikankha no parihani.
     [73]  Aparepi  vo  bhikkhave  satta aparihaniye dhamme desessami
tam   sunatha   sadhukam   manasikarotha   bhasissamiti  .  evam  bhanteti  kho
te bhikkhu bhagavato paccassosum.
     {73.1}    Bhagava    etadavoca    yavakivanca   bhikkhave   bhikkhu
satisambojjhangam       bhavessanti      .pe.      dhammavicayasambojjhangam
bhavessanti   .    viriyasambojjhangam   bhavessanti   .   pitisambojjhangam
bhavessanti   .   passaddhisambojjhangam  bhavessanti  .  samadhisambojjhangam
bhavessanti        .        upekkhasambojjhangam        bhavessanti
Vuddhiyeva bhikkhave bhikkhunam patikankha no parihani.
     {73.2}   Yavakivanca   bhikkhave  ime  satta  aparihaniya  dhamma
bhikkhusu   thassanti   imesu   ca   sattasu   aparihaniyesu   dhammesu  bhikkhu
sandississanti vuddhiyeva bhikkhave bhikkhunam patikankha no parihani.
     [74]  Aparepi  vo  bhikkhave  satta aparihaniye dhamme desessami
tam   sunatha   sadhukam   manasikarotha   bhasissamiti  .  evam  bhanteti  kho
te   bhikkhu   bhagavato   paccassosum   .   bhagava  etadavoca  yavakivanca
bhikkhave     bhikkhu    aniccasannam    bhavessanti    .pe.    anattasannam
bhavessanti  .  asubhasannam  bhavessanti  .  adinavasannam  bhavessanti .
Pahanasannam   bhavessanti   .   viragasannam   bhavessanti  .  nirodhasannam
bhavessanti   vuddhiyeva   bhikkhave   bhikkhunam  patikankha  no  parihani .
Yavakivanca   bhikkhave   ime  satta  aparihaniya  dhamma  bhikkhusu  thassanti
imesu    ca    sattasu   aparihaniyesu   dhammesu   bhikkhu   sandississanti
vuddhiyeva bhikkhave bhikkhunam patikankha no parihani.
     [75]  Aparepi  vo  bhikkhave  cha  aparihaniye  dhamme desessami
tam   sunatha   sadhukam   manasikarotha   bhasissamiti  .  evam  bhanteti  kho
te bhikkhu bhagavato paccassosum.
     {75.1}   Bhagava   etadavoca  yavakivanca  bhikkhave  bhikkhu  mettam
kayakammam   paccupatthapessanti   sabrahmacarisu   avi   ceva   raho   ca
vuddhiyeva bhikkhave bhikkhunam patikankha no parihani.
     {75.2}  Yavakivanca  bhikkhave bhikkhu mettam vacikammam paccupatthapessanti
.pe.   Mettam   manokammam  paccupatthapessanti  sabrahmacarisu  avi  ceva
raho ca vuddhiyeva bhikkhave bhikkhunam patikankha no parihani.
     {75.3}   Yavakivanca   bhikkhave  bhikkhu  ye  te  labha  dhammika
dhammaladdha    antamaso    pattapariyapannamattampi    tatharupehi    labhehi
na    1-    appativibhattabhogi    bhavissanti    silavantehi   sabrahmacarihi
sadharanabhogi vuddhiyeva bhikkhave bhikkhunam patikankha no parihani.
     {75.4}  Yavakivanca  bhikkhave  bhikkhu  yani  tani  silani akhandani
acchiddani     asabalani     akammasani     bhujissani    vinnupasatthani
aparamatthani    samadhisamvattanikani   tatharupesu   silesu   silasamannagata
viharissanti  sabrahmacarihi  avi  ceva  raho  ca  vuddhiyeva bhikkhave bhikkhunam
patikankha no parihani.
     {75.5}  Yavakivanca  bhikkhave  bhikkhu  yayam  ditthi ariya niyyanika
niyyati     takkarassa     sammadukkhakkhayaya     tatharupaya     ditthiya
ditthisamannagata   viharissanti   sabrahmacarihi   avi   ceva   raho   ca
vuddhiyeva bhikkhave bhikkhunam patikankha no parihani.
     {75.6}  Yavakivanca  bhikkhave  ime  cha  aparihaniya dhamma bhikkhusu
thassanti   imesu   ca   chasu  aparihaniyesu  dhammesu  bhikkhu  sandississanti
vuddhiyeva bhikkhave bhikkhunam patikankha no parihaniti.
     {75.7}  Tatrapi  sudam  bhagava  rajagahe viharanto gijjhakute pabbate
etadeva  bahulam  bhikkhunam  dhammim  katham  karoti  iti silam iti samadhi iti panna
silaparibhavito   samadhi   mahapphalo   hoti   mahanisamso   samadhiparibhavita
@Footnote: 1 Ma. Yu. nasaddo natthi. atireko bhaveyya.
Panna   mahapphala   hoti   mahanisamsa   pannaparibhavitam  cittam  sammadeva
asavehi vimuccati seyyathidam kamasava bhavasava 1- avijjasavati.
     [76]  Athakho  bhagava  rajagahe  yathabhirantam  viharitva  ayasmantam
anandam  amantesi  ayamananda yena ambalatthika tenupasankamissamati.
Evam  bhanteti  kho  ayasma  anando  bhagavato  paccassosi  .  athakho
bhagava  mahata  bhikkhusanghena  saddhim  yena  ambalatthika  tadavasari  .  tatra
sudam  bhagava  ambalatthikayam  viharati  rajagarake  .  tatrapi  sudam  bhagava
ambalatthikayam   viharanto   rajagarake   etadeva  bahulam  bhikkhunam  dhammim
katham   karoti   itipi   silam   itipi   samadhi  itipi  panna  silaparibhavito
samadhi    mahapphalo    hoti    mahanisamso    samadhiparibhavita    panna
mahapphala    hoti    mahanisamsa    pannaparibhavitam    cittam    sammadeva
asavehi vimuccati seyyathidam kamasava bhavasava avijjasavati.
     [77]    Athakho   bhagava   ambalatthikayam   yathabhirantam   viharitva
ayasmantam    anandam    amantesi    ayamananda   yena   nalanda
tenupasankamissamati   .   evam   bhanteti   kho   ayasma   anando
bhagavato   paccassosi   .   athakho   bhagava   mahata  bhikkhusanghena  saddhim
yena   nalanda   tadavasari   .   tatra  sudam  bhagava  nalandayam  viharati
@Footnote: 1 ito param payato ditthasavati dissati suttantanayena pana tayo asava natabba.
Pavadikambavane.
     {77.1}  Athakho  ayasma  sariputto  yena  bhagava  tenupasankami
upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva   ekamantam   nisidi  .  ekamantam
nisinno    kho    ayasma   sariputto   bhagavantam   etadavoca   evam
pasanno   aham   bhante   bhagavati  na  cahu  na  ca  bhavissati  na  cetarahi
vijjati     anno     samano     va    brahmano    va    bhagavata
bhiyyobhinnataro   yadidam   sambodhiyanti   .   ulara   kho   te   ayam
sariputta    asabhivaca   1-   bhasita   ekamso   gahito   sihanado
nadito   evam   pasanno  aham  bhante  bhagavati  na  cahu  na  ca  bhavissati
na   cetarahi   vajjati   anno   samano   va  brahmano  va  bhagavata
bhiyyobhinnataro yadidam sambodhiyanti
     {77.2}  kim  nu  2- sariputta ye te ahesum atitamaddhanam arahanto
sammasambuddha   sabbe   te  bhagavanto  cetasa  ceto  paricca  vidita
evamsila   te   bhagavanto  ahesum  itipi  evamdhamma  .  evampanna .
Evamvihari  .  evamvimutta  te  bhagavanto  ahesum  itipiti  .  no hetam
bhanteti 3-.
     {77.3}  Kim  pana  [4]- sariputta ye te bhavissanti anagatamaddhanam
arahanto  sammasambuddha  sabbe te bhagavanto cetasa ceto paricca vidita
evamsila  te  bhagavanto  bhavissanti  itipi  evamdhamma  .  evampanna .
Evamvihari   .   evamvimutta  te  bhagavanto  bhavissanti  itipiti  .  no
hetam bhanteti.
     {77.4}  Kim  pana  sariputta  te  aham etarahi araham sammasambuddho
cetasa      ceto      paricca      vidito     evamsilo     bhagava
@Footnote: 1 Ma. Yu. asabhi vaca. 2 Ma. te. 3 Ma. Yu. itisaddo natthi. sabbattha
@idisameva. 4 Ma. te. ito param idisameva.
Itipi  evamdhammo  .  evampanno  .  evamvihari  .  evamvimutto  bhagava
itipiti   .  no  hetam  bhanteti  .  ettha  ca  hi  1-  te  sariputta
atitanagatapaccuppannesu    arahantesu   sammasambuddhesu   cetoparinnaya
nanam  2-  natthi  atha  kincetarahi  te  ayam sariputta ulara asabhivaca
bhasita   ekamso   gahito   sihanado   nadito   evam   pasanno   aham
bhante   bhagavati   na  cahu  na  ca  bhavissati  na  cetarahi  vijjati  anno
samano    va    brahmano    va   bhagavata   bhiyyobhinnataro   yadidam
sambodhiyanti.
     {77.5}  Na  kho  me  bhante  atitanagatapaccuppannesu arahantesu
sammasambuddhesu   cetoparinnaya   nanam  atthi  apica  [3]-  dhammanvayo
vidito   seyyathapi   bhante   ranno   paccantimam  nagaram  dalhadvaram  4-
dalhapakaratoranam     ekadvaram     tatrassa     dovariko    pandito
viyatto   medhavi   anatanam  5-  nivareta  natanam  paveseta  so
tassa  nagarassa  samanta  anucariyaya  6-  patham  anukkamamano  na passeyya
pakarasandhim   va   pakaravivaram  va  antamaso  bilaranikkhamanamattampi  7-
na   passeyya   tassa   evamassa   ye   kho  keci  olarika  pana
imam   nagaram  pavisanti  va  nikkhamanti  va  sabbe  te  imina  dvarena
pavisanti   va   nikkhamanti  vati  evameva  kho  me  bhante  dhammanvayo
vidito   ye  te  bhante  ahesum  atitamaddhanam  arahanto  sammasambuddha
@Footnote: 1 Si. Ma. Yu. ettheva hi. 2 Si. cetoparinnanam. Ma. Yu. cetopariyananam.
@3 Ma. me. 4 Si. Ma. Yu. dalhuddapam. 5 Ma. Yu. annatanam. 6 Ma. Yu.
@anupariyaya. 7 Si. Ma. Yu. vilaranissakkanamattampi.
Sabbe   te   bhagavanto   panca   nivarane  pahaya  cetaso  upakkilese
pannaya     dubbalikarane     catusu     satipatthanesu     supatitthitacitta
satta    bojjhange    yathabhutam    bhavetva    anuttaram   sammasambodhim
abhisambujjhimsu   yepi   te   bhante   bhavissanti  anagatamaddhanam  arahanto
sammasambuddha    sabbe    te    bhagavanto   panca   nivarane   pahaya
cetaso    upakkilese    pannaya   dubbalikarane   catusu   satipatthanesu
supatitthitacitta    satta    bojjhange    yathabhutam   bhavetva   anuttaram
sammasambodhim    abhisambujjhissanti    bhagavapi    bhante   etarahi   araham
sammasambuddho   panca   nivarane   pahaya  cetaso  upakkilese  pannaya
dubbalikarane   catusu   satipatthanesu   supatitthitacitto   satta   bojjhange
yathabhutam bhavetva anuttaram sammasambodhim abhisambuddhoti.
     {77.6}  Tatrapi  sudam  bhagava  nalandayam viharanto pavadikambavane
etadeva  bahulam  bhikkhunam  dhammim  katham  karoti  itipi  silam  itipi samadhi itipi
panna     silaparibhavito     samadhi    mahapphalo    hoti    mahanisamso
samadhiparibhavita   panna   mahapphala   hoti   mahanisamsa  pannaparibhavitam
cittam   sammadeva   asavehi   vimuccati   seyyathidam  kamasava  bhavasava
avijjasavati.
     [78]    Athakho    bhagava    nalandayam   yathabhirantam   viharitva
ayasmantam    anandam   amantesi   ayamananda   yena   pataligamo
tenupasankamissamati  .  evam  bhanteti  kho  ayasma  anando bhagavato
Paccassosi   .   athakho   bhagava   mahata   bhikkhusanghena   saddhim   yena
pataligamo   tadavasari   .   assosum  kho  pataligamiya  1-  upasaka
bhagava    kira    pataligamam   anuppattoti   .   athakho   pataligamiya
upasaka    yena    bhagava    tenupasankamimsu    upasankamitva   bhagavantam
abhivadetva    ekamantam    nisidimsu    .    ekamantam   nisinna   kho
pataligamiya   upasaka   bhagavantam   etadavocum  adhivasetu  no  bhante
bhagava avasathagaranti. Adhivasesi bhagava tunhibhavena.
     {78.1}   Athakho   pataligamiya   upasaka   bhagavato  adhivasanam
viditva    utthayasana    bhagavantam    abhivadetva   padakkhinam   katva
yena   avasathagaram   tenupasankamimsu   upasankamitva   sabbasantharitam   2-
santhatam   avasathagaram  santharitva  asanani  pannapetva  udakamanikam  3-
patitthapetva   telappadipam   aropetva   yena  bhagava  tenupasankamimsu
upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva   ekamantam  atthamsu  .  ekamantam
thita   kho   pataligamiya   upasaka  bhagavantam  etadavocum  sabbasantharitam
santhatam    bhante    avasathagaram    asanani   pannattani   udakamaniko
patitthapito   telappadipo   aropito   yassadani  bhante  bhagava  kalam
mannatiti.
     {78.2}  Athakho  bhagava  pubbanhasamayam  4-  nivasetva  pattacivaram
adaya    saddhim    bhikkhusanghena    yena    avasathagaram   tenupasankami
upasankamitva   pade   pakkhaletva   avasathagaram   pavisitva  majjhimam
@Footnote: 1 Ma. pataligamika. ito param idisameva. 2 Si. Ma. Yu. sabbasantharim. 3 Yu.
@udakamanim. 4 Ma. sayanhasamayam.
Thambham   nissaya   puratthabhimukho   nisidi   .   bhikkhusanghopi   kho  pade
pakkhaletva  avasathagaram  pavisitva  pacchimabhittim  nissaya  puratthabhimukho
nisidi   bhagavantanneva   purakkhatva   .   pataligamiyapi   kho  upasaka
pade   pakkhaletva   avasathagaram   pavisitva   puratthimabhittim  nissaya
pacchimabhimukha nisidimsu bhagavantanneva purakkhatva.
     [79]  Athakho  bhagava  pataligamiye  upasake  amantesi pancime
gahapatayo   adinava   dussilassa  silavipattiya  .  katame  panca  .  idha
gahapatayo    dussilo    silavipanno    pamadadhikaranam    mahatim   bhogajanim
nigacchati ayam pathamo adinavo dussilassa silavipattiya.
     {79.1}   Puna   caparam  gahapatayo  dussilassa  silavipannassa  papako
kittisaddo abbhuggacchati ayam dutiyo adinavo dussilassa silavipattiya.
     {79.2}  Puna  caparam  gahapatayo  dussilo  silavipanno yannadeva parisam
upasankamati    yadi   khattiyaparisam   yadi   brahmanaparisam   yadi   gahapatiparisam
yadi   samanaparisam  avisarado  upasankamati  mankubhuto  ayam  tatiyo  adinavo
dussilassa silavipattiya.
     {79.3}  Puna  caparam  gahapatayo  dussilo  silavipanno sammulho kalam
karoti ayam catuttho adinavo dussilassa silavipattiya.
     {79.4}  Puna  caparam  gahapatayo  dussilo  silavipanno kayassa bheda
parammarana   apayam   duggatim   vinipatam   nirayam   upapajjati  ayam  pancamo
adinavo  dussilassa  silavipattiya  .  ime  kho  gahapatayo panca adinava
dussilassa silavipattiya.
     [80]   Pancime   gahapatayo   anisamsa  silavato  silasampadaya .
Katame   panca   .  idha  gahapatayo  silava  silasampanno  appamadadhikaranam
mahantam    bhogakkhandham    adhigacchati    ayam   pathamo   anisamso   silavato
silasampadaya.
     {80.1}    Puna    caparam    gahapatayo    silavato   silasampannassa
kalyano   kittisaddo   abbhuggacchati   ayam   dutiyo   anisamso  silavato
silasampadaya.
     {80.2}   Puna   caparam   gahapatayo  silava  silasampanno  yannadeva
parisam   upasankamati   yadi  khattiyaparisam  yadi  brahmanaparisam  yadi  gahapatiparisam
yadi    samanaparisam    visarado    upasankamati   amankubhuto   ayam   tatiyo
anisamso silavato silasampadaya.
     {80.3}   Puna   caparam  gahapatayo  silava  silasampanno  asammulho
kalam karoti ayam catuttho anisamso silavato silasampadaya.
     {80.4}   Puna   caparam   gahapatayo   silava  silasampanno  kayassa
bheda    parammarana   sugatim   saggam   lokam   upapajjati   ayam   pancamo
anisamso   silavato   silasampadaya   .   ime   kho   gahapatayo   panca
anisamsa silavato silasampadayati.
     [81]  Athakho  bhagava  pataligamiye upasake bahudeva rattim dhammiya
kathaya    sandassetva    samadapetva   samuttejetva   sampahamsetva
uyyojesi    abhikkanta    kho   gahapatayo   ratti   yassadani   tumhe
kalam   mannathati   .   evam   bhanteti   kho   pataligamiya  upasaka
bhagavato   patissutva   utthayasana   bhagavantam   abhivadetva   padakkhinam
katva   pakkamimsu   .   athakho   bhagava   acirapakkantesu  pataligamiyesu
Upasakesu sunnagaram pavisi.
     [82]   Tena   kho  pana  samayena  sunidhavassakara  magadhamahamatta
pataligame   nagaram   mapenti   vajjinam  patibahaya  .  tena  kho  pana
samayena    sambahula    devatayo    sahasseva    pataligame   vatthuni
parigganhanti  .  yasmim  padese  mahesakkha  devata  vatthuni  parigganhanti
mahesakkhanam   tattha   rannam  rajamahamattanam  cittani  namanti  nivesanani
mapetum    yamhi    padese   majjhima   devata   vatthuni   parigganhanti
majjhimanam   tattha   rannam   rajamahamattanam   cittani  namanti  nivesanani
mapetum   yamhi   padese   nica   devata  vatthuni  parigganhanti  nicanam
tattha   rannam   rajamahamattanam  cittani  namanti  nivesanani  mapetum .
Addasa   kho   bhagava   dibbena  cakkhuna  visuddhena  atikkantamanusakena
ta devatayo sahasseva pataligame vatthuni parigganhantiyo.
     {82.1}  Athakho  bhagava  rattiya paccusasamaye paccutthaya ayasmantam
anandam  amantesi   ko 1- nu kho ananda pataligame nagaram mapetiti.
Sunidhavassakara   bhante   magadhamahamatta   pataligame   nagaram  mapenti
vajjinam   patibahayati   .   seyyathapi   ananda   devehi  tavatimsehi
saddhim   sakko   2-  mantetva  evameva  kho  ananda  sunidhavassakara
magadhamahamatta    pataligame    nagaram   mapenti   vajjinam   patibahaya
idhaham   ananda  addasam  dibbena  cakkhuna  visuddhena  atikkantamanusakena
sambahula   devatayo   sahasseva   pataligame   vatthuni  parigganhantiyo
@Footnote: 1 Ma. ke nu kho- mapentiti. 2 Ma. Yu. ayam patho natthi.
Yamhi   padese   mahesakkha   devata  vatthuni  parigganhanti  mahesakkhanam
tattha   rannam   rajamahamattanam   cittani   namanti   nivesanani  mapetum
yamhi    padese   majjhima   devata   vatthuni   parigganhanti   majjhimanam
tattha   rannam   rajamahamattanam   cittani   namanti   nivesanani  mapetum
yamhi   padese   nica   devata   vatthuni   parigganhanti   nicanam  tattha
rannam   rajamahamattanam   cittani   namanti  nivesanani  mapetum  yavata
ananda    ariyam    ayatanam    yavata    vanippatho    idam   agganagaram
bhavissati   pataliputtam   putabhedanam   pataliputtassa   kho   ananda   tayo
antaraya bhavissanti aggito va udakato va mithubheda vati.
     [83]   Athakho   sunidhavassakara   magadhamahamatta   yena   bhagava
tenupasankamimsu    upasankamitva   bhagavata   saddhim   sammodimsu   sammodaniyam
katham   saraniyam   vitisaretva   ekamantam   atthamsu  .  ekamantam  thita
kho   sunidhavassakara   magadhamahamatta   bhagavantam   etadavocum  adhivasetu
no   bhante   bhavam  gotamo  ajjatanaya  bhattam  saddhim  bhikkhusanghenati .
Adhivasesi     bhagava    tunhibhavena    .    athakho    sunidhavassakara
magadhamahamatta   bhagavato   adhivasanam   viditva   yena   sako  avasatho
tenupasankamimsu    upasankamitva    sake    avasathe    panitam    khadaniyam
bhojaniyam   patiyadapetva   bhagavato   kalam   arocapesum  kalo  bho
gotama nitthitam bhattanti.
     {83.1}     Athakho     bhagava     pubbanhasamayam     nivasetva
pattacivaramadaya     saddhim     bhikkhusanghena     yena    sunidhavassakaranam
Magadhamahamattanam    avasatho    tenupasankami    upasankamitva   pannatte
asane   nisidi   .   athakho  sunidhavassakara  magadhamahamatta  buddhappamukham
bhikkhusangham    panitena    khadaniyena    bhojaniyena   sahattha   santappesum
sampavaresum    .    athakho   sunidhavassakara   magadhamahamatta   bhagavantam
bhuttavim   onitapattapanim   annataram   nicam   asanam   gahetva  ekamantam
nisidimsu   .   ekamantam   nisinne   kho   sunidhavassakare  magadhamahamatte
bhagava imahi gathahi anumodi
     [84]  Yasmim padese kappeti      vasam panditajatiyo 1-
           silavantettha bhojetva        sannate brahmacarino 2-.
           Ya tattha devata asum 3-    tasam dakkhinamadise
           ta pujita pujayanti            manita manayanti nam.
           Tato nam anukampanti           mata puttamva orasam
           devatanukampito poso       sada bhadrani passatiti.
     [85]   Athakho   bhagava   sunidhavassakare   magadhamahamatte  imahi
gathahi   anumoditva   utthayasana   pakkami   .   tena   kho  pana
samayena   sunidhavassakara   magadhamahamatta   bhagavantam   pitthito   pitthito
anubandha   honti   yenajja   samano   gotamo   dvarena   nikkhamissati
tam   gotamadvaram  nama  bhavissati  yena  titthena  ganganadim  4-  tarissati
tam   gotamatittham   nama   bhavissatiti   .  athakho  bhagava  yena  dvarena
@Footnote: 1 Yu. ... jatiko. 2 Ma. Yu. brahmacarayo. 3 Yu. assu. 4 Si. Ma. Yu. gangam
@nadim.
Nikkhami   tam   gotamadvaram   nama   ahosi   .   athakho   bhagava  yena
ganga   nadi   tenupasankami   .   tena  kho  pana  samayena  ganga  nadi
pura   hoti   samatittika   kakapeyya  .  appekacce  manussa  navam
pariyesanti    appekacce    ulumpam    pariyesanti   appekacce   kullam
bandhanti para param 1- gantukama.
     {85.1}  Athakho  bhagava  seyyathapi  nama  balava puriso samminjitam
va  baham  pasareyya  pasaritam  va  baham  samminjeyya evameva gangaya
nadiya orime tire antarahito parime tire paccutthasi saddhim bhikkhusanghena.
Addasa   kho   bhagava   te   manusse  appekacce  navam  pariyesante
appekacce  ulumpam  pariyesante  appekacce  kullam bandhante para param
gantukame   .   athakho  bhagava  etamattham  viditva  tayam  velayam  imam
udanam udanesi
    ye taranti annavam saram               setum katvana visajja pallalani
    kullam [2]- jano ca 3- bandhati     tinna medhavino janati.
                    Pathamabhanavaram 4-.
     [86]    Athakho    bhagava    ayasmantam    anandam   amantesi
ayamananda   yena  kotigamo  tenupasankamissamati  .  evam  bhanteti
kho   ayasma   anando   bhagavato   paccassosi   .   athakho  bhagava
mahata   bhikkhusanghena   saddhim   yena   kotigamo   tadavasari   .   tatra
@Footnote: 1 Si. Yu. aparaparam. Ma. apara param. ito param idisameva. Yu. ora param.
@2 Ma. Yu. hi. 3 Ma. Yu. casaddo natthi. 4 Ma. ... varo.
Sudam bhagava kotigame viharati. Tatra kho bhagava bhikkhu amantesi
     {86.1}   catunnam   bhikkhave  ariyasaccanam  ananubodha  appativedha
evamidam    dighamaddhanam   sandhavitam   samsaritam   mamanceva   tumhakanca  .
Katamesam  catunnam  .  dukkhassa  bhikkhave  ariyasaccassa ananubodha appativedha
evamidam    dighamaddhanam   sandhavitam   samsaritam   mamanceva   tumhakanca  .
Dukkhasamudayassa   bhikkhave   ariyasaccassa   ananubodha  appativedha  evamidam
dighamaddhanam   sandhavitam   samsaritam   mamanceva  tumhakanca  .  dukkhanirodhassa
bhikkhave   ariyasaccassa   ananubodha   appativedha   evamidam   dighamaddhanam
sandhavitam  samsaritam  mamanceva  tumhakanca  .  dukkhanirodhagaminiya  patipadaya
bhikkhave   ariyasaccassa   ananubodha   appativedha   evamidam   dighamaddhanam
sandhavitam samsaritam mamanceva tumhakanca.
     {86.2} Tayidam bhikkhave dukkham ariyasaccam anubuddham patividdham dukkhasamudayo 1-
ariyasaccam  anubuddham  patividdham  dukkhanirodho  2-  ariyasaccam anubuddham patividdham
dukkhanirodhagamini  patipada  ariyasaccam  anubuddham  patividdham  ucchinna bhavatanha
khina  bhavanetti  natthidani  punabbhavoti  .  idamavoca  bhagava  idam vatvana
sugato athaparam etadavoca sattha
     [87]  Catunnam ariyasaccanam       yathabhutam adassana
           samsaritam 3- dighamaddhanam       tasu tasveva jatisu.
           Tani etani ditthani        bhavanetti samuhata
           ucchinnam mulam dukkhassa        natthidani punabbhavoti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. dukkhasamudayam. 2 Ma. Yu. dukkhanirodham. 3 Ma. Yu. samsitam.
     [88]  Tatrapi  sudam  bhagava  kotigame  viharanto  etadeva  bahulam
bhikkhunam   dhammim   katham   karoti   iti   silam   iti   samadhi   iti  panna
silaparibhavito   samadhi   mahapphalo   hoti   mahanisamso   samadhiparibhavita
panna     mahapphala     hoti    mahanisamsa    pannaparibhavitam    cittam
sammadeva    asavehi    vimuccati    seyyathidam    kamasava   bhavasava
avijjasavati.
     [89]  Athakho  bhagava  kotigame  yathabhirantam  viharitva ayasmantam
anandam  amantesi  ayamananda yena nadika 1- tenupasankamissamati.
Evam  bhanteti  kho  ayasma  anando  bhagavato  paccassosi  .  athakho
bhagava   mahata   bhikkhusanghena   saddhim  yena  nadika  tadavasari  .  tatra
sudam  bhagava  nadike  viharati  ginjakavasathe  .  athakho ayasma anando
yena    bhagava    tenupasankami   upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva
ekamantam nisidi.
     {89.1}   Ekamantam   nisinno  kho  ayasma  anando  bhagavantam
etadavoca   salho  nama  bhante  bhikkhu  nadike  kalakato  tassa  ka
gati  ko  abhisamparayo  nanda  nama  bhante  bhikkhuni  nadike  kalakata
tassa   ka   gati  ko  abhisamparayo  sudatto  nama  bhante  upasako
nadike   kalakato   tassa   ka   gati   ko   abhisamparayo   sujata
nama     bhante    upasika    nadike    kalakata    tassa    ka
@Footnote: 1 Si. Ma. natika. ito param idisameva.
Gati   ko   abhisamparayo  kakudho  1-  nama  bhante  upasako  nadike
kalakato    tassa   ka   gati   ko   abhisamparayo   karalimbho   2-
nama   bhante  upasako  .pe.  nikato  nama  bhante  upasako  .pe.
Katissaho   nama   bhante   upasako   .pe.   tuttho   nama   bhante
upasako   .pe.  santuttho  nama  bhante  upasako  .pe.  bhato  3-
nama   bhante   upasako   .pe.  subhato  4-  nama  bhante  upasako
nadike kalakato tassa ka gati ko abhisamparayoti.
     {89.2}   Salho   ananda   bhikkhu   asavanam   khaya  anasavam
cetovimuttim    pannavimuttim    ditthe    va    dhamme   sayam   abhinna
sacchikatva     upasampajja     vihasi     nanda    ananda    bhikkhuni
pancannam     orambhagiyanam    sannojananam    parikkhaya    opapatika
tattha    parinibbayini    anavattidhamma    tasma    loka    sudatto
ananda   upasako   tinnam   sannojananam   parikkhaya   ragadosamohanam
tanutta   sakadagami   sakideva   imam   lokam   agantva   dukkhassantam
karissati     sujata     ananda    upasika    tinnam    sannojananam
parikkhaya   sotapanna   avinipatadhamma   niyata   sambodhiparayana  5-
kakudho    ananda    upasako   pancannam   orambhagiyanam   sannojananam
parikkhaya    opapatiko    tattha   parinibbayi   anavattidhammo   tasma
loka    karalimbho    ananda   upasako   .pe.   nikato   ananda
upasako   .   katissaho   ananda   upasako   .   tuttho   ananda
@Footnote: 1 Ma. kukkuto. 2 Si. Yu. kalingo. Ma. kalimbho. ito param idisameva.
@3 Si. Ma. Yu. bhaddo. 4 Si. Ma. Yu. subhaddo. 5 Ma. sambodhiparayana.
Upasako    .   santuttho   ananda   upasako   .   bhato   ananda
upasako   .   subhato   ananda   upasako   pancannam   orambhagiyanam
sannojananam   parikkhaya   opapatiko   tattha  parinibbayi  anavattidhammo
tasma   loka  paropannasa  1-  ananda  nadike  upasaka  kalakata
pancannam   orambhagiyanam   sannojananam   parikkhaya   opapatika   tattha
parinibbayino  anavattidhamma  tasma  loka  chadhika  2-  navuti ananda
nadike     upasaka    kalakata    tinnam    sannojananam    parikkhaya
ragadosamohanam   tanutta  sakadagamino  sakideva  imam  lokam  agantva
dukkhassantam   karissanti   dasatirekani  3-  ananda  pancasatani  nadike
upasaka    kalakata    tinnam    sannojananam   parikkhaya   sotapanna
avinipatadhamma niyata sambodhiparayana
     {89.3}  anacchariyam  kho  panetam ananda yam manussabhuto kalam kareyya
tasmim  tasmim  kho  4-  kalakate  tathagatam upasankamitva etamattham pucchissatha
vihesavesa   5-  ananda  tathagatassa  tasmatihananda  dhammadasam  nama
dhammapariyayam   desessami  yena  samannagato  ariyasavako  akankhamano
attana   va   attanam   byakareyya  khinanirayomhi  khinatiracchanayoni  6-
khinapettivisayo         khinapayaduggativinipato        sotapannohamasmi
avinipatadhammo niyato sambodhiparayanoti
     {89.4}   katamo   ca   so  ananda  dhammadaso  dhammapariyayo
yena     samannagato    ariyasavako    akankhamano    attana    va
attanam        byakareyya        khinanirayomhi       khinatiracchanayoni
@Footnote: 1 Ma. paropannasam. 2 Ma. Yu. sadhika. 3 Ma. Yu. satirekani.
@4 Ma. tasmim yeva kalamkate. Yu. ... ce. 5 Ma. vihesa hesa.
@6 Yu. ... yoniyo. ito param idisameva.
Khinapettivisayo         khinapayaduggativinipato        sotapannohamasmi
avinipatadhammo niyato sambodhiparayanoti
     {89.5}    idhananda    ariyasavako   buddhe   aveccappasadena
samannagato    hoti    itipi    so    bhagava   araham   sammasambuddho
vijjacaranasampanno     sugato    lokavidu    anuttaro    purisadammasarathi
sattha    devamanussanam    buddho   bhagavati   dhamme   aveccappasadena
samannagato   hoti   svakkhato  bhagavata  dhammo  sanditthiko  akaliko
ehipassiko    opanayiko    paccattam    veditabbo    vinnuhiti   sanghe
aveccappasadena   samannagato   hoti  supatipanno  bhagavato  savakasangho
ujupatipanno   bhagavato   savakasangho  nayapatipanno  bhagavato  savakasangho
samicipatipanno    bhagavato    savakasangho   yadidam   cattari   purisayugani
attha  purisapuggala  esa  bhagavato  savakasangho  ahuneyyo  pahuneyyo
dakkhineyyo anjalikaraniyo anuttaram punnakkhettam lokassati
     {89.6}   ariyakantehi   silehi   samannagato   hoti   akhandehi
acchiddehi     asabalehi     akammasehi     bhujissehi    vinnupasatthehi
aparamatthehi    samadhisamvattanikehi    ayam   kho   ananda   dhammadaso
dhammapariyayo     yena     samannagato    ariyasavako    akankhamano
attana    va    attanam   byakareyya   khinanirayomhi   khinatiracchanayoni
khinapettivisayo         khinapayaduggativinipato        sotapannohamasmi
avinipatadhammo niyato sambodhiparayanoti.
     {89.7}   Tatrapi   sudam  bhagava  nadike  viharanto  ginjakavasathe
etadeva   bahulam  bhikkhunam  dhammim  katham  karoti  iti  silam  iti  samadhi  iti
panna     silaparibhavito     samadhi    mahapphalo    hoti    mahanisamso
samadhiparibhavita      panna      mahapphala      hoti      mahanisamsa
pannaparibhavitam    cittam    sammadeva    asavehi    vimuccati   seyyathidam
kamasava bhavasava avijjasavati.
     [90]   Athakho  bhagava  nadike  yathabhirantam  viharitva  ayasmantam
anandam  amantesi  ayamananda  yena  vesali  tenupasankamissamati.
Evam  bhanteti  kho  ayasma  anando  bhagavato  paccassosi  .  athakho
bhagava  mahata  bhikkhusanghena  saddhim  yena  vesali  tadavasari  .  tatra sudam
bhagava   vesaliyam   viharati   ambapalivane  .  tatra  kho  bhagava  bhikkhu
amantesi
     {90.1}  sato  bhikkhave  bhikkhu  vihareyya  sampajano  ayam te 1-
amhakam  anusasani  .  kathanca  bhikkhave  bhikkhu  sato  hoti. Idha bhikkhave
bhikkhu   kaye  kayanupassi  viharati  atapi  sampajano  satima  vineyya
loke  abhijjhadomanassam  .  vedanasu  .  citte . Dhammesu dhammanupassi
viharati  atapi  sampajano  satima  vineyya  loke  abhijjhadomanassam .
Evam kho bhikkhave bhikkhu sato hoti.
     {90.2}   Kathanca   bhikkhave   bhikkhu   sampajano   hoti  .  idha
bhikkhave      bhikkhu      abhikkante      patikkante      sampajanakari
hoti       alokite       vilokite       sampajanakari      hoti
@Footnote: 1 Ma. Yu. vo. ito param idisameva.
Samminjite    pasarite    sampajanakari   hoti   sanghatipattacivaradharane
sampajanakari   hoti   asite   pite   khayite   sayite  sampajanakari
hoti    uccarapassavakamme    sampajanakari    hoti    gate    thite
nisinne   sutte  jagarite  bhasite  tunhibhave  sampajanakari  hoti .
Evam   kho   bhikkhave  bhikkhu  sampajano  hoti  .  sato  bhikkhave  bhikkhu
vihareyya sampajano ayam vo amhakam anusasaniti.
     [91]   Assosi   kho   ambapali   ganika  bhagava  kira  vesalim
anuppatto   vesaliyam   viharati   mayham  ambavaneti  .  athakho  ambapali
ganika   bhaddani   bhaddani   yanani   yojapetva  bhaddam  bhaddam  yanam
abhiruhitva   bhaddehi   bhaddehi   yanehi   vesaliya   niyyasi   yena
sako   aramo   tena   payasi   yavatika   yanassa   bhumi  yanena
gantva  yana  paccorohitva  pattika  1-  yena  bhagava  tenupasankami
upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva   ekamantam   nisidi  .  ekamantam
nisinnam   kho   ambapalim   ganikam   bhagava   dhammiya   kathaya  sandassesi
samadapesi   samuttejesi   sampahamsesi   .   athakho   ambapali   ganika
bhagavata    dhammiya    kathaya    sandassita    samadapita   samuttejita
sampahamsita    bhagavantam   etadavoca   adhivasetu   me   bhante   bhagava
svatanaya    bhattam    saddhim   bhikkhusanghenati   .   adhivasesi   bhagava
tunhibhavena   .   athakho  ambapali  ganika  bhagavato  adhivasanam  viditva
utthayasana bhagavantam abhivadetva padakkhinam katva pakkami.
@Footnote: 1 Ma. Yu. pattikava.
     [92]   Assosum   kho   vesalika  licchavi  bhagava  kira  vesalim
anuppatto   vesaliyam   viharati   ambapalivaneti  .  athakho  te  licchavi
bhaddani   bhaddani  yanani  yojapetva  bhaddam  bhaddam  yanam  abhiruhitva
bhaddehi  bhaddehi  yanehi  vesaliya  niyyimsu  .  tatra  ekacce licchavi
nila   honti   nilavanna   nilavattha   nilalankara   ekacce  licchavi
pita   honti   pitavanna   pitavattha   pitalankara   ekacce  licchavi
lohitaka   1-   honti   lohitakavanna  lohitakavattha  lohitakalankara
ekacce    licchavi    odata   honti   odatavanna   odatavattha
odatalankara   .   athakho   ambapali   ganika   daharanam   daharanam
licchavinam akkhena akkham cakkena cakkam yuggena yuggam 2- pativattesi.
     {92.1}  Athakho  te  licchavi  ambapalim  ganikam  etadavocum  kim je
ambapali   daharanam   daharanam   licchavinam   akkhena  akkham  cakkena  cakkam
yuggena   yuggam  pativattesiti  .  tatha  hi  pana  me  ayyaputta  bhagava
nimantito   svatanaya   bhattam   saddhim   bhikkhusanghenati   .   dehi  je
ambapali  etam  bhattam  satasahassenati  .  sace  hi  3-  me ayyaputta
vesalim saharam dassatha evampi mahantam 4- bhattam na dassamiti.
     {92.2} Athakho te licchavi anguli pothesum 5- jitamha vata bho ambapalikaya
vancitamha  6-  vata  bho  ambapalikayati  7-  .  athakho  te  licchavi
@Footnote: 1 lohita ... lohitalankara 2 yuropiyavinayapotthakeyeva isaya isam cakkena cakkam
@yuggena yuggam akkhena akkhanti palikkamo dissati. 3 Ma. Yu. pi. 4 Ma. evamaham
@tam 5 Ma. angulim photesum. ito param idisameva. 6 Si. Yu. parajitamha.
@7 Ma. ambakayati.
Yena   ambapalivanam   tena   payimsu   .   addasa   kho   bhagava  te
licchavi   durato   va   agacchante   disvana   bhikkhu   amantesi  yesam
bhikkhave   bhikkhunam   deva   tavatimsa   aditthapubba  oloketha  bhikkhave
licchaviparisam   avaloketha   1-   bhikkhave   licchaviparisam  upasamharatha  bhikkhave
licchaviparisam   tavatimsasadisanti   .  athakho  te  licchavi  yavatika  yanassa
bhumi   yanena   gantva   yana   paccorohitva   pattika   va  yena
bhagava     tenupasankamimsu     upasankamitva     bhagavantam    abhivadetva
ekamantam  nisidimsu  .  ekamantam  nisinne  kho  te  licchavi bhagava dhammiya
kathaya sandassesi samadapesi samuttejesi sampahamsesi.
     {92.3}  Athakho  te  licchavi  bhagavata  dhammiya  kathaya sandassita
samadapita   samuttejita   sampahamsita   bhagavantam   etadavocum  adhivasetu
no   bhante  bhagava  svatanaya  bhattam  saddhim  bhikkhusanghenati  [2]- .
Adhivasitam  3-  kho  me  licchavi svatanaya ambapaliganikaya bhattanti 4-.
Athakho   te   licchavi  anguli  pothesum  jitamha  vata  bho  ambapalikaya
vancitamha   vata  bho  ambapalikayati  .  athakho  te  licchavi  bhagavato
bhasitam      abhinanditva     anumoditva     utthayasana     bhagavantam
abhivadetva padakkhinam katva pakkamimsu.
     {92.4}   Athakho   ambapali   ganika  tassa  rattiya  accayena
sake   arame   panitam   khadaniyam   bhojaniyam   patiyadapetva  bhagavato
@Footnote: 1 Ma. apaloketha. 2 Ma. athakho bhagava te licchavi etadavoca. 3 Si. Ma. Yu.
@adhivuttam. 4 yuropiyavinayapotthake pana adhivutthomhi licchavi svatanaya ganikaya
@bhattantiti palikkamo dissati.
Kalam   arocapesi   kalo   bhante   nitthitam   bhattanti   .   athakho
bhagava     pubbanhasamayam    nivasetva    pattacivaram    adaya    saddhim
bhikkhusanghena    yena    ambapaliganikaya   parivesanam   1-   tenupasankami
upasankamitva   pannatte   asane   nisidi  .  athakho  ambapali  ganika
buddhappamukham    bhikkhusangham    panitena    khadaniyena   bhojaniyena   sahattha
santappesi    sampavaresi    .   athakho   ambapali   ganika   bhagavantam
bhuttavim   onitapattapanim   annataram   nicam   asanam   gahetva  ekamantam
nisidi    .    ekamantam   nisinna   kho   ambapali   ganika   bhagavantam
etadavoca    imaham    bhante    aramam   buddhappamukhassa   bhikkhusanghassa
dammiti   .   patiggahesi   bhagava  aramam  .  athakho  bhagava  ambapalim
ganikam   dhammiya   kathaya   sandassetva   samadapetva   samuttejetva
sampahamsetva  utthayasana  pakkami  .  tatra  2-  sudam bhagava vesaliyam
viharanto   ambapalivane   etadeva   bahulam   bhikkhunam  dhammim  katham  karoti
iti  silam  iti  samadhi  iti  panna  silaparibhavito  samadhi  mahapphalo hoti
mahanisamso    samadhiparibhavita    panna   mahapphala   hoti   mahanisamsa
pannaparibhavitam    cittam    sammadeva    asavehi    vimuccati   seyyathidam
kamasava bhavasava avijjasavati.
     [93]    Athakho   bhagava   ambapalivane   yathabhirantam   viharitva
ayasmantam      anandam      amantesi      ayamananda      yena
veluvagamako   tenupasankamissamati   .   evam  bhanteti  kho  ayasma
@Footnote: 1 Yu. parivesana. 2 Ma. Yu. tatrapi. 3 Yu. beluvagamako.
Anando   bhagavato   paccassosi  .  athakho  bhagava  mahata  bhikkhusanghena
saddhim  yena  veluvagamako  tadavasari  .  tatra  sudam  bhagava  veluvagamake
viharati   .  tatra  kho  bhagava  bhikkhu  amantesi  etha  tumhe  bhikkhave
samanta   vesalim   yathamittam   1-   yathasandittham   yathasambhattam   vassam
upagacchatha   aham  pana  idheva  veluvagamake  vassam  upagacchamiti  .  evam
bhanteti   kho   te   bhikkhu   bhagavato   patissunitva   samanta  vesalim
yathamittam    yathasandittham    yathasambhattam    vassam    upagacchum   3-  .
Bhagava pana tattheva veluvagamake vassam upagacchi.
     {93.1}   Athakho  bhagavato  vassupagatassa  kharo  abadho  uppajji
balha  vedana  vattanti  maranantika  .  tatra  4-  sudam  bhagava  sato
sampajano   adhivasesi   avihannamano   .  athakho  bhagavato  etadahosi
na  kho  me  tam  patirupam  yoham  anamantetva  upatthake anapaloketva
bhikkhusangham     parinibbayeyyam    yannunaham    imam    abadham    viriyena
patippanametva   jivitasankharam  adhitthaya  vihareyyanti  .  athakho  bhagava
tam  abadham  viriyena  patippanametva  jivitasankharam  adhitthaya  vihasi .
Athakho  bhagavato  so  abadho  patippassambhi  .  athakho  bhagava  gilana
vutthito   aciravutthito   gelanna   vihara   nikkhamma  viharappacchayayam
pannatte   asane   nisidi   .   athakho   ayasma   anando   yena
bhagava     tenupasankami     upasankamitva     bhagavantam     abhivadetva
@Footnote: 1 Si. yathakhittam. 2 Ma. Yu. upetha. 3 Ma. upagacchimsu. 4 Yu. ta.
@5 Yu. adhivaseti.
Ekamantam  nisidi  .  ekamantam  nisinno  kho  ayasma  anando bhagavantam
etadavoca  dittha  [1]-  bhante bhagavato phasu dittham [2]- bhante bhagavato
khamaniyam  apica  me  bhante  madhurakajato viya kayo disapi me na pakkhayanti
dhammapi  mam  na patibhanti bhagavato gelannena apica me bhante ahosi kacideva
assasamatta  na  tava  bhagava  parinibbayissati  na  yava bhagava bhikkhusangham
arabbha kincideva udaharatiti.
     {93.2}  Kim  panananda  bhikkhusangho  mayi  paccasimsati  3-  desito
ananda    maya    dhammo    anantaram   abahiram   karitva   natthananda
tathagatassa    dhammesu   acariyamutthi   yassa   nuna   ananda   evamassa
aham   bhikkhusangham   pariharissamiti   va   mamuddesiko   bhikkhusanghoti   va
so   nuna   ananda   bhikkhusangham   arabbha   kincideva   udahareyya .
Tathagatassa   kho   ananda   na   evam   hoti   aham   kho   bhikkhusangham
pariharissamiti   va   mamuddesiko   bhikkhusanghoti   va  .  sakim  ananda
tathagato   bhikkhusangham   arabbha   kincideva   udaharissati   .  aham  kho
panananda   etarahi   jinno  vuddho  mahallako  addhagato  vayoanuppatto
asitiko me vayo vattati.
     {93.3}   Seyyathapi   ananda  jarasakatam  4-  velumissakena  5-
yapeti   evameva   kho   ananda   velumissakena   manne  tathagatassa
kayo   yapeti   .   yasmim   ananda  samaye  tathagato  sabbanimittanam
amanasikara    ekaccanam   vedananam   nirodha   animittam   cetosamadhim
upasampajja      viharati     phasutaro     ananda     tasmim     samaye
@Footnote: 1 Ma. dittho me. Yu. dittha me. 2 Ma. Yu. me. 3 Ma. paccasisati.
@4 Ma. jajjarasakatam. 5 Ma. vekhamissakena. Yu. vegha .... ito param idisameva.
Tathagatassa    kayo    hoti   .   tasmatihananda   attadipa   viharatha
attasarana    anannasarana    dhammadipa    dhammasarana   anannasarana  .
Kathanca   ananda   bhikkhu   attadipo   viharati   attasarano   anannasarano
dhammadipo    dhammasarano    anannasarano   .   idhananda   bhikkhu   kaye
kayanupassi   viharati   atapi   sampajano   satima   vineyya   loke
abhijjhadomanassam  .  vedanasu  .  citte  .  dhammesu dhammanupassi viharati
atapi   sampajano  satima  vineyya  loke  abhijjhadomanassam  .  evam
kho    ananda    bhikkhu   attadipo   viharati   attasarano   anannasarano
dhammadipo    dhammasarano   anannasarano   .   ye   hi   keci   ananda
etarahi   va   mama   va   accayena  attadipa  viharissanti  attasarana
anannasarana     dhammadipa     dhammasarana     anannasarana     tamatagge
me te ananda bhikkhu bhavissanti ye keci sikkhakamati.
               Mahaparinibbane gamakandam samattam.
                      Dutiyabhanavaram.
     [94]   Athakho  bhagava  pubbanhasamayam  nivasetva  pattacivaramadaya
vesalim   pindaya   pavisi   vesaliyam   pindaya   caritva   pacchabhattam
pindapatapatikkanto     ayasmantam     anandam    amantesi    ganhahi
ananda    nisidanam    yena   pavalam   1-   cetiyam   tenupasankamissama
divaviharayati   .   evam  bhanteti  kho  ayasma  anando  bhagavato
patissunitva   nisidanam   adaya   bhagavantam  pitthito  pitthito  anubandhi .
@Footnote: 1 Ma. Yu. capalam. ito param idisameva.
Athakho   bhagava   yena   pavalam   cetiyam   tenupasankami   upasankamitva
pannatte   asane   nisidi   .   ayasmapi   kho   anando  bhagavantam
abhivadetva ekamantam nisidi.
     {94.1}   Ekamantam   nisinnam   kho   ayasmantam  anandam  bhagava
etadavoca   ramaniya   ananda   vesali  ramaniyam  udenam  cetiyam  ramaniyam
gotamakam   cetiyam   ramaniyam   sattambam   cetiyam   ramaniyam   bahuputtam  cetiyam
ramaniyam  sarandadam  cetiyam  ramaniyam  pavalam  cetiyam  yassa  kassaci  ananda
cattaro    iddhipada    bhavita    bahulikata    yanikata   vatthukata
anutthita   paricita   susamaraddha   so   akankhamano   ananda  kappam
va   tittheyya   kappavasesam   va  tathagatassa  kho  ananda  cattaro
iddhipada    bhavita    bahulikata    yanikata    vatthukata   anutthita
paricita   susamaraddha   so   akankhamano   ananda   tathagato  kappam
va tittheyya kappavasesam vati.
     {94.2}   Evampi   kho  ayasma  anando  bhagavata  olarike
nimitte  kayiramane  olarike  obhase  kayiramane  nasakkhi  pativijjhitum
na   bhagavantam   yaci  titthatu  bhante  bhagava  kappam  titthatu  sugato  kappam
bahujanahitaya    bahujanasukhaya   lokanukampaya   atthaya   hitaya   sukhaya
devamanussananti    yatha   tam   marena   pariyutthitacitto   .   dutiyampi
kho    bhagava   .pe.   tatiyampi   kho   bhagava   ayasmantam   anandam
amantesi    ramaniya    ananda    vesali   ramaniyam   udenam   cetiyam
ramaniyam     gotamakam    cetiyam    ramaniyam    sattambam    cetiyam    ramaniyam
@Footnote: 1 Yu. sattambakam. ito param idisameva.
Bahuputtam    cetiyam    ramaniyam    sarandadam    cetiyam    ramaniyam   pavalam
cetiyam    yassa    kassaci    ananda   cattaro   iddhipada   bhavita
bahulikata   yanikata   vatthukata   anutthita   paricita  susamaraddha  so
akankhamano   kappam   va   tittheyya   kappavasesam   va   tathagatassa
kho   ananda   cattaro   iddhipada   bhavita   bahulikata   yanikata
vatthukata    anutthita    paricita    susamaraddha    so   akankhamano
ananda tathagato kappam va tittheyya kappavasesam vati.
     {94.3}   Evampi   kho  ayasma  anando  bhagavata  olarike
nimitte    kayiramane    olarike    obhase   kayiramane   nasakkhi
pativijjhitum   na   bhagavantam   yaci   titthatu   bhante  bhagava  kappam  titthatu
sugato    kappam    bahujanahitaya   bahujanasukhaya   lokanukampaya   atthaya
hitaya   sukhaya   devamanussananti  yatha  tam  marena  pariyutthitacitto .
Athakho   bhagava   ayasmantam   anandam   amantesi  gaccha  tvam  ananda
yassadani   kalam   mannasiti  .  evam  bhanteti  kho  ayasma  anando
bhagavato   patissunitva   utthayasana   bhagavantam   abhivadetva  padakkhinam
katva avidure annatarasmim rukkhamule nisidi.
     [95]  Athakho  maro  papima  acirapakkante ayasmante anande
yena  bhagava  tenupasankami  upasankamitva  ekamantam  atthasi . Ekamantam
thito    kho   maro   papima   bhagavantam   etadavoca   parinibbatudani
bhante      bhagava      parinibbatu     sugato     parinibbanakalodani
Bhante bhagavato
     {95.1} bhasita kho panesa bhante bhagavata vaca na tavaham papima
parinibbayissami  yava  me  bhikkhu  na  savaka  bhavissanti  viyatta vinita
visarada    bahussuta   dhammadhara   dhammanudhammapatipanna   samicipatipanna
anudhammacarino   sakam   acariyakam  uggahetva  acikkhissanti  desessanti
pannapessanti   patthapessanti   vivarissanti   vibhajissanti  uttanikarissanti
uppannam   parappavadam   sahadhammena   suniggahitam  niggahetva  sappatihariyam
dhammam  desessantiti  etarahi  kho pana bhante bhikkhu bhagavato savaka viyatta
vinita  visarada  bahussuta  dhammadhara  dhammanudhammapatipanna samicipatipanna
anudhammacarino    sakam   acariyakam   uggahetva   acikkhanti   desenti
pannapenti    patthapenti   vivaranti   vibhajanti   uttanikaronti   uppannam
parappavadam   sahadhammena   suniggahitam   niggahetva   sappatihariyam   dhammam
desenti    parinibbatudani    bhante    bhagava    parinibbatu    sugato
parinibbanakalodani bhante bhagavato
     {95.2} bhasita kho panesa bhante bhagavata vaca na tavaham papima
parinibbayissami  yava  me  bhikkhuniyo  na savika bhavissanti viyatta vinita
visarada    bahussuta   dhammadhara   dhammanudhammapatipanna   samicipatipanna
anudhammacariniyo  sakam  acariyakam  uggahetva  acikkhissanti  pannapessanti
patthapessanti    vivarissanti    vibhajissanti    uttanikarissanti   uppannam
parappavadam   sahadhammena   suniggahitam   niggahetva   sappatihariyam   dhammam
Desessantiti   etarahi   kho   pana  bhante  bhikkhuniyo  bhagavato  savika
viyatta   vinita   visarada   bahussuta   dhammadhara  dhammanudhammapatipanna
samicipatipanna   anudhammacariniyo  sakam  acariyakam  uggahetva  acikkhanti
desenti   pannapenti   patthapenti   vivaranti   vibhajanti   uttanikaronti
uppannam   parappavadam   sahadhammena   suniggahitam  niggahetva  sappatihariyam
dhammam     desenti    parinibbatudani    bhante    bhagava    parinibbatu
sugato parinibbanakalodani bhante bhagavato
     {95.3} bhasita kho panesa bhante bhagavata vaca na tavaham papima
parinibbayissami  yava  me  upasaka  na savaka bhavissanti viyatta vinita
visarada    bahussuta   dhammadhara   dhammanudhammapatipanna   samicipatipanna
anudhammacarino   sakam   acariyakam  uggahetva  acikkhissanti  desessanti
pannapessanti   patthapessanti   vivarissanti   vibhajissanti  uttanikarissanti
uppannam   parappavadam   sahadhammena   suniggahitam  niggahetva  sappatihariyam
dhammam  desessantiti  etarahi  kho  pana  bhante  upasaka bhagavato savaka
viyatta   vinita   visarada   bahussuta   dhammadhara  dhammanudhammapatipanna
samicipatipanna   anudhammacarino   sakam  acariyakam  uggahetva  acikkhanti
desenti   pannapenti   patthapenti   vivaranti   vibhajanti   uttanikaronti
uppannam      parappavadam      sahadhammena     suniggahitam     niggahetva
sappatihariyam    dhammam    desenti    parinibbatudani    bhante   bhagava
parinibbatu sugato parinibbanakalodani  bhante bhagavato
     {95.4}  Bhasita  kho  panesa  bhante  bhagavata vaca na tavaham
papima   parinibbayissami   yava   me  upasika  na  savika  bhavissanti
viyatta   vinita   visarada   bahussuta   dhammadhara  dhammanudhammapatipanna
samicipatipanna     anudhammacariniyo     sakam    acariyakam    uggahetva
acikkhissanti       desessanti       pannapessanti      patthapessanti
vivarissanti     vibhajissanti     uttanikarissanti    uppannam    parappavadam
sahadhammena   suniggahitam   niggahetva   sappatihariyam  dhammam  desessantiti
etarahi   kho  pana  bhante  upasika  bhagavato  savika  viyatta  vinita
visarada    bahussuta   dhammadhara   dhammanudhammapatipanna   samicipatipanna
anudhammacariniyo   sakam   acariyakam   uggahetva   acikkhanti   desenti
pannapenti    patthapenti   vivaranti   vibhajanti   uttanikaronti   uppannam
parappavadam   sahadhammena   suniggahitam   niggahetva   sappatihariyam   dhammam
desenti    parinibbatudani    bhante    bhagava    parinibbatu    sugato
parinibbanakalodani bhante bhagavato
     {95.5} bhasita kho panesa bhante bhagavata vaca na tavaham papima
parinibbayissami   yava   me   idam  brahmacariyam  na  iddhanceva  bhavissati
phitanca   vittharikam   bahujannam   puthubhutam  yava  devamanussehi  suppakasitanti
etarahi  kho  pana  bhante  bhagavato  idam  brahmacariyam  iddhanceva   phitanca
vittharikam  bahujannam  puthubhutam  yava  devamanussehi  suppakasitam parinibbatudani
bhante    bhagava    parinibbatu    sugato   parinibbanakalodani   bhante
Bhagavatoti   .   evam   vutte   bhagava   maram   papimantam   etadavoca
appossukko   tvam   papima   hohi   na   ciram   tathagatassa  parinibbanam
bhavissati ito tinnam masanam accayena tathagato parinibbayissatiti.
     {95.6}  Athakho  bhagava pavalacetiye sato sampajano ayusankharam
ossajji  1-  .  ossatthe  ca bhagavata 2- ayusankhare maha bhumicalo
ahosi  bhimsanako  lomahamso  3-  devadundabhiyo  ca  phalimsu . Athakho bhagava
etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi
     [96] Tulamatulanca sambhavam
          bhavasankharamavassajji muni
          ajjhattarato samahito
          abhindi 4- kavacamivattasambhavanti.
     [97]   Athakho   ayasmato  anandassa  etadahosi  acchariyam  vata
bho   abbhutam   vata   bho   maha   vatayam   bhumicalo   sumaha   vatayam
bhumicalo  bhimsanako  lomahamso  5-  devadundabhiyo  6-  ca phalimsu ko nu kho
hetu   ko   paccayo   mahato   bhumicalassa   patubhavayati  .  athakho
ayasma    anando    yena    bhagava    tenupasankami   upasankamitva
bhagavantam   abhivadetva   ekamantam   nisidi   .  ekamantam  nisinno  kho
ayasma   anando   bhagavantam   etadavoca   acchariyam   bhante   abbhutam
bhante    maha   vatayam   bhante   bhumicalo   sumaha   vatayam   bhante
bhumicalo   bhimsanako   lomahamso   devadundabhiyo   ca  phalimsu  ko  nu  kho
@Footnote: 1 Ma. Yu. ossaji. 2 Yu. bhagavato. 3 Ma. salomahamso. 4 Yu. abhida.
@5 ma Yu. salomahamso. ito param idisameva. 6 Ma. Yu. devadundubhiyo. ito param
@idisameva.
Bhante hetu ko paccayo mahato bhumicalassa patubhavayati.
     [98]   Attha   kho  ime  ananda  hetu  attha  paccaya  mahato
bhumicalassa patubhavaya. Katame attha.
     {98.1}  Ayam  ananda  mahapathavi  udake  patitthita  udakam  vate
patitthitam  vato  akasattho  hoti  so  kho ananda samayo yam mahavata
vayanti   mahavata   vayanta   udakam   kampenti  udakam  kampitam  pathavim
kampeti ayam pathamo hetu pathamo paccayo mahato bhumicalassa patubhavaya.
     {98.2}  Puna  caparam ananda samano va hoti brahmano va iddhima
cetovasippatto  devo  va  mahiddhiko  mahanubhavo  tassa  1-  paritta
pathavisanna    bhavita    hoti    appamana   aposanna   so   imam
pathavim   kampeti   sankampeti   sampakampeti   sampavedheti   ayam   dutiyo
hetu dutiyo paccayo mahato bhumicalassa patubhavaya.
     {98.3}  Puna  caparam  ananda yada bodhisatto tusita kaya cavitva
sato  sampajano  matu  kucchim  okkamati  tadayam  pathavi  kampati  sankampati
sampakampati   sampavedhati   ayam   tatiyo   hetu   tatiyo  paccayo  mahato
bhumicalassa patubhavaya.
     {98.4}  Puna  caparam  ananda  yada  bodhisatto  sato  sampajano
matu   kucchimha   nikkhamati   tadayam  pathavi  kampati  sankampati  sampakampati
sampavedhati   ayam   catuttho   hetu  catuttho  paccayo  mahato  bhumicalassa
patubhavaya.
@Footnote: 1 Si. Yu. yassa.
     {98.5}  Puna  caparam  ananda   yada tathagato anuttaram sammasambodhim
abhisambujjhati   tadayam   pathavi   kampati   sankampati  sampakampati  sampavedhati
ayam  pancamo  hetu  pancamo  paccayo  mahato  bhumicalassa  patubhavaya.
Puna   caparam  ananda  yada  tathagato  anuttaram  dhammacakkam  pavattesi  1-
tadayam    pathavi    kampati    sankampati    sampakampati   sampavedhati   ayam
chattho hetu chattho paccayo mahato bhumicalassa patubhavaya.
     {98.6}   Puna  caparam  ananda  yada  tathagato  sato  sampajano
ayusankharam   ossajjati   tadayam   pathavi   kampati  sankampati  sampakampati
sampavedhati   ayam   sattamo   hetu  sattamo  paccayo  mahato  bhumicalassa
patubhavaya.
     {98.7}   Puna   caparam   ananda  yada  tathagato  anupadisesaya
nibbanadhatuya    parinibbayati    tadayam    pathavi    kampati    sankampati
sampakampati    sampavedhati    ayam    atthamo   hetu   atthamo   paccayo
mahato   bhumicalassa   patubhavaya   .  ime  kho  ananda  attha  hetu
attha paccaya mahato bhumicalassa patubhavayati.
     [99]  Attha  kho ima ananda parisa. Katama attha. Khattiyaparisa
brahmanaparisa     gahapatiparisa     samanaparisa     catummaharajikaparisa
tavatimsaparisa   maraparisa   brahmaparisa   .   abhijanami   kho  panaham
ananda   anekasatam   khattiyaparisam   upasankamitva   2-  .  tatrapi  maya
sannisinnapubbanceva   sallapitapubbanca   sakaccha   ca  samapajjitapubba .
@Footnote: 1 Ma. Yu. pavatteti. 2 upasankamitatipi patho.
Tattha   yadisako   tesam   vanno   hoti  tadisako  mayham  vanno  hoti
yadisako  tesam  saro  hoti  tadisako  mayham  saro  hoti . Dhammiya ca
kathaya   sandassemi   samadapemi   samuttejemi   sampahamsemi  bhasamananca
mam  na  jananti  ko  nu kho ayam bhasati devo va manusso vati. Dhammiya
ca   kathaya   sandassetva   samadapetva  samuttejetva  sampahamsetva
antaradhayami  antarahitanca  mam  na  jananti  ko  nu  kho  ayam antarahito
devo  va  manusso  vati  .  abhijanami  kho  panaham ananda anekasatam
brahmanaparisam     .pe.    gahapatiparisam    .pe.    samanaparisam    .pe.
Catummaharajikaparisam   .pe.   tavatimsaparisam   .pe.   maraparisam   .pe.
Brahmaparisam    upasankamitva    .    tatrapi   maya   sannisinnapubbanceva
sallapitapubbanca   sakaccha   ca   samapajjitapubba   .   tattha  yadisako
tesam  vanno  hoti  tadisako  mayham  vanno  hoti  yadisako  tesam saro
hoti   tadisako  mayham  saro  hoti  .  dhammiya  ca  kathaya  sandassemi
samadapemi   samuttejemi   sampahamsemi   bhasamananca   mam   na   jananti
ko  nu  kho  ayam  bhasati  devo  va  manusso vati. Dhammiya ca kathaya
sandassetva      samadapetva      samuttejetva      sampahamsetva
antaradhayami  antarahitanca  mam  na  jananti  ko  nu  kho  ayam antarahito
devo va manusso vati. Ima kho ananda attha parisa.
     [100]   Attha   kho  imani  ananda  abhibhayatanani  .  katamani
Attha   .   ajjhattamrupasanni   eko   bahiddharupani   passati   parittani
suvannadubbannani    tani    abhibhuyya    janami    passamiti   evamsanni
hoti idam pathamam abhibhayatanam.
     {100.1}    Ajjhattamrupasanni    eko    bahiddharupani    passati
appamanani      suvannadubbannani      tani      abhibhuyya     janami
passamiti evamsanni hoti idam dutiyam abhibhayatanam.
     {100.2}    Ajjhattamarupasanni    eko    bahiddharupani   passati
parittani    suvannadubbannani    tani    abhibhuyya    janami   passamiti
evamsanni hoti idam tatiyam abhibhayatanam.
     {100.3}    Ajjhattamarupasanni    eko    bahiddharupani   passati
appamanani    suvannadubbannani    tani   abhibhuyya   janami   passamiti
evamsanni hoti idam catuttham abhibhayatanam.
     {100.4}    Ajjhattamarupasanni    eko    bahiddharupani   passati
nilani    nilavannani    nilanidassanani   nilanibhasani   seyyathapi   nama
ummapuppham   nilam   nilavannam   nilanidassanam   nilanibhasam  seyyatha  1-  va
pana    tam    vattham    baranaseyyakam   ubhatobhagavimattham   nilam   nilavannam
nilanidassanam      nilanibhasam     evameva     ajjhattamarupasanni     eko
bahiddharupani   passati   nilani   nilavannani   nilanidassanani  nilanibhasani
tani   abhibhuyya   janami   passamiti   evamsanni   hoti   idam   pancamam
abhibhayatanam.
     {100.5}    Ajjhattamarupasanni    eko    bahiddharupani   passati
pitani    pitavannani    pitanidassanani   pitanibhasani   seyyathapi   nama
kannikarapuppham    pitam    pitavannam    pitanidassanam    pitanibhasam    seyyatha
@Footnote: 1 Ma. seyyathapi. ito param idisameva.
Va   pana   tam   vattham   baranaseyyakam   ubhatobhagavimattham  pitam  pitavannam
pitanidassanam      pitanibhasam     evameva     ajjhattamarupasanni     eko
bahiddharupani   passati   pitani   pitavannani   pitanidassanani  pitanibhasani
tani    abhibhuyya   janami   passamiti   evamsanni   hoti   idam   chattham
abhibhayatanam.
     {100.6}    Ajjhattamarupasanni    eko    bahiddharupani   passati
lohitakani     lohitakavannani     lohitakanidassanani     lohitakanibhasani
seyyathapi     nama     bandhujivakam     puppham    lohitakam    lohitakavannam
lohitakanidassanam  lohitakanibhasam  seyyatha  va  pana  tam vattham baranaseyyakam
ubhatobhagavimattham       lohitakam       lohitakavannam       lohitakanidassanam
lohitakanibhasam   evameva   ajjhattamarupasanni  eko  bahiddharupani  passati
lohitakani     lohitakavannani     lohitakanidassanani     lohitakanibhasani
tani   abhibhuyya   janami   passamiti   evamsanni   hoti   idam   sattamam
abhibhayatanam.
     {100.7}    Ajjhattamarupasanni    eko    bahiddharupani   passati
odatani     odatavannani     odatanidassanani     odatanibhasani
seyyathapi      nama     osadhitaraka     odata     odatavanna
odatanidassana    odatanibhasa    seyyatha   va   pana   tam   vattham
baranaseyyakam   ubhatobhagavimattham   odatam   odatavannam  odatanidassanam
odatanibhasam    evameva    ajjhattamarupasanni    eko    bahiddharupani
passati        odatani       odatavannani       odatanidassanani
tani   abhibhuyya   janami   passamiti   evamsanni   hoti   idam   atthamam
Abhibhayatanam. Imani kho ananda attha abhibhayatanani.
     [101]  Attha  kho  ime  ananda  vimokkha  .  katame  attha.
Rupi   rupani   passati   ayam   pathamo   vimokkho   .   ajjhattamarupasanni
bahiddharupani   passati   ayam   dutiyo  vimokkho  .  subhanteva  adhimutto
hoti   ayam   tatiyo   vimokkho   .   sabbaso   rupasannanam  samatikkama
patighasannanam     atthangama    nanattasannanam    amanasikara    ananto
akasoti    akasanancayatanam    upasampajja   viharati   ayam   catuttho
vimokkho    .    sabbaso    akasanancayatanam    samatikkamma   anantam
vinnananti    vinnanancayatanam    upasampajja    viharati    ayam   pancamo
vimokkho   .   sabbaso   vinnanancayatanam   samatikkamma   natthi   kinciti
akincannayatanam  upasampajja  viharati  ayam  chattho  vimokkho  .   sabbaso
akincannayatanam           samatikkamma          nevasannanasannayatanam
upasampajja     viharati    ayam    sattamo    vimokkho    .    sabbaso
nevasannanasannayatanam          samatikkamma         sannavedayitanirodham
upasampajja   viharati   ayam   atthamo   vimokkho  .  ime  kho  ananda
attha vimokkha.
     [102]   Ekamidaham   ananda  samayam  uruvelayam  viharami  najja
neranjaraya    tire    ajapalanigrodhe   pathamabhisambuddho   .   athakho
ananda    maro    papima    yenaham    tenupasankami   upasankamitva
ekamantam   atthasi   .  ekamantam  thito  kho  ananda  maro  papima
Mam   etadavoca   parinibbatudani   bhante   bhagava   parinibbatu   sugato
parinibbanakalodani   bhante   bhagavatoti   evam   vutte   aham  ananda
maram papimantam 1- etadavocam
     {102.1}  na  tavaham  papima  parinibbayissami  yava  me  bhikkhu
na   savaka   bhavissanti  viyatta  vinita  visarada  bahussuta  dhammadhara
dhammanudhammapatipanna    samicipatipanna   anudhammacarino   sakam   acariyakam
uggahetva   acikkhissanti   desessanti   pannapessanti   patthapessanti
vivarissanti    vibhajissanti   uttanikarissanti   2-   uppannam   parappavadam
sahadhammena suniggahitam 3- niggahetva sappatihariyam dhammam desessanti.
     {102.2}  Na  tavaham  papima  parinibbayissami yava me bhikkhuniyo
na   savika  bhavissanti  viyatta  vinita  visarada  bahussuta  dhammadhara
dhammanudhammapatipanna      samicipatipanna      anudhammacariniyo     sakam
acariyakam    uggahetva    acikkhissanti   desessanti   pannapessanti
patthapessanti    vivarissanti    vibhajissanti   uttanikarissanti   uppannam
parappavadam     sahadhammena    suniggahitam    niggahetva    sappatihariyam
dhammam desessanti.
     {102.3}  Na  tavaham  papima  parinibbayissami yava me upasaka
na   savaka   bhavissanti  viyatta  vinita  visarada  bahussuta  dhammadhara
dhammanudhammapatipanna    samicipatipanna   anudhammacarino   sakam   acariyakam
uggahetva   acikkhissanti   desessanti   pannapessanti   patthapessanti
vivarissanti     vibhajissanti     uttanikarissanti    uppannam    parappavadam
@Footnote: 1 Yu. papimam. 2 Yu. uttanikarissanti. ito param idisameva.
@3 Yu. suniggiham.
Sahadhammena      suniggahitam      niggahetva     sappatihariyam     dhammam
desessanti   .   na   tavaham   papima   parinibbayissami   yava  me
upasika    na    savika    bhavissanti    viyatta   vinita   visarada
bahussuta       dhammadhara      dhammanudhammapatipanna      samicipatipanna
anudhammacariniyo     sakam     acariyakam     uggahetva    acikkhissanti
desessanti    pannapessanti    patthapessanti    vivarissanti   vibhajissanti
uttanikarissanti     uppannam     parappavadam     sahadhammena    suniggahitam
niggahetva sappatihariyam dhammam desessanti.
     {102.4}   Na  tavaham  papima  parinibbayissami  yava  me  idam
brahmacariyam     iddhanceva    bhavissati    phitanca    vittharikam    bahujannam
puthubhutam  yava  devamanussehi  suppakasitanti  .  idaneva  1- kho ananda
ajja   pavale   2-   cetiye  maro  papima  yenaham  tenupasankami
upasankamitva   ekamantam   atthasi   .   ekamantam  thito  kho  ananda
maro  papima  mam  etadavoca  parinibbatudani  bhante  bhagava parinibbatu
sugato   parinibbanakalodani   bhante   bhagavato   bhasita  kho  panesa
bhante  bhagavata  vaca  na  tavaham  papima  parinibbayissami  yava  me
bhikkhu  na  savaka  bhavissanti . Yava me bhikkhuniyo na savika bhavissanti.
Yava  me  upasaka  na  savaka  bhavissanti  .  yava  me  upasika na
savika  bhavissanti  .  yava  me  idam brahmacariyam [3]- iddhanceva [4]-
bhavissati    phitanca   vittharikam   bahujannam   puthubhutam   yava   devamanussehi
suppakasitanti     .     etarahi     kho    pana    bhante    bhagavato
@Footnote: 1 Yu. idaniceva kho. 2 Ma. Yu. capale. ito param idisameva. 3-4 Ma. Yu. na.
Brahmacariyam    iddhanceva   phitanca   vittharikam   bahujannam   puthubhutam   yava
devamanussehi      suppakasitam     parinibbatudani     bhante     bhagava
parinibbatu sugato parinibbanakalodani bhante bhagavatoti.
     {102.5}  Evam  vutte  aham  ananda  maram  papimantam etadavocam
appossukko  tvam  papima  hohi  na  ciram  tathagatassa  parinibbanam bhavissati
ito   tinnam   masanam   accayena  tathagato  parinibbayissatiti  idaneva
kho   ananda  ajja  pavale  cetiye  tathagatena  satena  sampajanena
ayusankharo ossatthoti.
     {102.6}  Evam  vutte  ayasma  anando  bhagavantam  etadavoca
titthatu   bhante   bhagava   kappam   titthatu   sugato   kappam   bahujanahitaya
bahujanasukhaya      lokanukampaya      atthaya      hitaya      sukhaya
devamanussananti    .    alamdani    ananda    ma    tathagatam   yaci
akalodani   ananda  tathagatam  yacanayati  .  dutiyampi  kho  ayasma
anando    .pe.    tatiyampi    kho   ayasma   anando   bhagavantam
etadavoca    titthatu   bhante   bhagava   kappam   titthatu   sugato   kappam
bahujanahitaya     bahujanasukhaya     lokanukampaya     atthaya     hitaya
sukhaya devamanussananti.
     {102.7}   Saddahasi  tvam  ananda  tathagatassa  bodhinti  .  evam
bhante  .  atha  kincarahi  tvam  ananda tathagatam yavatatiyakam abhinippilesiti.
Sammukha   me   tam   bhante   bhagavato   sutam   sammukha  patiggahitam  yassa
kassaci     ananda     cattaro    iddhipada    bhavita    bahulikata
yanikata    1-    vatthukata   anutthita   paricita   susamaraddha   so
@Footnote: 1 Yu. yanikata. ito param idisameva.
Akankhamano   kappam   va   tittheyya   kappavasesam   va   tathagatassa
kho   ananda   cattaro   iddhipada   bhavita   bahulikata   yanikata
vatthukata    anutthita   paricita   susamaraddha   akankhamano   ananda
tathagato   kappam   va   tittheyya  kappavasesam  vati  .  saddahasi  tvam
anandati.
     {102.8}   Evam   bhante  .  tasmatihananda  tuyhevetam  dukkatam
tuyhevetam   aparaddham   yam   tvam   tathagatena  evam  olarike  nimitte
kayiramane   olarike   obhase   kayiramane   nasakkhi  pativijjhitum  na
tathagatam   yaci   titthatu   [1]-   bhagava   kappam  titthatu  sugato  kappam
bahujanahitaya    bahujanasukhaya   lokanukampaya   atthaya   hitaya   sukhaya
devamanussananti   sace   tvam   ananda  tathagatam  yaceyyasi  dve  va
te    vaca    tathagato    patikkhipeyya   atha   tatiyakam   adhivaseyya
tasmatihananda tuyhevetam dukkatam tuyhevetam aparaddham.
     [103]   Ekamidaham  ananda  samayam  rajagahe  viharami  gijjhakute
pabbate   .   tatrapi  kho  taham  ananda  amantesim  ramaniyam  ananda
rajagaham   ramaniyo   [2]-   gijjhakuto   pabbato  yassa  kassaci  ananda
cattaro    iddhipada    bhavita    bahulikata    yanikata   vatthukata
anutthita    paricita    susamaraddha   so   akankhamano   kappam   va
tittheyya   kappavasesam   va   .   tathagatassa  kho  ananda  cattaro
iddhipada   bhavita   bahulikata  yanikata  vatthukata  anutthita  paricita
susamaraddha   so   3-   akankhamano   ananda  tathagato  kappam  va
@Footnote: 1 Ma. bhante. 2 Ma. ananda. 3 Yu. ayam patho natthi.
Tittheyya   kappavasesam   vati   evampi  kho  tvam  ananda  tathagatena
olarike  nimitte  kayiramane  olarike  obhase  kayiramane nasakkhi
pativijjhitum   na   tathagatam   yaci   titthatu   [1]-  bhagava  kappam  titthatu
sugato    kappam    bahujanahitaya   bahujanasukhaya   lokanukampaya   atthaya
hitaya    sukhaya    devamanussananti    sace   tvam   ananda   tathagatam
yaceyyasi   dve  va  te  vaca  tathagato  patikkhipeyya  atha  tatiyakam
adhivaseyya tasmatihananda tuyhevetam dukkatam tuyhevetam aparaddham.
     [104]   Ekamidaham   ananda  samayam  tattheva  rajagahe  viharami
gotamanigrodhe  2-  .pe.  tattheva  rajagahe  viharami  corappapate.
Tattheva  rajagahe  viharami  vebharapasse  sattapannaguhayam  3-. Tattheva
rajagahe   viharami   isigilipasse   kalasilayam   .   tattheva  rajagahe
viharami   sitavane   sappasondikapabbhare  .  tattheva  rajagahe  viharami
tapodarame  .  tattheva  rajagahe  viharami  veluvane kalandakanivape.
Tattheva  rajagahe  viharami  jivakambavane  .  tattheva  rajagahe  viharami
maddakucchismim migadaye.
     {104.1}   Tatrapi   kho   taham   ananda   amantesim  ramaniyam
ananda     rajagaham     ramaniyo     gijjhakuto     pabbato    ramaniyo
gotamanigrodho     ramaniyo    corappapato    ramaniya    vebharapasse
sattapannaguha    ramaniya    isigilipasse   kalasila   ramaniyo   sitavane
sappasondikapabbharo        ramaniyo       tapodaramo       ramaniyo
@Footnote: 1 Ma. bhante. 2 Yu. nigordharame. 3 Ma. Yu. sattapanniguhayam. ito param
@idisameva.
Veluvanakalandakanivapo  1-  ramaniyam jivakambavanam ramaniyo maddakucchimigadayo 2-
yassa  kassaci  ananda  cattaro  iddhipada  bhavita  bahulikata yanikata
vatthukata  anutthita  paricita  susamaraddha  so  akankhamano  kappam  va
tittheyya kappavasesam va.
     {104.2}  Tathagatassa  kho  ananda  cattaro  iddhipada bhavita
bahulikata  yanikata  vatthukata  anutthita  paricita  susamaraddha  so  3-
akankhamano  ananda  tathagato  kappam  va  tittheyya  kappavasesam vati
evampi   kho  tvam  ananda  tathagatena  olarike  nimitte  kayiramane
olarike   obhase  kayiramane  nasakkhi  pativijjhitum  na  tathagatam  yaci
titthatu   bhagava   kappam   titthatu  sugato  kappam  bahujanahitaya  bahujanasukhaya
lokanukampaya   atthaya   hitaya   sukhaya   devamanussananti  sace  tvam
ananda  tathagatam  yaceyyasi  dve  va  te vaca tathagato patikkhipeyya
atha   tatiyakam  adhivaseyya  tasmatihananda  tuyhevetam  dukkatam  tuyhevetam
aparaddham.
     [105]   Ekamidaham   ananda   samayam  idheva  vesaliyam  viharami
udene   cetiye  .  tatrapi  kho  taham  ananda  amantesim  ramaniya
ananda   vesali   ramaniyam   udenam   cetiyam   yassa   kassaci   ananda
cattaro   iddhipada  bhavita  bahulikata  yanikata  vatthukata  anutthita
paricita    susamaraddha    so   akankhamano   kappam   va   tittheyya
kappavasesam   va   .   tathagatassa  kho  ananda  cattaro  iddhipada
@Footnote: 1 Ma. Yu. veluvane. 2 Ma. Yu. maddakucchismim. 3 Yu. ayam patho natthi.
Bhavita   bahulikata  yanikata  vatthukata  anutthita  paricita  susamaraddha
so   1-   akankhamano   ananda   tathagato   kappam   va  tittheyya
kappavasesam   vati   evampi  kho  tvam  ananda  tathagatena  olarike
nimitte  kayiramane  olarike  obhase  kayiramane  nasakkhi  pativijjhitum
na   tathagatam   yaci   titthatu   bhagava   kappam   titthatu   sugato   kappam
bahujanahitaya    bahujanasukhaya   lokanukampaya   atthaya   hitaya   sukhaya
devamanussananti   sace   tvam   ananda   tathagatam   yaceyyasi   dve
va   te   vaca   tathagato   patikkhipeyya   atha   tatiyakam  adhivaseyya
tasmatihananda tuyhevetam dukkatam tuyhevetam aparaddham.
     [106]   Ekamidaham   ananda   samayam  idheva  vesaliyam  viharami
gotamake    cetiye   .pe.   idheva   vesaliyam   viharami   sattambe
cetiye   .   idheva  vesaliyam  viharami  bahuputte  cetiye  .  idheva
vesaliyam   viharami   sarandade   cetiye   .   idaneva   kho  taham
ananda    ajja   pavale   cetiye   amantesim   ramaniya   ananda
vesali   ramaniyam   udenam   cetiyam   ramaniyam   gotamakam   cetiyam   ramaniyam
sattambam    cetiyam    ramaniyam    bahuputtam    cetiyam    ramaniyam   sarandadam
cetiyam   ramaniyam   pavalam   cetiyam   yassa   kassaci   ananda  cattaro
iddhipada    bhavita    bahulikata    yanikata    vatthukata   anutthita
paricita    susamaraddha    so   akankhamano   kappam   va   tittheyya
kappavasesam va.
     {106.1}      Tathagatassa      kho      ananda     cattaro
iddhipada           bhavita          bahulikata          yanikata
@Footnote: 1 Yu. ayam patho natthi. ito param idisameva.
Vatthukata   anutthita   paricita  susamaraddha  so  akankhamano  ananda
tathagato   kappam   va   tittheyya   kappavasesam   vati   evampi  kho
tvam   ananda   tathagatena   olarike  nimitte  kayiramane  olarike
obhase   kayiramane   nasakkhi   pativijjhitum   na  tathagatam  yaci  titthatu
bhagava    kappam    titthatu    sugato   kappam   bahujanahitaya   bahujanasukhaya
lokanukampaya    atthaya    hitaya    sukhaya   devamanussananti   sace
tvam   ananda   tathagatam   yaceyyasi  dve  va  te  vaca  tathagato
patikkhipeyya    atha   tatiyakam   adhivaseyya   tasmatihananda   tuyhevetam
dukkatam tuyhevetam aparaddham
     {106.2}   na   nu   evam  1-  ananda  maya  patikacceva  2-
akkhatam    sabbeheva    piyehi    manapehi   nanabhavo   vinabhavo
annathabhavo    tam    kutettha   ananda   labbha   yantam   jatam   bhutam
sankhatam palokadhammam tam vata ma palujjiti netam thanam vijjati.
     {106.3}  Yam  kho  panetam ananda tathagatena cattam vantam muttam pahinam
patinissattham   ossattho  ayusankharo  ekamsena  vaca  [3]-  bhasita
na    ciram   tathagatassa   parinibbanam   bhavissati   ito   tinnam   masanam
accayena   tathagato   parinibbayissatiti   tanca  4-  tathagato  jivitahetu
puna   paccagamissatiti   netam   thanam   vijjati   .   ayamananda  yena
mahavanam   yena   5-   kutagarasala   tenupasankamissamati   .  evam
bhanteti   kho   ayasma   anando   bhagavato   paccassosi  .  athakho
@Footnote: 1 Ma. etam. 2 Si. Yu. patigacceva. 3 Yu. bhagavata. 4 Yu. tam vacanam.
@5 Yu. ayam patho natthi ito param idisameva.
Bhagava    ayasmata    anandena    saddhim    yena    mahavanam   yena
kutagarasala    tenupasankami    upasankamitva    ayasmantam    anandam
amantesi   gaccha   tvam   ananda  yavatika  bhikkhu  vesalim  upanissaya
viharanti   te  sabbe  upatthanasalayam  sannipatehiti  .  evam  bhanteti
kho   ayasma   anando   bhagavato  patissunitva  1-  yavatika  bhikkhu
vesalim     upanissaya    viharanti    te    sabbe    upatthanasalayam
sannipatetva    yena   bhagava   tenupasankami   upasankamitva   bhagavantam
abhivadetva   ekamantam   atthasi   .  ekamantam  thito  kho  ayasma
anando    bhagavantam    etadavoca    sannipatito    bhante   bhikkhusangho
yassadani bhante bhagava kalam mannatiti.
     [107]    Athakho   bhagava   yena   upatthanasala   tenupasankami
upasankamitva   pannatte   asane  nisidi  .  nisajja  kho  bhagava  bhikkhu
amantesi   tasmatiha   bhikkhave   ye  te  2-  maya  dhamma  abhinna
desita   te   vo   sadhukam   uggahetva   asevitabba  bhavetabba
bahulikatabba     yathayidam    brahmacariyam    addhaniyam    assa    ciratthitikam
tadassa    bahujanahitaya   bahujanasukhaya   lokanukampaya   atthaya   hitaya
sukhaya  devamanussanam  .  katame  ca  te  bhikkhave  dhamma  maya abhinna
desita   ye  te  3-  sadhukam  uggahetva  asevitabba  bhavetabba
bahulikatabba     yathayidam    brahmacariyam    addhaniyam    assa    ciratthitikam
tadassa    bahujanahitaya   bahujanasukhaya   lokanukampaya   atthaya   hitaya
@Footnote: 1 Yu. patissutva. 2 Yu. vo. 3 Ma. Yu. vo.
Sukhaya  devamanussanam  .  seyyathidam  .  cattaro  satipatthana  cattaro
sammappadhana      cattaro     iddhipada     pancindriyani     panca
balani    satta   bojjhanga   ariyo   atthangiko   maggo   .   ime
kho  te  1-  bhikkhave  dhamma  maya  abhinna desita ye 2- te sadhukam
uggahetva     asevitabba    bhavetabba    bahulikatabba    yathayidam
brahmacariyam     addhaniyam     assa    ciratthitikam    tadassa    bahujanahitaya
bahujanasukhaya      lokanukampaya      atthaya      hitaya      sukhaya
devamanussananti.
     {107.1}   Athakho   bhagava  bhikkhu  amantesi  handadani  bhikkhave
amantayami    vo    vayadhamma    sankhara   appamadena   sampadetha
na    ciram   tathagatassa   parinibbanam   bhavissati   ito   tinnam   masanam
accayena    tathagato   parinibbayissatiti   .   idamavoca   bhagava   idam
vatvana 3- sugato athaparam etadavoca sattha 4-
     [108] Daharapi ca ye vuddha       ye bala ye ca pandita
           addha ceva dalidda ca          sabbe maccuparayana.
           Yathapi kumbhakarassa              katam mattikabhajanam
           khuddakanca mahantanca           yanca pakkam yanca amakam
           sabbam bhedapariyantam                evam maccanajivitam.
Athaparam etadavoca sattha
@Footnote: 1 Yu. ayam patho natthi. 2 Yu. te vo. Ma. ye vo. 3 Yu. vatva. ito param
@idisameva. 4 ito param sihalapotthake paripakko vayo mayham ... dukkhassantam
@karissatiti dissati.
           Paripakko vayo mayham         parittam mama jivitam
           pahaya vo gamissami         katam me saranamattano.
           Appamatta satimanto      susila hotha bhikkhavo
           susamahitasankappa         sacittamanurakkhatha.
           Yo imasmim dhammavinaye       appamatto viharissati 1-
           pahaya jatisamsaram            dukkhassantam karissatiti.
                    Tatiyabhanavaram. 2-
     [109]  Athakho  bhagava  pubbanhasamayam  nivasetva  pattacivaramadaya
vesalim   pindaya   pavisi   vesaliyam   pindaya   caritva   pacchabhattam
pindapatapatikkanto  nagavalokitam  3-  vesalim  apaloketva  ayasmantam
anandam     amantesi     idam     pacchimakam     ananda    tathagatassa
vesaliya   4-   dassanam  bhavissati  ayamananda  yena  bhandagamo  5-
tenupasankamissamati  .  evam  bhanteti  kho  ayasma  anando bhagavato
paccassosi.
     {109.1}   Athakho   bhagava   mahata   bhikkhusanghena   saddhim  yena
bhandagamo   tadavasari   .   tatra   sudam   bhagava  bhandagame  viharati .
Tatra    kho   bhagava   bhikkhu   amantesi   catunnam   bhikkhave   dhammanam
ananubodha    appativedha    evamidam    dighamaddhanam   sandhavitam   samsaritam
mamanceva   tumhakanca   .   katamesam   catunnam   .   ariyassa   bhikkhave
silassa    ananubodha    appativedha    evamidam   dighamaddhanam   sandhavitam
@Footnote: 1 Si. Yu. vihessati. Ma. vihassati. 2 Yu. tatiyakabhanavaram nitthitam. Ma. tatiyo
@bhanavaro. 3 Ma. Yu. nagapalokitam. 4 Yu. vesalidassanam. 5 Ma. bhandagamo.
@ito param idisameva.
Samsaritam    mamanceva    tumhakanca    .   ariyassa   bhikkhave   samadhissa
ananubodha    appativedha    evamidam    dighamaddhanam   sandhavitam   samsaritam
mamanceva    tumhakanca   .   ariyaya   bhikkhave   pannaya   ananubodha
appativedha    evamidam    dighamaddhanam    sandhavitam    samsaritam   mamanceva
tumhakanca   .   ariyaya   bhikkhave   vimuttiya  ananubodha  appativedha
evamidam dighamaddhanam sandhavitam samsaritam mamanceva tumhakanca.
     {109.2}  Tayidam  bhikkhave  ariyam  silam anubuddham patividdham ariyo samadhi
anubuddho    patividdho   ariya   panna   anubuddha   patividdha   ariya
vimutti   anubuddha   patividdha   ucchinna   bhavatanha   khina   bhavanetti
natthidani   punabbhavoti   .   idamavoca   bhagava   idam   vatvana  sugato
athaparam etadavoca sattha
     [110] Silam samadhi panna ca      vimutti ca anuttara
           anubuddha ime dhamma            gotamena yasassina
           iti buddho abhinnaya           dhammamakkhati 1- bhikkhunam
           dukkhassantankaro sattha        cakkhuma parinibbuboti.
     [111]  Tatrapi  sudam  bhagava  bhandagame  viharanto  etadeva bahulam
bhikkhunam   dhammim   katham   karoti   iti   silam   iti   samadhi   iti  panna
silaparibhavito   samadhi   mahapphalo   hoti   mahanisamso   samadhiparibhavita
panna   mahapphala   hoti   mahanisamsa   pannaparibhavitam  cittam  sammadeva
asavehi vimuccati seyyathidam kamasava bhavasava [2]- avijjasavati.
@Footnote: 1 Ma. Yu. dhammamakkhasi. 2 Yu. ditthasava.
     [112]  Athakho  bhagava  bhandagame  yathabhirantam viharitva ayasmantam
anandam    amantesi    ayamananda   yena   hatthigamo   ambagamo
jambugamo   yena   bhoganagaram   tenupasankamissamati   .  evam  bhanteti
kho   ayasma   anando   bhagavato   paccassosi   .   athakho  bhagava
mahata    bhikkhusanghena   saddhim   yena   bhoganagaram   tadavasari   .   tatra
sudam  bhagava  bhoganagare  viharati  anande  cetiye  .  tatra  kho bhagava
bhikkhu    amantesi   cattarome   bhikkhave   mahapadese   desessami
tam    sunatha   sadhukam   manasikarotha   bhasissamiti   .   evam   bhanteti
kho te bhikkhu bhagavato paccassosum. Bhagava etadavoca



             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 10 page 65-144. https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=10&item=57&items=56              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=10&item=57&items=56&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=10&item=57&items=56              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=10&item=57&items=56              Study Atthakatha :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=10&i=57              Contents of The Tipitaka Volume 10 https://84000.org/tipitaka/read/?index_10 https://84000.org/tipitaka/english/?index_10

First itemPrevious itemแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าNext itemLast item chage to ROMAN letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]