ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ENGLISH letter
TIPITAKA Volume 13 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 5 : Sutta. Ma. Ma.
                  Suttantapiṭake majjhimanikāyassa
                       dutiyo bhāgo
                        -------
                      majjhimapaṇṇāsakaṃ
           namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa.
                       Gahapativaggo
                        ------
                       kandarakasuttaṃ
     [1]  Evamme  sutaṃ  ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  campāyaṃ viharati gaggarāya
pokkharaṇiyā  tīre  mahatā  bhikkhusaṅghena  saddhiṃ  .  atha  kho  pesso  ca
hatthārohaputto     kandarako     ca    paribbājako    yena    bhagavā
tenupasaṅkamiṃsu    upasaṅkamitvā    pesso    hatthārohaputto    bhagavantaṃ
abhivādetvā    ekamantaṃ    nisīdi   .   kandarako   pana   paribbājako
bhagavatā   saddhiṃ   sammodi  sammodanīyaṃ  kathaṃ  sārāṇīyaṃ  1-  vītisāretvā
ekamantaṃ aṭṭhāsi.
     {1.1}   Ekamantaṃ   ṭhito   kho  kandarako  paribbājako  tuṇhībhūtaṃ
tuṇhībhūtaṃ    2-    bhikkhusaṅghaṃ    anuviloketvā    bhagavantaṃ    etadavoca
acchariyaṃ    bho    gotama    abbhūtaṃ   bho   gotama   yāvañcīdaṃ   bhotā
@Footnote: 1 Sī. Yu. evaṃ. Ma. sāraṇīyaṃ .  2 Ma. ekameva dissati.
Gotamena  sammā  bhikkhusaṅgho  paṭipādito  yepi  te  bho  gotama  ahesuṃ
atītamaddhānaṃ      arahanto      sammāsambuddhā     tepi     bhagavanto
etaparamaṃyeva    sammā    bhikkhusaṅghaṃ   paṭipādesuṃ   seyyathāpi   etarahi
bhotā   gotamena   sammā   bhikkhusaṅgho   paṭipādito   yepi   te  bho
gotama     bhavissanti     anāgatamaddhānaṃ     arahanto    sammāsambuddhā
tepi    bhagavanto    etaparamaṃyeva   sammā   bhikkhusaṅghaṃ   paṭipādessanti
seyyathāpi     etarahi     bhotā    gotamena    sammā    bhikkhusaṅgho
paṭipāditoti.
     [2]   Evametaṃ  kandaraka  evametaṃ  kandaraka  yepi  te  kandaraka
ahesuṃ    atītamaddhānaṃ    arahanto    sammāsambuddhā   tepi   bhagavanto
etaparamaṃyeva    sammā    bhikkhusaṅghaṃ   paṭipādesuṃ   seyyathāpi   etarahi
mayā   sammā   bhikkhusaṅgho   paṭipādito   yepi  te  kandaraka  bhavissanti
anāgatamaddhānaṃ     arahanto     sammāsambuddhā     tepi     bhagavanto
etaparamaṃyeva     sammā     bhikkhusaṅghaṃ     paṭipādessanti    seyyathāpi
etarahi mayā sammā bhikkhusaṅgho paṭipādito
     {2.1}   santi   hi  kandaraka  bhikkhū  imasmiṃ  bhikkhusaṅghe  arahanto
khīṇāsavā    vusitavanto    katakaraṇīyā    ohitabhārā    anuppattasadatthā
parikkhīṇabhavasaññojanā    1-    sammadaññāvimuttā    santi    pana    2-
kandaraka    bhikkhū    imasmiṃ    bhikkhusaṅghe    sekhā    3-   santatasīlā
santatavuttino    nipakā    nipakavuttino    te    catūsu    satipaṭṭhānesu
supatiṭṭhitacittā   4-   viharanti   katamesu   catūsu   idha   kandaraka  bhikkhu
kāye   kāyānupassī   viharati   ātāpī   sampajāno   satimā   vineyya
@Footnote: 1 Ma. parik...saṃyojanā .  2 Ma. hi .  3 Ma. sekkhā .  4 Ma. supaṭṭhita....
Loke    abhijjhādomanassaṃ   vedanāsu   vedanānupassī   viharati   ātāpī
sampajāno    satimā    vineyya    loke    abhijjhādomanassaṃ    citte
cittānupassī   viharati   ātāpī   sampajāno   satimā   vineyya   loke
abhijjhādomanassaṃ      dhammesu      dhammānupassī     viharati     ātāpī
sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassanti.
     [3]  Evaṃ  vutte  pesso  hatthārohaputto  bhagavantaṃ  etadavoca
acchariyaṃ   bhante  abbhūtaṃ  bhante  yāva  supaññattā  cime  1-  cattāro
satipaṭṭhānā     sattānaṃ     visuddhiyā    sokaparidevānaṃ    samatikkamāya
dukkhadomanassānaṃ    atthaṅgamāya   2-   ñāyassa   adhigamāya   nibbānassa
sacchikiriyāya
     {3.1}  mayampi  hi  bhante  gihī  odātavasanā kālena kālaṃ imesu
catūsu   satipaṭṭhānesu   supatiṭṭhitacittā  viharāma  idha  mayaṃ  bhante  kāye
kāyānupassino    3-    viharāma    ātāpino   sampajānā   satimanto
vineyya    loke   abhijjhādomanassaṃ   vedanāsu   vedanānupassino   3-
viharāma     ātāpino    sampajānā    satimanto    vineyya    loke
abhijjhādomanassaṃ     citte     cittānupassino    viharāma    ātāpino
sampajānā    satimanto    vineyya   loke   abhijjhādomanassaṃ   dhammesu
dhammānupassino   viharāma   ātāpino   sampajānā   satimanto   vineyya
loke   abhijjhādomanassaṃ   acchariyaṃ   bhante   abbhūtaṃ   bhante  yāvañcīdaṃ
bhante  bhagavā  evaṃ  manussagahaṇe  evaṃ manussakasaṭe evaṃ manussasāṭheyye
@Footnote: 1 Po. Yu. bhante bhagavatā .  2 Sī. Yu. atthagamāya .  3 Yu. -nupassī.
Vattamāne sattānaṃ hitāhitaṃ jānāti
     {3.2}    gahaṇañhetaṃ   bhante   yadidaṃ   manussā   uttānakañhetaṃ
bhante   yadidaṃ   pasavo   ahañhi   bhante   pahomi   hatthidammaṃ   sāretuṃ
yāvatakena    antarena    campaṃ    gatāgataṃ   karissati   sabbāni   tāni
sāṭheyyāni    kūṭeyyāni    vaṅkeyyāni    jimheyyāni    pātukarissati
amhākampana   bhante   dāsāti   vā   pessāti   vā  kammakarāti  vā
aññathā    ca    kāyena   samudācaranti   aññathā   ca   1-   vācāya
aññathā   ca   nesaṃ   cittaṃ   hoti   acchariyaṃ   bhante   abbhūtaṃ  bhante
yāvañcīdaṃ    bhante   bhagavā   evaṃ   manussagahaṇe   evaṃ   manussakasaṭe
evaṃ    manussasāṭheyye    vattamāne    sattānaṃ    hitāhitaṃ   jānāti
gahaṇañhetaṃ     bhante     yadidaṃ    manussā    uttānakañhetaṃ    bhante
yadidaṃ pasavoti.
     [4]  Evametaṃ  pessa  evametaṃ  pessa  gahaṇañhetaṃ  pessa yadidaṃ
manussā   uttānakañhetaṃ   pessa   yadidaṃ   pasavo   cattārome  pessa
puggalā   santo   saṃvijjamānā   lokasmiṃ  katame  cattāro  idha  pessa
ekacco    puggalo    attantapo   hoti   attaparitāpanānuyogamanuyutto
idha     pana     pessa     ekacco    puggalo    parantapo    hoti
paraparitāpanānuyogamanuyutto     idha     pessa     ekacco    puggalo
attantapo    ca    hoti   attaparitāpanānuyogamanuyutto   parantapo   ca
paraparitāpanānuyogamanuyutto    idha    pana   pessa   ekacco   puggalo
nevattantapo   hoti   nāttaparitāpanānuyogamanuyutto   na   parantapo  na
@Footnote: 1 Yu. casaddo natthi.
Paraparitāpanānuyogamanuyutto    so    anattantapo   aparantapo   diṭṭheva
dhamme    nicchāto    nibbuto    sītibhūto    sukhapaṭisaṃvedī   brahmabhūtena
attanā   viharati  imesaṃ  pessa  catunnaṃ  puggalānaṃ  katamo  te  puggalo
cittaṃ ārādhetīti.
     [5]  Yvāyaṃ  bhante puggalo attantapo attaparitāpanānuyogamanuyutto
ayaṃ  me  puggalo  cittaṃ  nārādheti  yopāyaṃ  bhante  puggalo  parantapo
paraparitāpanānuyogamanuyutto   ayampi   me   puggalo   cittaṃ   nārādheti
yopāyaṃ   bhante   puggalo   attantapo  ca  attaparitāpanānuyogamanuyutto
parantapo   ca   paraparitāpanānuyogamanuyutto   ayampi  me  puggalo  cittaṃ
nārādheti   yo   ca  kho  ayaṃ  bhante  puggalo  nevattantapo  nātta-
paritāpanānuyogamanuyutto   na   parantapo  na  paraparitāpanānuyogamanuyutto
so   anattantapo   aparantapo   diṭṭheva   dhamme   nicchāto   nibbuto
sītibhūto   sukhapaṭisaṃvedī   brahmabhūtena   attanā   viharati   ayaṃ  1-  me
puggalo   cittaṃ   ārādhetīti  .  kasmā  pana  te  pessa  ime  tayo
puggalā cittaṃ nārādhentīti.
     [6]   Yvāyaṃ   bhante   puggalo   attantapo   attaparitāpanānu-
yogamanuyutto    so    attānaṃ    sukhakāmaṃ   dukkhapaṭikkūlaṃ   ātāpeti
paritāpeti   iminā   me   ayaṃ   puggalo   cittaṃ   nārādheti  yopāyaṃ
bhante    puggalo    parantapo   paraparitāpanānuyogamanuyutto   so   paraṃ
sukhakāmaṃ    dukkhapaṭikkūlaṃ    ātāpeti   paritāpeti   iminā   me   ayaṃ
@Footnote: 1 Ma. ayameva me.
Puggalo   cittaṃ   nārādheti   yopāyaṃ   bhante  puggalo  attantapo  ca
attaparitāpanānuyogamanuyutto   parantapo   ca   paraparitāpanānuyogamanuyutto
so    attānañca    parañca   sukhakāmaṃ   1-   dukkhapaṭikkūlaṃ   ātāpeti
paritāpeti  iminā  me  ayaṃ  puggalo  cittaṃ  nārādheti  yo  ca kho ayaṃ
bhante      puggalo     nevattantapo     nāttaparitāpanānuyogamanuyutto
na    parantapo    na    paraparitāpanānuyogamanuyutto   so   anattantapo
aparantapo   diṭṭheva   dhamme   nicchāto  nibbuto  sītibhūto  sukhapaṭisaṃvedī
brahmabhūtena    attanā   viharati   iminā   me   ayaṃ   puggalo   cittaṃ
ārādheti    handa   cadāni   mayaṃ   bhante   gacchāma   bahukiccā   mayaṃ
bahukaraṇīyāti   .   yassadāni   tvaṃ  pessa  kālaṃ  maññasīti  .  atha  kho
pesso   hatthārohaputto   bhagavato   bhāsitaṃ   abhinanditvā  anumoditvā
uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi 2-.
     [7]   Atha   kho  bhagavā  acirapakkante  pesse  hatthārohaputte
bhikkhū    āmantesi    paṇḍito    bhikkhave    pesso   hatthārohaputto
mahāpañño    bhikkhave    pesso    hatthārohaputto    sace   bhikkhave
pesso  hatthārohaputto  muhuttaṃ  nisīdeyya  yāvassāhaṃ 3- ime cattāro
puggale   vitthārena  vibhajissāmi  mahatā  atthena  saṃyutto  abhavissa  4-
apica    bhikkhave    ettāvatāpi    pesso   hatthārohaputto   mahatā
atthena   saṃyuttoti   .  etassa  bhagavā  kālo  etassa  sugata  kālo
@Footnote: 1 Yu. sukhakāme dukkhapaṭikkule .  2 Ma. pakkami .  3 Ma. yāvāssāhaṃ.
@4 Po. Ma. Yu. agamissa.
Yaṃ  bhagavā  ime  cattāro  puggale  vitthārena  vibhajeyya vitthārena 1-
bhagavato   sutvā   bhikkhū   dhāressantīti   .   tenahi   bhikkhave  suṇātha
sādhukaṃ   manasikarotha   bhāsissāmīti   .   evaṃ  bhanteti  kho  te  bhikkhū
bhagavato paccassosuṃ.
     [8]  Bhagavā  etadavoca  katamo  ca  bhikkhave  puggalo  attantapo
attaparitāpanānuyogamanuyutto    .   idha   bhikkhave   ekacco   puggalo
acelako  2-  hoti  muttācāro  hatthāvalekhano  3- na ehibhadantiko na
tiṭṭhabhadantiko    nābhihataṃ   na   uddissa   kataṃ   na   nimantanaṃ   sādiyati
so   na   kumbhimukhā   paṭiggaṇhāti   na   kaḷopimukhā   4-  paṭiggaṇhāti
na   elakamantaraṃ   5-   na   daṇḍamantaraṃ   na   mūsalamantaraṃ   na  dvinnaṃ
bhuñjamānānaṃ   na   gabbhiniyā   na   pāyamānāya   na  purisantaragatāya  na
saṅkittīsu    na   yattha   sā   upaṭṭhito   hoti   na   yattha   makkhikā
saṇḍasaṇḍacārinī na macchaṃ na maṃsaṃ na suraṃ na merayaṃ na thusodakaṃ pīvati.
     {8.1}  So  ekāgāriko  vā  hoti  ekālopiko  dvāgāriko
vā   hoti  dvālopiko  .pe.  sattāgāriko  vā  hoti  sattālopiko
ekissāpi   dattiyā   yāpeti  dvīhipi  dattīhi  yāpeti  .pe.  sattahipi
dattīhi   yāpeti   ekāhikampi   āhāraṃ  āhāreti  dvīhikampi  āhāraṃ
āhāreti   .pe.   sattāhikampi   āhāraṃ  āhāreti  iti  evarūpampi
addhamāsikaṃ 6- pariyāyabhattabhojanānuyogamanuyutto viharati.
@Footnote: 1 Ma. Yu. vitthārenāti natthi .  2 Ma. aceḷako .  3 Sī. Ma. Yu. hatthāpalekhano.
@4 Ma. kalopimukhā .  5 Ma. eḷakamantaraṃ .  6 aḍḍhamāsikanti yuttataraṃ.
     {8.2}  So sākabhakkho vā hoti sāmākabhakkho vā hoti nīvārabhakkho
vā   hoti   daddulabhakkho   vā   hoti  haṭabhakkho  vā  hoti  kaṇabhakkho
vā    hoti   ācāmabhakkho   vā   hoti   piññākabhakkho   vā   hoti
tiṇabhakkho    vā    hoti   gomayabhakkho   vā   hoti   vanamūlaphalāhāro
vā   yāpeti   pavattaphalabhojī   .   so  sāṇānipi  dhāreti  masāṇānipi
dhāreti    chavadussānipi    dhāreti    paṃsukūlānipi    dhāreti   tirīṭānipi
dhāreti  ajinānipi  1-  dhāreti  ajinakkhipampi  dhāreti  kusacīrampi dhāreti
vākacīrampi    dhāreti    phalakacīrampi   dhāreti   kesakambalampi   dhāreti
vālakambalampi   2-   dhāreti   uḷūkapakkhampi   dhāreti  kesamassulocakopi
hoti       kesamassulocanānuyogamanuyutto       ubbhatthakopi      hoti
āsanapaṭikkhitto      ukkuṭikopi      hoti      ukkuṭikappadhānamanuyutto
kaṇṭakāpassayikopi      hoti     kaṇṭakāpassaye     seyyaṃ     kappeti
sāyatatiyakampi    udakorohanānuyogamanuyutto    viharati    iti    evarūpaṃ
anekavihitaṃ    kāyassa    ātāpanaparitāpanānuyogamanuyutto   viharati   ayaṃ
vuccati bhikkhave puggalo attantapo attaparitāpanānuyogamanuyutto.
     [9]   Katamo   ca   bhikkhave  puggalo  parantapo  paraparitāpanānu-
yogamanuyutto   .   idha   bhikkhave  ekacco  puggalo  orabbhiko  3-
hoti   sūkariko   sākuṇiko   4-  māgaviko  luddo  macchaghātako  coro
coraghātako  5-  bandhanāgāriko  ye  vā  panaññepi  keci kurūrakammantā
ayaṃ vuccati bhikkhave puggalo parantapo paraparitāpanānuyogamanuyutto.
@Footnote: 1 Po. ajinaṃpi .  2 Ma. vāḷkambalampi .  3 Ma. orambhiko .  4 Yu. sākantiko.
@5 Ma. goghātako.
     [10]  Katamo  ca  bhikkhave  puggalo attantapo ca attaparitāpanānu-
yogamanuyutto     parantapo     ca    paraparitāpanānuyogamanuyutto   .
Idha    bhikkhave    ekacco   puggalo   rājā   vā   hoti   khattiyo
muddhāvasitto   brāhmaṇo   vā   mahāsālo   so  puratthimena  nagarassa
navaṃ    santhāgāraṃ    kārāpetvā   kesamassuṃ   ohāretvā   kharājinaṃ
nivāsetvā    sappitelena    kāyaṃ   abbhañjitvā   migavisāṇena   piṭṭhiṃ
kaṇḍuvamāno   navaṃ  1-  santhāgāraṃ  pavisati  saddhiṃ  mahesiyā  brāhmaṇena
ca  purohitena  so  tattha  anantarahitāya  bhūmiyā  haritupalittāya 2- seyyaṃ
kappeti   so   3-  ekissā  gāviyā  sarūpavacchāya  yaṃ  ekasmiṃ  thane
khīraṃ   hoti  tena  rājā  yāpeti  yaṃ  dutiyasmiṃ  thane  khīraṃ  hoti  tena
mahesī   yāpeti   yaṃ   tatiyasmiṃ   thane   khīraṃ   hoti  tena  brāhmaṇo
purohito  yāpeti  yaṃ  catutthasmiṃ  thane  khīraṃ  hoti  tena  aggiṃ juhati 4-
avasesena    vacchako    yāpeti   so   evamāha   ettakā   usabhā
haññantu    yaññatthāya    ettakā    vacchatarā    haññantu   yaññatthāya
ettakā    5-   vacchatariyo   haññantu   yaññatthāya   ettakā   ajā
haññantu    yaññatthāya    ettakā    urabbhā    haññantu    yaññatthāya
ettakā   assā   haññantu  yaññatthāya  6-  ettakā  rukkhā  chijjantu
yūpatthāya  ettakā  dabbā  luyantu  7-  parisanthāyāti  8-  yepissa te
honti  dāsāti  vā  pessāti  vā  kammakarāti  vā  tepi  daṇḍatajjitā
@Footnote: 1 Yu. navanti natthi .  2 Sī. Yu. haritupattāya .  3 Ma. Yu. soti natthi.
@4 Ma. Yu. juhanti .  5 Yu. ettikā .  6 assā ... yaññattāyāti natthi.
@7 Ma. Yu. lūyantu .  8 Ma. parihiṃsatthāYu. Yu. barihisatthāya.
Tajjitā   bhayatajjitā  assumukhā  rudamānā  1-  parikammāni  karonti  ayaṃ
vuccati   bhikkhave   puggalo   attantapo  ca  attaparitāpanānuyogamanuyutto
parantapo ca paraparitāpanānuyogamanuyutto.
     [11] Katamo ca bhikkhave puggalo nevattantapo [2]- nāttaparitāpanā-
nuyogamanuyutto   na   parantapo   3-   na   paraparitāpanānuyogamanuyutto
so  anattantapo  aparantapo  diṭṭheva  dhamme  nicchāto  nibbuto sītibhūto
sukhapaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharati.
     {11.1}  Idha bhikkhave tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho
vijjācaraṇasampanno     sugato    lokavidū    anuttaro    purisadammasārathi
satthā   devamanussānaṃ  buddho  bhagavā  so  imaṃ  lokaṃ  sadevakaṃ  samārakaṃ
sabrahmakaṃ     sassamaṇabrāhmaṇiṃ    pajaṃ    sadevamanussaṃ    sayaṃ    abhiññā
sacchikatvā   pavedeti   so   dhammaṃ  deseti  ādikalyāṇaṃ  majjhekalyāṇaṃ
pariyosānakalyāṇaṃ   sātthaṃ   sabyañjanaṃ  kevalaparipuṇṇaṃ  parisuddhaṃ  brahmacariyaṃ
pakāseti.
     {11.2}   Taṃ   dhammaṃ   suṇāti   gahapati   vā   gahapatiputto  vā
aññatarasmiṃ   vā   kule   pacchā   jāto   4-  so  taṃ  dhammaṃ  sutvā
tathāgate   saddhaṃ   paṭilabhati   so   tena   saddhāpaṭilābhena  samannāgato
iti    paṭisañcikkhati    sambādho    gharāvāso   rajāpatho   abbhokāso
pabbajjā    na    yidaṃ    sukaraṃ   agāraṃ   ajjhāvasatā   ekantaparipuṇṇaṃ
ekantaparisuddhaṃ    saṅkhalikhitaṃ    brahmacariyaṃ   carituṃ   yannūnāhaṃ   kesamassuṃ
ohāretvā   kāsāyāni   vatthāni  acchādetvā  agārasmā  anagāriyaṃ
@Footnote: 1 Ma. rodamānā .  2-3 Ma. ca .  4 Yu. paccājāto.
Pabbajeyyanti   .  so  aparena  samayena  appaṃ  vā  bhogakkhandhaṃ  pahāya
mahantaṃ   vā   bhogakkhandhaṃ   pahāya   appaṃ   vā   ñātiparivaṭṭaṃ   pahāya
mahantaṃ   vā   ñātiparivaṭṭaṃ   pahāya  kesamassuṃ  ohāretvā  kāsāyāni
vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati.
     [12]  So  evaṃ  pabbajito  samāno  bhikkhūnaṃ sikkhāsājīvasamāpanno
pāṇātipātaṃ    pahāya    pāṇātipātā    paṭivirato   hoti   nihitadaṇḍo
nihitasattho        lajjī        dayāpanno       sabbapāṇabhūtahitānukampī
viharati     adinnādānaṃ    pahāya    adinnādānā    paṭivirato    hoti
dinnādāyī   dinnapāṭikaṅkhī   athenena   1-   sucibhūtena  attanā  viharati
abrahmacariyaṃ   pahāya  brahmacārī  hoti  ārācārī  virato  2-  methunā
gāmadhammā   musāvādaṃ   pahāya   musāvādā   paṭivirato  hoti  saccavādī
saccasandho    theto   paccayiko   avisaṃvādako   lokassa   pisuṇaṃ   vācaṃ
pahāya   pisuṇāya   vācāya   paṭivirato   hoti  ito  sutvā  na  amutra
akkhātā   imesaṃ   bhedāya   amutra  vā  sutvā  na  imesaṃ  akkhātā
amūsaṃ  bhedāya  iti  bhinnānaṃ  vā  sandhātā  sahitānaṃ 3- vā anuppadātā
samaggārāmo    samaggarato    samagganandī   samaggakaraṇiṃ   vācaṃ   bhāsitā
hoti   pharusaṃ  vācaṃ  pahāya  pharusāya  vācāya  paṭivirato  hoti  yā  sā
vācā   nelā   kaṇṇasukhā   pemanīyā   hadayaṅgamā   porī  bahujanakantā
bahujanamanāpā   tathārūpiṃ   vācaṃ   bhāsitā   hoti   samphappalāpaṃ   pahāya
samphappalāpā    paṭivirato    hoti    kālavādī    bhūtavādī    atthavādī
@Footnote: 1 Po. athanena .  2 Ma. paṭivirato .  3 Po. samāhitānaṃ.
Dhammavādī   vinayavādī   nidhānavatiṃ   vācaṃ   bhāsitā   kālena   sāpadesaṃ
pariyantavatiṃ atthasañhitaṃ.
     {12.1}  So  vījagāma bhūtagāmasamārambhā paṭivirato hoti ekabhattiko
hoti   rattūparato  virato  vikālabhojanā  nacca  gīta  vādita  visūkadassanā
paṭivirato   hoti   mālā   gandha   vilepanadhāraṇa   maṇḍana  vibhūsanaṭṭhānā
paṭivirato   hoti   uccāsayana  mahāsayanā  paṭivirato  hoti  jātarūparajata-
paṭiggahaṇā     paṭivirato     hoti    āmakadhaññapaṭiggahaṇā    paṭivirato
hoti    āmakamaṃsapaṭiggahaṇā    paṭivirato   hoti   itthīkumārikāpaṭiggahaṇā
paṭivirato   hoti   dāsīdāsapaṭiggahaṇā  paṭivirato  hoti  ajelakapaṭiggahaṇā
paṭivirato      hoti      kukkuṭasūkarapaṭiggahaṇā      paṭivirato     hoti
hatthi   gavāssavaḷavapaṭiggahaṇā   1-  paṭivirato  hoti  khettavatthupaṭiggahaṇā
paṭivirato     hoti     dūteyyapahiṇagamanānuyogā     paṭivirato     hoti
kayavikkayā     paṭivirato     hoti    tulākūṭakaṃsakūṭamānakūṭā    paṭivirato
hoti      ukkoṭanavañcananikatisāviyogā     2-     paṭivirato     hoti
chedanavadhabandhanaviparāmosaālopasahasākārā 3- paṭivirato hoti.
     {12.2} So santuṭṭho hoti kāyaparihārīkena cīvarena kucchiparihārikena
piṇḍapātena   yena   4-   yeneva   pakkamati  samādāyeva  pakkamati .
Seyyathāpi  nāma  pakkhī  sakuṇo  yena  5-  yeneva  ḍeti  sapattabhārova
ḍeti   evameva   bhikkhu   santuṭṭho   hoti   kāyaparihārikena   cīvarena
kucchiparihārikena   piṇḍapātena  yena  6-  yeneva  pakkamati  samādāyeva
@Footnote: 1 Po. valavā.... Yu. vaḷavā.... Ma. vaḷavap... .  2 Yu...sāciyogā.
@3 Ma. ...sāhasā... .  4-5-6 Ma. so yena yena ca.
Pakkamati   .   so   iminā  ariyena  sīlakkhandhena  samannāgato  ajjhattaṃ
anavajjasukhaṃ paṭisaṃvedeti.
     {12.3}   So   cakkhunā   rūpaṃ   disvā   na  nimittaggāhī  hoti
nānubyañjanaggāhī    yatvādhikaraṇamenaṃ    cakkhundriyaṃ    asaṃvutaṃ    viharantaṃ
abhijjhādomanassā    pāpakā   akusalā   dhammā   anvāssaveyyuṃ   tassa
saṃvarāya   paṭipajjati   rakkhati   cakkhundriyaṃ  cakkhundriye  saṃvaraṃ   āpajjati
sotena  saddaṃ  sutvā  ...  ghānena  gandhaṃ  ghāyitvā ... Jivhāya  rasaṃ
sāyitvā  ...  kāyena  phoṭṭhabbaṃ  phusitvā  ... Manasā dhammaṃ viññāya na
nimittaggāhī       hoti       nānubyañjanaggāhī       yatvādhikaraṇamenaṃ
manindriyaṃ    asaṃvutaṃ    viharantaṃ    abhijjhādomanassā   pāpakā   akusalā
dhammā   anvāssaveyyuṃ   tassa   saṃvarāya   paṭipajjati   rakkhati  manindriyaṃ
manindriye   saṃvaraṃ   āpajjati   .  so  iminā  ariyena  indriyasaṃvarena
samannāgato ajjhattaṃ abyāsekasukhaṃ paṭisaṃvedeti.
     {12.4}  So  abhikkante  paṭikkante sampajānakārī hoti ālokite
vilokite  sampajānakārī  hoti  sammiñjite  pasārite  sampajānakārī  hoti
saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe   sampajānakārī   hoti   asite   pīte   khāyite
sāyite    sampajānakārī    hoti    uccārapassāvakamme   sampajānakārī
hoti   gate   ṭhite   nisinne   sutte   jāgarite  bhāsite  tuṇhībhāve
sampajānakārī hoti.
     [13]  So  iminā  ca  ariyena  sīlakkhandhena samannāgato iminā ca
ariyena  indriyasaṃvarena  samannāgato  iminā  ca  ariyena  satisampajaññena
Samannāgato    vivittaṃ    senāsanaṃ    bhajati   araññaṃ   rukkhamūlaṃ   pabbataṃ
kandaraṃ   giriguhaṃ   susānaṃ   vanapatthaṃ   abbhokāsaṃ   palālapuñjaṃ   1-  .
So    pacchābhattaṃ    piṇḍapātapaṭikkanto   nisīdati   pallaṅkaṃ   ābhujitvā
ujuṃ   kāyaṃ   paṇidhāya   parimukhaṃ   satiṃ   upaṭṭhapetvā   .   so  abhijjhaṃ
loke    pahāya    vigatābhijjhena   cetasā   viharati   abhijjhāya   cittaṃ
parisodheti     byāpādapadosaṃ     pahāya     abyāpannacitto    viharati
sabbapāṇabhūtahitānukampī       byāpādapadosā      cittaṃ      parisodheti
thīnamiddhaṃ   pahāya   vigatathīnamiddho   viharati  ālokasaññī  sato  sampajāno
thīnamiddhā    cittaṃ    parisodheti    uddhaccakukkuccaṃ    pahāya   anuddhato
viharati    ajjhattaṃ   vūpasantacitto   uddhaccakukkuccā   cittaṃ   parisodheti
vicikicchaṃ   pahāya   tiṇṇavicikiccho   viharati   akathaṃkathī   kusalesu   dhammesu
vicikicchāya cittaṃ parisodheti.
     [14]   So   ime  pañca  nīvaraṇe  pahāya  cetaso  upakkilese
paññāya   dubbalīkaraṇe   vivicceva   kāmehi   vivicca  akusalehi  dhammehi
savitakkaṃ   savicāraṃ   vivekajaṃ   pītisukhaṃ   paṭhamaṃ   jhānaṃ  upasampajja  viharati
vitakkavicārānaṃ   vūpasamā   ajjhattaṃ   sampasādanaṃ   cetaso   ekodibhāvaṃ
avitakkaṃ   avicāraṃ   samādhijaṃ   pītisukhaṃ   dutiyaṃ   jhānaṃ  upasampajja  viharati
pītiyā  ca  virāgā  upekkhako  ca  viharati  sato  ca  sampajāno  sukhañca
kāyena   paṭisaṃvedeti   yantaṃ   ariyā   ācikkhanti   upekkhako  satimā
sukhavihārīti   tatiyaṃ   jhānaṃ   upasampajja   viharati   sukhassa   ca   pahānā
@Footnote: 1 Po. palāsapuñjaṃ.
Dukkhassa    ca    pahānā    pubbeva   somanassadomanassānaṃ   atthaṅgamā
adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
     [15]  So  evaṃ  samāhite  citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe
vigatūpakkilese    mudubhūte    kammaniye    ṭhite   āneñjappatte   1-
pubbenivāsānussatiñāṇāya    cittaṃ    abhininnāmeti    so    anekavihitaṃ
pubbenivāsaṃ  anussarati  seyyathīdaṃ  ekampi  jātiṃ  dvepi  jātiyo tissopi
jātiyo   catassopi   jātiyo   pañcapi   jātiyo  dasapi  jātiyo  vīsampi
jātiyo   tiṃsampi   jātiyo   cattāḷīsampi   jātiyo  paññāsampi  jātiyo
jātisatampi    jātisahassampi    jātisatasahassampi   anekepi   saṃvaṭṭakappe
anekepi  vivaṭṭakappe  anekepi  saṃvaṭṭavivaṭṭakappe  amutrāsiṃ  evaṃnāmo
evaṃgotto     evaṃvaṇṇo    evamāhāro    evaṃ    sukhadukkhapaṭisaṃvedī
evamāyupariyanto   so   tato   cuto  amutra  udapādiṃ  2-  tatrāpāsiṃ
evaṃnāmo  evaṃgotto  evaṃvaṇṇo  evamāhāro  evaṃ  sukhadukkhapaṭisaṃvedī
evamāyupariyanto  so  tato  cuto  idhūpapannoti . Iti sākāraṃ sauddesaṃ
anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati.
     [16]  So  evaṃ  samāhite  citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe
vigatūpakkilese     mudubhūte     kammaniye     ṭhite     āneñjappatte
sattānaṃ    cutūpapātañāṇāya    cittaṃ    abhininnāmeti    so    dibbena
cakkhunā    visuddhena    atikkantamānusakena   satte   passati   cavamāne
@Footnote: 1 Sī. Yu. ānejjappatte .  2 Sī. Yu. uppādiṃ.
Upapajjamāne    hīne   paṇīte   suvaṇṇe   dubbaṇṇe   sugate   duggate
yathākammūpage  satte  pajānāti  ime  vata  bhonto sattā kāyaduccaritena
samannāgatā   vacīduccaritena   samannāgatā   manoduccaritena   samannāgatā
ariyānaṃ      upavādakā      micchādiṭṭhikā     micchādiṭṭhikammasamādānā
te   kāyassa   bhedā   parammaraṇā   apāyaṃ   duggatiṃ   vinipātaṃ   nirayaṃ
upapannā   ime   vā  pana  bhonto  sattā  kāyasucaritena  samannāgatā
vacīsucaritena     samannāgatā    manosucaritena    samannāgatā    ariyānaṃ
anupavādakā       sammādiṭṭhikā      sammādiṭṭhikammasamādānā      te
kāyassa   bhedā   parammaraṇā   sugatiṃ   saggaṃ  lokaṃ  upapannāti  .  iti
dibbena    cakkhunā    visuddhena    atikkantamānusakena   satte   passati
cavamāne   upapajjamāne   hīne   paṇīte   suvaṇṇe   dubbaṇṇe   sugate
duggate yathākammūpage satte pajānāti.
     [17]  So  evaṃ  samāhite  citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe
vigatūpakkilese   mudubhūte   kammaniye   ṭhite   āneñjappatte  āsavānaṃ
khayañāṇāya    cittaṃ    abhininnāmeti    so    idaṃ   dukkhanti   yathābhūtaṃ
pajānāti   ayaṃ   dukkhasamudayoti   yathābhūtaṃ   pajānāti  ayaṃ  dukkhanirodhoti
yathābhūtaṃ    pajānāti    ayaṃ    dukkhanirodhagāminī    paṭipadāti    yathābhūtaṃ
pajānāti   ime   āsavāti   yathābhūtaṃ   pajānāti   ayaṃ  āsavasamudayoti
yathābhūtaṃ     pajānāti    ayaṃ    āsavanirodhoti    yathābhūtaṃ    pajānāti
ayaṃ     āsavanirodhagāminī     paṭipadāti     yathābhūtaṃ    pajānāti   .
Tassa   evaṃ   jānato   evaṃ   passato   kāmāsavāpi   cittaṃ  vimuccati
bhavāsavāpi   cittaṃ   vimuccati   avijjāsavāpi   cittaṃ   vimuccati  vimuttasmiṃ
vimuttamiti   ñāṇaṃ   hoti   khīṇā   jāti   vusitaṃ  brahmacariyaṃ  kataṃ  karaṇīyaṃ
nāparaṃ    itthattāyāti    pajānāti   ayaṃ   vuccati   bhikkhave   puggalo
nevattantapo     nāttaparitāpanānuyogamanuyutto    na    parantapo    na
paraparitāpanānuyogamanuyutto    so    anattantapo   aparantapo   diṭṭheva
dhamme    nicchāto    nibbuto    sītibhūto    sukhapaṭisaṃvedī   brahmabhūtena
attanā viharatīti.
     Idamavoca    bhagavā    attamanā   te   bhikkhū   bhagavato   bhāsitaṃ
abhinandunti.
                Kandarakasuttaṃ 1- niṭṭhitaṃ paṭhamaṃ.
@Footnote: 1 Ma. Yu. kandarakasuttantaṃ paṭhamaṃ.
                      Aṭṭhakanāgarasuttaṃ
     [18]  Evamme  sutaṃ  ekaṃ  samayaṃ  āyasmā  ānando  vesāliyaṃ
viharati   veḷuvagāmake   .   tena   kho   pana  samayena  dasamo  gahapati
aṭṭhakanāgaro   pātaliputtaṃ   anuppatto   hoti  kenacideva  karaṇīyena .
Atha   kho   dasamo   gahapati   aṭṭhakanāgaro   yena  kukkuṭārāmo  yena
aññataro   bhikkhu   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   taṃ  bhikkhuṃ  abhivādetvā
ekamantaṃ  nisīdi  .  ekamantaṃ  nisinno  kho  dasamo  gahapati aṭṭhakanāgaro
taṃ  bhikkhuṃ  etadavoca  kahaṃ  nu  kho  bhante  āyasmā  ānando  etarahi
viharati   dassanakāmā   hi   mayaṃ  taṃ  1-  ānandanti  .  eso  gahapati
āyasmā   ānando   vesāliyaṃ   viharati   veḷuvagāmaketi  .  atha  kho
dasamo    gahapati   aṭṭhakanāgaro   pātaliputte   taṃ   karaṇīyaṃ   tīretvā
yena    vesālī   yena   2-   veḷuvagāmako   yenāyasmā   ānando
tenupasaṅkami     upasaṅkamitvā    āyasmantaṃ    ānandaṃ    abhivādetvā
ekamantaṃ nisīdi.
     [19]   Ekamantaṃ   nisinno   kho   dasamo  gahapati  aṭṭhakanāgaro
āyasmantaṃ   ānandaṃ   etadavoca  atthi  nu  kho  bhante  ānanda  tena
bhagavatā    jānatā    passatā   arahatā   sammāsambuddhena   ekadhammo
akkhāto   yattha   bhikkhuno  appamattassa  ātāpino  pahitattassa  viharato
avimuttañceva   cittaṃ   vimuccati   apparikkhīṇā  ca  3-  āsavā  parikkhayaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. āyasmantaṃ .  2 Yu. ayaṃ pāṭho natthi  3 Yu. vā.
Gacchanti ananuppattañca 1- anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇātīti.
     {19.1}  Atthi  kho  gahapati  tena bhagavatā jānatā passatā arahatā
sammāsambuddhena   ekadhammo   akkhāto   yattha   bhikkhuno   appamattassa
ātāpino    pahitattassa    viharato    avimuttañceva    cittaṃ   vimuccati
apparikkhīṇā    ca    āsavā   parikkhayaṃ   gacchanti   ananuppattañca   2-
anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇātīti.
     {19.2}   Katamo   pana  bhante  ānanda  tena  bhagavatā  jānatā
passatā      arahatā     sammāsambuddhena     ekadhammo     akkhāto
yattha    bhikkhuno    appamattassa    ātāpino    pahitattassa    viharato
avimuttañceva    cittaṃ   vimuccati   apparikkhīṇā   ca   āsavā   parikkhayaṃ
gacchanti ananuppattañca 3- anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇātīti.
     [20]   Idha   gahapati  bhikkhu  vivicceva  kāmehi  vivicca  akusalehi
dhammehi   savitakkaṃ   savicāraṃ   vivekajaṃ   pītisukhaṃ  paṭhamaṃ  jhānaṃ  upasampajja
viharati   so   iti   paṭisañcikkhati   idampi   kho  paṭhamaṃ  jhānaṃ  abhisaṅkhataṃ
abhisañcetayitaṃ   yaṃ   kho   pana   kiñci  abhisaṅkhataṃ  abhisañcetayitaṃ  tadaniccaṃ
nirodhadhammanti   pajānāti   so   tattha   ṭhito  āsavānaṃ  khayaṃ  pāpuṇāti
no  ce  āsavānaṃ  khayaṃ  pāpuṇāti  teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā
pañcannaṃ    orambhāgiyānaṃ   saññojanānaṃ   4-   parikkhayā   opapātiko
hoti   tattha   parinibbāyī   anāvattidhammo   tasmā  lokā  ayampi  kho
gahapati   tena   bhagavatā   jānatā   passatā   arahatā  sammāsambuddhena
ekadhammo    akkhāto    yattha    bhikkhuno    appamattassa   ātāpino
@Footnote: 1 Yu. vā .  2-3 appattañcātipi dissati .  4 Ma. sabbattha saṃyojanānanti dissati.
Pahitattassa   viharato   avimuttañceva   cittaṃ   vimuccati   apparikkhīṇā  ca
āsavā   parikkhayaṃ   gacchanti   ananuppattañca   1-   anuttaraṃ  yogakkhemaṃ
anupāpuṇāti.
     {20.1}   Puna   caparaṃ   gahapati   bhikkhu   vitakkavicārānaṃ  vūpasamā
.pe.    dutiyaṃ   jhānaṃ   upasampajja   viharati   so   iti   paṭisañcikkhati
idampi   kho   dutiyaṃ   jhānaṃ   abhisaṅkhataṃ   abhisañcetayitaṃ  .pe.  anuttaraṃ
yogakkhemaṃ anupāpuṇāti.
     {20.2}  Puna  caparaṃ  gahapati  bhikkhu  pītiyā  ca virāgā .pe. Tatiyaṃ
jhānaṃ   upasampajja   viharati   so   iti  paṭisañcikkhati  idampi  kho  tatiyaṃ
jhānaṃ abhisaṅkhataṃ abhisañcetayitaṃ .pe. Anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇāti.
     {20.3}  Puna  caparaṃ  gahapati  bhikkhu  sukhassa ca pahānā .pe. Catutthaṃ
jhānaṃ   upasampajja   viharati   so  iti  paṭisañcikkhati  idampi  kho  catutthaṃ
jhānaṃ abhisaṅkhataṃ abhisañcetayitaṃ .pe. Anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇāti.
     [21]   Puna  caparaṃ  gahapati  bhikkhu  mettāsahagatena  cetasā  ekaṃ
disaṃ   pharitvā   viharati   tathā   dutiyaṃ   tathā  tatiyaṃ  tathā  catutthaṃ  iti
uddhamadho    tiriyaṃ    sabbadhi    sabbatthatāya    2-   sabbāvantaṃ   lokaṃ
mettāsahagatena   cetasā   vipulena   mahagagtena  appamāṇena  averena
abyāpajjhena    pharitvā    viharati    so   iti   paṭisañcikkhati   ayampi
kho   mettā   cetovimutti   abhisaṅkhatā   abhisañcetayitā  yaṃ  kho  pana
kiñci    abhisaṅkhataṃ    abhisañcetayitaṃ   tadaniccaṃ   nirodhadhammanti   pajānāti
so tattha ṭhito .pe. Anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇāti.
@Footnote: 1 katuthaci appattañcātipi dissati .  2 Yu. sabbattatāya. punapi pāṭhe īdisameva.
     {21.1}  Puna  caparaṃ  gahapati  bhikkhu  karuṇāsahagatena  cetasā .pe.
Muditāsahagatena   cetasā   ...   upekkhāsahagatena  cetasā  ekaṃ  disaṃ
pharitvā   viharati  tathā  dutiyaṃ  tathā  tatiyaṃ  tathā  catutthaṃ  iti  uddhamadho
tiriyaṃ    sabbadhi    sabbatthatāya    sabbāvantaṃ   lokaṃ   upekkhāsahagatena
cetasā   vipulena   mahaggatena   appamāṇena   averena   abyāpajjhena
pharitvā    viharati   so   iti   paṭisañcikkhati   ayampi   kho   upekkhā
cetovimutti    abhisaṅkhatā    abhisañcetayitā    yaṃ    kho   pana   kiñci
abhisaṅkhataṃ     abhisañcetayitaṃ     tadaniccaṃ     nirodhadhammanti     pajānāti
so tattha ṭhito .pe. Anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇāti.
     [22]   Puna  caparaṃ  gahapati  bhikkhu  sabbaso  rūpasaññānaṃ  samatikkamā
paṭighasaññānaṃ     atthaṅgamā    nānattasaññānaṃ    amanasikārā    ananto
ākāsoti    ākāsānañcāyatanaṃ    upasampajja    viharati    so    iti
paṭisañcikkhati    ayampi    kho    ākāsānañcāyatanasamāpatti   abhisaṅkhatā
abhisañcetayitā    yaṃ    kho    pana    kiñci   abhisaṅkhataṃ   abhisañcetayitaṃ
tadaniccaṃ    nirodhadhammanti    pajānāti    so    tattha    ṭhito   .pe.
Anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇāti.
     {22.1}   Puna   caparaṃ  gahapati  bhikkhu  sabbaso  ākāsānañcāyatanaṃ
samatikkamma         anantaṃ         viññāṇanti        viññāṇañcāyatanaṃ
upasampajja     viharati     so    iti    paṭisañcikkhati    ayampi    kho
viññāṇañcāyatanasamāpatti       abhisaṅkhatā       abhisañcetayitā      yaṃ
kho    pana   kiñci   abhisaṅkhataṃ   abhisañcetayitaṃ   tadaniccaṃ   nirodhadhammanti
Pajānāti so tattha ṭhito .pe. Anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇāti.
     {22.2}   Puna   caparaṃ   gahapati   bhikkhu  sabbaso  viññāṇañcāyatanaṃ
samatikkamma      natthi      kiñcīti      ākiñcaññāyatanaṃ     upasampajja
viharati   so   iti   paṭisañcikkhati   ayampi  kho  ākiñcaññāyatanasamāpatti
abhisaṅkhatā    abhisañcetayitā    yaṃ    kho    pana    kiñci    abhisaṅkhataṃ
abhisañcetayitaṃ   tadaniccaṃ   nirodhadhammanti   pajānāti   so   tattha   ṭhito
āsavānaṃ    khayaṃ    pāpuṇāti   no   ce   āsavānaṃ   khayaṃ   pāpuṇāti
teneva    dhammarāgena   tāya   dhammanandiyā   pañcannaṃ   orambhāgiyānaṃ
saññojanānaṃ    parikkhayā    opapātiko    hoti    tattha    parinibbāyī
anāvattidhammo   tasmā   lokā   ayaṃ  1-  kho  gahapati  tena  bhagavatā
jānatā    passatā   arahatā   sammāsambuddhena   ekadhammo   akkhāto
yattha    bhikkhuno    appamattassa    ātāpino    pahitattassa    viharato
avimuttañceva    cittaṃ   vimuccati   apparikkhīṇā   ca   āsavā   parikkhayaṃ
gacchanti ananuppattañca anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇātīti.
     [23]   Evaṃ   vutte   dasamo  gahapati  aṭṭhakanāgaro  āyasmantaṃ
ānandaṃ   etadavoca   seyyathāpi   bhante   ānanda  puriso  ekaṃ  2-
nidhimukhaṃ   gavesanto  sakideva  ekādasa  nidhimukhāni  adhigaccheyya  evameva
kho   ahaṃ   bhante   ekaṃ   amatadvāraṃ   gavesanto  sakideva  ekādasa
amatadvārāni   alatthaṃ   savanāya   seyyathāpi   bhante   purisassa  agāraṃ
ekādasadvāraṃ   so   tasmiṃ  agāre  āditte  ekamekenapi  dvārena
@Footnote: 1 Ma. ayaṃpi kho .  2 Ma. ekaṃva.
Sakkuṇeyya   attānaṃ   sotthiṃ  kātuṃ  evameva  kho  ahaṃ  bhante  imesaṃ
ekādasannaṃ   amatadvārānaṃ  ekamekenapi  amatadvārena  sakkhissāmi  1-
attānaṃ   sotthiṃ  kātuṃ  ime  hi  nāma  bhante  aññatitthiyā  ācariyassa
ācariyadhanaṃ    pariyesissanti    kimaṅgaṃ   panāhaṃ   āyasmato   ānandassa
pūjaṃ   na   karissāmīti   .   atha   kho   dasamo   gahapati  aṭṭhakanāgaro
pātaliputtakañca    vesālikañca    bhikkhusaṅghaṃ    sannipātetvā    paṇītena
khādanīyena   bhojanīyena   sahatthā   santappesi  sampavāresi  ekamekañca
bhikkhuṃ    paccekaṃ   dussayugena   acchādesi   āyasmantaṃ   2-   ānandaṃ
ticīvarena    acchādesi   āyasmato   3-   ānandassa   pañcasataṃ   4-
vihāraṃ kārāpesīti.
               Aṭṭhakanāgarasuttaṃ 5- niṭṭhitaṃ dutiyaṃ.
                      ----------
@Footnote: 1 Ma. Yu. sakkuṇissāmi .  2 Po. casaddo dissati .  3 Ma. Yu. casaddo dissati.
@4 Ma. pañcasatavihāraṃ .  5 Ma. Yu. aṭṭhakanāgarasuttantaṃ.
                      Sekhapaṭipadāsuttaṃ
     [24]   Evamme   sutaṃ   ekaṃ   samayaṃ   bhagavā  sakkesu  viharati
kapilavatthusmiṃ  nigrodhārāme  .  tena  kho  pana  samayena  kāpilavatthavānaṃ
sakyānaṃ   navaṃ   santhāgāraṃ   acirakāritaṃ   hoti   anajjhāvuṭṭhapubbaṃ   1-
samaṇena   vā  brāhmaṇena  vā  kenaci  vā  manussabhūtena  .  atha  kho
kāpilavatthavā   2-   sakyā   yena  bhagavā  tenupasaṅkamiṃsu  upasaṅkamitvā
bhagavantaṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdiṃsu  .  ekamantaṃ  nisinnā  kho
kāpilavatthavā   sakyā   bhagavantaṃ  etadavocuṃ  idha  bhante  kāpilavatthavānaṃ
sakyānaṃ   navaṃ   santhāgāraṃ   acirakāritaṃ   hoti   3-   anajjhāvuṭṭhapubbaṃ
samaṇena   vā   brāhmaṇena   vā  kenaci  vā  manussabhūtena  taṃ  bhante
bhagavā   paṭhamaṃ   paribhuñjatu  bhagavatā  paṭhamaṃ  paribhuttaṃ  pacchā  kāpilavatthavā
sakyā    paribhuñjissanti    tadassa    kāpilavatthavānaṃ   sakyānaṃ   dīgharattaṃ
hitāya sukhāyāti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.
     {24.1}  Atha  kho  kāpilavatthavā  sakyā bhagavato adhivāsanaṃ viditvā
uṭṭhāyāsanā   bhagavantaṃ   abhivādetvā   padakkhiṇaṃ   katvā   yena   navaṃ
santhāgāraṃ   tenupasaṅkamiṃsu   upasaṅkamitvā   sabbasanthariṃ   4-  santhāgāraṃ
santharāpetvā   5-   āsanāni  paññāpetvā  udakamaṇikaṃ  patiṭṭhāpetvā
telappadīpaṃ   āropetvā   yena   bhagavā   tenupasaṅkamiṃsu  upasaṅkamitvā
@Footnote: 1 Sī. Yu. anajjhāvuṭṭhaṃ .  2 Po. sabbattha " kāpilavatthukāti dissati.
@3 Yu. hotīti natthi .  4 Po. " sabbasantharisanthataṃ .  5 Yu. santharitvā.
Bhagavantaṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ   aṭṭhaṃsu   .   ekamantaṃ  ṭhitā  kho
kāpilavatthavā    sakyā    bhagavantaṃ    etadavocuṃ    sabbasanthariṃ   santhataṃ
bhante   santhāgāraṃ   āsanāni  paññattāni  1-  udakamaṇiko  patiṭṭhāpito
telappadīpo āropito yassadāni bhante bhagavā kālaṃ maññatīti.
     [25]   Atha   kho   bhagavā   nivāsetvā  pattacīvaramādāya  saddhiṃ
bhikkhusaṅghena   yena   2-  santhāgāraṃ  tenupasaṅkami  upasaṅkamitvā  pāde
pakkhāletvā   santhāgāraṃ   pavisitvā  majjhimathambhaṃ  nissāya  puratthābhimukho
nisīdi   .  bhikkhusaṅghopi  kho  pāde  pakkhāletvā  santhāgāraṃ  pavisitvā
pacchimaṃ  bhittiṃ  nissāya  puratthābhimukho  nisīdi  bhagavantaṃyeva purakkhatvā 3-.
Kāpilavatthavāpi   kho  sakyā  pāde  pakkhāletvā  santhāgāraṃ  pavisitvā
puratthimaṃ     bhittiṃ    nissāya    pacchimābhimukhā    nisīdiṃsu    bhagavantaṃyeva
purakkhatvā  3-  .  atha  kho  bhagavā  kāpilavatthave  sakye  4- bahudeva
rattiṃ   dhammiyā   kathāya   sandassetvā   samādapetvā   samuttejetvā
sampahaṃsetvā   āyasmantaṃ   ānandaṃ   āmantesi   paṭibhātu  taṃ  ānanda
kāpilavatthavānaṃ   sakyānaṃ   sekho   paṭipado   5-  piṭṭhi  me  agilāyati
tamahaṃ  āyamissāmīti  .  evaṃ  bhanteti  kho  āyasmā  ānando bhagavato
paccassosi   .   atha   kho   bhagavā   catuguṇaṃ   saṅghāṭiṃ   paññāpetvā
dakkhiṇena    passena    sīhaseyyaṃ    kappesi    pādena    6-   pādaṃ
accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasikaritvā.
     [26]  Atha  kho  āyasmā  ānando mahānāmaṃ sakkaṃ 7- āmantesi
@Footnote: 1 paññāpitānīti yuttataraṃ .  2 Po. navaṃ .  3 Po. purakkhitvātipi dissati.
@4 yu sakke .  5 Yu. pāṭipado .  6 Ma. Yu. pāde .  7 Yu. sakyaṃ.
Idha   mahānāma  ariyasāvako  sīlasampanno  hoti  indriyesu  guttadvāro
hoti    bhojane    mattaññū    hoti   jāgariyamanuyutto   hoti   sattahi
saddhammehi    samannāgato    hoti    catunnaṃ   jhānānaṃ   ābhicetasikānaṃ
diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī.
     [27]   Kathañca   mahānāma   ariyasāvako   sīlasampanno  hoti .
Idha   mahānāma   ariyasāvako  sīlavā  hoti  pātimokkhasaṃvarasaṃvuto  viharati
ācāragocarasampanno    aṇumattesu    vajjesu    bhayadassāvī   samādāya
sikkhati sikkhāpadesu evaṃ kho mahānāma ariyasāvako sīlasampanno hoti.
     [28]   Kathañca   mahānāma   ariyasāvako  indriyesu  guttadvāro
hoti   .   idha   mahānāma   ariyasāvako   cakkhunā   rūpaṃ   disvā  na
nimittaggāhī    hoti    nānubyañjanaggāhī   yatvādhikaraṇamenaṃ   cakkhundriyaṃ
asaṃvutaṃ    viharantaṃ    abhijjhādomanassā    pāpakā    akusalā    dhammā
anvāssaveyyuṃ    tassa    saṃvarāya    paṭipajjati    rakkhati    cakkhundriyaṃ
cakkhundriye   saṃvaraṃ   āpajjati   sotena   saddaṃ  sutvā  ...  ghānena
gandhaṃ    ghāyitvā   ...   jivhāya   rasaṃ   sāyitvā   ...   kāyena
phoṭṭhabbaṃ   phusitvā   ...   manasā   dhammaṃ   viññāya   na  nimittaggāhī
hoti     nānubyañjanaggāhī     yatvādhikaraṇamenaṃ     manindriyaṃ    asaṃvutaṃ
viharantaṃ   abhijjhādomanassā   pāpakā   akusalā   dhammā  anvāssaveyyuṃ
tassa    saṃvarāya    paṭipajjati    rakkhati   manindriyaṃ   manindriye   saṃvaraṃ
Āpajjati   evaṃ   kho   mahānāma  ariyasāvako  indriyesu  guttadvāro
hoti.
     [29]  Kathañca  mahānāma  ariyasāvako  bhojane  mattaññū  hoti .
Idha   mahānāma   ariyasāvako   paṭisaṅkhā   yoniso  āhāraṃ  āhāreti
neva   davāya  na  madāya  na  maṇḍanāya  na  vibhūsanāya  yāvadeva  imassa
kāyassa     ṭhitiyā     yāpanāya    vihiṃsuparatiyā    brahmacariyānuggahāya
iti   purāṇañca   vedanaṃ   paṭihaṅkhāmi  navañca  vedanaṃ  na  uppādessāmi
yātrā   ca   me   bhavissati   anavajjatā  ca  phāsuvihāro  cāti  evaṃ
kho mahānāma ariyasāvako bhojane mattaññū hoti.
     [30]   Kathañca  mahānāma  ariyasāvako  jāgariyamanuyutto  hoti .
Idha   mahānāma   ariyasāvako   divasaṃ   caṅkamena  nisajjāya  āvaraṇīyehi
dhammehi   cittaṃ   parisodheti   rattiyā  paṭhamaṃ  yāmaṃ  caṅkamena  nisajjāya
āvaraṇīyehi  dhammehi  cittaṃ  parisodheti  rattiyā  majjhimaṃ  yāmaṃ  dakkhiṇena
passena   sīhaseyyaṃ  kappesi  1-  pādena  2-  pādaṃ  accādhāya  sato
sampajāno    uṭṭhānasaññaṃ    manasikaritvā    rattiyā    pacchimaṃ    yāmaṃ
paccuṭṭhāya   caṅkamena  nisajjāya  āvaraṇīyehi  dhammehi  cittaṃ  parisodheti
evaṃ kho mahānāma ariyasāvako jāgariyamanuyutto hoti.
     [31]    Kathañca    mahānāma   ariyasāvako   sattahi   saddhammehi
samannāgato   hoti   .   idha   mahānāma   ariyasāvako   saddho  hoti
saddahati   tathāgatassa   bodhiṃ   itipi   so  bhagavā  arahaṃ  sammāsambuddho
@Footnote: 1 Ma. Yu. kappeti .  2 Ma. Yu. pāde.
Vijjācaraṇasampanno   sugato   lokavidū   anuttaro  purisadammasārathi  satthā
devamanussānaṃ   buddho   bhagavāti   hirimā   hoti  hiriyati  kāyaduccaritena
vacīduccaritena   manoduccaritena   hiriyati   pāpakānaṃ   akusalānaṃ   dhammānaṃ
samāpattiyā   ottappī   hoti  ottappati  kāyaduccaritena  vacīduccaritena
manoduccaritena      ottappati     pāpakānaṃ     akusalānaṃ     dhammānaṃ
samāpattiyā    bahussuto    hoti    sutadharo   sutasannicayo   ye   te
dhammā       ādikalyāṇā      majjhekalyāṇā      pariyosānakalyāṇā
sātthā    1-    sabyañjanā    kevalaparipuṇṇaṃ    parisuddhaṃ    brahmacariyaṃ
abhivadanti    tathārūpāssa    dhammā   bahussutā   honti   dhatā   vacasā
paricitā     manasānupekkhitā     diṭṭhiyā    supaṭividdhā    āraddhaviriyo
hoti  2-   akusalānaṃ  dhammānaṃ  pahānāya  kusalānaṃ  dhammānaṃ  upasampadāya
thāmavā    daḷhaparakkamo    anikkhittadhuro    kusalesu   dhammesu   satimā
hoti    paramena   satinepakkena   samannāgato   cirakatampi   cirabhāsitampi
saritā   anussaritā   paññavā   3-   hoti   udayatthagāminiyā   paññāya
samannāgato    4-   ariyāya   nibbedhikāya   sammā   dukkhakkhayagāminiyā
evaṃ kho mahānāma ariyasāvako sattahi saddhammehi samannāgato hoti.
     [32] Kathañca mahānāma ariyasāvako catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ 5-
diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ    nikāmalābhī   hoti   akicchalābhī   akasiralābhī  .
Idha   mahānāma   ariyasāvako   vivicceva   kāmehi   vivicca   akusalehi
dhammehi     savitakkaṃ    savicāraṃ    vivekajaṃ    pītisukhaṃ    paṭhamaṃ    jhānaṃ
@Footnote: 1 Po. sātthaṃ sabyañjanaṃ .  2 Ma. Yu. viharati .  3 Yu. paññā vā hoti.
@4 Ma. hoti .  5 Yu. abhi.
Upasampajja    viharati    vitakkavicārānaṃ   vūpasamā   ajjhattaṃ   sampasādanaṃ
cetaso   ekodibhāvaṃ   avitakkaṃ   avicāraṃ  samādhijaṃ  pītisukhaṃ  dutiyaṃ  jhānaṃ
upasampajja  viharati  pītiyā  ca  virāgā  upekkhako  ca  viharati  sato  ca
sampajāno   sukhañca   kāyena   paṭisaṃvedeti   yantaṃ   ariyā  ācikkhanti
upekkhako    satimā    sukhavihārīti   tatiyaṃ   jhānaṃ   upasampajja   viharati
sukhassa   ca  pahānā  dukkhassa  ca  pahānā  pubbeva  somanassadomanassānaṃ
atthaṅgamā     adukkhamasukhaṃ     upekkhāsatipārisuddhiṃ     catutthaṃ     jhānaṃ
upasampajja   viharati   evaṃ  kho  mahānāma  ariyasāvako  catunnaṃ  jhānānaṃ
ābhicetasikānaṃ    diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ    nikāmalābhī   hoti   akicchalābhī
akasiralābhī.
     [33]  Yato  1-  kho mahānāma ariyasāvako evaṃ sīlasampanno hoti
evaṃ   indriyesu   guttadvāro   hoti   evaṃ  bhojane  mattaññū  hoti
evaṃ   jāgariyamanuyutto   hoti   evaṃ   sattahi  saddhammehi  samannāgato
hoti    evaṃ   catunnaṃ   jhānānaṃ   ābhicetasikānaṃ   diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ
nikāmalābhī    hoti   akicchalābhī   akasiralābhī   ayaṃ   vuccati   mahānāma
ariyasāvako  sekho  paṭipado  apūccaṇḍatāya  2-  samāpanno  3-  bhabbo
abhinibbhidāya    bhabbo   sambodhāya   bhabbo   anuttarassa   yogakkhemassa
adhigamāya   .   seyyathāpi   mahānāma   kukkuṭiyā   aṇḍāni  aṭṭha  vā
dasa   vā   dvādasa  vā  tānassu  kukkuṭiyā  sammā  adhisayitāni  sammā
parisecitāni   sammā   paribhāvitāni   4-   kiñcāpi   tassā   kukkuṭiyā
@Footnote: 1 Po. casaddo dissati .  2 Ma. Yu. apuccaṇḍatāya.
@3 Po. samannāgatotipi dissati. 4 Po. pariseditāni.
Na  evaṃ  icchā  uppajjeyya  aho  vatime  kukkuṭapotakā  pādanakhasikhāya
vā     mukhatuṇḍakena     vā     aṇḍakosaṃ    padāletvā    sotthinā
abhinibbhijjeyyunti   1-   evameva   kho   mahānāma  yato  ariyasāvako
evaṃ   sīlasampanno   hoti   evaṃ  indriyesu  guttadvāro  hoti  evaṃ
bhojane   mattaññū   hoti   evaṃ   jāgariyamanuyutto  hoti  evaṃ  sattahi
saddhammehi   samannāgato   hoti   evaṃ  catunnaṃ  jhānānaṃ  ābhicetasikānaṃ
diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ   nikāmalābhī   hoti   akicchalābhī   akasiralābhī   ayaṃ
vuccati    mahānāma    ariyasāvako    sekho    paṭipado   apūccaṇḍatāya
samāpanno     bhabbo    abhinibbhidāya    bhabbo    sambodhāya    bhabbo
anuttarassa yogakkhemassa adhigamāya.
     {33.1}  Sakho  so  2- mahānāma ariyasāvako imaṃyeva 3- anuttaraṃ
upekkhāsatipārisuddhiṃ    āgamma    anekavihitaṃ    pubbenivāsaṃ   anussarati
seyyathīdaṃ  ekampi  jātiṃ  dvepi  jātiyo  .pe.  iti  sākāraṃ sauddesaṃ
anekavihitaṃ    pubbenivāsaṃ   anussarati   ayamassa   paṭhamābhinibbhidā   hoti
kukkuṭacchāpakasseva aṇḍakosamhā.
     {33.2}   Sakho   so   mahānāma  ariyasāvako  imaṃyeva  anuttaraṃ
upekkhāsatipārisuddhiṃ     āgamma     dibbena     cakkhunā     visuddhena
atikkantamānusakena     .pe.     yathākammūpage     satte    pajānāti
ayamassa dutiyābhinibbhidā hoti kukkuṭacchāpakasseva aṇḍakosamhā.
     {33.3} Sa kho so mahānāma ariyasāvako imaṃyeva anuttaraṃ upekkhāsati-
pārisuddhiṃ   āgamma  āsavānaṃ  khayā  anāsavaṃ  cetovimuttiṃ  paññāvimuttiṃ
@Footnote: 1 Po. etthantare " atha kho bhabbāva te kukkuṭapotakā pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā
@aṇḍakosaṃ padāletvā sotthinā abhinibbhijjitunti ime pāṭhā dissanti.
@2 Yu. sabbattha sa kho so .  3 Po. " anuttaraṃ yogakkhemaṃ.
Vimuttiṃ   diṭṭheva   dhamme   sayaṃ  abhiññā  sacchikatvā  upasampajja  viharati
ayamassa tatiyābhinibbhidā hoti kukkuṭacchāpakasseva aṇḍakosamhā.
     [34]   Yampi   1-   mahānāma   ariyasāvako  sīlasampanno  hoti
idampissa   hoti   caraṇasmiṃ   yampi   mahānāma   ariyasāvako  indriyesu
guttadvāro    hoti    idampissa    hoti   caraṇasmiṃ   yampi   mahānāma
ariyasāvako    bhojane    mattaññū   hoti   idampissa   hoti   caraṇasmiṃ
yampi    mahānāma    ariyasāvako    jāgariyamanuyutto   hoti   idampissa
hoti    caraṇasmiṃ   yampi   mahānāma   ariyasāvako   sattahi   saddhammehi
samannāgato    hoti    idampissa    hoti   caraṇasmiṃ   yampi   mahānāma
ariyasāvako    catunnaṃ    jhānānaṃ   ābhicetasikānaṃ   diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ
nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī idampissa hoti caraṇasmiṃ
     {34.1}  yañca  kho  mahānāma  ariyasāvako anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ
anussarati    seyyathīdaṃ    ekampi    jātiṃ    dvepi   jātiyo   .pe.
Iti   sākāraṃ   sauddesaṃ   anekavihitaṃ  pubbenivāsaṃ  anussarati  idampissa
hoti    vijjāya    yampi   mahānāma   ariyasāvako   dibbena   cakkhunā
visuddhena   atikkantamānusakena   .pe.   yathākammūpage  satte  pajānāti
idampissa   hoti  vijjāya  yampi  mahānāma  ariyasāvako  āsavānaṃ  khayā
anāsavaṃ   cetovimuttiṃ   paññāvimuttiṃ   diṭṭheva   dhamme   sayaṃ   abhiññā
sacchikatvā     upasampajja     viharati     idampissa    hoti    vijjāya
@Footnote: 1 Ma. yampi kho.
Ayaṃ   vuccati  mahānāma  ariyasāvako  vijjāsampanno  itipi  caraṇasampanno
itipi   vijjācaraṇasampanno   itipi   .   brahmunāpesā   1-  mahānāma
sanaṅkumārena gāthā bhāsitā
       khattiyo seṭṭho janetasmiṃ    ye gottapaṭisārino
       vijjācaraṇasampanno          so seṭṭho devamānuseti.
     [35]  Sā  kho  panesā  mahānāma  brahmunā sanaṅkumārena gāthā
sugītā   na   duggītā   subhāsitā   na   dubbhāsitā   atthasañhitā   no
anatthasañhitā   anumatā   bhagavatāti   .   atha   kho  bhagavā  uṭṭhahitvā
āyasmantaṃ   ānandaṃ   āmantesi   sādhu   sādhu   ānanda   sādhu  kho
tvaṃ ānanda kāpilavatthavānaṃ sakyānaṃ sekhapaṭipadaṃ abhāsīti.
     Idamavoca    āyasmā    ānando    samanuñño   satthā   ahosi
attamanā    kāpilavatthavā    sakyā    āyasmato   ānandassa   bhāsitaṃ
abhinandunti.
               Sekhapaṭipadāsuttaṃ 2- niṭṭhitaṃ tatiyaṃ.
                     ------------
@Footnote: 1 Ma. brahmunā kho panesā .  2 Ma. Yu. sekhasuttantaṃ.
                       Potaliyasuttaṃ
     [36]  Evamme  sutaṃ  ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  aṅguttarāpesu  viharati
āpaṇaṃ   nāma  aṅguttarāpānaṃ  nigamo  .  atha  kho  bhagavā  pubbaṇhasamayaṃ
nivāsetvā   pattacīvaramādāya   āpaṇaṃ   piṇḍāya   pāvisi   .  āpaṇe
piṇḍāya    caritvā   pacchābhattaṃ   piṇḍapātapaṭikkanto   yena   aññataro
vanasaṇḍo  tenupasaṅkami  1-  divāvihārāya  taṃ  vanasaṇḍaṃ ajjhogahetvā 2-
aññatarasmiṃ   rukkhamūle   divāvihāraṃ   nisīdi   .  potaliyopi  kho  gahapati
sampannanivāsanapāpuraṇo  3-  chattupāhanāhi  jaṅghāvihāraṃ 4- anucaṅkamamāno
anuvicaramāno   yena   so   vanasaṇḍo   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā  taṃ
vanasaṇḍaṃ    ajjhogahetvā   yena   bhagavā   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā
bhagavatā   saddhiṃ   sammodi   sammodanīyaṃ   kathaṃ   sārāṇīyaṃ   vītisāretvā
ekamantaṃ aṭṭhāsi.
     [37]   Ekamantaṃ   ṭhitaṃ  kho  potaliyaṃ  gahapatiṃ  bhagavā  etadavoca
saṃvijjanti  5-  kho  gahapati  āsanāni  sace  ākaṅkhasi  nisīdāti . Evaṃ
vutte    potaliyo    gahapati    gahapativādena    maṃ   samaṇo   gotamo
samudācaratīti   kupito   anattamano   tuṇhī   ahosi   .   dutiyampi   kho
bhagavā   potaliyaṃ   gahapatiṃ   etadavoca  saṃvijjanti  kho  gahapati  āsanāni
@Footnote: 1 Po. upasaṅkamitvā .  2 Ma. ajjhogāhitvā .  3 Sī. Ma. Yu. nivāsanapāvuraṇo.
@4 Ma. jaṅghavihāraṃ .  5 Sī. Yu. saṃvijjante khoti pāṭho dissati.
Sace   ākaṅkhasi   nisīdāti   .   1-   dutiyampi  kho  potaliyo  gahapati
gahapativādena   maṃ   samaṇo   gotamo   samudācaratīti   kupito  anattamano
tuṇhī   ahosi   .   tatiyampi   kho  bhagavā  potaliyaṃ  gahapatiṃ  etadavoca
saṃvijjanti   kho   gahapati   āsanāni  sace  ākaṅkhasi  nisīdāti  .  evaṃ
vutte    potaliyo    gahapati    gahapativādena    maṃ   samaṇo   gotamo
samudācaratīti    kupito   anattamano   bhagavantaṃ   etadavoca   tayidaṃ   bho
gotama    nacchannaṃ    tayidaṃ    nappaṭirūpaṃ   yaṃ   maṃ   tvaṃ   gahapativādena
samudācarasīti   .  te  2-  hi  te  gahapati  ākārā  te  liṅgā  te
nimittā   yathātaṃ   gahapatissāti   .   tathā   hi  pana  me  bho  gotama
sabbe kammantā paṭikkhittā sabbe vohārā samucchinnāti.
     {37.1}  Yathākathaṃ  pana  te  gahapati  sabbe  kammantā  paṭikkhittā
sabbe  vohārā  samucchinnāti  .  idha  me  bho  gotama  yaṃ  ahosi dhanaṃ
vā   dhaññaṃ   vā   rajataṃ  vā  jātarūpaṃ  vā  sabbantaṃ  puttānaṃ  dāyajjaṃ
niyyātaṃ    tatthāhaṃ   anovādī   anupavādī   ghāsacchādanaparamo   viharāmi
evañca   3-   me   bho  gotama  sabbe  kammantā  paṭikkhittā  sabbe
vohārā   samucchinnāti   .  aññathā  kho  tvaṃ  gahapati  vohārasamucchedaṃ
vadesi  4-  aññathā  ca  pana  ariyassa  vinaye vohārasamucchedo hotīti.
Yathākathaṃ    pana    bhante   ariyassa   vinaye   vohārasamucchedo   hoti
sādhu   me  bhante  bhagavā  tathā  dhammaṃ  desetu  yathā  ariyassa  vinaye
@Footnote: 1 Po. evaṃ vutte .  2 Po. Ma. tenahi .  3 Yu. evaṃ kho me. Ma. evaṃ
@me .  4 Sī. Yu. vadasi.
Vohārasamucchedo   hotīti  .  tenahi  gahapati  suṇāhi  sādhukaṃ  manasikarohi
bhāsissāmīti. Evaṃ bhanteti kho potaliyo gahapati bhagavato paccassosi.
     [38]  Bhagavā  etadavoca  aṭṭha  kho  ime  gahapati dhammā ariyassa
vinaye    vohārasamucchedāya   saṃvattanti   katame   aṭṭha   apāṇātipātaṃ
nissāya      pāṇātipāto      pahātabbo     dinnādānaṃ     nissāya
adinnādānaṃ     pahātabbaṃ     saccaṃ     vācaṃ    nissāya    musāvādo
pahātabbo    apisuṇaṃ    vācaṃ    nissāya   pisuṇā   vācā   pahātabbā
agiddhilobhaṃ    nissāya    giddhilobho    pahātabbo    anindārosaṃ   1-
nissāya    nindāroso    2-    pahātabbo    akodhupāyāsaṃ   nissāya
kodhupāyāso   pahātabbo   anatimānaṃ   nissāya   atimāno   pahātabbo
ime  kho  gahapati  aṭṭha  dhammā  saṅkhittena  vuttā  vitthārena avibhattā
ariyassa   vinaye   vohārasamucchedāya   saṃvattantīti  .  yeme  pana  3-
bhante   bhagavatā  aṭṭha  dhammā  saṅkhittena  vuttā  vitthārena  avibhattā
ariyassa  vinaye  vohārasamucchedāya  saṃvattanti  sādhu  me  bhante  bhagavā
ime   aṭṭha   dhamme  vitthārena  4-  vibhajatu  anukampaṃ  upādāyāti .
Tenahi   gahapati   suṇāhi   sādhukaṃ   manasikarohi   bhāsissāmīti   .  evaṃ
bhanteti kho potaliyo gahapati bhagavato paccassosi.
     [39]   Bhagavā   etadavoca  apāṇātipātaṃ  nissāya  pāṇātipāto
pahātabboti     iti     kho     panetaṃ    vuttaṃ    kiñcetaṃ    paṭicca
@Footnote: 1 Po. anindādosaṃ. sabbattha īdisameva .  2 Po. nindādoso. sabbattha
@īdisameva .  3 Yu. ayaṃ saddo natthi .  4 Ma. vitthāretvā.
Vuttaṃ   idha   gahapati   ariyasāvako   iti   paṭisañcikkhati  yesaṃ  kho  ahaṃ
saññojanānaṃ    hetu    pāṇātipātī    assaṃ    tesāhaṃ    saññojanānaṃ
pahānāya   samucchedāya   paṭipanno   ahañceva   kho   pana  pāṇātipātī
assaṃ   attāpi   maṃ  upavadeyya  pāṇātipātapaccayā  anuvicca  1-  viññū
garaheyyuṃ    pāṇātipātapaccayā   kāyassa   bhedā   parammaraṇā   duggati
pāṭikaṅkhā    pāṇātipātapaccayā    etadeva    kho    pana   saññojanaṃ
etaṃ    nīvaraṇaṃ    yadidaṃ   pāṇātipāto   ye   ca   pāṇātipātapaccayā
uppajjeyyuṃ    āsavā    vighātapariḷāhā    pāṇātipātā    paṭiviratassa
evaṃsa    te    āsavā   vighātapariḷāhā   na   honti   apāṇātipātaṃ
nissāya    pāṇātipāto    pahātabboti   iti   yantaṃ   vuttaṃ   idametaṃ
paṭicca vuttaṃ.
     [40]    Dinnādānaṃ   nissāya   adinnādānaṃ   pahātabbanti   iti
kho  panetaṃ  vuttaṃ  kiñcetaṃ  paṭicca  vuttaṃ  idha  gahapati  ariyasāvako  iti
paṭisañcikkhati    yesaṃ    kho    ahaṃ   saññojanānaṃ   hetu   adinnādāyī
assaṃ    tesāhaṃ    saññojanānaṃ    pahānāya    samucchedāya   paṭipanno
ahañceva   kho   pana   adinnādāyī   assaṃ   attāpi   maṃ   upavadeyya
adinnādānapaccayā    anuvicca    viññū    garaheyyuṃ   adinnādānapaccayā
kāyassa   bhedā   parammaraṇā   duggati   pāṭikaṅkhā   adinnādānapaccayā
etadeva   kho   pana   saññojanaṃ   etaṃ   nīvaraṇaṃ   yadidaṃ   adinnādānaṃ
ye    ca   adinnādānapaccayā   uppajjeyyuṃ   āsavā   vighātapariḷāhā
@Footnote: 1 Po. anuviccāpi. Ma. anuviccāpi maṃ. ito paraṃ sabbattha īdisameva.
Adinnādānā   paṭiviratassa   evaṃsa   te   āsavā   vighātapariḷāhā  na
honti   dinnādānaṃ   nissāya   adinnādānaṃ   pahātabbanti   iti   yantaṃ
vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
     [41]   Saccaṃ   vācaṃ  nissāya  musāvādo  pahātabboti  iti  kho
panetaṃ   vuttaṃ   kiñcetaṃ   paṭicca   vuttaṃ  idha  gahapati  ariyasāvako  iti
paṭisañcikkhati   yesaṃ   kho   ahaṃ   saññojanānaṃ   hetu   musāvādī  assaṃ
tesāhaṃ      saññojanānaṃ      pahānāya     samucchedāya     paṭipanno
ahañceva    kho    pana   musāvādī   assaṃ   attāpi   maṃ   upavadeyya
musāvādapaccayā     anuvicca     viññū     garaheyyuṃ    musāvādapaccayā
kāyassa    bhedā    parammaraṇā   duggati   pāṭikaṅkhā   musāvādapaccayā
etadeva   kho   pana   saññojanaṃ   etaṃ  nīvaraṇaṃ  yadidaṃ  musāvādo  ye
ca   musāvādapaccayā   uppajjeyyuṃ   āsavā  vighātapariḷāhā  musāvādā
paṭiviratassa  evaṃsa  te  āsavā  vighātapariḷāhā  na  honti  saccaṃ  vācaṃ
nissāya   musāvādo   pahātabboti   iti   yantaṃ  vuttaṃ  idametaṃ  paṭicca
vuttaṃ.
     [42]   Apisuṇaṃ   vācaṃ  nissāya  pisuṇā  vācā  pahātabbāti  iti
kho   panetaṃ   vuttaṃ   kiñcetaṃ   paṭicca  vuttaṃ  idha  gahapati  ariyasāvako
iti   paṭisañcikkhati   yesaṃ  kho  ahaṃ  saññojanānaṃ  hetu  pisuṇavāco  1-
assaṃ    tesāhaṃ    saññojanānaṃ    pahānāya    samucchedāya   paṭipanno
ahañceva   kho   pana   pisuṇavāco   1-  assaṃ  attāpi  maṃ  upavadeyya
@Footnote: 1 Ma. pisuṇāvāco.
Pisuṇavācapaccayā    1-    anuvicca   viññū   garaheyyuṃ   pisuṇavācapaccayā
kāyassa    bhedā    parammaraṇā   duggati   pāṭikaṅkhā   pisuṇavācapaccayā
etadeva    kho   pana   saññojanaṃ   etaṃ   nīvaraṇaṃ   yadidaṃ   pisuṇavācā
ye    ca    pisuṇavācapaccayā    uppajjeyyuṃ   āsavā   vighātapariḷāhā
pisuṇāya   vācāya   paṭiviratassa   evaṃsa   te   āsavā  vighātapariḷāhā
na    honti   apisuṇaṃ   vācaṃ   nissāya   pisuṇā   vācā   pahātabbāti
iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
     [43]   Agiddhilobhaṃ   nissāya   giddhilobho  pahātabboti  iti  kho
panetaṃ    vuttaṃ   kiñcetaṃ   paṭicca   vuttaṃ   idha   gahapati   ariyasāvako
iti   paṭisañcikkhati   yesaṃ   kho   ahaṃ   saññojanānaṃ   hetu   giddhilobhī
assaṃ    tesāhaṃ    saññojanānaṃ    pahānāya    samucchedāya   paṭipanno
ahañceva    kho    pana   giddhilobhī   assaṃ   attāpi   maṃ   upavadeyya
giddhilobhapaccayā     anuvicca     viññū     garaheyyuṃ    giddhilobhapaccayā
kāyassa    bhedā    parammaraṇā   duggati   pāṭikaṅkhā   giddhilobhapaccayā
etadeva    kho   pana   saññojanaṃ   etaṃ   nīvaraṇaṃ   yadidaṃ   giddhilobho
ye    ca    giddhilobhapaccayā    uppajjeyyuṃ   āsavā   vighātapariḷāhā
agiddhilobhissa   2-   evaṃsa   te   āsavā  vighātapariḷāhā  na  honti
agiddhilobhaṃ    nissāya    giddhilobho   pahātabboti   iti   yantaṃ   vuttaṃ
idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
     [44]   Anindārosaṃ   nissāya   nindāroso   pahātabboti   iti
@Footnote: 1 Yu. pisuṇāvācāpaccayā. ito paraṃ īdisameva .  2 Ma. giddhilobhāpaṭiviratassa.
Kho   panetaṃ   vuttaṃ   kiñcetaṃ   paṭicca  vuttaṃ  idha  gahapati  ariyasāvako
iti   paṭisañcikkhati   yesaṃ  kho  ahaṃ  saññojanānaṃ  hetu  nindārosī  1-
assaṃ    tesāhaṃ    saññojanānaṃ    pahānāya    samucchedāya   paṭipanno
ahañceva    kho   pana   nindārosī   assaṃ   attāpi   maṃ   upavadeyya
nindārosapaccayā     anuvicca    viññū    garaheyyuṃ    nindārosapaccayā
kāyassa    bhedā   parammaraṇā   duggati   pāṭikaṅkhā   nindārosapaccayā
etadeva   kho   pana   saññojanaṃ   etaṃ   nīvaraṇaṃ   yadidaṃ   nindāroso
ye    ca    nindārosapaccayā   uppajjeyyuṃ   āsavā   vighātapariḷāhā
anindārosissa    evaṃsa   te   āsavā   vighātapariḷāhā   na   honti
anindārosaṃ   nissāya   nindāroso   pahātabboti   iti   yantaṃ   vuttaṃ
idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
     [45]   Akodhupāyāsaṃ   nissāya   kodhupāyāso  pahātabboti  iti
kho   panetaṃ   vuttaṃ   kiñcetaṃ   paṭicca  vuttaṃ  idha  gahapati  ariyasāvako
iti   paṭisañcikkhati   yesaṃ   kho   ahaṃ   saññojanānaṃ  hetu  kodhupāyāsī
assaṃ    tesāhaṃ    saññojanānaṃ    pahānāya    samucchedāya   paṭipanno
ahañceva   kho   pana   kodhupāyāsī   assaṃ   attāpi   maṃ   upavadeyya
kodhupāyāsapaccayā    anuvicca    viññū    garaheyyuṃ   kodhupāyāsapaccayā
kāyassa   bhedā   parammaraṇā   duggati   pāṭikaṅkhā   kodhupāyāsapaccayā
etadeva   kho   pana   saññojanaṃ   etaṃ   nīvaraṇaṃ   yadidaṃ  kodhupāyāso
ye    ca   kodhupāyāsapaccayā   uppajjeyyuṃ   āsavā   vighātapariḷāhā
@Footnote: 1 Po. ...dosī ...doso.
Akodhupāyāsissa   evaṃsa   te   āsavā   vighātapariḷāhā   na   honti
akodhupāyāsaṃ   nissāya   kodhupāyāso   pahātabboti   iti  yantaṃ  vuttaṃ
idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
     [46]   Anatimānaṃ   nissāya   atimāno   pahātabboti   iti  kho
panetaṃ    vuttaṃ   kiñcetaṃ   paṭicca   vuttaṃ   idha   gahapati   ariyasāvako
iti    paṭisañcikkhati   yesaṃ   kho   ahaṃ   saññojanānaṃ   hetu   atimānī
assaṃ    tesāhaṃ    saññojanānaṃ    pahānāya    samucchedāya   paṭipanno
ahañceva    kho    pana    atimānī   assaṃ   attāpi   maṃ   upavadeyya
atimānapaccayā    anuvicca   viññū   garaheyyuṃ   atimānapaccayā   kāyassa
bhedā    parammaraṇā    duggati   pāṭikaṅkhā   atimānapaccayā   etadeva
kho  pana  saññojanaṃ  etaṃ  nīvaraṇaṃ  yadidaṃ  atimāno  ye ca atimānapaccayā
uppajjeyyuṃ    āsavā    vighātapariḷāhā    anatimānissa   evaṃsa   te
āsavā   vighātapariḷāhā   na   honti   anatimānaṃ   nissāya   atimāno
pahātabboti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
     {46.1}  Ime  kho gahapati aṭṭha dhammā saṅkhittena vuttā vitthārena
avibhattā   ye   ariyassa   vinaye   pahānāya   1-  vohārasamucchedāya
saṃvattanti   na   tveva   tāva   gahapati  ariyassa  vinaye  sabbena  sabbaṃ
sabbathā   sabbaṃ  vohārassa  samucchedo  hotīti  .  yathākathaṃ  pana  bhante
ariyassa   vinaye   sabbena   sabbaṃ   sabbathā   sabbaṃ   vohārasamucchedo
hoti    sādhu   me   bhante   bhagavā   tathā   dhammaṃ   desetu   yathā
@Footnote: 1 Po. ayaṃ pāṭho natthi.
Ariyassa   vinaye   sabbena  sabbaṃ  sabbathā  sabbaṃ  vohārassa  samucchedo
hotīti   .   tenahi  gahapati  suṇāhi  sādhukaṃ  manasikarohi  bhāsissāmīti .
Evaṃ bhanteti kho potaliyo gahapati bhagavato paccassosi.
     [47]   Bhagavā  etadavoca  seyyathāpi  gahapati  kukkuro  jighacchā-
dubbalyapareto   goghātakasūnaṃ   1-   paccupaṭṭhito  assa  tamenaṃ  dakkho
goghātako   vā   goghātakantevāsī   vā   aṭṭhikaṅkalaṃ  sunikantaṃ  nikantaṃ
nimmaṃsaṃ   lohitamakkhitaṃ   upacchūbheyya  taṃ  kiṃ  maññasi  gahapati  api  nu  2-
so   kukkuro   amuṃ   aṭṭhikaṅkalaṃ   sunikantaṃ  nikantaṃ  nimmaṃsaṃ  lohitamakkhitaṃ
palehanto   3-   jighacchādubbalyaṃ   paṭivineyyāti  .  no  hetaṃ  bhante
taṃ   kissa   hetu   aduṃ  hi  bhante  aṭṭhikaṅkalaṃ  sunikantaṃ  nikantaṃ  nimmaṃsaṃ
lohitamakkhitaṃ   yāvadeva   ca   pana   so   kukkuro  kilamathassa  vighātassa
bhāgī  assāti  .  evameva  kho  gahapati  ariyasāvako  iti  paṭisañcikkhati
aṭṭhikaṅkalūpamā    kāmā    vuttā    bhagavatā   bahudukkhā   bahūpāyāsā
ādīnavo    ettha    bhiyyoti    evametaṃ    yathābhūtaṃ    sammappaññāya
disvā   yāyaṃ   upekkhā   nānattā   nānattasitā   taṃ  abhinivajjetvā
yāyaṃ  upekkhā  ekattā  ekattasitā  yattha  sabbaso  lokāmisupādānā
aparisesā nirujjhanti tameva upekkhaṃ bhāveti.
     [48]  Seyyathāpi  gahapati  gijjho  vā  kaṅkho  vā 4- kulalo vā
@Footnote: 1 Po. goghātakulānaṃ .  2 Ma. api nu kho so .  3 Sī. Yu. palikhādanto.
@4 Ma. Yu. kaṅko vā.
Maṃsapesimādāya    uḍḍayeyya    tamenaṃ    gijjhāpi    kaṅkhāpi   kulalāpi
anupatitvā   anupatitvā   vitaccheyyuṃ   1-   virājeyyuṃ   taṃ  kiṃ  maññasi
gahapati  sace  so  gijjho  vā  kaṅkho  vā  kulalo  vā  taṃ  maṃsapesiṃ na
khippameva   paṭinissajjeyya   so   tatonidānaṃ   maraṇaṃ   vā  niggaccheyya
maraṇamattaṃ   vā   dukkhanti   .  evaṃ  bhante  .  evameva  kho  gahapati
ariyasāvako   iti   paṭisañcikkhati   maṃsapesūpamā   kāmā  vuttā  bhagavatā
bahudukkhā   bahūpāyāsā   ādīnavo   ettha  bhiyyoti  evametaṃ  yathābhūtaṃ
sammappaññāya   disvā   yāyaṃ   upekkhā   nānattā   nānattasitā   taṃ
abhinivajjetvā   yāyaṃ   upekkhā  ekattā  ekattasitā  yattha  sabbaso
lokāmisupādānā aparisesā nirujjhanti tameva upekkhaṃ bhāveti.
     [49]   Seyyathāpi   gahapati   puriso   ādittaṃ   tiṇukkaṃ  ādāya
pativātaṃ  gaccheyya  taṃ  kiṃ  maññasi  gahapati  sace  so  puriso  taṃ ādittaṃ
tiṇukkaṃ    na    khippameva    paṭinissajjeyya    tassa    sā   ādittā
tiṇukkā   hatthaṃ   vā   ḍaheyya   bāhuṃ   vā   ḍaheyya   aññataraṃ  vā
aññataraṃ   2-   vā   aṅgapaccaṅgaṃ   vā  3-  ḍaheyya  so  tatonidānaṃ
maraṇaṃ   vā   nigaccheyya   maraṇamattaṃ  vā  dukkhanti  .  evaṃ  bhante .
Evameva   kho   gahapati   ariyasāvako   iti   paṭisañcikkhati   tiṇukkūpamā
kāmā   vuttā   bhagavatā   bahudukkhā   bahūpāyāsā   ādīnavo   ettha
bhiyyoti   evametaṃ   yathābhūtaṃ   sammappaññāya   disvā   .pe.   tameva
upekkhaṃ bhāveti.
@Footnote: 1 Ma. visajjeyyuṃ .  2 Yu. ekapadameva dissati .  3 Yu. ayaṃ saddo natthi.
     [50]   Seyyathāpi   gahapati   aṅgārakāsu   sādhikaporisā   pūrā
aṅgārānaṃ   vītaccikānaṃ   vītadhūmānaṃ  atha  puriso  āgaccheyya  jīvitukāmo
amaritukāmo    sukhakāmo    dukkhapaṭikkūlo    tamenaṃ    dve   balavanto
purisā   nānābāhāsu   gahetvā   aṅgārakāsuṃ   upakaḍḍheyyuṃ   taṃ   kiṃ
maññasi  gahapati  api  nu so puriso iti cīti ceva kāyaṃ sannāmeyyāti 1-.
No  2-  hetaṃ  bhante  taṃ  kissa  hetu  viditaṃ  hi  bhante  tassa purisassa
imañca   3-   ahaṃ   aṅgārakāsuṃ   papatissāmi   tatonidānaṃ   maraṇaṃ  vā
niggacchissāmi    4-   maraṇamattaṃ   vā   dukkhanti   .   evameva   kho
gahapati      ariyasāvako      iti     paṭisañcikkhati     aṅgārakāsūpamā
kāmā   vuttā   bhagavatā   bahudukkhā   bahūpāyāsā   ādīnavo   ettha
bhiyyoti   evametaṃ   yathābhūtaṃ   sammappaññāya   disvā   .pe.   tameva
upekkhaṃ bhāveti.
     [51]  Seyyathāpi  gahapati puriso supinakaṃ passeyya ārāmarāmaṇeyyakaṃ
vanarāmaṇeyyakaṃ    bhūmirāmaṇeyyakaṃ   pokkharaṇirāmaṇeyyakaṃ   so   paṭibuddho
na  kiñci  passeyya  5-  evameva kho gahapati ariyasāvako iti paṭisañcikkhati
supinakūpamā   kāmā   vuttā   bhagavatā  bahudukkhā  bahūpāyāsā  ādīnavo
ettha bhiyyoti .pe. Tameva upekkhaṃ bhāveti.
     [52]  Seyyathāpi  gahapati  puriso  yācitakaṃ  bhogaṃ  yācitvā  yānaṃ
oropeyya  6-  pavaramaṇikuṇḍalaṃ  so  tehi  yācitakehi  bhogehi purakkhato
@Footnote: 1 Ma. panāmeyya .  2 Po. Ma. Yu. evaṃ bhante .  3 Yu. imañce.
@4 Yu. nigacchāmi .  5 Ma. paṭipasseyya .  6 Ma. yānaṃ vā poroseyyaṃ.
Parivuto   antarāpaṇaṃ   paṭipajjeyya  tamenaṃ  jano  disvā  evaṃ  vadeyya
bhogī   vata  bho  puriso  evaṃ  kira  bhogino  bhogāni  bhuñjantīti  tamenaṃ
sāmikā  1-  yattha  yattheva  passeyyuṃ  tattha  tattheva  sāmikā sāni 2-
hareyyuṃ  taṃ  kiṃ  maññasi  gahapati  alaṃ nu kho tassa purisassa aññathattāyāti.
No  3-  hetaṃ  bhante  taṃ  kissa  hetu sāmino hi bhante sāni harantīti.
Evameva   kho   gahapati   ariyasāvako   iti   paṭisañcikkhati  yācitakūpamā
kāmā   vuttā   bhagavatā   bahudukkhā   bahūpāyāsā   ādīnavo   ettha
bhiyyoti .pe. Tameva upekkhaṃ bhāveti.
     [53]   Seyyathāpi   gahapati  gāmassa  vā  nigamassa  vā  avidūre
tibbo    vanasaṇḍo   tatrassa   rukkho   sampannaphalo   ca   uppannaphalo
ca    na    cāssu    kānici   phalāni   bhūmiyaṃ   patitāni   atha   puriso
āgaccheyya   phalatthiko   phalagavesī   phalapariyesanaṃ   caramāno   so   taṃ
vanasaṇḍaṃ    ajjhogāhetvā    taṃ    rukkhaṃ    passeyya    sampannaphalañca
uppannaphalañca    tassa    evamassa    ayaṃ   kho   rukkho   sampannaphalo
ca    uppannaphalo   ca   natthi   ca   kānici   phalāni   bhūmiyaṃ   patitāni
jānāmi   kho   panāhaṃ   rukkhaṃ   abhiruyhituṃ   4-   yannūnāhaṃ  imaṃ  rukkhaṃ
abhiruyhitvā   5-   yāvadatthañca   khādeyyaṃ  ucchaṅgañca  pūreyyanti  so
taṃ   rukkhaṃ   abhiruyhitvā   yāvadatthañca   khādeyya   ucchaṅgañca  pūreyya
@Footnote: 1 Yu. ayaṃ pāṭho natthi .  2 Po. ayaṃ pāṭho natthi .  3 Ma. Yu. evaṃ bhante.
@4 Po. Yu. ārohituṃ .  5 Po. abhiruhitvā. Ma. ārohitvā.
Atha   dutiyo   puriso   āgaccheyya   phalatthiko   phalagavesī  phalapariyesanaṃ
caramāno  tiṇhaṃ  kudhāriṃ  1-  ādāya  so  taṃ vanasaṇḍaṃ ajjhogahetvā 2-
taṃ   rukkhaṃ   passeyya   sampannaphalañca   uppannaphalañca   tassa   evamassa
ayaṃ   rukkho   sampannaphalo   ca   uppannaphalo   ca   natthi   ca  kānici
phalāni   bhūmiyaṃ   patitāni  na  kho  panāhaṃ  jānāmi  rukkhaṃ  abhiruyhituṃ  3-
yannūnāhaṃ    imaṃ    rukkhaṃ    mūlato   chetvā   yāvadatthañca   khādeyyaṃ
ucchaṅgañca   pūreyyanti   so   taṃ   rukkhaṃ   mūlato   chindeyya   taṃ  kiṃ
maññasi  gahapati  amuko  4-  so  5-  puriso  paṭhamaṃ  rukkhaṃ āruḷho sace
kho  so  na  khippameva  oroheyya  6-  tassa so rukkho papatanto hatthaṃ
vā  bhañjeyya  7-  pādaṃ  vā  bhañjeyya  aññataraṃ  vā  aññataraṃ 8- vā
aṅgapaccaṅgaṃ    bhañjeyya   so   tatonidānaṃ   maraṇaṃ   vā   niggaccheyya
maraṇamattaṃ vā dukkhanti. Evaṃ bhante.
     {53.1}   Evameva   kho  gahapati  ariyasāvako  iti  paṭisañcikkhati
rukkhaphalūpamā   kāmā   vuttā  bhagavatā  bahudukkhā  bahūpāyāsā  ādīnavo
ettha  bhiyyoti  evametaṃ  yathābhūtaṃ  sammappaññāya  disvā  yāyaṃ upekkhā
nānattā   nānattasitā   taṃ   abhinivajjetvā  yāyaṃ  upekkhā  ekattā
ekattasitā   yattha   sabbaso   lokāmisupādānā   aparisesā  nirujjhanti
tameva upekkhaṃ bhāveti.
     [54]   Sa   kho   so   gahapati   ariyasāvako  imameva  anuttaraṃ
upekkhāsatipārisuddhiṃ    āgamma    anekavihitaṃ    pubbenivāsaṃ   anussarati
@Footnote: 1 Po. kuddālaṃ .  2 Ma. ajjhogāhetvā .  3 Po. abhiruhituṃ. Ma. ārohituṃ.
@4 Sī. Ma. asuko yo .  5 Po. yo .  6 Po. ogāheyya.
@7-8 Yu. ekapadameva dissati.
Seyyathīdaṃ   ekampi   jātiṃ   dvepi   jātiyo   .pe.   iti   sākāraṃ
sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati.
     {54.1}   Sa   kho   so  gahapati  ariyasāvako  imameva  anuttaraṃ
upekkhāsatipārisuddhiṃ     āgamma     dibbena     cakkhunā     visuddhena
atikkantamānusakena     satte     passati     cavamāne    upapajjamāne
hīne    paṇīte    suvaṇṇe    dubbaṇṇe    sugate    duggate    .pe.
Yathākammūpage   satte   pajānāti  .  sa  kho  so  gahapati  ariyasāvako
imaṃyeva     anuttaraṃ     upekkhāsatipārisuddhiṃ     āgamma     āsavānaṃ
khayā    anāsavaṃ    cetovimuttiṃ   paññāvimuttiṃ   diṭṭheva   dhamme   sayaṃ
abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati.
     [55]   Ettāvatā  kho  gahapati  ariyassa  vinaye  sabbena  sabbaṃ
sabbathā    sabbaṃ   vohārasamucchedo   hoti   taṃ   kiṃ   maññasi   gahapati
yathā   ariyassa  vinaye  sabbena  sabbaṃ  sabbathā  sabbaṃ  vohārasamucchedo
hoti api nu tvaṃ evarūpaṃ vohārasamucchedaṃ attani samanupassīti 1-.
     {55.1}  Ko  cāhaṃ  bhante  yo  2-  ca  ariyassa vinaye sabbena
sabbaṃ   sabbathā   sabbaṃ   vohārasamucchedo   ārakāhaṃ   bhante  ariyassa
vinaye   sabbena   sabbaṃ   sabbathā   sabbaṃ   vohārasamucchedā   mayaṃ  hi
bhante    pubbe    aññatitthiye   paribbājake   anājānīyeva   samāne
ājānīyāti   amaññimha   3-   anājānīyeva   samāne   ājānīyabhojanaṃ
bhojimha   4-   anājānānīyeva  samāne  ājānīyaṭṭhāne  ṭhapimha  bhikkhū
pana    mayaṃ   bhante   ājānīyeva   samāne   anājānīyāti   amaññimha
@Footnote: 1 Ma. samanupassasīti .  2 Ma. Yu. ko. poṭṭhakepi īdiso .  3 Ma. amaññima.
@4 Ma. bhojima.
Ājānīyeva   samāne   anājānīyabhojanaṃ   bhojimha  ājānīyeva  samāne
anājānīyaṭṭhāne    ṭhapimha   idāni   pana   mayaṃ   bhante   aññatitthiye
paribbājake     anājānīyeva    samāne    anājānīyāti    jānissāma
anājānīyeva    samāne    anājānīyabhojanaṃ   bhojissāma   anājānīyeva
samāne  anājānīyaṭṭhāne  ṭhapessāma  bhikkhū  pana  mayaṃ bhante ājānīyeva
samāne   ājānīyāti   jānissāma  ājānīyeva  samāne  ājānīyabhojanaṃ
bhojissāma     ājānīyeva    samāne    ājānīyaṭṭhāne    ṭhapessāma
ajanesi   1-   vata   me   bhante  bhagavā  samaṇesu  samaṇapemaṃ  samaṇesu
samaṇapasādaṃ 2- samaṇesu samaṇagāravaṃ
     {55.2}   abhikkantaṃ  bhante  abhikkantaṃ  bhante  seyyathāpi  bhante
nikkujjitaṃ  vā  ukkujjeyya  paṭicchannaṃ  vā  vivareyya  mūḷhassa  vā maggaṃ
ācikkheyya   andhakāre  vā  telapajjotaṃ  dhāreyya  cakkhumanto  rūpāni
dakkhantīti  3-  evameva  4-  bhagavatā  anekapariyāyena  dhammo pakāsito
esāhaṃ    bhante    bhagavantaṃ   saraṇaṃ   gacchāmi   dhammañca   bhikkhusaṅghañca
upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṅgatanti.
                 Potaliyasuttaṃ niṭṭhitaṃ catutthaṃ.
                       --------
@Footnote: 1 Ma. ājānesi .  2 Po. samaṇamānaṃ .  3 sī Yu. dakkhintīti.
@4 Ma. evameva kho bhante.
                        Jīvakasuttaṃ
     [56]   Evamme   sutaṃ   ekaṃ   samayaṃ  bhagavā  rājagahe  viharati
jīvakassa   komārabhaccassa   ambavane  .  atha  kho  jīvako  komārabhacco
yena    bhagavā    tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ   abhivādetvā
ekamantaṃ   nisīdi   .   ekamantaṃ   nisinno   kho  jīvako  komārabhacco
bhagavantaṃ    etadavoca    sutametaṃ    bhante    samaṇaṃ   gotamaṃ   uddissa
pāṇaṃ   ārabhanti   taṃ   samaṇo   gotamo   jānaṃ   uddissa   kataṃ   maṃsaṃ
paribhuñjati   paṭicca   kammanti   ye   te  1-  bhante  evamāhaṃsu  samaṇaṃ
gotamaṃ    uddissa    pāṇaṃ    ārabhanti   taṃ   samaṇo   gotamo   jānaṃ
uddissa   kataṃ   maṃsaṃ   paribhuñjati   paṭicca   kammanti   kacci  te  bhante
bhagavatā    vuttavādino    na    ca   bhagavantaṃ   abhūtena   abbhācikkhanti
dhammassa    cānudhammaṃ    byākaronti    na    ca    koci    sahadhammiko
vādānuvādo gārayhaṭṭhānaṃ 2- āgacchatīti.
     [57]   Ye  te  jīvaka  evamāhaṃsu  samaṇaṃ  gotamaṃ  uddissa  pāṇaṃ
ārabhanti   taṃ   samaṇo   gotamo   jānaṃ   uddissa  kataṃ  maṃsaṃ  paribhuñjati
paṭicca    kammanti   na   me   te   vuttavādino   3-   abbhācikkhanti
ca   4-   maṃ  te  asatā  abhūtena  tīhi  kho  ahaṃ  jīvaka  ṭhānehi  maṃsaṃ
apparibhoganti    vadāmi    diṭṭhaṃ   sutaṃ   parisaṅkitaṃ   imehi   kho   ahaṃ
@Footnote: 1 Ma. ye te bhagavantaṃ .  2 yu gārayhaṃ ṭhānanti dissati .  3 Po. vuttavādino
@asatā abhūtena abbhācikkhanti tīhi kho .... ca maṃ te-ti tayo pāṭhā na dissanti.
@4 Ma. Yu. ca pana mante.
Jīvaka   tīhi   ṭhānehi   maṃsaṃ  apparibhoganti  vadāmi  tīhi  kho  ahaṃ  jīvaka
ṭhānehi    maṃsaṃ    paribhoganti    vadāmi    adiṭṭhaṃ    asutaṃ   aparisaṅkitaṃ
imehi kho ahaṃ jīvaka tīhi ṭhānehi maṃsaṃ paribhoganti vadāmi.
     [58]   Idha   jīvaka   bhikkhu   aññataraṃ   gāmaṃ   vā   nigamaṃ  vā
upanissāya   viharati   .   so   mettāsahagatena   cetasā   ekaṃ  disaṃ
pharitvā   viharati  tathā  dutiyaṃ  tathā  tatiyaṃ  tathā  catutthaṃ  iti  uddhamadho
tiriyaṃ    sabbadhi    sabbatthatāya    sabbāvantaṃ    lokaṃ   mettāsahagatena
cetasā   vipulena   mahaggatena   appamāṇena   averena   abyāpajjhena
pharitvā  viharati  .  tamenaṃ  gahapati  vā  gahapatiputto  vā  upasaṅkamitvā
svātanāya    bhattena    nimanteti   ākaṅkhamāno   1-   jīvaka   bhikkhu
adhivāseti    .    so    tassā    rattiyā   accayena   pubbaṇhasamayaṃ
nivāsetvā     pattacīvaramādāya     yena    tassa    gahapatissa    vā
gahapatiputtassa    vā   nivesanaṃ   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   paññatte
āsane   nisīdati   .   tamenaṃ   so   gahapati   vā   gahapatiputto  vā
paṇītena   piṇḍapātena   parivisati   .   tassa   na   evaṃ   hoti  sādhu
vata   māyaṃ   gahapati   vā   gahapatiputto   vā   paṇītena   piṇḍapātena
parivisati  2-  aho  vata  māyaṃ  gahapati  vā  gahapatiputto  vā  āyatimpi
evarūpena    paṇītena    piṇḍapātena    pariviseyyāti   evampissa   na
hoti   .   so   taṃ   piṇḍapātaṃ  agadhito  3-  amucchito  anajjhāpanno
ādīnavadassāvī    nissaraṇapañño    paribhuñjati    .    taṃ    kiṃ   maññasi
@Footnote: 1 Ma. Yu. ākaṅkhamānova .  2 Ma. pariviseyyāti .  3 Yu. agathito.
Jīvaka   api  nu  so  bhikkhu  tasmiṃ  samaye  attabyābādhāya  vā  ceteti
parabyābādhāya   vā   ceteti  ubhayabyābādhāya  vā  cetetīti  .  no
hetaṃ bhante.
     {58.1}  Nanu  so  jīvaka  bhikkhu  tasmiṃ  samaye anavajjaṃyeva āhāraṃ
āhāretīti  .  evaṃ  bhante  sutaṃ  metaṃ  bhante  brahmā mettāvihārīti
tamme  idaṃ  bhante  bhagavā  sakkhi diṭṭho bhagavā hi bhante mettāvihārīti.
Yena  kho  jīvaka  rāgena yena dosena yena mohena byāpādavā 1- assa
so   rāgo   so  doso  so  moho  tathāgatassa  pahīno  ucchinnamūlo
tālāvatthukato  anabhāvaṅgato  2-  āyatiṃ  anuppādadhammo  sace  kho te
jīvaka  idaṃ  sandhāya  bhāsitaṃ  anujānāmi  te  etanti. Etadeva kho pana
me bhante sandhāya bhāsitanti 3-.
     [59]  Idha  jīvaka  bhikkhu  aññataraṃ  gāmaṃ  vā  nigamaṃ vā upanissāya
viharati    .   so   karuṇāsahagatena   cetasā   .pe.   muditāsahagatena
cetasā   ...   upekkhāsahagatena  cetasā  ekaṃ  disaṃ  pharitvā  viharati
tathā   dutiyaṃ   tathā   tatiyaṃ  tathā  catutthaṃ  iti  uddhamadho  tiriyaṃ  sabbadhi
sabbatthatāya     sabbāvantaṃ     lokaṃ     upekkhāsahagatena     cetasā
vipulena   mahaggatena   appamāṇena   averena   abyāpajjhena   pharitvā
viharati   .   tamenaṃ   gahapati   vā   gahapatiputto   vā   upasaṅkamitvā
svātanāya  bhattena  nimanteti  ākaṅkhamāno  4- jīvaka bhikkhu adhivāseti.
So  tassā  rattiyā  accayena  pubbaṇhasamayaṃ  nivāsetvā pattacīvaramādāya
@Footnote: 1 Po. byābādhaṃ. Ma. byāpādaṃ vā .  2 Po. anabhāvaṅkato. Yu. anabhāvakato.
@3 Yu. itisaddo natthi .  4 Yu. etthantare vāsaddo dissati.
Yena   tassa   gahapatissa   vā  gahapatiputtassa  vā  nivesanaṃ  tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā   paññatte   āsane  nisīdati  .  tamenaṃ  so  gahapati  vā
gahapatiputto   vā   paṇītena   piṇḍapātena  parivisati  .  tassa  na  evaṃ
hoti   sādhu   vata   māyaṃ   gahapati   vā   gahapatiputto   vā  paṇītena
piṇḍapātena   parivisati   1-  aho  vata  māyaṃ  gahapati  vā  gahapatiputto
vā    āyatimpi    evarūpena    paṇītena   piṇḍapātena   pariviseyyāti
evampissa   na   hoti   .   so   taṃ   piṇḍapātaṃ   agadhito  amucchito
anajjhāpanno    ādīnavadassāvī    nissaraṇapañño    paribhuñjati    .   taṃ
kiṃ  maññasi  jīvaka  api  nu  so  bhikkhu  tasmiṃ  samaye  attabyābādhāya vā
ceteti  parabyābādhāya  vā  ceteti  ubhayabyābādhāya  vā  cetetīti.
No hetaṃ bhante.
     {59.1}  Nanu  so  jīvaka  bhikkhu  tasmiṃ  samaye  taṃ 2- anavajjaṃyeva
āhāraṃ   āhāretīti   .   evaṃ   bhante  sutaṃ  metaṃ  bhante  brahmā
upekkhāvihārīti   .   tamme  idaṃ  bhante  bhagavā  sakkhi  diṭṭho  bhagavā
hi  bhante  upekkhāvihārīti  .  yena  kho  jīvaka  rāgena  yena dosena
yena  mohena  vihesavā  3-  assa  arativā  assa  paṭighavā  4-  assa
so   rāgo   so  doso  so  moho  tathāgatassa  pahīno  ucchinnamūlo
tālāvatthukato    anabhāvaṅgato    āyatiṃ   anuppādadhammo   sace   kho
te  jīvaka  idaṃ  sandhāya  bhāsitaṃ  anujānāmi  te  etanti  .  etadeva
kho pana me sandhāya bhāsitanti.
@Footnote: 1 Ma. pariviseyyāti .  2 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi .  3 Po. vihesā assa arati
@vā assa paṭigho vā assa. Ma. Yu. vihesā vā .  4 Ma. paṭigho vā assa.
     [60]  Yo  kho  jīvaka  tathāgataṃ  vā  tathāgatasāvakaṃ  vā  uddissa
pāṇaṃ   ārabhati   so   pañcahi   ṭhānehi   bahuṃ   apuññaṃ   pasavati  yampi
so   gahapati   1-   evamāha   gacchatha   amukaṃ  nāma  pāṇaṃ  ānethāti
iminā   paṭhamena   ṭhānena   bahuṃ   apuññaṃ   pasavati   yampi  so  pāṇo
galappavedhakena    ānīyamāno    dukkhadomanassaṃ    paṭisaṃvedeti    iminā
dutiyena    ṭhānena    bahuṃ    apuññaṃ   pasavati   yampi   so   evamāha
gacchatha    imaṃ    pāṇaṃ   ārakathāti   iminā   tatiyena   ṭhānena   bahuṃ
apuññaṃ    pasavati    yampi   so   pāṇo   ārabhiyamāno   dukkhadomanassaṃ
paṭisaṃvedeti    iminā    catutthena    ṭhānena    bahuṃ   apuññaṃ   pasavati
yampi   so   tathāgataṃ   vā   tathāgatasāvakaṃ  vā  akappiyena  assādeti
iminā   pañcamena   ṭhānena   bahuṃ   apuññaṃ   pasavati   yo   kho  jīvaka
tathāgataṃ    vā   tathāgatasāvakaṃ   vā   uddissa   pāṇaṃ   ārabhati   so
imehi pañcahi ṭhānehi bahuṃ apuññaṃ pasavatīti.
     [61]   Evaṃ   vutte  jīvako  komārabhacco  bhagavantaṃ  etadavoca
acchariyaṃ   bhante   abbhūtaṃ   bhante   kappiyaṃ  vata  bhante  bhikkhū  āhāraṃ
āhārenti  anavajjaṃ  vata  bhante  bhikkhū  āhāraṃ  āhārenti  abhikkantaṃ
bhante  abhikkantaṃ  bhante  seyyathāpi  bhante  nikkujjitaṃ  vā  ukkujjeyya
paṭicchannaṃ   vā   vivareyya  mūḷhassa  vā  maggaṃ  ācikkheyya  andhakāre
vā   telapajjotaṃ   dhāreyya   cakkhumanto   rūpāni  dakkhantīti  evameva
bhagavatā   anekapariyāyena   dhammo   pakāsito  esāhaṃ  bhante  bhagavantaṃ
@Footnote: 1 Yu. ayaṃ pāṭho natthi.
Saraṇaṃ    gacchāmi    dhammañca    bhikkhusaṅghañca    upāsakaṃ    maṃ    bhagavā
dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṅgatanti.
                  Jīvakasuttaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ.
                       --------
                     Upālivādasuttaṃ 1-
     [62]   Evamme   sutaṃ   ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  nāḷandāyaṃ  viharati
pāvārikambavane   .   tena   kho   pana   samayena  nigantho  nāṭaputto
nāḷandāyaṃ   paṭivasati   mahatiyā   niganthaparisāya   saddhiṃ   .   atha   kho
dīghatapassī    nigantho    nāḷandāyaṃ    piṇḍāya    caritvā    pacchābhattaṃ
piṇḍapātapaṭikkanto   yena   pāvārikambavanaṃ   yena   bhagavā  tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā   bhagavatā   saddhiṃ   sammodi   sammodanīyaṃ   kathaṃ   sārāṇīyaṃ
vītisāretvā   ekamantaṃ   aṭṭhāsi   .   ekamantaṃ  ṭhitaṃ  kho  dīghatapassiṃ
niganthaṃ    bhagavā    etadavoca   saṃvijjanti   kho   dīghatapassi   āsanāni
sace   ākaṅkhasi  nisīdāti  .  evaṃ  vutte  dīghatapassī  nigantho  aññataraṃ
nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi.
     [63]  Ekamantaṃ  nisinnaṃ  kho  dīghatapassiṃ  niganthaṃ  bhagavā etadavoca
kati   pana   tapassi   nigantho   nāṭaputto  kammāni  paññāpeti  pāpassa
kammassa   kiriyāya   pāpassa   kammassa  pavattiyāti  .  na  kho  āvuso
gotama     āciṇṇaṃ     niganthassa     nāṭaputtassa     kammaṃ    kammanti
paññāpetuṃ    daṇḍaṃ    daṇḍanti    kho    āvuso    gotama    āciṇṇaṃ
niganthassa nāṭaputtassa paññāpetunti.
     {63.1}    Kati   pana   tapassi   nigantho   nāṭaputto   daṇḍāni
paññāpeti       pāpassa       kammassa       kiriyāya       pāpassa
kammassa     pavattiyāti     .     tīṇi     2-     āvuso    gotama
@Footnote: 1 Ma. upālisuttaṃ .  2 Ma. Yu. tīṇi kho āvuso.
Nigantho     nāṭaputto    daṇḍāni    paññāpeti    pāpassa    kammassa
kiriyāya    pāpassa    kammassa   pavattiyā   1-   seyyathīdaṃ   kāyadaṇḍaṃ
vacīdaṇḍaṃ manodaṇḍanti.
     {63.2}   Kiṃ   pana   tapassi  aññadeva  kāyadaṇḍaṃ  aññaṃ  vacīdaṇḍaṃ
aññaṃ   manodaṇḍanti   .   aññadeva   āvuso   gotama  kāyadaṇḍaṃ  aññaṃ
vacīdaṇḍaṃ   aññaṃ   manodaṇḍanti   .   imesaṃ  pana  tapassi  tiṇṇaṃ  daṇḍānaṃ
evaṃ   paṭivibhattānaṃ  evaṃ  paṭivisiṭṭhānaṃ  katamaṃ  daṇḍaṃ  nigantho  nāṭaputto
mahāsāvajjataraṃ   paññāpeti   2-   pāpassa   kammassa  kiriyāya  pāpassa
kammassa   pavattiyā   yadi   vā  kāyadaṇḍaṃ  yadi  vā  vacīdaṇḍaṃ  yadi  vā
manodaṇḍanti.
     {63.3}  Imesaṃ  kho āvuso gotama tiṇṇaṃ daṇḍānaṃ evaṃ paṭivibhattānaṃ
evaṃ    paṭivisiṭṭhānaṃ   kāyadaṇḍaṃ   nigantho   nāṭaputto   mahāsāvajjataraṃ
paññāpeti   pāpassa   kammassa   kiriyāya   pāpassa   kammassa  pavattiyā
no    tathā    vacīdaṇḍaṃ   no   tathā   manodaṇḍanti   .   kāyadaṇḍanti
tapassi  vadesi  .  kāyadaṇḍanti  āvuso  gotama  vadāmi  .  kāyadaṇḍanti
tapassi  vadesi  .  kāyadaṇḍanti  āvuso  gotama  vadāmi  .  kāyadaṇḍanti
tapassi  vadesi  .  kāyadaṇḍanti  āvuso  gotama  vadāmīti . Itiha bhagavā
dīghatapassiṃ niganthaṃ imasmiṃ kathāvatthusmiṃ yāvatatiyakaṃ 3- patiṭṭhāpesi.
     [64]   Evaṃ   vutte   dīghatapassī   nigantho  bhagavantaṃ  etadavoca
tvaṃ   panāvuso   gotama   kati   daṇḍāni   paññāpesi  pāpassa  kammassa
@Footnote: 1 Ma. pavattiyāti .  2 Ma. paññapeti .  3 Ma. yāvatatiyakampi.
Kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyāti.
     {64.1}   Na   kho   tapassi  āciṇṇaṃ  tathāgatassa  daṇḍaṃ  daṇḍanti
paññāpetuṃ    kammaṃ    kammanti    kho    tapassi   āciṇṇaṃ   tathāgatassa
paññāpetunti   .   tvaṃ   panāvuso   gotama   kati  kammāni  paññāpesi
pāpassa kammassa kiriyāya pāpassa kammassa pavattiyāti.
     {64.2}   Tīṇi   kho   ahaṃ  tapassi  kammāni  paññāpemi  pāpassa
kammassa   kiriyāya   pāpassa   kammassa   pavattiyā   seyyathīdaṃ  kāyakammaṃ
vacīkammaṃ   manokammanti   .   kiṃ   panāvuso  gotama  aññadeva  kāyakammaṃ
aññaṃ   vacīkammaṃ   aññaṃ   manokammanti   .   aññadeva  tapassi  kāyakammaṃ
aññaṃ   vacīkammaṃ   aññaṃ  manokammanti  .  imesaṃ  panāvuso  gotama  tiṇṇaṃ
kammānaṃ  evaṃ  paṭivibhattānaṃ  evaṃ  paṭivisiṭṭhānaṃ  katamaṃ kammaṃ mahāsāvajjataraṃ
paññāpesi   pāpassa   kammassa   kiriyāya   pāpassa   kammassa  pavattiyā
yadi vā kāyakammaṃ yadi vā vacīkammaṃ yadi vā manokammanti.
     {64.3}  Imesaṃ  kho  ahaṃ  tapassi  tiṇṇaṃ kammānaṃ evaṃ paṭivibhattānaṃ
evaṃ    paṭivisiṭṭhānaṃ   manokammaṃ   mahāsāvajjataraṃ   paññāpemi   pāpassa
kammassa  kiriyāya  pāpassa  kammassa  pavattiyā  no  tathā  kāyakammaṃ  no
tathā vacīkammanti.
     {64.4}  Manokammanti  āvuso  gotama  vadesi  .  mano  kammanti
tapassi   vadāmi   .pe.   manokammanti   āvuso   gotama   vadesi  .
Manokammanti    tapassi    vadāmīti    .    itiha    dīghatapassī   nigantho
bhagavantaṃ      imasmiṃ     kathāvatthusmiṃ     yāvatatiyakaṃ     patiṭṭhāpetvā
Uṭṭhāyāsanā yena nigantho nāṭaputto tenupasaṅkami.
     [65]  Tena  kho  pana  samayena  nigantho  nāṭaputto  mahatiyā 1-
gihiparisāya   saddhiṃ   nisinno   hoti  bālakiniyā  2-  upālippamukhāya .
Addasā    kho    nigantho    nāṭaputto   dīghatapassiṃ   niganthaṃ   dūratova
āgacchantaṃ    disvāna    dīghatapassiṃ   niganthaṃ   etadavoca   handa   kuto
nu  tvaṃ  tapassi  āgacchasi  divādivassāti  .  ito  hi  kho  ahaṃ  bhante
āgacchāmi   samaṇassa   gotamassa   santikāti   .  ahu  pana  te  tapassi
samaṇena   gotamena   saddhiṃ  kocideva  kathāsallāpoti  .  ahu  kho  me
bhante   samaṇena  gotamena  saddhiṃ  kocideva  kathāsallāpoti  .  yathākathaṃ
pana  te  tapassi  ahu  samaṇena  gotamena saddhiṃ kocideva kathāsallāpoti.
Atha  kho  dīghatapassī  nigantho  yāvatako  ahosi bhagavatā saddhiṃ kathāsallāpo
taṃ   sabbaṃ  niganthassa  nāṭaputtassa  ārocesi  .  evaṃ  vutte  nigantho
nāṭaputto   dīghatapassiṃ  niganthaṃ  etadavoca  sādhu  sādhu  tapassi  yathā  taṃ
sutavatā  sāvakena  sammadeva  satthu  sāsanaṃ  ājānantena  evameva  3-
dīghatapassinā   niganthena   samaṇassa   gotamassa   byākataṃ   kiñhi   sobhati
chavo   manodaṇḍo   imassa   evaṃ   oḷārikassa  kāyadaṇḍassa  upanidhāya
atha   kho   kāyadaṇḍova    mahāsāvajjataro   pāpassa  kammassa  kiriyāya
pāpassa kammassa pavattiyā no tathā vacīdaṇḍo no tathā manodaṇḍoti.
@Footnote: 1 Yu. mahatiyā mahatiyā .  2 Ma. parisāya .  3 Yu. evamevaṃ.
     [66]  Evaṃ  vutte  upāli  gahapati  niganthaṃ  nāṭaputtaṃ  etadavoca
sādhu   sādhu   bhante  dīghatapassī  yathā  taṃ  sutavatā  sāvakena  sammadeva
satthu   sāsanaṃ   ājānantena   evameva   1-   bhadantena  dīghatapassinā
samaṇassa    gotamassa    byākataṃ    kiñhi    sobhati   chavo   manodaṇḍo
imassa    evaṃ    oḷārikassa    kāyadaṇḍassa    upanidhāya   atha   kho
kāyadaṇḍova    mahāsāvajjataro   pāpassa   kammassa   kiriyāya   pāpassa
kammassa   pavattiyā   no   tathā   vacīdaṇḍo   no   tathā   manodaṇḍo
handa   cāhaṃ   bhante   gacchāmi  samaṇassa  gotamassa  imasmiṃ  kathāvatthusmiṃ
vādaṃ   āropessāmi   sace   me  samaṇo  gotamo  tathā  patiṭṭhahissati
yathā bhadantena tapassinā patiṭṭhāpitaṃ
     {66.1}  seyyathāpi  nāma  balavā  puriso dīghalomikaṃ eḷakaṃ lomesu
gahetvā    ākaḍḍheyya    parikaḍḍheyya    samparikaḍḍheyya   evamevāhaṃ
samaṇaṃ     gotamaṃ     vādena    vādaṃ    ākaḍḍhissāmi    parikaḍḍhissāmi
samparikaḍḍhissāmi  seyyathāpi  nāma  balavā  puriso  soṇḍikākammakāro 2-
mahantaṃ   soṇḍikākilañjaṃ   3-   gambhīre   udakarahade  pakkhipitvā  kaṇṇe
gahetvā    ākaḍḍheyya    parikaḍḍheyya    samparikaḍḍheyya   evamevāhaṃ
samaṇaṃ     gotamaṃ     vādena    vādaṃ    ākaḍḍhissāmi    parikaḍḍhissāmi
samparikaḍḍhissāmi
     {66.2}    seyyathāpi   nāma   balavā   puriso   soṇḍikādhutto
thālaṃ   4-   kaṇṇe  gahetvā  odhuneyya  niddhuneyya  nippoṭheyya  5-
evamevāhaṃ   samaṇaṃ   gotamaṃ   vādena   vādaṃ  odhunissāmi  niddhunissāmi
@Footnote: 1 Ma. Yu. evamevaṃ .  2 Po. soṇḍikakammaṃ karonto. Ma. Yu. balavā soṇḍikākammakaro.
@3 Po. soṇḍikaṃ kilañjaṃ .  4 Po. Yu. vālaṃ .  5 Yu. nicchādeyya.
Nippoṭhessāmi 1-
     {66.3}  seyyathāpi  nāma  kuñjaro  saṭṭhihāyano  gambhīraṃ pokkharaṇiṃ
ogāhetvā   sāṇadhovikaṃ   nāma   kīḷitajātaṃ   kīḷati  evamevāhaṃ  samaṇaṃ
gotamaṃ  sāṇadhovikaṃ  2-  maññe  kīḷitajātaṃ  kīḷissāmi  handa  cāhaṃ  bhante
gacchāmi  samaṇassa  gotamassa  imasmiṃ  kathāvatthusmiṃ  vādaṃ āropessāmīti.
Gaccha   tvaṃ   gahapati   samaṇassa   gotamassa   imasmiṃ   kathāvatthusmiṃ  vādaṃ
āropehi   ahaṃ   vā   gahapati   samaṇassa  gotamassa  vādaṃ  āropeyyaṃ
dīghatapassī vā nigantho tvaṃ vāti.
     [67]   Evaṃ   vutte   dīghatapassī   nigantho   niganthaṃ   nāṭaputtaṃ
etadavoca  na  kho  me  taṃ  bhante  ruccati  yaṃ  upāli  gahapati  samaṇassa
gotamassa   vādaṃ   āropeyya   samaṇo   hi   bhante  gotamo  māyāvī
āvaṭṭaniṃ     māyaṃ     jānāti     yāya     aññatitthiyānaṃ    sāvake
āvaṭṭetīti   .   aṭṭhānaṃ   kho   etaṃ  tapassi  anavakāso  yaṃ  upāli
gahapati     samaṇassa    gotamassa    sāvakattaṃ    upagaccheyya    ṭhānañca
kho    etaṃ    vijjati    yaṃ   samaṇo   gotamo   upālissa   gahapatissa
sāvakattaṃ    upagaccheyya    gaccha    tvaṃ   gahapati   samaṇassa   gotamassa
imasmiṃ   kathāvatthusmiṃ   vādaṃ  āropehi  ahaṃ  vā  3-  gahapati  samaṇassa
gotamassa vādaṃ āropeyyaṃ dīghatapassī vā nigantho tvaṃ vāti.
     {67.1}   Dutiyampi   kho   dīghatapassī   nigantho  niganthaṃ  nāṭaputtaṃ
etadavoca  na  kho me taṃ bhante ruccati yaṃ upāli gahapati samaṇassa gotamassa
@Footnote: 1 Yu. nicachādessāmi .  2 Po. sāṇadhovikaññeva. maññeti padaṃ natthi.
@3 Ma. Yu. ahaṃ vā hi.
Vādaṃ   āropeyya   samaṇo   hi   bhante   gotamo  māyāvī  āvaṭṭaniṃ
māyaṃ    jānāti    yāya    aññatitthiyānaṃ   sāvake   āvaṭṭetīti  .
Aṭṭhānaṃ   kho   etaṃ   tapassi   anavakāso  yaṃ  upāli  gahapati  samaṇassa
gotamassa    sāvakattaṃ    upagaccheyya    ṭhānañca   kho   etaṃ   vijjati
yaṃ    samaṇo   gotamo   upālissa   gahapatissa   sāvakattaṃ   upagaccheyya
gaccha   tvaṃ   gahapati   samaṇassa   gotamassa   imasmiṃ   kathāvatthusmiṃ  vādaṃ
āropehi   ahaṃ   vā   gahapati   samaṇassa  gotamassa  vādaṃ  āropeyyaṃ
dīghatapassī vā nigantho tvaṃ vāti.
     {67.2}   Tatiyampi   kho   dīghatapassī   nigantho  niganthaṃ  nāṭaputtaṃ
etadavoca  na  kho  me  taṃ  bhante  ruccati  yaṃ  upāli  gahapati  samaṇassa
gotamassa   vādaṃ   āropeyya   samaṇo   hi   bhante  gotamo  māyāvī
āvaṭṭaniṃ   māyaṃ  jānāti  yāya  aññatitthiyānaṃ  sāvake  āvaṭṭetīti .
Aṭṭhānaṃ   kho   etaṃ   tapassi   anavakāso  yaṃ  upāli  gahapati  samaṇassa
gotamassa  sāvakattaṃ  upagaccheyya  ṭhānañca  kho  etaṃ  vijjati  yaṃ  samaṇo
gotamo   upālissa  gahapatissa  sāvakattaṃ  upagaccheyya  gaccha  tvaṃ  gahapati
samaṇassa    gotamassa    imasmiṃ   kathāvatthusmiṃ   vādaṃ   āropehi   ahaṃ
vā   1-   gahapati   samaṇassa   gotamassa   vādaṃ  āropeyyaṃ  dīghatapassī
vā nigantho tvaṃ vāti.
     [68]  Evaṃ  bhanteti  kho  upāli  gahapati  niganthassa  nāṭaputtassa
paṭissutvā   uṭṭhāyāsanā   niganthaṃ   nāṭaputtaṃ   abhivādetvā   padakkhiṇaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. ahaṃ vā hi.
Katvā   yena   pāvārikambavanaṃ  yena  bhagavā  tenupasaṅkami  upasaṅkamitvā
bhagavantaṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi   .  ekamantaṃ  nisinno  kho
upāli    gahapati   bhagavantaṃ   etadavoca   āgamā   nu   khvidha   bhante
dīghatapassī   niganthoti  .  āgamā  khvidha  gahapati  dīghatapassī  niganthoti .
Ahu   1-   pana   te   bhante  dīghatapassinā  niganthena  saddhiṃ  kocideva
kathāsallāpoti   .   ahu   kho   me   gahapati   dīghatapassinā  niganthena
saddhiṃ   kocideva   kathāsallāpoti   .   yathākathaṃ  pana  te  bhante  ahu
dīghatapassinā niganthena saddhiṃ kocideva kathāsallāpoti.
     {68.1}  Atha  kho  bhagavā  yāvatako  ahosi dīghatapassinā niganthena
saddhiṃ  kathāsallāpo  taṃ  sabbaṃ  upālissa  gahapatissa  ārocesīti  2- .
Evaṃ   vutte   upāli  gahapati  bhagavantaṃ  etadavoca  sādhu  sādhu  bhante
dīghatapassī   3-   yathā   taṃ  sutavatā  sāvakena  sammadeva  satthu  sāsanaṃ
ājānantena   evameva   4-  dīghatapassinā  niganthena  bhagavato  byākataṃ
kiñhi   sobhati  chavo  manodaṇḍo  imassa  evaṃ  oḷārikassa  kāyadaṇḍassa
upanidhāya   atha   kho   kāyadaṇḍova   mahāsāvajjataro  pāpassa  kammassa
kiriyāya   pāpassa   kammassa  pavattiyā  no  tathā  vacīdaṇḍo  no  tathā
manodaṇḍoti   .  sace  kho  tvaṃ  gahapati  sacce  patiṭṭhāya  manteyyāsi
siyā   no   ettha   kathāsallāpoti  .  sacce  ahaṃ  bhante  patiṭṭhāya
mantessāmi hotu no ettha kathāsallāpoti.
     [69]   Taṃ   kiṃ  maññasi  gahapati  idhassa  5-  nigantho  ābādhiko
@Footnote: 1 Ma. ahu kho pana .  2 Yu. iti saddo natthi .  3 Yu. tapassī.
@4 Ma. Yu. evaṃmevaṃ .  5 Ma. idhāssa.
Dukkhito      bāḷhagilāno      sītodakapaṭikkhitto      uṇhodakapaṭisevī
so   sītodakaṃ   alabhamāno   kālaṃ   kareyya   imassa  1-  pana  gahapati
nigantho    nāṭaputto    katthupapattiṃ   paññāpetīti   .   atthi   bhante
manosattā nāma devā tattha so uppajjati 2-
     {69.1}  taṃ  kissa  hetu  asu  3-  hi  bhante manopaṭibaddho kālaṃ
karotīti  .  gahapati  gahapati  4-  manasikarohi  5-  manasikaritvā  kho  tvaṃ
gahapati  byākarohi  na  kho  te  sandhiyati  purimena  vā  pacchimaṃ pacchimena
vā  purimaṃ  bhāsitā  kho  pana  te  gahapati esā vācā sacce ahaṃ bhante
patiṭṭhāya  mantessāmi  6-  hotu  no  ettha  kathāsallāpoti. Kiñcāpi
bhante  bhagavā  evamāha  atha  kho  kāyadaṇḍova  mahāsāvajjataro pāpassa
kammassa   kiriyāya   pāpassa   kammassa   pavattiyā  no  tathā  vacīdaṇḍo
no tathā manodaṇḍoti.
     [70]  Taṃ  kiṃ  maññasi  gahapati idhassa nigantho 7- cātuyāmasaṃvarasaṃvuto
sabbavārivārito     sabbavāriyutto     sabbavāridhuto     sabbavāriphuṭṭho
so    abhikkamanto    paṭikkamanto    bahū   khuddake   pāṇe   saṅghāṭaṃ
āpādeti    imassa    pana   gahapati   nigantho   nāṭaputto   kiṃ   8-
vipākaṃ   paññāpetīti   .   asañcetanikaṃ   bhante   nigantho   nāṭaputto
no   mahāsāvajjaṃ   paññāpetīti   .   sace  pana  gahapati  cetetīti .
Mahāsāvajjaṃ    bhante    hotīti   .   cetanaṃ   pana   gahapati   nigantho
nāṭaputto kismiṃ paññāpetīti. Manodaṇḍasmiṃ pana bhanteti.
@Footnote: 1 Ma. idhāssa .  2 Po. upapajjati .  3 Ma. amu hi .  4 Ma. dutiyālapanaṃ natthi.
@5 Yu. ayaṃ pāṭho natthi .  6 Ma. manteyyāmi.
@7 Ma. etthantare nāṭaputtoti dissati .  8 Ma. Yu. kaṃ vipākaṃ.
     {70.1}   Gahapati   gahapati   manasikarohi  manasikaritvā  kho  gahapati
byākarohi   na  kho  te  sandhiyati  purimena  vā  pacchimaṃ  pacchimena  vā
purimaṃ  bhāsitā  kho  pana  te  gahapati  esā  vācā  sacce  ahaṃ bhante
patiṭṭhāya   mantessāmi   hotu  no  ettha  kathāsallāpoti  .  kiñcāpi
bhante   bhagavā   evamāha   atha   kho   kāyadaṇḍova   mahāsāvajjataro
pāpassa   kammassa   kiriyāya   pāpassa   kammassa   pavattiyā  no  tathā
vacīdaṇḍo no tathā manodaṇḍoti.
     {70.2}  Taṃ  kiṃ  maññasi  gahapati  ayaṃ nāḷandā iddhā ceva phītā ca
bahujanā   ākiṇṇamanussāti   .   evaṃ   1-   bhante   ayaṃ   nāḷandā
iddhā   ceva   phītā  ca  bahujanā  ākiṇṇamanussāti  .  taṃ  kiṃ  maññesi
gahapati   idha   puriso   āgaccheyya   ukkhittāsiko  so  evaṃ  vadeyya
ahaṃ   yāvatikā   imissā   nāḷandāya   pāṇā   te   ekena  khaṇena
ekena   muhuttena   ekammaṃsakhalaṃ   2-   ekammaṃsapuñjaṃ   karissāmīti .
Taṃ   kiṃ  maññasi  gahapati  pahoti  nu  kho  so  puriso  yāvatikā  imissā
nāḷandāya  pāṇā  te  ekena  khaṇena  ekena  muhuttena  ekammaṃsakhalaṃ
ekammaṃsapuñjaṃ   kātunti   .   dasapi  3-  bhante  purisā  vīsampi  bhante
purisā   tiṃsampi   bhante  purisā  cattāḷīsampi  bhante  purisā  paññāsampi
bhante   purisā   nappahonti   yāvatikā   imissā   nāḷandāya   pāṇā
te   ekena   khaṇena   ekena   muhuttena  ekammaṃsakhalaṃ  ekammaṃsapuñjaṃ
kātuṃ   kiñhi   sobhati   eko   chavo   purisoti   .   taṃ   kiṃ  maññasi
@Footnote: 1 Ma. evaṃ ...manussāti ime pāṭhā natthi .  2 Yu. ekamaṃsakhalaṃ .  3 Ma. dasampi.
Gahapati    idhāgaccheyya    samaṇo    vā    brāhmaṇo   vā   iddhimā
cetovasippatto   so   evaṃ   vadeyya   ahaṃ   imaṃ   nāḷandaṃ  ekena
manopadosena bhasmaṃ karissāmīti.
     {70.3}  Taṃ kiṃ maññasi gahapati pahoti nu kho so samaṇo vā brāhmaṇo
vā  iddhimā  cetovasippatto  imaṃ  nāḷandaṃ  ekena  manopadosena bhasmaṃ
kātunti  .  dasapi  bhante  1-  nāḷandā  vīsampi  bhante nāḷandā tiṃsampi
bhante   nāḷandā   cattāḷīsampi   bhante   nāḷandā  paññāsampi  bhante
nāḷandā  pahoti  so  samaṇo  vā brāhmaṇo vā iddhimā cetovasippatto
imaṃ  nāḷandaṃ  2-  ekena  manopadosena  bhasmaṃ  kātuṃ kiñhi sobhati ekā
chavā nāḷandāti.
     {70.4}   Gahapati  3-  gahapati  manasikarohi  namasikaritvā  kho  tvaṃ
gahapati  byākarohi  na  kho  te  sandhiyati  purimena  vā  pacchimaṃ pacchimena
vā  purimaṃ  bhāsitā  kho  pana  te  gahapati esā vācā sacce ahaṃ bhante
patiṭṭhāya   mantessāmi   4-   hotu   no   ettha  kathāsallāpoti .
Kiñcāpi  bhante  bhagavā  evamāha  atha  kho  kāyadaṇḍova mahāsāvajjataro
pāpassa   kammassa   kiriyāya   pāpassa   kammassa   pavattiyā  no  tathā
vacīdaṇḍo no tathā manodaṇḍoti.
     {70.5}   Taṃ   kiṃ   maññasi   gahapati   sutante   daṇḍakīraññaṃ  5-
kāliṅgāraññaṃ     6-    mejjhāraññaṃ    7-    mātaṅgāraññaṃ    araññaṃ
araññabhūtanti   .   evaṃ   bhante   sutaṃ   me  daṇḍakīraññaṃ  kāliṅgāraññaṃ
mejjhāraññaṃ       mātaṅgāraññaṃ      araññaṃ      araññabhūtanti     .
@Footnote: 1 Ma. idheva ekālapanameva atthi .  2 Ma. Yu. imaṃ nāḷandanti dve pāṭhā natthi.
@3 Ma. tenahi gahapati. dutiyālapanaṃ natthi .  4 Ma. manteyyāmi .  5 Yu. daṇḍakāraññaṃ.
@6 Ma. kaliṅgaraññaṃ .  7 Ma. majjharaññaṃ.
Taṃ   kiṃ   maññasi   gahapati   kinti   te  sutaṃ  kena  1-  taṃ  daṇḍakīraññaṃ
kāliṅgāraññaṃ    mejjhāraññaṃ   mātaṅgāraññaṃ   araññaṃ   araññabhūtanti  .
Sutaṃ   metaṃ   bhante   isīnaṃ  manopadosena  taṃ  daṇḍakīraññaṃ  kāliṅgāraññaṃ
mejjhāraññaṃ mātaṅgāraññaṃ araññaṃ araññabhūtanti.
     {70.6}  Gahapati  2-  gahapati  3-  manasikarohi manasikaritvā kho tvaṃ
gahapati  byākarohi  na  kho  te  sandhiyati  purimena  vā  pacchimaṃ pacchimena
vā  purimaṃ  bhāsitā  kho  pana  te  gahapati esā vācā sacce ahaṃ bhante
patiṭṭhāya mantessāmi 4- hotu no ettha kathāsallāpoti.
     [71]  Purimenāhaṃ  5- bhante opammena bhagavato attamano abhiraddho
apicāhaṃ    imāni    bhagavato   vicittāni   pañhāpaṭibhāṇāni   sotukāmo
evāhaṃ    bhagavantaṃ    paccanīkātabbaṃ    avamaññissaṃ    abhikkantaṃ   bhante
abhikkantaṃ   bhante   seyyathāpi   bhante   nikkujjitaṃ   vā   ukkujjeyya
paṭicchannaṃ   vā   vivareyya  mūḷhassa  vā  maggaṃ  ācikkheyya  andhakāre
vā  telapajjotaṃ  dhāreyya  cakkhumanto  rūpāni dakkhantīti 6- evameva 7-
bhagavatā   anekapariyāyena   dhammo   pakāsito  esāhaṃ  bhante  bhagavantaṃ
saraṇaṃ   gacchāmi   dhammañca   bhikkhusaṅghañca   upāsakaṃ   maṃ  bhagavā  dhāretu
ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṅgatanti 8-.
     [72]  Anuviccakāraṃ  kho  gahapati  karohi  anuviccakāro tumhādisānaṃ
@Footnote: 1 Ma. sutaṃ .  2 Ma. tenahi gahapati .  3 Ma. dutiyālapanaṃ natthi.
@4 Ma. manteyyāmi .  5 Yu. purimenevāhanti dissati. Ma. purimenavāhaṃ.
@6 Yu. dakkhintīti .  7 Yu. evamevaṃ .  8 Sī. saraṇagataṃ.
Disānaṃ  ñātamanussānaṃ  sādhu  hotīti  .  imināpāhaṃ  1-  bhante  bhagavato
bhiyyoso   mattāya   attamano   abhiraddho   yaṃ   maṃ   bhagavā  evamāha
anuviccakāraṃ  kho  gahapati  karohi  anuviccakāro  tumhādisānaṃ ñātamanussānaṃ
sādhu   hotīti   maṃ  hi  bhante  aññatitthiyā  sāvakaṃ  labhitvā  kevalakappaṃ
nāḷandaṃ    paṭākaṃ    parihareyyuṃ   upāli   amhākaṃ   gahapati   sāvakattaṃ
upagatoti   atha  ca  pana  maṃ  bhagavā  evamāha  anuviccakāraṃ  kho  gahapati
karohi   anuviccakāro  hi  2-  tumhādisānaṃ  ñātamanussānaṃ  sādhu  hotīti
esāhaṃ   bhante  dutiyampi  bhagavantaṃ  saraṇaṃ  gacchāmi  dhammañca  bhikkhusaṅghañca
upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṅgatanti.
     [73]  Dīgharattaṃ  kho  te  gahapati  niganthānaṃ  opāṇabhūtaṃ  kulaṃ  3-
yena   tesaṃ   4-  upagatānaṃ  piṇḍapātaṃ  5-  dātabbaṃ  maññeyyāsīti .
Imināpāhaṃ   bhante   bhagavato   bhiyyoso   mattāya  attamano  abhiraddho
yaṃ   maṃ   bhagavā   evamāha   dīgharattaṃ   kho   te   gahapati   niganthānaṃ
opāṇabhūtaṃ   kulaṃ   6-   yena  tesaṃ  7-  upagatānaṃ  piṇḍapātaṃ  dātabbaṃ
maññeyyāsīti    sutaṃ    metaṃ    bhante    samaṇo   gotamo   evamāha
mayhameva    dānaṃ    dātabbaṃ    nāññesaṃ   dānaṃ   dātabbaṃ   mayhameva
sāvakānaṃ    dānaṃ    dātabbaṃ    nāññesaṃ   sāvakānaṃ   dānaṃ   dātabbaṃ
mayhameva    dinnaṃ    mahapphalaṃ    nāññesaṃ   dinnaṃ   mahapphalaṃ   mayhameva
@Footnote: 1 Sī. imināpahaṃ .  2 Yu. hisaddo natthi .  3-6 Po. kulaṃyeva. yenāti
@pāṭhapadaṃ natthi .  4-7 Ma. Yu. nesaṃ .  5 Sī. yu piṇḍakaṃ.
Sāvakānaṃ    dinnaṃ   mahapphalaṃ   nāññesaṃ   sāvakānaṃ   dinnaṃ   mahapphalanti
atha   ca   pana  maṃ  bhagavā  niganthesupi  dāne  samādapeti  apica  bhante
mayamettha    kālaṃ    jānissāma   esāhaṃ   bhante   tatiyampi   bhagavantaṃ
saraṇaṃ   gacchāmi   dhammañca   bhikkhusaṅghañca   upāsakaṃ   maṃ  bhagavā  dhāretu
ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṅgatanti.
     [74]   Atha  kho  bhagavā  upālissa  gahapatissa  anupubbikathaṃ  kathesi
seyyathīdaṃ    dānakathaṃ    sīlakathaṃ   saggakathaṃ   kāmānaṃ   ādīnavaṃ   okāraṃ
saṅkilesaṃ   nekkhamme   ānisaṃsaṃ   pakāsesi   .  yadā  bhagavā  aññāsi
upāliṃ     gahapatiṃ    kallacittaṃ    muducittaṃ    vinīvaraṇacittaṃ    udaggacittaṃ
pasannacittaṃ    atha    yā    buddhānaṃ    sāmukkaṃsikā   dhammadesanā   taṃ
pakāsesi   dukkhaṃ   samudayaṃ   nirodhaṃ   maggaṃ   .  seyyathāpi  nāma  suddhaṃ
vatthaṃ   apagatakāḷakaṃ   sammadeva   rajanaṃ   paṭiggaṇheyya   evameva   1-
upālissa    gahapatissa   tasmiṃyeva   āsane   virajaṃ   vītamalaṃ   dhammacakkhuṃ
udapādi    yaṅkiñci    samudayadhammaṃ    sabbantaṃ   nirodhadhammanti   .   atha
kho  upāli  gahapati  diṭṭhadhammo  pattadhammo  viditadhammo  pariyogāḷhadhammo
tiṇṇavicikiccho      vigatakathaṃkatho      vesārajjappatto      aparapaccayo
satthu   sāsane  bhagavantaṃ  etadavoca  handa  cadāni  mayaṃ  bhante  gacchāma
bahukiccā    mayaṃ    bahukaraṇīyāti   .   yassadāni   tvaṃ   gahapati   kālaṃ
maññasīti.
     [75]   Atha   kho   upāli  gahapati  bhagavato  bhāsitaṃ  abhinanditvā
@Footnote: 1 Yu. evamevaṃ.
Anumoditvā   uṭṭhāyāsanā   bhagavantaṃ   abhivādetvā   padakkhiṇaṃ   katvā
yena   sakaṃ   nivesanaṃ   tenupasaṅkami  upasaṅkamitvā  dovārikaṃ  āmantesi
ajjatagge   samma   dovārika   āvarāmi   dvāraṃ   niganthānaṃ   niganthīnaṃ
anāvaṭaṃ   dvāraṃ   bhagavato   sāvakānaṃ  1-  bhikkhūnaṃ  bhikkhunīnaṃ  upāsakānaṃ
upāsikānaṃ    sace   koci   nigantho   āgacchati   tamenaṃ   tvaṃ   evaṃ
vadeyyāsi   tiṭṭha   bhante   mā   pāvisi   ajjatagge   upāli  gahapati
samaṇassa    gotamassa   sāvakattaṃ   upagato   āvaṭaṃ   dvāraṃ   niganthānaṃ
niganthīnaṃ    anāvaṭaṃ    dvāraṃ    bhagavato   sāvakānaṃ   bhikkhūnaṃ   bhikkhunīnaṃ
upāsakānaṃ  upāsikānaṃ  sace  te  2-  bhante  piṇḍakena attho ettheva
tiṭṭha  ettheva  te  3-  āharissantīti  .  evaṃ bhanteti kho dovāriko
upālissa gahapatissa paccassosi.
     [76]   Assosi   kho   dīghatapassī   nigantho  upāli  kira  gahapati
samaṇassa   gotamassa   sāvakattaṃ   upagatoti   .   atha   kho   dīghatapassī
nigantho    yena    nigantho    nāṭaputto   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā
niganthaṃ   nāṭaputtaṃ   etadavoca   sutaṃ   4-   metaṃ  bhante  upāli  kira
gahapati   samaṇassa   gotamassa   sāvakattaṃ   upagatoti   .   aṭṭhānaṃ  kho
etaṃ   tapassi   anavakāso   yaṃ   upāli   gahapati   samaṇassa   gotamassa
sāvakattaṃ    upagaccheyya   ṭhānañca   kho   etaṃ   vijjati   yaṃ   samaṇo
gotamo   upālissa   gahapatissa   sāvakattaṃ   upagaccheyyāti  .  dutiyampi
kho   dīghatapassī   nigantho   niganthaṃ   nāṭaputtaṃ   etadavoca   sutaṃ  metaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. sāvakānanti natthi .  2-3 Ma. vo .  4 Ma. sutametaṃ.
Bhante    upāli    kira    gahapati    samaṇassa    gotamassa    sāvakattaṃ
upagatoti   .   aṭṭhānaṃ   kho   etaṃ   tapassi   anavakāso  yaṃ  upāli
gahapati    samaṇassa   gotamassa   sāvakattaṃ   upagaccheyya   ṭhānañca   kho
etaṃ   vijjati   yaṃ   samaṇo   gotamo   upālissa   gahapatissa  sāvakattaṃ
upagaccheyyāti.
     {76.1}  Tatiyampi kho dīghatapassī nigantho niganthaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca
sutaṃ   metaṃ   bhante   upāli  kira  gahapati  samaṇassa  gotamassa  sāvakattaṃ
upagatoti  .  aṭṭhānaṃ  kho  etaṃ  tapassi  anavakāso  yaṃ  upāli  gahapati
samaṇassa   gotamassa   sāvakattaṃ  upagaccheyya  ṭhānañca  kho  etaṃ  vijjati
yaṃ   samaṇo   gotamo   upālissa   gahapatissa   sāvakattaṃ  upagaccheyyāti
handāhaṃ  bhante  gacchāmi  yāva  jānāmi  yadi  vā  upāli gahapati samaṇassa
gotamassa  sāvakattaṃ  upagato  yadi  vā  noti  .  gaccha  1-  tvaṃ tapassi
jānāhi  yadi  vā  upāli  gahapati  samaṇassa  gotamassa  sāvakattaṃ  upagato
yadi vā noti.
     [77]   Atha   kho  dīghatapassī  nigantho  yena  upālissa  gahapatissa
nivesanaṃ    tenupasaṅkami    .    addasā   kho   dovāriko   dīghatapassiṃ
niganthaṃ   dūratova   āgacchantaṃ   disvāna   dīghatapassiṃ   niganthaṃ  etadavoca
tiṭṭha    bhante   mā   pāvisi   ajjatagge   upāli   gahapati   samaṇassa
gotamassa    sāvakattaṃ   upagato   āvaṭaṃ   dvāraṃ   niganthānaṃ   niganthīnaṃ
anāvaṭaṃ    dvāraṃ   bhagavato   sāvakānaṃ   bhikkhūnaṃ   bhikkhunīnaṃ   upāsakānaṃ
@Footnote: 1 Po. saccaṃ.
Upāsikānaṃ   sace   te   bhante   piṇḍakena   attho   ettheva  tiṭṭha
ettheva   te   āharissantīti  .  na  me  āvuso  piṇḍakena  atthoti
vatvā   tato   paṭinivattitvā   yena   nigantho  nāṭaputto  tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā   niganthaṃ   nāṭaputtaṃ   etadavoca   saccaṃyeva   kho  bhante
yaṃ   upāli   gahapati   samaṇassa   gotamassa   sāvakattaṃ   upagato   etaṃ
kho  te  ahaṃ  bhante  nālatthaṃ  na  kho  me  taṃ  1-  bhante  ruccati yaṃ
upāli   gahapati   samaṇassa   gotamassa   vādaṃ   āropeyya   samaṇo  hi
bhante   gotamo  māyāvī  āvaṭṭaniṃ  māyaṃ  jānāti  yāya  aññatitthiyānaṃ
sāvake  āvaṭṭetīti  āvaṭṭo  kho  te  bhante  upāli  gahapati samaṇena
gotamena  āvaṭṭaniyā  māyāyāti  .  aṭṭhānaṃ  kho  etaṃ  2- dīghatapassi
anavakāso  yaṃ  upāli  gahapati  samaṇassa  gotamassa  sāvakattaṃ  upagaccheyya
ṭhānañca   kho   etaṃ   vijjati  yaṃ  samaṇo  gotamo  upālissa  gahapatissa
sāvakattaṃ upagaccheyyāti.
     {77.1}  Dutiyampi  kho  3-  dīghatapassī  nigantho  niganthaṃ  nāṭaputtaṃ
etadavoca  saccaṃyeva  kho  bhante  yaṃ  upāli  gahapati  samaṇassa  gotamassa
sāvakattaṃ  upagato  etaṃ  kho  te  ahaṃ  bhante nālatthaṃ na kho me bhante
ruccati   yaṃ   upāli   gahapati   samaṇassa   gotamassa   vādaṃ  āropeyya
samaṇo   hi   bhante   gotamo  māyāvī  āvaṭṭaniṃ  māyaṃ  jānāti  yāya
aññatitthiyānaṃ    sāvake   āvaṭṭetīti   āvaṭṭo   kho   te   bhante
@Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi .  2 Yu. Ma. dīghaiti na dissati.
@3 Po. Yu. dutiyampi kho...tatiyampi kho dīghatapassīti dissati.
Upāli    gahapati    samaṇena   gotamena   āvaṭṭaniyā   māyāyāti  .
Aṭṭhānaṃ   kho   etaṃ   tapassi   anavakāso  yaṃ  upāli  gahapati  samaṇassa
gotamassa  sāvakattaṃ  upagaccheyya  ṭhānañca  kho  etaṃ  vijjati  yaṃ  samaṇo
gotamo   upālissa  gahapatissa  sāvakattaṃ  upagaccheyya  1-  [2]-  handa
cāhaṃ   tapassi  gacchāmi  yāva  3-  sāmaṃyeva  jānāmi  yadi  vā  upāli
gahapati samaṇassa gotamassa sāvakattaṃ upagato yadi vā noti.
     [78]   Atha   kho   nigantho   nāṭaputto  mahatiyā  niganthaparisāya
saddhiṃ   yena   upālissa   gahapatissa   nivesanaṃ  tenupasaṅkami  .  addasā
kho    dovāriko   niganthaṃ   nāṭaputtaṃ   dūratova   āgacchantaṃ   disvāna
niganthaṃ   nāṭaputtaṃ   etadavoca   tiṭṭha   bhante  mā  pāvisi  ajjatagge
upāli    gahapati    samaṇassa    gotamassa   sāvakattaṃ   upagato   āvaṭaṃ
dvāraṃ    niganthānaṃ    niganthīnaṃ   anāvaṭaṃ   dvāraṃ   bhagavato   sāvakānaṃ
bhikkhūnaṃ   bhikkhunīnaṃ   upāsakānaṃ   upāsikānaṃ  sace  te  bhante  piṇḍakena
attho ettheva tiṭṭha ettheva te āharissantīti.
     {78.1}  Tenahi  samma  dovārika  yena  upāli gahapati tenupasaṅkama
upasaṅkamitvā   upāliṃ   gahapatiṃ   evaṃ  vadehi  nigantho  4-  nāṭaputto
mahatiyā    niganthaparisāya   saddhiṃ   bahidvārakoṭṭhake   ṭhito   so   te
dassanakāmoti  .  evaṃ  bhanteti  kho  dovāriko  niganthassa  nāṭaputtassa
paṭissutvā   yena   upāli   gahapati   tenupasaṅkami  upasaṅkamitvā  upāliṃ
gahapatiṃ   etadavoca   nigantho  bhante  nāṭaputto  mahatiyā  niganthaparisāya
@Footnote: 1 Ma. upagaccheyyāti .  2 Ma. Yu. tatiyampi kho dīghatapassi .pe. upagaccheyya.
@3 Ma. yāva cāhaṃ .  4 Ma. nigantho bhante.
Saddhiṃ bahidvārakoṭṭhake ṭhito so te dassanakāmoti.
     {78.2}  Tenahi  samma  dovārika  majjhimāya dvārasālāya āsanāni
paññāpesīti  1-  .  evaṃ  bhanteti  kho  dovāriko  upālissa gahapatissa
paṭissutvā   majjhimāya   dvārasālāya   āsanāni   paññāpetvā   yena
upāli   gahapati   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā  upāliṃ  gahapatiṃ  etadavoca
paññattāni   kho   bhante   majjhimāya  dvārasālāya  āsanāni  yassadāni
kālaṃ  maññasīti  .  atha  kho  upāli  gahapati  yena  majjhimā  dvārasālā
tenupasaṅkami    upasaṅkamitvā   yaṃ   tattha   āsanaṃ   aggañca   seṭṭhañca
uttamañca   paṇītañca   tattha   sāmaṃ  2-  nisīditvā  dovārikaṃ  āmantesi
tenahi    samma   dovārika   yena   nigantho   nāṭaputto   tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā   niganthaṃ   nāṭaputtaṃ   evaṃ  vadehi  upāli  bhante  gahapati
evamāha  pavisa  kira bhante sace ākaṅkhasīti. Evaṃ bhanteti kho dovāriko
upālissa   gahapatissa  paṭissutvā  yena  nigantho  nāṭaputto  tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā   niganthaṃ   nāṭaputtaṃ   etadavoca   upāli   bhante  gahapati
evamāha  pavisa  kira  bhante sace ākaṅkhasīti. Atha kho nigantho nāṭaputto
mahatiyā niganthaparisāya saddhiṃ yena majjhimā dvārasālā tenupasaṅkami.
     [79]  Atha  kho  upāli  gahapati  yaṃ  sudaṃ  pubbe  3- yato passati
nāṭaputtaṃ   4-   dūratova   āgacchantaṃ   disvāna   tato   paccuggantvā
yaṃ    tattha    āsanaṃ    aggañca   seṭṭhañca   uttamañca   paṇītañca   taṃ
@Footnote: 1 Ma. paññapehīti .  2 Yu. sāmanti natthi .  3 Ma. pubbeva .  4 Ma. niganthaṃ
@nāṭaputtaṃ.
Uttarāsaṅgena   saṃmajjitvā   1-  pariggahetvā  nisīdāpeti  sodāni  yaṃ
tattha    āsanaṃ    aggañca    seṭṭhañca    uttamañca    paṇītañca   tattha
sāmaṃ   nisīditvā   niganthaṃ   nāṭaputtaṃ  etadavoca  saṃvijjanti  kho  bhante
gahapati  2-  āsanāni  sace  ākaṅkhasi  nisīdāti  .  evaṃ vutte nigantho
nāṭaputto    upāliṃ    gahapatiṃ   etadavoca   ummattosi   tvaṃ   gahapati
dattosi    tvaṃ    gahapati    gacchāmahaṃ    bhante    samaṇassa   gotamassa
vādaṃ  āropessāmīti  gantvāna  mahatāsi  3-  vādasaṅghāṭena  paṭimukko
āgato   seyyathāpi   gahapati   puriso   aṇḍahārako  gantvā  ubbhatehi
aṇḍehi   āgaccheyya  seyyathā  vā  pana  gahapati  puriso  akkhikahārako
gantvā   ubbhatehi   akkhīhi   4-   āgaccheyya   evameva   kho  tvaṃ
gahapati   gacchāmahaṃ   bhante   samaṇassa   gotamassa  vādaṃ  āropessāmīti
gantvā   mahatāsi   vādasaṅghāṭena   paṭimukko   āgato  āvaṭṭo  5-
khosi tvaṃ gahapati samaṇena gotamena āvaṭṭaniyā māyāyāti.
     [80]   Bhaddikā   bhante   āvaṭṭanī   māyā   kalyāṇī   bhante
āvaṭṭanī    māyā    piyā    me    bhante   ñātisālohitā   imāya
āvaṭṭaniyā    āvaṭṭeyyuṃ    piyānampi   me   assa   ñātisālohitānaṃ
dīgharattaṃ    hitāya   sukhāya   sabbe   cepi   bhante   khattiyā   imāya
āvaṭṭaniyā     āvaṭṭeyyuṃ    sabbesānampissa    khattiyānaṃ    dīgharattaṃ
hitāya   sukhāya   sabbe   cepi   bhante   brāhmaṇā   .pe.  vessā
.pe.    suddā   imāya   āvaṭṭaniyā   āvaṭṭeyyuṃ   sabbesānampissa
@Footnote: 1 Yu. pamajjitvā. Ma. sammajjitvā .  2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi .  3 Ma. mahatāpi.
@4 Ma. akkhehi .  5 Ma. āvaṭṭosi kho.
Suddānaṃ   dīgharattaṃ   hitāya  sukhāya  sadevako  1-  cepi  bhante  loko
samārako   sabrahmako   sassamaṇabrāhmaṇī   pajā   sadevamanussā   imāya
āvaṭṭaniyā   āvaṭṭeyya  2-  sadevakassapissa  3-  lokassa  samārakassa
sabrahmakassa    sassamaṇabrāhmaṇiyā    pajāya    sadevamanussāya   dīgharattaṃ
hitāya  sukhāyāti  4-  tenahi  bhante upamaṃ te karissāmi upamāyapidhekacce
viññū purisā bhāsitassa atthaṃ jānanti 5-.
     [81]    Bhūtapubbaṃ    bhante   aññatarassa   brāhmaṇassa   jiṇṇassa
vuḍḍhassa   mahallakassa   daharā   6-   māṇavikā  pajāpatī  ahosi  gabbhinī
upavijaññā   .   atha   kho   bhante   sā   māṇavikā   taṃ   brāhmaṇaṃ
etadavoca   gaccha   tvaṃ   brāhmaṇa   āpaṇā   makkaṭacchāpakaṃ   kīṇitvā
ānehi   yo   me  kumārakassa  kīḷāpanako  bhavissatīti  .  evaṃ  vutte
bhante   7-   so  brāhmaṇo  taṃ  māṇavikaṃ  etadavoca  āgamehi  tāva
bhoti   yāva   vijāyasi   sace   tvaṃ  bhoti  kumārakaṃ  vijāyissasi  tassā
te   ahaṃ   āpaṇā   makkaṭacchāpakaṃ   kīṇitvā   ānissāmi   yo   te
kumārakassa   kīḷāpanako   bhavissati   sace   pana   tvaṃ   bhoti   kumārikaṃ
vijāyissasi    tassā    te    ahaṃ   āpaṇā   makkaṭacchāpikaṃ   kīṇitvā
ānissāmi   yā   te   kumārikāya   kīḷāpanikā  bhavissatīti  .  dutiyampi
kho   bhante   sā   māṇavikā   taṃ   brāhmaṇaṃ   etadavoca  gaccha  tvaṃ
brāhmaṇa    āpaṇā    makkaṭacchāpakaṃ    kīṇitvā   ānehi   yo   me
kumārakassa   kīḷāpanako   bhavissatīti   .   dutiyampi   kho   bhante   so
@Footnote: 1 Ma. sadevakopi ce .  2 Ma. āvaṭṭeyyuṃ .  3 Ma. pissāti natthi.
@4 Yu. itisaddo natthi .  5 Yu. ājānanti .  6 Ma. daharimāṇavikā.
@7 Ma. bhanteti ālapanapadaṃ natthi.
Brāhmaṇo   taṃ   māṇavikaṃ   etadavoca   āgamehi   tāva   bhoti  yāva
vijāyasi   sace   tvaṃ   bhoti   kumārakaṃ   vijāyissasi   tassā  te  ahaṃ
āpaṇā   makkaṭacchāpakaṃ   kīṇitvā   ānissāmi   yo   te   kumārakassa
kīḷāpanako   bhavissati   sace   pana   tvaṃ   bhoti   kumārikaṃ   vijāyissasi
tassā   te   ahaṃ   āpaṇā   makkaṭacchāpikaṃ   kīṇitvā  ānissāmi  yā
te kumārikāya kīḷāpanikā bhavissatīti.
     {81.1}  Tatiyampi  kho  bhante sā māṇavikā taṃ brāhmaṇaṃ etadavoca
gaccha   tvaṃ   brāhmaṇa   āpaṇā   makkaṭacchāpadaṃ  kīṇitvā  ānehi  yo
me  kumārakassa  kīḷāpanako  bhavissatīti  .  atha  kho bhante so brāhmaṇo
tassā   māṇavikāya   sāratto   paṭibaddhacitto   āpaṇā   makkaṭacchāpakaṃ
kīṇitvā  ānetvā  taṃ  māṇavikaṃ etadavoca ayaṃ te bhoti mayā 1- āpaṇā
makkaṭacchāpako   kīṇitvā   ānīto   yo   te   kumārakassa  kīḷāpanako
bhavissatīti  .  evaṃ  vutte  bhante  sā  māṇavikā taṃ brāhmaṇaṃ etadavoca
gaccha   tvaṃ   brāhmaṇa   imaṃ   makkaṭacchāpakaṃ   ādāya  yena  rattapāṇī
rajakaputto   tenupasaṅkami   2-  upasaṅkamitvā  rattapāṇiṃ  rajakaputtaṃ  evaṃ
vadehi   icchāmahaṃ   samma   rattapāṇi   imaṃ   makkaṭacchāpakaṃ  pītāvalepanaṃ
nāma raṅgajātaṃ rajitaṃ 3- ākoṭṭitapaccākoṭṭitaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhanti.
     {81.2}   Atha   kho  bhante  so  brāhmaṇo  tassā  māṇavikāya
sāratto     paṭibaddhacitto    4-    makkaṭacchāpakaṃ    ādāya    yena
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi .  2 Yu. tenupasaṅkama .  3 Sī. Yu. rañjitaṃ.
@4 Yu. tanti dissati.
Rattapāṇī   rajakaputto   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā  rattapāṇiṃ  rajakaputtaṃ
etadavoca     icchāmahaṃ     samma    rattapāṇi    imaṃ    makkaṭacchāpakaṃ
pītāvalepanaṃ     nāma     raṅgajātaṃ     rajitaṃ    ākoṭṭitapaccākoṭṭitaṃ
ubhatobhāgavimaṭṭhanti.
     {81.3}  Evaṃ  vutte  bhante  rattapāṇī  rajakaputto  taṃ brāhmaṇaṃ
etadavoca  ayaṃ  kho  te  bhante  makkaṭacchāpako  raṅgakkhamo  hi kho no
ākoṭṭanakkhamo  no  vimajjanakkhamoti  .  evameva  kho  bhante  bālānaṃ
niganthānaṃ   vādo   raṅgakkhamo   hi   kho  bālānaṃ  no  paṇḍitānaṃ  no
anuyogakkhamo   no  vimajjanakkhamo  .  atha  kho  bhante  so  brāhmaṇo
aparena   samayena   navaṃ   dussayugaṃ  ādāya  yena  rattapāṇī  rajakaputto
tenupasaṅkami     upasaṅkamitvā     rattapāṇiṃ     rajakaputtaṃ    etadavoca
icchāmahaṃ   samma   rattapāṇi   imaṃ   navaṃ   dussayugaṃ   pītāvalepanaṃ  nāma
raṅgajātaṃ rajitaṃ ākoṭṭitapaccākoṭṭitaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhanti.
     {81.4}  Evaṃ  vutte  bhante  rattapāṇī  rajakaputto 1- brāhmaṇaṃ
etadavoca   idaṃ   kho   te   bhante   navaṃ   dussayugaṃ   raṅgakkhamañceva
ākoṭṭanakkhamañca    vimajjanakkhamañcāti    .    evameva   kho   bhante
tassa   bhagavato   vādo   arahato   sammāsambuddhassa   raṅgakkhamo  ceva
paṇḍitānaṃ   no   bālānaṃ   anuyogakkhamo   ca   vimajjanakkhamo  cāti .
Sarājikā   kho   taṃ   gahapati   parisā   evaṃ   jānāti  upāli  gahapati
niganthassa nāṭaputtassa sāvakoti kassa taṃ gahapati sāvakaṃ dhāremāti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. taṃ.
     [82]   Evaṃ   vutte   upāli   gahapati   uṭṭhāyāsanā   ekaṃsaṃ
uttarāsaṅgaṃ    karitvā   yena   bhagavā   tenañjalimpaṇāmetvā   niganthaṃ
nāṭaputtaṃ etadavoca tenahi bhante suṇohi yassāhaṃ sāvako 1-
     {82.1}  dhīrassa  vigatamohassa  2-  pabhinnakhīlassa  3-  vijitavijayassa
anighassa    susamacittassa   buddhasīlassa   sādhupaññassa   vesamantarassa   4-
vimalassa     bhagavato    tassa    sāvakohamasmi    akathaṃkathissa    tusitassa
vantalokāmisassa    muditassa   katasamaṇassa   manujassa   antimasarīrassa   5-
narassa     anopamassa     virajassa    bhagavato    tassa    sāvakohamasmi
asaṃsayassa    kusalassa    6-    venayikassa    sārathivarassa    anuttarassa
ruciradhammassa    nikkaṅkhassa    pabhāsakarassa    7-   mānacchidassa   vīrassa
bhagavato    tassa    sāvakohamasmi    nisabhassa   appameyyassa   gambhīrassa
monappattassa   khemaṅkarassa   vedassa  8-  dhammaṭṭhassa  susaṃvutattassa  9-
saṅgātigassa    muttassa    bhagavato    tassa    sāvakohamasmi    nāgassa
pantasenassa    khīṇasaññojanassa   muttassa   paṭimantakassa   monassa   10-
pannadhajassa    vītarāgassa    dantassa    nippapañcassa    bhagavato    tassa
sāvakohamasmi   isisattamassa   akuhassa   tevijjassa   brahmasattassa  11-
nhātakassa    padakassa    12-    passaddhassa   viditavedassa   purindadassa
sakkassa    bhagavato    tassa    sāvakohamasmi    ariyassa    bhāvitattassa
pattipattassa     veyyākaraṇassa     satimato     vipassissa    anabhiṇatassa
no     apaṇatassa     ānejassa     vasippattassa     bhagavato    tassa
@Footnote: 1 Ma. sāvakoti .  2 Po. vītamohassa .  3 Ma. bhinnakhīlassa.
@4 Sī. Yu. vessantarassa. 5 Ma. Yu. antimasārīrassa .  6 Sī. kalassa.
@7 Ma. pabhāsakassa. 8 Sī. Ma. devassa. 9 Ma. Yu. saṃvutattassa.
@10 Yu. dhonassa .  11 Ma. Yu. brahmapattassa. 12 Po. padakaraṇassa.
Sāvakohamasmi     sammaggatassa     jhāyissa    ananugatantarassa    suddhassa
asitassa    appabhītassa    1-    pavivittassa    aggappattassa    tiṇṇassa
tārayantassa    bhagavato    tassa    sāvakohamasmi   santassa   bhūripaññassa
mahāpaññassa     vītalobhassa     tathāgatassa    sugatassa    appaṭipuggalassa
asamassa     visāradassa    nipuṇassa    bhagavato    tassa    sāvakohamasmi
taṇhacchidassa    2-    buddhassa   vītadhūmassa   anupalittassa   āhuneyyassa
yakkhassa    uttamapuggalassa   atulassa   mahato   yasaggappattassa   bhagavato
tassa sāvakohamasmīti.
     [83]   Kadā   saññūḷhā   pana   te   gahapati   ime   samaṇassa
gotamassa   vaṇṇāti   .  seyyathāpi  bhante  nānāpupphānaṃ  mahāpuppharāsi
tamenaṃ  dakkho  mālākāro  vā  mālākārantevāsī  vā  vicitramālaṃ 3-
gantheyya  evameva  kho  bhante  so  bhagavā  anekavaṇṇo anekasatavaṇṇo
ko hi bhante vaṇṇārahassa vaṇṇaṃ na karissatīti.
     Atha   kho   niganthassa  nāṭaputtassa  bhagavato  sakkāraṃ  asahamānassa
tattheva uṇhaṃ lohitaṃ mukhato uggañchīti.
                 Upālivādasuttaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ.
                      ----------
@Footnote: 1 Yu. appahīnassa .  2 Ma. taṇhacchindissa.
@3 Ma. vicittaṃ mālaṃ. Yu. vicitraṃ.
                      Kukkurovādasuttaṃ
     [84]  Evamme  sutaṃ  ekaṃ samayaṃ bhagavā koliyesu viharati haliddavasanaṃ
nāma  koliyānaṃ  nigamo  .  atha  kho  puṇṇo  ca  koliyaputto govattiko
acelo    ca   seniyo   kukkuravattiko   yena   bhagavā   tenupasaṅkamiṃsu
upasaṅkamitvā   puṇṇo   koliyaputto   govattiko  bhagavantaṃ  abhivādetvā
ekamantaṃ  nisīdi  .  acelo  pana  seniyo  kukkuravattiko  bhagavatā  saddhiṃ
sammodi  sammodanīyaṃ  kathaṃ  sārāṇīyaṃ vītisāretvā kukkurova palikuṇṭhitvā 1-
ekamantaṃ   nisīdi   .   ekamanataṃ   nisinno   kho   puṇṇo  koliyaputto
govattiko  bhagavantaṃ  etadavoca  ayaṃ  bhante acelo seniyo kukkuravattiko
dukkarakārako  chamāyaṃ  2-  nikkhittaṃ  bhojanaṃ  3- bhuñjati tassa taṃ kukkuravattaṃ
dīgharattaṃ   samattaṃ   samādinnaṃ   tassa   kā  gati  ko  abhisamparāyoti .
Alaṃ puṇṇa tiṭṭhatetaṃ mā maṃ etaṃ pucchīti.
     {84.1}   Dutiyampikho   puṇṇo   koliyaputto  govattiko  bhagavantaṃ
etadavoca  ayaṃ  bhante  acelo seniyo kukkuravattiko dukkarakārako chamāyaṃ
nikkhittaṃ  bhojanaṃ  bhuñjati  tassa  taṃ  kukkuravattaṃ  dīgharattaṃ  samattaṃ  samādinnaṃ
tassa  kā  gati  ko  abhisamparāyoti  .  alaṃ  puṇṇa tiṭṭhatetaṃ mā maṃ etaṃ
pucchīti  tatiyampi  kho  puṇṇo  koliyaputto  govattiko  bhagavantaṃ etadavoca
@Footnote: 1 Sī. Yu. palikujjitvā .  2 Ma. chamānikkhittaṃ .  3 Yu. ayaṃ pāṭho natthi.
Ayaṃ   bhante   acelo   seniyo   kukkuravattiko   dukkarakārako  chamāyaṃ
nikkhittaṃ    bhojanaṃ   bhuñjati   tassa   taṃ   kukkuravattaṃ   dīgharattaṃ   samattaṃ
samādinnaṃ tassa kā gati ko abhisamparāyoti.
     [85]   Addhā   kho   te   ahaṃ   puṇṇa  na  labhāmi  alaṃ  puṇṇa
tiṭṭhatetaṃ   mā   maṃ   etaṃ   pucchīti   apica   te   ahaṃ  byākarissāmi
idha    puṇṇa    ekacco   kukkuravattaṃ   bhāveti   paripuṇṇaṃ   abbokiṇṇaṃ
kukkurasīlaṃ       bhāveti      paripuṇṇaṃ      abbokiṇṇaṃ      kukkuracittaṃ
bhāveti    paripuṇṇaṃ    abbokiṇṇaṃ    kukkurākappaṃ    bhāveti    paripuṇṇaṃ
abbokiṇṇaṃ    so    kukkuravattaṃ    bhāvetvā    paripuṇṇaṃ    abbokiṇṇaṃ
kukkurasīlaṃ    bhāvetvā   paripuṇṇaṃ   abbokiṇṇaṃ   kukkuracittaṃ   bhāvetvā
paripuṇṇaṃ      abbokiṇṇaṃ      kukkurākappaṃ      bhāvetvā     paripuṇṇaṃ
abbokiṇṇaṃ     kāyassa    bhedā    parammaraṇā    kukkurānaṃ    sahabyataṃ
upapajjati  sace  kho  panassa  evaṃ  diṭṭhi hoti imināhaṃ sīlena vā vattena
vā  tapena  vā  brahmacariyena  vā  devo  vā  bhavissāmi  devaññataro
vāti   sāssa   1-   hoti   micchādiṭṭhi  micchādiṭṭhissa  kho  ahaṃ  puṇṇa
dvinnaṃ   gatīnaṃ   aññataraṃ   gatiṃ   vadāmi   nirayaṃ  vā  tiracchānayoniṃ  vā
iti    kho    puṇṇa    sampajjamānaṃ    kukkuravattaṃ   kukkurānaṃ   sahabyataṃ
upaneti   vipajjamānaṃ   nirayanti   .   evaṃ   vutte   acelo  seniyo
kukkuravattiko parodi assūni pavattesi.
     [86]   Atha  kho  bhagavā  puṇṇaṃ  koliyaputtaṃ  govattikaṃ  etadavoca
@Footnote: 1 Ma. sāyaṃ.
Etaṃ   kho   te   ahaṃ   puṇṇa  nālatthaṃ  alaṃ  puṇṇa  tiṭṭhatetaṃ  mā  maṃ
etaṃ  pucchīti  1-  .  nāhaṃ  bhante  etaṃ  rodāmi yaṃ maṃ bhagavā evamāha
apica   me   idaṃ   bhante   kukkuravattaṃ  dīgharattaṃ  samattaṃ  samādinnaṃ  ayaṃ
bhante   puṇṇo   koliyaputto   govattiko   tassa  taṃ  govattaṃ  dīgharattaṃ
samattaṃ   samādinnaṃ  tassa  kā  gati  ko  abhisamparāyoti  .  alaṃ  seniya
tiṭṭhatetaṃ  mā  maṃ  etaṃ  pucchīti  .  dutiyampi  kho acelo seniyo .pe.
Tatiyampi   kho  acelo  seniyo  kukkuravattiko  bhagavantaṃ  etadavoca  ayaṃ
bhante   puṇṇo   koliyaputto   govattiko   tassa  taṃ  govattaṃ  dīgharattaṃ
samattaṃ samādinnaṃ tassa kā gati ko abhisamparāyoti.
     {86.1}  Addhā  kho  te ahaṃ seniya na labhāmi alaṃ seniya tiṭṭhatetaṃ
mā  maṃ  etaṃ  pucchīti  apica  te  ahaṃ  byākarissāmi idha seniya ekacco
govattaṃ    bhāveti   paripuṇṇaṃ   abbokiṇṇaṃ   gosīlaṃ   bhāveti   paripuṇṇaṃ
abbokiṇṇaṃ    gocittaṃ    bhāveti    paripuṇṇaṃ    abbokiṇṇaṃ    gavākappaṃ
bhāveti    paripuṇṇaṃ   abbokiṇṇaṃ   so   govattaṃ   bhāvetvā   paripuṇṇaṃ
abbokiṇṇaṃ    gosīlaṃ    bhāvetvā    paripuṇṇaṃ    abbokiṇṇaṃ    gocittaṃ
bhāvetvā    paripuṇṇaṃ    abbokiṇṇaṃ    gavākappaṃ   bhāvetvā   paripuṇṇaṃ
abbokiṇṇaṃ   kāyassa   bhedā   parammaraṇā   gunnaṃ   sahabyataṃ   upapajjati
sace   kho   panassa   evaṃ  diṭṭhi  hoti  imināhaṃ  sīlena  vā  vattena
vā  tapena  vā  brahmacariyena  vā  devo  vā  bhavissāmi  devaññataro
@Footnote: 1 Ma. pucchāti.
Vāti   sāssa   hoti   micchādiṭṭhi   micchādiṭṭhissa   kho   ahaṃ   seniya
dvinnaṃ    gatīnaṃ    aññataraṃ   gatiṃ   vadāmi   nirayaṃ   vā   tiracchānayoniṃ
vā    iti    kho    seniya   sampajjamānaṃ   govattaṃ   gunnaṃ   sahabyataṃ
upaneti   vipajjamānaṃ   nirayanti   .   evaṃ  vutte  puṇṇo  koliyaputto
govattiko parodi assūni pavattesi.
     [87]   Atha  kho  bhagavā  acelaṃ  seniyaṃ  kukkuravattikaṃ  etadavoca
etaṃ   kho   te   ahaṃ   seniya   nālatthaṃ  alaṃ  seniya  tiṭṭhatetaṃ  mā
maṃ   etaṃ   pucchīti   .   nāhaṃ   bhante  etaṃ  rodāmi  yaṃ  maṃ  bhagavā
evamāha    apica    me    idaṃ   bhante   govattaṃ   dīgharattaṃ   samattaṃ
samādinnaṃ    evaṃ    pasanno   ahaṃ   bhante   bhagavati   pahoti   bhagavā
tathā   dhammaṃ   desetuṃ   yathā   ahañcevimaṃ   govattaṃ  pajaheyyaṃ  ayañca
acelo   seniyo  kukkuravattiko  taṃ  kukkuravattaṃ  pajaheyyāti  .  tenahi
puṇṇa   suṇāhi   sādhukaṃ   manasikarohi   bhāsissāmīti   .   evaṃ  bhanteti
kho puṇṇo koliyaputto govattiko bhagavato paccassosi.
     [88]   Bhagavā   etadavoca   cattārīmāni   puṇṇa  kammāni  mayā
sayaṃ    abhiññā    sacchikatvā    paveditāni   katamāni   cattāri   atthi
puṇṇa   kammaṃ   kaṇhaṃ   kaṇhavipākaṃ   atthi  puṇṇa  kammaṃ  sukkaṃ  sukkavipākaṃ
atthi    puṇṇa    kammaṃ    kaṇhasukkaṃ    kaṇhasukkavipākaṃ    atthi    puṇṇa
kammaṃ    akaṇhaṃ    asukkaṃ    akaṇha    asukkavipākaṃ   1-   kammakkhayāya
@Footnote: 1 Sī. Yu. etthanutare kammanti pāṭho dissati.
Saṃvattatīti 1-.
     {88.1}    Katamañca    puṇṇa    kammaṃ   kaṇhaṃ   kaṇhavipākaṃ   idha
puṇṇa    ekacco   sabyāpajjhaṃ   kāyasaṅkhāraṃ   abhisaṅkharoti   sabyāpajjhaṃ
vacīsaṅkhāraṃ     abhisaṅkharoti    sabyāpajjhaṃ    manosaṅkhāraṃ    abhisaṅkharoti
so   sabyāpajjhaṃ   kāyasaṅkhāraṃ   abhisaṅkharitvā   sabyāpajjhaṃ   vacīsaṅkhāraṃ
abhisaṅkharitvā    sabyāpajjhaṃ    manosaṅkhāraṃ    abhisaṅkharitvā   sabyāpajjhaṃ
lokaṃ    upapajjati    tamenaṃ    sabyāpajjhaṃ    lokaṃ    upapannaṃ   samānaṃ
sabyāpajjhā    phassā   phusanti   so   sabyāpajjhehi   phassehi   phuṭṭho
samāno    sabyāpajjhaṃ    vedanaṃ    vedeti    ekantadukkhaṃ   seyyathāpi
sattā   nerayikāti   1-   iti   kho   puṇṇa   bhūtā   bhūtassa  upapatti
hoti    yaṃ   karoti   tena   upapajjati   upapannametaṃ   phassā   phusanti
evampāhaṃ    puṇṇa    kammadāyādā    sattāti   vadāmi   idaṃ   vuccati
puṇṇa kammaṃ kaṇhaṃ kaṇhavipākaṃ.
     {88.2}   Katamañca   puṇṇa   kammaṃ   sukkaṃ  sukkavipākaṃ  idha  puṇṇa
ekacco     abyāpajjhaṃ     kāyasaṅkhāraṃ     abhisaṅkharoti    abyāpajjhaṃ
vacīsaṅkhāraṃ   abhisaṅkharoti   abyāpajjhaṃ   manosaṅkhāraṃ   abhisaṅkharoti   so
abyāpajjhaṃ     kāyasaṅkhāraṃ    abhisaṅkharitvā    abyāpajjhaṃ    vacīsaṅkhāraṃ
abhisaṅkharitvā    abyāpajjhaṃ    manosaṅkhāraṃ    abhisaṅkharitvā   abyāpajjhaṃ
lokaṃ   upapajjati  tamenaṃ  abyāpajjhaṃ  lokaṃ  upapannaṃ  samānaṃ  abyāpajjhā
phassā   phusanti  so  abyāpajjhehi  phassehi  phuṭṭho  samāno  abyāpajjhaṃ
vedanaṃ   vedeti   ekantasukhaṃ   seyyathāpi   devā  subhakiṇhā  iti  kho
@Footnote: 1 Ma. Yu. itisaddo natthi.
Puṇṇa   bhūtā   bhūtassa   upapatti   hoti   yaṃ   karoti   tena  upapajjati
upapannametaṃ    phassā    phusanti    evampāhaṃ    puṇṇa    kammadāyādā
sattāti vadāmi idaṃ vuccati 1- kammaṃ sukkaṃ sukkavipākaṃ.
     {88.3}  Katamañca  puṇṇa  kammaṃ  kaṇha  sukkaṃ  kaṇha  sukkavipākaṃ idha
puṇṇa   ekacco   sabyāpajjhampi  abyāpajjhampi  kāyasaṅkhāraṃ  abhisaṅkharoti
sabyāpajjhampi    abyāpajjhampi   vacīsaṅkhāraṃ   abhisaṅkharoti   sabyāpajjhampi
abyāpajjhampi     manosaṅkhāraṃ     abhisaṅkharoti     so    sabyāpajjhampi
abyāpajjhampi       kāyasaṅkhāraṃ       abhisaṅkharitvā      sabyāpajjhampi
abyāpajjhampi   vacīsaṅkhāraṃ   abhisaṅkharitvā   sabyāpajjhampi   abyāpajjhampi
manosaṅkhāraṃ     abhisaṅkharitvā    sabyāpajjhampi    abyāpajjhampi    lokaṃ
upapajjati    tamenaṃ    sabyāpajjhampi    abyāpajjhampi    lokaṃ   upapannaṃ
samānaṃ     sabyāpajjhāpi     abyāpajjhāpi     phassā    phusanti    so
sabyāpajjhehipi      abyāpajjhehipi     phassehi     phuṭṭho     samāno
sabyāpajjhampi    abyāpajjhampi    vedanaṃ    vedeti   vokiṇṇaṃ   sukhadukkhaṃ
seyyathāpi   manussā   ekacce   ca   devā  ekacce  ca  vinipātikā
iti  kho  puṇṇa  bhūtā  bhūtassa  upapatti  hoti  yaṃ  karoti  tena upapajjati
upapannametaṃ   2-   phassā   phusanti   evampāhaṃ   puṇṇa   kammadāyādā
sattāti vadāmi idaṃ vuccati puṇṇa kammaṃ kaṇhasukkaṃ kaṇhasukkavipākaṃ.
     {88.4}    Katamañca    puṇṇa   kammaṃ   akaṇhaṃ   asukkaṃ   akaṇha-
asukkavipākaṃ     [3]-     kammakkhayāya     saṃvattati    tatra    puṇṇa
@Footnote: 1 Ma. Yu. puṇṇa .  2 Ma. uppannametaṃ. Yu. upapannamenaṃ .  3 Sī. Yu. kammaṃ.
Yamidaṃ    kammaṃ    kaṇhaṃ   kaṇhavipākaṃ   tassa   pahānāya   yā   cetanā
yamidaṃ    kammaṃ    sukkaṃ   sukkavipākaṃ   tassa   pahānāya   yā   cetanā
yamidaṃ    kammaṃ    kaṇhasukkaṃ    kaṇhasukkavipākaṃ    tassa   pahānāya   yā
cetanā   idaṃ   vuccati   puṇṇa   kammaṃ  akaṇhaṃ  asukkaṃ  akaṇhaasukkavipākaṃ
kammakkhayāya    saṃvattati    1-    .    imāni   kho   puṇṇa   cattāri
kammāni mayā sayaṃ abhiññā sacchikatvā paveditānīti.
     [89]   Evaṃ   vutte   puṇṇo  koliyaputto  govattiko  bhagavantaṃ
etadavoca   abhikkantaṃ   bhante   abhikkantaṃ   bhante   seyyathāpi  bhante
nikkujjitaṃ   vā   ukkujjeyya   paṭicchannaṃ   vā  vivareyya  mūḷhassa  vā
maggaṃ   ācikkheyya   andhakāre  vā  telapajjotaṃ  dhāreyya  cakkhumanto
rūpāni   dakkhantīti   evameva  bhotā  gotamena  anekapariyāyena  dhammo
pakāsito    esāhaṃ    bhante    bhagavantaṃ    saraṇaṃ   gacchāmi   dhammañca
bhikkhusaṅghañca    upāsakaṃ   maṃ   bhagavā   dhāretu   ajjatagge   pāṇupetaṃ
saraṇaṅgatanti.
     {89.1}  Acelo  2-  seniyo  kukkuravattiko  bhagavantaṃ etadavoca
abhikkantaṃ   bhante   abhikkantaṃ  bhante  seyyathāpi  bhante  nikkujjitaṃ  vā
ukkujjeyya   paṭicchannaṃ  vā  vivareyya  mūḷhassa  vā  maggaṃ  ācikkheyya
andhakāre   vā   telapajjotaṃ   dhāreyya  cakkhumanto  rūpāni  dakkhantīti
evameva  bhotā  gotamena  3-  anekapariyāyena dhammo pakāsito esāhaṃ
bhante   bhagavantaṃ   saraṇaṃ   gacchāmi   dhammañca   bhikkhusaṅghañca   labheyyāhaṃ
bhante   bhagavato   santike  pabbajjaṃ  labheyyaṃ  upasampadanti  .  yo  kho
@Footnote: 1 Ma. saṃvattatīti .  2 Ma. Yu. acelo pana .  3 Yu. evamevaṃ bhagavatā.
Seniya    aññatitthiyapubbo    imasmiṃ    dhammavinaye   ākaṅkhati   pabbajjaṃ
ākaṅkhati   upasampadaṃ   so   cattāro  māse  parivasati  catunnaṃ  māsānaṃ
accayena     āraddhacittā     bhikkhū     pabbājenti    upasampādenti
bhikkhubhāvāya apica mettha puggalavemattatā viditāti.
     [90]  Sace  kho  1-  bhante  aññatitthiyapubbā  imasmiṃ dhammavinaye
ākaṅkhantā   pabbajjaṃ   ākaṅkhantā   upasampadaṃ   2-  cattāro  māse
parivasanti   catunnaṃ   māsānaṃ  accayena  āraddhacittā  bhikkhū  pabbājenti
upasampādenti    bhikkhubhāvāya    ahaṃ   cattāri   vassāni   parivasissāmi
catunnaṃ   3-   vassānaṃ  accayena  āraddhacittā  bhikkhū  pabbājenti  4-
upasampādenti    5-    bhikkhubhāvāyāti    .   alattha   kho   acelo
seniyo   kukkuravattiko  bhagavato  santike  pabbajjaṃ  alattha  upasampadaṃ .
Acirūpasampanno   kho   panāyasmā  seniyo  eko  vūpakaṭṭho  appamatto
ātāpī  pahitatto  viharanto  nacirasseva  yassatthāya  kulaputtā  sammadeva
agārasmā    anagāriyaṃ    pabbajanti    tadanuttaraṃ    brahmacariyapariyosānaṃ
diṭṭheva   dhamme   sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā  upasampajja  vihāsi  khīṇā
jāti  vusitaṃ  brahmacariyaṃ  kataṃ  karaṇīyaṃ  nāparaṃ  itthattāyāti  abbhaññāsi.
Aññataro ca 6- kho panāyasmā seniyo arahataṃ ahosīti.
                Kukkurovādasuttaṃ niṭṭhitaṃ sattamaṃ.
                      -----------
@Footnote: 1 Ma. Yu. khoti natthi .  2 Ma. te .  3 Yu. maṃ .  4-5 Ma. Yu. ...tu.
@6 Yu. casaddo natthi.
                     Abhayarājakumārasuttaṃ
     [91]  Evamme  sutaṃ  ekaṃ  samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane
kalandakanivāpe  .  atha  kho  abhayo  rājakumāro yena nigantho nāṭaputto
tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   niganthaṃ   nāṭaputtaṃ  abhivādetvā  ekamantaṃ
nisīdi.
     [92]  Ekamantaṃ  nisinnaṃ  kho  abhayaṃ  rājakumāraṃ nigantho nāṭaputto
etadavoca   ehi  tvaṃ  rājakumāra  samaṇassa  gotamassa  vādaṃ  āropehi
evaṃ    te    kalyāṇo   kittisaddo   abbhuggacchissati   1-   abhayena
rājakumārena     samaṇassa     gotamassa    evaṃ    mahiddhikassa    evaṃ
mahānubhāvassa vādo āropitoti.
     {92.1}   Yathākathaṃ   panāhaṃ   bhante   samaṇassa   gotamassa  evaṃ
mahiddhikassa   evaṃ   mahānubhāvassa   vādaṃ   āropessāmīti   .   ehi
tvaṃ   rājakumāra   yena   samaṇo   gotamo   tenupasaṅkama  upasaṅkamitvā
samaṇaṃ  gotamaṃ  evaṃ  vadehi  bhāseyya  nu  kho  bhante  tathāgato taṃ vācaṃ
yā   sā   vācā   paresaṃ   appiyā  amanāpāti  sace  pana  2-  te
samaṇo   gotamo   evaṃ  puṭṭho  evaṃ  byākaroti  bhāseyya  rājakumāra
tathāgato  taṃ  vācaṃ  yā  sā  vācā  paresaṃ  appiyā  amanāpāti tamenaṃ
tvaṃ  evaṃ  vadeyyāsi  atha  kiñcarahi  te  bhante  puthujjanena  nānākaraṇaṃ
puthujjanopi  hi  taṃ  vācaṃ bhāseyya yā sā vācā paresaṃ appiyā amanāpāti
@Footnote: 1 Yu. abbhuggañchiti. Ma. ubbhuggacchati .  2 Yu. panasaddo natthi.
Sace   pana   te   samaṇo   gotamo   evaṃ   puṭṭho  evaṃ  byākaroti
na   rājakumāra  tathāgato  taṃ  vācaṃ  bhāseyya  yā  sā  vācā  paresaṃ
appiyā   amanāpāti   tamenaṃ   tvaṃ   evaṃ   vadeyyāsi   atha  kiñcarahi
te   bhante   devadatto   byākato   āpāyiko  devadatto  nerayiko
devadatto    kappaṭṭho    devadatto   atekiccho   devadattoti   tāya
ca pana te vācāya devadatto kupito ahosi anattamanoti.
     {92.2}  Imaṃ  kho  te rājakumāra samaṇo gotamo ubhatokoṭikaṃ pañhaṃ
puṭṭho   samāno   neva   sakkhiti  1-  uggilituṃ  neva  sakkhiti  oggilituṃ
seyyathāpi   nāma  purisassa  ayasiṅghāṭakaṃ  2-  kaṇṭhe  vilaggaṃ  so  neva
sakkuṇeyya   uggilituṃ   neva   3-  sakkuṇeyya  oggilituṃ  evameva  kho
te   rājakumāra   samaṇo   gotamo   imaṃ   ubhatokoṭikaṃ   pañhaṃ  puṭṭho
samāno neva sakkhiti uggilituṃ neva sakkhiti oggilitunti.
     {92.3}  Evaṃ bhanteti kho abhayo rājakumāro niganthassa nāṭaputtassa
paṭissutvā   uṭṭhāyāsanā   niganthaṃ   nāṭaputtaṃ   abhivādetvā   padakkhiṇaṃ
katvā   yena  bhagavā  tenupasaṅkami  upasaṅkamitvā  bhagavantaṃ  abhivādetvā
ekamantaṃ   nisīdi   .   ekamantaṃ  nisinnassa  kho  abhayassa  rājakumārassa
suriyaṃ   oloketvā   etadahosi   akālo   kho  ajja  bhagavato  vādaṃ
āropetuṃ  svedānāhaṃ  sake  nivesane  bhagavato vādaṃ āropessāmīti.
Bhagavantaṃ    etadavoca   adhivāsetu   me   bhante   bhagavā   svātanāya
attacatuttho    bhattanti    .    adhivāsesi   bhagavā   tuṇhībhāvena  .
@Footnote: 1 Ma. sakkhati. Yu. sakkhīti. ito paraṃ īdisapāṭhā evameva pākaṭā.
@2 Yu. ayo.... 3 Ma. na..
Atha  kho  abhayo  rājakumāro  bhagavato  adhivāsanaṃ  viditvā  uṭṭhāyāsanā
bhagavantaṃ  abhivādetvā  padakkhiṇaṃ  katvā  pakkāmi  1-  .  atha kho bhagavā
tassā   rattiyā   accayena   pubbaṇhasamayaṃ  nivāsetvā  pattacīvaramādāya
yena    abhayassa   rājakumārassa   nivesanaṃ   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā
paññatte   āsane   nisīdi   .  atha  kho  abhayo  rājakumāro  bhagavantaṃ
paṇītena   khādanīyena   bhojanīyena   sahatthā  santappesi  sampavāresi .
Atha    kho   abhayo   rājakumāro   bhagavantaṃ   bhuttāviṃ   onītapattapāṇiṃ
aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi.
     [93]   Ekamantaṃ   nisinno   kho   abhayo  rājakumāro  bhagavantaṃ
etadavoca   bhāseyya   nu   kho  bhante  tathāgato  taṃ  vācaṃ  yā  sā
vācā   paresaṃ   appiyā   amanāpāti  .  na  khvettha  2-  rājakumāra
ekaṃsenāti   .   ettha   bhante   anassuṃ  niganthāti  .  kiṃ  pana  tvaṃ
rājakumāra  evaṃ  vadesīti  3-  .  ettha  bhante anassuṃ niganthāti idhāhaṃ
bhante    yena    nigantho    nāṭaputto    tenupasaṅkamiṃ   upasaṅkamitvā
niganthaṃ   nāṭaputtaṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdiṃ   ekamantaṃ  nisinnaṃ
kho   maṃ  bhante  nigantho  nāṭaputto  etadavoca  ehi  tvaṃ  rājakumāra
samaṇassa   gotamassa   vādaṃ  āropehi  evaṃ  te  kalyāṇo  kittisaddo
abbhuggacchissati    4-    abhayena    rājakumārena   samaṇassa   gotamassa
evaṃ mahiddhikassa evaṃ mahānubhāvassa vādo āropitoti
     {93.1}  evaṃ vutte ahaṃ bhante niganthaṃ nāṭaputtaṃ etadavocaṃ yathākathaṃ
@Footnote: 1 Ma. pakkami .  2 Yu. na khottha .  3 Ma. Yu. itisaddo natthi.
@4 Ma. abbhuggacchati. Yu. abbhuggañchīti.
Panāhaṃ    bhante    samaṇassa    gotamassa    evaṃ    mahiddhikassa   evaṃ
mahānubhāvassa   vādaṃ   āropessāmīti   ehi   tvaṃ   rājakumāra  yena
samaṇo    gotamo   tenupasaṅkama   upasaṅkamitvā   samaṇaṃ   gotamaṃ   evaṃ
vadehi   bhāseyya   nu   kho   bhante   tathāgato   taṃ  vācaṃ  yā  sā
vācā   paresaṃ   appiyā   amanāpāti   sace   te   samaṇo   gotamo
evaṃ   puṭṭho   samāno   1-   evaṃ  byākaroti  bhāseyya  rājakumāra
tathāgato   taṃ   vācaṃ   yā   sā   vācā  paresaṃ  appiyā  amanāpāti
tamenaṃ   tvaṃ   evaṃ   vadeyyāsi  atha  kiñcarahi  te  bhante  puthujjanena
nānākaraṇaṃ  puthujjanopi  hi  taṃ  vācaṃ  bhāseyya  yā  sā  vācā  paresaṃ
appiyā amanāpāti sace pana te samaṇo gotamo evaṃ puṭṭho
     {93.2}  evaṃ  byākaroti na rājakumāra tathāgato taṃ vācaṃ bhāseyya
yā  sā  vācā  paresaṃ  appiyā  amanāpāti  tamenaṃ tvaṃ evaṃ vadeyyāsi
atha    kiñcarahi    te    bhante    devadatto   byākato   āpāyiko
devadatto   nerayiko   devadatto   kappaṭṭho   devadatto   atekiccho
devadattoti   tāya   ca   pana  te  vācāya  devadatto  kupito  ahosi
anattamanoti   imaṃ   kho   te  rājakumāra  samaṇo  gotamo  ubhatokoṭikaṃ
pañhaṃ   puṭṭho   samāno  neva  sakkhiti  uggilituṃ  neva  sakkhiti  oggilituṃ
seyyathāpi   nāma   purisassa   ayasiṅghāṭakaṃ   kaṇṭhe   vilaggaṃ  so  neva
sakkuṇeyya    uggilituṃ   neva   sakkuṇeyya   oggilituṃ   evameva   kho
te   rājakumāra   samaṇo   gotamo   imaṃ   ubhatokoṭikaṃ   pañhaṃ  puṭṭho
@Footnote: 1 Ma. Yu. samānoti natthi.
Samāno neva sakkhiti uggilituṃ neva sakkhiti oggilitunti.
     [94]  Tena  kho  pana  samayena  daharo 1- mando uttānaseyyako
abhayassa  rājakumārassa  aṅke  2-  nisinno  hoti  .  atha  kho  bhagavā
abhayaṃ   rājakumāraṃ   etadavoca   taṃ   kiṃ   maññasi   rājakumāra   sacāyaṃ
kumāro    tuyhaṃ    vā   pamādamanvāya   dhātiyā   vā   pamādamanvāya
kaṭṭhaṃ  vā  kaṭhalaṃ  vā  mukhe  āhareyya  kinti  taṃ  3-  kareyyāsīti .
Āhareyyassāhaṃ  bhante  4-  sacāhaṃ  bhante  na  sakkuṇeyyaṃ  ādikeneva
āharituṃ   5-   vāmena  hatthena  sīsaṃ  pariggahetvā  dakkhiṇena  hatthena
vaṅkaṅguliṃ  katvā  salohitampi  āhareyyaṃ  taṃ  kissa  hetu  atthi  hi  6-
me bhante kumāre anukampāti.
     {94.1}  Evameva  kho  rājakumāra  yaṃ tathāgato vācaṃ 7- jānāti
abhūtaṃ    atacchaṃ   anatthasañhitaṃ   sā   ca   paresaṃ   appiyā   amanāpā
na  taṃ  tathāgato  vācaṃ  bhāsati  yampi  tathāgato  vācaṃ  jānāti bhūtaṃ tacchaṃ
anatthasañhitaṃ   sā   ca   paresaṃ   appiyā   amanāpā   tampi  tathāgato
vācaṃ   na   bhāsati   yañca   kho   tathāgato  vācaṃ  jānāti  bhūtaṃ  tacchaṃ
atthasañhitaṃ  sā  ca  paresaṃ  appiyā  amanāpā  tatra  kālaññū  tathāgato
hoti   tassā   vācāya   veyyākaraṇāya   yaṃ  tathāgato  vācaṃ  jānāti
abhūtaṃ  atacchaṃ  anatthasañhitaṃ  sā  ca  paresaṃ  piyā manāpā taṃ 8- tathāgato
vācaṃ  na  bhāsati  yampi  tathāgato  vācaṃ  jānāti  bhūtaṃ  tacchaṃ anatthasañhitaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. etthantare kumāroti atthi .  2 Ma. aṅge .  3 Ma. Yu. naṃ.
@4 Ma. sace bhante na sakkuṇeyya .  5 Sī. Yu. āhattuṃ .  6 Yu. hisaddo natthi.
@7 Ma. taṃ vācaṃ .  8 Ma. Yu. na taṃ.
Sā   ca   paresaṃ   piyā   manāpā   tampi  tathāgato  vācaṃ  na  bhāsati
yañca   kho   tathāgato   vācaṃ   jānāti   bhūtaṃ   tacchaṃ  atthasañhitaṃ  sā
ca   paresaṃ   piyā   manāpā   tatra   kālaññū  tathāgato  hoti  tassā
vācāya   byākaraṇāya   1-  taṃ  kissa  hetu  atthi  hi  2-  rājakumāra
tathāgatassa sattesu anukampāti.
     [95]    Ye   me   bhante   khattiyapaṇḍitāpi   brāhmaṇapaṇḍitāpi
gahapatipaṇḍitāpi     samaṇapaṇḍitāpi     pañhaṃ     abhisaṅkharitvā    tathāgataṃ
upasaṅkamitvā   pucchanti   pubbeva   nu   kho   etaṃ   bhante   bhagavato
cetaso   parivitakkitaṃ   hoti   ye   maṃ  upasaṅkamitvā  evaṃ  pucchissanti
tesāhaṃ   evaṃ   puṭṭho   evaṃ   byākarissāmīti   udāhu   ṭhānasovetaṃ
tathāgataṃ  paṭibhātīti  3-  .  tenahi  rājakumāra  taññevettha paṭipucchissāmi
yathā    te   khameyya   tathā   naṃ   byākareyyāsi   taṃ   kiṃ   maññasi
rājakumāra   kusalo   tvaṃ   rathassa   aṅgapaccaṅgānanti  .  evaṃ  bhante
kusalo ahaṃ rathassa aṅgapaccaṅgānanti.
     {95.1}  Taṃ kiṃ maññasi rājakumāra ye taṃ upasaṅkamitvā evaṃ puccheyyuṃ
kinnāmidaṃ  rathassa  aṅgapaccaṅganti  pubbeva  nukho  te  etaṃ  cetaso 4-
parivitakkitaṃ  assa  ye  maṃ  upasaṅkamitvā  evaṃ  pucchissanti  tesāhaṃ evaṃ
puṭṭho  5- evaṃ byākarissāmīti udāhu ṭhānasovetaṃ taṃ 6- paṭibhāseyyāti.
Ahaṃ   hi   bhante   rathiko   saññāto   kusalo   rathassa  aṅgapaccaṅgānaṃ
sabbāni    me   rathassa   aṅgapaccaṅgāni   suviditāni   ṭhānasovetaṃ   maṃ
@Footnote: 1 Yu. veyyākaraṇāya  2 Yu. hisaddo natthi .  3 Po. paṭibhāseyya .  4 Po. cetasā.
@5 Yu. evaṃ puṭṭhoti dve pāṭhā natthi .  6 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.
Paṭibhāseyyāti   .  evameva  kho  rājakumāra  ye  te  khattiyapaṇḍitāpi
brāhmaṇapaṇḍitāpi       gahapatipaṇḍitāpi       samaṇapaṇḍitāpi       pañhaṃ
abhisaṅkharitvā   tathāgataṃ   upasaṅkamitvā   pucchissanti   1-   ṭhānasovetaṃ
tathāgataṃ  paṭibhāti  taṃ  kissa  hetu  sā  hi rājakumāra tathāgatassa dhammadhātu
supaṭividdhā    2-    yassā   dhammadhātuyā   supaṭividdhattā   ṭhānasovetaṃ
tathāgataṃ paṭibhātīti.
     [96]   Evaṃ   vutte   abhayo  rājakumāro  bhagavantaṃ  etadavoca
abhikkantaṃ   bhante   abhikkantaṃ   bhante   seyyathāpi   bhante   nikkujjitaṃ
vā   ukkujjeyya   paṭicchannaṃ   vā   vivareyya   mūḷhassa   vā   maggaṃ
ācikkheyya   andhakāre  vā  telapajjotaṃ  dhāreyya  cakkhumanto  rūpāni
dakkhantīti   3-   evameva   bhagavatā  anekapariyāyena  dhammo  pakāsito
esāhaṃ    bhante    bhagavantaṃ   saraṇaṃ   gacchāmi   dhammañca   bhikkhusaṅghañca
upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṅgatanti.
               Abhayarājakumārasuttaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ.
                     ------------
@Footnote: 1 Ma. Yu. pucchanti .  2 Ma. suppaṭividitā .  3 Yu. dakkhintīti
@dissati. sabbattha īdisameva.
                      Bahuvedaniyasuttaṃ
     [97]  Evamme  sutaṃ  ekaṃ  samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane
anāthapiṇḍikassa   ārāme   .  atha  kho  pañcakaṅgo  thapati  yenāyasmā
udāyī   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   āyasmantaṃ   udāyiṃ  abhivādetvā
ekamantaṃ nisīdi.
     [98]  Ekamantaṃ  nisinno  kho  so 1- pañcakaṅgo thapati āyasmantaṃ
udāyiṃ   etadavoca   kati   nu   kho   bhante   udāyi  vedanā  vuttā
bhagavatāti  .  tisso  kho  gahapati  vedanā  vuttā  bhagavatā sukhā vedanā
dukkhā   vedanā   adukkhamasukhā  vedanā  imā  kho  gahapati  2-  tisso
vedanā   vuttā  bhagavatāti  .  na  kho  bhante  udāyi  tisso  vedanā
vuttā   bhagavatā   dve   vedanā   vuttā   bhagavatā   sukhā   vedanā
dukkhā   vedanā   yāyaṃ   bhante  adukkhamasukhā  vedanā  santasmiṃ  esā
paṇīte   sukhe   vuttā   bhagavatāti   .  dutiyampi  kho  āyasmā  udāyī
pañcakaṅgaṃ   thapatiṃ   etadavoca   na   kho  gahapati  dve  vedanā  vuttā
bhagavatā  tisso  vedanā  vuttā  bhagavatā  sukhā  vedanā  dukkhā vedanā
adukkhamasukhā vedanā imā kho gahapati tisso vedanā vuttā bhagavatāti.
     {98.1}   Dutiyampi   kho   pañcakaṅgo   thapati  āyasmantaṃ  udāyiṃ
etadavoca   na   kho   bhante  udāyi  tisso  vedanā  vuttā  bhagavatā
dve   vedanā   vuttā  bhagavatā  sukhā  vedanā  dukkhā  vedanā  yāyaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi .  2 Ma. thapati.
Bhante   adukkhamasukhā   vedanā   santasmiṃ   esā  paṇīte  sukhe  vuttā
bhagavatāti.
     {98.2}   Tatiyampi   kho   āyasmā   udāyī   pañcakaṅgaṃ   thapatiṃ
etadavoca   na   kho   gahapati   dve  vedanā  vuttā  bhagavatā  tisso
vedanā   vuttā   bhagavatā  sukhā  vedanā  dukkhā  vedanā  adukkhamasukhā
vedanā   imā   kho   gahapati   tisso   vedanā  vuttā  bhagavatāti .
Tatiyampi    kho    pañcakaṅgo   thapati   āyasmantaṃ   udāyiṃ   etadavoca
na   kho   bhante   udāyi   tisso   vedanā   vuttā   bhagavatā  dve
vedanā   vuttā   bhagavatā   sukhā   vedanā   dukkhā   vedanā   yāyaṃ
bhante   adukkhamasukhā   vedanā   santasmiṃ   esā  paṇīte  sukhe  vuttā
bhagavatāti  .  neva  kho  asakkhi  1-  āyasmā  udāyī  pañcakaṅgaṃ  thapatiṃ
saññāpetuṃ    na    panāsakkhi   pañcakaṅgo   thapati   āyasmantaṃ   udāyiṃ
saññāpetuṃ.
     [99]   Assosi   kho  āyasmā  ānando  āyasmato  udāyissa
pañcakaṅgena   thapatinā   saddhiṃ  imaṃ  kathāsallāpaṃ  .  atha  kho  āyasmā
ānando    yena    bhagavā    tenupasaṅkami    upasaṅkamitvā    bhagavantaṃ
abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi   .  ekamantaṃ  nisinno  kho  āyasmā
ānando    yāvatako    ahosi    āyasmato   udāyissa   pañcakaṅgena
thapatinā saddhiṃ kathāsallāpo taṃ sabbaṃ bhagavato ārocesi.
     {99.1} Evaṃ vutte bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca santaññeva
kho   ānanda   pariyāyaṃ   pañcakaṅgo  thapati  udāyissa  nābbhinumodi  2-
@Footnote: 1 Ma. sakkhi .  2 Ma. nābbhanumodi.
Santaññeva    ca    pana    pariyāyaṃ    udāyī    pañcakaṅgassa   thapatissa
nābbhinumodi   dvepānanda   vedanā   vuttā  mayā  pariyāyena  tissopi
vedanā  vuttā  mayā  pariyāyena  catassopi  1-  vedanā  vuttā  mayā
pariyāyena   pañcapi   vedanā   vuttā   mayā  pariyāyena  chapi  vedanā
vuttā   mayā  pariyāyena  aṭṭhārasapi  vedanā  vuttā  mayā  pariyāyena
chattiṃsāpi   vedanā   vuttā   mayā   pariyāyena   aṭṭhasatampi   vedanā
vuttā   mayā   pariyāyena   evaṃ   pariyāyadesito  kho  ānanda  mayā
dhammo  evaṃ  pariyāyadesite  kho  ānanda  mayā  dhamme ye aññamaññassa
subhāsitaṃ     sulapitaṃ     na     samanujānissanti     na    samanumaññissanti
na      samanumodissanti      tesametaṃ      pāṭikaṅkhaṃ      bhaṇḍanajātā
kalahajātā      vivādāpannā     aññamaññaṃ     mukhasattīhi     vitudantā
viharissantīti    evaṃ    pariyāyadesito   kho   ānanda   mayā   dhammo
evaṃ   pariyāyadesite   kho   ānanda   mayā  dhamme  ye  aññamaññassa
subhāsitaṃ    sulapitaṃ    samanujānissanti    samanumaññissanti    samanumodissanti
tesametaṃ   pāṭikaṅkhaṃ   samaggā   sammodamānā  avivadamānā  khīrodakībhūtā
aññamaññaṃ piyacakkhūhi sampassantā viharissanti.
     [100]   Pañca   kho   ime   ānanda   kāmaguṇā  katame  pañca
cakkhuviññeyyā   rūpā   iṭṭhā   kantā  manāpā  piyarūpā  kāmūpasañhitā
rajanīyā   sotaviññeyyā   saddā   ...   ghānaviññeyyā  gandhā  ...
Jivhāviññeyyā   rasā  ...  kāyaviññeyyā  phoṭṭhabbā  iṭṭhā  kantā
@Footnote: 1 Ma. catassopi vedanā vuttā mayā pariyāyenāti ime pāṭhā natthi.
Manāpā   piyarūpā   kāmūpasañhitā   rajanīyā   ime  kho  ānanda  pañca
kāmaguṇā  .  yaṃ  kho  ānanda  ime  pañca  kāmaguṇe  paṭicca  uppajjati
sukhaṃ somanassaṃ idaṃ vuccati kāmasukhaṃ.
     [101]   Yo   kho   ānanda   evaṃ  vadeyya  etaparamaṃ  sattā
sukhaṃ    somanassaṃ    paṭisaṃvedentīti   idamassa   nānujānāmi   taṃ   kissa
hetu    atthānanda    etamhā    sukhā   aññaṃ   sukhaṃ   abhikkantatarañca
paṇītatarañca    .    katamañcānanda    etamhā    sukhā    aññaṃ    sukhaṃ
abhikkantatarañca    paṇītatarañca    idhānanda    bhikkhu   vivicceva   kāmehi
vivicca   akusalehi   dhammehi   savitakkaṃ   savicāraṃ  vivekajaṃ  pītisukhaṃ  paṭhamaṃ
jhānaṃ    upasampajja    viharati   idaṃ   kho   ānanda   etamhā   sukhā
aññaṃ sukhaṃ abhikkantatarañca paṇītatarañca.
     {101.1}  Yo  kho  ānanda  evaṃ  vadeyya  etaparamaṃ sattā sukhaṃ
somanassaṃ    paṭisaṃvedentīti   idamassa   nānujānāmi   taṃ   kissa   hetu
atthānanda   etamhā   sukhā  aññaṃ  sukhaṃ  abhikkantatarañca  paṇītatarañca .
Katamañcānanda     etamhā     sukhā    aññaṃ    sukhaṃ    abhikkantatarañca
paṇītatarañca    idhānanda    bhikkhu    vitakkavicārānaṃ    vūpasamā   ajjhattaṃ
sampasādanaṃ   cetaso   ekodibhāvaṃ   avitakkaṃ   avicāraṃ  samādhijaṃ  pītisukhaṃ
dutiyaṃ  jhānaṃ  .pe.  tatiyaṃ  jhānaṃ  ...  catutthaṃ  jhānaṃ  upasampajja  viharati
idaṃ    kho   ānanda   etamhā   sukhā   aññaṃ   sukhaṃ   abhikkantatarañca
paṇītatarañca [1]-.
     {101.2}  Katamañcānanda  etamhā  sukhā  aññaṃ sukhaṃ abhikkantatarañca
@Footnote: 1 Ma. etthantare "yo kho evaṃ vadeyya .pe. iti dissati. Yu. yo kho ānanda evaṃ
@vadeyya .pe. iti dissati. ito parampi īdisaṭṭhāne pāṭhā evameva ñātabbā.
Paṇītatarañca    idhānanda    bhikkhu    sabbaso    rūpasaññānaṃ    samatikkamā
paṭighasaññānaṃ     atthaṅgamā    nānattasaññānaṃ    amanasikārā    ananto
ākāsoti    ākāsānañcāyatanaṃ    upasampajja    viharati    idaṃ    kho
ānanda etamhā sukhā aññaṃ sukhaṃ abhikkantatarañca paṇītatarañca.
     {101.3}  Katamañcānanda  etamhā  sukhā  aññaṃ sukhaṃ abhikkantatarañca
paṇītatarañca      idhānanda     bhikkhu     sabbaso     ākāsānañcāyatanaṃ
samatikkamma     anantaṃ     viññāṇanti     viññāṇañcāyatanaṃ    upasampajja
viharati   idaṃ   kho   ānanda   etamhā   sukhā   .pe.  katamañcānanda
etamhā   sukhā   aññaṃ   sukhaṃ   abhikkantatarañca   paṇītatarañca   idhānanda
bhikkhu     sabbaso     viññāṇañcāyatanaṃ    samatikkamma    natthi    kiñcīti
ākiñcaññāyatanaṃ   upasampajja   viharati   idaṃ   kho   ānanda   etamhā
sukhā   .pe.  katamañcānanda  etamhā  sukhā  aññaṃ  sukhaṃ  abhikkantatarañca
paṇītatarañca      idhānanda      bhikkhu      sabbaso     ākiñcaññāyatanaṃ
samatikkamma    nevasaññānāsaññāyatanaṃ    upasampajja   viharati   idaṃ   kho
ānanda etamhā sukhā aññaṃ sukhaṃ abhikkantatarañca paṇītatarañca.
     [102]  Yo kho ānanda evaṃ vadeyya etaparamaṃ sattā sukhaṃ somanassaṃ
paṭisaṃvedentīti   idamassa   nānujānāmi   taṃ   kissa   hetu   atthānanda
etamhā    sukhā    aññaṃ    sukhaṃ    abhikkantatarañca    paṇītatarañca  .
Katamañcānanda     etamhā     sukhā    aññaṃ    sukhaṃ    abhikkantatarañca
paṇītatarañca     idhānanda     bhikkhu    sabbaso    nevasaññānāsaññāyatanaṃ
Samatikkamma    saññāvedayitanirodhaṃ    upasampajja    viharati    idaṃ    kho
ānanda   etamhā   sukhā   aññaṃ   sukhaṃ  abhikkantatarañca  paṇītatarañca .
Ṭhānaṃ   kho   panetaṃ   ānanda   vijjati   yaṃ   aññatitthiyā  paribbājakā
evaṃ    vadeyyuṃ   saññāvedayitanirodhaṃ   samaṇo   gotamo   āha   tañca
sukhasmiṃ   paññapeti   tayidaṃ   kiṃsu   tayidaṃ   kathaṃsūti   evaṃvādino  ānanda
aññatitthiyā   paribbājakā   evamassu  vacanīyā  na  kho  āvuso  bhagavā
sukhaṃyeva   vedanaṃ   sandhāya   sukhasmiṃ   paññapeti  apicāvuso  yattha  yattha
sukhaṃ upalabbhati yahiṃ yahiṃ taṃ taṃ tathāgato sukhasmiṃ paññapetīti.
     Idamavoca    bhagavā    attamano   āyasmā   ānando   bhagavato
bhāsitaṃ abhinandīti.
                 Bahuvedaniyasuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.
                     ------------
                       Apaṇṇakasuttaṃ
     [103]  Evamme  sutaṃ  ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikañcaramāno
mahatā  bhikkhusaṅghena  saddhiṃ  yena  sālā  nāma  kosalānaṃ  brāhmaṇagāmo
tadavasari   .   assosuṃ  kho  sāleyyakā  brāhmaṇagahapatikā  samaṇo  khalu
bho  gotamo  sakyaputto  sakyakulā  pabbajito  kosalesu  cārikañcaramāno
mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ sālaṃ anuppatto.
     {103.1}  Taṃ  kho  pana  bhavantaṃ  gotamaṃ  evaṃkalyāṇo  kittisaddo
abbhuggato   itipi  so  bhagavā  arahaṃ  sammāsambuddho  vijjācaraṇasampanno
sugato   lokavidū  anuttaro  purisadammasārathi  satthā  devamanussānaṃ  buddho
bhagavā  1-  so  imaṃ  lokaṃ  sadevakaṃ  samārakaṃ  sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ
pajaṃ  sadevamanussaṃ  sayaṃ  abhiññā  sacchikatvā  pavedeti  so  dhammaṃ deseti
ādikalyāṇaṃ    majjhekalyāṇaṃ    pariyosānakalyāṇaṃ    sātthaṃ    sabyañjanaṃ
kevalaparipuṇṇaṃ  parisuddhaṃ  brahmacariyaṃ  pakāseti  sādhu  kho  pana  tathārūpānaṃ
arahataṃ dassanaṃ hotīti.
     {103.2}  Atha  kho  sāleyyakā  brāhmaṇagahapatikā  yena  bhagavā
tenupasaṅkamiṃsu    upasaṅkamitvā    appekacce    bhagavantaṃ   abhivādetvā
ekamantaṃ   nisīdiṃsu   appekacce   bhagavatā   saddhiṃ  sammodiṃsu  sammodanīyaṃ
kathaṃ    sārāṇīyaṃ    vītisāretvā    ekamantaṃ    nisīdiṃsu    appekacce
yena      bhagavā      tenañjalimpaṇāmetvā      ekamantaṃ     nisīdiṃsu
@Footnote: 1 Ma. bhagavāti.
Appekacce   bhagavato  santike  nāmagottaṃ  sāvetvā  ekamantaṃ  nisīdiṃsu
appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
     [104]   Ekamantaṃ   nisinne  kho  sāleyyake  brāhmaṇagahapatike
bhagavā   etadavoca   atthi   pana  vo  gahapatayo  koci  manāpo  satthā
yasmiṃ   vo   ākāravatī  saddhā  paṭiladdhāti  .  natthi  kho  no  bhante
koci   manāpo   satthā   yasmiṃ  no  ākāravatī  saddhā  paṭiladdhāti .
Manāpaṃ   vo   gahapatayo   satthāraṃ   alabhantehi   ayaṃ  apaṇṇako  dhammo
samādāya    vattitabbo    apaṇṇako   hi   gahapatayo   dhammo   samatto
samādinno   so   vo   bhavissati   dīgharattaṃ   hitāya  sukhāya  .  katamo
ca gahapatayo apaṇṇako dhammo 1-.
     [105]   Santi   gahapatayo   eke   samaṇabrāhmaṇā  evaṃvādino
evaṃdiṭṭhino   natthi   dinnaṃ  natthi  yiṭṭhaṃ  natthi  hutaṃ  natthi  sukaṭadukkaṭānaṃ
kammānaṃ   phalaṃ   vipāko   natthi  ayaṃ  loko  natthi  paro  loko  natthi
mātā    natthi    pitā   natthi   sattā   opapātikā   natthi   loke
samaṇabrāhmaṇā    sammaggatā    sammāpaṭipannā    ye    imañca   lokaṃ
parañca    lokaṃ   sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā   pavedentīti   tesaññeva
kho      gahapatayo      samaṇabrāhmaṇānaṃ     eke     samaṇabrāhmaṇā
ujuvipaccanīkavādā    te    evamāhaṃsu    atthi    dinnaṃ   atthi   yiṭṭhaṃ
atthi    hutaṃ    atthi   sukaṭadukkaṭānaṃ   kammānaṃ   phalaṃ   vipāko   atthi
ayaṃ   loko   atthi   paro   loko   atthi  mātā  atthi  pitā  atthi
@Footnote: 1 Ma. samādāYu...hitāya sukhāya.
Sattā    opapātikā    atthi    loke    samaṇabrāhmaṇā   sammaggatā
sammāpaṭipannā    ye   imañca   lokaṃ   parañca   lokaṃ   sayaṃ   abhiññā
sacchikatvā    pavedentīti    .   taṃ   kiṃ   maññatha   gahapatayo   nanume
samaṇabrāhmaṇā      aññamaññaṃ      1-      ujuvipaccanīkavādāti    .
Evaṃ bhante.
     [106]   Tatra   gahapatayo  ye  te  samaṇabrāhmaṇā  evaṃvādino
evaṃdiṭṭhino   natthi   dinnaṃ   natthi   yiṭṭhaṃ   natthi   hutaṃ   .pe.   ye
imañca   lokaṃ   parañca   lokaṃ   sayaṃ   abhiññā  sacchikatvā  pavedentīti
tesametaṃ  pāṭikaṅkhaṃ  yamidaṃ   2-  kāyasucaritaṃ  vacīsucaritaṃ  manosucaritaṃ  ime
tayo   kusale   dhamme   abhinibbajjetvā  yamidaṃ  kāyaduccaritaṃ  vacīduccaritaṃ
manoduccaritaṃ   ime   tayo   akusale   dhamme  samādāya  vattissanti  taṃ
kissa   hetu   na   hi  te  bhonto  samaṇabrāhmaṇā  passanti  akusalānaṃ
dhammānaṃ   ādīnavaṃ   okāraṃ   saṅkilesaṃ   kusalānaṃ   dhammānaṃ  nekkhamme
ānisaṃsaṃ vodānapakkhaṃ.
     {106.1}  Santaṃyeva  kho  pana  paraṃ  lokaṃ  natthi  paro lokotissa
diṭṭhi  hoti  sāssa  hoti  micchādiṭṭhi  .  santaṃyeva  kho  pana  paraṃ lokaṃ
natthi   paro   lokoti   saṅkappeti   svāssa  hoti  micchāsaṅkappo .
Santaṃyeva  kho  pana  paraṃ  lokaṃ  natthi  paro  lokoti  vācaṃ bhāsati sāssa
hoti   micchāvācā   .   santaṃyeva   kho  pana  paraṃ  lokaṃ  natthi  paro
lokoti   āha   ye   te   arahanto  paralokaviduno  tesamayaṃ  paccanīkaṃ
karoti   .   santaṃyeva   kho   pana   paraṃ   lokaṃ  natthi  paro  lokoti
@Footnote: 1 Ma. Yu. aññamaññasusa .   2 Ma. yadidaṃ. sabbatthāpi īdisameva.
Paraṃ   saññapeti  1-  sāssa  hoti  asaddhammasaññatti  2-  tāya  ca  pana
asaddhammasaññattiyā 3- attānukkaṃseti paraṃ vambheti.
     {106.2}  Iti  pubbeva  kho  panassa  susīlyaṃ  pahīnaṃ  hoti dussīlyaṃ
paccupaṭṭhitaṃ   ayañca   micchādiṭṭhi   micchāsaṅkappo   micchāvācā  ariyānaṃ
paccanīkatā   asaddhammasaññatti  attukkaṃsanā  paravambhanā  .  evaṃsime  4-
aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti micchādiṭṭhipaccayā.
     [107]    Tatra   gahapatayo   viññū   puriso   iti   paṭisañcikkhati
sace   kho   natthi   paro   loko  evamayaṃ  bhavaṃ  purisapuggalo  kāyassa
bhedā   parammaraṇā  5-  sotthimattānaṃ  karissati  sace  kho  atthi  paro
loko    evamayaṃ    bhavaṃ   purisapuggalo   kāyassa   bhedā   parammaraṇā
apāyaṃ   duggatiṃ   vinipātaṃ  nirayaṃ  upapajjissati  .  kāmaṃ  kho  pana  māhu
paro    loko   hotu   nesaṃ   bhavataṃ   samaṇabrāhmaṇānaṃ   saccaṃ   vacanaṃ
atha   ca   panāyaṃ   bhavaṃ  purisapuggalo  diṭṭheva  dhamme  viññūnaṃ  gārayho
dussīlo purisapuggalo micchādiṭṭhī natthikavādoti.
     {107.1}  Sace  kho  attheva  paro  loko  evaṃ  imassa bhoto
purisapuggalassa    ubhayattha    kaliggāho   6-   yañca   diṭṭheva   dhamme
viññūnaṃ   gārayho   yañca   kāyassa   bhedā  parammaraṇā  apāyaṃ  duggatiṃ
vinipātaṃ    nirayaṃ    upapajjissati   .   evamassāyaṃ   apaṇṇako   dhammo
dussamatto samādinno 7- ekaṃsaṃ pharitvā tiṭṭhati riñcati kusalaṭṭhānaṃ. 8-
@Footnote: 1 Ma. Yu. saññāpeti. sabbatthāpi īdisameva .   2 Po. ...paññatti .   3 Po. ...
@paññattiyā .   4 Ma. evamassime .   5 Ma. Yu. parammaraṇāti natthi .   6 Ma. Yu.
@kaliggaho .   7 Po. dussamādinno .   8 Ma. Yu. kusalaṃ ṭhānaṃ.
     [108]   Tatra   gahapatayo  ye  te  samaṇabrāhmaṇā  evaṃvādino
evaṃdiṭṭhino    atthi    dinnaṃ    .pe.   ye   imañca   lokaṃ   parañca
lokaṃ   sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā   pavedentīti   tesametaṃ   pāṭikaṅkhaṃ
yamidaṃ   kāyaduccaritaṃ   vacīduccaritaṃ   manoduccaritaṃ   ime   tayo   akusale
dhamme    abhinibbajjetvā    yamidaṃ   kāyasucaritaṃ   vacīsucaritaṃ   manosucaritaṃ
ime   tayo   kusale   dhamme   samādāya   vattissanti  taṃ  kissa  hetu
passanti    hi    te    bhonto   samaṇabrāhmaṇā   akusalānaṃ   dhammānaṃ
ādīnavaṃ   okāraṃ   saṅkilesaṃ   kusalānaṃ   dhammānaṃ   nekkhamme  ānisaṃsaṃ
vodānapakkhaṃ.
     {108.1}  Santaṃyeva  kho  pana  paraṃ  lokaṃ  atthi  paro lokotissa
diṭṭhi  hoti  sāssa  hoti  sammādiṭṭhi  .  santaṃyeva  kho  pana  paraṃ lokaṃ
atthi   paro   lokoti   saṅkappeti   svāssa  hoti  sammāsaṅkappo .
Santaṃyeva  kho  pana  paraṃ  lokaṃ  atthi  paro  lokoti  vācaṃ bhāsati sāssa
hoti  sammāvācā  .  santaṃyeva  kho  pana  paraṃ  lokaṃ atthi paro lokoti
āha ye te arahanto paralokaviduno tesamayaṃ na paccanīkaṃ karoti.
     {108.2} Santaṃyeva kho pana paraṃ lokaṃ atthi paro lokoti paraṃ saññapeti
sāssa    hoti    saddhammasaññatti   tāya   ca   pana   saddhammasaññattiyā
nevattānukkaṃseti   na   paraṃ   vambheti   .   iti  pubbeva  kho  panassa
dussīlyaṃ    pahīnaṃ    hoti    susīlyaṃ    paccupaṭṭhitaṃ   ayañca   sammādiṭṭhi
sammāsaṅkappo    sammāvācā   ariyānaṃ   appaccanīkatā   saddhammasaññatti
Anattukkaṃsanā  1-  aparavambhanā  .  evaṃsime  2-  aneke kusalā dhammā
sambhavanti sammādiṭṭhipaccayā.
     [109]    Tatra   gahapatayo   viññū   puriso   iti   paṭisañcikkhati
sace   kho   atthi   paro   loko  evamayaṃ  bhavaṃ  purisapuggalo  kāyassa
bhedā   parammaraṇā   sugatiṃ   saggaṃ   lokaṃ   upapajjissati  .  kāmaṃ  kho
pana    māhu    paro   loko   hotu   nesaṃ   bhavataṃ   samaṇabrāhmaṇānaṃ
saccaṃ   vacanaṃ   atha   ca   panāyaṃ   bhavaṃ   purisapuggalo   diṭṭheva  dhamme
viññūnaṃ   pāsaṃso   sīlavā   purisapuggalo   sammādiṭṭhī   atthikavādoti .
Sace   kho   attheva  paro  loko  evaṃ  imassa  bhoto  purisapuggalassa
ubhayattha   kaṭaggāho   3-   yañca   diṭṭheva   dhamme   viññūnaṃ  pāsaṃso
yañca   kāyassa   bhedā  parammaraṇā  sugatiṃ  saggaṃ  lokaṃ  upapajjissati .
Evamassāyaṃ    apaṇṇako    dhammo    susamatto    samādinno    ubhayaṃsaṃ
pharitvā tiṭṭhati riñcati akusalaṭṭhānaṃ 4-.
     [110]   Santi   gahapatayo   eke   samaṇabrāhmaṇā  evaṃvādino
evaṃdiṭṭhino  karato  kārayato  chindato  chedāpayato pacato 5- pacāpayato
socato   socāpayato   kilamato  kilamāpayato  6-  phandato  phandāpayato
pāṇamatipātāpayato   7-   adinnaṃ   ādiyato   sandhiṃ   chindato  nillopaṃ
harato   ekāgārikaṃ   karoto   paripanthe   tiṭṭhato   paradāraṃ  gacchato
@Footnote: 1 Ma. anattukkaṃsanāparavambhanā .   2 Ma. evamassime .   3 Ma. Yu. kaṭaggaho.
@4 Ma. Yu. akusalaṃ ṭhānanti dissati .   5 Yu. Ma. pācayato .   6 Sī. Yu. socayato
@kilamayatoti pāṭhā  dissanti .   7 Sī. Yu. pāṇamatimāpayato.
Musā   bhaṇato   karoto  na  karīyati  pāpaṃ  khurapariyantena  cepi  cakkena
yo    imissā   paṭhaviyā   pāṇe   ekamaṃsakhalaṃ   ekamaṃsapuñjaṃ   kareyya
natthi    tatonidānaṃ   pāpaṃ   natthi   pāpassa   āgamo   dakkhiṇaṃ   cepi
gaṅgāya   tīraṃ   gaccheyya   hananto  ghātento  chindanto  chedāpento
pacanto    pācento    natthi    tatonidānaṃ    pāpaṃ   natthi   pāpassa
āgamo   uttaraṃ   cepi   gaṅgāya   tīraṃ  gaccheyya  dadanto  dāpento
yajanto   yajāpento   1-   natthi   tatonidānaṃ   puññaṃ  natthi  puññassa
āgamo    dānena    damena    saññamena   saccavajjena   natthi   puññaṃ
natthi puññassa āgamoti.
     {110.1}   Tesaṃyeva   kho   gahapatayo   samaṇabrāhmaṇānaṃ  eke
samaṇabrāhmaṇā   ujuvipaccanīkavādā   te   evamāhaṃsu   karato  kārayato
chindato   chedāpayato  pacato  pacāpayato  socato  socāpayato  kilamato
kilamāpayato     phandato    phandāpayato    pāṇamatipātāpayato    adinnaṃ
ādiyato  sandhiṃ  chindato  nillopaṃ  harato  ekāgārikaṃ  karoto paripanthe
tiṭṭhato  paradāraṃ  gacchato  musā  bhaṇato karoto karīyati pāpaṃ khurapariyantena
cepi  cakkena  yo  imissā paṭhaviyā pāṇe ekamaṃsakhalaṃ ekamaṃsapuñjaṃ kareyya
atthi    tatonidānaṃ   pāpaṃ   atthi   pāpassa   āgamo   dakkhiṇaṃ   cepi
gaṅgāya   tīraṃ   gaccheyya   hananto  ghātento  chindanto  chedāpento
pacanto    pācento    atthi    tatonidānaṃ    pāpaṃ   atthi   pāpassa
āgamo   uttaraṃ   cepi   gaṅgāya   tīraṃ  gaccheyya  dadanto  dāpento
@Footnote: 1 Yu. yājento.
Yajanto    yajāpento    atthi    tatonidānaṃ   puññaṃ   atthi   puññassa
āgamo   dānena   damena   saññamena   saccavajjena   1-  atthi  puññaṃ
atthi   puññassa   āgamoti   .   taṃ   kiṃ   maññatha   gahapatayo   nanume
samaṇabrāhmaṇā     aññamaññassa     ujuvipaccanīkavādāti     .     evaṃ
bhante.
     [111]   Tatra   gahapatayo  ye  te  samaṇabrāhmaṇā  evaṃvādino
evaṃdiṭṭhino   karato  kārayato  chindato  chedāpayato  pacato  pacāpayato
socato    socāpayato   kilamato   kilamāpayato   phandato   phandāpayato
pāṇamatipātāpayato    adinnaṃ    ādiyato    sandhiṃ    chindato   nillopaṃ
harato   ekāgārikaṃ   karoto   paripanthe   tiṭṭhato   paradāraṃ  gacchato
musā   bhaṇato   karoto  na  karīyati  pāpaṃ  khurapariyantena  cepi  cakkena
yo    imissā   paṭhaviyā   pāṇe   ekamaṃsakhalaṃ   ekamaṃsapuñjaṃ   kareyya
natthi    tatonidānaṃ   pāpaṃ   natthi   pāpassa   āgamo   dakkhiṇaṃ   cepi
gaṅgāya   tīraṃ   gaccheyya   hananto  ghātento  .pe.  dānena  damena
saññamena saccavajjena natthi puññaṃ natthi puññassa āgamoti.
     {111.1}   Tesametaṃ   pāṭikaṅkhaṃ   yamidaṃ   kāyasucaritaṃ   vacīsucaritaṃ
manosucaritaṃ   ime   tayo   kusale   dhamme  abhinibbajjetvā  2-  yamidaṃ
kāyaduccaritaṃ  vacīduccaritaṃ  manoduccaritaṃ  ime  tayo akusale dhamme samādāya
vattissanti  taṃ  kissa  hetu  na  hi  te  bhonto  samaṇabrāhmaṇā passanti
akusalānaṃ   dhammānaṃ   ādīnavaṃ   okāraṃ   saṅkilesaṃ   kusalānaṃ   dhammānaṃ
@Footnote: 1 Ma. saccavācena .  2 Ma. abhinibbijjitvā.
Nekkhamme   ānisaṃsaṃ   vodānapakkhaṃ  .  santaṃyeva  kho  pana  kiriyaṃ  natthi
kiriyātissa   diṭṭhi   hoti   sāssa  hoti  micchādiṭṭhi  .  santaṃyeva  kho
pana  kiriyaṃ  natthi  kiriyāti  saṅkappeti  svāssa  hoti  micchāsaṅkappo .
Santaṃyeva   kho   pana  kiriyaṃ  natthi  kiriyāti  vācaṃ  bhāsati  sāssa  hoti
micchāvācā  .  santaṃyeva  kho  pana  kiriyaṃ  natthi  kiriyāti  āha ye te
arahanto   kiriyavādā  tesamayaṃ  paccanīkaṃ  karoti  .  santaṃyeva  kho  pana
kiriyaṃ   natthi   kiriyāti   paraṃ   saññapeti  sāssa  hoti  asaddhammasaññatti
tāya ca pana asaddhammasaññattiyā attānukkaṃseti paraṃ vambheti.
     {111.2}  Iti  pubbeva  kho  panassa  susīlyaṃ  pahīnaṃ  hoti dussīlyaṃ
paccupaṭṭhitaṃ   ayañca   micchādiṭṭhi   micchāsaṅkappo   micchāvācā  ariyānaṃ
paccanīkatā    asaddhammasaññatti    attukkaṃsanā    1-    paravambhanā  .
Evaṃsime 2- aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti micchādiṭṭhipaccayā.
     [112]    Tatra   gahapatayo   viññū   puriso   iti   paṭisañcikkhati
sace   kho   natthi   kiriyā  evamayaṃ  bhavaṃ  purisapuggalo  kāyassa  bhedā
parammaraṇā   3-   sotthimattānaṃ  karissati  .  sace  kho   atthi  kiriyā
evamayaṃ   bhavaṃ   purisapuggalo  kāyassa  bhedā  parammaraṇā  apāyaṃ  duggatiṃ
vinipātaṃ   nirayaṃ   upapajjissati   .  kāmaṃ  kho  pana  māhu  kiriyā  hotu
nesaṃ   bhavataṃ   samaṇabrāhmaṇānaṃ   saccaṃ   vacanaṃ   atha   ca   panāyaṃ  bhavaṃ
purisapuggalo   diṭṭheva   dhamme   viññūnaṃ  gārayho  dussīlo  purisapuggalo
@Footnote: 1 Ma. attukkaṃsanaparavambhanaṃ .   2 Ma. evassime .  3 Ma. Yu. parammaraṇāti natthi.
Puggalo   micchādiṭṭhī   akiriyavādoti   .   sace   kho  attheva  kiriyā
evaṃ    imassa    bhoto   purisapuggalassa   ubhayattha   kaliggāho   yañca
diṭṭheva   dhamme   viññūnaṃ   gārayho  yañca  kāyassa  bhedā  parammaraṇā
apāyaṃ   duggatiṃ   vinipātaṃ   nirayaṃ   upapajjissatīti   1-  .  evamassāyaṃ
apaṇṇako   dhammo   dussamatto   samādinno   ekaṃsaṃ   pharitvā   tiṭṭhati
riñcati kusalaṭṭhānaṃ.
     [113]   Tatra   gahapatayo  ye  te  samaṇabrāhmaṇā  evaṃvādino
evaṃdiṭṭhino   karato  kārayato  chindato  chedāpayato  pacato  pacāpayato
socato    socāpayato   kilamato   kilamāpayato   phandato   phandāpayato
pāṇamatipātāpayato    adinnaṃ    ādiyato    sandhiṃ    chindato   nillopaṃ
harato   ekāgārikaṃ   karoto   paripanthe   tiṭṭhato   paradāraṃ  gacchato
musā   bhaṇato   karato  karīyati  pāpaṃ  khurapariyantena  cepi  cakkena  yo
imissā   paṭhaviyā   pāṇe   ekamaṃsakhalaṃ   ekamaṃsapuñjaṃ   kareyya   atthi
tatonidānaṃ    pāpaṃ   atthi   pāpassa   āgamo   dakkhiṇañcepi   gaṅgāya
tīraṃ   gaccheyya   hananto   ghātento  chindanto  chedāpento  pacanto
pācento    atthi    tatonidānaṃ    pāpaṃ    atthi   pāpassa   āgamo
uttarañcepi   gaṅgāya   tīraṃ   gaccheyya   dadanto   dāpento  yajanto
yajāpento    atthi    tatonidānaṃ    puññaṃ   atthi   puññassa   āgamo
dānena   damena   saññamena   saccavajjena   atthi   puññaṃ  [1]-  atthi
puññassa āgamoti.
     {113.1}     Tesametaṃ     pāṭikaṅkhaṃ     yamidaṃ     kāyaduccaritaṃ
@Footnote: 1 Po. etthantare "atthi tato nidānaṃ puññanti ime pāṭhā dissanti.
Vacīduccaritaṃ   manoduccaritaṃ   ime  tayo  akusale  dhamme  abhinibbajjetvā
yamidaṃ   kāyasucaritaṃ   vacīsucaritaṃ   manosucaritaṃ   ime  tayo  kusale  dhamme
samādāya  vattissantīti  1-  taṃ  kissa  hetu  passanti  hi te 2- bhonto
samaṇabrāhmaṇā    akusalānaṃ    dhammānaṃ    ādīnavaṃ   okāraṃ   saṅkilesaṃ
kusalānaṃ   dhammānaṃ   nekkhamme   ānisaṃsaṃ   vodānapakkhaṃ   .   santaṃyeva
kho    pana   kiriyaṃ   atthi   kiriyātissa   diṭṭhi   hoti   sāssa   hoti
sammādiṭṭhi   .   santaṃyeva   kho  pana  kiriyaṃ  atthi  kiriyāti  saṅkappeti
svāssa   hoti   sammāsaṅkappo   .   santaṃyeva  kho  pana  kiriyaṃ  atthi
kiriyāti   vācaṃ   bhāsati   sāssa   hoti   sammāvācā   .   santaṃyeva
kho   pana   kiriyaṃ  atthi  kiriyāti  āha  ye  te  arahanto  kiriyavādā
tesamayaṃ   na   paccanīkaṃ   karoti   .   santaṃyeva  kho  pana  kiriyaṃ  atthi
kiriyāti    paraṃ    saññapeti    sāssa    hoti   saddhammasaññatti   tāya
ca pana saddhammasaññattiyā nevattānukkaṃseti na paraṃ vambheti.
     {113.2}  Iti  pubbeva  kho  panassa  dussīlyaṃ  pahīnaṃ  hoti sulīlyaṃ
paccupaṭṭhitaṃ   ayañca   sammādiṭṭhi   sammāsaṅkappo   sammāvācā  ariyānaṃ
appaccanīkatā     saddhammasaññatti     anattukkaṃsanā    aparavambhanā   .
Evaṃsime aneke kusalā dhammā sambhavanti sammādiṭṭhipaccayā.
     [114]    Tatra   gahapatayo   viññū   puriso   iti   paṭisañcikkhati
sace   kho   atthi   kiriyā  evamayaṃ  bhavaṃ  purisapuggalo  kāyassa  bhedā
parammaraṇā   sugatiṃ   saggaṃ   lokaṃ   upapajjissati   .   kāmaṃ   kho  pana
@Footnote: 1 Ma. Yu. itisaddo natthi .    2 Ma. teti natthi.
Māhu    kiriyā   hotu   nesaṃ   bhavataṃ   samaṇabrāhmaṇānaṃ   saccaṃ   vacanaṃ
atha   ca   panāyaṃ   bhavaṃ   purisapuggalo  diṭṭheva  dhamme  viññūnaṃ  pāsaṃso
sīlavā   purisapuggalo   sammādiṭṭhī   kiriyavādoti  .  sace  kho  attheva
kiriyā    evaṃ   imassa   bhoto   purisapuggalassa   ubhayattha   kaṭaggāho
yañca    diṭṭheva   dhamme   viññūnaṃ   pāsaṃso   yañca   kāyassa   bhedā
parammaraṇā    sugatiṃ    saggaṃ    lokaṃ    upapajjissati   .   evamassāyaṃ
apaṇṇako    dhammo    susamatto    samādinno   1-   ubhayaṃsaṃ   pharitvā
tiṭṭhati riñcati akusalaṭṭhānaṃ.
     [115]   Santi   gahapatayo   eke   samaṇabrāhmaṇā  evaṃvādino
evaṃdiṭṭhino    natthi    hetu   natthi   paccayo   sattānaṃ   saṅkilesāya
ahetū   appaccayā   sattā   saṅkilissanti   natthi  hetu  natthi  paccayo
sattānaṃ    visuddhiyā    ahetū   appaccayā   sattā   visujjhanti   natthi
balaṃ   natthi   viriyaṃ   natthi   purisathāmo   natthi   purisaparakkamo   sabbe
sattā   sabbe   pāṇā   sabbe   bhūtā   sabbe  jīvā  avasā  abalā
aviriyā     niyatisaṅgatibhāvapariṇatā    2-    chasvevābhijātīsu    sukhadukkhaṃ
paṭisaṃvedentīti    tesaṃyeva   kho   gahapatayo   samaṇabrāhmaṇānaṃ   eke
samaṇabrāhmaṇā    ujuvipaccanīkavādā    te    evamāhaṃsu   atthi   hetu
atthi    paccayo   sattānaṃ   saṅkilesāya   sahetū   sappaccayā   sattā
saṅkilissanti    atthi    hetu    atthi    paccayo   sattānaṃ   visuddhiyā
sahetū    sappaccayā    sattā   visujjhanti   atthi   balaṃ   atthi   viriyaṃ
@Footnote: 1 Po. susamādinno .    2 Ma. ... sabhāvapariṇatā.
Atthi   purisathāmo   atthi   purisaparakkamo   1-   sabbe  sattā  sabbe
pāṇā   sabbe   bhūtā   sabbe   jīvā   savasā   2-  sabalā  saviriyā
niyatisaṅgatibhāvapariṇatā    chasvevābhijātīsu   sukhadukkhaṃ   paṭisaṃvedentīti  .
Taṃ   kiṃ   maññatha   gahapatayo   nanume   samaṇabrāhmaṇā   aññamaññaṃ   3-
ujuvipaccanīkavādāti. Evaṃ bhante.
     [116]   Tatra   gahapatayo  ye  te  samaṇabrāhmaṇā  evaṃvādino
evaṃdiṭṭhino    natthi    hetu   natthi   paccayo   sattānaṃ   saṅkilesāya
ahetū    appaccayā    sattā    saṅkilissanti    natthi    hetu   natthi
paccayo   sattānaṃ   visuddhiyā   ahetū   appaccayā   sattā   visujjhanti
natthi    balaṃ   natthi   viriyaṃ   natthi   purisathāmo   natthi   purisaparakkamo
sabbe   sattā   sabbe   pāṇā   sabbe   bhūtā  sabbe  jīvā  avasā
abalā    aviriyā    niyatisaṅgatibhāvapariṇatā    chasvevābhijātīsu   sukhadukkhaṃ
paṭisaṃvedentīti    tesametaṃ    pāṭikaṅkhaṃ   yamidaṃ   kāyasucaritaṃ   vacīsucaritaṃ
manosucaritaṃ    ime    tayo   kusale   dhamme   abhinibbajjetvā   yamidaṃ
kāyaduccaritaṃ   vacīduccaritaṃ   manoduccaritaṃ   ime   tayo   akusale  dhamme
samādāya    vattissanti    taṃ   kissa   hetu   na   hi   te   bhonto
samaṇabrāhmaṇā    passanti    akusalānaṃ    dhammānaṃ    ādīnavaṃ   okāraṃ
saṅkilesaṃ   kusalānaṃ   dhammānaṃ   nekkhamme   ānisaṃsaṃ   vodānapakkhaṃ  .
Santaṃyeva   kho   pana   hetuṃ   natthi   hetūtissa   diṭṭhi   hoti  sāssa
hoti   micchādiṭṭhi   .   santaṃyeva   kho   pana   hetuṃ   natthi   hetūti
@Footnote: 1 Yu. etthantare nakāro atthi. potthakepi īdisoyeva. 2 Yu. avasā abalā
@aviriyā. potthakepi īdisoyeva .    3 Ma. Yu. aññamaññassa.
Saṅkappeti   svāssa   hoti   micchāsaṅkappo   .   santaṃyeva  kho  pana
hetuṃ   natthi   hetūti   vācaṃ   bhāsati   sāssa   hoti  micchāvācā .
Santaṃyeva   kho   pana   hetuṃ   natthi  hetūti  āha  ye  te  arahanto
hetuvādā   tesamayaṃ   paccanīkaṃ   karoti   .  santaṃyeva  kho  pana  hetuṃ
natthi    hetūti    paraṃ    saññapeti    sāssa   hoti   asaddhammasaññatti
tāya ca pana asaddhammasaññattiyā attānukkaṃseti paraṃ vambheti.
     {116.1} Iti pubbeva kho panassa susīlyaṃ pahīnaṃ hoti dussīlyaṃ paccupaṭṭhitaṃ
ayañca   micchādiṭṭhi   micchāsaṅkappo   micchāvācā   ariyānaṃ  paccanīkatā
asaddhammasaññatti   attānukkaṃsanā   paravambhanā   .   evaṃsime   aneke
pāpakā akusalā dhammā sambhavanti micchādiṭṭhipaccayā.
     [117]    Tatra   gahapatayo   viññū   puriso   iti   paṭisañcikkhati
sace   kho   natthi   hetu   evamayaṃ  bhavaṃ  purisapuggalo  kāyassa  bhedā
parammaraṇā   1-   sotthimattānaṃ   karissati   .  sace  kho  atthi  hetu
evamayaṃ    bhavaṃ    purisapuggalo   kāyassa   bhedā   parammaraṇā   apāyaṃ
duggatiṃ   vinipātaṃ   nirayaṃ   upapajjissati  .  kāmaṃ  kho  pana  māhu  hetu
hotu   nesaṃ   bhavataṃ   samaṇabrāhmaṇānaṃ   saccaṃ   vacanaṃ   atha  ca  panāyaṃ
bhavaṃ    purisapuggalo    diṭṭheva    dhamme   viññūnaṃ   gārayho   dussīlo
purisapuggalo    micchādiṭṭhī   ahetukavādoti   .   sace   kho   attheva
hetu    evaṃ    imassa   bhoto   purisapuggalassa   ubhayattha   kaliggāho
yañca   diṭṭheva   dhamme   viññūnaṃ   gārayho   yañca   kāyassa   bhedā
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi.
Parammaraṇā   apāyaṃ  duggatiṃ  vinipātaṃ  nirayaṃ  upapajjissati  .  evamassāyaṃ
apaṇṇako   dhammo   dussamatto   samādinno   ekaṃsaṃ   pharitvā   tiṭṭhati
riñcati kusalaṭṭhānaṃ.
     [118]   Tatra   gahapatayo  ye  te  samaṇabrāhmaṇā  evaṃvādino
evaṃdiṭṭhino    atthi    hetu   atthi   paccayo   sattānaṃ   saṅkilesāya
sahetū   sappaccayā   sattā   saṅkilissanti   atthi  hetu  atthi  paccayo
sattānaṃ    visuddhiyā    sahetū   sappaccayā   sattā   visujjhanti   atthi
balaṃ   atthi   viriyaṃ   atthi   purisathāmo   atthi   purisaparakkamo   sabbe
sattā   sabbe   pāṇā   sabbe   bhūtā   sabbe  jīvā  savasā  sabalā
saviriyā       niyatisaṅgatibhāvapariṇatā      chasvevābhijātīsu      sukhadukkhaṃ
paṭisaṃvedentīti   tesametaṃ   pāṭikaṅkhaṃ   yamidaṃ   kāyaduccaritaṃ   vacīduccaritaṃ
manoduccaritaṃ   ime   tayo   akusale   dhamme   abhinibbajjetvā   yamidaṃ
kāyasucaritaṃ   vacīsucaritaṃ  manosucaritaṃ  ime  tayo  kusale  dhamme  samādāya
vattissanti   taṃ   kissa  hetu  passanti  hi  te  bhonto  samaṇabrāhmaṇā
akusalānaṃ     dhammānaṃ     ādīnavaṃ     okāraṃ    saṅkilesaṃ    kusalānaṃ
dhammānaṃ   nekkhamme   ānisaṃsaṃ   vodānapakkhaṃ   .   santaṃyeva  kho  pana
hetuṃ   atthi   hetūtissa   diṭṭhi   hoti   sāssa   hoti  sammādiṭṭhi .
Santaṃyeva    kho    pana   hetuṃ   atthi   hetūti   saṅkappeti   svāssa
hoti   sammāsaṅkappo   .   santaṃyeva   kho   pana  hetuṃ  atthi  hetūti
vācaṃ   bhāsati   sāssa   hoti   sammāvācā    .  santaṃyeva  kho  pana
Hetuṃ   atthi   hetūti   āha   ye  te  arahanto  hetuvādā  tesamayaṃ
na   paccanīkaṃ   karoti   .   santaṃyeva   kho   pana  hetuṃ  atthi  hetūti
paraṃ     saññapeti     sāssa    hoti    saddhammasaññatti    tāya    ca
pana saddhammasaññattiyā nevattānukkaṃseti na paraṃ vambheti.
     {118.1}  Iti  pubbeva  kho  panassa  dussīlyaṃ  pahīnaṃ  hoti susīlyaṃ
paccupaṭṭhitaṃ   ayañca   sammādiṭṭhi   sammāsaṅkappo   sammāvācā  ariyānaṃ
appaccanīkatā     saddhammasaññatti     anattukkaṃsanā    aparavambhanā   .
Evaṃsime aneke kusalā dhammā sambhavanti sammādiṭṭhipaccayā.
     [119]    Tatra   gahapatayo   viññū   puriso   iti   paṭisañcikkhati
sace   kho   atthi   hetu   evamayaṃ  bhavaṃ  purisapuggalo  kāyassa  bhedā
parammaraṇā   sugatiṃ   saggaṃ   lokaṃ   upapajjissati   .   kāmaṃ   kho  pana
māhu    hetu    hotu   nesaṃ   bhavataṃ   samaṇabrāhmaṇānaṃ   saccaṃ   vacanaṃ
atha   ca   panāyaṃ   bhavaṃ   purisapuggalo  diṭṭheva  dhamme  viññūnaṃ  pāsaṃso
sīlavā   purisapuggalo   sammādiṭṭhī   hetuvādoti  .  sace  kho  attheva
hetu    evaṃ    imassa   bhoto   purisapuggalassa   ubhayattha   kaṭaggāho
yañca    diṭṭheva   dhamme   viññūnaṃ   pāsaṃso   yañca   kāyassa   bhedā
parammaraṇā    sugatiṃ    saggaṃ    lokaṃ    upapajjissati   .   evamassāyaṃ
apaṇṇako    dhammo   susamatto   samādinno   ubhayaṃsaṃ   pharitvā   tiṭṭhati
riñcati akusalaṭṭhānaṃ.
     [120]   Santi   gahapatayo   eke   samaṇabrāhmaṇā  evaṃvādino
Evaṃdiṭṭhino   natthi   sabbaso   āruppāti   tesaṃyeva   kho   gahapatayo
samaṇabrāhmaṇānaṃ    eke    samaṇabrāhmaṇā    ujuvipaccanīkavādā    te
evamāhaṃsu   atthi   sabbaso   āruppāti   .  taṃ  kiṃ  maññatha  gahapatayo
nanume    samaṇabrāhmaṇā   aññamaññassa   ujuvipaccanīkavādāti   .   evaṃ
bhante.
     {120.1}   Tatra  gahapatayo  viññū  puriso  iti  paṭisañcikkhati  ye
kho   te   bhonto   samaṇabrāhmaṇā   evaṃvādino   evaṃdiṭṭhino  natthi
sabbaso  āruppāti  idaṃ  me  adiṭṭhaṃ  yepi  te  bhonto samaṇabrāhmaṇā
evaṃvādino   evaṃdiṭṭhino   atthi  sabbaso  āruppāti  idaṃ  me  aviditaṃ
ahañceva  kho  pana  ajānanto 1- apassanto ekaṃsena ādāya vohareyyaṃ
idameva  saccaṃ  moghamaññanti  na  me  taṃ  assa paṭirūpaṃ ye kho te bhonto
samaṇabrāhmaṇā   evaṃvādino    evaṃdiṭṭhino   natthi  sabbaso  āruppāti
sace  kho  tesaṃ  bhavataṃ   samaṇabrāhmaṇānaṃ  saccaṃ  vacanaṃ  ṭhānametaṃ  vijjati
ye  te  devā  rūpino  manomayā  apaṇṇakaṃ  me  2- tatrūpapatti bhavissati
ye  pana te  bhonto samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino atthi sabbaso
āruppāti  sace  tesaṃ  bhavataṃ  samaṇabrāhmaṇānaṃ saccaṃ vacanaṃ ṭhānametaṃ vijjati
ye  te  devā  arūpino  saññāmayā  apaṇṇakaṃ me 3- tatrūpapatti bhavissati
dissante  kho  pana  rūpādhikaraṇaṃ  4-  daṇḍādānasatthādānakalahaviggahavivāda-
tuvaṃtuvaṃpesuñña 5- 6- musāvādā natthi kho panetaṃ sabbaso āruppeti. So
@Footnote: 1 Po. ajānaṃ ajānanto ajānaṃ apassanto .   2-3 Po. apaṇṇakametaṃ .   4 Ma.
@rūpakāraṇā .  5 Ma. ... satthādānaṃ .  6 Ma. vivādātuvaṃtuvaṃ.
Iti paṭisaṅkhāya rūpānaṃyeva nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti.
     [121]   Santi   gahapatayo   eke   samaṇabrāhmaṇā  evaṃvādino
evaṃdiṭṭhino   natthi   sabbaso  bhavanirodhoti  .  tesaṃyeva  kho  gahapatayo
samaṇabrāhmaṇānaṃ    eke    samaṇabrāhmaṇā    ujuvipaccanīkavādā    te
evamāhaṃsu   atthi   sabbaso   bhavanirodhoti  .  taṃ  kiṃ  maññatha  gahapatayo
nanume     samaṇabrāhmaṇā     aññamaññassa     ujuvipaccanīkavādāti   .
Evaṃ bhante.
     {121.1}  Tatra  gahapatayo  viññū  puriso  iti paṭisañcikkhati ye 1-
kho   te   bhonto   samaṇabrāhmaṇā   evaṃvādino   evaṃdiṭṭhino  natthi
sabbaso  bhavanirodhoti  idaṃ  me  adiṭṭhaṃ  yepi  te bhonto samaṇabrāhmaṇā
evaṃvādino   evaṃdiṭṭhino  atthi  sabbaso  bhavanirodhoti  idaṃ  me  aviditaṃ
ahañceva  kho  pana  ajānanto  apassanto  ekaṃsena  ādāya vohareyyaṃ
idameva   saccaṃ   moghamaññanti  na  me  taṃ  assa  paṭirūpaṃ  ye  kho  te
bhonto    samaṇabrāhmaṇā   evaṃvādino   evaṃdiṭṭhino   natthi   sabbaso
bhavanirodhoti   sace  tesaṃ  bhavataṃ  samaṇabrāhmaṇānaṃ  saccaṃ  vacanaṃ  ṭhānametaṃ
vijjati   ye  te  devā  arūpino  saññāmayā  apaṇṇakaṃ  me  tatrūpapatti
bhavissati    ye    pana    te   bhonto   samaṇabrāhmaṇā   evaṃvādino
evaṃdiṭṭhino    atthi    sabbaso    bhavanirodhoti    sace   tesaṃ   bhavataṃ
samaṇabrāhmaṇānaṃ   saccaṃ   vacanaṃ   ṭhānametaṃ   vijjati  yaṃ  diṭṭheva  dhamme
@Footnote: 1 Ma. ye ca kho te.
Parinibbāyissāmi  .  ye  kho  te  bhonto  samaṇabrāhmaṇā  evaṃvādino
evaṃdiṭṭhino   natthi   sabbaso   bhavanirodhoti   tesamayaṃ   diṭṭhi  sarāgāya
santike    saṃyogāya    santike   abhinandanāya   santike   ajjhosānāya
santike   upādānāya   santike  ye  pana  te  bhonto  samaṇabrāhmaṇā
evaṃvādino    evaṃdiṭṭhino    atthi    sabbaso   bhavanirodhoti   tesamayaṃ
diṭṭhi   asārāgāya   1-   santike   asaṃyogāya  santike  anabhinandanāya
santike   anajjhosānāya   santike   anupādānāya   santiketi   .  so
iti   paṭisaṅkhāya   bhavānaṃyeva   nibbidāya  virāgāya  nirodhāya  paṭipanno
hoti.
     [122]   Cattārome   gahapatayo   puggalā   santo  saṃvijjamānā
lokasmiṃ    katame    cattāro    idha   gahapatayo   ekacco   puggalo
attantapo     hoti    attaparitāpanānuyogamanuyutto    idha    gahapatayo
ekacco    puggalo    parantapo    hoti    paraparitāpanānuyogamanuyutto
idha  gahapatayo  ekacco  puggalo  attantapo  ca  hoti attaparitāpanānu-
yogamanuyutto     parantapo    ca    paraparitāpanānuyogamanuyutto    idha
gahapatayo  ekacco  puggalo  nevattantapo  ca  hoti  nāttaparitāpanānu-
yogamanuyutto    na   parantapo   na   paraparitāpanānuyogamanuyutto   so
anattantapo    aparantapo    diṭṭheva    dhamme    nicchāto    nibbuto
sitibhūto sukhapaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharati.
     [123]        Katamo       ca       gahapatayo       puggalo
attantapo attaparitāpanānuyogamayutto.
@Footnote: 1 Ma. asarāgāya.
Idha    gahapatayo   ekacco   puggalo   acelako   hoti   muttācāro
hatthāvalekhano   .   yathā   kandarakasuttaṃ   tathā   vitthāro   .   iti
evarūpaṃ     anekavihitaṃ     kāyassa     ātāpanaparitāpanānuyogamanuyutto
viharati      ayaṃ      vuccati     gahapatayo     puggalo     attantapo
attaparitāpanānuyogamanuyutto.
     {123.1}     Katamo    ca    gahapatayo    puggalo    parantapo
paraparitāpanānuyogamanuyutto    .    idha    gahapatayo    1-    puggalo
orabbhiko   hoti   sūkariko   hoti   .pe.  ye  vā  panaññepi  keci
kurūrakammantā     ayaṃ     vuccati     gahapatayo    puggalo    parantapo
paraparitāpanānuyogamanuyutto.
     {123.2} Katamo ca gahapatayo puggalo attantapo ca attaparitāpanānu-
yogamanuyutto    parantapo   ca   paraparitāpanānuyogamanuyutto   .   idha
gahapatayo   ekacco  puggalo  rājā  vā  hoti  khattiyo  muddhāvasitto
.pe.   tepi  daṇḍatajjitā  bhayatajjitā  assumukhā  rodamānā  parikammāni
karonti  ayaṃ  vuccati  gahapatayo  puggalo  attantapo  ca attaparitāpanānu-
yogamanuyutto parantapo ca paraparitāpanānuyogamanuyutto.
     {123.3}   Katamo  ca  gahapatayo  puggalo  nevattantapo  ca  2-
nāttaparitāpanānuyogamanuyutto       na      parantapo      ca      na
paraparitāpanānuyogamanuyutto       so      anattantapo      aparantapo
diṭṭheva   dhamme   nicchāto  nibbuto  sītibhūto  sukhapaṭisaṃvedī  brahmabhūtena
attanā   viharati   .   idha   gahapatayo   tathāgato   loke   uppajjati
arahaṃ   sammāsambuddho   .pe.   so   ime   pañca   nīvaraṇe   pahāya
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ekacco puggalo .   2 Ma. Yu. ayaṃ saddo natthi..
Cetaso    upakkilese    paññāya    dubbalīkaraṇe   vivicceva   kāmehi
vivicca   akusalehi   dhammehi   savitakkaṃ   savicāraṃ  vivekajaṃ  pītisukhaṃ  paṭhamaṃ
jhānaṃ     upasampajja    viharati    vitakkavicārānaṃ    vūpasamā    ajjhattaṃ
sampasādanaṃ   cetaso   ekodibhāvaṃ   avitakkaṃ   avicāraṃ  samādhijaṃ  pītisukhaṃ
dutiyaṃ   jhānaṃ  *-  upasampajja  viharati  pītiyā  ca  virāgā  .pe.  tatiyaṃ
jhānaṃ   upasampajja   viharati   sukhassa   ca  pahānā  .pe.  catutthaṃ  jhānaṃ
upasampajja viharati.
     {123.4}  So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe
vigatūpakkilese     mudubhūte     kammaniye     ṭhite     āneñjappatte
pubbenivāsānussatiñāṇāya      cittaṃ      abhininnāmeti     .     so
anekavihitaṃ    pubbenivāsaṃ    anussarati    seyyathīdaṃ    ekampi    jātiṃ
dvepi    jātiyo    .pe.    iti    sākāraṃ   sauddesaṃ   anekavihitaṃ
pubbenivāsaṃ   anussarati   .   so   evaṃ   samāhite  citte  parisuddhe
pariyodāte    anaṅgaṇe    vigatūpakkilese   mudubhūte   kammaniye   ṭhite
āneñjappatte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhininnāmeti.
     {123.5}   So   dibbena  cakkhunā  visuddhena  atikkantamānusakena
satte  passati  cavamāne  upapajjamāne  hīne  paṇīte  suvaṇṇe  dubbaṇṇe
sugate duggate .pe. Yathākammūpage satte pajānāti.
     {123.6}  So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe
vigatūpakkilese   mudubhūte   kammaniye   ṭhite   āneñjappatte  āsavānaṃ
khayañāṇāya  cittaṃ  abhininnāmeti. So idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti .pe.
@Footnote:* mīkār—kṛ´์ khagœ ṇānaṃ peḌna jhānaṃ
Ayaṃ    āsavanirodhagāminī    paṭipadāti   yathābhūtaṃ   pajānāti   .   tassa
evaṃ   jānato   evaṃ  passato  kāmāsavāpi  cittaṃ  vimuccati  bhavāsavāpi
cittaṃ   vimuccati   avijjāsavāpi   cittaṃ  vimuccati  vimuttasmiṃ  vimuttamiti
ñāṇaṃ   hoti   khīṇā   jāti   vusitaṃ   brahmacariyaṃ   kataṃ   karaṇīyaṃ  nāparaṃ
itthattāyāti   pajānāti   ayaṃ  vuccati  gahapatayo  puggalo  nevattantapo
nāttaparitāpanānuyogamanuyutto    na    parantapo    na   paraparitāpanānu-
yogamanuyutto   so  anattantapo  aparantapo  diṭṭheva  dhamme  nicchāto
nibbuto sītibhūto sukhapaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharatīti.
     [124]   Evaṃ   vutte   sāleyyakā  brāhmaṇagahapatikā  bhagavantaṃ
etadavocuṃ   abhikkantaṃ   bho   gotama  abhikkantaṃ  bho  gotama  seyyathāpi
bho  gotama  nikkujjitaṃ  vā  ukkujjeyya  paṭicchannaṃ  vā vivareyya mūḷhassa
vā  maggaṃ  ācikkheyya  andhakāre  vā  telapajjotaṃ dhāreyya cakkhumanto
rūpāni  dakkhantīti  1-  evameva  bhotā  gotamena anekapariyāyena dhammo
pakāsito  ete  mayaṃ  bhavantaṃ  gotamaṃ  saraṇaṃ  gacchāma dhammañca bhikkhusaṅghañca
upāsake no bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupete saraṇaṅgateti.
                 Apaṇṇakasuttaṃ  niṭṭhitaṃ dasamaṃ.
                    Gahapativaggo paṭhamo.
                        -------
@Footnote: 1 Yu. dakkhintīti.
                    Tassa vaggassa uddānaṃ
         kandaranāgarasaṃvaro 1- potaliyo puna jīvakabhacco
         upālidamo 2- tathā 3- kukkuro 4- abhayo
         bahuvedaniyopi 5- ca apaṇṇakatādasamo
         paṭhamo 6- pavaro vaggo ca.
                       ---------
@Footnote: 1 Ma. sekhavato ca .   2 Ma. upālidammato .   3 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.
@4 Ma. kukkuraabhayo .   5 Ma. bahuvedaniyāpaṇṇakato dasamo .   6 Ma. paṭhamo pavaro
@vaggo cāti ime pāṭhā natthi.
                        Bhikkhuvaggo
                         -----
                   cūḷarāhulovādasuttaṃ 1-
     [125]   Evamme   sutaṃ   ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  rājagahe  viharati
veḷuvane   kalandakanivāpe   .   tena   kho   pana   samayena  āyasmā
rāhulo   ambalaṭṭhikāyaṃ   viharati   .   atha   kho   bhagavā  sāyaṇhasamayaṃ
paṭisallānā    vuṭṭhito    yena    ambalaṭṭhikā   yenāyasmā   rāhulo
tenupasaṅkami   .   addasā   kho   āyasmā  rāhulo  bhagavantaṃ  dūratova
āgacchantaṃ    disvāna    āsanaṃ    paññāpesi   udakañca   pādānaṃ  .
Nisīdi   bhagavā   paññatte   āsane   nisajja   pāde   pakkhālesi  .
Āyasmāpi kho rāhulo bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
     [126]   Atha   kho   bhagavā   parittaṃ   udakāvasesaṃ  udakādhāne
ṭhapetvā   āyasmantaṃ   rāhulaṃ   āmantesi   passasi   no  tvaṃ  rāhula
imaṃ  parittaṃ  udakāvasesaṃ  udakādhāne  ṭhapitanti  .  evaṃ  bhante. Evaṃ
parittaṃ   kho   rāhula   tesaṃ   sāmaññaṃ  yesaṃ  natthi  sampajānamusāvāde
lajjāti   .  atha  kho  bhagavā  taṃ  2-  parittaṃ  udakāvasesaṃ  chaḍḍetvā
āyasmantaṃ  rāhulaṃ  āmantesi  passasi  no  tvaṃ  rāhula  imaṃ  3- parittaṃ
udakāvasesaṃ   chaḍḍitanti  .  evaṃ  bhante  .  evaṃ  chaḍḍitaṃ  kho  rāhula
tesaṃ   sāmaññaṃ   yesaṃ  natthi  sampajānamusāvāde  lajjāti  .  atha  kho
@Footnote: 1 Ma. ambalaṭṭhikarāhulovādasuttaṃ. 2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi. 3 Ma. ayaṃ pāṭho
@natthi. Yu. tanti dissati.
Bhagavā   taṃ   udakādhānaṃ   nikkujjitvā   āyasmantaṃ   rāhulaṃ  āmantesi
passasi  no  tvaṃ  rāhula  imaṃ  udakādhānaṃ  nikkujjitanti . Evaṃ bhante.
Evaṃ   nikkujjitaṃ   kho   rāhula  tesaṃ  sāmaññaṃ  yesaṃ  natthi  sampajāna-
musāvāde   lajjāti  .  atha  kho  bhagavā  taṃ  udakādhānaṃ  ukkujjitvā
āyasmantaṃ  rāhulaṃ  āmantesi  passasi  no  tvaṃ  rāhula  imaṃ  udakādhānaṃ
rittaṃyeva  1-  tucchanti  .  evaṃ  bhante  .  evaṃ rittaṃ tucchaṃ kho rāhula
tesaṃ sāmaññaṃ yesaṃ natthi sampajānamusāvāde lajjāti.
     [127]    Seyyathāpi    rāhula    rañño    nāgo   īsādanto
uruḷhavābhijāto   2-   saṅgāmāvacaro  so  3-  saṅgāmagato  purimehipi
pādehi   kammaṃ   karoti   pacchimehipi   pādehi  kammaṃ  karoti  purimenapi
kāyena  kammaṃ  karoti  pacchimenapi  kāyena  kammaṃ  karoti  sīsenapi  kammaṃ
karoti   kaṇṇehipi   kammaṃ   karoti  dantehipi  kammaṃ  karoti  naṅguṭṭhenapi
kammaṃ   karoti   rakkhateva   soṇḍaṃ  .  tattha  hatthārohassa  evaṃ  hoti
ayaṃ    kho    rañño    nāgo    īsādanto    uruḷhavābhijāto   2-
saṅgāmāvacaro    saṅgāmagato    purimehipi    pādehi    kammaṃ   karoti
pacchimehipi   pādehi   kammaṃ   karoti   purimenapi  kāyena  kammaṃ  karoti
pacchimenapi  kāyena  kammaṃ  karoti  sīsenapi  kammaṃ  karoti  kaṇṇehipi kammaṃ
karoti   dantehipi   kammaṃ   karoti  naṅguṭṭhenapi  kammaṃ  karoti  rakkhateva
@Footnote: 1 Ma. Yu. rittaṃ .  2 Sī. Yu. ubbūḷhavābhijāto .  3 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.
Soṇḍaṃ apariccattaṃ kho rañño nāgassa jīvitanti.
     {127.1}  Yato kho rāhula rañño nāgo īsādanto uruḷhavābhijāto
saṅgāmāvacaro    saṅgāmagato    purimehipi    pādehi    kammaṃ   karoti
pacchimehipi   pādehi   kammaṃ   karoti  .pe.  naṅguṭṭhenapi  kammaṃ  karoti
soṇḍāyapi  kammaṃ  karoti  .  tattha  hatthārohassa  evaṃ  hoti ayañca 1-
kho    rañño    nāgo   īsādanto   uruḷhavābhijāto   saṅgāmāvacaro
saṅgāmagato   purimehipi   pādehi   kammaṃ   karoti   pacchimehipi  pādehi
kammaṃ   karoti   purimenapi   kāyena   kammaṃ  karoti  pacchimenapi  kāyena
kammaṃ   karoti  sīsenapi  kammaṃ  karoti  kaṇṇehipi  kammaṃ  karoti  dantehipi
kammaṃ   karoti   naṅguṭṭhenapi   kammaṃ   karoti   soṇḍāyapi  kammaṃ  karoti
pariccattaṃ    kho   rañño   nāgassa   jīvitaṃ   natthidāni   kiñci   rañño
nāgassa   akaraṇīyanti   .  evameva  kho  rāhula  yassakassaci  sampajāna-
musāvāde  natthi  lajjā  nāhaṃ  tassa  kiñci  pāpaṃ  kammaṃ 2- akaraṇīyanti
vadāmi   .   tasmātiha   te   rāhula   hassāpi   na  musā  bhaṇissāmīti
evañhi te rāhula sikkhitabbaṃ.
     [128]  Taṃ  kiṃ maññasi rāhula kimatthiyo ādāsoti. Paccavekkhaṇattho
bhanteti . Evameva kho rāhula paccavekkhitvā paccavekkhitvā kāyena kammaṃ
kātabbaṃ    paccavekkhitvā    paccavekkhitvā   vācāya   kammaṃ   kātabbaṃ
paccavekkhitvā paccavekkhitvā manasā kammaṃ kātabbaṃ.
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ kho .   2 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi.
     [129]  Yadeva  tvaṃ  rāhula  kāyena  kammaṃ  kattukāmo ahosi 1-
tadeva   te   kāyakammaṃ   paccavekkhitabbaṃ  yannu  kho  ahaṃ  idaṃ  kāyena
kammaṃ   kattukāmo   idaṃ   me   kāyakammaṃ  attabyābādhāyapi  saṃvatteyya
parabyābādhāyapi    saṃvatteyya    ubhayabyābādhāyapi   saṃvatteyya   akusalaṃ
idaṃ   kāyakammaṃ   dukkhudrayaṃ   2-   dukkhavipākanti  .  sace  tvaṃ  rāhula
paccavekkhamāno   evaṃ   jāneyyāsi   yaṃ   kho   ahaṃ   idaṃ   kāyena
kammaṃ   kattukāmo  idaṃ  me  kāyakammaṃ  attabyābādhāya  3-  saṃvatteyya
parabyābādhāya    4-   saṃvatteyya   ubhayabyābādhāya   5-   saṃvatteyya
akusalaṃ   idaṃ   kāyakammaṃ   dukkhudrayaṃ  dukkhavipākanti  evarūpaṃ  te  rāhula
kāyena  kammaṃ  sasakkaṃ 6- na karaṇīyaṃ. Sace pana tvaṃ rāhula paccavekkhamāno
evaṃ  jāneyyāsi  yaṃ  kho  ahaṃ  idaṃ  kāyena  kammaṃ  kattukāmo idaṃ me
kāyakammaṃ  nevattabyābādhāyapi  7-  saṃvatteyya  na  parabyābādhāyapi  8-
saṃvatteyya   na  ubhayabyābādhāyapi  9-  saṃvatteyya  kusalaṃ  idaṃ  kāyakammaṃ
sukhudrayaṃ sukhavipākanti evarūpaṃ te rāhula kāyena kammaṃ karaṇīyaṃ.
     {129.1}  Karontenapi te rāhula kāyena kammaṃ tadeva te kāyakammaṃ
paccavekkhitabbaṃ   yannu   kho  ahaṃ  idaṃ  kāyena  kammaṃ  karomi  idaṃ  me
kāyakammaṃ    attabyābādhāyapi    saṃvattati    parabyābādhāyapi    saṃvattati
ubhayabyābādhāyapi    saṃvattati    akusalaṃ    idaṃ    kāyakammaṃ    dukkhudrayaṃ
dukkhavipākanti   .   sace   10-   tvaṃ   rāhula  paccavekkhamāno  evaṃ
jāneyyāsi  yaṃ  kho  ahaṃ  idaṃ  kāyena  kammaṃ  karomi  idaṃ me kāyakammaṃ
@Footnote: 1 Yu. hosi .   2 Ma. dukkhudayaṃ .   3-4-5 Po. Ma. Yu. pisaddo dissati .   6 Ma.
@saṃsakkaṃ na ca. 7-8-9 Yu. pisadudo na disusati .  10 Ma. sace pana.
Attabyābādhāyapi        saṃvattati       parabyābādhāyapi       saṃvattati
ubhayabyābādhāyapi    saṃvattati    akusalaṃ    idaṃ    kāyakammaṃ    dukkhudrayaṃ
dukkhavipākanti   paṭisaṃhareyyāsi  tvaṃ  rāhula  evarūpaṃ  kāyakammaṃ  .  sace
pana  tvaṃ  rāhula  paccavekkhamāno  evaṃ  jāneyyāsi  yaṃ  kho  ahaṃ  idaṃ
kāyena  kammaṃ  karomi  idaṃ  me  kāyakammaṃ  nevattabyābādhāyapi  saṃvattati
na   parabyābādhāyapi   saṃvattati   na   ubhayabyābādhāyapi   saṃvattati  kusalaṃ
idaṃ   kāyakammaṃ   sukhudrayaṃ   sukhavipākanti   anupadajjeyyāsi   tvaṃ  rāhula
evarūpaṃ kāyakammaṃ.
     {129.2}  Katvāpi  te  rāhula  kāyena kammaṃ tadeva te kāyakammaṃ
paccavekkhitabbaṃ   yannu   kho  ahaṃ  idaṃ  kāyena  kammaṃ  akāsiṃ  idaṃ  me
kāyakammaṃ       attabyābādhāyapi       saṃvattati       parabyābādhāyapi
saṃvattati    ubhayabyābādhāyapi    saṃvattati   akusalaṃ   idaṃ   kāyena   1-
kammaṃ  dukkhudrayaṃ  dukkhavipākanti  .  sace  2-  tvaṃ rāhula paccavekkhamāno
evaṃ   jāneyyāsi   yaṃ   kho   ahaṃ   idaṃ  kāyakammaṃ  3-  akāsiṃ  idaṃ
me     kāyakammaṃ     attabyābādhāyapi     saṃvattati    parabyābādhāyapi
saṃvattati     ubhayabyābādhāyapi    saṃvattati    akusalaṃ    idaṃ    kāyakammaṃ
dukkhudrayaṃ   dukkhavipākanti   evarūpaṃ   te  rāhula  kāyakammaṃ  satthari  vā
viññūsu    vā    sabrahmacārīsu   desetabbaṃ   vivaritabbaṃ   uttānīkātabbaṃ
desetvā   vivaritvā   uttānīkatvā   āyatiṃ   saṃvaraṃ   āpajjitabbaṃ .
Sace  pana  tvaṃ  rāhula  paccavekkhamāno  evaṃ  jāneyyāsi  yaṃ  kho ahaṃ
idaṃ   kāyena   kammaṃ   akāsiṃ  idaṃ  me  kāyakammaṃ  nevattabyābādhāyapi
@Footnote: 1 Ma. Yu. kāyakammaṃ .   2 Ma. sace kho .  3 Ma. Yu. kāyena kammaṃ.
Bādhāyapi   saṃvattati   na  parabyābādhāyapi  saṃvattati  na  ubhayabyābādhāyapi
saṃvattati  kusalaṃ  idaṃ  kāyakammaṃ  sukhudrayaṃ  sukhavipākanti  teneva  tvaṃ rāhula
pītipāmujjena vihareyyāsi ahorattānusikkhī 1- kusalesu dhammesu.
     [130]   Yadeva   tvaṃ  rāhula  vācāya  kammaṃ  kattukāmo  ahosi
tadeva   te   vacīkammaṃ   paccavekkhitabbaṃ   yannu  kho  ahaṃ  idaṃ  vācāya
kammaṃ   kattukāmo   idaṃ   me   vacīkammaṃ   attabyābādhāyapi  saṃvatteyya
parabyābādhāyapi    saṃvatteyya    ubhayabyābādhāyapi   saṃvatteyya   akusalaṃ
idaṃ    vacīkammaṃ    dukkhudrayaṃ   dukkhavipākanti   .   sace   tvaṃ   rāhula
paccavekkhamāno   evaṃ   jāneyyāsi  yaṃ  kho  ahaṃ  idaṃ  vācāya  kammaṃ
kattukāmo    idaṃ    me    vacīkammaṃ    attabyābādhāyapi    saṃvatteyya
parabyābādhāyapi    saṃvatteyya    ubhayabyābādhāyapi   saṃvatteyya   akusalaṃ
idaṃ   vacīkammaṃ   dukkhudrayaṃ   dukkhavipākanti  evarūpaṃ  te  rāhula  vācāya
kammaṃ   sasakkaṃ   na  karaṇīyaṃ  .  sace  pana  tvaṃ  rāhula  paccavekkhamāno
evaṃ  jāneyyāsi  yaṃ  kho  ahaṃ  idaṃ  vācāya  kammaṃ  kattukāmo idaṃ me
vacīkammaṃ     nevattabyābādhāyapi    saṃvatteyya    na    parabyābādhāyapi
saṃvatteyya   na   ubhayabyābādhāyapi   saṃvatteyya   kusalaṃ   idaṃ   vacīkammaṃ
sukhudrayaṃ sukhavipākanti evarūpaṃ te rāhula vācāya kammaṃ karaṇīyaṃ.
     {130.1}   Karontenapi  te  rāhula  vācāya  kammaṃ  tadeva  te
vacīkammaṃ   paccavekkhitabbaṃ   yannu   kho  ahaṃ  idaṃ  vācāya  kammaṃ  karomi
idaṃ    me    vacīkammaṃ    attabyābādhāyapi   saṃvattati   parabyābādhāyapi
@Footnote: 1 Po. ahorattānusikkhitā.
Saṃvattati     ubhayabyābādhāyapi     saṃvattati    akusalaṃ    idaṃ    vacīkammaṃ
dukkhudrayaṃ   dukkhavipākanti   .   sace  1-  tvaṃ  rāhula  paccavekkhamāno
evaṃ   jāneyyāsi  yaṃ  kho  ahaṃ  idaṃ  vācāya  kammaṃ  karomi  idaṃ  me
vacīkammaṃ     attabyābādhāyapi    saṃvattati    parabyābādhāyapi    saṃvattati
ubhayabyābādhāyapi     saṃvattati    akusalaṃ    idaṃ    vacīkammaṃ    dukkhudrayaṃ
dukkhavipākanti    paṭisaṃhareyyāsi   tvaṃ   rāhula   evarūpaṃ   vacīkammaṃ  .
Sace  pana  tvaṃ  rāhula  paccavekkhamāno  evaṃ  jāneyyāsi  yaṃ  kho ahaṃ
idaṃ   vācāya   kammaṃ   karomi   idaṃ  me  vacīkammaṃ  nevattabyābādhāyapi
saṃvattati   na   parabyābādhāyapi   saṃvattati  na  ubhayabyābādhāyapi  saṃvattati
kusalaṃ    idaṃ   vacīkammaṃ   sukhudrayaṃ   sukhavipākanti   anupadajjeyyāsi   tvaṃ
rāhula evarūpaṃ vacīkammaṃ.
     {130.2}   Katvāpi   te   rāhula   vācāya  kammaṃ  tadeva  te
vacīkammaṃ     paccavekkhitabbaṃ     yannu    kho    ahaṃ    idaṃ    vācāya
kammaṃ    akāsiṃ    idaṃ    me    vacīkammaṃ   attabyābādhāyapi   saṃvattati
parabyābādhāyapi     saṃvattati     ubhayabyābādhāyapi    saṃvattati    akusalaṃ
idaṃ   vacīkammaṃ   dukkhudrayaṃ   dukkhavipākanti   .   sace  2-  tvaṃ  rāhula
paccavekkhamāno   evaṃ   jāneyyāsi   yaṃ   kho   ahaṃ   idaṃ   vācāya
kammaṃ    akāsiṃ    idaṃ    me    vacīkammaṃ   attabyābādhāyapi   saṃvattati
parabyābādhāyapi    saṃvattati   ubhayabyābādhāyapi   saṃvattati   akusalaṃ   idaṃ
vacīkammaṃ    dukkhudrayaṃ   dukkhavipākanti   evarūpaṃ   te   rāhula   vacīkammaṃ
satthari   vā   viññūsu   vā   sabrahmacārīsu   vā  desetabbaṃ  vivaritabbaṃ
@Footnote: 1 Ma. sace pana .   2 Ma. sace kho.
Uttānīkātabbaṃ    desetvā   vivaritvā   uttānīkatvā   āyatiṃ   saṃvaraṃ
āpajjitabbaṃ   .   sace   pana   tvaṃ   rāhula   paccavekkhamāno   evaṃ
jāneyyāsi  yaṃ  kho  ahaṃ  idaṃ  vācāya  kammaṃ  akāsiṃ  idaṃ  me vacīkammaṃ
nevattabyābādhāyapi    saṃvattati    na    parabyābādhāyapi   saṃvattati   na
ubhayabyābādhāyapi   saṃvattati   kusalaṃ   idaṃ  vacīkammaṃ  sukhudrayaṃ  sukhavipākanti
teneva   tvaṃ   rāhula  pītipāmujjena  vihareyyāsi  ahorattānusikkhī  1-
kusalesu dhammesu.
     [131]   Yadeva   tvaṃ   rāhula  manasā  kammaṃ  kattukāmo  ahosi
tadeva   te   manokammaṃ   paccavekkhitabbaṃ   yannu  kho  ahaṃ  idaṃ  manasā
kammaṃ   kattukāmo   idaṃ   me   manokammaṃ  attabyābādhāyapi  saṃvatteyya
parabyābādhāyapi    saṃvatteyya    ubhayabyābādhāyapi   saṃvatteyya   akusalaṃ
idaṃ    manokammaṃ   dukkhudrayaṃ   dukkhavipākanti   .   sace   tvaṃ   rāhula
paccavekkhamāno   evaṃ   jāneyyāsi   yaṃ  kho  ahaṃ  idaṃ  manasā  kammaṃ
kattukāmo    idaṃ    me    manokammaṃ    attabyābādhāyapi   saṃvatteyya
parabyābādhāyapi    saṃvatteyya    ubhayabyābādhāyapi   saṃvatteyya   akusalaṃ
idaṃ   manokammaṃ   dukkhudrayaṃ   dukkhavipākanti  evarūpaṃ  te  rāhula  manasā
kammaṃ   sasakkaṃ   na  karaṇīyaṃ  .  sace  pana  tvaṃ  rāhula  paccavekkhamāno
evaṃ  jāneyyāsi  yaṃ  kho  ahaṃ  idaṃ  manasā  kammaṃ  kattukāmo  idaṃ me
manokammaṃ    nevattabyābādhāyapi    saṃvatteyya    na    parabyābādhāyapi
saṃvatteyya     na     ubhayabyābādhāyapi     saṃvatteyya    kusalaṃ    idaṃ
@Footnote: 1 Po. ... sikkhitā. ito paraṃ pāṭhā evameva ñātabbā.
Manokammaṃ    sukhudrayaṃ    sukhavipākanti    evarūpaṃ   te   rāhula   manasā
kammaṃ karaṇīyaṃ.
     {131.1}  Karontenapi  te rāhula manasā kammaṃ tadeva te manokammaṃ
paccavekkhitabbaṃ   yannu   kho   ahaṃ  idaṃ  manasā  kammaṃ  karomi  idaṃ  me
manokammaṃ     attabyābādhāyapi    saṃvattati    parabyābādhāyapi   saṃvattati
ubhayabyābādhāyapi    saṃvattati    akusalaṃ    idaṃ    manokammaṃ    dukkhudrayaṃ
dukkhavipākanti   .   sace   1-   tvaṃ   rāhula   paccavekkhamāno  evaṃ
jāneyyāsi  yaṃ  kho  ahaṃ  idaṃ  manasā  kammaṃ  karomi  idaṃ  me manokammaṃ
attabyābādhāyapi        saṃvattati       parabyābādhāyapi       saṃvattati
ubhayabyābādhāyapi    saṃvattati    akusalaṃ    idaṃ    manokammaṃ    dukkhudrayaṃ
dukkhavipākanti   paṭisaṃhareyyāsi   tvaṃ   rāhula   evarūpaṃ   manokammaṃ  .
Sace   pana   tvaṃ   rāhula  paccavekkhamāno  evaṃ  jāneyyāsi  yaṃ  kho
ahaṃ  idaṃ  manasā  kammaṃ  karomi  idaṃ  me  manokammaṃ  nevattabyābādhāyapi
saṃvattati    na    parabyābādhāyapi    saṃvattati    na    ubhayabyābādhāyapi
saṃvattati      kusalaṃ     idaṃ     manokammaṃ     sukhudrayaṃ     sukhavipākanti
anupadajjeyyāsi tvaṃ rāhula evarūpaṃ manokammaṃ.
     {131.2}   Katvāpi   te   rāhula   manasā   kammaṃ  tadeva  te
manokammaṃ    paccavekkhitabbaṃ    yannu   kho   ahaṃ   idaṃ   manasā   kammaṃ
akāsiṃ     idaṃ     me     manokammaṃ     attabyābādhāyapi    saṃvattati
parabyābādhāyapi saṃvattati ubhayabyābādhāyapi
saṃvattati    akusalaṃ    idaṃ    manokammaṃ    dukkhudrayaṃ   dukkhavipākanti  .
Sace     tvaṃ     rāhula     paccavekkhamāno     evaṃ    jāneyyāsi
@Footnote: 1 Ma. sace pana.
Yaṃ   kho   ahaṃ   idaṃ   manasā   kammaṃ   akāsiṃ   idaṃ   me   manokammaṃ
attabyābādhāyapi        saṃvattati       parabyābādhāyapi       saṃvattati
ubhayabyābādhāyapi    saṃvattati    akusalaṃ    idaṃ    manokammaṃ    dukkhudrayaṃ
dukkhavipākanti   evarūpe   1-   pana  2-  te  rāhula  manokamme  3-
aṭṭiyitabbaṃ    harāyitabbaṃ    jigucchitabbaṃ    aṭṭiyitvā   4-   harāyitvā
jigucchitvā   āyatiṃ   saṃvaraṃ   āpajjitabbaṃ   .   sace  pana  tvaṃ  rāhula
paccavekkhamāno   evaṃ   jāneyyāsi   yaṃ  kho  ahaṃ  idaṃ  manasā  kammaṃ
akāsiṃ    idaṃ    me    manokammaṃ   nevattabyābādhāyapi   saṃvattati   na
parabyābādhāyapi    saṃvattati    na    ubhayabyābādhāyapi   saṃvattati   kusalaṃ
idaṃ  manokammaṃ  sukhudrayaṃ  sukhavipākanti  teneva  tvaṃ  rāhula  pītipāmujjena
vihareyyāsi ahorattānusikkhī kusalesu dhammesu.
     [132]  Ye  hi  keci  rāhula  atītamaddhānaṃ  samaṇā vā brāhmaṇā
vā   kāyakammaṃ   parisodhesuṃ   vacīkammaṃ  parisodhesuṃ  manokammaṃ  parisodhesuṃ
sabbe    te    evameva   paccavekkhitvā   paccavekkhitvā   kāyakammaṃ
parisodhesuṃ    paccavekkhitvā    paccavekkhitvā    vacīkammaṃ    parisodhesuṃ
paccavekkhitvā   paccavekkhitvā   manokammaṃ   parisodhesuṃ   .  yepi  5-
hi    keci   rāhula   anāgatamaddhānaṃ   samaṇā   vā   brāhmaṇā   vā
kāyakammaṃ     parisodhessanti     vacīkammaṃ    parisodhessanti    manokammaṃ
parisodhessanti  sabbe  te  evameva  6-  paccavekkhitvā paccavekkhitvā
kāyakammaṃ    parisodhessanti    paccavekkhitvā   paccavekkhitvā   vacīkammaṃ
@Footnote: 1 Ma. evarūpaṃ .   2 Yu. panasaddo natthi .   3 Ma. manokammaṃ aḍḍiyitabbaṃ.
@4 Ma. aḍḍiyitvā .  5 Ma. ye hi pi .    6 Ma. Yu. evamevaṃ.
Parisodhessanti       paccavekkhitvā      paccavekkhitvā      manokammaṃ
parisodhessanti  .  yepi  hi  keci  rāhula  etarahi samaṇā vā brāhmaṇā
vā  kāyakammaṃ  parisodhenti  vacīkammaṃ  parisodhenti  manokammaṃ  parisodhenti
sabbe    te    evameva   paccavekkhitvā   paccavekkhitvā   kāyakammaṃ
parisodhenti    paccavekkhitvā    paccavekkhitvā   vacīkammaṃ   parisodhenti
paccavekkhitvā   paccavekkhitvā   manokammaṃ   parisodhenti   .  tasmātiha
te  1-  rāhula  paccavekkhitvā  paccavekkhitvā  kāyakammaṃ parisodhessāmi
paccavekkhitvā     paccavekkhitvā     vacīkammaṃ    parisodhessāmi    2-
paccavekkhitvā      paccavekkhitvā      manokammaṃ      parisodhessāmīti
evañhi te 3- rāhula sikkhitabbanti.
     Idamavoca    bhagavā    attamano    āyasmā   rāhulo   bhagavato
bhāsitaṃ abhinandīti.
              Cūḷarāhulovādasuttaṃ 4- niṭṭhitaṃ paṭhamaṃ.
                     ------------
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi .    2 Yu. parisodhessāma .  3 Yu. vo.
@4 Ma. ambalaṭṭhikarāhu....
                    Mahārāhulovādasuttaṃ
     [133]   Evamme   sutaṃ   ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  sāvatthiyaṃ  viharati
jetavane   anāthapiṇḍikassa   ārāme  .  atha  kho  bhagavā  pubbaṇhasamayaṃ
nivāsetvā   pattacīvaramādāya   sāvatthiṃ  piṇḍāya  pāvisi  .  āyasmāpi
kho    rāhulo   pubbaṇhasamayaṃ   nivāsetvā   pattacīvaramādāya   bhagavantaṃ
piṭṭhito   piṭṭhito   anubandhi   .   atha  kho  bhagavā  apaloketvā  1-
āyasmantaṃ  rāhulaṃ  āmantesi  yaṅkiñci  rāhula  rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ
ajjhattaṃ  vā  bahiddhā  vā  oḷārikaṃ  vā  sukhumaṃ  vā  hīnaṃ vā paṇītaṃ vā
yaṃ  dūre  2-  santike  vā  sabbaṃ  rūpaṃ  netaṃ  mama nesohamasmi na meso
attāti   evametaṃ   yathābhūtaṃ   sammappaññāya   daṭṭhabbanti   .  rūpameva
nu  kho  bhagavā  rūpameva  nu  kho sugatāti. Rūpampi rāhula vedanāpi rāhula
saññāpi rāhula saṅkhārāpi rāhula viññāṇampi rāhulāti.
     [134]   Atha   kho   āyasmā   rāhulo   ko   nujja  bhagavatā
sammukhā    ovādena   ovadito   gāmaṃ   piṇḍāya   pavisissatīti   tato
paṭinivattitvā    aññatarasmiṃ    rukkhamūle    nisīdi   pallaṅkaṃ   ābhujitvā
ujuṃ   kāyaṃ   paṇidhāya   parimukhaṃ   satiṃ   upaṭṭhapetvā   .  addasā  kho
āyasmā    sārīputto    āyasmantaṃ    rāhulaṃ   aññatarasmiṃ   rukkhamūle
nisinnaṃ    pallaṅkaṃ    ābhujitvā   ujuṃ   kāyaṃ   paṇidhāya   parimukhaṃ   satiṃ
@Footnote: 1 Po. avaloketvā .   2 Ma. yaṃ dure vā.
Upaṭṭhapetvā   disvāna   āyasmantaṃ   rāhulaṃ   āmantesi  ānāpānasatiṃ
rāhula    bhāvanaṃ   bhāvehi   ānāpānasati   rāhula   bhāvanā   bhāvitā
bahulīkatā   mahapphalā   hoti   mahānisaṃsāti   .   atha   kho   āyasmā
rāhulo   sāyaṇhasamayaṃ   paṭisallānā  vuṭṭhito  yena  bhagavā  tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi  .  ekamantaṃ
nisinno   kho   āyasmā   rāhulo   bhagavantaṃ  etadavoca  kathaṃ  bhāvitā
nu kho bhante ānāpānasati kathaṃ bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsāti.
     [135]   Yaṅkiñci   rāhula  rūpaṃ  [1]-  ajjhattaṃ  paccattaṃ  kakkhaḷaṃ
kharigataṃ   upādinnaṃ   seyyathīdaṃ   kesā  lomā  nakhā  dantā  taco  maṃsaṃ
nhārū   aṭṭhī   aṭṭhimiñjaṃ   vakkaṃ   hadayaṃ  yakanaṃ  kilomakaṃ  pihakaṃ  papphāsaṃ
antaṃ   antaguṇaṃ   udariyaṃ   karīsaṃ   yaṃ   vā   panaññampi   kiñci  ajjhattaṃ
paccattaṃ   kakkhaḷaṃ   kharigataṃ   upādinnaṃ   ayaṃ   vuccati  rāhula  ajjhattikā
paṭhavīdhātu   .   yā   ceva   kho   pana  ajjhattikā  paṭhavīdhātu  yā  ca
bāhirā   paṭhavīdhātu   paṭhavīdhāturevesā   .  taṃ  netaṃ  mama  nesohamasmi
na   meso   attāti   evametaṃ   yathābhūtaṃ   sammappaññāya  daṭṭhabbaṃ .
Evametaṃ    yathābhūtaṃ    sammappaññāya   disvā   paṭhavīdhātuyā   nibbindati
paṭhavīdhātuyā cittaṃ virājeti.
     [136]    Katamā   ca   rāhula   āpodhātu   āpodhātu   siyā
ajjhattikā    siyā    bāhirā   .   katamā   ca   rāhula   ajjhattikā
@Footnote: 1 Po. etthantare "atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ
@vā .pe. evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. pañcimā rāhula dhātuyo
@katamā pañca paṭhavīdhātu āpodhātu tejodhātu vāyodhātu ākāsadhātu. katamā ca
@rāhula paṭhavīdhātu paṭhavīdhātu siyā ajjhattikā siyā bahirā. katamā ca rāhula ajjhattikā
@paṭhavīdhātu yanti dissanti.
Āpodhātu    yaṃ    ajjhattaṃ    paccattaṃ   āpo   āpogataṃ   upādinnaṃ
seyyathīdaṃ   pittaṃ   semhaṃ   pubbo   lohitaṃ  sedo  medo  assu  vasā
kheḷo    siṅghāṇikā    lasikā    muttaṃ    yaṃ   vā   panaññampi   kiñci
ajjhattaṃ    paccattaṃ    āpo    āpogataṃ    upādinnaṃ    ayaṃ   vuccati
rāhula   ajjhattikā   āpodhātu   .   yā  ceva  kho  pana  ajjhattikā
āpodhātu   yā   ca   bāhirā   āpodhātu  āpodhāturevesā  .  taṃ
netaṃ   mama   nesohamasmi   na   meso   attāti   evametaṃ   yathābhūtaṃ
sammappaññāya    daṭṭhabbaṃ    .    evametaṃ    yathābhūtaṃ    sammappaññāya
disvā āpodhātuyā nibbindati āpodhātuyā cittaṃ virājeti.
     [137]    Katamā   ca   rāhula   tejodhātu   tejodhātu   siyā
ajjhattikā  siyā  bāhirā  .  katamā  ca  rāhula  ajjhattikā  tejodhātu
yaṃ   ajjhattaṃ   paccattaṃ   tejo   tejogataṃ   upādinnaṃ  seyyathīdaṃ  yena
ca   santapati  yena  ca  jīrati  1-  yena  ca  pariḍayhati  yena  ca  asitaṃ
pītaṃ   khāyitaṃ   sāyitaṃ   sammā   pariṇāmaṃ   gacchati   yaṃ   vā  panaññampi
kiñci   ajjhattaṃ   paccattaṃ   tejo   tejogataṃ   upādinnaṃ   ayaṃ  vuccati
rāhula   ajjhattikā   tejodhātu   .   yā  ceva  kho  pana  ajjhattikā
tejodhātu  yā  ca  bāhirā   tejodhātu  tejodhāturevesā . Taṃ netaṃ
mama   nesohamasmi  na  meso  attāti  evametaṃ  yathābhūtaṃ  sammappaññāya
daṭṭhabbaṃ     .     evametaṃ     yathābhūtaṃ     sammappaññāya     disvā
tejodhātuyā nibbindati tejodhātuyā cittaṃ virājeti.
@Footnote: 1 Ma. jirīyati.
     [138]    Katamā   ca   rāhula   vāyodhātu   vāyodhātu   siyā
ajjhattikā    siyā    bāhirā   .   katamā   ca   rāhula   ajjhattikā
vāyodhātu    yaṃ    ajjhattaṃ    paccattaṃ   vāyo   vāyogataṃ   upādinnaṃ
seyyathīdaṃ   uddhaṅgamā   vātā   adhogamā   vātā   kucchisayā   vātā
koṭṭhasayā  1-  vātā  aṅgamaṅgānusārino  vātā assāso passāso 2-
yaṃ    vā    panaññampi   kiñci   ajjhattaṃ   paccattaṃ   vāyo   vāyogataṃ
upādinnaṃ    ayaṃ   vuccati   rāhula   ajjhattikā   vāyodhātu   .   yā
ceva   kho   pana   ajjhattikā  vāyodhātu  yā  ca  bāhirā  vāyodhātu
vāyodhāturevesā   .  taṃ  netaṃ  mama  nesohamasmi  na  meso  attāti
evametaṃ   yathābhūtaṃ   sammappaññāya   daṭṭhabbaṃ   .   evametaṃ   yathābhūtaṃ
sammappaññāya     disvā     vāyodhātuyā    nibbindati    vāyodhātuyā
cittaṃ virājeti.
     [139]   Katamā   ca   rāhula   ākāsadhātu   ākāsadhātu  siyā
ajjhattikā    siyā    bāhirā   .   katamā   ca   rāhula   ajjhattikā
ākāsadhātu   yaṃ   ajjhattaṃ   paccattaṃ   ākāsaṃ   ākāsagataṃ   upādinnaṃ
seyyathīdaṃ    kaṇṇacchiddaṃ    nāsacchiddaṃ    mukhadvāraṃ    yena   ca   asitaṃ
pītaṃ    khāyitaṃ   sāyitaṃ   ajjhoharati   yattha   ca   asitaṃ   pītaṃ   khāyitaṃ
sāyitaṃ   saṃtiṭṭhati   yena  ca  asitaṃ  pītaṃ  khāyitaṃ  sāyitaṃ  adhobhāgā  3-
nikkhamati    yaṃ    vā   panaññampi   kiñci   ajjhattaṃ   paccattaṃ   ākāsaṃ
ākāsagataṃ    aghaṃ    aghagataṃ   vivaraṃ   vivaragataṃ   asamphuṭṭhaṃ   maṃsalohitehi
@Footnote: 1 Ma. koṭṭhāsayā .  2 Ma. passāsoti .  3 Ma. adhobhāgaṃ.
Ajjhattaṃ  1-  upādinnaṃ  ayaṃ  vuccati  rāhula  ajjhattikā  ākāsadhātu .
Yā  ceva  kho  pana  ajjhattikā  ākāsadhātu  yā ca bāhirā ākāsadhātu
ākāsadhāturevesā  .  taṃ  netaṃ  mama  nesohamasmi  na  meso  attāti
evametaṃ   yathābhūtaṃ   sammappaññāya   daṭṭhabbaṃ   .   evametaṃ   yathābhūtaṃ
sammappaññāya    disvā    ākāsadhātuyā    nibbindati    ākāsadhātuyā
cittaṃ virājeti.
     [140]   Paṭhavīsamaṃ   rāhula   bhāvanaṃ   bhāvehi   paṭhavīsamañhi   te
rāhula   bhāvanaṃ   bhāvayato   uppannā  manāpāmanāpā  phassā  cittaṃ  na
pariyādāya   ṭhassanti   .  seyyathāpi  rāhula  paṭhaviyā  sucimpi  nikkhipanti
asucimpi    nikkhipanti    gūthagatampi   nikkhipanti   muttagatampi   nikkhipanti
kheḷagatampi   nikkhipanti   pubbagatampi   nikkhipanti   lohitagatampi   nikkhipanti
na  ca  tena  paṭhavī  aṭṭiyati  2-  vā  harāyati vā jigucchati vā evameva
kho   tvaṃ   rāhula   paṭhavīsamaṃ   bhāvanaṃ  bhāvehi  paṭhavīsamañhi  te  rāhula
bhāvanaṃ    bhāvayato    uppannā    manāpāmanāpā   phassā   cittaṃ   na
pariyādāya ṭhassanti.
     [141]   Āposamaṃ   rāhula   bhāvanaṃ   bhāvehi  āposamañhi  te
rāhula   bhāvanaṃ   bhāvayato   uppannā   manāpāmanāpā   phassā   cittaṃ
na   pariyādāya   ṭhassanti   .   seyyathāpi   rāhula   āpasmiṃ   sucimpi
dhovanti   asucimpi   dhovanti   gūthagatampi   dhovanti   muttagatampi  dhovanti
kheḷagatampi   dhovanti   pubbagatampi   dhovanti   lohitagatampi   dhovanti  na
@Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi .   2 Ma. aḍḍīyati.
Ca   tena   āpo  aṭṭiyati  vā  harāyati  vā  jigucchati  vā  evameva
kho    tvaṃ   rāhula   āposamaṃ   bhāvanaṃ   bhāvehi   āposamañhi   te
rāhula   bhāvanaṃ   bhāvayato   uppannā   manāpāmanāpā   phassā   cittaṃ
na pariyādāya ṭhassanti.
     [142]   Tejosamaṃ   rāhula   bhāvanaṃ   bhāvehi  tejosamañhi  te
rāhula   bhāvanaṃ   bhāvayato   uppannā  manāpāmanāpā  phassā  cittaṃ  na
pariyādāya   ṭhassanti   .   seyyathāpi   rāhula   tejo   sucimpi  ḍahati
asucimpi    ḍahati    gūthagatampi    ḍahati   muttagatampi   ḍahati   kheḷagatampi
ḍahati   pubbagatampi   ḍahati   lohitagatampi   ḍahati   na   ca  tena  tejo
aṭṭiyati   vā   harāyati  vā  jigucchati  vā  evameva  kho  tvaṃ  rāhula
tejosamaṃ   bhāvanaṃ   bhāvehi  tejosamañhi  te  rāhula  bhāvanaṃ  bhāvayato
uppannā manāpāmanāpā phassā cittaṃ na pariyādāya ṭhassanti.
     [143]   Vāyosamaṃ   rāhula   bhāvanaṃ   bhāvehi  vāyosamañhi  te
rāhula   bhāvanaṃ   bhāvayato   uppannā  manāpāmanāpā  phassā  cittaṃ  na
pariyādāya   ṭhassanti   .   seyyathāpi  rāhula  vāyo  sucimpi  upavāyati
asucimpi    upavāyati    gūthagatampi    upavāyati    muttagatampi   upavāyati
kheḷagatampi   upavāyati   pubbagatampi   upavāyati   lohitagatampi   upavāyati
na  ca  tena  vāyo  aṭṭiyati  vā  harāyati  vā  jigucchati  vā evameva
kho   tvaṃ   rāhula  vāyosamaṃ  bhāvanaṃ  bhāvehi  vāyosamañhi  te  rāhula
bhāvanaṃ    bhāvayato    uppannā    manāpāmanāpā   phassā   cittaṃ   na
Pariyādāya ṭhassanti.
     [144]   Ākāsasamaṃ   rāhula  bhāvanaṃ  bhāvehi  ākāsasamañhi  te
rāhula   bhāvanaṃ   bhāvayato   uppannā   manāpāmanāpā   phassā   cittaṃ
na   pariyādāya   ṭhassanti   .  seyyathāpi  rāhula  ākāso  na  katthaci
patiṭṭhito   evameva   kho   tvaṃ   rāhula   ākāsasamaṃ  bhāvanaṃ  bhāvehi
ākāsasamañhi   te   rāhula  bhāvanaṃ  bhāvayato  uppannā  manāpāmanāpā
phassā cittaṃ na pariyādāya ṭhassanti.
     [145]   Mettaṃ   rāhula  bhāvanaṃ  bhāvehi  mettañhi  te  rāhula
bhāvanaṃ   bhāvayato   yo   byāpādo   so  pahiyissati  .  karuṇaṃ  rāhula
bhāvanaṃ   bhāvehi   karuṇañhi  te  rāhula  bhāvanaṃ  bhāvayato  yā  vihesā
sā   pahiyissati   .   muditaṃ   rāhula   bhāvanaṃ   bhāvehi   muditañhi  te
rāhula   bhāvanaṃ   bhāvayato   yā   arati   sā   pahiyissati  .  upekkhaṃ
rāhula   bhāvanaṃ   bhāvehi   upekkhañhi   te   rāhula  bhāvanaṃ  bhāvayato
yo   paṭigho   so   pahiyissati   .   asubhaṃ   rāhula   bhāvanaṃ   bhāvehi
asubhañhi   te  rāhula  bhāvanaṃ  bhāvayato  yo  rāgo  so  pahiyissati .
Aniccasaññaṃ    rāhula    bhāvanaṃ   bhāvehi   aniccasaññañhi   te   rāhula
bhāvanaṃ bhāvayato yo asmimāno so pahiyissati.
     [146]  Ānāpānasatiṃ  1-  rāhula bhāvanaṃ bhāvehi ānāpānasati 2-
rāhula   bhāvitā   bahulīkatā   mahapphalā   hoti   mahānisaṃsā   .   kathaṃ
bhāvitā   ca   rāhula   ānāpānasati   kathaṃ   bahulīkatā  mahapphalā  hoti
@Footnote: 1 Po. ānāpānassatiṃ .   2 Po. ānāpānassati hi. Ma. ānāpānasati hi te.
Mahānisaṃsā   .   idha   rāhula  bhikkhu  araññagato  vā  rukkhamūlagato  vā
suññāgāragato   vā   nisīdati   pallaṅkaṃ  ābhujitvā  ujuṃ  kāyaṃ  paṇidhāya
parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā so satova assasati sato 1- passasati.
     {146.1}  Dīghaṃ  vā  assasanto  dīghaṃ  assasāmīti pajānāti dīghaṃ vā
passasanto   dīghaṃ  passasāmīti  pajānāti  .  rassaṃ  vā  assasanto  rassaṃ
assasāmīti    pajānāti    rassaṃ   vā   passasanto   rassaṃ   passasāmīti
pajānāti    .   sabbakāyapaṭisaṃvedī   assasissāmīti   sikkhati   sabbakāya-
paṭisaṃvedī    passasissāmīti    sikkhati    .    passambhayaṃ    kāyasaṅkhāraṃ
assasissāmīti     sikkhati     passambhayaṃ     kāyasaṅkhāraṃ    passasissāmīti
sikkhati.
     {146.2}    Pītipaṭisaṃvedī    assasissāmīti   sikkhati   pītipaṭisaṃvedī
passasissāmīti  sikkhati  .  sukhapaṭisaṃvedī  assasissāmīti  sikkhati  sukhapaṭisaṃvedī
passasissāmīti     sikkhati     .    cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī    assasissāmīti
sikkhati   .   cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī   passasissāmīti   sikkhati  .  passambhayaṃ
cittasaṅkhāraṃ     assasissāmīti     sikkhati     passambhayaṃ     cittasaṅkhāraṃ
passasissāmīti    sikkhati    .    cittapaṭisaṃvedī    assasissāmīti   sikkhati
cittapaṭisaṃvedī     passasissāmīti    sikkhati    .    abhippamodayaṃ    cittaṃ
assasissāmīti   sikkhati   abhippamodayaṃ   cittaṃ   passasissāmīti   sikkhati .
Samādahaṃ   cittaṃ   assasissāmīti   sikkhati   samādahaṃ   cittaṃ  passasissāmīti
sikkhati   .   vimocayaṃ   cittaṃ   assasissāmīti   sikkhati   vimocayaṃ   cittaṃ
passasissāmīti      sikkhati      .      aniccānupassī     assasissāmīti
@Footnote: 1 Ma. satova.
Sikkhati    aniccānupassī    passasissāmīti    sikkhati    .   virāgānupassī
assasissāmīti        sikkhati        virāgānupassī        passasissāmīti
sikkhati    .    nirodhānupassī    assasissāmīti    sikkhati   nirodhānupassī
passasissāmīti     sikkhati     .     paṭinissaggānupassī     assasissāmīti
sikkhati paṭinissaggānupassī passasissāmīti sikkhati.
     {146.3}  Evaṃ  bhāvitā  kho  rāhula ānāpānasati evaṃ bahulīkatā
mahapphalā  hoti  mahānisaṃsā  evaṃ  bhāvitāya  kho  rāhula ānāpānasatiyā
evaṃ  bahulīkatāya  yepi  te  carimakā  assāsapassāsā  1- tepi viditāva
nirujjhanti no aviditāti.
     Idamavoca    bhagavā    attamano    āyasmā   rāhulo   bhagavato
bhāsitaṃ abhinandīti.
               Mahārāhulovādasuttaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ.
                      ----------
@Footnote: 1 Ma. assāsā.
                  Cūḷamāluṅkyovādasuttaṃ 1-
     [147]  Evamme  sutaṃ  ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane
anāthapiṇḍikassa   ārāme   .   atha   kho  āyasmato  māluṅkyaputtassa
rahogatassa    paṭisallīnassa    evaṃ    cetaso    parivitakko    udapādi
yānīmāni    diṭṭhigatāni   bhagavatā   abyākatāni   ṭhapitāni   paṭikkhittāni
sassato     lokotipi    asassato    lokotipi    antavā    lokotipi
anantavā    lokotipi   taṃ   jīvaṃ   taṃ   sarīrantipi   aññaṃ   jīvaṃ   aññaṃ
sarīrantipi    hoti    tathāgato    parammaraṇātipi   na   hoti   tathāgato
parammaraṇātipi    hoti   ca   na   ca   hoti   tathāgato   parammaraṇātipi
neva   hoti   na   na   hoti   tathāgato   parammaraṇātipi   tāni   me
bhagavā   na   byākaroti   yāni  me  bhagavā  na  byākaroti  tamme  na
ruccati    tamme   nakkhamati   sohaṃ   bhagavantaṃ   upasaṅkamitvā   etamatthaṃ
pucchissāmi   sace   me   bhagavā   byākarissati   sassato  lokoti  vā
.pe.   neva  hoti  na  na  hoti  tathāgato  parammaraṇāti  vā  evāhaṃ
bhagavati   brahmacariyaṃ   carissāmi   no   ce  [2]-  bhagavā  byākarissati
sassato   lokoti   vā   asassato   lokoti   vā   antavā  lokoti
vā   anantavā   lokoti   vā   taṃ   jīvaṃ   taṃ   sarīranti   vā  aññaṃ
jīvaṃ    aññaṃ    sarīranti    vā   hoti   tathāgato   parammaraṇāti   vā
na   hoti   tathāgato   parammaraṇāti   vā   hoti   ca   na   ca  hoti
@Footnote: 1 Ma. cuḷamālukyasuttaṃ   2 Ma. Yu. meti atthi.
Tathāgato   parammaraṇāti   vā   neva   hoti   na   na  hoti  tathāgato
parammaraṇāti vā evāhaṃ sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissāmīti.
     [148]    Atha    kho   āyasmā   māluṅkyaputto   sāyaṇhasamayaṃ
paṭisallānā    vuṭṭhito    yena    bhagavā   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā
bhagavantaṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi   .  ekamantaṃ  nisinno  kho
āyasmā māluṅkyaputto bhagavantaṃ etadavoca
     {148.1}   idha   mayhaṃ   bhante   rahogatassa  paṭisallīnassa  evaṃ
cetaso    parivitakko    udapādi    yānīmāni    diṭṭhigatāni    bhagavatā
abyākatāni    ṭhapitāni    paṭikkhittāni   sassato   lokotipi   asassato
lokotipi  antavā  lokotipi  anantavā  lokotipi  taṃ  jīvaṃ  taṃ  sarīrantipi
aññaṃ   jīvaṃ   aññaṃ   sarīrantipi  hoti  tathāgato  parammaraṇātipi  na  hoti
tathāgato  parammaraṇātipi  hoti  ca  na  ca  hoti  tathāgato  parammaraṇātipi
neva  hoti  na  na  hoti  tathāgato  parammaraṇātipi  tāni  me  bhagavā na
byākaroti  yāni  me  bhagavā na byākaroti tamme na ruccati tamme nakkhamati
sohaṃ  bhagavantaṃ  upasaṅkamitvā  etamatthaṃ  pucchissāmi  sace  [1]-  bhagavā
byākarissati   sassato   lokoti   vā  asassato  lokoti  vā  antavā
lokoti  vā  anantavā  lokoti  vā taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti vā aññaṃ jīvaṃ aññaṃ
sarīranti   vā   hoti  tathāgato  parammaraṇāti  vā  na  hoti   tathāgato
parammaraṇāti   vā   hoti   ca   na   ca   hoti  tathāgato  parammaraṇāti
@Footnote: 1 Ma. Yu. meti atthi.
Vā   neva   hoti   na  na  hoti  tathāgato  parammaraṇāti  vā  evāhaṃ
bhagavati   brahmacariyaṃ   carissāmi   no   ce   me   bhagavā  byākarissati
sassato   lokoti   vā   asassato   1-   lokoti  vā  .pe.  neva
hoti   na   na   hoti   tathāgato   parammaraṇāti   vā   evāhaṃ  sikkhaṃ
paccakkhāya hīnāyāvattissāmīti.
     {148.2}   Sace   bhagavā   jānāti   sassato  lokoti  sassato
lokoti   me   bhagavā   byākarotu   sace   bhagavā  jānāti  asassato
lokoti   asassato   lokoti  me  bhagavā  byākarotu  no  ce  bhagavā
jānāti   sassato   lokoti   vā   asassato   lokoti  vā  ajānato
kho   pana   apassato   etadeva   ujukaṃ   hoti  yadidaṃ  na  jānāmi  na
passāmīti   .   sace   bhagavā   jānāti   antavā   lokoti   antavā
lokoti   me   bhagavā   byākarotu   sace   bhagavā  jānāti  anantavā
lokoti   anantavā   lokoti  me  bhagavā  byākarotu  no  ce  bhagavā
jānāti   antavā  lokoti  vā  anantavā  lokoti  vā  ajānato  kho
pana  apassato  etadeva  ujukaṃ  hoti  yadidaṃ  na  jānāmi  na passāmīti.
Sace  bhagavā  jānāti  taṃ  jīvaṃ  taṃ  sarīranti  taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti me bhagavā
byākarotu    sace    bhagavā   jānāti   aññaṃ   jīvaṃ   aññaṃ   sarīranti
aññaṃ   jīvaṃ   aññaṃ  sarīranti  me  bhagavā  byākarotu   no  ce  bhagavā
jānāti   taṃ   jīvaṃ   taṃ   sarīranti   vā   aññaṃ   jīvaṃ   aññaṃ  sarīranti
vā   ajānato   kho   pana   apassato   etadeva   ujukaṃ  hoti  yadidaṃ
@Footnote: 1 Yu. assasato.
Na jānāmi na passāmīti.
     {148.3}   Sace   bhagavā  jānāti  hoti  tathāgato  parammaraṇāti
hoti   tathāgato   parammaraṇāti   me   bhagavā  byākarotu  sace  bhagavā
jānāti    na   hoti   tathāgato   parammaraṇāti   na   hoti   tathāgato
parammaraṇāti   me   bhagavā  byākarotu  no  ce  bhagavā  jānāti  hoti
tathāgato    parammaraṇāti    vā    na   hoti   tathāgato   parammaraṇāti
vā   ajānato   kho   pana  apassato  etadeva  ujukaṃ  hoti  yadidaṃ  na
jānāmi  na  passāmīti  .  sace  bhagavā  jānāti  hoti  ca  na  ca hoti
tathāgato   parammaraṇāti   hoti  ca  na  ca  hoti  tathāgato  parammaraṇāti
me  bhagavā  byākarotu  sace  bhagavā  jānāti  neva  hoti  na  na hoti
tathāgato  parammaraṇāti  neva  hoti  na  na  hoti  tathāgato  parammaraṇāti
me  bhagavā  byākarotu  no  ce  bhagavā  jānāti  hoti  ca  na ca hoti
tathāgato   parammaraṇāti   vā   neva   hoti   na   na  hoti  tathāgato
parammaraṇāti    vā    ajānato    kho    pana    apassato   etadeva
ujukaṃ hoti yadidaṃ na jānāmi na passāmīti.
     [149]   Kinnu   kho   tāhaṃ   māluṅkyaputta   evaṃ  avacaṃ  ehi
tvaṃ    māluṅkyaputta   mayi   brahmacariyaṃ   cara   ahante   byākarissāmi
sassato   lokoti   vā   asassato   lokoti   vā   antavā  lokoti
vā   anantavā   lokoti   vā   taṃ   jīvaṃ   taṃ   sarīranti   vā  aññaṃ
jīvaṃ   aññaṃ   sarīranti   vā   hoti   tathāgato   parammaraṇāti   vā  na
Hoti   tathāgato   parammaraṇāti   vā  hoti  ca  na  ca  hoti  tathāgato
parammaraṇāti   vā   neva   hoti   na  na  hoti  tathāgato  parammaraṇāti
vāti   .   no  hetaṃ  bhante  .  tvaṃ  vā  pana  maṃ  evaṃ  avaca  ahaṃ
bhante    bhagavati    brahmacariyaṃ   carissāmi   bhagavā   me   byākarissati
sassato   lokoti   vā   asassato   lokoti   vā   antavā  lokoti
vā   anantavā   lokoti   vā   taṃ  jīvaṃ  taṃ  sarīranti  vā  aññaṃ  jīvaṃ
aññaṃ   sarīranti   vā   hoti   tathāgato   parammaraṇāti   vā  na  hoti
tathāgato   parammaraṇāti   vā   hoti   ca    na   ca   hoti  tathāgato
parammaraṇāti   vā   neva   hoti  na   na  hoti  tathāgato  parammaraṇāti
vāti. No hetaṃ bhante.
     {149.1}  Iti  kira  māluṅkyaputta  nevāhantaṃ  vadāmi  ehi  tvaṃ
māluṅkyaputta   mayi   brahmacariyaṃ   cara   ahante  byākarissāmi  sassato
lokoti  vā  asassato  lokoti vā .pe. Neva hoti na na hoti tathāgato
parammaraṇāti  vāti  napi  kira  1-  tvaṃ vadesi ahaṃ bhante bhagavati brahmacariyaṃ
carissāmi   bhagavā   me   byākarissati  sassato  lokoti  vā  asassato
lokoti  vā  .pe.  neva  hoti  na   na  hoti  tathāgato  parammaraṇāti
vāti evaṃ sante moghapurisa ko santo kaṃ paccācikkhasi.
     [150]   Yo   kho   māluṅkyaputta   evaṃ  vadeyya  na  tāvāhaṃ
bhagavati   brahmacariyaṃ   carissāmi   yāva   me   bhagavā   na  byākarissati
sassato   lokoti   vā   asassato   lokoti   vā   .pe.  hoti  ca
@Footnote: 1 Ma. Yu. napi kira maṃ.
Na   ca   hoti   tathāgato  parammaraṇāti  vā  neva  hoti  na  na  hoti
tathāgato    parammaraṇāti    vāti    abyākatameva    taṃ   māluṅkyaputta
tathāgatena assa atha kho so puggalo kālaṃ kareyya.
     {150.1}   Seyyathāpi   māluṅkyaputta   puriso   sallena  viddho
assa   savisena   gāḷhapalepanena   tassa   mittāmaccā   ñātisālohitā
bhisakkaṃ  sallakattaṃ  upaṭṭhapeyyuṃ  .  so  evaṃ  vadeyya  na  tāvāhaṃ  imaṃ
sallaṃ  āharissāmi  yāva  na  taṃ  purisaṃ  jānāmi  yenamhi  viddho khattiyo
vā  brāhmaṇo  vā  vesso  vā  suddo  vāti  .  so  evaṃ vadeyya
na   tāvāhaṃ   imaṃ   sallaṃ   āharissāmi   yāva  na  taṃ  purisaṃ  jānāmi
yenamhi   viddho   evaṃnāmo   evaṃgotto   iti  vāti  .  so  evaṃ
vadeyya   na   tāvāhaṃ   imaṃ   sallaṃ   āharissāmi  yāva  na  taṃ  purisaṃ
jānāmi   yenamhi   viddho   dīgho  vā  rasso  vā  majjhimo  vāti .
So   evaṃ   vadeyya   na   tāvāhaṃ  imaṃ  sallaṃ  āharissāmi  yāva  na
taṃ  purisaṃ  jānāmi  yenamhi  viddho  kāḷo  vā  sāmo  vā  maṅguracchavī
vāti   .   so   evaṃ   vadeyya  na  tāvāhaṃ  imaṃ  sallaṃ  āharissāmi
yāva   na   taṃ   purisaṃ   jānāmi  yenamhi  viddho  asukasmiṃ  gāme  vā
nigame   vā   nagare   vāti  .  so  evaṃ  vadeyya  na  tāvāhaṃ  imaṃ
sallaṃ   āharissāmi   yāva   na   taṃ   dhanuṃ   jānāmi   yenamhi  viddho
yadi   vā   cāpo   yadi   vā  kodaṇḍoti  .  so  evaṃ  vadeyya  na
tāvāhaṃ   imaṃ  sallaṃ  āharissāmi  yāva  na  taṃ  jiyaṃ   jānāmi  yāyamhi
Viddho   yadi   vā   akkassa   yadi   vā  saṇṭhassa  yadi  vā  nahārussa
yadi   vā   maruvāya   yadi   vā   khīrapaṇṇinoti  .  so  evaṃ  vadeyya
na   tāvāhaṃ   imaṃ   sallaṃ   āharissāmi   yāva  na  taṃ  kaṇḍaṃ  jānāmi
yenamhi viddho yadi vā gacchaṃ 1- yadi vā ropimanti.
     {150.2}  So  evaṃ  vadeyya  na  tāvāhaṃ  imaṃ sallaṃ āharissāmi
yāva  na  taṃ  kaṇḍaṃ  jānāmi  yenamhi  viddho  yassa  pattehi  vājitaṃ yadi
vā  gijjhassa  yadi  vā  kaṅkhassa  2-  yadi  vā  kulalassa yadi vā morassa
yadi   vā  sithilahanunoti  .  so  evaṃ  vadeyya  na  tāvāhaṃ  imaṃ  sallaṃ
āharissāmi   yāva   na   taṃ   kaṇḍaṃ   jānāmi   yenamhi  viddho  yassa
nahārunā  parikkhittaṃ  yadi  vā  gavassa  3-  yadi  vā  mahisassa  4-  yadi
vā  roruvassa  5-  yadi  vā  semhārassāti  .  so  evaṃ  vadeyya na
tāvāhaṃ   imaṃ   sallaṃ   āharissāmi   yāva   na   taṃ   kaṇḍaṃ   jānāmi
yenamhi  viddho  yadi  vā  sallaṃ  yadi  vā  khurappaṃ  yadi  vā vekaṇṇaṃ 6-
yadi   vā   nārācaṃ   yadi  vā  vacchadantaṃ  yadi  vā  karavīrapattanti  7-
aññātameva   taṃ   māluṅkyaputta   tena   purisena  assa  atha  kho  8-
so puriso kālaṃ kareyya.
     {150.3}   Evameva  kho  māluṅkyaputta  yo  evaṃ  vadeyya  na
tāvāhaṃ    bhagavati    brahmacariyaṃ    carissāmi    yāva   taṃ   9-   me
bhagavā    na    byākarissati    sassato    lokoti    vā    asassato
@Footnote: 1 Ma. evaṃ. Sī. Yu. kacchaṃ .   2 Yu. kaṅkassa.   3 Sī. Yu. evaṃ.
@Ma. migassa .  4 Ma. mahiṃsassa .  5 Ma. bheravassa .   6 Sī. Yu.
@vekaṇḍaṃ. etthantare yadivā gavanti atthi. 7 Ma. karacirapattanti.
@8  Ma. Yu. ayaṃ saddo natthi .   9 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi.
Lokoti  vā  antavā  lokoti  vā  anantavā  lokoti  vā  taṃ  jīvaṃ taṃ
sarīranti   vā   aññaṃ   jīvaṃ   aññaṃ   sarīranti   vā   hoti   tathāgato
parammaraṇāti   vā   na   hoti   tathāgato   parammaraṇāti  vā  hoti  ca
na   ca   hoti  tathāgato  parammaraṇāti  vā  neva  hoti  na   na  hoti
tathāgato   parammaraṇāti   vāti   abyākatameva   1-   taṃ  māluṅkyaputta
tathāgatena assa atha kho so puggalo kālaṃ kareyya.
     [151]  Sassato  lokoti  māluṅkyaputta  diṭṭhiyā  sati brahmacariya-
vāso    abhavissāti   evaṃ   no   asassato   lokoti  māluṅkyaputta
diṭṭhiyā   sati   brahmacariyavāso   abhavissāti   evampi   no   sassato
lokoti   2-   māluṅkyaputta   diṭṭhiyā   sati   asassato  lokoti  vā
diṭṭhiyā    sati   attheva   jāti   atthi   jarā   atthi   maraṇaṃ   santi
sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā      yesāhaṃ      diṭṭheva      dhamme
nighātaṃ    paññapemi    .   antavā   lokoti   māluṅkyaputta   diṭṭhiyā
sati    brahmacariyavāso   abhavissāti   evaṃ   no   anantavā   lokoti
māluṅkyaputta    diṭṭhiyā   sati   brahmacariyavāso   abhavissāti   evampi
no    antavā    lokoti    māluṅkyaputta   diṭṭhiyā   sati   anantavā
lokoti  vā  diṭṭhiyā  sati  attheva  jāti  atthi  jarā  atthi maraṇaṃ santi
sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā    yesāhaṃ    diṭṭheva   dhamme   nighātaṃ
paññapemi   .   taṃ   jīvaṃ   taṃ   sarīranti   māluṅkyaputta   diṭṭhiyā  sati
@Footnote: 1 Ma. ... mevetaṃ .   2 Ma. lokoti vā.
Brahmacariyavāso   abhavissāti   evaṃ   no   aññaṃ   jīvaṃ  aññaṃ  sarīranti
māluṅkyaputta    diṭṭhiyā   sati   brahmacariyavāso   abhavissāti   evampi
no  taṃ  jīvaṃ  taṃ  sarīranti  māluṅkyaputta  diṭṭhiyā  sati  aññaṃ  jīvaṃ  aññaṃ
sarīranti vā diṭṭhiyā sati attheva jāti .pe. Nighātaṃ paññapemi.
     {151.1}   Hoti   tathāgato  parammaraṇāti  māluṅkyaputta  diṭṭhiyā
sati  brahmacariyavāso  abhavissāti  evaṃ  no na hoti tathāgato parammaraṇāti
māluṅkyaputta    diṭṭhiyā   sati   brahmacariyavāso   abhavissāti   evampi
no   hoti   tathāgato   parammaraṇāti   1-  māluṅkyaputta  diṭṭhiyā  sati
na   hoti   tathāgato   parammaraṇāti   vā  diṭṭhiyā  sati  attheva  jāti
.pe.   yesāhaṃ   diṭṭheva   dhamme  nighātaṃ  paññapemi  .  hoti  ca  na
ca    hoti    tathāgato    parammaraṇāti   māluṅkyaputta   diṭṭhiyā   sati
brahmacariyavāso  abhavissāti  evaṃ  no  neva  hoti  na na hoti tathāgato
parammaraṇāti     māluṅkyaputta     diṭṭhiyā     sati     brahmacariyavāso
abhavissāti   2-   evampi   no   hoti   ca   na  ca  hoti  tathāgato
parammaraṇāti   [3]-   māluṅkyaputta   diṭṭhiyā  sati  neva  hoti  na  na
hoti   tathāgato   parammaraṇāti  vā  diṭṭhiyā  sati  attheva  jāti  atthi
jarā     atthi     maraṇaṃ     santi     sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā
yesāhaṃ diṭṭheva dhamme nighātaṃ paññapemi.
     [152]   Tasmātiha   māluṅkyaputta  abyākatañca  me  abyākatato
@Footnote: 1 Ma. ... ti vā .  2 Po. etthantare "byākatañca me byākatato dhārethāti
@padāni dissanti .   3 Ma. tvaṃ.
Dhāretha     byākatañca    me    byākatato    dhāretha    .    kiñca
māluṅkyaputta    mayā    abyākataṃ    sassato   lokoti   māluṅkyaputta
mayā   abyākataṃ  asassato  lokoti  māluṅkyaputta  1-  mayā  abyākataṃ
antavā  lokoti  māluṅkyaputta  2-  mayā  abyākataṃ  anantavā  lokoti
māluṅkyaputta  3-  mayā  abyākataṃ  taṃ  jīvaṃ  taṃ  sarīranti  mayā abyākataṃ
aññaṃ    jīvaṃ    aññaṃ    sarīranti   mayā   abyākataṃ   hoti   tathāgato
parammaraṇāti   mayā   abyākataṃ   na  hoti  tathāgato  parammaraṇāti  mayā
abyākataṃ  hoti  ca  na  ca  hoti  tathāgato  parammaraṇāti  mayā abyākataṃ
neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti mayā abyākataṃ.
     {152.1}  Kasmā  cetaṃ  māluṅkyaputta  mayā  abyākataṃ  na  hetaṃ
māluṅkyaputta    atthasañhitaṃ    nādibrahmacariyakaṃ    na    nibbidāya    na
virāgāya   na   nirodhāya   na   upasamāya  na  abhiññāya  na  sambodhāya
na   nibbānāya   saṃvattati   tasmā   taṃ   mayā   abyākataṃ   .   kiñca
māluṅkyaputta    mayā   byākataṃ   idaṃ   dukkhanti   māluṅkyaputta   mayā
byākataṃ    ayaṃ    dukkhasamudayoti   mayā   byākataṃ   ayaṃ   dukkhanirodhoti
mayā byākataṃ ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti mayā byākataṃ.
     {152.2}   Kasmā   cetaṃ  māluṅkyaputta  mayā  byākataṃ  etañhi
māluṅkyaputta   atthasañhitaṃ   etaṃ  ādibrahmacariyakaṃ  etaṃ  4-  nibbidāya
virāgāya  nirodhāya  upasamāya  abhiññāya  sambodhāya  nibbānāya  saṃvattati
tasmā   taṃ   mayā   byākataṃ   .  tasmātiha  māluṅkyaputta  abyākatañca
@Footnote:1-2-3 Yu. ayaṃ pāṭho natthi .   4 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.
Me abyākatato dhāretha byākatañca me byākatato dhārethāti.
     Idamavoca  bhagavā  attamano  āyasmā  māluṅkyaputto  1- bhagavato
bhāsitaṃ abhinandīti.
             Cūḷamāluṅkyovādasuttaṃ 2- niṭṭhitaṃ tatiyaṃ.
                      -----------
@Footnote: 1 Yu. ādito paṭṭhāya sabbattha māluṅkayā-iti dissati. māluṅkayāputtoti cettha
@nidassanaṃ .   2 Ma. cūḷamālukyasuttaṃ.
                  Mahāmāluṅkyovādasuttaṃ 1-
     [153]  Evamme  sutaṃ  ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane
anāthapiṇḍikassa  ārāme  .  tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti.
Bhadanteti  te  bhikkhū  bhagavato  paccassosuṃ  .  bhagavā  etadavoca dhāretha
no tumhe bhikkhave mayā desitāni pañcorambhāgiyāni saññojanānīti.
     {153.1}  Evaṃ  vutte āyasmā māluṅkyaputto bhagavantaṃ etadavoca
ahaṃ  kho bhante dhāremi bhagavatā desitāni pañcorambhāgiyāni saññojanānīti.
Yathākathaṃ   pana   tvaṃ   māluṅkyaputta   2-   dhāresi   mayā   desitāni
pañcorambhāgiyāni   saññojanānīti   .   sakkāyadiṭṭhiṃ   kho   ahaṃ  bhante
bhagavatā  orambhāgiyaṃ  saññojanaṃ  desitaṃ  dhāremi  vicikicchaṃ  kho ahaṃ bhante
bhagavatā    orambhāgiyaṃ   saññojanaṃ   desitaṃ   dhāremi   sīlabbataparāmāsaṃ
kho   ahaṃ   bhante   bhagavatā   orambhāgiyaṃ   saññojanaṃ  desitaṃ  dhāremi
kāmacchandaṃ   kho   ahaṃ   bhante  bhagavatā  orambhāgiyaṃ  saññojanaṃ  desitaṃ
dhāremi   byāpādaṃ   kho   ahaṃ  bhante  bhagavatā  orambhāgiyaṃ  saññojanaṃ
desitaṃ   dhāremi   evaṃ   kho  ahaṃ  bhante  dhāremi  bhagavatā  desitāni
pañcorambhāgiyāni saññojanānīti.
     [154]  Kassa  nu  kho  nāma  tvaṃ  māluṅkyaputta  mayā 4- imāni
evaṃ   pañcorambhāgiyāni   saññojanāni   desitāni   dhāresi   .   nanu
@Footnote: 1 Ma. mahāmālukyasuttaṃ .   2 Ma. sabbattha "mālukyaputtāti dissati. Yu.
@māluṅkyāputtāti. 3 Ma. ayaṃ saddo natthi .   4 Ma. ayaṃ pāṭho na dissati.
Māluṅkyaputta     aññatitthiyā     paribbājakā     iminā    taruṇūpamena
upārambhena    upārambhissanti   daharassa   hi   māluṅkyaputta   kumārassa
mandassa    uttānaseyyakassa   sakkāyotipi   na   hoti   kuto   panassa
uppajjissati   sakkāyadiṭṭhi   anuseti   1-  tvevassa  sakkāyadiṭṭhānusayo
daharassa    hi    māluṅkyaputta   kumārassa   mandassa   uttānaseyyakassa
dhammātipi   na   hoti   kuto   panassa   uppajjissati  dhammesu  vicikicchā
anuseti  tvevassa  vicikicchānusayo  daharassa  hi  [2]-  kumārassa mandassa
uttānaseyyakassa    sīlātipi   na   hoti   kuto   panassa   uppajjissati
sīlesu   sīlabbataparāmāso   anuseti   tvevassa   sīlabbataparāmāsānusayo
daharassa    hi    māluṅkyaputta   kumārassa   mandassa   uttānaseyyakassa
kāmātipi   na   hoti   kuto  panassa  uppajjissati  kāmesu  kāmacchando
anuseti    tvevassa    kāmarāgānusayo    daharassa   hi   māluṅkyaputta
kumārassa    mandassa   uttānaseyyakassa   sattātipi   na   hoti   kuto
panassa    uppajjissati    sattesu    byāpādo    anuseti    tvevassa
byāpādānusayo     nanu    māluṅkyaputta    aññatitthiyā    paribbājakā
iminā taruṇūpamena upārambhena upārambhissantīti.
     {154.1}  Evaṃ  vutte  āyasmā  ānando  bhagavantaṃ  etadavoca
etassa  bhagavā  kālo  etassa  sugata  kālo yaṃ bhagavā pañcorambhāgiyāni
saññojanāni  deseyya  bhagavato  sutvā  bhikkhū dhāressantīti. Tenahānanda
suṇāhi   sādhukaṃ   manasikarohi   bhāsissāmīti   .   evaṃ   bhanteti   kho
@Footnote: 1 Ma. Yu. anusetvevāssa. sabbattha īdisameva.
@2 Ma. mālukyaputta. Yu. māluṅyāputta.
Āyasmā ānando bhagavato paccassosi.
     [155]    Bhagavā   etadavoca   idhānanda   assutavā   puthujjano
ariyānaṃ    adassāvī    ariyadhammassa    akovido   ariyadhamme   avinīto
sappurisānaṃ     adassāvī    sappurisadhammassa    akovido    sappurisadhamme
avinīto   sakkāyadiṭṭhipariyuṭṭhitena   cetasā   viharati  sakkāyadiṭṭhiparetena
uppannāya    ca    sakkāyadiṭṭhiyā    nissaraṇaṃ    yathābhūtaṃ   nappajānāti
tassa   sā  sakkāyadiṭṭhi  thāmagatā  appaṭivinītā  orambhāgiyasaññojanaṃ .
Vicikicchāpariyuṭṭhitena    cetasā   viharati   vicikicchāparetena   uppannāya
ca   vicikicchāya   nissaraṇaṃ   yathābhūtaṃ   nappajānāti  tassa  sā  vicikicchā
thāmagatā appaṭivinītā orambhāgiyasaññojanaṃ.
     {155.1}   Sīlabbataparāmāsapariyuṭṭhitena  cetasā  viharati  sīlabbata-
parāmāsaparetena    uppannassa    ca    sīlabbataparāmāsassa    nissaraṇaṃ
yathābhūtaṃ    nappajānāti    tassa    so    sīlabbataparāmāso   thāmagato
appaṭivinīto      orambhāgiyasaññojanaṃ      .      kāmarāgapariyuṭṭhitena
cetasā    viharati    kāmarāgaparetena    uppannassa   ca   kāmarāgassa
nissaraṇaṃ    yathābhūtaṃ   nappajānāti   tassa   so   kāmarāgo   thāmagato
appaṭivinīto    orambhāgiyasaññojanaṃ   .   byāpādapariyuṭṭhitena   cetasā
viharati    byāpādaparetena    uppannassa    ca   byāpādassa   nissaraṇaṃ
yathābhūtaṃ   nappajānāti   tassa   so   byāpādo  thāmagato  appaṭivinīto
orambhāgiyasaññojanaṃ    .    sutavā   ca   kho   ānanda   ariyasāvako
Ariyānaṃ    dassāvī    ariyadhammassa    kovido    ariyadhamme    suvinīto
sappurisānaṃ   dassāvī   sappurisadhammassa   kovido   sappurisadhamme  suvinīto
na   sakkāyadiṭṭhipariyuṭṭhitena   cetasā   viharati   na  sakkāyadiṭṭhiparetena
uppannāya   ca   sakkāyadiṭṭhiyā   nissaraṇaṃ   yathābhūtaṃ   pajānāti   tassa
sā    sakkāyadiṭṭhi   sānusayā   pahīyati   .   na   vicikicchāpariyuṭṭhitena
cetasā   viharati   na   vicikicchāparetena   uppannāya   ca   vicikicchāya
nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti tassa sā vicikicchā sānusayā pahīyati.
     {155.2}   Na   sīlabbataparāmāsapariyuṭṭhitena   cetasā  viharati  na
sīlabbataparāmāsaparetena      uppannassa      ca     sīlabbataparāmāsassa
nissaraṇaṃ   yathābhūtaṃ   pajānāti   tassa   so  sīlabbataparāmāso  sānusayo
pahīyati  .  na  kāmarāgapariyuṭṭhitena  cetasā  viharati  na kāmarāgaparetena
uppannassa   ca   kāmarāgassa   nissaraṇaṃ   yathābhūtaṃ  pajānāti  tassa  so
kāmarāgo  sānusayo  pahīyati  .  na  byāpādapariyuṭṭhitena  cetasā viharati
na   byāpādaparetena   uppannassa   ca   byāpādassa  nissaraṇaṃ  yathābhūtaṃ
pajānāti tassa so byāpādo sānusayo pahīyati.
     [156]  Yo  ānanda  maggo  yā  paṭipadā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ
saññojanānaṃ   pahānāya   taṃ   maggaṃ   taṃ   paṭipadaṃ  anāgamma  pañcoram-
bhāgiyāni   saññojanāni   ñassati   vā   dakkhati   1-   vā  pajahissati
vāti   netaṃ   ṭhānaṃ   vijjati   .  seyyathāpi  ānanda  mahato  rukkhassa
@Footnote: 1 Yu. dakkhīti. ito paraṃ īdisameva.
Tiṭṭhato   sāravato   tacaṃ   acchetvā   phegguṃ  acchetvā  sāracchedo
bhavissatīti   netaṃ   ṭhānaṃ   vijjati   evameva  kho  ānanda  yo  maggo
yā    paṭipadā    pañcannaṃ    orambhāgiyānaṃ    saññojanānaṃ   pahānāya
taṃ    maggaṃ    taṃ   paṭipadaṃ   anāgamma   pañcorambhāgiyāni   saññojanāni
ñassati vā dakkhati vā pajahissati vāti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
     {156.1}   Yo  ca  kho  ānanda  maggo  yā  paṭipadā  pañcannaṃ
orambhāgiyānaṃ   saññojanānaṃ   pahānāya   taṃ  maggaṃ  taṃ  paṭipadaṃ  āgamma
pañcorambhāgiyāni   saññojanāni   ñassati   vā   dakkhati   vā  pajahissati
vāti   ṭhānametaṃ   vijjati   .   seyyathāpi   ānanda   mahato  rukkhassa
tiṭṭhato  sāravato  tacaṃ  chetvā  phegguṃ  chetvā  sāracchedo  bhavissatīti
ṭhānametaṃ   vijjati   evameva   kho  ānanda  yo  maggo  yā  paṭipadā
pañcannaṃ    orambhāgiyānaṃ    saññojanānaṃ    pahānāya   taṃ   maggaṃ   taṃ
paṭipadaṃ    āgamma    pañcorambhāgiyāni    saññojanāni    ñassati    vā
dakkhati vā pajahissati vāti ṭhānametaṃ vijjati.
     {156.2}  Seyyathāpi  ānanda  gaṅgā nadī pūrā udakassa samatittikā
kākapeyyā  atha  kho  1-  dubbalako  puriso  āgaccheyya  ahaṃ  imissā
gaṅgāya  nadiyā  tiriyaṃ  bāhāya  sotaṃ  chetvā sotthinā pāraṃ gacchissāmīti
so  na  sakkuṇeyya  gaṅgāya  nadiyā  tiriyaṃ bāhāya sotaṃ chetvā sotthinā
pāraṃ  gantuṃ  evameva  kho  ānanda  yassakassaci  sakkāyanirodhāya  dhamme
desiyamāne  cittaṃ  na  pakkhandati  nappasīdati  na  santiṭṭhati  na  vimuccati.
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ saddo natthi.
Seyyathāpi  so  dubbalako  puriso  evameva  te  daṭṭhabbā. Seyyathāpi
ānanda    gaṅgā    nadī    pūrā   udakassa   samatittikā   kākapeyyā
atha   balavā   puriso   āgaccheyya   ahaṃ   imissā   gaṅgāya   nadiyā
tiriyaṃ   bāhāya   sotaṃ   chetvā   sotthinā   pāraṃ   gamissāmīti   so
sakkuṇeyya   gaṅgāya   nadiyā   tiriyaṃ  bāhāya  sotaṃ  chetvā  sotthinā
pāraṃ   gantuṃ   evameva   kho   ānanda   yassakassaci   sakkāyanirodhāya
dhamme   desiyamāne   cittaṃ   pakkhandati   pasīdati  santiṭṭhati  vimuccati .
Seyyathāpi so balavā puriso evameva te daṭṭhabbā.
     [157]  Katamo  ca  1-  ānanda  maggo katamā ca paṭipadā pañcannaṃ
orambhāgiyānaṃ     saññojanānaṃ    pahānāya    .    idhānanda    bhikkhu
upadhivivekā    akusalānaṃ   dhammānaṃ   pahānā   sabbaso   kāyaduṭṭhullānaṃ
paṭippassaddhiyā    vivicceva    kāmehi    vivicca    akusalehi   dhammehi
savitakkaṃ    savicāraṃ    vivekajaṃ    pītisukhaṃ    paṭhamaṃ    jhānaṃ   upasampajja
viharati   .   so   yadeva   tattha   hoti  rūpagataṃ  vedanāgataṃ  saññāgataṃ
saṅkhāragataṃ    viññāṇagataṃ   te   dhamme   aniccato   dukkhato   rogato
gaṇḍato    sallato   aghato   ābādhato   parato   palokato   suññato
anattato   samanupassati   .   so  tehi  dhammehi  cittaṃ  paṭipāpeti  2-
so   tehi   dhammehi  cittaṃ  paṭipāpetvā  3-  amatāya  dhātuyā  cittaṃ
upasaṃharati    etaṃ    santaṃ    etaṃ    paṇītaṃ   yadidaṃ   sabbasaṅkhārasamatho
@Footnote: 1 Yu. katamo cānanda maggo katamā paṭipadāti dissati .  2 Sī. Yu. paṭivāpeti.
@Ma. patiṭṭhāpeti .  3 Sī. Yu. paṭivāpetvā. Ma. patiṭṭhāpetvā.
Sabbūpadhipaṭinissaggo    taṇhakkhayo    virāgo   nirodho   nibbānanti  .
So   tatthaṭṭhito   āsavānaṃ   khayaṃ   pāpuṇāti  no  ce  āsavānaṃ  khayaṃ
pāpuṇāti    teneva    dhammarāgena    tāya    dhammanandiyā    pañcannaṃ
orambhāgiyānaṃ    saññojanānaṃ    parikkhayā   opapātiko   hoti   tattha
parinibbāyī   anāvattidhammo   tasmā   lokā   .  ayampi  kho  ānanda
maggo     ayaṃ    paṭipadā    pañcannaṃ    orambhāgiyānaṃ    saññojanānaṃ
pahānāya.
     {157.1}  Puna  caparaṃ  ānanda  bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā .pe.
Dutiyaṃ   jhānaṃ   upasampajja   viharati   .pe.  tatiyaṃ  jhānaṃ  .pe.  catutthaṃ
jhānaṃ  upasampajja  viharati  .  so  yadeva  tattha  hoti  rūpagataṃ vedanāgataṃ
saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ .pe. Saññojanānaṃ pahānāya.
     [158]  Puna  caparaṃ  ānanda  bhikkhu  sabbaso  rūpasaññānaṃ samatikkamā
paṭighasaññānaṃ        aṭṭhaṅgamā       nānattasaññānaṃ       amanasikārā
ananto   ākāsoti   ākāsānañcāyatanaṃ   upasampajja   viharati  .  so
yadeva   tattha   hoti  vedanāgataṃ  saññāgataṃ  saṅkhāragataṃ  viññāṇagataṃ  te
dhamme    aniccato    dukkhato    rogato   gaṇḍato   sallato   aghato
ābādhato    parato   palokato   suññato   anattato   samanupassati  .
So   tehi   dhammehi   cittaṃ   paṭipāpeti   so   tehi  dhammehi  cittaṃ
paṭipāpetvā   amatāya   dhātuyā   cittaṃ   upasaṃharati  etaṃ  santaṃ  etaṃ
paṇītaṃ     yadidaṃ    sabbasaṅkhārasamatho    sabbūpadhipaṭinissaggo    taṇhakkhayo
Virāgo   nirodho   nibbānanti   .   so   tatthaṭṭhito   āsavānaṃ  khayaṃ
pāpuṇāti   no   ce   āsavānaṃ   khayaṃ  pāpuṇāti  teneva  dhammarāgena
tāya   dhammanandiyā   pañcannaṃ   orambhāgiyānaṃ   saññojanānaṃ   parikkhayā
opapātiko   hoti  tattha  parinibbāyī  anāvattidhammo  tasmā  lokā .
Ayampi   kho   ānanda   maggo   ayaṃ  paṭipadā  pañcannaṃ  orambhāgiyānaṃ
saññojanānaṃ pahānāya.
     {158.1}  Puna  caparaṃ  ānanda  bhikkhu  sabbaso  ākāsānañcāyatanaṃ
samatikkamma     anantaṃ     viññāṇanti     viññāṇañcāyatanaṃ    upasampajja
viharati. So yadeva tattha hoti vedanāgataṃ .pe. Saññojanānaṃ pahānāya.
     {158.2}   Puna   caparaṃ  ānanda  bhikkhu  sabbaso  viññāṇañcāyatanaṃ
samatikkamma   natthi   kiñcīti   ākiñcaññāyatanaṃ   upasampajja   viharati  .
So   yadeva   tattha  hoti  vedanāgataṃ  saññāgataṃ  saṅkhāragataṃ  viññāṇagataṃ
te  dhamme   aniccato  dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato
parato  palokato  suññato  anattato  samanupassati  .  so  tehi  dhammehi
cittaṃ   paṭipāpeti   so   tehi   dhammehi  cittaṃ  paṭipāpetvā  amatāya
dhātuyā  cittaṃ  upasaṃharati  etaṃ  santaṃ  etaṃ  paṇītaṃ yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho
sabbūpadhipaṭinissaggo    taṇhakkhayo    virāgo   nirodho   nibbānanti  .
So   tatthaṭṭhito   āsavānaṃ   khayaṃ   pāpuṇāti  no  ce  āsavānaṃ  khayaṃ
pāpuṇāti    teneva    dhammarāgena    tāya    dhammanandiyā    pañcannaṃ
orambhāgiyānaṃ     saññojanānaṃ     parikkhayā     opapātiko     hoti
Tattha   parinibbāyī   anāvattidhammo   tasmā   lokā  .  ayaṃ  1-  kho
ānanda     maggo     ayaṃ     paṭipadā     pañcannaṃ    orambhāgiyānaṃ
saññojanānaṃ pahānāyāti.
     [159]   Eso   ce   bhante  maggo  esā  paṭipadā  pañcannaṃ
orambhāgiyānaṃ    saññojanānaṃ    pahānāya   atha   kiñcarahi   idhekacce
bhikkhū   cetovimuttino   ekacce   bhikkhū   paññāvimuttinoti   .  ettha
kho tesāhaṃ ānanda indriyavemattataṃ vadāmīti.
     Idamavoca    bhagavā    attamano   āyasmā   ānando   bhagavato
bhāsitaṃ abhinandīti.
             Mahāmāluṅkyovādasuttaṃ niṭṭhitaṃ catutthaṃ.
                   ----------------
@Footnote: 1 Ma. ayaṃpi kho.
                       Bhaddālisuttaṃ
     [160]  Evamme  sutaṃ  ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane
anāthapiṇḍikassa   ārāme   .   tatra   kho   bhagavā  bhikkhū  āmantesi
bhikkhavoti   .   bhadanteti   te   bhikkhū  bhagavato  paccassosuṃ  .  bhagavā
etadavoca   ahaṃ   kho  bhikkhave  ekāsanabhojanaṃ  bhuñjāmi  ekāsanabhojanaṃ
kho     ahaṃ     bhikkhave    bhuñjamāno    appābādhatañca    sañjānāmi
appātaṅkatañca      lahuṭṭhānañca     balañca     phāsuvihārañca     etha
tumhepi    bhikkhave    ekāsanabhojanaṃ    bhuñjatha    ekāsanabhojanaṃ   kho
bhikkhave     tumhepi     bhuñjamānā     appābādhatañca     sañjānissatha
appātaṅkatañca lahuṭṭhānañca balañca phāsuvihārañcāti.
     [161]   Evaṃ   vutte   āyasmā  bhaddāli  bhagavantaṃ  etadavoca
ahaṃ  kho  bhante  na  ussahāmi  ekāsanabhojanaṃ  bhuñjituṃ  ekāsanabhojanañhi
me  bhante  bhuñjato  siyā  kukkuccaṃ  siyā  vippaṭisāroti  .  tenahi tvaṃ
bhaddāli   yattha   nimantito  assasi  tattha  ekadesaṃ  bhuñjitvā  ekadesaṃ
nīharitvāpi   paribhuñjeyyāsi   1-   evampi   kho   tvaṃ   2-  bhaddāli
bhuñjamāno   [3]-   yāpessasīti   .   evampi   kho  ahaṃ  bhante  na
ussahāmi   bhuñjituṃ   evampi  me  bhante  bhuñjato  siyā  kukkuccaṃ  siyā
vippaṭisāroti   .   atha   kho   āyasmā  bhaddāli  bhagavatā  sikkhāpade
paññāpiyamāne   bhikkhusaṅghe  sikkhaṃ  samādiyamāne  anussāhaṃ  pavedesi .
@Footnote: 1 Ma. Yu. bhuñjeyyāsi .  2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi .   3 Ma. ekāsano.
Atha   kho  āyasmā  bhaddāli  sabbantaṃ  temāsaṃ  na  bhagavato  sammukhībhāvaṃ
adāsi yathātaṃ satthu sāsane sikkhāya aparipūrakārī 1-.
     [162]   Tena   kho   pana   samayena   sambahulā  bhikkhū  bhagavato
cīvarakammaṃ    karonti    niṭṭhitacīvaro    bhagavā   temāsaccayena   cārikaṃ
pakkamissatīti   .   atha   kho   āyasmā   bhaddāli   yena   te  bhikkhū
tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   tehi   bhikkhūhi   saddhiṃ  sammodi  sammodanīyaṃ
kathaṃ    sārāṇīyaṃ    vītisāretvā    ekamantaṃ    nisīdi   .   ekamantaṃ
nisinnaṃ   kho   āyasmantaṃ   bhaddāliṃ   te   bhikkhū  etadavocuṃ  idaṃ  kho
āvuso   bhaddāli   bhagavato  cīvarakammaṃ  karīyati  2-  niṭṭhitacīvaro  bhagavā
temāsaccayena   cārikaṃ  pakkamissatīti  3-  .  iṅghāvuso  bhaddāli  etaṃ
desaṃ   4-  sādhukaṃ  manasikarohi  mā  te  pacchā  dukkarataraṃ  ahosīti .
Evamāvusoti    kho   āyasmā   bhaddāli   tesaṃ   bhikkhūnaṃ   paṭissutvā
yena    bhagavā    tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ   abhivādetvā
ekamantaṃ   nisīdi   .   ekamantaṃ   nisinno   kho   āyasmā   bhaddāli
bhagavantaṃ    etadavoca    accayo    maṃ   bhante   accagamā   yathābālaṃ
yathāmūḷhaṃ    yathāakusalaṃ    yohaṃ   bhagavatā   sikkhāpade   paññāpiyamāne
bhikkhusaṅghe   sikkhaṃ   samādiyamāne   anussāhaṃ  pavedesiṃ  5-  tassa  me
bhante bhagavā accayaṃ accayato paṭiggaṇhātu āyatiṃ saṃvarāyāti.
     [163]   Taggha   tvaṃ   bhaddāli   accayo   accagamā   yathābālaṃ
@Footnote: 1 aparipūrikārītipi pāṭho .   2 Ma. karaṇīyaṃ .   3 Ma. itisaddo natthi.
@4 Ma. dosakaṃ. Yu. desakaṃ .  5 Ma. pavedemi.
Yathāmūḷhaṃ    yathāakusalaṃ   yaṃ   tvaṃ   mayā   sikkhāpade   paññāpiyamāne
bhikkhusaṅghe    sikkhaṃ   samādiyamāne   anussāhaṃ   pavedesi   [1]-  .
Samayopi   kho  te  bhaddāli  appaṭividdho  ahosi  bhagavā  kho  sāvatthiyaṃ
viharati   bhagavāpi   maṃ   jānissati   bhaddāli  nāma  bhikkhu  satthu  sāsane
sikkhāya   aparipūrakārīti   ayampi  kho  te  bhaddāli  samayo  appaṭividdho
ahosi   .   samayopi  kho  te  bhaddāli  appaṭividdho  ahosi  sambahulā
kho   bhikkhū   sāvatthiyaṃ   vassaṃ   upagatā  tepi  maṃ  jānissanti  bhaddāli
nāma   bhikkhu   satthu   sāsane  sikkhāya  aparipūrakārīti  ayampi  kho  te
bhaddāli   samayo   appaṭividdho   ahosi  .  samayopi  kho  te  bhaddāli
appaṭividdho    ahosi    sambahulā   kho   bhikkhuniyo   sāvatthiyaṃ   vassaṃ
upagatā    tāpi    maṃ    jānissanti    bhaddāli   nāma   bhikkhu   satthu
sāsane   sikkhāya   aparipūrakārīti   ayampi   kho   te  bhaddāli  samayo
appaṭividdho   ahosi   .   samayopi   kho   te   bhaddāli  appaṭividdho
ahosi   sambahulā   kho   upāsakā   sāvatthiyaṃ   paṭivasanti   tepi   maṃ
jānissanti    bhaddāli    nāma    bhikkhu    satthu    sāsane    sikkhāya
aparipūrakārīti    ayampi    kho    te   bhaddāli   samayo   appaṭividdho
ahosi.
     {163.1}  Samayopi  kho  te  bhaddāli appaṭividdho ahosi sambahulā
kho   upāsikā   sāvatthiyaṃ   paṭivasanti   tāpi   maṃ  jānissanti  bhaddāli
nāma   bhikkhu   satthu   sāsane   sikkhāya   aparipūrakārīti   ayampi   kho
te   bhaddāli   samayo   appaṭividdho   ahosi   .   samayopi  kho  te
@Footnote: 1 Po. yato ca kho tvaṃ bhaddāli accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikarosi tante
@mayaṃ paṭiggaṇhāma vuddhihesā bhaddāli ariyassa vinaye yo accayaṃ accayato disvā
@yathādhammaṃ paṭikaroti āyatiṃ saṃvaraṃ āpajjatīti dissati.
Bhaddāli   appaṭividdho   ahosi   sambahulā   kho   [1]-  nānātitthiyā
samaṇabrāhmaṇā    sāvatthiyaṃ    vassaṃ   upagatā   tepi   maṃ   jānissanti
bhaddāli   nāma   bhikkhu  samaṇassa  gotamassa  sāvako  theraññataro  [2]-
satthu   sāsane   sikkhāya   aparipūrakārīti   ayampi   kho   te  bhaddāli
samayo appaṭividdho ahosīti.
     {163.2}   Accayo   maṃ   bhante  accagamā  yathābālaṃ  yathāmūḷhaṃ
yathāakusalaṃ    yohaṃ   bhagavatā   sikakhāpade   paññāpiyamāne   bhikkhusaṅghe
sikkhaṃ   samādiyamāne   anussāhaṃ  pavedesiṃ  3-  .  tassa   me  bhante
bhagavā accayaṃ accayato paṭiggaṇhātu āyatiṃ saṃvarāyāti.
     [164]   Taggha   tvaṃ   bhaddāli   accayo   accagamā   yathābālaṃ
yathāmūḷhaṃ    yathāakusalaṃ   yaṃ   tvaṃ   mayā   sikkhāpade   paññāpiyamāne
bhikkhusaṅghe   sikkhaṃ  samādiyamāne  anussāhaṃ  pavedesi  .  taṃ  kiṃ  maññasi
bhaddāli  idhassa  bhikkhu  ubhatobhāgavimutto  tamahaṃ  evaṃ  vadeyyaṃ  ehi me
tvaṃ  bhikkhu  paṅke  saṅkamo  hotīti  4-  api  nu  kho so saṅkameyya vā
aññena vā kāyaṃ sannāmeyya noti vā vadeyyāti. No hetaṃ bhante.
     {164.1}  Taṃ  kiṃ maññasi bhaddāli idhassa bhikkhu paññāvimutto kāyasakkhī
diṭṭhippatto  saddhāvimutto  dhammānusārī  saddhānusārī  tamahaṃ  evaṃ vadeyyaṃ
ehi  me  tvaṃ  bhikkhu  paṅke saṅkamo hotīti api nu kho so saṅkameyya vā
aññena  vā kāyaṃ sannāmeyya noti vā vadeyyāti. No hetaṃ bhante. Taṃ
@Footnote: 1 Ma. etthantare teti dissati .  2 Ma. bhikkhu .   3 Ma. pavedemi.
@4 Ma. Yu. hohīti.
Kiṃ   maññasi   bhaddāli   api   nu   tvaṃ   bhaddāli   1-   tasmiṃ  samaye
ubhatobhāgavimutto   vā   hohi    paññāvimutto   vā   kāyasakkhī   vā
diṭṭhippatto   vā   saddhāvimutto   vā   dhammānusārī  vā  saddhānusārī
vāti  .  no  hetaṃ  bhante  .  nanu  tvaṃ  bhaddāli  tasmiṃ  samaye ritto
tuccho   aparaddhoti   .   evaṃ   bhante  accayo  maṃ  bhante  accagamā
yathābālaṃ     yathāmūḷhaṃ    yathāakusalaṃ    yohaṃ    bhagavatā    sikkhāpade
paññāpiyamāne     bhikkhusaṅghe     sikkhaṃ     samādiyamāne     anussāhaṃ
pavedesiṃ   tassa   me   bhante   bhagavā  accayaṃ  accayato  paṭiggaṇhātu
āyatiṃ saṃvarāyāti.
     [165]  Taggha  tvaṃ  bhaddāli  accayo  accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ
yathāakusalaṃ   yaṃ   tvaṃ   mayā   sikkhāpade   paññāpiyamāne   bhikkhusaṅghe
sikkhaṃ    samādiyamāne    anussāhaṃ   pavedesi   yato   ca   kho   tvaṃ
bhaddāli   accayaṃ   accayato   disvā   yathādhammaṃ  paṭikarosi  tante  mayaṃ
paṭiggaṇhāma   vuddhi   hesā   bhaddāli   ariyassa   vinaye   yo  accayaṃ
accayato disvā yathādhammaṃ paṭikaroti āyatiṃ saṃvaraṃ āpajjati.
     [166]   Idha   bhaddāli  ekacco  bhikkhu  satthu  sāsane  sikkhāya
aparipūrakārī   hoti   tassa   evaṃ   hoti   yannūnāhaṃ  vivittaṃ  senāsanaṃ
bhajeyyaṃ   araññaṃ   rukkhamūlaṃ   pabbataṃ   kandaraṃ   giriguhaṃ   susānaṃ  vanapatthaṃ
abbhokāsaṃ     palālapuñjaṃ     appevanāmāhaṃ     uttariṃ    manussadhammā
alamariyañāṇadassanavisesaṃ    sacchikareyyanti   .   so   vivittaṃ   senāsanaṃ
bhajati    araññaṃ   rukkhamūlaṃ   pabbataṃ   kandaraṃ   giriguhaṃ   susānaṃ   vanapatthaṃ
@Footnote: 1 Ma. bhaddālīti ālapanapadaṃ natthi.
Abbhokāsaṃ   palālapuñjaṃ   tassa   tathā   vūpakaṭṭhassa   viharato   satthāpi
upavadati   anuvicca   viññū   sabrahmacārī   upavadanti  devatāpi  upavadanti
attāpi   1-   attānaṃ   upavadati   so  satthārāpi  upavadito  anuvicca
viññūhi    sabrahmacārīhi    upavadito   devatāhipi   upavadito   attanāpi
attā  2-  upavadito  na  3-  uttariṃ manussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ
sacchikaroti  taṃ  kissa  hetu  evañhetaṃ  4-  bhaddāli  hoti  yathātaṃ satthu
sāsane sikkhāya aparipūrakārissa.
     [167]  Idha  pana  bhaddāli  ekacco  bhikkhu  satthu sāsane sikkhāya
paripūrakārī   hoti   tassa   evaṃ   hoti   yannūnāhaṃ   vivittaṃ  senāsanaṃ
bhajeyyaṃ   araññaṃ   rukkhamūlaṃ   pabbataṃ   kandaraṃ   giriguhaṃ   susānaṃ  vanapatthaṃ
abbhokāsaṃ     palālapuñjaṃ     appevanāmāhaṃ     uttariṃ    manussadhammā
alamariyañāṇadassanavisesaṃ    sacchikareyyanti   .   so   vivittaṃ   senāsanaṃ
bhajati    araññaṃ   rukkhamūlaṃ   pabbataṃ   kandaraṃ   giriguhaṃ   susānaṃ   vanapatthaṃ
abbhokāsaṃ   palālapuñjaṃ   tassa   tathā   vūpakaṭṭhassa   viharato   satthāpi
na   upavadati   anuvicca   viññū   sabrahmacārī   na   upavadanti  devatāpi
na    upavadanti    attāpi   attānaṃ   na   upavadati   so   satthārāpi
anupavadito    anuvicca   viññūhi   sabrahmacārīhi   anupavadito   devatāhipi
anupavadito    attanāpi    attā    anupavadito    uttariṃ   manussadhammā
alamariyañāṇadassanavisesaṃ    sacchikaroti    .    so   vivicceva   kāmehi
@Footnote: 1 Ma. attanā .  2 Ma. Yu. attānanti sabbattha dissati .   3 Ma. nakāro natthi.
@4 Ma. evañhidaṃ.
Vivicca   akusalehi   dhammehi   savitakkaṃ   savicāraṃ  vivekajaṃ  pītisukhaṃ  paṭhamaṃ
jhānaṃ    upasampajja   viharati   taṃ   kissa   hetu   evañhetaṃ   bhaddāli
hoti yathātaṃ satthu sāsane sikkhāya paripūrakārissa.
     {167.1}   Puna   caparaṃ   bhaddāli  bhikkhu  vitakkavicārānaṃ  vūpasamā
ajjhattaṃ   sampasādanaṃ   cetaso   ekodibhāvaṃ  avitakkaṃ  avicāraṃ  samādhijaṃ
pītisukhaṃ   dutiyaṃ   jhānaṃ   upasampajja   viharati  taṃ  kissa  hetu  evañhetaṃ
bhaddāli   hoti   yathātaṃ   satthu   sāsane   sikkhāya   paripūrakārissa .
Puna   caparaṃ   bhaddāli   bhikkhu   pītiyā  ca  virāgā  .pe.  tatiyaṃ  jhānaṃ
upasampajja   viharati   taṃ  kissa  hetu  evañhetaṃ  bhaddāli  hoti  yathātaṃ
satthu   sāsane   sikkhāya   paripūrakārissa  .  puna  caparaṃ  bhaddāli  bhikkhu
sukhassa   ca  pahānā  .pe.  catutthaṃ  jhānaṃ  upasampajja  viharati  taṃ  kissa
hetu   evañhetaṃ   bhaddāli   hoti   yathātaṃ   satthu   sāsane  sikkhāya
paripūrakārissa.
     [168]  So  evaṃ  samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe
vigatūpakkilese     mudubhūte     kammaniye     ṭhite     āneñjappatte
pubbenivāsānussatiñāṇāya   cittaṃ   abhininnāmeti   .   so   anekavihitaṃ
pubbenivāsaṃ   anussarati   seyyathīdaṃ  ekampi  jātiṃ  .pe.  iti  sākāraṃ
sauddesaṃ  anekavihitaṃ  pubbenivāsaṃ  anussarati  taṃ  kissa  hetu  evañhetaṃ
bhaddāli hoti yathātaṃ satthu sāsane sikkhāya paripūrakārissa.
     {168.1}   So   evaṃ  samāhite  citte  parisuddhe  pariyodāte
Anaṅgaṇe   vigatūpakkilese   mudubhūte   kammaniye   ṭhite  āneñjappatte
sattānaṃ    cutūpapātañāṇāya   cittaṃ   abhininnāmeti   .   so   dibbena
cakkhunā    visuddhena    atikkantamānusakena   satte   passati   cavamāne
upapajjamāne    hīne   paṇīte   suvaṇṇe   dubbaṇṇe   sugate   duggate
yathākammūpage  satte  pajānāti  ime  vata  bhonto sattā kāyaduccaritena
samannāgatā    .pe.   vinipātaṃ   nirayaṃ   upapannā   ime   vā   pana
bhonto   sattā   kāyasucaritena  samannāgatā  .pe.  sugatiṃ  saggaṃ  lokaṃ
upapannāti   .   iti   dibbena   cakkhunā  visuddhena  atikkantamānusakena
.pe.   yathākammūpage   satte   pajānāti   taṃ  kissa  hetu  evañhetaṃ
bhaddāli hoti yathātaṃ satthu sāsane sikkhāya paripūrakārissa.
     {168.2}   So   evaṃ  samāhite  citte  parisuddhe  pariyodāte
anaṅgaṇe   vigatūpakkilese   mudubhūte   kammaniye   ṭhite  āneñjappatte
āsavānaṃ   khayañāṇāya   cittaṃ   abhininnāmeti   .   so   idaṃ  dukkhanti
yathābhūtaṃ   pajānāti   .pe.   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī  paṭipadāti  yathābhūtaṃ
pajānāti   ime   āsavāti   yathābhūtaṃ   pajānāti   ayaṃ  āsavasamudayoti
yathābhūtaṃ    pajānāti   ayaṃ   āsavanirodhoti   yathābhūtaṃ   pajānāti   ayaṃ
āsavanirodhagāminī    paṭipadāti   yathābhūtaṃ   pajānāti   .   tassa   evaṃ
jānato   evaṃ   passato   kāmāsavāpi   cittaṃ   vimuccati   diṭṭhāsavāpi
cittaṃ    vimuccati    bhavāsavāpi   cittaṃ   vimuccati   avijjāsavāpi   cittaṃ
vimuccati     vimuttasmiṃ     vimuttamiti    ñāṇaṃ    hoti    khīṇā    jāti
Vusitaṃ    brahmacariyaṃ    kataṃ   karaṇīyaṃ   nāparaṃ   itthattāyāti   pajānāti
taṃ   kissa   hetu   evañhetaṃ   bhaddāli   hoti  yathātaṃ  satthu  sāsane
sikkhāya paripūrakārissāti.
     {168.3}   Evaṃ  vutte  āyasmā  bhaddāli  bhagavantaṃ  etadavoca
ko  nu  kho  bhante  hetu  ko  paccayo  yenamidhekaccaṃ  bhikkhuṃ pavayha 1-
pavayha  kāraṇaṃ  karonti  ko  pana  bhante  hetu ko paccayo yenamidhekaccaṃ
bhikkhuṃ no tathā 2- pavayha pavayha kāraṇaṃ karontīti.
     [169]   Idha   bhaddāli   ekacco   bhikkhu  abhiṇhāpattiko  hoti
āpattibahulo     so    bhikkhūhi    vuccamāno    aññenaññaṃ    paṭicarati
bahiddhā   kathaṃ   apanāmeti   kopañca   dosañca  appaccayañca  pātukaroti
na  sammā  vattati  na  lomaṃ  pāteti  na  nitthāraṃ  vattati  yena  saṅgho
attamano   hoti   taṃ   karomīti   nāha  3-  .  tatra  bhaddāli  bhikkhūnaṃ
evaṃ   hoti   ayaṃ   kho   āvuso  bhikkhu  abhiṇhāpattiko  āpattibahulo
so    bhikkhūhi    vuccamāno    aññenaññaṃ    paṭicarati    bahiddhā   kathaṃ
apanāmeti      kopañca      dosañca      appaccayañca     pātukaroti
na   sammā   vattati   na   lomaṃ   pāteti   na  nitthāraṃ  vattati  yena
saṅgho   attamano   hoti   taṃ   karomīti   nāha   sādhu   vatāyasmanto
imassa   bhikkhuno  tathā  tathā  upaparikkhatha  yathayidaṃ  4-  adhikaraṇaṃ  na  5-
khippameva   vūpasammeyyāti   .   tassa   kho   evaṃ   bhaddāli  bhikkhuno
@Footnote: 1 Ma. pasayha pasayha. aparaṃpi īdisameva .   2 Ma. tathā tathā .  3 Po. āhāti
@sabbattha dissati .   4 Sī. Yu. yathāssidaṃ .   5 Ma. nakāro natthi.
Bhikkhū    tathā   tathā   upaparikkhanti   yathayidaṃ   adhikaraṇaṃ   na   khippameva
vūpasammati.
     {169.1}   Idha   pana  bhaddāli  ekacco  bhikkhu  abhiṇhāpattiko
hoti   āpattibahulo   so   bhikkhūhi   vuccamāno   nāññenaññaṃ  paṭicarati
bahiddhā   kathaṃ   na   apanāmeti   na   kopañca   dosañca   appaccayañca
pātukaroti    sammā    vattati    lomaṃ    pāteti    nitthāraṃ   vattati
yena   saṅgho   attamano   hoti  taṃ  karomīti  āha  .  tatra  bhaddāli
bhikkhūnaṃ    evaṃ    hoti   ayaṃ   kho   āvuso   bhikkhu   abhiṇhāpattiko
āpattibahulo    so    bhikkhūhi    vuccamāno    nāññenaññaṃ    paṭicarati
bahiddhā   kathaṃ   na   apanāmeti   na   kopañca   dosañca   appaccayañca
pātukaroti   sammā   vattati   lomaṃ   pāteti   nitthāraṃ   vattati  yena
saṅgho   attamano   hoti   taṃ   karomīti   āha   sādhu   vatāyasmanto
imassa   bhikkhuno   tathā   tathā   upaparikkhatha  yathayidaṃ  adhikaraṇaṃ  khippameva
vūpasammeyyāti   .   tassa   kho   evaṃ  bhaddāli  bhikkhuno  bhikkhū  tathā
tathā upaparikkhanti yathayidaṃ adhikaraṇaṃ khippameva vūpasammati.
     [170]   Idha   bhaddāli   ekacco   bhikkhu  adhiccāpattiko  hoti
anāpattibahulo    so    bhikkhūhi    vuccamāno    aññenaññaṃ    paṭicarati
bahiddhā   kathaṃ   apanāmeti   kopañca   dosañca  appaccayañca  pātukaroti
na  sammā  vattati  na  lomaṃ  pāteti  na  nitthāraṃ  vattati  yena  saṅgho
attamano   hoti   taṃ   karomīti  nāha  .  tatra  bhaddāli  bhikkhūnaṃ  evaṃ
hoti    ayaṃ    kho   āvuso   bhikkhu   adhiccāpattiko   anāpattibahulo
So     bhikkhūhi     vuccamāno     aññenaññaṃ     paṭicarati     bahiddhā
kathaṃ    apanāmeti    kopañca   dosañca   appaccayañca   pātukaroti   na
sammā   vattati   na   lomaṃ  pāteti  na  nitthāraṃ  vattati  yena  saṅgho
attamano   hoti   taṃ   karomīti   nāha   sādhu   vatāyasmanto   imassa
bhikkhuno   tathā   tathā   upaparikkhatha  yathayidaṃ  adhikaraṇaṃ  na  1-  khippameva
vūpasammeyyāti   .   tassa   kho   evaṃ  bhaddāli  bhikkhuno  bhikkhū  tathā
tathā upaparikkhanti yathayidaṃ adhikaraṇaṃ na khippameva vūpasammati.
     {170.1}  Idha  pana  bhaddāli  ekacco  bhikkhu adhiccāpattiko hoti
anāpattibahulo   so   bhikkhūhi   vuccamāno   nāññenaññaṃ   paṭicarati   na
bahiddhā    kathaṃ    apanāmeti    na    kopañca   dosañca   appaccayañca
pātukaroti   sammā   vattati   lomaṃ   pāteti   nitthāraṃ   vattati  yena
saṅgho   attamano   hoti   taṃ   karomīti   āha   .   tatra   bhaddāli
bhikkhūnaṃ    evaṃ    hoti   ayaṃ   kho   āvuso   bhikkhu   adhiccāpattiko
anāpattibahulo    so    bhikkhūhi    vuccamāno    nāññenaññaṃ   paṭicarati
na   bahiddhā   kathaṃ   apanāmeti   na   kopañca   dosañca   appaccayañca
pātukaroti   sammā   vattati   lomaṃ   pāteti   nitthāraṃ   vattati  yena
saṅgho   attamano   hoti   taṃ   karomīti   āha   sādhu   vatāyasmanto
imassa   bhikkhuno   tathā   tathā   upaparikkhatha  yathayidaṃ  adhikaraṇaṃ  khippameva
vūpasammeyyāti   .   tassa   kho   evaṃ  bhaddāli  bhikkhuno  bhikkhū  tathā
tathā upaparikkhanti yathayidaṃ adhikaraṇaṃ khippameva vūpasammati.
@Footnote: 1 Ma. nakāro natthi.
     [171]   Idha   bhaddāli   ekacco   bhikkhu  saddhāmattakena  vahati
pemamattakena   .   tatra   bhaddāli   bhikkhūnaṃ   evaṃ   hoti   ayaṃ  kho
āvuso   bhikkhu   saddhāmattakena   vahati   pemamattakena  sace  mayaṃ  imaṃ
bhikkhuṃ   pavayha   pavayha   kāraṇaṃ   kāressāma   1-   mā  yampissa  taṃ
saddhāmattakaṃ   pemamattakaṃ   tamhāpi   parihāyīti   .  seyyathāpi  bhaddāli
purisassa   ekaṃ  cakkhuṃ  2-  tassa  mittāmaccā  ñātisālohitā  taṃ  ekaṃ
cakkhuṃ   rakkheyyuṃ   mā   yampissa   taṃ   ekaṃ  cakkhuṃ  tamhāpi  parihāyīti
evameva  3-  kho  4-  bhaddāli  idhekacco  bhikkhu  saddhāmattakena vahati
pemamattakena   .   tatra   bhaddāli   bhikkhūnaṃ   evaṃ   hoti   ayaṃ  kho
āvuso   bhikkhu   saddhāmattakena   vahati   pemamattakena  sace  5-  mayaṃ
imaṃ   bhikkhuṃ   pavayha  pavayha  kāraṇaṃ  kāressāma  6-  mā  yampissa  taṃ
saddhāmattakaṃ  pemamattakaṃ  tamhāpi  parihāyīti  .  ayaṃ  kho  7-   bhaddāli
hetu   ayaṃ   paccayo   yenamidhekaccaṃ  8-  bhikkhuṃ  pavayha  pavayha  kāraṇaṃ
kārenti   ayaṃ   pana  bhaddāli  hetu  ayaṃ  paccayo  yenamidhekaccaṃ  bhikkhuṃ
na tathā pavayha pavayha kāraṇaṃ kārentīti 9-.
     {171.1}  Ko  nu  kho  bhante  hetu  ko  paccayo  yena pubbe
appatarāni   ceva   sikkhāpadāni   ahesuṃ   bahutarā   ca  bhikkhū  aññāya
saṇṭhahiṃsu   ko   pana   bhante  hetu  ko  paccayo  yenetarahi  bahutarāni
ceva sikkhāpadāni ahesuṃ appatarā ca bhikkhū aññāya saṇṭhahantīti.
     [172]    Evañhetaṃ    bhaddāli   hoti   sattesu   hāyamānesu
@Footnote: 1-6 Po. Ma. Yu. karissāma .  2 Po. ekacakkhu .   3 Ma. evamevaṃ.
@4-7 Ma. khoti saddo natthi .  5 Po. sabbe.
@8 Ma. yenamidhekacce bhikkhū tathā tathā pasayha pasuyha kāraṇaṃ
@karontīti .    9 Po. yenapi idhekacce bhikkhū tathā pavayha kāraṇaṃ kārentīti.
Saddhamme    antaradhāyamāne    bahutarāni   ceva   sikkhāpadāni   honti
appatarā   ca   bhikkhū   aññāya   saṇṭhahanti   .   na   tāva   bhaddāli
satthā    sāvakānaṃ    sikkhāpadaṃ    paññāpeti   yāva   na   idhekacce
āsavaṭṭhānīyā dhammā saṅghe pātubhavanti.
     {172.1}  Yato  ca  kho  bhaddāli idhekacce āsavaṭṭhānīyā dhammā
saṅghe    pātubhavanti   atha   satthā   sāvakānaṃ   sikkhāpadaṃ   paññāpeti
tesaṃyeva   āsavaṭṭhānīyānaṃ   dhammānaṃ  paṭighātāya  .  na  tāva  bhaddāli
idhekacce   āsavaṭṭhānīyā  dhammā  saṅghe  pātubhavanti  yāva  na  saṅgho
mahattaṃ  patto  hoti  .  yato  ca  kho  bhaddāli saṅgho mahattaṃ patto 1-
hoti   atha   idhekacce  āsavaṭṭhānīyā  dhammā  saṅghe  pātubhavanti  atha
satthā   sāvakānaṃ   sikkhāpadaṃ   paññāpeti   tesaṃyeva   āsavaṭṭhānīyānaṃ
dhammānaṃ   paṭighātāya   .  na  tāva  bhaddāli  idhekacce  āsavaṭṭhānīyā
dhammā  saṅghe  pātubhavanti  yāva na saṅgho lābhaggaṃ patto hoti ... Yasaggaṃ
patto  hoti  ...  bāhusaccaṃ  patto  hoti ... Rattaññutaṃ patto hoti.
Yato  ca  kho  bhaddāli  saṅgho  rattaññutaṃ  patto  hoti  atha  idhekacce
āsavaṭṭhānīyā   dhammā   saṅghe   pātubhavanti   atha   satthā   sāvakānaṃ
sikkhāpadaṃ     paññāpeti     tesaṃyeva     āsavaṭṭhānīyānaṃ     dhammānaṃ
paṭighātāya.
     [173]   Appakā   kho  tumhe  bhaddāli  tena  samayena  ahuvattha
yadā   vo   ahaṃ   ājānīyasusūpamaṃ   dhammapariyāyaṃ   desesiṃ   taṃ   sarasi
@Footnote: 1 Ma. pattoti dissati. hotīti na dissati.
Tvaṃ  1-  bhaddālīti  .  no  hetaṃ  bhante  .  tatra bhaddāli kiṃ 2- hetuṃ
paccesīti   .   so   hi   nūnāhaṃ   bhante   dīgharattaṃ   satthu   sāsane
sikkhāya   aparipūrakārī   ahosinti   .  na  kho  bhaddāli  eseva  hetu
esa   paccayo   apica   me   tvaṃ   bhaddāli  dīgharattaṃ  cetasā  ceto
paricca  vidito  navāyaṃ  3-  moghapuriso mayā dhamme desiyamāne aṭṭhikatvā
manasikatvā     sabbacetaso     samannāharitvā     ohitasoto    dhammaṃ
suṇātīti    apica    te   ahaṃ   bhaddāli   ājānīyasusūpamaṃ   dhammapariyāyaṃ
desissāmi   taṃ   suṇāhi   sādhukaṃ   manasikarohi   bhāsissāmīti   .  evaṃ
bhanteti kho āyasmā bhaddāli bhagavato paccassosi.
     [174]  Bhagavā  etadavoca  seyyathāpi  bhaddāli  dakkho assadamako
bhadraṃ   assājānīyaṃ  labhitvā  paṭhameneva  mukhādhāne  kāraṇaṃ  kāreti .
Tassa    mukhādhāne    kāraṇaṃ   kāriyamānassa   hontiyeva   visūkāyitāni
visevitāni    vipphanditāni    kānici    kānici    yathātaṃ    akāritapubbaṃ
kāraṇaṃ    kāriyamānassa    .    so    abhiṇhakāraṇā    anupubbakāraṇā
tasmiṃ  ṭhāne  parinibbāyati  .  yato  kho  bhaddāli  bhadro  assājānīyo
abhiṇhakāraṇā      anupubbakāraṇā      tasmiṃ     ṭhāne     parinibbuto
hoti   tamenaṃ   assadamako   uttariṃ   kāraṇaṃ   kāreti   yugādhāne .
Tassa    yugādhāne    kāraṇaṃ   kāriyamānassa   hontiyeva   visūkāyitāni
visevitāni    vipphanditāni    kānici    kānici    yathātaṃ    akāritapubbaṃ
kāraṇaṃ    kāriyamānassa    .    so    abhiṇhakāraṇā    anupubbakāraṇā
@Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi .  2 Ma. Yu. kaṃ .   3 Ma. na cāyaṃ.
Tasmiṃ ṭhāne parinibbāyati.
     {174.1}  Yato  kho  bhaddāli  bhadro  assājānīyo abhiṇhakāraṇā
anupubbakāraṇā   tasmiṃ   ṭhāne   parinibbuto   hoti   tamenaṃ  assadamako
uttariṃ  kāraṇaṃ  kāreti  anukkame  maṇḍale  khurakāse  1- dhāve varatthe
rājaguṇe  rājavaṃse  uttame  jave  uttame  haye  uttame  sākhalye.
Tassa  uttame  jave  uttame  haye uttame sākhalye kāraṇaṃ kāriyamānassa
hontiyeva    visūkāyitāni    visevitāni   vipphanditāni   kānici   kānici
yathātaṃ   akāritapubbaṃ   kāraṇaṃ   kāriyamānassa   .   so   abhiṇhakāraṇā
anupubbakāraṇā   tasmiṃ   ṭhāne   parinibbāyati   .   yato   [2]-  kho
bhaddāli     bhadro     assājānīyo    abhiṇhakāraṇā    anupubbakāraṇā
tasmiṃ   ṭhāne   parinibbuto   hoti   tamenaṃ   assadamako  uttariṃ  vaṇṇiyaṃ
ca   baliyaṃ   3-  ca  anuppavecchati  .  imehi  kho  bhaddāli  dasahaṅgehi
samannāgato    bhadro   assājānīyo   rājāraho   hoti   rājabhoggo
rañño aṅgantveva 4- saṅkhyaṃ gacchati
     {174.2}  evameva  kho  bhaddāli  dasahi dhammehi samannāgato bhikkhu
āhuneyyo   hoti   pāhuneyyo   dakkhiṇeyyo   añjalikaraṇīyo  anuttaraṃ
puññakkhettaṃ   lokassāti   5-   katamehi   dasahi   idha   bhaddāli  bhikkhu
asekhāya   sammādiṭṭhiyā   samannāgato  hoti  asekhena  sammāsaṅkappena
samannāgato  hoti  asekhāya  sammāvācāya  samannāgato  hoti  asekhena
sammākammantena     samannāgato    hoti    asekhena    sammāājīvena
samannāgato     hoti     asekhena     sammāvāyāmena    samannāgato
@Footnote: 1 Yu. khurakāye .    2 Yu. etthantare casaddo atthi .   3 Ma. pāniyañca.
@4 Yu. aṅganteva .   5 Ma. Yu. itisaddo natthi.
Hoti  asekhāya  sammāsatiyā  samannāgato  hoti  asekhena sammāsamādhinā
samannāgato    hoti    asekhena    sammāñāṇena   samannāgato   hoti
asekhāya   sammāvimuttiyā   samannāgato   hoti   imehi   kho  bhaddāli
dasahi   dhammehi   samannāgato   bhikkhu   āhuneyyo   hoti  pāhuneyyo
dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti.
     {174.3}  Idamavoca  bhagavā  attamano  āyasmā  bhaddāli bhagavato
bhāsitaṃ abhinandīti.
                 Bhaddālisuttaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ.
                       ---------
                     Laḍukikopamasuttaṃ 1-
     [175]   Evamme   sutaṃ   ekaṃ   samayaṃ   bhagavā  aṅguttarāpesu
viharati   āpaṇaṃ   nāma   aṅguttarāpānaṃ   nigamo   .  atha  kho  bhagavā
pubbaṇhasamayaṃ     nivāsetvā     pattacīvaramādāya     āpaṇaṃ    piṇḍāya
pāvisi   .   āpaṇe   piṇḍāya  caritvā  pacchābhattaṃ  piṇḍapātapaṭikkanto
yenaññataro    vanasaṇḍo    tenupasaṅkami    divāvihārāya   taṃ   vanasaṇḍaṃ
ajjhogahetvā    2-   aññatarasmiṃ   rukkhamūle   divāvihāraṃ   nisīdi  .
Āyasmāpi   kho   udāyī   pubbaṇhasamayaṃ   nivāsetvā   pattacīvaramādāya
āpaṇaṃ   piṇḍāya   pāvisi   .   āpaṇe   piṇḍāya  caritvā  pacchābhattaṃ
piṇḍapātapaṭikkanto      yena      so      vanasaṇḍo     tenupasaṅkami
divāvihārāya     taṃ    vanasaṇḍaṃ    ajjhogahetvā    3-    aññatarasmiṃ
rukkhamūle  divāvihāraṃ  nisīdi  .  atha  kho  āyasmato udāyissa rahogatassa
paṭisallīnassa   evaṃ   cetaso   parivitakko   udapādi   bahunnaṃ  vata  no
bhagavā  dukkhadhammānaṃ  apahattā  4-  bahunnaṃ  vata  no  bhagavā  sukhadhammānaṃ
upahattā   bahunnaṃ   vata   no   bhagavā   akusalānaṃ   dhammānaṃ  apahattā
bahunnaṃ   vata   no   bhagavā  kusalānaṃ  dhammānaṃ  upahattāti  .  atha  kho
āyasmā   udāyī   sāyaṇhasamayaṃ   paṭisallānā   vuṭṭhito   yena  bhagavā
tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
     [176]   Ekamantaṃ   nisinno   kho   āyasmā   udāyī  bhagavantaṃ
@Footnote: 1 Ma. laṭukikopamasuttaṃ .    2-3 Po. Ma. ajjhogāhetvā. Yu. ajjhogāhitvā.
@4 Po. upahantā.
Etadavoca    idha    mayhaṃ    bhante   rahogatassa   paṭisallīnassa   evaṃ
cetaso   parivitakko   udapādi   bahunnaṃ   vata  no  bhagavā  dukkhadhammānaṃ
apahattā   bahunnaṃ   vata   no   bhagavā   sukhadhammānaṃ   upahattā  bahunnaṃ
vata   no   bhagavā   akusalānaṃ   dhammānaṃ   apahattā   bahunnaṃ  vata  no
bhagavā   kusalānaṃ   dhammānaṃ   upahattāti   .   mayañhi   bhante   pubbe
sāyañceva  bhuñjāma  pāto  ca  divā  ca  vikāle  .  ahu  kho so 1-
bhante   samayo   yaṃ   bhagavā   bhikkhū  āmantesi  iṅgha  tumhe  bhikkhave
etaṃ   divā   vikālabhojanaṃ   pajahathāti  .  tassa  mayhaṃ  bhante  ahudeva
aññathattaṃ   ahudeva   2-   domanassaṃ   yampi   no   saddhā   gahapatikā
divā   vikāle   paṇītaṃ   khādanīyaṃ   bhojanīyaṃ  denti  tassapi  no  bhagavā
pahānamāha   tassapi   no   sugato   paṭinissaggamāhāti  te  mayaṃ  bhante
bhagavati    pemañca    gāravañca    hiriñca    ottappañca   sampassamānā
evantaṃ   divā   vikālabhojanaṃ   pajahimhā   te  mayaṃ  bhante  sāyañceva
bhuñjāma   pāto   ca   ahu  kho  so  bhante  samayo  yaṃ  bhagavā  bhikkhū
āmantesi   iṅgha   tumhe  bhikkhave  etaṃ  rattiṃ  vikālabhojanaṃ  pajahathāti
tassa   mayhaṃ   bhante   ahudeva   aññathattaṃ   ahudeva   domanassaṃ  yampi
no    imesaṃ   dvinnaṃ   bhattānaṃ   paṇītasaṅkhātataraṃ   3-   tassapi   no
bhagavā pahānamāha tassapi no sugato paṭinissaggamāhāti.
     {176.1}  Bhūtapubbaṃ  bhante  aññataro  puriso  divā  sūpeyyaṃ  4-
labhitvā  pajāpatiṃ  5-  evamāha  handa  6-  imaṃ  nikkhipatha  sāyaṃ sabbeva
@Footnote: 1 Po. ahu so kho. aparaṃpi īdisameva .   2 Yu. ahu .   3 Ma. paṇītasaṅkhātaṃ.
@Yu. paṇītasaṅkhātataraṃ .  4 Ma. sukhapeyyaṃ .   5 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi.
@6 Ma. Yu. handa ca imaṃ.
Samaggā    bhuñjissāmāti    yākāci   bhante   saṅkhatiyo   sabbā   tā
rattiṃ   appā   divā   te   mayaṃ   bhante   bhagavati  pemañca  gāravañca
hiriñca    ottappañca    sampassamānā    evantaṃ   rattiṃ   vikālabhojanaṃ
pajahimhā   .   bhūtapubbaṃ   bhante   bhikkhū   rattandhakāratimisāyaṃ   piṇḍāya
carantā   candanikampi   pavisanti  oḷigallepi  papatanti  kaṇṭakarājimpi  1-
ārohanti    suttampi    gāviṃ    ārohanti   māṇavehipi   samāgacchanti
katakammehipi     akatakammehipi     mātugāmopi     te     asaddhammena
nimanteti    .    bhūtapubbāhaṃ    bhante    rattandhakāratimisāyaṃ   piṇḍāya
carāmi   addasā   kho   maṃ   bhante   aññatarā   itthī   vijjantarikāya
bhājanaṃ   dhovantī  disvā  maṃ  bhītā  vissaramakāsi  abbhumme  2-  pisāco
vata manti.
     {176.2}  Evaṃ  vutte  ahaṃ  bhante  taṃ  itthiṃ  etadavocaṃ na 3-
bhagini   pisāco   bhikkhu   piṇḍāya  ṭhitoti  .  bhikkhussa  ātu  māri  4-
bhikkhussa  mātu  māri  varante  bhikkhu  tiṇhena  govikantanena 5- kucchi 6-
parikanto  7-  na  tveva  8-  yaṃ  rattandhakāratimisāyaṃ  kucchihetu piṇḍāya
carasīti   9-   .  tassa  mayhaṃ  bhante  tadanussarato  evaṃ  hoti  bahunnaṃ
vata   no   bhagavā   dukkhadhammānaṃ   apahattā   bahunnaṃ  vata  no  bhagavā
sukhadhammānaṃ   upahattā   bahunnaṃ   vata   no   bhagavā  akusalānaṃ  dhammānaṃ
apahattā bahunnaṃ vata no bhagavā kusalānaṃ dhammānaṃ upahattāti.
     [177]  Evameva  panudāyi  idhekacce  moghapurisā  idaṃ  pajahathāti
@Footnote: 1 Sī. Yu. kaṇṭakavaṭṭampi. Ma. kaṇṭakāvāṭaṃpi .   2 Ma. abbhū me.
@3 Ma. nāhaṃ .   4 Ma. mārī .   5 Yu. govikattanena .   6 Ma. koṭṭhake kucchiṃ.
@7 Yu. parikatto .  8 Ma. natveva varaṃ. Yu. na tvevayā .  9 Yu. carasā.
Mayā    vuccamānā    te    evamāhaṃsu   kiṃ   panimassa   appamattakassa
oramattakassa   adhisallikhatevāyaṃ   1-  samaṇoti  te  tañceva  nappajahanti
mayi   ca   appaccayaṃ   upaṭṭhapenti   2-   ye   ca  bhikkhū  sikkhākāmā
tesantaṃ   udāyi   hoti   balavaṃ   bandhanaṃ   daḷhaṃ   bandhanaṃ   thiraṃ  bandhanaṃ
apūtikaṃ   bandhanaṃ   thūlo   kaḷiṅgaro   .   seyyathāpi   udāyi   laḍukikā
sakuṇikā   pūtilatāya   bandhanena   bandhā   3-  tattheva  vadhaṃ  vā  bandhaṃ
vā   maraṇaṃ   vā  āgameti  yo  nu  kho  udāyi  evaṃ  vadeyya  yena
sā   laḍukikā   sakuṇikā   pūtilatāya   bandhanena   bandhā   tattheva  vadhaṃ
vā   bandhaṃ   vā   maraṇaṃ   vā   āgameti  tañhi  tassā  abalaṃ  bandhanaṃ
dubbalaṃ   bandhanaṃ   pūtikaṃ   bandhanaṃ   asārakaṃ   bandhananti   sammā  4-  nu
kho so udāyi vadamāno vadeyyāti.
     {177.1}  No  hetaṃ  bhante  yena  sā  bhante  laḍukikā sakuṇikā
pūtilatāya   bandhanena   bandhā  tattheva  vadhaṃ  vā  bandhaṃ  vā  maraṇaṃ  vā
āgameti   tañhi   tassā   balavaṃ   bandhanaṃ   daḷhaṃ   bandhanaṃ  thiraṃ  bandhanaṃ
apūtikaṃ   bandhanaṃ   thūlo   kaḷiṅgaroti   evameva  kho  udāyi  idhekacce
moghapurisā    idaṃ    pajahathāti    mayā   vuccamānā   te   evamāhaṃsu
kiṃ    panimassa    appamattakassa    oramattakassa   adhisallikhatevāyaṃ   5-
samaṇoti   te   tañceva   nappajahanti   mayi   ca  appaccayaṃ  upaṭṭhapenti
ye   ca   bhikkhū   sikkhākāmā   tesantaṃ   udāyi   hoti  balavaṃ  bandhanaṃ
daḷhaṃ bandhanaṃ thiraṃ bandhanaṃ apūtikaṃ bandhanaṃ thūlo kaḷiṅgaro.
@Footnote: 1-5 Ma. adhisallekhatevāyaṃ .  2 Ma. Yu. upaṭṭhāpenti .   3 Sī. Yu. baddhā.
@4 Yu. sammannu.
     [178]   Idha   panudāyi   ekacce   kulaputtā   idaṃ   pajahathāti
mayā    vuccamānā    te    evamāhaṃsu   kiṃ   panimassa   appamattakassa
oramattakassa    pahātabbassa   yassa   no   bhagavā   pahānamāha   yassa
no   sugato   paṭinissaggamāhāti   te   tañceva   pajahanti  mayi  ca  na
appaccayaṃ   upaṭṭhapenti   ye   ca   bhikkhū  sikkhākāmā  te  taṃ  pahāya
appossukkā   pannalomā   paradavuttā  1-  migabhūtena  cetasā  viharanti
tesantaṃ   udāyi   hoti   abalaṃ   bandhanaṃ   dubbalaṃ  bandhanaṃ  pūtikaṃ  bandhanaṃ
asārakaṃ   bandhanaṃ   .   seyyathāpi   udāyi   rañño  nāgo  īsādanto
uruḷhavābhijāto   2-  saṅgāmāvacaro  daḷhehi  varattehi  3-  bandhanehi
bandho   īsakaṃyeva   kāyaṃ   sannāmetvā   tāni  bandhanāni  sañchinditvā
sampadāletvā   yenakāmaṃ  pakkamati  yo  nu  kho  udāyi  evaṃ  vadeyya
yehi   so   rañño  nāgo  īsādanto  uruḷhavābhijāto  saṅgāmāvacaro
daḷhehi  varattehi  bandhanehi  bandho  īsakaṃyeva  tāyaṃ  4-  sannāmetvā
tāni    bandhanāni    sañchinditvā   sampadāletvā   yenakāmaṃ   pakkamati
tañhi    tassa   balavaṃ   bandhanaṃ   daḷhaṃ   bandhanaṃ   thiraṃ   bandhanaṃ   apūtikaṃ
bandhanaṃ   thūlo   kaḷiṅgaroti   sammā   nu   kho   so  udāyi  vadamāno
vadeyyāti.
     {178.1}   No  hetaṃ  bhante  yehi  bhante  so  rañño  nāgo
īsādanto    uruḷhavābhijāto    saṅgāmāvacaro    daḷhehi    varattehi
bandhanehi   bandho   īsakaṃyeva   kāyaṃ   sannāmetvā   tāni   bandhanāni
@Footnote: 1 Ma. paradattavuttā .   2 Yu. ubbuḷhavābhijāto. aparaṃpi īdisameva.
@3 Yu. vārattehi .  4 Yu. kāyaṃ.
Sañchinditvā    sampadāletvā    yenakāmaṃ    pakkamati    tañhi    tassa
abalaṃ bandhanaṃ .pe. Asārakaṃ bandhananti.
     {178.2}   Evameva   kho   udāyi   idhekacce  kulaputtā  idaṃ
pajahathāti   mayā  vuccamānā  te  evamāhaṃsu  kiṃ  panimassa  appamattakassa
oramattakassa    pahātabbassa   yassa   no   bhagavā   pahānamāha   yassa
no   sugato   paṭinissaggamāhāti   te   tañceva   pajahanti  mayi  ca  na
appaccayaṃ   upaṭṭhapenti   ye   ca   bhikkhū  sikkhākāmā  te  taṃ  pahāya
appossukkā    pannalomā   paradavuttā   migabhūtena   cetasā   viharanti
tesantaṃ udāyi hoti abalaṃ bandhanaṃ pūtikaṃ bandhanaṃ asārakaṃ bandhanaṃ.
     [179]  Seyyathāpi  udāyi  puriso  daḷiddo  assako anāḷiyo 1-
tassassa   ekaṃ   agārakaṃ   oluggaviluggaṃ  kākātidāyiṃ  2-  na  paramarūpaṃ
ekā   kaḷopikā  3-  oluggaviluggā  na  paramarūpā  ekissā  kumbhiyā
dhaññasamavāpakaṃ    na   paramarūpaṃ   ekā   jāyikā   na   paramarūpā   so
ārāmagataṃ   bhikkhuṃ   passeyya   sudhotahatthapādaṃ   manuññaṃ  bhojanaṃ  bhuttāviṃ
sītāya   chāyāya   nisinnaṃ   adhicitte   yuttaṃ   .  tassa  evamassa  sukhaṃ
vata   bho   sāmaññaṃ   ārogyaṃ   vata   bho  sāmaññaṃ  so  vatassaṃ  4-
yohaṃ    kesamassuṃ   ohāretvā   kāsāyāni   vatthāni   acchādetvā
agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajeyyanti   .   so   na  sakkuṇeyya  ekaṃ
agārakaṃ    oluggaviluggaṃ    kākātidāyiṃ   na   paramarūpaṃ   pahāya   ekaṃ
@Footnote: 1 Sī. Yu. anāḷhiyo .   2 Po. kākātisāyaṃ .  ito paraṃ īdisameva.
@3 Yu. khaṭopikā .   4 Ma. vatassa.
Kaḷopikaṃ    oluggaviluggaṃ    na   paramarūpaṃ   pahāya   ekissā   kumbhiyā
dhaññasamavāpakaṃ    na    paramarūpaṃ   pahāya   ekaṃ   jāyikaṃ   na   paramarūpaṃ
pahāya   kesamassuṃ   ohāretvā   kāsāyāni   vatthāni   acchādetvā
agārasmā   anagāriyaṃ  pabbajituṃ  .  yo  nu  kho  udāyi  evaṃ  vadeyya
yehi   so   puriso   bandhanehi   bandho   na   sakkoti  ekaṃ  agārakaṃ
oluggaviluggaṃ    kākātidāyiṃ    na   paramarūpaṃ   pahāya   ekaṃ   kaḷopikaṃ
oluggaviluggaṃ   na   paramarūpaṃ   pahāya   ekissā  kumbhiyā  dhaññasamavāpakaṃ
na   paramarūpaṃ   pahāya   ekaṃ   jāyikaṃ   na   paramarūpaṃ  pahāya  kesamassuṃ
ohāretvā   kāsāyāni   vatthāni  acchādetvā  agārasmā  anagāriyaṃ
pabbajituṃ   tañhi   tassa   abalaṃ   bandhanaṃ   dubbalaṃ   bandhanaṃ  pūtikaṃ  bandhanaṃ
asārakaṃ bandhananti sammā nu kho so udāyi vadamāno vadeyyāti.
     {179.1} No hetaṃ bhante yehi 1- bhante so puriso bandhanehi bandho
na   sakkoti   ekaṃ   agārakaṃ   oluggaviluggaṃ  kākātidāyiṃ  na  paramarūpaṃ
pahāya   ekaṃ   kaḷopikaṃ   oluggaviluggaṃ   na  paramarūpaṃ  pahāya  ekissā
kumbhiyā   dhaññasamavāpakaṃ   na  paramarūpaṃ  pahāya  ekaṃ  jāyikaṃ  na  paramarūpaṃ
pahāya   kesamassuṃ   ohāretvā   kāsāyāni   vatthāni   acchādetvā
agārasmā    anagāriyaṃ    pabbajituṃ    tañhi    tassa    balavaṃ    bandhanaṃ
daḷhaṃ bandhanaṃ thiraṃ bandhanaṃ apūtikaṃ bandhanaṃ thūlo kaḷiṅgaroti.
     {179.2}  Evameva  kho udāyi idhekacce moghapurisā idaṃ pajahathāti
mayā  vuccamānā  te  evamāhaṃsu  kiṃ  panimassa appamattakassa oramattakassa
@Footnote: 1 Ma. Yu. yehi so bhante.
Adhisallikhatevāyaṃ   samaṇoti   te  tañceva  nappajahanti  mayi  ca  appaccayaṃ
upaṭṭhapenti   ye   ca  bhikkhū  sikkhākāmā  tesantaṃ  udāyi  hoti  balavaṃ
bandhanaṃ daḷhaṃ bandhanaṃ thiraṃ bandhanaṃ apūtikaṃ bandhanaṃ thūlo kaḷiṅgaroti.
     [180]  Seyyathāpi  udāyi  gahapati  vā  gahapatiputto  vā  addho
mahaddhano   mahābhogo   nekānaṃ   nikkhagaṇānaṃ  cayo  nekānaṃ  dhaññagaṇānaṃ
cayo   nekānaṃ   khettagaṇānaṃ  cayo  nekānaṃ  vatthugaṇānaṃ  cayo  nekānaṃ
bhariyagaṇānaṃ   cayo   nekānaṃ   dāsagaṇānaṃ   cayo   nekānaṃ   dāsigaṇānaṃ
cayo    so    ārāmagataṃ   bhikkhuṃ   passeyya   sudhotahatthapādaṃ   manuññaṃ
bhojanaṃ   bhuttāviṃ   sītāya   chāyāya   nisinnaṃ   adhicitte  1-  yuttaṃ .
Tassa   evamassa   sukhaṃ  vata  bho  sāmaññaṃ  ārogyaṃ  vata  bho  sāmaññaṃ
so    vatassaṃ   yohaṃ   kesamassuṃ   ohāretvā   kāsāyāni   vatthāni
acchādetvā   agārasmā   anagāriyaṃ  pabbajeyyanti  .  so  sakkuṇeyya
nekāni   nikkhagaṇāni   pahāya   nekāni   dhaññagaṇāni   pahāya   nekāni
khettagaṇāni     pahāya     nekāni    vatthugaṇāni    pahāya    nekāni
bhariyagaṇāni   pahāya   nekāni   dāsagaṇāni   pahāya  nekāni  dāsigaṇāni
pahāya   kesamassuṃ   ohāretvā   kāsāyāni   vatthāni   acchādetvā
agārasmā   anagāriyaṃ  pabbajituṃ  .  yo  nu  kho  udāyi  evaṃ  vadeyya
yehi   so   gahapati   vā  gahapatiputto  vā  bandhanehi  bandho  sakkoti
nekāni   nikkhagaṇāni   pahāya   nekāni   dhaññagaṇāni   pahāya   nekāni
@Footnote: 1 Po. vivitate.
Khettagaṇāni   pahāya   nekāni   vatthugaṇāni  pahāya  nekāni  bhariyagaṇāni
pahāya    nekāni   dāsagaṇāni   pahāya   nekāni   dāsigaṇāni   pahāya
kesamassuṃ   ohāretvā   kāsāyāni  vatthāni  acchādetvā  agārasmā
anagāriyaṃ   pabbajituṃ   tañhi   tassa   balavaṃ   bandhanaṃ   daḷhaṃ  bandhanaṃ  thiraṃ
bandhanaṃ   apūtikaṃ   bandhanaṃ  thūlo  kaḷiṅgaroti  sammā  nu  kho  so  udāyi
vadamāno vadeyyāti.
     {180.1}  No  hetaṃ bhante yehi bhante so gahapati vā gahapatiputto
vā   bandhanehi   bandho   sakkoti  nekāni  nikkhagaṇāni  pahāya  nekāni
dhaññagaṇāni   pahāya   nekāni   khettagaṇāni  pahāya  nekāni  vatthugaṇāni
pahāya  nekāni  bhariyagaṇāni  pahāya  nekāni  dāsagaṇāni  pahāya  nekāni
dāsigaṇāni    pahāya    kesamassuṃ   ohāretvā   kāsāyāni   vatthāni
acchādetvā    agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajituṃ   tañhi   tassa   abalaṃ
bandhanaṃ dubbalaṃ bandhanaṃ pūtikaṃ bandhanaṃ asārakaṃ bandhananti.
     {180.2}  Evameva  kho  udāyi idhekacce kulaputtā idaṃ pajahathāti
mayā    vuccamānā    te    evamāhaṃsu   kiṃ   panimassa   appamattakassa
oramattakassa   pahātabbassa   yassa   no  bhagavā  pahānamāha  yassa  no
sugato   paṭinissaggamāhāti  te  tañceva  pajahanti  mayi  ca  na  appaccayaṃ
upaṭṭhapenti   ye  ca  bhikkhū  sikkhākāmā  te  taṃ  pahāya  appossukkā
pannalomā   paradavuttā   migabhūtena   cetasā   viharanti  tesantaṃ  udāyi
hoti abalaṃ bandhanaṃ dubbalaṃ bandhanaṃ pūtikaṃ bandhanaṃ asārakaṃ bandhanaṃ.
     [181]  Cattārome  udāyi  puggalā  santo  saṃvijjamānā lokasmiṃ
Katame   cattāro   idhudāyi  ekacco  puggalo  upadhipahānāya  paṭipanno
hoti    upadhipaṭinissaggāya    tamenaṃ    upadhipahānāya   paṭipannaṃ   upadhi-
paṭinissaggāya     upadhipaṭisaṃyuttā    sarasaṅkappā    samudācaranti    so
te  adhivāseti  nappajahati na vinodeti na byantīkaroti 1- na anabhāvaṅgameti
imaṃ  kho  ahaṃ  udāyi  puggalaṃ  saṃyuttoti  vadāmi  no  visaṃyutto  taṃ kissa
hetu indriyavemattatā hi me udāyi imasmiṃ puggale viditā.
     {181.1}  Idha  panudāyi  ekacco  puggalo upadhipahānāya paṭipanno
hoti      upadhipaṭinissaggāya      tamenaṃ     upadhipahānāya     paṭipannaṃ
upadhipaṭinissaggāya      upadhipaṭisaṃyuttā      sarasaṅkappā     samudācaranti
so   te   nādhivāseti   pajahati  vinodeti  byantīkaroti  anabhāvaṅgameti
imampi   kho   ahaṃ  udāyi  puggalaṃ  saṃyuttoti  vadāmi  no  visaṃyutto  taṃ
kissa hetu indriyavemattatā hi me udāyi imasmiṃ puggale viditā.
     {181.2}  Idha  panudāyi  ekacco  puggalo upadhipahānāya paṭipanno
hoti    upadhipaṭinissaggāya    tamenaṃ    upadhipahānāya   paṭipannaṃ   upadhi-
paṭinissaggāya     kadāci     karahaci     satisammosā    upadhipaṭisaṃyuttā
sarasaṅkappā   samudācaranti   dandho   udāyi   satuppādo   atha  kho  naṃ
khippameva   pajahati  vinodeti  byantīkaroti  anabhāvaṅgameti  .  seyyathāpi
udāyi   puriso   divasasantatte   2-  ayokaṭāhe  dve  vā  tīṇi  vā
udakaphusitāni   nipāteyya   dandho   udāyi   udakaphusitānaṃ   nipāto  atha
kho  naṃ  khippameva  parikkhayaṃ  pariyādānaṃ  gaccheyya  evameva  kho  udāyi
@Footnote: 1 Ma. byantiṃ karoti. Yu. bayantikaroti .  2 Ma. divasaṃ.
Idhekacco   puggalo   upadhipahānāya   paṭipanno  hoti  upadhipaṭinissaggāya
tamenaṃ    upadhipahānāya    paṭipannaṃ   upadhipaṭinissaggāya   kadāci   karahaci
satisammosā     upadhipaṭisaṃyuttā    sarasaṅkappā    samudācaranti    dandho
udāyi  satuppādo  atha  kho  naṃ  khippameva  pajahati  vinodeti byantīkaroti
anabhāvaṅgameti   imampi  kho  ahaṃ  udāyi  puggalaṃ  saṃyuttoti  vadāmi  no
visaṃyutto   taṃ   kissa   hetu  indriyavemattatā  hi  me  udāyi  imasmiṃ
puggale viditā.
     {181.3}  Idha  panudāyi  ekacco  puggalo  upadhi  dukkhassa mūlanti
iti  viditvā  nirupadhī  1-  hoti  upadhisaṅkhaye  vimutto imaṃ kho ahaṃ udāyi
puggalaṃ  visaṃyuttoti  vadāmi  no  saṃyutto  taṃ  kissa hetu indriyavemattatā
hi  me  udāyi  imasmiṃ  puggale  viditā . Ime 2- kho udāyi cattāro
puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ.
     [182]   Pañca   kho   ime   udāyi   kāmaguṇā   katame  pañca
cakkhuviññeyyā   rūpā   iṭṭhā   kantā  manāpā  piyarūpā  kāmūpasañhitā
rajanīyā   sotaviññeyyā   saddā   ...   ghānaviññeyyā  gandhā  ...
Jivhāviññeyyā   rasā  ...  kāyaviññeyyā  phoṭṭhabbā  iṭṭhā  kantā
manāpā   piyarūpā   kāmūpasañhitā   rajanīyā   .   ime   kho   udāyi
pañca   kāmaguṇā   .   yaṃ   kho  udāyi  ime  pañca  kāmaguṇe  paṭicca
uppajjati   sukhaṃ   somanassaṃ   idaṃ   vuccati  kāmasukhaṃ  miḷhasukhaṃ  puthujjanasukhaṃ
anariyasukhaṃ   na   āsevitabbaṃ   3-   na   bhāvetabbaṃ   na   bahulīkātabbaṃ
@Footnote: 1 Yu. nirupadhi .   2 Ma. Yu. ime kho ... lokasminti ime pāṭhā na dissanti.
@3 Ma. sevitabbaṃ.
Bhāyitabbaṃ etassa sukhassāti vadāmi.
     [183]   Idhudāyi   bhikkhu  vivicceva  kāmehi  .pe.  paṭhamaṃ  jhānaṃ
upasampajja    viharati   vitakkavicārānaṃ   vūpasamā   .pe.   dutiyaṃ   jhānaṃ
upasampajja   viharati  pītiyā  ca  virāgā  .pe.  tatiyaṃ  jhānaṃ  upasampajja
viharati   sukhassa   ca   pahānā  .pe.  catutthaṃ  jhānaṃ  upasampajja  viharati
idaṃ    vuccati    nekkhammasukhaṃ   vivekasukhaṃ   upasamasukhaṃ   sambodhisukhaṃ   1-
āsevitabbaṃ    bhāvetabbaṃ    bahulīkātabbaṃ    na    bhāyitabbaṃ    etassa
sukhassāti vadāmi.
     [184]   Idhudāyi  bhikkhu   vivicceva  kāmehi  .pe.  paṭhamaṃ  jhānaṃ
upasampajja   viharati   .   idaṃ   kho   ahaṃ   udāyi   iñjitasmiṃ  vadāmi
kiñca   tattha   iñjitasmiṃ   yedeva   2-  tattha  vitakkavicārā  aniruddhā
honti   idaṃ   tattha   iñjitasmiṃ   .   idhudāyi   bhikkhu   vitakkavicārānaṃ
vūpasamā   .pe.   dutiyaṃ   jhānaṃ   upasampajja   viharati   .  idampi  kho
ahaṃ    udāyi    iñjitasmiṃ   vadāmi   kiñca   tattha   iñjitasmiṃ   yadeva
tattha   pītisukhaṃ   aniruddhaṃ   hoti   idaṃ   tattha   iñjitasmiṃ   .  idhudāyi
bhikkhu   pītiyā   ca  virāgā  .pe.  tatiyaṃ  jhānaṃ  upasampajja  viharati .
Idampi   kho   ahaṃ   udāyi   iñjitasmiṃ   vadāmi  kiñca  tattha  iñjitasmiṃ
yadeva   tattha   upekkhāsukhaṃ   aniruddhaṃ   hoti  idaṃ  tattha  iñjitasmiṃ .
Idhudāyi   bhikkhu   sukhassa   ca  pahānā  .pe.  catutthaṃ  jhānaṃ  upasampajja
viharati. Idaṃ kho ahaṃ udāyi aneñjitasmiṃ 3- vadāmi.
@Footnote: 1 Ma. Yu. sambodhasukhaṃ .   2 Ma. yadeva .   3 Ma. Yu. aniñjitasmiṃ.
     [185]   Idhudāyi   bhikkhu  vivicceva  kāmehi  .pe.  paṭhamaṃ  jhānaṃ
upasampajja   viharati   .   idaṃ   kho   ahaṃ   udāyi   analanti   vadāmi
pajahathāti   vadāmi   samatikkamathāti  vadāmi  .  ko  ca  tassa  samatikkamo
idhudāyi    bhikkhu    vitakkavicārānaṃ    vūpasamā    .pe.   dutiyaṃ   jhānaṃ
upasampajja   viharati   ayaṃ   tassa   samatikkamo   .   idampi   kho  ahaṃ
udāyi   analanti   vadāmi   pajahathāti   vadāmi  samatikkamathāti  vadāmi .
Ko   ca   tassa  samatikkamo  idhudāyi  bhikkhu  pītiyā  ca  virāgā  .pe.
Tatiyaṃ   jhānaṃ   upasampajja   viharati   ayaṃ   tassa  samatikkamo  .  idampi
kho   ahaṃ   udāyi   analanti   vadāmi   pajahathāti  vadāmi  samatikkamathāti
vadāmi  .  ko  ca  tassa  samatikkamo  idhudāyi  bhikkhu  sukhassa  ca pahānā
.pe.   catutthaṃ   jhānaṃ   upasampajja   viharati  ayaṃ  tassa  samatikkamo .
Idampi  kho  ahaṃ  udāyi  analanti  vadāmi  pajahathāti  vadāmi samatikkamathāti
vadāmi.
     {185.1}   Ko   ca   tassa  samatikkamo  idhudāyi  bhikkhu  sabbaso
rūpasaññānaṃ    samatikkamā    paṭighasaññānaṃ    atthaṅgamā    nānattasaññānaṃ
amanasikārā    ananto    ākāsoti    ākāsānañcāyatanaṃ   upasampajja
viharati  ayaṃ  tassa  samatikkamo  .  idampi  kho  ahaṃ udāyi analanti vadāmi
pajahathāti   vadāmi   samatikkamathāti  vadāmi  .  ko  ca  tassa  samatikkamo
idhudāyi    bhikkhu    sabbaso    ākāsānañcāyatanaṃ   samatikkamma   anantaṃ
viññāṇanti     viññāṇañcāyatanaṃ    upasampajja    viharati    ayaṃ    tassa
Samatikkamo.
     {185.2}   Idampi   kho  ahaṃ  udāyi  analanti  vadāmi  pajahathāti
vadāmi   samatikkamathāti   vadāmi   .  ko  ca  tassa  samatikkamo  idhudāyi
bhikkhu     sabbaso     viññāṇañcāyatanaṃ    samatikkamma    natthi    kiñcīti
ākiñcaññāyatanaṃ    upasampajja    viharati   ayaṃ   tassa   samatikkamo  .
Idampi    kho    ahaṃ    udāyi   analanti   vadāmi   pajahathāti   vadāmi
samatikkamathāti   vadāmi   .   ko   ca  tassa  samatikkamo  idhudāyi  bhikkhu
sabbaso        ākiñcaññāyatanaṃ        samatikkamma        nevasaññā-
nāsaññāyatanaṃ    upasampajja    viharati    ayaṃ   tassa   samatikkamo  .
Idampi    kho    ahaṃ    udāyi   analanti   vadāmi   pajahathāti   vadāmi
samatikkamathāti   vadāmi   .   ko  ca  tassa  samatikkamo  idhudāyi  [1]-
sabbaso     nevasaññānāsaññāyatanaṃ     samatikkamma    saññāvedayitanirodhaṃ
upasampajja   viharati   ayaṃ   tassa  samatikkamo  .  iti  kho  ahaṃ  udāyi
nevasaññānāsaññāyatanassapi     pahānaṃ    vadāmi    .    passasi    no
tvaṃ   udāyi   taṃ   saññojanaṃ  aṇuṃ  vā  thūlaṃ  vā  yassāhaṃ  no  pahānaṃ
vadāmīti. No hetaṃ bhanteti.
     {185.3}  Idamavoca  bhagavā  attamano  āyasmā  udāyī  bhagavato
bhāsitaṃ abhinandīti.
               Laḍukikopamasuttaṃ 2- niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ.
                     ------------
@Footnote: 1 Ma. Yu. etthantare bhikkhūti pāṭho dissati .   2 Sī. Ma. Yu. laṭukikopamasuttaṃ.
                        Cātumasuttaṃ
     [186] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā cātumāyaṃ viharati āmalakīvane.
Tena   kho   pana   samayena   sārīputtamoggallānappamukhāni   pañcamattāni
bhikkhusatāni    cātumaṃ    anuppattāni   honti   bhagavantaṃ   dassanāya  .
Te   ca   āgantukā  bhikkhū  nevāsikehi  bhikkhūhi  saddhiṃ  paṭisammodamānā
senāsanāni       paññāpayamānā      pattacīvarāni      paṭisāmayamānā
uccāsaddā   mahāsaddā   ahesuṃ   .   atha   kho   bhagavā  āyasmantaṃ
ānandaṃ   āmantesi   ke   panete   ānanda  uccāsaddā  mahāsaddā
kevaṭṭā   maññe   macchaṃ   vilopentīti  .  etāni  bhante  sārīputta-
moggallānappamukhāni       pañcamattāni       bhikkhusatāni       cātumaṃ
anuppattāni   bhagavantaṃ   dassanāya   te   āgantukā  bhikkhū  nevāsikehi
bhikkhūhi   saddhiṃ   paṭisammodamānā   āsanāni  paññāpayamānā  pattacīvarāni
paṭisāmayamānā uccāsaddā mahāsaddāti.
     {186.1}  Tenahānanda  mama  vacanena [1]- bhikkhū āmantehi satthā
āyasmante  āmantesiṃti  2-  .  evaṃ  bhanteti  kho āyasmā ānando
bhagavato  paṭissutvā  yena  te  bhikkhū  tenupasaṅkami upasaṅkamitvā te bhikkhū
etadavoca satthā āyasmante āmantetīti 3-. Evamāvusoti kho te bhikkhū
āyasmato  ānandassa  paṭissutvā  yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā
bhagavantaṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdiṃsu  .  ekamantaṃ  nisinne  kho
@Footnote: 1 Yu. te. .   2 Yu. āmantetīti   3 Ma. āmantesīti.
Te   bhikkhū   bhagavā   etadavoca   kinnu   tumhe  bhikkhave  uccāsaddā
mahāsaddā   kevaṭṭā   maññe   macchaṃ   vilopentīti  .  imāni  bhante
sārīputtamoggallānappamukhāni      pañcamattāni     bhikkhusatāni     cātumaṃ
anuppattāni   bhagavantaṃ   dassanāya  teme  āgantukā  bhikkhū  nevāsikehi
bhikkhūhi     saddhiṃ     paṭisammodamānā     senāsanāni    paññāpayamānā
pattacīvarāni    paṭisāmayamānā   uccāsaddā   mahāsaddāti   .   gacchatha
bhikkhave  paṇāmemi  vo  na  vo  mama  santike vatthabbanti. Evaṃ bhanteti
kho  te  bhikkhū  bhagavato  paṭissutvā  uṭṭhāyāsanā  bhagavantaṃ abhivādetvā
padakkhiṇaṃ katvā senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaramādāya pakkamiṃsu.
     [187]  Tena  kho  pana  samayena  cātumeyyakā sakyā santhāgāre
sannipatitā   honti   kenacideva   karaṇīyena   .   addasaṃsu   1-   kho
cātumeyyakā   sakyā   te  bhikkhū  dūratova  āgacchante  disvāna  yena
te    bhikkhū    tenupasaṅkamiṃsu   upasaṅkamitvā   te   bhikkhū   etadavocuṃ
handa   kahaṃ   pana   tumhe   āyasmanto   gacchathāti   .  bhagavatā  kho
āvuso   bhikkhusaṅgho   paṇāmitoti   .   tenahāyasmanto  muhuttaṃ  nisīdatha
appevanāma   mayaṃ  sakkuṇeyyāma  bhagavantaṃ  pasādetunti  .  evamāvusoti
kho   te   bhikkhū   cātumeyyakānaṃ   sakyānaṃ   paccassosuṃ  .  atha  kho
cātumeyyakā    sakyā    yena   bhagavā   tenupasaṅkamiṃsu   upasaṅkamitvā
@Footnote: 1 Sī. Yu. addasāsuṃ.
Bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
     {187.1}  Ekamantaṃ  nisinnā  kho  cātumeyyakā  sakyā  bhagavantaṃ
etadavocuṃ   abhinandatu  bhante  bhagavā  bhikkhusaṅghaṃ  abhivadatu  bhante  bhagavā
bhikkhusaṅghaṃ   seyyathāpi   bhante   bhagavatā  pubbe  bhikkhusaṅgho  anuggahito
evameva  bhagavā  etarahi anuggaṇhātu bhikkhusaṅghaṃ santettha bhante bhikkhū navā
acirapabbajitā  adhunāgatā  imaṃ  dhammavinayaṃ  tesaṃ  [1]-  bhagavantaṃ dassanāya
alabhantānaṃ   siyā   aññathattaṃ   siyā   vipariṇāmo   seyyathāpi   bhante
bījānaṃ   taruṇānaṃ   udakaṃ   alabhantānaṃ  siyā  aññathattaṃ  siyā  vipariṇāmo
evameva   2-  bhante  santettha  bhikkhū  navā  acirapabbajitā  adhunāgatā
imaṃ   dhammavinayaṃ   tesaṃ   bhagavantaṃ  dassanāya  alabhantānaṃ  siyā  aññathattaṃ
siyā    vipariṇāmo    seyyathāpi   bhante   vacchassa   taruṇassa   mātaraṃ
apassantassa     siyā     aññathattaṃ    siyā    vipariṇāmo    evameva
kho   bhante   santettha   bhikkhū   navā   acirapabbajitā  adhunāgatā  imaṃ
dhammavinayaṃ    tesaṃ    bhagavantaṃ    apassantānaṃ   siyā   aññathattaṃ   siyā
vipariṇāmo    abhinandatu   bhante   bhagavā   bhikkhusaṅghaṃ   abhivadatu   bhante
bhagavā   bhikkhusaṅghaṃ   seyyathāpi   bhante   bhagavatā   pubbe   bhikkhusaṅgho
anuggahito evameva bhagavā etarahi anuggaṇhātu bhikkhusaṅghanti.
     [188]   Atha   kho   brahmā  sahampati  bhagavato  cetasā  ceto
parivitakkamaññāya    seyyathāpi    nāma    balavā    puriso    sammiñjitaṃ
vā   bāhaṃ   pasāreyya   pasāritaṃ   vā   bāhaṃ  sammiñjeyya  evameva
@Footnote: 1 Ma. taṃ .   2 Ma. Yu. evameva kho.
Brahmaloke antarahito bhagavato purato pāturahosi.
     {188.1}  Atha  kho  brahmā  sahampati  ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā
yena   bhagavā   tenañjalimpaṇāmetvā   bhagavantaṃ   etadavoca   abhinandatu
bhante   bhagavā  bhikkhusaṅghaṃ  abhivadatu  bhante  bhagavā  bhikkhusaṅghaṃ  seyyathāpi
bhante   bhagavatā   pubbe   bhikkhusaṅgho   anuggahito   evameva   bhagavā
etarahi    anuggaṇhātu    bhikkhusaṅghaṃ   santettha   bhante   bhikkhū   navā
acirapabbajitā   adhunāgatā   imaṃ   dhammavinayaṃ   tesaṃ   bhagavantaṃ  dassanāya
alabhantānaṃ   siyā   aññathattaṃ   siyā   vipariṇāmo   seyyathāpi   bhante
bījānaṃ   taruṇānaṃ   udakaṃ   alabhantānaṃ  siyā  aññathattaṃ  siyā  vipariṇāmo
evameva   1-  bhante  santettha  bhikkhū  navā  acirapabbajitā  adhunāgatā
imaṃ   dhammavinayaṃ   tesaṃ   bhagavantaṃ  dassanāya  alabhantānaṃ  siyā  aññathattaṃ
siyā    vipariṇāmo    seyyathāpi   bhante   vacchassa   taruṇassa   mātaraṃ
apassantassa     siyā     aññathattaṃ    siyā    vipariṇāmo    evameva
kho   bhante   santettha   bhikkhū   navā   acirapabbajitā  adhunāgatā  imaṃ
dhammavinayaṃ    tesaṃ    bhagavantaṃ    apassantānaṃ   siyā   aññathattaṃ   siyā
vipariṇāmo    abhinandatu   bhante   bhagavā   bhikkhusaṅghaṃ   abhivadatu   bhante
bhagavā   bhikkhusaṅghaṃ   seyyathāpi   bhante   bhagavatā   pubbe   bhikkhusaṅgho
anuggahito  evameva  2-  bhagavā  etarahi  anuggaṇhātu  bhikkhusaṅghanti .
Asakkhiṃsu   kho   cātumeyyakā  ca  sakyā  brahmā  ca  sahampati  bhagavantaṃ
pasādetuṃ bījūpamena ca taruṇūpamena cāti 3-.
@Footnote: 1 Yu. evameva kho .  2 Yu. evamevaṃ .   3 Yu. Ma. itisaddo natthi.
     [189]   Atha  kho  āyasmā  mahāmoggallāno  bhikkhū  āmantesi
uṭṭhethāvuso   1-   gaṇhatha  pattacīvaraṃ  pasādito  bhagavā  cātumeyyakehi
ca   sakyehi   brahmunā   ca   sahampatinā   bījūpamena   ca   taruṇūpamena
cāti   .  evamāvusoti  kho  te  bhikkhū  āyasmato  mahāmoggallānassa
paṭissutvā   uṭṭhāyāsanā   pattacīvaramādāya  yena  bhagavā  tenupasaṅkamiṃsu
upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ  nisīdiṃsu  .  ekamantaṃ
nisinnaṃ   kho   āyasmantaṃ   sārīputtaṃ   bhagavā   etadavoca   kinti  te
sārīputta   ahosi   mayā   bhikkhusaṅghe   2-  paṇāmiteti  .  evaṃ  kho
me   bhante   ahosi   bhagavatā  bhikkhusaṅghe  paṇāmite  appossukkodāni
bhagavā     diṭṭhadhammasukhavihāraṃ     anuyutto     viharissati     mayampidāni
appossukkā      diṭṭhadhammasukhavihāramanuyuttā      viharissāmāti     .
Āgamehi  tvaṃ  sārīputta  āgamehi  tvaṃ sārīputta 3- na kho te sārīputta
punapi   evarūpaṃ  cittaṃ  uppādetabbanti  .  atha  kho  bhagavā  āyasmantaṃ
mahāmoggallānaṃ   āmantesi   kinti   te   moggallāna   ahosi  mayā
bhikkhusaṅghe   paṇāmiteti   .   evaṃ   kho  me  bhante  ahosi  bhagavatā
bhikkhusaṅghe    paṇāmite    appossukkodāni   bhagavā   diṭṭhadhammasukhavihāraṃ
anuyutto   viharissati   ahañcadāni   āyasmā   ca  sārīputto  bhikkhusaṅghaṃ
pariharissāmāti   .   sādhu   sādhu   moggallāna   ahaṃ   4-   vā  hi
@Footnote: 1 Ma. evaṃ. Sī. Yu. uṭṭhahathāvuso .   2 Po. Ma. bhikkhusaṅgho paṇāmitoti. ito
@paraṃ īdisameva .  3 Ma. ito paraṃ diṭṭhadhammasukhavihāranti pāṭho dissati.
@4 Ma. ahañcāpi.
Moggallāna bhikkhusaṅghaṃ parihareyyaṃ sārīputtamoggallānā vāti 1-.
     [190]  Atha  kho bhagavā bhikkhū āmantesi cattārīmāni bhikkhave bhayāni
udakorohante    pāṭikaṅkhitabbāni    katamāni   cattāri   ummibhayaṃ   2-
kumbhīlabhayaṃ   āvaṭṭabhayaṃ   susukābhayaṃ   3-   imāni   kho   4-   bhikkhave
cattāri    bhayāni    udakorohante   pāṭikaṅkhitabbāni   evameva   kho
bhikkhave   cattārīmāni   bhayāni   idhekacce  puggale  imasmiṃ  dhammavinaye
agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajite   pāṭikaṅkhitabbāni   katamāni   cattāri
ummibhayaṃ kumbhīlabhayaṃ āvaṭṭabhayaṃ susukābhayaṃ.
     [191]  Katamañca  bhikkhave  ummibhayaṃ  idha bhikkhave ekacco kulaputto
saddhā    5-   agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajito   hoti   otiṇṇomhi
jātiyā  jarāya  maraṇena  6-  sokehi  paridevehi  dukkhehi  domanassehi
upāyāsehi     dukkhotiṇṇo     dukkhapareto     appevanāma    imassa
kevalassa    dukkhakkhandhassa    antakiriyā    paññāyethāti    .   tamenaṃ
tathā   pabbajitaṃ   samānaṃ   sabrahmacārī   ovadanti  anusāsanti  evante
abhikkamitabbaṃ   evante   paṭikkamitabbaṃ   evante  ālokitabbaṃ  evante
vilokitabbaṃ   evante   sammiñjitabbaṃ   evante   pasāritabbaṃ   evante
saṅghāṭipattacīvaraṃ   dhāretabbanti  .  tassa  evaṃ  hoti  mayaṃ  7-  pubbe
agāriyabhūtā   samānā   aññe  ovadāmapi  8-  anusāsāmapi  9-  ime
panamhākaṃ  puttamattā  maññe  nattamattā  maññe  amhe  10- ovaditabbaṃ
@Footnote: 1 Ma. cāti. .  2 Ma. īmibhayaṃ. Sī. Yu. ūmibhayaṃ .  3. Po. suṃsukābhayaṃ. sabbattha
@idisameva .   4 Ma. khosaddo nat .   5 thiPo. saddho. sabbattha īdisameva.
@6 Sī. jarāmaraṇena .  7. Ma. Yu. mayaṃ kho .  8-9 Ma. pisaddo natthi .  10 Ma. evaṃ.
Anusāsitabbaṃ   maññantīti   .   so   sikkhaṃ  paccakkhāya  hīnāyāvattati .
Ayaṃ  vuccati  bhikkhave  ummibhayassa  bhīto  sikkhaṃ  paccakkhāyāvatto  1- .
Ummibhayanti kho bhikkhave kodhupāyāsassetaṃ adhivacanaṃ.
     [192]   Katamañca   bhikkhave   kumbhīlabhayaṃ   idha  bhikkhave  ekacco
kulaputto     saddhā     agārasmā     anagāriyaṃ    pabbajito    hoti
otiṇṇomhi   jātiyā   jarāya   maraṇena   sokehi  paridevehi  dukkhehi
domanassehi    upāyāsehi    dukkhotiṇṇo    dukkhapareto   appevanāma
imassa    kevalassa    dukkhakkhandhassa    antakiriyā    paññāyethāti  .
Tamenaṃ   tathā   pabbajitaṃ   samānaṃ   sabrahmacārī   ovadanti   anusāsanti
idaṃ   te   khāditabbaṃ  idaṃ  te  na  khāditabbaṃ  idaṃ  te  bhuñjitabbaṃ  idaṃ
te  na  bhuñjitabbaṃ  idaṃ  te  sāyitabbaṃ  idaṃ  te  na  sāyitabbaṃ  idaṃ te
pātabbaṃ   idaṃ   te   na  pātabbaṃ  kappiyaṃ  te  khāditabbaṃ  akappiyaṃ  te
na   khāditabbaṃ   kappiyaṃ   te   bhuñjitabbaṃ   akappiyaṃ   te  na  bhuñjitabbaṃ
kappiyaṃ   te   sāyitabbaṃ   akappiyaṃ   te   na   sāyitabbaṃ   kappiyaṃ  te
pātabbaṃ   akappiyaṃ   te   na   pātabbaṃ  kāle  te  khāditabbaṃ  vikāle
te   na   khāditabbaṃ  kāle  te  bhuñjitabbaṃ  vikāle  te  na  bhuñjitabbaṃ
kāle  te  sāyitabbaṃ  vikāle  te  na  sāyitabbaṃ  kāle  te  pātabbaṃ
vikāle te na pātabbanti.
     {192.1}  Tassa  evaṃ  hoti  mayaṃ  kho pubbe agāriyabhūtā samānā
yaṃ  icchāma  taṃ  khādāma  yaṃ na icchāma na taṃ khādāma yaṃ icchāma taṃ bhuñjāma
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. paccakkhāya hīnāyāvatto.
Yaṃ   na   icchāma   na   taṃ   bhuñjāma  yaṃ  icchāma  taṃ  sāyāma  yaṃ  na
icchāma  na  taṃ  sāyāma  yaṃ  icchāma  taṃ  pivāma  1-  yaṃ  na icchāma na
taṃ   pivāma   2-   kappiyampi   khādāma   akappiyampi  khādāma  kappiyampi
bhuñjāma    akappiyampi    bhuñjāma    kappiyampi    sāyāma    akappiyampi
sāyāma    kappiyampi   pivāma   akappiyampi   pivāma   kālepi   khādāma
vikālepi   khādāma   kālepi   bhuñjāma   vikālepi   bhuñjāma   kālepi
sāyāma   vikālepi   sāyāma   kālepi  pivāma  vikālepi  pivāma  yampi
no   saddhā   gahapatikā  divā  vikāle  paṇītaṃ  khādanīyaṃ  bhojanīyaṃ  denti
tatthapime   mukhāvaraṇaṃ   maññe   karontīti   .   so   sikkhaṃ  paccakkhāya
hīnāyāvattati   .   ayaṃ   vuccati   bhikkhave   kumbhīlabhayassa   bhīto  sikkhaṃ
paccakkhāya     hīnāyāvatto     .     kumbhīlabhayanti    kho    bhikkhave
odarikattassetaṃ adhivacanaṃ.
     [193]   Katamañca   bhikkhave   āvaṭṭabhayaṃ  idha  bhikkhave  ekacco
kulaputto   saddhā   agārasmā   anagāriyaṃ  pabbajito  hoti  otiṇṇomhi
jātiyā   jarāya   maraṇena   sokehi   paridevehi  dukkhehi  domanassehi
upāyāsehi   dukkhotiṇṇo   dukkhapareto   appevanāma  imassa  kevalassa
dukkhakkhandhassa   antakiriyā   paññāyethāti   .   so   evaṃ   pabbajito
samāno        pubbaṇhasamayaṃ        nivāsetvā       pattacīvaramādāya
gāmaṃ    vā   nigamaṃ   vā   piṇḍāya   pavisati   arakkhiteneva   kāyena
@Footnote: 1-2 Sī. Yu. pipāma.
Arakkhitāya   vācāya   anupaṭṭhitāya   satiyā   asaṃvutehi   indriyehi .
So   tattha   passati   gahapatiṃ   vā  gahapatiputtaṃ  vā  pañcahi  kāmaguṇehi
samappitaṃ  samaṅgībhūtaṃ  paricāriyamānaṃ  .  tassa  evaṃ  hoti  mayaṃ  1- pubbe
agāriyabhūtā    samānā    pañcahi    kāmaguṇehi   samappitā   samaṅgībhūtā
paricārimhā  2-  saṃvijjante  3-  kho  kule  bhogā  sakkā  bhoge  ca
bhuñjituṃ  puññāni  ca  kātunti  .  so  sikkhaṃ  paccakkhāya  hīnāyāvattati.
Ayaṃ  vuccati  bhikkhave  āvaṭṭabhayassa  bhīto sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvatto.
Āvaṭṭabhayanti kho bhikkhave pañcannetaṃ 4- kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ.
     [194]   Katamañca   bhikkhave   susukābhayaṃ   idha  bhikkhave  ekacco
kulaputto   saddhā   agārasmā   anagāriyaṃ  pabbajito  hoti  otiṇṇomhi
jātiyā   jarāya   maraṇena   sokehi   paridevehi  dukkhehi  domanassehi
upāyāsehi     dukkhotiṇṇo     dukkhapareto     appevanāma    imassa
kevalassa   dukkhakkhandhassa   antakiriyā   paññāyethāti   .   so   evaṃ
pabbajito     samāno    pubbaṇhasamayaṃ    nivāsetvā    pattacīvaramādāya
gāmaṃ    vā   nigamaṃ   vā   piṇḍāya   pavisati   arakkhiteneva   kāyena
arakkhitāya   vācāya   anupaṭṭhitāya   satiyā   asaṃvutehi   indriyehi .
So   tattha   passati   mātugāmaṃ   dunnivatthaṃ   vā  duppārutaṃ  vā  tassa
mātugāmaṃ    disvā   dunnivatthaṃ   vā   duppārutaṃ   vā   rāgo   cittaṃ
anuddhaṃseti    .    so   rāgānuddhaṃsena   cittena   sikkhaṃ   paccakkhāya
@Footnote: 1 Ma. Yu. mayaṃ kho .   2 Po. paricāritamhā .  3 Ma. saṃvijjanti kho pana me.
@4 Ma. pañcannaṃ kāmaguṇānametaṃ.
Hīnāyāvattati   .   ayaṃ   vuccati   bhikkhave   susukābhayassa   bhīto  sikkhaṃ
paccakkhāya   hīnāyāvatto  .  susukābhayanti  kho  bhikkhave  mātugāmassetaṃ
adhivacanaṃ  .  imāni  kho  bhikkhave cattāri bhayāni idhekacce puggale imasmiṃ
dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajite pāṭikaṅkhitabbānīti.
     Idamavoca    bhagavā    attamanā   te   bhikkhū   bhagavato   bhāsitaṃ
abhinandunti.
                  Cātumasuttaṃ niṭṭhitaṃ sattamaṃ.
                     ------------
                       Naḷakapānasuttaṃ
     [195]  Evamme  sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu viharati naḷakapāne
palāsavane  .  tena  kho  pana  samayena  sambahulā  abhiññātā abhiññātā
kulaputtā   bhagavantaṃ   uddissa   saddhā   agārasmā  anagāriyaṃ  pabbajitā
honti  āyasmā  ca  anuruddho  āyasmā  ca  bhaddiyo  1-  āyasmā ca
kimbilo   āyasmā   ca   bhagu  āyasmā  ca  koṇḍañño  2-  āyasmā
ca   revato  āyasmā  ca  ānando  aññe  ca  abhiññātā  abhiññātā
kulaputtā   .   tena   kho   pana   samayena   bhagavā   bhikkhusaṅghaparivuto
abbhokāse  nisinno  hoti  .  atha  kho  bhagavā [3]- kulaputte ārabbha
bhikkhū   āmantesi   ye   te  bhikkhave  kulaputtā  mamaṃ  uddissa  saddhā
agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajitā   kacci  te  bhikkhave  [4]-  abhiratā
brahmacariyeti. [5]- Te bhikkhū tuṇhī ahesuṃ.
     {195.1}   Dutiyampi   kho  bhagavā  te  kulaputte  ārabbha  bhikkhū
āmantesi    ye   te   bhikkhave   kulaputtā   mamaṃ   uddissa   saddhā
agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajitā   kacci   te  bhikkhave  bhikkhū  abhiratā
brahmacariyeti   .   dutiyampi  kho  te  bhikkhū  tuṇhī  ahesuṃ  .  tatiyampi
kho   bhagavā   te   kulaputte   ārabbha   bhikkhū   āmantesi  ye  te
bhikkhave    kulaputtā    mamaṃ   uddissa   saddhā   agārasmā   anagāriyaṃ
@Footnote: 1 Ma. evaṃ. Sī. Yu. nandiyo .   2 Ma. evaṃ. Sī. Yu. koṇḍadhāno.
@3 Po. Ma. Yu. te .  4 Po. Ma. Yu. bhikkhū .    5 evaṃ vutte.
Pabbajitā   kacci   te   bhikkhave   bhikkhū   abhiratā   brahmacariyeti  .
Tatiyampi kho te bhikkhū tuṇhī ahesuṃ.
     [196]   Atha   kho   bhagavato   etadahosi  yannūnāhaṃ  teva  1-
kulaputte   puccheyyanti   .   atha   kho   bhagavā   āyasmantaṃ  anuruddhaṃ
āmantesi   kacci   tumhe   anuruddhā   2-  abhiratā  brahmacariyeti .
Taggha   mayaṃ   bhante   abhiratā  brahmacariyeti  .  sādhu  sādhu  anuruddhā
etaṃ   kho   anuruddhā   tumhākaṃ  paṭirūpaṃ  kulaputtānaṃ  saddhā  agārasmā
anagāriyaṃ   pabbajitānaṃ   yaṃ   tumhe   abhirameyyātha   brahmacariye  yena
tumhe   anuruddhā   bhadrena   yobbanena   samannāgatā  paṭhamena  vayasā
susukāḷakesā  kāme  paribhuñjeyyātha  tena  tumhe  anuruddhā bhadrena 3-
yobbanena   samannāgatā   paṭhamena    vayasā   susukāḷakesā  agārasmā
anagāriyaṃ  pabbajitā  te  4-  kho  pana tumhe anuruddhā neva rājābhinītā
agārasmā    anagāriyaṃ    pabbajitā    na    corābhinītā    agārasmā
anagāriyaṃ   pabbajitā   na   iṇaṭṭā   agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajitā
na    bhayaṭṭā   agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajitā   na   ājīvikāpakatā
agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajitā   apica   khomhi   otiṇṇo   jātiyā
jarāya   maraṇena  sokehi  paridevehi  dukkhehi  domanassehi  upāyāsehi
dukkhotiṇṇo      dukkhapareto     appevanāma     imassa     kevalassa
dukkhakkhandhassa    antakiriyā    paññāyethāti    nanu   tumhe   anuruddhā
evaṃ saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitāti. Evaṃ bhante.
@Footnote: 1 Ma. vasaddo natthi .  2 Po. anuruddha. sabbattha īdisameva .  3 Ma. bhadrenapi.
@4 Ma. te ca kho.
     {196.1}  Evaṃ  pabbajitena  ca pana anuruddhā kulaputtena kimassa 1-
karaṇīyaṃ. Vivekaṃ anuruddhā kāmehi vivekaṃ akusalehi dhammehi pītisukhaṃ nādhigacchati
aññaṃ   vā   2-  tato  santataraṃ  .  tassa  abhijjhāpi  cittaṃ  pariyādāya
tiṭṭhati    byāpādopi   cittaṃ   pariyādāya   tiṭṭhati   thīnamiddhampi   cittaṃ
pariyādāya    tiṭṭhati    uddhaccakukkuccampi    cittaṃ   pariyādāya   tiṭṭhati
vicikicchāpi   cittaṃ   pariyādāya  tiṭṭhati  aratipi  cittaṃ  pariyādāya  tiṭṭhati
tandīpi   cittaṃ   pariyādāya   tiṭṭhati   vivekaṃ  anuruddhā  kāmehi  vivekaṃ
akusalehi   dhammehi   pītisukhaṃ   nādhigacchati  aññaṃ  vā  tato  santataraṃ .
Vivekaṃ   anuruddhā  kāmehi  vivekaṃ  akusalehi  dhammehi  pītisukhaṃ  adhigacchati
aññaṃ   vā   tato   santataraṃ  .  tassa  abhijjhāpi  cittaṃ  na  pariyādāya
tiṭṭhati   byāpādopi   cittaṃ   na   pariyādāya  tiṭṭhati  thīnamiddhampi  cittaṃ
na   pariyādāya   tiṭṭhati  uddhaccakukkuccampi  cittaṃ  na  pariyādāya  tiṭṭhati
vicikicchāpi   cittaṃ   na  pariyādāya  tiṭṭhati  aratipi  cittaṃ  na  pariyādāya
tiṭṭhati   tandīpi  cittaṃ  na  pariyādāya  tiṭṭhati  vivekaṃ  anuruddhā  kāmehi
vivekaṃ akusalehi dhammehi pītisukhaṃ adhigacchati aññaṃ vā tato santataraṃ.
     [197]  Kinti  vo  anuruddhā  mayi  hoti  ye āsavā saṅkilesikā
ponobbhavikā    sadarā    3-   dukkhavipākā   āyatiṃ   jātijarāmaraṇiyā
appahīnā   te   tathāgatassa   tasmā   tathāgato   saṅkhāyekaṃ  paṭisevati
saṅkhāyekaṃ  adhivāseti  saṅkhāyekaṃ  parivajjeti  saṅkhāyekaṃ  vinodetīti .
@Footnote: 1 Ma. kiṃ maññasi karaṇīyanti .   2 Ma. ca .  3 Po. sadarathā. sabbattha īdisameva.
Evaṃ   kho   no   bhante   bhagavati   hoti   ye  āsavā  saṅkilesikā
ponobbhavikā   sadarā   dukkhavipākā   āyatiṃ   jātijarāmaraṇiyā   pahīnā
te   tathāgatassa   tasmā    tathāgato  saṅkhāyekaṃ  paṭisevati  saṅkhāyekaṃ
adhivāseti  saṅkhāyekaṃ  parivajjeti  saṅkhāyekaṃ  vinodetīti  .  sādhu sādhu
anuruddhā  tathāgatassa  anuruddhā  ye  āsavā  saṅkilesikā  ponobbhavikā
sadarā   dukkhavipākā   āyatiṃ  jātijarāmaraṇiyā  pahīnā  te  ucchinnamūlā
tālāvatthukatā   anabhāvaṅgatā   1-   āyatiṃ  anuppādadhammā  seyyathāpi
anuruddhā   tālo   matthakacchinno   abhabbo   puna   virūḷhiyā  evameva
kho   anuruddhā   tathāgatassa   ye   āsavā  saṅkilesikā  ponobbhavikā
sadarā  dukkhavipākā  āyatiṃ  jātijarāmaraṇiyā  pahīnā  [2]-  ucchinnamūlā
tālāvatthukatā     anabhāvaṅgatā     āyatiṃ    anuppādadhammā    tasmā
tathāgato   saṅkhāyekaṃ   paṭisevati   saṅkhāyekaṃ   adhivāseti   saṅkhāyekaṃ
parivajjeti saṅkhāyekaṃ vinodetīti.
     [198]   Taṃ   kiṃ   maññasi   anuruddhā  kaṃ  atthavasaṃ  sampassamāno
tathāgato   sāvake  abbhatīte  3-  kālakate  upapattīsu  byākaroti  asu
amutra  uppanno  4-  asu  amutra  uppannoti  5-  .  bhagavaṃmūlakā  6-
no   bhante   dhammā   bhagavaṃnettikā   bhagavaṃpaṭisaraṇā  sādhu  vata  bhante
bhagavantaṃyeva   paṭibhātu  etassa  bhāsitassa  attho  bhagavato  sutvā  bhikkhū
@Footnote: 1 Ma. evaṃ anabhāvakatā. Sī. Yu. anabhāvakatā .    2 Po. te.. Ma. īdisameva.
@3 Po. ārabhatite. ito paraṃ īdisameva. 4-5 Po. Ma. upapanno.
@ito paraṃ īdisameva. 6 Ma. Yu. bhagavaṃmūlikā.
Dhāressantīti  .  na  kho  anuruddhā  tathāgato  janakuhanatthaṃ  na janalapanatthaṃ
na   lābhasakkārasilokānisaṃsatthaṃ   na   iti   maṃ  jano  jānātūti  sāvake
abbhatīte   kālakate   upapattīsu   byākaroti   asu   amutra   uppanno
asu   amutra  uppannoti  .  santi  ca  kho  anuruddhā  kulaputtā  saddhā
oḷāravedā    oḷārapāmujjā   te   taṃ   sutvā   tathattāya   cittaṃ
upasaṃharanti tesaṃ taṃ anuruddhā hoti dīgharattaṃ hitāya sukhāya.
     [199]   Idhānuruddhā  bhikkhu  suṇāti  itthannāmo  bhikkhu  kālakato
so   bhagavatā     byākato   aññāya   saṇṭhahīti   na  kho  no  bhante
bhagavati   evaṃ   hoti   ye  āsavā  saṅkilesikā  ponobbhavikā  sadarā
dukkhavipākā    āyatiṃ    jātijarāmaraṇiyā   appahīnā   te   tathāgatassa
tasmā  tathāgato  saṅkhāyekaṃ  paṭisevati  saṅkhāyekaṃ  adhivāseti saṅkhāyekaṃ
parivajjeti   saṅkhāyekaṃ   vinodetīti   so  kho  panassa  āyasmā  sāmaṃ
diṭṭho   vā   hoti  anussavasuto  vā  evaṃsīlo  so  āyasmā  ahosi
itipi   evaṃdhammo   so   āyasmā   ahosi   itipi   evaṃpañño   so
āyasmā   ahosi   itipi   evaṃvihārī   so   āyasmā   ahosi  itipi
evaṃ   vimutto   so  āyasmā  ahosi  itipīti  .  so  tassa  saddhañca
sīlañca    sutañca    cāgañca   paññañca   anussaranto   tathattāya   cittaṃ
upasaṃharati   .   evampi  kho  anuruddhā  bhikkhuno  phāsuvihāro  hoti .
Idhānuruddhā    bhikkhu    suṇāti    itthannāmo   bhikkhu   kālakato   so
bhagavatā   byākato   pañcannaṃ   orambhāgiyānaṃ   saññojanānaṃ   parikkhayā
opapātiko    tattha    parinibbāyī    anāvattidhammo   tasmā   lokāti
So   kho  panassa  āyasmā  sāmaṃ  diṭṭho  vā  hoti  anussavasuto  vā
evaṃsīlo   so   āyasmā  ahosi  itipi  evaṃdhammo  .pe.  evaṃpañño
...  evaṃvihārī  ...   evaṃ  vimutto so āyasmā ahosi itipīti. So
tassa    saddhañca    sīlañca    sutañca   cāgañca   paññañca   anussaranto
tathattāya   1-   cittaṃ   upasaṃharati  .  evampi  kho  anuruddhā  bhikkhuno
phāsuvihāro hoti.
     {199.1}  Idhānuruddhā  bhikkhu  suṇāti  itthannāmo  bhikkhu kālakato
so   bhagavatā   byākato  tiṇṇaṃ  saññojanānaṃ  parikkhayā  rāgadosamohānaṃ
tanuttā    sakadāgāmī   sakideva   imaṃ   lokaṃ   āgantvā   dukkhassantaṃ
karissatīti  so  kho  panassa  āyasmā  sāmaṃ  diṭṭho vā hoti anussavasuto
vā  evaṃsīlo  so āyasmā ahosi itipi evaṃdhammo .pe. Evaṃpañño ...
Evaṃvihārī  ...  evaṃ  vimutto  so  āyasmā ahosi itipīti. So tassa
saddhañca   sīlañca   sutañca   cāgañca   paññañca   anussaranto   tathattāya
cittaṃ upasaṃharati. Evampi kho anuruddhā bhikkhuno phāsuvihāro hoti.
     {199.2}  Idhānuruddhā  bhikkhu  suṇāti  itthannāmo  bhikkhu kālakato
so   bhagavatā   byākato   tiṇṇaṃ   saññojanānaṃ   parikkhayā  sotāpanno
avinipātadhammo   niyato   sambodhiparāyanoti   so  kho  panassa  āyasmā
sāmaṃ  diṭṭho  vā  hoti anussavasuto 2- vā evaṃsīlo so āyasmā ahosi
itipi evaṃdhammo .pe. Evaṃpañño ... Evaṃvihārī ... Evaṃ vimutto so āyasmā
@Footnote: 1 Ma.  tadatthāya. sabbattha īdisameva .   2 Ma. anussāssuto.
Ahosi   itipīti   .   so   tassa   saddhañca   sīlañca   sutañca  cāgañca
paññañca    anussaranto    tathattāya    cittaṃ   upasaṃharati   .   evampi
kho anuruddhā bhikkhuno phāsuvihāro hoti.
     [200]    Idhānuruddhā    bhikkhunī   suṇāti   itthannāmā   bhikkhunī
kālakatā   sā  bhagavatā  byākatā  aññāya  saṇṭhahīti  sā  kho  panassā
bhaginī   sāmaṃ  diṭṭhā  vā  hoti  anussavasutā  vā  evaṃsīlā  sā  bhaginī
ahosi   itipi   evaṃdhammā   sā   bhaginī  ahosi  itipi  evaṃpaññā  sā
bhaginī  ahosi  itipi  evaṃvihārinī  sā  bhaginī  ahosi  itipi  evaṃ vimuttā
sā   bhaginī   ahosi   itipīti   .  sā  tassā  saddhañca  sīlañca  sutañca
cāgañca    paññañca    anussarantī    tathattāya    cittaṃ   upasaṃharati  .
Evampi kho anuruddhā bhikkhuniyā phāsuvihāro hoti.
     {200.1}   Idhānuruddhā   bhikkhunī   suṇāti   itthannāmā   bhikkhunī
kālakatā     sā    bhagavatā    byākatā    pañcannaṃ    orambhāgiyānaṃ
saññojanānaṃ        parikkhayā       opapātikā       tatthaparinibbāyinī
anāvattidhammā   tasmā   lokāti   sā  kho  panassā  1-  bhaginī  sāmaṃ
diṭṭhā  vā  hoti  anussavasutā  vā  evaṃsīlā  sā  bhaginī  ahosi  itipi
evaṃdhammā    sā    bhaginī    ahosi   itipi   evaṃpaññā   sā   bhaginī
ahosi   itipi   evaṃvihārinī   sā   bhaginī  ahosi  itipi  evaṃ  vimuttā
sā   bhaginī   ahosi   itipīti   .  sā  tassā  saddhañca  sīlañca  sutañca
cāgañca    paññañca    anussarantī    tathattāya    cittaṃ   upasaṃharati  .
@Footnote: 1 Ma. pana.
Evampi   kho   anuruddhā  bhikkhuniyā  phāsuvihāro  hoti  .  idhānuruddhā
bhikkhunī    suṇāti    itthannāmā    bhikkhunī    kālakatā   sā   bhagavatā
byākatā    tiṇṇaṃ   saññojanānaṃ   parikkhayā   rāgadosamohānaṃ   tanuttā
sakadāgāminī   sakideva   imaṃ   lokaṃ   āgantvā   dukkhassantaṃ  karissatīti
sā   kho   panassā   bhaginī  sāmaṃ  diṭṭhā  vā  hoti  anussavasutā  vā
evaṃsīlā  sā  bhaginī  ahosi  itipi  evaṃdhammā  .pe.  evaṃpaññā  ...
Evaṃvihārinī  ...  evaṃ  vimuttā  sā  bhaginī  ahosi itipīti. Sā tassā
saddhañca    sīlañca   sutañca   cāgañca   paññañca   anussarantī   tathattāya
cittaṃ upasaṃharati. Evampi kho anuruddhā bhikkhuniyā phāsuvihāro hoti.
     {200.2}   Idhānuruddhā   bhikkhunī   suṇāti   itthannāmā   bhikkhunī
kālakatā   sā   bhagavatā   byākatā    tiṇṇaṃ   saññojanānaṃ   parikkhayā
sotāpannā    avinipātadhammā    niyatā   sambodhiparāyanāti   sā   kho
panassā  bhaginī  sāmaṃ  diṭṭhā  vā  hoti  anussavasutā  vā  evaṃsīlā sā
bhaginī  ahosi  itipi  evaṃdhammā  .pe.  evaṃpaññā ... Evaṃvihārinī ...
Evaṃ   vimuttā   sā   bhaginī   ahosi  itipīti  .  sā  tassā  saddhañca
sīlañca    sutañca    cāgañca    paññañca   anussarantī   tathattāya   cittaṃ
upasaṃharati. Evampi kho anuruddhā bhikkhuniyā phāsuvihāro hoti.
     [201]   Idhānuruddhā   upāsako   suṇāti  itthannāmo  upāsako
kālakato     so    bhagavatā    byākato    pañcannaṃ    orambhāgiyānaṃ
saññojanānaṃ   parikkhayā   upapātiko   tattha   parinibbāyī  anāvattidhammo
Tasmā   lokāti   so  kho  panassa  āyasmā  sāmaṃ  diṭṭho  vā  hoti
anussavasuto   vā   evaṃsīlo   so  āyasmā  ahosi  itipi  evaṃdhammo
so   āyasmā   ahosi   itipi   evaṃpañño   so   āyasmā   ahosi
itipi   evaṃvihārī   so   āyasmā   ahosi  itipi  evaṃ  vimutto  so
āyasmā   ahosi   itipīti   .   so   tassa   saddhañca  sīlañca  sutañca
cāgañca    paññañca    anussaranto    tathattāya   cittaṃ   upasaṃharati  .
Evampi kho anuruddhā upāsakassa phāsuvihāro hoti.
     {201.1}   Idhānuruddhā  upāsako  suṇāti  itthannāmo  upāsako
kālakato    so   bhagavatā   byākato   tiṇṇaṃ   saññojanānaṃ   parikkhayā
rāgadosamohānaṃ   tanuttā   sakadāgāmī   sakideva  imaṃ  lokaṃ  āgantvā
dukkhassantaṃ  karissatīti  so  kho  panassa  āyasmā  sāmaṃ  diṭṭho vā hoti
anussavasuto  vā  evaṃsīlo  so  āyasmā  ahosi itipi evaṃdhammo .pe.
Evaṃpañño  ...  evaṃvihārī  ...  evaṃ  vimutto  so  āyasmā ahosi
itipīti   .   so   tassa   saddhañca   sīlañca   sutañca  cāgañca  paññañca
anussaranto   tathattāya   cittaṃ   upasaṃharati   .  evampi  kho  anuruddhā
upāsakassa phāsuvihāro hoti.
     {201.2}     Idhānuruddhā    upāsako    suṇāti    itthannāmo
upāsako    kālakato   so   bhagavatā   byākato   tiṇṇaṃ   saññojanānaṃ
parikkhayā    sotāpanno    avinipātadhammo    niyato   sambodhiparāyanoti
so   kho   panassa   āyasmā   sāmaṃ   diṭṭho  vā  hoti  anussavasuto
vā     evaṃsīlo    so    āyasmā    ahosi    itipi    evaṃdhammo
.pe.  Evaṃpañño  ...  evaṃvihārī  ...  evaṃ  vimutto  so āyasmā
ahosi   itipīti   .   so   tassa   saddhañca   sīlañca   sutañca  cāgañca
paññañca    anussaranto    tathattāya    cittaṃ   upasaṃharati   .   evampi
kho anuruddhā upāsakassa phāsuvihāro hoti.
     [202]   Idhānuruddhā   upāsikā   suṇāti  itthannāmā  upāsikā
kālakatā     sā    bhagavatā    byākatā    pañcannaṃ    orambhāgiyānaṃ
saññojanānaṃ   parikkhayā   opapātikā  tattha  parinibbāyinī  anāvattidhammā
tasmā   lokāti   sā   kho   panassā  bhaginī  sāmaṃ  diṭṭhā  vā  hoti
anussavasutā  vā  evaṃsīlā  sā  bhaginī  ahosi  itipi  evaṃdhammā  .pe.
Evaṃpaññā  ...  evaṃvihārinī ... Evaṃ vimuttā sā bhaginī ahosi itipīti.
Sā   tassā   saddhañca   sīlañca   sutañca   cāgañca  paññañca  anussarantī
tathattāya   cittaṃ   upasaṃharati   .   evampi   kho  anuruddhā  upāsikāya
phāsuvihāro hoti.
     {202.1}   Idhānuruddhā  upāsikā  suṇāti  itthannāmā  upāsikā
kālakatā    sā   bhagavatā   byākatā   tiṇṇaṃ   saññojanānaṃ   parikkhayā
rāgadosamohānaṃ   tanuttā   sakadāgāminī  sakideva  imaṃ  lokaṃ  āgantvā
dukkhassantaṃ  karissatīti  sā  kho  panassā  bhaginī  sāmaṃ  diṭṭhā  vā  hoti
anussavasutā  vā  evaṃsīlā  sā  bhaginī  ahosi  itipi  evaṃdhammā  .pe.
Evaṃpaññā  ...  evaṃvihārinī ... Evaṃ vimuttā sā bhaginī ahosi itipīti.
Sā   tassā   saddhañca   sīlañca   sutañca   cāgañca  paññañca  anussarantī
Tathattāya   cittaṃ   upasaṃharati   .   evampi   kho  anuruddhā  upāsikāya
phāsuvihāro hoti.
     {202.2}     Idhānuruddhā    upāsikā    suṇāti    itthannāmā
upāsikā    kālakatā   sā   bhagavatā   byākatā   tiṇṇaṃ   saññojanānaṃ
parikkhayā    sotāpannā    avinipātadhammā    niyatā   sambodhiparāyanāti
sā   kho   panassā   bhaginī  sāmaṃ  diṭṭhā  vā  hoti  anussavasutā  vā
evaṃsīlā   sā   bhaginī   ahosi   itipi   evaṃdhammā  sā  bhaginī  ahosi
itipi  [1]-  evaṃvihārinī  sā  bhaginī  ahosi  itipi  evaṃ  vimuttā  sā
bhaginī   ahosi   itipīti   .   sā   tassā   saddhañca   sīlañca   sutañca
cāgañca    paññañca    anussarantī    tathattāya    cittaṃ   upasaṃharati  .
Evampi kho anuruddhā upāsikāya phāsuvihāro hoti.
     {202.3}   Iti   kho   anuruddhā   tathāgato  na  janakuhanatthaṃ  na
janalapanatthaṃ    na    lābhasakkārasilokānisaṃsatthaṃ    na    iti   maṃ   jano
jānātūti   sāvake   abbhatīte   2-   kālakate   upapattīsu  byākaroti
asu  amutra  uppanno  3-  asu  amutra  uppannoti  4-  .  santi  5-
kho    anuruddhā    kulaputtā   saddhā   oḷāravedā   oḷārapāmujjā
te   taṃ   sutvā  tathattāya  cittaṃ  upasaṃharanti  tesantaṃ  anuruddhā  hoti
dīgharattaṃ hitāya sukhāyāti.
     Idamavoca    bhagavā    attamano   āyasmā   anuruddho   bhagavato
bhāsitaṃ abhinandīti.
                 Naḷakapānasuttaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ.
                      ----------
@Footnote: 1 Po. Ma. evaṃpaññā sā bhaginī ahosi itipi .   2 Po. ārabhati te.
@3-4 Po. Yu. upapanno .   5 Ma. Yu. santi ca kho.
                      Golissānisuttaṃ
     [203]   Evamme   sutaṃ   ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  rājagahe  viharati
veḷuvane   kalandakanivāpe   .   tena   kho   pana  samayena  golissāni
nāma   bhikkhu  āraññako  1-  padarasamācāro  saṅghamajjhe  osaṭo  hoti
kenacideva karaṇīyena.
     [204]   Tatra   kho   āyasmā   sārīputto   golissāniṃ  nāma
bhikkhuṃ    ārabbha    bhikkhū    āmantesi    āraññakenāvuso    bhikkhunā
saṅghagatena    saṅghe   viharantena   sabrahmacārīsu   sagāravena   bhavitabbaṃ
sappatissena   .   sace   āvuso   āraññako  bhikkhu  saṅghagato  saṅghe
viharanto   sabrahmacārīsu   agāravo   hoti   appatisso   tassa  bhavanti
vattāro      kimpanimassāyasmato      āraññakassa      ekassāraññe
serivihārena  yo  ayamāyasmā  sabrahmacārīsu  agāravo hoti appatissoti
tassa   2-   bhavanti  vattāro  tasmā  āraññakena  bhikkhunā  saṅghagatena
saṅghe viharantena sabrahmacārīsu sagāravena bhavitabbaṃ sappatissena.
     [205]  Āraññakenāvuso  bhikkhunā  saṅghagatena  saṅghe  viharantena
āsanakusalena   bhavitabbaṃ   iti   there  ca  bhikkhū  nānupajajja  nisīdissāmi
nave   ca   bhikkhū   na   āsanena   paṭibāhissāmīti   .  sace  āvuso
@Footnote: 1 Po. āraññiko .   2 Yu. agāravo appatissotissa.
Āraññako    bhikkhu    saṅghagato   saṅghe   viharanto   na   āsanakusalo
hoti    tassa    bhavanti    vattāro   kimpanimassāyasmato   āraññakassa
ekassāraññe   serivihārena   yo   ayamāyasmā  1-  abhisamācārikampi
dhammaṃ   na   jānātīti  tassa  2-  bhavanti  vattāro  tasmā  āraññakena
bhikkhunā saṅghagatena saṅghe viharantena āsanakusalena bhavitabbaṃ 3-.
     [206]  Āraññakenāvuso  bhikkhunā  saṅghagatena  saṅghe  viharantena
nātikālena   gāmo   pavisitabbo   na   4-   divā  paṭikkamitabbaṃ  sace
āvuso   āraññako   bhikkhu   saṅghagato   saṅghe   viharanto  atikālena
gāmaṃ    pavisati    divā   paṭikkamatīti   5-   tassa   bhavanti   vattāro
kimpanimassāyasmato    āraññakassa   ekassāraññe   serivihārena   yo
ayamāyasmā   atikālena   gāmaṃ   pavisati   divā  paṭikkamatīti  tassa  6-
bhavanti   vattāro   tasmā   āraññakena   bhikkhunā   saṅghagatena  saṅghe
viharantena nātikālena gāmo pavisitabbo na 7- divā paṭikkamitabbaṃ.
     [207]  Āraññakenāvuso  bhikkhunā   saṅghagatena  saṅghe viharantena
@Footnote: 1 ito paraṃ āsanakusalo na hotīti vacanaṃ marammapotthake dissati. 2 Yu. jānātītissa.
@3 ito paraṃ abhisamācārikopi dhammo jānitabbo sace āvuso āraññako bhikkhu ...
@abhisamācārikampi dhammaṃ na jānāti tassa bhavanti vattāro kimpanimassāyasmato ... na
@jānātīti tassa bhavanti vattāro tasmā āraññakena bhikkhunā ... abhisamācāro dhammo
@jānitabboti vacanaṃ marammapotthake dissati. 4-7 Po. nātidivā .   5 Ma. itisaddo
@natthi. 6 Yu. paṭikkamatītissa.
Na  purebhattaṃ  pacchābhattaṃ  kulesu  cārittaṃ  āpajjitabbaṃ  .  sace āvuso
āraññako   bhikkhu   saṅghagato   saṅghe   viharanto  purebhattaṃ  pacchābhattaṃ
kulesu  cārittaṃ  āpajjati  tassa  bhavanti vattāro ayannūnimassāyasmato 1-
āraññakassa   ekassāraññe   serivihārena   viharato   vikāle  cariyā
bahulīkatā   tamenaṃ  saṅghagatampi  samudācaratīti  tassa  2-  bhavanti  vattāro
tasmā  āraññakena  bhikkhunā  saṅghagatena  saṅghe  viharantena  na purebhattaṃ
pacchābhattaṃ kulesu cārittaṃ āpajjitabbaṃ.
     [208]  Āraññakenāvuso  bhikkhunā  saṅghagatena  saṅghe  viharantena
anuddhatena   bhavitabbaṃ   acapalena   .   sace  āvuso  āraññako  bhikkhu
saṅghagato   saṅghe   viharanto   uddhato   hoti   capalo   tassa  bhavanti
vattāro    idannūnimassāyasmato    1-    āraññakassa   ekassāraññe
serivihārena   viharato   uddhaccaṃ   cāpalyaṃ   bahulīkataṃ  tamenaṃ  saṅghagataṃpi
samudācaratīti   tassa  2-  bhavanti  vattāro  tasmā  āraññakena  bhikkhunā
saṅghagatena saṅghe viharantena anuddhatena bhavitabbaṃ acapalena.
     [209]  Āraññakenāvuso  bhikkhunā  saṅghagatena  saṅghe  viharantena
amukharena   bhavitabbaṃ   avikiṇṇavācena   .   sace   āvuso   āraññako
bhikkhu   saṅghagato   saṅghe   viharanto   mukharo  hoti  vikiṇṇavāco  tassa
bhavanti    vattāro    kimpanimassāyasmato   āraññakassa   ekassāraññe
serivihārena   yo   ayamāyasmā   mukharo   vikiṇṇavācoti   tassa   3-
@Footnote: 1 Po. kimpanimassāyasmato .   2 Yu. samudācaratītissa .   3 Yu. vikiṇṇavācotissa.
Bhavanti   vattāro   tasmā   āraññakena   bhikkhunā   saṅghagatena  saṅghe
viharantena amukharena bhavitabbaṃ avikiṇṇavācena.
     [210]  Āraññakenāvuso  bhikkhunā  saṅghagatena  saṅghe  viharantena
suvacena    bhavitabbaṃ   kalyāṇamittena   .   sace   āvuso   āraññako
bhikkhu   saṅghagato   saṅghe   viharanto   dubbaco  hoti  pāpamitto  tassa
bhavanti    vattāro    kimpanimassāyasmato   āraññakassa   ekassāraññe
serivihārena   yo   ayamāyasmā   dubbaco   pāpamittoti  tassa  bhavanti
vattāro   tasmā   āraññakena  bhikkhunā  saṅghagatena  saṅghe  viharantena
suvacena bhavitabbaṃ kalyāṇamittena.
     [211]   Āraññakenāvuso   bhikkhunā   indriyesu   guttadvārena
bhavitabbaṃ   .   sace  āvuso  āraññako  bhikkhu  indriyesu  guttadvāro
na   hoti  1-  tassa  bhavanti  vattāro  kimpanimassāyasmato  āraññakassa
ekassāraññe   serivihārena  yo  ayamāyasmā  indriyesu  guttadvāro
na   hotīti   tassa  2-  bhavanti  vattāro  tasmā  āraññakena  bhikkhunā
indriyesu guttadvārena bhavitabbaṃ.
     [212]  Āraññakenāvuso  bhikkhunā  bhojane  mattaññunā bhavitabbaṃ.
Sace  āvuso  3-  āraññako  bhikkhu  bhojane amattaññū hoti tassa bhavanti
vattāro      kimpanimassāyasmato      āraññakassa      ekassāraññe
serivihārena    yo   ayamāyasmā   bhojane   amattaññū   4-   hotīti
tassa   5-   bhavanti   vattāro   tasmā  āraññakena  bhikkhunā  bhojane
@Footnote: 1 Yu. aguttadvāro hoti .   2 Yu. aguttadvārotissa .  3 Ma. āvusoti natthi.
@4 Ma. amattaññūti .    5 Yu. amattaññatissa.
Mattaññunā bhavitabbaṃ.
     [213]  Āraññakenāvuso  bhikkhunā  jāgariyaṃ  anuyuttena bhavitabbaṃ.
Sace  āvuso  āraññako  bhikkhu  jāgariyaṃ  ananuyutto  hoti  tassa bhavanti
vattāro      kimpanimassāyasmato      āraññakassa      ekassāraññe
serivihārena   yo  ayamāyasmā  jāgariyaṃ  ananuyutto  hotīti  1-  tassa
bhavanti   vattāro   tasmā   āraññakena   bhikkhunā  jāgariyaṃ  anuyuttena
bhavitabbaṃ.
     [214]   Āraññakenāvuso   bhikkhunā  āraddhaviriyena  bhavitabbaṃ .
Sace   āvuso  āraññako  bhikkhu  kusīto  hoti  tassa  bhavanti  vattāro
kimpanimassāyasmato     āraññakassa     ekassāraññe     serivihārena
yo   ayamāyasmā   kusīto  2-  hotīti  tassa  bhavanti  vattāro  tasmā
āraññakena bhikkhunā āraddhaviriyena bhavitabbaṃ.
     [215]   Āraññakenāvuso   bhikkhunā   upaṭṭhitasatinā  bhavitabbaṃ .
Sace   āvuso   āraññako   bhikkhu   muṭṭhassatī   hoti   tassa   bhavanti
vattāro      kimpanimassāyasmato      āraññakassa      ekassāraññe
serivihārena   yo   ayamāyasmā   muṭṭhassatīti   tassa  bhavanti  vattāro
tasmā āraññakena bhikkhunā upaṭṭhitasatinā bhavitabbaṃ.
     [216]   Āraññakenāvuso   bhikkhunā   samāhitena   bhavitabbaṃ  .
Sace   āvuso   āraññako   bhikkhu   asamāhito   hoti   tassa  bhavanti
vattāro      kimpanimassāyasmato      āraññakassa      ekassāraññe
@Footnote: 1 Yu. ananuyuttotissa. 2 Ma. kusitoti. Yu. kusītotissa.
Serivihārena  yo  ayamāyasmā  asamāhitoti  tassa  1-  bhavanti vattāro
tasmā āraññakena bhikkhunā samāhitena bhavitabbaṃ.
     [217]    Āraññakenāvuso   bhikkhunā   paññavatā   bhavitabbaṃ  .
Sace   āvuso   āraññako   bhikkhu   duppañño   hoti   tassa   bhavanti
vattāro      kimpanimassāyasmato      āraññakassa      ekassāraññe
serivihārena  yo  ayamāyasmā  duppaññoti  tassa  2-  bhavanti  vattāro
tasmā āraññakena bhikkhunā paññavatā bhavitabbaṃ.
     [218]   Āraññakenāvuso   bhikkhunā  abhidhamme  abhivinaye  yogo
karaṇīyo    .    santāvuso    āraññakaṃ   bhikkhuṃ   abhidhamme   abhivinaye
pañhaṃ   pucchitāro   .   sace   āvuso   āraññako   bhikkhu  abhidhamme
abhivinaye    pañhaṃ   puṭṭho   na   sampāyati   tassa   bhavanti   vattāro
kimpanimassāyasmato    āraññakassa   ekassāraññe   serivihārena   yo
ayamāyasmā    abhidhamme    abhivinaye   pañhaṃ   puṭṭho   na   sampāyatīti
tassa   3-   bhavanti   vattāro  tasmā  āraññakena  bhikkhunā  abhidhamme
abhivinaye yogo karaṇīyo.
     [219]   Āraññakenāvuso   bhikkhunā  ye  te  santā  vimokkhā
atikkamma   rūpe   āruppā   tattha   yogo   karaṇīyo   .  santāvuso
āraññakaṃ   bhikkhuṃ  ye  te  santā  vimokkhā  atikkamma  rūpe  āruppā
tattha  [4]-  pucchitāro  .  sace āvuso āraññako bhikkhu ye te santā
vimokkhā   atikkamma  rūpe  āruppā  tattha  pañhaṃ  puṭṭho  na  sampāyati
@Footnote: 1 Yu. asamāhitotissa .  2 Yu. duppaññotissa .   3 Yu. sampāyatītissa.
@4 Po. Ma. Yu. pañhaṃ.
Tassa    1-    bhavanti    vattāro    kimpanimassāyasmato   āraññakassa
ekassāraññe  serivihārena  yo  ayamāyasmā  ye  te santā vimokkhā
atikkamma  rūpe  āruppā  tattha  pañhaṃ  puṭṭho  na  sampāyatīti  tassa 2-
bhavanti  vattāro  tasmā  āraññakena  bhikkhunā  ye  te santā vimokkhā
atikkamma rūpe āruppā tattha yogo karaṇīyo.
     [220]   Āraññakenāvuso   bhikkhunā   uttarimanussadhamme   yogo
karaṇīyo   .   santāvuso   āraññakaṃ   bhikkhuṃ   uttarimanussadhamme   pañhaṃ
pucchitāro   .   sace   āvuso   āraññako   bhikkhu  uttarimanussadhamme
pañhaṃ  puṭṭho  na  sampāyati  tassa  3- bhavanti vattāro kimpanimassāyasmato
āraññakassa     ekassāraññe     serivihārena    yo    ayamāyasmā
yassatthāya  pabbajito  tamatthaṃ  4-  na  jānātīti tassa 5- bhavanti vattāro
tasmā āraññakena bhikkhunā uttarimanussadhamme yogo karaṇīyoti.
     [221]   Evaṃ   vutte   āyasmā  mahāmoggallāno  āyasmantaṃ
sārīputtaṃ  etadavoca  āraññakeneva  nu  kho  āvuso  sārīputta bhikkhunā
ime   dhammā  samādāya  vattitabbā  udāhu  gāmantavihārināpīti  6- .
Āraññakenapi    kho   āvuso   moggallāna   bhikkhunā   ime   dhammā
samādāya vattitabbā pageva gāmantavihārināti.
                 Golissānisuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.
                     -------------
@Footnote: 1-3 Yu. sampāyatissa .   2 Yu. sampāyatītissa .   4 Yu. taṃpatthaṃ.
@5 Yu. jānātītissa. 6 Ma. itisaddo natthi.
                       Kīṭāgirisuttaṃ
     [222]  Evamme  sutaṃ  ekaṃ samayaṃ bhagavā kāsīsu cārikaṃ carati mahatā
bhikkhusaṅghena   saddhiṃ   .  tatra  kho  bhagavā  bhikkhū  āmantesi  ahaṃ  kho
bhikkhave   aññatreva   [1]-   rattibhojanā  2-  bhuñjāmi  aññatra  kho
panāhaṃ      bhikkhave     rattibhojanā     bhuñjamāno     appābādhatañca
sañjānāmi     appātaṅkatañca    lahuṭṭhānañca    balañca    phāsuvihārañca
etha   3-   tumhepi  bhikkhave  aññatreva  rattibhojanā  bhuñjatha  aññatra
kho   pana   bhikkhave   tumhepi   rattibhojanā  bhuñjamānā  appābādhatañca
sañjānissatha   appātaṅkatañca   lahuṭṭhānañca   balañca  phāsuvihārañcāti .
Evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
     [223]   Atha   kho  bhagavā  kāsīsu  anupubbena  cārikaṃ  caramāno
yena   kīṭāgiri   nāma   kāsīnaṃ  nigamo  tadavasari  .  tatra  sudaṃ  bhagavā
kīṭāgirismiṃ   viharati   kāsīnaṃ   nigame   .   tena   kho   pana  samayena
assajipunabbasukā    nāma   bhikkhū   kīṭāgirismiṃ   āvāsikā   honti  .
Atha   kho   sambahulā  bhikkhū  yena  assajipunabbasukā  bhikkhū  tenupasaṅkamiṃsu
upasaṅkamitvā      assajipunabbasuke     bhikkhū     etadavocuṃ     bhagavā
kho    āvuso    aññatreva    rattibhojanā   bhuñjati   bhikkhusaṅgho   ca
aññatra    kho    panāvuso   rattibhojanā   bhuñjamānā   appābādhatañca
@Footnote: 1 Ma. etthantre casaddo dissati. 2 Po. Ma. rattibhojananti sabbattha dissati.
@3 Po. evaṃ.
Sañjānanti     appātaṅkatañca    lahuṭṭhānañca    balañca    phāsuvihārañca
etha   1-   tumhepi  āvuso  aññatreva  rattibhojanā  bhuñjatha  aññatra
kho    panāvuso    tumhepi   rattibhojanā   bhuñjamānā   appābādhatañca
sañjānissatha   appātaṅkatañca   lahuṭṭhānañca   balañca  phāsuvihārañcāti .
Evaṃ   vutte   assajipunabbasukā  bhikkhū  te  bhikkhū  etadavocuṃ  mayaṃ  kho
āvuso   sāyañceva   bhuñjāma  pāto  ca  divā  ca  vikāle  te  mayaṃ
sāyañceva   bhuñjamānā   pāto   ca  divā  ca  vikāle  appābādhatañca
sañjānāma     appātaṅkatañca    lahuṭṭhānañca    balañca    phāsuvihārañca
te   mayaṃ   kiṃ  sandiṭṭhikaṃ  hitvā  kālikaṃ  anudhāvissāma  sāyañceva  mayaṃ
bhuñjissāma pāto ca divā ca vikāleti.
     [224]  Yato  2-  kho  te  bhikkhū  nāsakkhiṃsu assajipunabbasuke *-
bhikkhū   saññāpetuṃ   atha   te   3-  bhikkhū  yena  bhagavā  tenupasaṅkamiṃsu
upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ  nisīdiṃsu  .  ekamantaṃ
nisinnā   kho   te  bhikkhū  bhagavantaṃ  etadavocuṃ  idha  mayaṃ  bhante  yena
assajipunabbasukā     bhikkhū     tenupasaṅkamimhā     4-    upasaṅkamitvā
assajipunabbasuke   bhikkhū   etadavocumhā   5-   bhagavā   kho   āvuso
aññatreva    rattibhojanā    bhuñjati    bhikkhusaṅgho   ca   aññatra   kho
panāvuso     rattibhojanā    bhuñjamānā    appābādhatañca    sañjānanti
appātaṅkatañca    lahuṭṭhānañca   balañca   phāsuvihārañca   etha   tumhepi
@Footnote: 1 Po. evaṃ .  2 Ma. yato ca kho .  3 Ma. Yu. te bhikkhūti natthi .  4 Ma. Yu. ...
@upasaṅkamimha .   5 Ma. Yu. avocumha.
@* mīkār—kṛ´์ khagœ assajipunabbaske peḌna assajipunabbasuke
Āvuso   aññatreva   rattibhojanā   bhuñjatha   aññatra   kho   panāvuso
tumhepi     rattibhojanā    bhuñjamānā    appābādhatañca    sañjānissatha
appātaṅkatañca     lahuṭṭhānañca     balañca     phāsuvihārañcāti    evaṃ
vutte   bhante   1-   assajipunabbasukā   bhikkhū  amhe  etadavocuṃ  mayaṃ
kho  āvuso  sāyañceva  bhuñjāma  pāto  ca  divā  ca  vikāle te mayaṃ
sāyañceva   bhuñjamānā   pāto   ca  divā  ca  vikāle  appābādhatañca
sañjānāma     appātaṅkatañca    lahuṭṭhānañca    balañca    phāsuvihārañca
te   mayaṃ   kiṃ   sandiṭṭhikaṃ   hitvā   kālikaṃ   anudhāvissāma  sāyañceva
mayaṃ  bhuñjissāma  pāto  ca  divā  ca  vikāleti  yato  kho  mayaṃ  bhante
nāsakkhimhā    2-    assajipunabbasuke   bhikkhū   saññāpetuṃ   atha   mayaṃ
etamatthaṃ bhagavato ārocemāti.
     {224.1}  Atha  kho  bhagavā  aññataraṃ  bhikkhuṃ  āmantesi  ehi tvaṃ
bhikkhu   mama   vacanena  assajipunabbasuke  bhikkhū  āmantehi  satthāyasmante
āmantetīti  .  evaṃ  bhanteti  kho  so  bhikkhu  bhagavato paṭissutvā yena
assajipunabbasukā    bhikkhū   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   asasajipunabbasuke
bhikkhū  etadavoca  satthāyasmante  āmantetīti  3-  .  evamāvusoti kho
assajipunabbasukā    bhikkhū   tassa   bhikkhuno   paṭissutvā   yena   bhagavā
tenupasaṅkamiṃsu     upasaṅkamitvā    bhagavantaṃ    abhivādetvā    ekamantaṃ
nisīdiṃsu   .   ekamantaṃ   nisinne   kho   assajipunabbasuke  bhikkhū  bhagavā
etadavoca   saccaṃ   kira  bhikkhave  sambahulā  bhikkhū  tumhe  upasaṅkamitvā
@Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi .   2 Ma. Yu. nāsakkhimha .  3. Ma. āmantesīti.
Etadavocuṃ   bhagavā   kho   āvuso   aññatreva   rattibhojanā   bhuñjati
bhikkhusaṅgho    ca   aññatra   kho   panāvuso   rattibhojanā   bhuñjamānā
appābādhatañca       sañjānanti       appātaṅkatañca      lahuṭṭhānañca
balañca    phāsuvihārañca    etha   1-   tumhepi   āvuso   aññatreva
rattibhojanā   bhuñjatha   aññatra   kho   panāvuso   tumhepi  rattibhojanā
bhuñjamānā       appābādhatañca       sañjānissatha      appātaṅkatañca
lahuṭṭhānañca   balañca   phāsuvihārañcāti  evaṃ  vutte  kira  2-  bhikkhave
tumhe   te   bhikkhū   evaṃ   avacuttha   mayaṃ  kho  panāvuso  sāyañceva
bhuñjāma  pāto  ca  divā  ca  vikāle  te  mayaṃ  sāyañceva  bhuñjamānā
pāto    ca    divā    ca    vikāle    appābādhatañca    sañjānāma
appātaṅkatañca      lahuṭṭhānañca      balañca     phāsuvihārañca     te
mayaṃ   kiṃ   sandiṭṭhikaṃ   hitvā   kālikaṃ   anudhāvissāma   sāyañceva  mayaṃ
bhuñjissāma pāto ca divā ca vikāleti. Evaṃ bhante.
     [225]  Kinnu  me  tumhe  bhikkhave  evaṃ  dhammaṃ desitaṃ ājānātha
yaṅkiñcāyaṃ    purisapuggalo    paṭisaṃvedeti    sukhaṃ    vā    dukkhaṃ   vā
adukkhamasukhaṃ   vā   tassa   akusalā   dhammā   parihāyanti  kusalā  dhammā
abhivaḍḍhantīti   .   no   hetaṃ   bhante   .  nanu  me  tumhe  bhikkhave
evaṃ   dhammaṃ   desitaṃ   ājānātha   idhekaccassa   evarūpaṃ  sukhaṃ  vedanaṃ
vediyato   akusalā   dhammā   abhivaḍḍhanti   kusalā   dhammā   parihāyanti
idha   panekaccassa   evarūpaṃ   sukhaṃ   vedanaṃ   vediyato  akusalā  dhammā
@Footnote: 1 Po. evaṃ .   2 Ma. kiṃ nu bhikkhave.
Parihāyanti    kusalā    dhammā    abhivaḍḍhanti    idhekaccassa    evarūpaṃ
dukkhaṃ   vedanaṃ   vediyato   akusalā   dhammā  abhivaḍḍhanti  kusalā  dhammā
parihāyanti    idha    panekaccassa   evarūpaṃ   dukkhaṃ   vedanaṃ   vediyato
akusalā     dhammā     parihāyanti     kusalā     dhammā    abhivaḍḍhanti
idhekaccassa   evarūpaṃ   adukkhamasukhaṃ   vedanaṃ   vediyato  akusalā  dhammā
abhivaḍḍhanti   kusalā   dhammā   parihāyanti   idha   panekaccassa   evarūpaṃ
adukkhamasukhaṃ   vedanaṃ   vediyato   akusalā   dhammā   parihāyanti   kusalā
dhammā abhivaḍḍhantīti. Evaṃ bhante.
     [226]   Sādhu   bhikkhave  mayā  cetaṃ  bhikkhave  aññātaṃ  abhavissa
adiṭṭhaṃ   aviditaṃ   asacchikataṃ   aphusitaṃ  1-  paññāya  idhekaccassa  evarūpaṃ
sukhaṃ   vedanaṃ   vediyato   akusalā   dhammā   abhivaḍḍhanti  kusalā  dhammā
parihāyantīti   evamahaṃ   2-  ajānanto  evarūpaṃ  sukhaṃ  vedanaṃ  pajahathāti
vadeyyaṃ   api   nu   me   etaṃ  bhikkhave  evarūpaṃ  abhavissāti  .  no
hetaṃ   bhante   .   yasmā  ca  kho  etaṃ  bhikkhave  mayā  ñātaṃ  diṭṭhaṃ
viditaṃ    sacchikataṃ    phusitaṃ    paññāya    idhekaccassa    evarūpaṃ    sukhaṃ
vedanaṃ    vediyato    akusalā    dhammā   abhivaḍḍhanti   kusalā   dhammā
parihāyantīti   tasmāhaṃ   evarūpaṃ   sukhaṃ   vedanaṃ   pajahathāti   vadāmi .
Mayā   cetaṃ   bhikkhave   aññātaṃ   abhavissa   adiṭṭhaṃ   aviditaṃ  asacchikataṃ
aphusitaṃ    paññāya    idhekaccassa    evarūpaṃ   sukhaṃ   vedanaṃ   vediyato
@Footnote: 1 Sī. Yu. phassitaṃ .   2 Po. Ma. evāhaṃ .   3 Yu. paṭirūpaṃ.
Akusalā   dhammā   parihāyanti   kusalā   dhammā   abhivaḍḍhantīti   evamahaṃ
ajānanto    evarūpaṃ   sukhaṃ   vedanaṃ   upasampajja   viharathāti   vadeyyaṃ
api  nu  1-  me  etaṃ  bhikkhave  paṭirūpaṃ abhavissāti. No hetaṃ bhante.
Yasmā  ca  kho  etaṃ  bhikkhave  mayā  ñātaṃ  diṭṭhaṃ  viditaṃ  sacchikataṃ  phusitaṃ
paññāya   idhekaccassa   evarūpaṃ  sukhaṃ  vedanaṃ  vediyato  akusalā  dhammā
parihāyanti    kusalā    dhammā   abhivaḍḍhantīti   tasmāhaṃ   evarūpaṃ   sukhaṃ
vedanaṃ upasampajja viharathāti vadāmi.
     [227]   Mayā   cetaṃ  bhikkhave  aññātaṃ  abhavissa  adiṭṭhaṃ  aviditaṃ
asacchikataṃ    aphusitaṃ    paññāya   idhekaccassa   evarūpaṃ   dukkhaṃ   vedanaṃ
vediyato   akusalā   dhammā   abhivaḍḍhanti   kusalā   dhammā  parihāyantīti
evamahaṃ   ajānanto   evarūpaṃ   dukkhaṃ   vedanaṃ  pajahathāti  vadeyyaṃ  api
nu me etaṃ bhikkhave paṭirūpaṃ abhavissāti. No hetaṃ bhante.
     {227.1}  Yasmā  ca  kho  etaṃ  bhikkhave  mayā  ñātaṃ diṭṭhaṃ viditaṃ
sacchikataṃ  phusitaṃ  paññāya  idhekaccassa  evarūpaṃ  dukkhaṃ  2- vedanaṃ vediyato
akusalā   dhammā   abhivaḍḍhanti   kusalā   dhammā   parihāyantīti   tasmāhaṃ
evarūpaṃ  dukkhaṃ  vedanaṃ  pajahathāti  vadāmi  .  mayā  cetaṃ bhikkhave aññātaṃ
abhavissa    adiṭṭhaṃ   aviditaṃ   asacchikataṃ   aphusitaṃ   paññāya   idhekaccassa
evarūpaṃ   dukkhaṃ   vedanaṃ   vediyato  akusalā  dhammā  parihāyanti  kusalā
dhammā    abhivaḍḍhantīti   evamahaṃ   ajānanto   evarūpaṃ   dukkhaṃ   vedanaṃ
upasampajja   viharathāti   vadeyyaṃ   api   nu  me  etaṃ  bhikkhave  paṭirūpaṃ
@Footnote: 1 Ma. nu kho .    2 Yu. adukkhamasukhaṃ.
Abhavissāti  .  no  hetaṃ  bhante  .  yasmā  ca  kho etaṃ bhikkhave mayā
ñātaṃ   diṭṭhaṃ   viditaṃ   sacchikataṃ   phusitaṃ   paññāya   idhekaccassa  evarūpaṃ
dukkhaṃ   vedanaṃ   vediyato   akusalā   dhammā  parihāyanti  kusalā  dhammā
abhivaḍḍhantīti     tasmāhaṃ     evarūpaṃ     dukkhaṃ    vedanaṃ    upasampajja
viharathāti vadāmi.
     [228]   Mayā   cetaṃ  bhikkhave  aññātaṃ  abhavissa  adiṭṭhaṃ  aviditaṃ
asacchikataṃ    aphusitaṃ    paññāya    idhekaccassa    evarūpaṃ    adukkhamasukhaṃ
vedanaṃ    vediyato    akusalā    dhammā   abhivaḍḍhanti   kusalā   dhammā
parihāyantīti    evamahaṃ    ajānanto    evarūpaṃ    adukkhamasukhaṃ   vedanaṃ
pajahathāti   vadeyyaṃ  api  nu  me  etaṃ  bhikkhave  paṭirūpaṃ  abhavissāti .
No  hetaṃ  bhante  .  yasmā  ca  kho  etaṃ  bhikkhave  mayā  ñātaṃ diṭṭhaṃ
viditaṃ    sacchikataṃ   phusitaṃ   paññāya   idhekaccassa   evarūpaṃ   adukkhamasukhaṃ
vedanaṃ    vediyato    akusalā    dhammā   abhivaḍḍhanti   kusalā   dhammā
parihāyantīti    tasmāhaṃ    evarūpaṃ    adukkhamasukhaṃ    vedanaṃ    pajahathāti
vadāmi   .   mayā   cetaṃ   bhikkhave   aññātaṃ  abhavissa  adiṭṭhaṃ  aviditaṃ
asacchikataṃ   aphusitaṃ   paññāya   idhekaccassa   evarūpaṃ  adukkhamasukhaṃ  vedanaṃ
vediyato   akusalā   dhammā   parihāyanti   kusalā   dhammā  abhivaḍḍhantīti
evamahaṃ    ajānanto    evarūpaṃ    adukkhamasukhaṃ    vedanaṃ    upasampajja
viharathāti   vadeyyaṃ  api  nu  me  etaṃ  bhikkhave  paṭirūpaṃ  abhavissāti .
No   hetaṃ   bhante   .   yasmā  ca  kho  etaṃ  bhikkhave  mayā  ñātaṃ
Diṭṭhaṃ   viditaṃ   sacchikataṃ  phusitaṃ  paññāya  idhekaccassa  evarūpaṃ  adukkhamasukhaṃ
vedanaṃ    vediyato    akusalā    dhammā   parihāyanti   kusalā   dhammā
abhivaḍḍhantīti    tasmāhaṃ    evarūpaṃ    adukkhamasukhaṃ    vedanaṃ   upasampajja
viharathāti vadāmi.
     [229]  Nāhaṃ  bhikkhave  sabbesaṃyeva  bhikkhūnaṃ  appamādena karaṇīyanti
vadāmi   na   1-  panāhaṃ  bhikkhave  sabbesaṃyeva  bhikkhūnaṃ  na  appamādena
karaṇīyanti  vadāmi  .  ye  te bhikkhave bhikkhū arahanto khīṇāsavā vusitavanto
katakaraṇīyā     ohitabhārā     anuppattasadatthā     parikkhīṇabhavasaññojanā
sammadaññā   vimuttā   tathārūpānāhaṃ   bhikkhave   bhikkhūnaṃ  na  appamādena
karaṇīyanti   vadāmi  taṃ  kissa  hetu  katantesaṃ  appamādena  abhabbā  te
pamajjituṃ.
     {229.1}  Ye  ca  kho  te  bhikkhave  bhikkhū sekhā appattamānasā
anuttaraṃ    yogakkhemaṃ   patthayamānā   viharanti   tathārūpānāhaṃ   bhikkhave
bhikkhūnaṃ   appamādena   karaṇīyanti   vadāmi   taṃ  kissa  hetu  appevanāma
ime     āyasmanto     anulomikāni     senāsanāni    paṭisevamānā
kalyāṇamitte    bhajamānā    indriyāni    samannānayamānā   yassatthāya
kulaputtā    sammadeva    agārasmā    anagāriyaṃ   pabbajanti   tadanuttaraṃ
brahmacariyapariyosānaṃ    diṭṭheva    dhamme    sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā
upasampajja   vihareyyunti   .   imaṃ   kho  ahaṃ  bhikkhave  imesaṃ  bhikkhūnaṃ
appamādaphalaṃ sampassamāno appamādena karaṇīyanti vadāmi.
@Footnote: 1 Ma. na panāhaṃ ... vadāmīti ime pāṭhā na dissanti.
     [230]   Sattime  bhikkhave  puggalā  santo  saṃvijjamānā  lokasmiṃ
katame   satta   ubhatobhāgavimutto   paññāvimutto  kāyasakkhī  diṭṭhippatto
saddhāvimutto dhammānusārī saddhānusārī.
     [231]  Katamo  ca  1-  bhikkhave  puggalo  ubhatobhāgavimutto  idha
bhikkhave   ekacco   puggalo   ye   te   santā  vimokkhā  atikkamma
rūpe   āruppā   te   kāyena   phusitvā  2-  viharati  paññāya  cassa
disvā   āsavā   parikkhīṇā   honti   ayaṃ   vuccati   bhikkhave  puggalo
ubhatobhāgavimutto  .  imassa  kho  ahaṃ  bhikkhave  bhikkhuno  na appamādena
karaṇīyanti    vadāmi    taṃ    kissa    hetu    katantassa    appamādena
abhabbo so pamajjituṃ.
     [232]  Katamo  ca  bhikkhave  puggalo  paññāvimutto  idha  bhikkhave
ekacco  puggalo  ye  te  santā  vimokkhā  atikkamma  rūpe āruppā
te   na  3-  kāyena  phusitvā  viharati  paññāya  cassa  disvā  āsavā
parikkhīṇā   honti   ayaṃ   vuccati   bhikkhave   puggalo  paññāvimutto .
Imassapi   kho   ahaṃ   bhikkhave  bhikkhuno  na  4-  appamādena  karaṇīyanti
vadāmi taṃ kissa hetu katantassa appamādena abhabbo so pamajjituṃ.
     [233]   Katamo   ca   bhikkhave  puggalo  kāyasakkhī  idha  bhikkhave
ekacco   puggalo   ye   te   santā   vimokkhā   atikkamma   rūpe
@Footnote: 1 Po. casaddo natthi .    2 Yu. Sī. sattavāresu phassitvāti pāṭho dissati.
@3 Po. nakāro natthi .   4 Ma. nakāro natthi.
Āruppā   te   kāyena   phusitvā   viharati   paññāya   cassa   disvā
ekacce   āsavā   parikkhīṇā   honti   ayaṃ  vuccati  bhikkhave  puggalo
kāyasakkhī    .   imassa   kho   ahaṃ   bhikkhave   bhikkhuno   appamādena
karaṇīyanti    vadāmi    taṃ    kissa    hetu   appevanāma   ayamāyasmā
anulomikāni    senāsanāni    paṭisevamāno    kalyāṇamitte   bhajamāno
indriyāni     samannānayamāno     yassatthāya    kulaputtā    sammadeva
agārasmā    anagāriyaṃ    pabbajanti    tadanuttaraṃ    brahmacariyapariyosānaṃ
diṭṭheva   dhamme   sayaṃ  abhiññā  sacchikatvā  upasampajja  vihareyyāti .
Imaṃ   kho   ahaṃ   bhikkhave   imassa  bhikkhuno  appamādaphalaṃ  sampassamāno
appamādena karaṇīyanti vadāmi.
     [234]  Katamo  ca  bhikkhave  puggalo  diṭṭhippatto 1- idha bhikkhave
ekacco  puggalo  ye  te  santā  vimokkhā  atikkamma  rūpe āruppā
te  na  2-  kāyena  phusitvā  viharati  paññāya  cassa  disvā  ekacce
āsavā     parikkhīṇā    honti    tathāgatappaveditā    cassa    dhammā
paññāya   vodiṭṭhā   honti   vocaritā   ayaṃ  vuccati  bhikkhave  puggalo
diṭṭhippatto   .   imassapi   kho   ahaṃ   bhikkhave  bhikkhuno  appamādena
karaṇīyanti    vadāmi    taṃ    kissa    hetu   appevanāma   ayamāyasmā
anulomikāni       senāsanāni       paṭisevamāno       kalyāṇamitte
bhajamāno     indriyāni     samannānayamāno    yassatthāya    kulaputtā
sammadeva      agārasmā      anagāriyaṃ      pabbajanti      tadanuttaraṃ
@Footnote: 1 aññattha diṭṭhappattotipi dissati  .    2 Po. nakāro natthi.
Brahmacariyapariyosānaṃ    diṭṭheva    dhamme    sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā
upasampajja   vihareyyāti   .   imaṃ  kho  ahaṃ  bhikkhave  imassa  bhikkhuno
appamādaphalaṃ sampassamāno appamādena karaṇīyanti vadāmi.
     [235]  Katamo  ca  bhikkhave  puggalo  saddhāvimutto  idha  bhikkhave
ekacco  puggalo   ye  te  santā  vimokkhā  atikkamma rūpe āruppā
te  na  1-  kāyena  phusitvā  viharati  paññāya  cassa  disvā  ekacce
āsavā   parikkhīṇā   honti   tathāgate   cassa   saddhā  niviṭṭhā  hoti
mūlajātā   patiṭṭhitā   ayaṃ   vuccati  bhikkhave  puggalo  saddhāvimutto .
Imassapi   kho   ahaṃ   bhikkhave   bhikkhuno  appamādena  karaṇīyanti  vadāmi
taṃ   kissa   hetu   appevanāma   ayamāyasmā  anulomikāni  senāsanāni
paṭisevamāno    kalyāṇamitte   bhajamāno   indriyāni   samannānayamāno
yassatthāya    kulaputtā    sammadeva   agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajanti
tadanuttaraṃ    brahmacariyapariyosānaṃ    diṭṭheva    dhamme    sayaṃ   abhiññā
sacchikatvā   upasampajja  vihareyyāti  .  imaṃ  kho  ahaṃ  bhikkhave  imassa
bhikkhuno     appamādaphalaṃ     sampassamāno     appamādena    karaṇīyanti
vadāmi.
     [236]   Katamo  ca  bhikkhave  puggalo  dhammānusārī  idha  bhikkhave
ekacco   puggalo   ye   te   santā   vimokkhā   atikkamma   rūpe
āruppā   te   na   2-   kāyena   phusitvā   viharati  paññāya  cassa
disvā  ekacce  3-  āsavā  parikkhīṇā  4-  honti  tathāgatappaveditā
@Footnote: 1-2 Po. Ma. nakāro natthi .   3 Yu. ekacceti pāṭho natthi .   4 Yu. aparikkhīṇā.
Cassa   dhammā   paññāya   mattaso   nijjhānaṃ   khamanti   apicassa   ime
dhammā     honti    seyyathīdaṃ    saddhindriyaṃ    viriyindriyaṃ    satindriyaṃ
samādhindriyaṃ   paññindriyaṃ  ayaṃ  vuccati  bhikkhave  puggalo  dhammānusārī .
Imassapi   kho   ahaṃ   bhikkhave   bhikkhuno  appamādena  karaṇīyanti  vadāmi
taṃ   kissa   hetu   appevanāma   ayamāyasmā  anulomikāni  senāsanāni
paṭisevamāno    kalyāṇamitte   bhajamāno   indriyāni   samannānayamāno
yassatthāya    kulaputtā    sammadeva   agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajanti
tadanuttaraṃ    brahmacariyapariyosānaṃ    diṭṭheva    dhamme    sayaṃ   abhiññā
sacchikatvā   upasampajja  vihareyyāti  .  imaṃ  kho  ahaṃ  bhikkhave  imassa
bhikkhuno appamādaphalaṃ sampassamāno appamādena karaṇīyanti vadāmi.
     [237]   Katamo  ca  bhikkhave  puggalo  saddhānusārī  idha  bhikkhave
ekacco  puggalo  ye  te  santā  vimokkhā  atikkamma  rūpe āruppā
te   na   1-   kāyena   phusitvā   viharati   paññāya   cassa   disvā
ekacce   āsavā   parikkhīṇā   honti   tathāgate   cassa   saddhāmattaṃ
hoti    pemamattaṃ    apicassa    ime    dhammā    honti    seyyathīdaṃ
saddhindriyaṃ    viriyindriyaṃ    satindriyaṃ    samādhindriyaṃ   paññindriyaṃ
ayaṃ   vuccati   bhikkhave   puggalo   saddhānusārī   .  imassapi  kho  ahaṃ
bhikkhave    bhikkhuno    appamādena    karaṇīyanti    vadāmi    taṃ   kissa
hetu     appevanāma     ayamāyasmā     anulomikāni     senāsanāni
@Footnote: 1 Po. nakāro natthi.
Paṭisevamāno    kalyāṇamitte   bhajamāno   indriyāni   samannānayamāno
yassatthāya    kulaputtā    sammadeva   agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajanti
tadanuttaraṃ  brahmacariyapariyosānaṃ  diṭṭheva  dhamme  sayaṃ  abhiññā  sacchikatvā
upasampajja   vihareyyāti   .   imaṃ  kho  ahaṃ  bhikkhave  imassa  bhikkhuno
appamādaphalaṃ sampassamāno appamādena karaṇīyanti vadāmi.
     [238]   Nāhaṃ   bhikkhave  ādikeneva  aññārādhanaṃ  vadāmi  apica
bhikkhave    anupubbasikkhā   anupubbakiriyā   anupubbapaṭipadā   aññārādhanā
hoti   .   kathañca  bhikkhave  anupubbasikkhā  anupubbakiriyā  anupubbapaṭipadā
aññārādhanā    hoti    .   idha   bhikkhave   saddhājāto   upasaṅkamati
upasaṅkamanto   payirupāsati   payirupāsanto   sotaṃ   odahati  ohitasoto
dhammaṃ   suṇāti   sutvā  dhammaṃ  1-  dhāreti  dhatānaṃ  2-  dhammānaṃ  atthaṃ
upaparikkhati     atthaṃ     upaparikkhato     dhammā     nijjhānaṃ    khamanti
dhammanijjhānakkhantiyā   3-   sati   chando   jāyati   chandajāto  ussahati
ussahitvā   4-   tuleti  tulayitvā  padahati  pahitatto  samāno  kāyena
ceva paramaṃ saccaṃ sacchikaroti paññāya ca naṃ ativijjha passati.
     {238.1}  Sāpi  nāma  bhikkhave  saddhā nāhosi tampi nāma bhikkhave
upasaṅkamanaṃ    nāhosi   sāpi   nāma   bhikkhave   payirupāsanā   nāhosi
tampi   nāma   bhikkhave   sotāvadhānaṃ   nāhosi   tampi   nāma  bhikkhave
dhammassavanaṃ    nāhosi   sāpi   nāma   bhikkhave   dhammadhāraṇā   nāhosi
sāpi  nāma  bhikkhave  atthupaparikkhatā  5-   nāhosi  sāpi  nāma bhikkhave
@Footnote: 1 Ma. dhammesu .  2 Ma. dhātānaṃ .  3 Ma. dhammānij... .  4 Ma. ussāhetvā.
@5 Yu. atthūpaparikkhā.
Dhammanijjhānakkhanti   nāhosi   sopi   nāma   bhikkhave   chando   nāhosi
sopi   nāma   bhikkhave  ussāho  nāhosi  sāpi  nāma  bhikkhave  tulanā
nāhosi   tampi   nāma   bhikkhave   padhānaṃ  nāhosi  vippaṭipannāttha  1-
bhikkhave  micchāpaṭipannāttha  2-  bhikkhave  kīvadūrevime  bhikkhave moghapurisā
apakkantā imasmā dhammavinayā.
     [239]   Atthi   bhikkhave   catuppadaṃ   veyyākaraṇaṃ   yassuddiṭṭhassa
viññū   puriso  nacirasseva  paññāya  atthaṃ  ājāneyya  uddisissāma  3-
vo   bhikkhave   ājānissatha  metanti  .  ke  ca  mayaṃ  bhante  ke  ca
dhammassa  aññātāroti  .  yopi  so  bhikkhave  satthā  āmisagaruko  4-
āmisadāyādo    āmisehi    saṃsaṭṭho    viharati    tassapāyaṃ   evarūpī
paṇopaṇaviyā   5-   na  upeti  evañca  no  assa  atha  naṃ  kareyyāma
na   ca   no   evamassa  na  naṃ  kareyyāmāti  .  kimpana  bhikkhave  yaṃ
tathāgato   sabbaso   āmisehi   visaṃsaṭṭho   viharati   saddhassa   bhikkhave
sāvakassa  satthu  sāsane  pariyogayha  6-  vattato  ayamanudhammo 7- hoti
satthā bhagavā sāvakohamasmi 8- jānāti bhagavā nāhaṃ jānāmīti.
     {239.1}  Saddhassa  bhikkhave  sāvakassa  satthu  sāsane  pariyogayha
vattato   rūḷhanīyaṃ   9-   satthu   sāsanaṃ   hoti  ojavantaṃ  .  saddhassa
bhikkhave     sāvakassa     satthu     sāsane     pariyogayha    vattato
ayamanudhammo   10-   hoti   kāmaṃ   taco   ca   nahāru   ca  aṭṭhi  ca
avasussatu    11-   me   12-   sarīre   avasussatu   13-   maṃsalohitaṃ
@Footnote: 1 Po. vippaṭipannatthaṃ .    2 Po. micchāpaṭipannatthaṃ .    3 Ma. uddiṭṭhassāpi
@bhikkhave. Yu. uddisissāmi .  4 Ma. Yu. āmisagaru .   5 Sī. Yu. paṇopaṇavidhā.
@6 Po. Yu. pariyogāya .  7-10 Po. ayaṃ pana dhammo .   8 Ma. sāvakohamasmīti.
@9 Yu. rūḷhniyaṃ. 11 Ma. Yu. avasissatu. 12 Yu. meti pāṭho natthi.
@13 Yu. upasussatu.
Yantaṃ    purisathāmena   purisaviriyena   purisaparakkamena   pattabbaṃ   na   taṃ
apāpuṇitvā    viriyassa    saṇṭhānaṃ   bhavissatīti   .   saddhassa   bhikkhave
sāvakassa   satthu   sāsane  pariyogayha  vattato  dvinnaṃ  phalānaṃ  aññataraṃ
phalaṃ pāṭikaṅkhaṃ diṭṭheva dhamme aññā sati vā upādisese anāgāmitāti.
     Idamavoca    bhagavā    attamanā   te   bhikkhū   bhagavato   bhāsitaṃ
abhinandunti.
                  Kīṭāgirisuttaṃ niṭṭhitaṃ dasamaṃ.
                 Bhikkhuvaggo niṭṭhito dutiyo.
                       ---------
                    Tassa vaggassa uddānaṃ
       kuñjararāhulasassataloko 1- māluṅkyaputto ca bhaddālināmo
       dijakhuddasahampatiyācanā nāḷakīpadaragirināmo asamo pavaro
                     dutiyo varavaggo.
                       --------
@Footnote: 1 Ma. kuñjaro rāhulo yassa satthussa lokā
@     mālukyaputtatathābhaddālināmāni
@     pañcannaṃ sahampatiyācanāthanāḷi
@     kīṭāgiri nāma asamo pavaro.
@     dutiyo varavaggo
@     bhikkhuvaggo niṭṭhito.
                      Paribbājakavaggo
                        ------
                    cūḷavacchagottasuttaṃ 1-
     [240]   Evamme   sutaṃ   ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  vesāliyaṃ  viharati
mahāvane    kūṭāgārasālāyaṃ   .  tena  kho  pana  samayena  vacchagotto
paribbājako    ekapuṇḍarīke    paribbājakārāme    paṭivasati   .   atha
kho   bhagavā   pubbaṇhasamayaṃ   nivāsetvā  pattacīvaramādāya  vesāliṃ  2-
piṇḍāya   pāvisi   .   atha   kho   bhagavato  etadahosi  atippago  kho
tāva    vesāliyaṃ    piṇḍāya   carituṃ   yannūnāhaṃ   yena   ekapuṇḍarīko
paribbājakārāmo  yena  vacchagotto  paribbājako  tenupasaṅkameyyanti .
Atha  kho  bhagavā  yena  ekapuṇḍarīko  paribbājakārāmo yena vacchagotto
paribbājako   tenupasaṅkami   .   addasā  kho  vacchagotto  paribbājako
bhagavantaṃ    [3]-   dūrato   āgacchantaṃ   disvā   bhagavantaṃ   etadavoca
etu   kho   bhante  bhagavā  svāgataṃ  bhante  bhagavato  4-  cirassaṃ  kho
bhante    bhagavā    imaṃ    pariyāyamakāsi   yadidaṃ   idhāgamanāya   nisīdatu
bhante   bhagavā   idamāsanaṃ   paññattanti   .   nisīdi   bhagavā  paññatte
āsane   .   vacchagottopi   kho   paribbājako   aññataraṃ  nīcaṃ  āsanaṃ
gahetvā ekamantaṃ nisīdi.
@Footnote: 1 Ma. Yu. tevijjavacchagottasuttaṃ .   2 Po. vesāliyaṃ.
@3 Yu. etthantare vāsaddo atthi. 4 Po. bhagavā.
     [241]    Ekamantaṃ   nisinno   kho   vacchagotto   paribbājako
bhagavantaṃ    etadavoca    sutametaṃ   bhante   samaṇo   gotamo   sabbaññū
sabbadassāvī    aparisesaṃ    ñāṇadassanaṃ   paṭijānāti   carato   ca   me
tiṭṭhato   ca   suttassa   ca   jāgarassa   ca   satataṃ   samitaṃ  ñāṇadassanaṃ
paccupaṭṭhitanti    ye    te    bhante    evamāhaṃsu   samaṇo   gotamo
sabbaññū    sabbadassāvī    aparisesaṃ    ñāṇadassanaṃ   paṭijānāti   carato
ca  me  tiṭṭhato  ca  suttassa  ca  jāgarassa  ca  satataṃ  samitaṃ  ñāṇadassanaṃ
paccupaṭṭhitanti   kacci   te   bhante    bhagavato   vuttavādino   na   ca
bhagavantaṃ    abhūtena    abbhācikkhanti   dhammassa   cānudhammaṃ   byākaronti
na   ca   koci  sahadhammiko  vādānuvādo  gārayhaṃ  ṭhānaṃ  āgacchatīti .
Ye   te   vaccha   evamāhaṃsu   samaṇo   gotamo  sabbaññū  sabbadassāvī
aparisesaṃ   ñāṇadassanaṃ  paṭijānāti  carato  ca  me  tiṭṭhato  ca  suttassa
ca   jāgarassa   ca  satataṃ  samitaṃ  ñāṇadassanaṃ  paccupaṭṭhitanti  na  me  te
vuttavādino abbhācikkhanti ca pana mante 1- asatā abhūtenāti.
     [242]   Kathaṃ  byākaramānā  pana  mayaṃ  bhante  vuttavādino  ceva
bhagavato   assāma   na  ca  bhagavantaṃ  abhūtena  abbhācikkheyyāma  dhammassa
cānudhammaṃ   byākareyyāma   na   ca   koci   sahadhammiko   vādānuvādo
gārayhaṃ    ṭhānaṃ    āgaccheyyāti   .   tevijjo   samaṇo   gotamoti
kho   vaccha    byākaramāno   vuttavādī   ceva   me   assa   na   ca
@Footnote: 1 Ma. maṃ.
Maṃ   abhūtena   abbhācikkheyya   dhammassa  cānudhammaṃ  byākareyya   na  ca
koci   sahadhammiko   vādānuvādo  gārayhaṃ  ṭhānaṃ  āgaccheyya  .   ahaṃ
hi   vaccha   yāvadeva   ākaṅkhāmi   anekavihitaṃ  pubbenivāsaṃ  anussarāmi
seyyathīdaṃ  ekampi  jātiṃ  dvepi  jātiyo  .pe.  iti  sākāraṃ sauddesaṃ
anekavihitaṃ   pubbenivāsaṃ   anussarāmi   .   ahaṃ    hi  vaccha  yāvadeva
ākaṅkhāmi   dibbena   cakkhunā   visuddhena   atikkantamānusakena   satte
passāmi   cavamāne   upapajjamāne   hīne   paṇīte   suvaṇṇe  dubbaṇṇe
sugate  duggate  .pe.  yathākammūpage  satte  pajānāmi  .  ahaṃ hi vaccha
āsavānaṃ   khayā   anāsavaṃ   cetovimuttiṃ   paññāvimuttiṃ  diṭṭheva  dhamme
sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmi.
     {242.1}   Tevijjo  samaṇo  gotamoti  kho  vaccha  byākaramāno
vuttavādī  ceva  me  assa  na  ca  maṃ  abhūtena  abbhācikkheyya  dhammassa
cānudhammaṃ    byākareyya    na   ca   koci   sahadhammiko   vādānuvādo
gārayhaṃ ṭhānaṃ āgaccheyyāti.
     [243]  Evaṃ  vutte  vacchagotto  paribbājako bhagavantaṃ etadavoca
atthi   nu   kho  bho  gotama  koci  gihī  gihisaññojanaṃ  appahāya  [1]-
kāyassa   bhedā   dukkhassantakaroti   .   natthi   kho  vaccha  koci  gihī
gihisaññojanaṃ appahāya kāyassa bhedā dukkhassantakaroti 2-.
     {243.1}  Atthi  pana  bho  gotama  koci gihī gihisaññojanaṃ appahāya
kāyassa bhedā [3]- saggūpagoti. Na 4- kho vaccha ekaṃyeva sataṃ na dve satāni
@Footnote: 1 Po. diṭṭheva dhamme .   2 katthaci dukkhassantaṃ karoti .   3 Po. parammaraṇā.
@4 Ma. na kho vaccha...saggūpagāti ime pāṭhā natthi. idha pana atthi kho vaccha
@koci gihi gihisaññojanaṃ appahāya kāyassa bhedā saggūpagotīti ime pāṭhā dissanti.
Na  tīṇi  satāni  na  cattāri  satāni  na  pañca  satāni  atha  kho bhiyyova
ye gihī gihisaññojanaṃ appahāya kāyassa bhedā saggūpagāti.
     {243.2}   Atthi  nu  kho  bho  gotama  koci  ājīvako  kāyassa
bhedā   dukkhassantakaroti  .  natthi  kho  vaccha  koci  ājīvako  kāyassa
bhedā   dukkhassantakaroti   .   atthi  pana  bho  gotama  koci  ājīvako
kāyassa  bhedā  saggūpagoti  .  ito  kho  so  1- vaccha ekanavuto 2-
kappo   yamahaṃ   anussarāmi   nābhijānāmi   3-  kañci  ājīvakaṃ  saggūpagaṃ
aññatra  ekena  so  cāpi  4-  kammavādī  kiriyavādīti  .  evaṃ sante
bho   gotama   suññaṃ   aduṃ  titthāyatanaṃ  antamaso  saggūpagenāti  5- .
Evaṃ [6]- vaccha suññaṃ aduṃ titthāyatanaṃ antamaso saggūpagenāpīti.
     Idamavoca   bhagavā   attamano   vacchagotto  paribbājako  bhagavato
bhāsitaṃ abhinandīti.
                Cūḷavacchagottasuttaṃ niṭṭhitaṃ paṭhamaṃ.
                     ------------
@Footnote: 1 Ma. soti pāṭho natki .    2 Po. ekūnanavutikappe .  Ma. ekanavute kappe.
@3 Ma. abhijānāmi na kiñci .  4 Ma. so pāsiṃ. Yu. so pāsi .   5 Ma. saggūpagenapīti.
@Yu. saggūpagenāpīti. [6] Yu. etthantare santeti pāṭho dissati.
                     Aggivacchagottasuttaṃ
     [244]   Evamme   sutaṃ   ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  sāvatthiyaṃ  viharati
jetavane    anāthapiṇḍikassa    ārāme   .   atha   kho   vacchagotto
paribbājako    yena    bhagavā    tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   bhagavatā
saddhiṃ   sammodi   sammodanīyaṃ   kathaṃ   sārāṇīyaṃ   vītisāretvā  ekamantaṃ
nisīdi.
     [245]    Ekamantaṃ   nisinno   kho   vacchagotto   paribbājako
bhagavantaṃ   etadavoca   kinnu  kho  bho  gotama  sassato  loko  idameva
saccaṃ moghamaññanti evaṃdiṭṭhī 1- bhavaṃ gotamoti.
     {245.1}  Na  kho  ahaṃ vaccha evaṃdiṭṭhī sassato loko idameva saccaṃ
moghamaññanti  .  kiṃ  2-  pana  bho  gotama  asassato loko idameva saccaṃ
moghamaññanti  evaṃdiṭṭhī  bhavaṃ  gotamoti  .  na  kho  ahaṃ  vaccha  evaṃdiṭṭhī
asassato  loko  idameva  saccaṃ  moghamaññanti  .  kinnu  kho  bho gotama
antavā loko idameva saccaṃ moghamaññanti evaṃdiṭṭhī bhavaṃ gotamoti.
     {245.2}   Na   kho   ahaṃ   vaccha   evaṃdiṭṭhī   antavā  loko
idameva   saccaṃ   moghamaññanti   .  kiṃ  3-  pana  bho  gotama  anantavā
loko   idameva   saccaṃ   moghamaññanti   evaṃdiṭṭhī   bhavaṃ   gotamoti .
Na   kho   ahaṃ   vaccha   evaṃdiṭṭhī   anantavā   loko   idameva  saccaṃ
moghamaññanti    .   kinnu   kho   bho   gotama   taṃ   jīvaṃ   taṃ   sarīraṃ
@Footnote: 1 Yu. sabbattha evaṃdiṭṭhi iti dissati .   2-3 Po. kinnukho. Ma. kiṃ nu kho.
Idameva   saccaṃ   moghamaññanti   evaṃdiṭṭhī   bhavaṃ   gotamoti  .  na  kho
ahaṃ  vaccha  evaṃdiṭṭhī  taṃ  jīvaṃ  taṃ  sarīraṃ  idameva  saccaṃ  moghamaññanti .
Kiṃ   1-   pana   bho   gotama   aññaṃ  jīvaṃ  aññaṃ  sarīraṃ  idameva  saccaṃ
moghamaññanti   evaṃdiṭṭhī   bhavaṃ   gotamoti   .   na   kho   ahaṃ   vaccha
evaṃdiṭṭhī   aññaṃ   jīvaṃ   aññaṃ   sarīraṃ   idameva  saccaṃ  moghamaññanti .
Kinnu   kho   bho   gotama   hoti  tathāgato  parammaraṇā  idameva  saccaṃ
moghamaññanti evaṃdiṭṭhī bhavaṃ gotamoti.
     {245.3}  Na  kho  ahaṃ  vaccha  evaṃdiṭṭhī hoti tathāgato parammaraṇā
idameva   saccaṃ   moghamaññanti   .  kiṃ  1-  pana  bho  gotama  na  hoti
tathāgato   parammaraṇā   idameva   saccaṃ   moghamaññanti   evaṃdiṭṭhī   bhavaṃ
gotamoti   .   na   kho   ahaṃ   vaccha   evaṃdiṭṭhī  na  hoti  tathāgato
parammaraṇā    idameva    saccaṃ    moghamaññanti   .   kinnu   kho   bho
gotama   hoti   ca   na   ca   hoti   tathāgato   parammaraṇā   idameva
saccaṃ moghamaññanti evaṃdiṭṭhī bhavaṃ gotamoti.
     {245.4}  Na  kho  ahaṃ vaccha evaṃdiṭṭhī hoti ca na ca hoti tathāgato
parammaraṇā   idameva  saccaṃ  moghamaññanti  .  kiṃ  pana  bho  gotama  neva
hoti   na   na  hoti  tathāgato  parammaraṇā  idameva  saccaṃ  moghamaññanti
evaṃdiṭṭhī  bhavaṃ  gotamoti  .  na  kho  ahaṃ vaccha evaṃdiṭṭhī neva hoti na na
hoti tathāgato parammaraṇā idameva saccaṃ moghamaññanti.
@Footnote: 1 Po. kinnu kho. ito paraṃ sabbattha īdisameva.
     [246]   Kinnu  kho  bho  gotama  sassato  loko  idameva  saccaṃ
moghamaññanti   evaṃdiṭṭhī   bhavaṃ   gotamoti   iti   puṭṭho   samāno   na
kho   ahaṃ  vaccha  evaṃdiṭṭhī  sassato  loko  idameva  saccaṃ  moghamaññanti
vadesi   .   kiṃ   pana   bho   gotama  asassato  loko  idameva  saccaṃ
moghamaññanti    evaṃdiṭṭhī    bhavaṃ    gotamoti    iti   puṭṭho   samāno
na   kho   ahaṃ   vaccha   evaṃdiṭṭhī   asassato   loko   idameva  saccaṃ
moghamaññanti   vadesi   .   kinnu   kho   bho   gotama  antavā  loko
idameva    saccaṃ    moghamaññanti    evaṃdiṭṭhī    bhavaṃ    gotamoti   iti
puṭṭho   samāno   na   kho   ahaṃ   vaccha   evaṃdiṭṭhī   antavā  loko
idameva saccaṃ moghamaññanti vadesi.
     {246.1}  Kiṃ  pana  bho  gotama  anantavā  loko  idameva  saccaṃ
moghamaññanti   evaṃdiṭṭhī   bhavaṃ   gotamoti  iti  puṭṭho  samāno  na  kho
ahaṃ   vaccha   evaṃdiṭṭhī   anantavā   loko  idameva  saccaṃ  moghamaññanti
vadesi  .  kinnu  kho  bho gotama taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ idameva saccaṃ moghamaññanti
evaṃdiṭṭhī   bhavaṃ   gotamoti   iti   puṭṭho  samāno  na  kho  ahaṃ  vaccha
evaṃdiṭṭhī   taṃ   jīvaṃ   taṃ  sarīraṃ  idameva  saccaṃ  moghamaññanti  vadesi .
Kiṃ   pana   bho   gotama   aññaṃ   jīvaṃ   aññaṃ   sarīraṃ   idameva   saccaṃ
moghamaññanti   evaṃdiṭṭhī   bhavaṃ   gotamoti   iti   puṭṭho   samāno   na
kho   ahaṃ   vaccha   evaṃdiṭṭhī   aññaṃ   jīvaṃ  aññaṃ  sarīraṃ  idameva  saccaṃ
moghamaññanti vadesi.
     {246.2}    Kinnu    kho    bho    gotama    hoti   tathāgato
Parammaraṇā   idameva   saccaṃ   moghamaññanti   evaṃdiṭṭhī   bhavaṃ   gotamoti
iti   puṭṭho   samāno   na  kho  ahaṃ  vaccha  evaṃdiṭṭhī  hoti  tathāgato
parammaraṇā  idameva  saccaṃ  moghamaññanti  vadesi  .  kiṃ  pana  bho  gotama
na    hoti    tathāgato    parammaraṇā    idameva   saccaṃ   moghamaññanti
evaṃdiṭṭhī   bhavaṃ   gotamoti   iti   puṭṭho  samāno  na  kho  ahaṃ  vaccha
evaṃdiṭṭhī    na    hoti    tathāgato    parammaraṇā    idameva    saccaṃ
moghamaññanti vadesi.
     {246.3}  Kinnu  kho  bho  gotama  hoti  ca  na ca hoti tathāgato
parammaraṇā   idameva   saccaṃ   moghamaññanti   evaṃdiṭṭhī   bhavaṃ   gotamoti
iti  puṭṭho  samāno  na  kho  ahaṃ  vaccha  evaṃdiṭṭhī  hoti  ca na ca hoti
tathāgato   parammaraṇā   idameva   saccaṃ   moghamaññanti   vadesi   .  kiṃ
pana  bho  gotama  neva  hoti  na  na  hoti  tathāgato parammaraṇā idameva
saccaṃ   moghamaññanti   evaṃdiṭṭhī   bhavaṃ   gotamoti   iti  puṭṭho  samāno
na  kho  ahaṃ  vaccha  evaṃdiṭṭhī  neva  hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā
idameva   saccaṃ  moghamaññanti  vadesi  .  kiṃ  pana  bhavaṃ  gotamo  ādīnavaṃ
sampassamāno evaṃ imāni sabbaso diṭṭhigatāni anupagatoti.
     [247]   Sassato   lokoti   kho   vaccha  diṭṭhigatametaṃ  diṭṭhigahaṇaṃ
diṭṭhikantāro   1-   diṭṭhivisūkaṃ   diṭṭhivipphanditaṃ   diṭṭhisaññojanaṃ  sadukkhaṃ
savighātaṃ    saupāyāsaṃ   sapariḷāhaṃ   na   nibbidāya   na   virāgāya   na
nirodhāya   na   upasamāya   na  abhiññāya  na  sambodhāya  na  nibbānāya
@Footnote: 1 Yu. diṭṭhikantāraṃ.
Saṃvattati    .    asassato    lokoti   kho   vaccha   .pe.   antavā
lokoti   kho   vaccha   .pe.   anantavā   lokoti  kho  vaccha  .pe.
Taṃ   jīvaṃ   taṃ   sarīranti   kho  vaccha  .pe.  aññaṃ  jīvaṃ  aññaṃ  sarīranti
kho   vaccha   .pe.   hoti   tathāgato  parammaraṇāti  kho  vaccha  .pe.
Na   hoti   tathāgato   parammaraṇāti   kho   vaccha  .pe.  hoti  ca  na
ca   hoti   tathāgato   parammaraṇāti   kho   vaccha   .pe.  neva  hoti
na    na    hoti   tathāgato   parammaraṇāti   kho   vaccha   diṭṭhigatametaṃ
diṭṭhigahaṇaṃ    diṭṭhikantāro   diṭṭhivisūkaṃ   diṭṭhivipphanditaṃ   diṭṭhisaññojanaṃ
sadukkhaṃ   savighātaṃ   saupāyāsaṃ   sapariḷāhaṃ   na   nibbidāya  na  virāgāya
na    nirodhāya   na   upasamāya   na   abhiññāya   na   sambodhāya   na
nibbānāya   saṃvattati   .   imaṃ  kho  ahaṃ  vaccha  ādīnavaṃ  sampassamāno
evaṃ imāni sabbaso diṭṭhigatāni anupagatoti.
     {247.1}   Atthi   pana   bhoto  gotamassa  kiñci  diṭṭhigatanti .
Diṭṭhigatanti    kho   vaccha   apanītametaṃ   tathāgatassa   diṭṭhañhetaṃ   vaccha
tathāgatena  iti  rūpaṃ  iti  rūpassa  samudayo  iti  rūpassa  atthaṅgamo  iti
vedanā  iti  vedanāya  samudayo  iti  vedanāya  atthaṅgamo  iti  saññā
iti   saññāya   samudayo   iti  saññāya  atthaṅgamo  iti  saṅkhārā  iti
saṅkhārānaṃ   samudayo   iti   saṅkhārānaṃ   atthaṅgamo  iti  viññāṇaṃ  iti
viññāṇassa   samudayo   iti   viññāṇassa   atthaṅgamoti  tasmā  tathāgato
sabbamaññitānaṃ    sabbamatthitānaṃ    sabbāhaṅkāramamaṅkāramānānusayānaṃ   1-
@Footnote: 1 Ma. ahaṅkāra....
Khayā   virāgā   nirodhā   cāgā   paṭinissaggā   anupādā   vimuttoti
vadāmīti.
     [248]  Evaṃ vimuttacitto pana bho gotama bhikkhu kuhiṃ uppajjatīti 1-.
Uppajjatīti  kho  vaccha  na  upeti  .  tenahi  bho gotama na uppajjatīti.
Na  uppajjatīti  kho  vaccha  na  upeti  .  tenahi  bho  gotama  uppajjati
ca  na  ca  uppajjatīti  .  uppajjati  ca  na  ca  uppajjatīti  kho vaccha na
upeti   .  tenahi  bho  gotama  neva  uppajjati  na  na  uppajjatīti .
Neva uppajjati na na uppajjatīti kho vaccha na upeti.
     [249]   Evaṃ   vimuttacitto   pana   bho   gotama   bhikkhu   kuhiṃ
uppajjatīti   iti   puṭṭho   samāno  uppajjatīti  2-  vaccha  na  upetīti
vadesi   .   tenahi   bho  gotama  na  uppajjatīti  iti  puṭṭho  samāno
na   uppajjatīti  kho  vaccha  na  upetīti  vadesi  .  tenahi  bho  gotama
uppajjati   ca   na   ca   uppajjatīti   iti   puṭṭho  samāno  uppajjati
ca   na  ca  uppajjatīti  kho  vaccha  na  upetīti  vadesi  .  tenahi  bho
gotama   neva   uppajjati   na   na   uppajjatīti   iti  puṭṭho  samāno
neva   uppajjati  na  na  uppajjatīti  kho  vaccha  na  upetīti  vadesi .
Etthāhaṃ   bho   gotama   aññāṇamāpādiṃ   ettha   sammohamāpādiṃ  .
Yāpi   me   esā   bhoto   gotamassa   purimena  kathāsallāpena  ahu
@Footnote: 1 upapajjatītipi pāṭho. Ma. sabbattha upapajjatīti dissati.
@2 Ma. upapajjatīti kho vaccha.
Pasādamattā sāpi me etarahi antarahitāti.
     [250]   Alañhi  te  vaccha  aññāṇāya  alaṃ  sammohāya  gambhīro
hayaṃ  1-  vaccha  dhammo  duddaso  duranubodho  santo  paṇīto atakkāvacaro
nipuṇo     paṇḍitavedaniyo    so    tayā    dujjāno    aññadiṭṭhikena
aññakkhantikena aññarucikena aññatthayogena 2- aññatthācariyakena
     {250.1}   tenahi   vaccha   taṃyevettha  paṭipucchissāmi  yathā  te
khameyya   tathā   taṃ   3-   byākareyyāsi  taṃ  kiṃ  maññasi  vaccha  sace
te   purato   aggi   jaleyya   jāneyyāsi   tvaṃ   ayaṃ   me  purato
aggi   jalatīti   .   sace   me   bho   gotama  purato  aggi  jaleyya
jāneyyāhaṃ   ayaṃ   me   purato   aggi   jalatīti   .   sace  pana  taṃ
vaccha   evaṃ   puccheyya  yo  te  ayaṃ  purato  aggi  jalati  ayaṃ  aggi
kiṃ   paṭicca  jalatīti  evaṃ  puṭṭho  tvaṃ  vaccha  kinti  byākareyyāsīti .
Sace   maṃ   bho   gotama  evaṃ  puccheyya  yo  te  ayaṃ  purato  aggi
jalati   ayaṃ   aggi   kiṃ   paṭicca   jalatīti   evaṃ   puṭṭho   ahaṃ   bho
gotama   evaṃ   byākareyyaṃ   yo  me  purato  aggi  jalati  ayaṃ  aggi
tiṇakaṭṭhupādānaṃ   paṭicca  jalatīti  .  sace  4-  vaccha  purato  so  aggi
nibbāyeyya   jāneyyāsi   tvaṃ   ayaṃ  me  purato  aggi  nibbutoti .
Sace   me   bho   gotama  purato  so  aggi  nibbāyeyya  jāneyyāhaṃ
ayaṃ   me   purato   aggi   nibbutoti   .  sace  pana  taṃ  vaccha  evaṃ
puccheyya   yo   te   ayaṃ   purato   aggi  nibbuto  so  aggi  ito
@Footnote: 1 Po. cāyaṃ. Ma. tathāyeva .   2 Ma. aññatrayogena aññatra ācariyakena.
@3 Ma. naṃ .  4 Yu. sace te vaccha.
Katamaṃ   disaṃ   gato  puratthimaṃ  1-  vā  pacchimaṃ  vā  uttaraṃ  vā  dakkhiṇaṃ
vāti   evaṃ   puṭṭho  tvaṃ  vaccha  kinti  byākareyyāsīti  .  na  upeti
bho   gotama   yañhi   so   bho   gotama  aggi  tiṇakaṭṭhupādānaṃ  paṭicca
jalati   2-   tassa   ca   pariyādānā   aññassa   ca   anupahārā  3-
anāhāro nibbutotveva saṅkhyaṃ gacchatīti.
     [251]  Evameva  kho  vaccha  yena  rūpena tathāgataṃ paññāpayamāno
paññāpeyya   taṃ   rūpaṃ   tathāgatassa   pahīnaṃ   ucchinnamūlaṃ   tālāvatthukataṃ
anabhāvaṅgataṃ   4-   āyatiṃ   anuppādadhammaṃ   rūpasaṅkhāvimutto  kho  vaccha
tathāgato    gambhīro    appameyyo   duppariyogāḷho   .   seyyathāpi
mahāsamuddo   uppajjatīti   5-   na   upeti  na  uppajjatīti  na  upeti
uppajjati   ca   na   ca  uppajjatīti  na  upeti  neva  uppajjati  na  na
uppajjatīti na upeti.
     {251.1}     Yāya     vedanāya     tathāgataṃ    paññāpayamāno
paññāpeyya     sā    vedanā    tathāgatassa    pahīnā    ucchinnamūlā
tālāvatthukatā     anabhāvaṅgatā     6-     āyatiṃ     anuppādadhammā
vedanāsaṅkhāvimutto   7-   kho   vaccha  tathāgato  gambhīro  appameyyo
duppariyogāḷho    .    seyyathāpi    mahāsamuddo    uppajjatīti    na
upeti   na   uppajjatīti   na   upeti  uppajjati  ca  na  ca  uppajjatīti
na upeti neva uppajjati na na uppajjatīti na upeti.
     {251.2}     Yāya     saññāya     tathāgataṃ     paññāpayamāno
paññāpeyya            sā           saññā           tathāgatassa
@Footnote: 1 Ma. puratthimaṃ vā dakkhiṇaṃ vā pacchimaṃ vā uttaraṃ vāti .  2 Yu. ajalīti dissati.
@3 Po. anupādānā .  5 Po. upapajjatīti sabbattha dissati.
@4-6 Po. ...kataṃ ...katā. 7 Ma. vedanāsaṅkhyavimutto.
Pahīnā     ucchinnamūlā     tālāvatthukatā     anabhāvaṅgatā     āyatiṃ
anuppādadhammā    saññāsaṅkhāvimutto    1-    kho    vaccha   tathāgato
gambhīro   appameyyo   duppariyogāḷho   .   seyyathāpi   mahāsamuddo
uppajjatīti   na  upeti  na  uppajjatīti  na  upeti  uppajjati  ca  na  ca
uppajjatīti na upeti neva uppajjati na na uppajjatīti na upeti.
     {251.3}  Yehi  saṅkhārehi  tathāgataṃ  paññāpayamāno  paññāpeyya
te    saṅkhārā    tathāgatassa    pahīnā   ucchinnamūlā   tālāvatthukatā
anabhāvaṅgatā    āyatiṃ    anuppādadhammā    saṅkhārasaṅkhāvimutto    kho
vaccha   tathāgato   gambhīro  appameyyo  duppariyogāḷho  .  seyyathāpi
mahāsamuddo    uppajjatīti   na   upeti   na   uppajjatīti   na   upeti
uppajjatīti   ca   na  ca  uppajjatīti  na  upeti  neva  uppajjati  na  na
uppajjatīti na upeti.
     {251.4}  Yena  viññāṇena  tathāgataṃ  paññāpayamāno  paññāpeyya
taṃ   viññāṇaṃ   tathāgatassa   pahīnaṃ  ucchinnamūlaṃ  tālāvatthukataṃ  anabhāvaṅgataṃ
āyatiṃ    anuppādadhammaṃ    viññāṇasaṅkhāvimutto   kho   vaccha   tathāgato
gambhīro   appameyyo   duppariyogāḷho   .   seyyathāpi   mahāsamuddo
uppajjatīti   na  upeti  na  uppajjatīti  na  upeti  uppajjati  ca  na  ca
uppajjatīti na upeti  neva uppajjati na na uppajjatīti na upetīti 2-.
     [252]     Evaṃ   vutte   vacchagotto   paribbājako   bhagavantaṃ
etadavoca   seyyathāpi   bho   gotama   gāmassa   vā   nigamassa   vā
@Footnote: 1 Ma. ...saṅkhYu... .   2 Ma. itisaddo natthi.
Avidūre   mahāsālarukkho   tassa  aniccatā  sākhāpalāsaṃ  1-  palujjeyya
tacapappaṭikā   palujjeyyuṃ  pheggu  2-  palujjeyya  so  aparena  samayena
apagatasākhāpalāso  apagatatacapappaṭiko  apagataphegguko  suddhe  3-  sāre
patiṭṭhito    evameva   bhoto   gotamassa   pāvacanaṃ   apagatasākhāpalāsaṃ
apagatatacapappaṭikaṃ   apagatapheggukaṃ   suddhe  4-  sāre  patiṭṭhitaṃ  abhikkantaṃ
bho   gotama   abhikkantaṃ  bho  gotama  seyyathāpi  bho  gotama  nikkujjitaṃ
vā   ukkujjeyya   paṭicchannaṃ   vā   vivareyya   mūḷahassa   vā   maggaṃ
ācikkheyya    andhakāre    vā   telapajjotaṃ   dhāreyya   cakkhumanto
rūpāni   dakkhantīti   evameva  bhotā  gotamena  anekapariyāyena  dhammo
pakāsito    esāhaṃ    bhavantaṃ    gotamaṃ    saraṇaṃ    gacchāmi   dhammañca
bhikkhusaṅghañca    upāsakaṃ    maṃ    bhavaṃ    gotamo   dhāretu   ajjatagge
pāṇupetaṃ saraṇaṅgatanti.
               Aggivacchagottasuttaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ.
                     ------------
@Footnote: 1 Ma. sākhāpalāsā palujjeyyuṃ. 2 Ma. pheggū palujjeyyuṃ. 3 Yu. suddho assa.
@4 Ma. Yu. suddhanti dissati.
                     Mahāvacchagottasuttaṃ
     [253]   Evamme   sutaṃ   ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  rājagahe  viharati
veḷuvane   kalandakanivāpe   .   atha   kho   vacchagotto   paribbājako
yena   bhagavā   tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   bhagavatā   saddhiṃ   sammodi
sammodanīyaṃ   kathaṃ  sārāṇīyaṃ  vītisāretvā  ekamantaṃ  nisīdi  .  ekamantaṃ
nisinno   kho  vacchagotto  paribbājako  bhagavantaṃ  etadavoca  dīgharattāhaṃ
bhotā  gotamena  sahakathī  sādhu  me  bhavaṃ  gotamo  saṅkhittena kusalākusalaṃ
desetūti   .   saṅkhittenapi  kho  te  ahaṃ  vaccha  kusalākusalaṃ  deseyyaṃ
vitthārenapi  kho  te  ahaṃ  vaccha  kusalākusalaṃ  deseyyaṃ  apica  te  ahaṃ
vaccha   saṅkhittena   kusalākusalaṃ   desessāmi   1-   taṃ  suṇāhi  sādhukaṃ
manasikarohi   bhāsissāmīti  .  evaṃ  bhoti  kho  vacchagotto  paribbājako
bhagavato paccassosi.
     [254]  Bhagavā  etadavoca  lobho  2-  kho  vaccha akusalaṃ alobho
kho  vaccha  3-  kusalaṃ  doso  kho  vaccha  akusalaṃ  adoso kho vaccha kusalaṃ
moho  kho  vaccha  akusalaṃ  amoho  kho  vaccha  kusalaṃ  iti kho vaccha ime
tayo dhammā akusalā tayo dhammā kusalā.
     {254.1}  Pāṇātipāto  kho  vaccha  akusalaṃ  pāṇātipātā veramaṇī
kusalaṃ   adinnādānaṃ   kho   vaccha   akusalaṃ  adinnādānā  veramaṇī  kusalaṃ
kāmesumicchācāro  kho  vaccha  akusalaṃ  kāmesumicchācārā  veramaṇī  kusalaṃ
@Footnote: 1 Po. deseyyāmi .   2 Po. lobho ... doso ... moho ... akusalaṃ alobho ...
@adoso ... amoho ... kusalaṃ .  3 Ma. Yu. kho vacchāti natthi.
Musāvādo   kho   vaccha   akusalaṃ   musāvādā   veramaṇī   kusalaṃ  pisuṇā
vācā   kho   vaccha   akusalaṃ   pisuṇāya  vācāya  veramaṇī  kusalaṃ  pharusā
vācā    kho    vaccha    akusalaṃ   pharusāya   vācāya   veramaṇī   kusalaṃ
samphappalāpo    kho    vaccha   akusalaṃ   samphappalāpā   veramaṇī   kusalaṃ
abhijjhā    kho    vaccha   akusalaṃ   anabhijjhā   kusalaṃ   byāpādo   kho
vaccha   akusalaṃ   abyāpādo   kusalaṃ   micchādiṭṭhi   kho   vaccha   akusalaṃ
sammādiṭṭhi   kusalaṃ   iti   kho   vaccha   ime   dasa   dhammā   akusalā
dasa dhammā kusalā.
     {254.2}   Yato   kho   vaccha   bhikkhuno   taṇhā  pahīnā  hoti
ucchinnamūlā    tālāvatthukatā    anabhāvaṅgatā   āyatiṃ   anuppādadhammā
hoti  so  bhikkhu  arahaṃ  khīṇāsavo  vusitavā  1-  katakaraṇīyo  ohitabhāro
anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaññojano sammadaññā vimuttoti.
     [255]   Tiṭṭhatu  bhavaṃ  gotamo  atthi  pana  2-  bhoto  gotamassa
ekabhikkhu   3-   sāvako  [4]-  āsavānaṃ  khayā  anāsavaṃ  cetovimuttiṃ
paññāvimuttiṃ   diṭṭheva   dhamme   sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā  upasampajja
viharatīti  .  na  kho  vaccha  ekaṃyeva  sataṃ na dve satāni na tīṇi satāni na
cattāri  satāni  na  pañca  satāni  atha kho vaccha 5- bhiyyova ye bhikkhū mama
sāvakā   āsavānaṃ   khayā   anāsavaṃ  cetovimuttiṃ  paññāvimuttiṃ  diṭṭheva
dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja 6- viharantīti.
     {255.1}  Tiṭṭhatu  bhavaṃ  gotamo  tiṭṭhantu  bhikkhū  atthi  pana bhoto
gotamassa   ekabhikkhunīpi   sāvikā  āsavānaṃ  khayā  anāsavaṃ  cetovimuttiṃ
paññāvimuttiṃ     diṭṭheva     dhamme     sayaṃ     abhiññā    sacchikatvā
@Footnote: 1 Po. vusitabrahmacariyo .  2 Ma. pana te .    3 Ma. ekabhikkhupi .   4 Ma.
@etthantare yoti dissati .    5 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho na dissati    6 Yu. ayaṃ
@pāṭho na dissati 6 Yu. ayaṃ pāṭho na dissati.
Upasampajja  viharatīti  .  na  kho  vaccha  ekaṃyeva  sataṃ  na  dve  satāni
na  tīṇi  satāni  na  cattāri  satāni  na  pañca  satāni  atha  kho bhiyyova
yā   bhikkhuniyo   mama   sāvikā   āsavānaṃ  khayā  anāsavaṃ  cetovimuttiṃ
paññāvimuttiṃ   diṭṭheva   dhamme   sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā  upasampajja
viharantīti.
     [256]   Tiṭṭhatu  bhavaṃ  gotamo  tiṭṭhantu  bhikkhū  tiṭṭhantu  bhikkhuniyo
atthi   pana  bhoto  gotamassa  ekupāsakopi  sāvako  gihī  odātavasano
sabrahmacārī    1-   pañcannaṃ   orambhāgiyānaṃ   saññojanānaṃ   parikkhayā
opapātiko   tattha   parinibbāyī   anāvattidhammo   tasmā   lokāti .
Na  kho  vaccha  ekaṃyeva  sataṃ  na  dve  satāni  na tīṇi satāni na cattāri
satāni  na  pañca  satāni  atha  kho  bhiyyova  ye  upāsakā  mama sāvakā
gihī     odātavasanā     sabrahmacārino     pañcannaṃ    orambhāgiyānaṃ
saññojanānaṃ      parikkhayā     opapātikā     tattha     parinibbāyino
anāvattidhammā tasmā lokāti.
     {256.1}  Tiṭṭhatu  bhavaṃ  gotamo  tiṭṭhantu  bhikkhū  tiṭṭhantu bhikkhuniyo
tiṭṭhantu   upāsakā   gihī  odātavasanā  sabrahmacārino  2-  atthi  pana
bhoto   gotamassa   ekupāsakopi  sāvako  gihī  odātavasano  kāmabhogī
sāsanakaro    ovādapatikaro    [3]-     tiṇṇavicikiccho    vigatakathaṃkatho
vesārajjappatto  aparappaccayo  satthu  sāsane  viharatīti  .  na kho vaccha
ekaṃyeva  sataṃ  na  dve  satāni  na  tīṇi satāni na cattāri satāni na pañca
@Footnote: 1 Ma. brahmacārī yo .   2 Ma. brahmacārino .   3 Ma. etthantare yoti dissati.
Satāni  atha  kho  bhiyyova  ye  upāsakā  mama  sāvakā gihī odātavasanā
kāmabhogino    sāsanakarā   ovādapatikarā   tiṇṇavicikicchā   vigatakathaṃkathā
vesārajjappattā aparappaccayā satthu sāsane viharantīti.
     {256.2}  Tiṭṭhatu  bhavaṃ  gotamo  tiṭṭhantu  bhikkhū  tiṭṭhantu bhikkhuniyo
tiṭṭhantu    upāsakā    gihī    odātavasanā   sabrahmacārino   tiṭṭhantu
upāsakā   gihī  odātavasanā  kāmabhogino  atthi  pana  bhoto  gotamassa
ekupāsikāpi  sāvikā  gihī  odātavasanā  sabrahmacārinī  [1]-  pañcannaṃ
orambhāgiyānaṃ   saññojanānaṃ   parikkhayā   opapātikā   tatthaparinibbāyinī
anāvattidhammā  tasmā  lokāti  .  na  kho  vaccha  ekaṃyeva sataṃ na dve
satāni  na  tīṇi  satāni  na  cattāri  satāni  na  pañca  satāni  atha  kho
bhiyyova  yā  upāsikā  mama  sāvikā  gihī  odātavasanā sabrahmacāriniyo
pañcannaṃ   orambhāgiyānaṃ   saññojanānaṃ   parikkhayā   opapātikā   tattha
parinibbāyiniyo anāvattidhammā tasmā lokāti.
     {256.3}  Tiṭṭhatu  bhavaṃ  gotamo  tiṭṭhantu  bhikkhū  tiṭṭhantu bhikkhuniyo
tiṭṭhantu    upāsakā    gihī    odātavasanā   sabrahmacārino   tiṭṭhantu
upāsakā   gihī   odātavasanā   kāmabhogino   tiṭṭhantu   upāsikā  gihī
odātavasanā    sabrahmacāriniyo    atthi    pana    bhoto    gotamassa
ekupāsikāpi   sāvikā   gihī  odātavasanā  kāmabhoginī  sāsanakarā  2-
ovādapatikarā   [3]-   tiṇṇavicikicchā   vigatakathaṃkathā   vesārajjappattā
aparappaccayā  satthu  sāsane  viharatīti  .  na  kho  vaccha ekaṃyeva sataṃ na
@Footnote: 1 Ma. etthantare yāti dissati. 2 Ma. sāsanakārī. 3 Ma. etthantare yāti dissati.
Dve   satāni   na   tīṇi  satāni  na  cattāri  satāni  na  pañca  satāni
atha   kho   bhiyyova   yā   upāsikā  mama  sāvikā  gihī  odātavasanā
kāmabhoginiyo   sāsanakarā   ovādapatikarā   tiṇṇavicikicchā   vigatakathaṃkathā
vesārajjappattā aparappaccayā satthu sāsane viharantīti.
     [257]   Sace   hi   bho   gotama  imaṃ  dhammaṃ  bhavaṃyeva  gotamo
ārādhako  abhavissa  no  ca  kho  bhikkhū  ārādhakā  abhaviṃsu  1- evamidaṃ
brahmacariyaṃ   apparipūraṃ   abhavissa   tenaṅgena    yasmā   ca   kho  bho
gotama   imaṃ  dhammaṃ  bhavañceva  gotamo  ārādhako  bhikkhū  ca  ārādhakā
evamidaṃ   brahmacariyaṃ  paripūraṃ  tenaṅgena  .  sace  hi  bho  gotama  imaṃ
dhammaṃ   bhavañceva   gotamo   ārādhako   abhavissa  bhikkhū  ca  ārādhakā
abhavissaṃsu    no   ca   kho   bhikkhuniyo   ārādhikā   abhaviṃsu   evamidaṃ
brahmacariyaṃ   apparipūraṃ   abhavissa   tenaṅgena   yasmā   ca   kho   bho
gotama   imaṃ  dhammaṃ  bhavañceva  gotamo  ārādhako  bhikkhū  ca  ārādhakā
bhikkhuniyo ca ārādhikā evamidaṃ brahmacariyaṃ paripūraṃ tenaṅgena.
     [258]  Sace  hi  bho gotama imaṃ dhammaṃ bhavañceva gotamo ārādhako
abhavissa   bhikkhū   ca   ārādhakā   abhavissaṃsu   bhikkhuniyo  ca  ārādhikā
abhavissaṃsu   no   ca   kho  upāsakā  gihī  odātavasanā  sabrahmacārino
ārādhakā     abhaviṃsu    evamidaṃ    brahmacariyaṃ    apparipūraṃ    abhavissa
tenaṅgena   yasmā  ca  kho  bho  gotama  imaṃ  dhammaṃ  bhavañceva  gotamo
ārādhako  bhikkhū  [2]-  ārādhakā  bhikkhuniyo  ca ārādhikā upāsakā ca
@Footnote: 1 Po. abhavissuṃ. Ma. abhavissaṃsu .    2 Yu. ca.
Gihī   odātavasanā  sabrahmacārino  ārādhakā  1-  evamidaṃ  brahmacariyaṃ
paripūraṃ tenaṅgena.
     {258.1}  Sace hi bho gotama imaṃ dhammaṃ bhavañceva gotamo ārādhako
abhavissa  bhikkhū  ca  ārādhakā  abhavissaṃsu  bhikkhuniyo ca ārādhikā abhavissaṃsu
upāsakā  ca  gihī  odātavasanā  sabrahmacārino  ārādhakā abhavissaṃsu no
ca  kho 2- upāsakā gihī odātavasanā kāmabhogino ārādhakā abhaviṃsu [3]-
evamidaṃ  brahmacariyaṃ  apparipūraṃ  abhavissa tenaṅgena yasmā ca kho bho gotama
imaṃ  dhammaṃ  bhavañceva   gotamo  ārādhako bhikkhū ca ārādhakā bhikkhuniyo ca
ārādhikā   upāsakā  ca  gihī  odātavasanā  sabrahmacārino  ārādhakā
upāsakā  ca  gihī  odātavasanā  kāmabhogino  ārādhakā  [4]- evamidaṃ
brahmacariyaṃ paripūraṃ tenaṅgena.
     {258.2}  Sace hi bho gotama imaṃ dhammaṃ bhavañceva gotamo ārādhako
abhavissa  bhikkhū  ca  ārādhakā  abhavissaṃsu  bhikkhuniyo ca ārādhikā abhavissaṃsu
upāsakā   ca   gihī  odātavasanā  sabrahmacārino  ārādhakā  abhavissaṃsu
upāsakā  ca  gihī  odātavasanā  kāmabhogino  ārādhakā  abhavissaṃsu  no
ca   kho  5-  upāsikā  gihī  odātavasanā  sabrahmacāriniyo  ārādhikā
abhaviṃsu   6-   evamidaṃ  brahmacariyaṃ  aparipūraṃ  abhavissa  tenaṅgena  yasmā
ca  kho  bho  gotama  imaṃ  dhammaṃ  bhavañceva  gotamo  ārādhako  bhikkhū ca
ārādhakā   bhikkhuniyo   ca  ārādhikā  upāsakā  ca  gihī  odātavasanā
sabrahmacārino  ārādhakā  upāsakā  ca  gihī  odātavasanā  kāmabhogino
@Footnote: 1 potthake upāsakā ca gihī odātavasanā kāmabhogino ārādhakāti dissati.
@2-5 Po. no ca khoti na dissati .   3 Po. no ca kho upāsikā gihī odātavasanā
@brahmacāriniyo ārādhakā abhavissunti dissati .   4 Po. upāsikā ca gihī
@odātavasanā brahmacāriniyo ārādhakā .   6 Po. no ca kho upāsikā gihī
@odātavasanā kāmabhoginiyo ārādhakā abhavissuṃ.
Ārādhakā  upāsikā  ca  gihī odātavasanā sabrahmacāriniyo ārādhikā 1-
evamidaṃ brahmacariyaṃ paripūraṃ tenaṅgena.
     {258.3}  Sace  2-  hi  bho  gotama  imaṃ dhammaṃ bhavañceva gotamo
ārādhako   abhavissa   bhikkhū   ca   ārādhakā   abhavissaṃsu  bhikkhuniyo  ca
ārādhikā   abhavissaṃsu   upāsakā  ca  gihī  odātavasanā  sabrahmacārino
ārādhakā   abhavissaṃsu   upāsakā    ca  gihī  odātavasanā  kāmabhogino
ārādhakā   abhavissaṃsu  upāsikā  ca  gihī  odātavasanā  sabrahmacāriniyo
ārādhikā  abhavissaṃsu  no  ca kho upāsikā gihī odātavasanā kāmabhoginiyo
ārādhikā   abhaviṃsu   evamidaṃ  brahmacariyaṃ  apparipūraṃ  abhavissa  tenaṅgena
yasmā  ca  kho  bho  gotama imaṃ dhammaṃ bhavañceva gotamo ārādhako bhikkhū ca
ārādhakā   bhikkhuniyo   ca  ārādhikā  upāsakā  ca  gihī  odātavasanā
sabrahmacārino  ārādhakā  upāsakā  ca  gihī  odātavasanā  kāmabhogino
ārādhakā    upāsikā    ca    gihī    odātavasanā   sabrahmacāriniyo
ārādhikā   upāsikā   ca  gihī  odātavasanā  kāmabhoginiyo  ārādhikā
evamidaṃ brahmacariyaṃ paripūraṃ tenaṅgena.
     [259]   Seyyathāpi   bho   gotama   gaṅgā   nadī   samuddaninnā
samuddapoṇā    samuddapabbhārā   samuddaṃ   āhacca   tiṭṭhati   evamevāyaṃ
bhoto   gotamassa   parisā  sagahaṭṭhapabbajitā  nibbānaninnā  nibbānapoṇā
nibbānapabbhārā     nibbānaṃ     āhacca     tiṭṭhati    .    abhikkantaṃ
bho   gotama   abhikkantaṃ  bho  gotama  seyyathāpi  [3]-  nikkujjitaṃ  vā
@Footnote: 1 Po. upāsikā ca gihī odātavasanā kāmabhoginiyo ārādhakā .  2 Po. sace
@hi bho .pe. paripūraṃ tenaṅgenāti natthi .   3 Yu. bho gotama.
Ukkujjeyya   paṭicchannaṃ  vā  vivareyya  mūḷhassa  vā  maggaṃ  ācikkheyya
andhakāre   vā   telapajjotaṃ   dhāreyya  cakkhumanto  rūpāni  dakkhantīti
evameva   bhotā  gotamena  anekapariyāyena  dhammo  pakāsito  esāhaṃ
bhavantaṃ    gotamaṃ   saraṇaṃ   gacchāmi   dhammañca   bhikkhusaṅghañca   labheyyāhaṃ
bhoto   gotamassa   santike   pabbajjaṃ   labheyyaṃ   upasampadanti  .  yo
kho   vaccha   aññatitthiyapubbo   imasmiṃ   dhammavinaye   ākaṅkhati  pabbajjaṃ
ākaṅkhati    upasampadaṃ    so    cattāro    māse   parivasati   catunnaṃ
māsānaṃ   accayena   āraddhacittā   bhikkhū   pabbājenti  upasampādenti
bhikkhubhāvāya   apica   khvettha   1-  puggalavemattatā  viditāti  .  sace
bhante    aññatitthiyapubbā   imasmiṃ   dhammavinaye   ākaṅkhantā   pabbajjaṃ
ākaṅkhantā   upasampadaṃ   cattāro   māse   parivasanti  catunnaṃ  māsānaṃ
accayena   āraddhacittā  bhikkhū  pabbājenti  upasampādenti  bhikkhubhāvāya
ahaṃ   cattāri   vassāni  parivasissāmi  [2]-  catunnaṃ  vassānaṃ  accayena
āraddhacittā   bhikkhū   pabbājentu   upasampādentu   bhikkhubhāvāyāti .
Alattha  kho  vacchagotto  paribbājako  bhagavato  santike  pabbajjaṃ  alattha
upasampadaṃ.
     [260]  Acirūpasampanno  kho  panāyasmā  vacchagotto  addhamāsūpa-
sampanno    yena    bhagavā    tenupasaṅkami    upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ
abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi   .  ekamantaṃ  nisinno  kho  āyasmā
vacchagotto   bhagavantaṃ   etadavoca   yāvatakaṃ   bhante  sekhena  ñāṇena
@Footnote: 1 Ma. mettha .   2. Yu. maṃ.
Sekhāya   vijjāya   pattabbaṃ   anuppattaṃ  [1]-  mayā  uttariṃ  2-  me
bhagavā  dhammaṃ  desetūti  .  tenahi  tvaṃ  vaccha dve dhamme uttariṃ bhāvehi
samathañca   3-   vipassanañca  ime  kho  te  vaccha  dve  dhammā  uttariṃ
bhāvitā samatho ca vipassanā ca anekadhātupaṭivedhāya saṃvattissanti.
     [261]   So   tvaṃ   vaccha   yāvadeva   ākaṅkhissasi  anekavihitaṃ
iddhividhaṃ    paccanubhaveyyaṃ   ekopi   hutvā   bahudhāpi   assaṃ   bahudhāpi
hutvā   eko   assaṃ   āvibhāvaṃ   tirobhāvaṃ   tirokuḍḍaṃ   tiropākāraṃ
tiropabbataṃ    asajjamāno   gaccheyyaṃ   seyyathāpi   ākāse   paṭhaviyaṃpi
ummujjanimmujjaṃ    kareyyaṃ   seyyathāpi   udake   udakepi   abhijjamāne
gaccheyyaṃ   seyyathāpi   paṭhaviyaṃ   ākāsepi  pallaṅkena  saṅkameyyaṃ  4-
seyyathāpi    pakkhī    sakuṇo    imepi    candimasuriye    evaṃmahiddhike
evaṃmahānubhāve    pāṇinā    parimaseyyaṃ    5-    parimajjeyyaṃ   yāva
brahmalokāpi   kāyena   saṃvatteyyanti   .   tatra  tatreva  sakkhibhabbataṃ
pāpuṇissasi sati sati āyatane.
     [262]  So  tvaṃ  vaccha  yāvadeva ākaṅkhissasi dibbāya sotadhātuyā
visuddhāya  atikkantamānusakāya  6-  ubho  sadde  suṇeyyaṃ  seyyathīdaṃ  7-
dibabe  ca  mānusake  8-  ca  ye  dūre  santike  cāti. Tatra tatreva
sakkhibhabbataṃ pāpuṇissasi sati sati āyatane.
     [263]   So   tvaṃ   vaccha   yāvadeva   ākaṅkhissasi  parasattānaṃ
parapuggalānaṃ   cetasā   ceto   paricca   pajāneyyaṃ  sarāgaṃ  vā  cittaṃ
@Footnote: 1 Ma. taṃ     2 Po. Ma. uttariṃ ca .    3 Ma. samādhiñca .    4 Ma. kameyyaṃ.
@Po. caṅkameyyaṃ. 5 Ma. parāmaseyyaṃ. 6 Po. ...mānusikāya.
@7 Ma. ayaṃ pāṭho na dissati. 8 Ma. mānuse.
Sarāgaṃ   cittanti   pajāneyyaṃ   vītarāgaṃ   vā   cittaṃ  vītarāgaṃ  cittanti
pajāneyyaṃ   sadosaṃ   vā   cittaṃ   sadosaṃ  cittanti  pajāneyyaṃ  vītadosaṃ
vā   cittaṃ   vītadosaṃ   cittanti   pajāneyyaṃ  samohaṃ  vā  cittaṃ  samohaṃ
cittanti    pajāneyyaṃ    vītamohaṃ    vā    cittaṃ    vītamohaṃ   cittanti
pajāneyyaṃ    saṅkhittaṃ    vā    cittaṃ   saṅkhittaṃ   cittanti   pajāneyyaṃ
vikkhittaṃ   vā   cittaṃ   vikkhittaṃ   cittanti   pajāneyyaṃ   mahaggataṃ   vā
cittaṃ    mahaggataṃ    cittanti    pajāneyyaṃ    amahaggataṃ    vā    cittaṃ
amahaggataṃ    cittanti    pajāneyyaṃ     sauttaraṃ   vā   cittaṃ   sauttaraṃ
cittanti    pajāneyyaṃ    anuttaraṃ    vā    cittaṃ    anuttaraṃ   cittanti
pajāneyyaṃ    samāhitaṃ    vā    cittaṃ   samāhitaṃ   cittanti   pajāneyyaṃ
asamāhitaṃ    vā    cittaṃ    asamāhitaṃ    cittanti   pajāneyyaṃ   vimuttaṃ
vā   cittaṃ   vimuttaṃ   cittanti  pajāneyyaṃ  avimuttaṃ  vā  cittaṃ  avimuttaṃ
cittanti   pajāneyyanti   .   tatra   tatreva   sakkhibhabbataṃ   pāpuṇissasi
sati sati āyatane.
     [264]   So   tvaṃ   vaccha   yāvadeva   ākaṅkhissasi  anekavihitaṃ
pubbenivāsaṃ   anussareyyaṃ   seyyathīdaṃ   ekampi   jātiṃ  dvepi  jātiyo
tissopi   jātiyo   catassopi   jātiyo  pañcapi  jātiyo  dasapi  jātiyo
vīsampi   jātiyo   tiṃsampi   jātiyo   cattāḷīsampi   jātiyo  paññāsampi
jātiyo   jātisatampi   1-   jātisahassampi   jātisatasahassampi   anekepi
saṃvaṭṭakappe    anekepi    vivaṭṭakappe    anekepi   saṃvaṭṭavivaṭṭakappe
@Footnote: 1 Ma. satampi jātiyo sahassampi jātiyo satasahassampi jātiyo.
Amutrāsiṃ   evaṃnāmo   evaṃgotto   evaṃvaṇṇo   evamāhāro   evaṃ
sukhadukkhapaṭisaṃvedī   evamāyupariyanto   so   tato  cuto  amutra  udapādiṃ
tatrāpāsiṃ   evaṃnāmo   evaṃgotto   evaṃvaṇṇo   evamāhāro  evaṃ
sukhadukkhapaṭisaṃvedī    evamāyupariyanto   so   tato   cuto   idhūpapannoti
iti   sākāraṃ   sauddesaṃ   anekavihitaṃ   pubbenivāsaṃ  anussareyyanti .
Tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇissasi sati sati āyatane.
     [265]  So  tvaṃ  vaccha  yāvadeva  ākaṅkhissasi  dibbena  cakkhunā
visuddhena   atikkantamānusakena  satte  passeyyaṃ  cavamāne  upapajjamāne
hīne    paṇīte   suvaṇṇe   dubbaṇṇe   sugate   duggate   yathākammūpage
satte    pajāneyyaṃ    ime   vata   bhonto   sattā   kāyaduccaritena
samannāgatā       vacīduccaritena       samannāgatā      manoduccaritena
samannāgatā    ariyānaṃ    upavādakā    micchādiṭṭhikā   micchādiṭṭhikamma-
samādānā   te   kāyassa  bhedā  parammaraṇā  apāyaṃ  duggatiṃ  vinipātaṃ
nirayaṃ   upapannā   ime   vā   pana   bhonto   sattā   kāyasucaritena
samannāgatā    vacīsucaritena    samannāgatā   manosucaritena   samannāgatā
ariyānaṃ    anupavādakā    sammādiṭṭhikā   sammādiṭṭhikammasamādānā   te
kāyassa   bhedā   parammaraṇā   sugatiṃ   saggaṃ  lokaṃ  upapannāti  .  iti
dibbena    cakkhunā   visuddhena   atikkantamānusakena   satte   passeyyaṃ
cavamāne   upapajjamāne   hīne   paṇīte   suvaṇṇe   dubbaṇṇe   sugate
Duggate    yathākammūpage   satte   pajāneyyanti   .   tatra   tatreva
sakkhibhabbataṃ pāpuṇissasi sati sati āyatane.
     [266]   So  tvaṃ  vaccha  yāvadeva  ākaṅkhissasi  āsavānaṃ  khayā
anāsavaṃ   cetovimuttiṃ   paññāvimuttiṃ   diṭṭheva   dhamme   sayaṃ   abhiññā
sacchikatvā   upasampajja   vihareyyanti   .   tatra   tatreva  sakkhibhabbataṃ
pāpuṇissasi sati sati āyataneti.
     [267]   Atha   kho   āyasmā   vacchagotto   bhagavato   bhāsitaṃ
abhinanditvā    anumoditvā    uṭṭhāyāsanā    bhagavantaṃ    abhivādetvā
padakkhiṇaṃ   katvā   pakkāmi  .  atha  kho  āyasmā  vacchagotto  eko
vūpakaṭṭho    appamatto    ātāpī    pahitatto   viharanto   nacirasseva
yassatthāya    kulaputtā    sammadeva   agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajanti
tadanuttaraṃ    brahmacariyapariyosānaṃ    diṭṭheva    dhamme    sayaṃ   abhiññā
sacchikatvā    upasampajja    vihāsi    khīṇā   jāti   vusitaṃ   brahmacariyaṃ
kataṃ   karaṇīyaṃ   nāparaṃ   itthattāyāti   abbhaññāsi   .   aññataro  kho
panāyasmā vacchagotto arahataṃ ahosi.
     [268]   Tena   kho   pana   samayena   sambahulā  bhikkhū  bhagavantaṃ
dassanāya   gacchanti   .   addasā   kho   āyasmā   vacchagotto  te
bhikkhū   dūratova  gacchante   1-  disvāna  yena  te  bhikkhū  tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā    te    bhikkhū   etadavoca   handa   kahaṃ   pana   tumhe
āyasmanto   gacchathāti   .   bhagavantaṃ   kho   mayaṃ   āvuso  dassanāya
@Footnote: 1 Ma. āgacchante.
Gacchāmāti   .   tenahāyasmanto  mama  vacanena  bhagavato  pāde  sirasā
vandatha   vacchagotto  1-  bhante  bhikkhu  bhagavato  pāde  sirasā  vandati
evañca  vadeti  2-  pariciṇṇo  me  bhagavā  pariciṇṇo  me  sugatoti .
Evamāvusoti   kho  te  bhikkhū  āyasmato  vacchagottassa  paccassosuṃ .
Atha   kho   te   bhikkhū   yena   bhagavā   tenupasaṅkamiṃsu   upasaṅkamitvā
bhagavantaṃ   abhivādetvā   3-   ekamantaṃ  nisīdiṃsu  .  ekamantaṃ  nisinnā
kho   te   bhikkhū   bhagavantaṃ   etadavocuṃ  āyasmā  bhante  vacchagotto
bhagavato   pāde   sirasā   vandati   evañca   vadeti   pariciṇṇo   me
bhagavā  pariciṇṇo  me  sugatoti. Pubbeva me 4- bhikkhave vacchagotto 5-
bhikkhu   cetasā   ceto   paricca   vidito  tevijjo  vacchagotto  bhikkhu
mahiddhiko   mahānubhāvoti   .   devatāpi   me   etamatthaṃ   ārocesuṃ
tevijjo bhante vacchagotto bhikkhu mahiddhiko mahānubhāvoti.
     Idamavoca    bhagavā    attamanā   te   bhikkhū   bhagavato   bhāsitaṃ
abhinandunti.
               Mahāvacchagottasuttaṃ niṭṭhitaṃ tatiyaṃ.
                     ------------
@Footnote: 1 Ma. vacchagotto ... vandatīti ime pāṭhā na dissanti .  2 Ma. vadetha.
@3 Ma. abhivādetvā ... te bhikkhūti ime pāṭhā na dissanti .  4 Ma. mayā.
@5 Ma. vacchagottassa bhikkhuno.
                        Dīghanakhasuttaṃ
     [269]   Evamme   sutaṃ   ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  rājagahe  viharati
gijjhakūṭe  [1]-  sūkarakhatāyaṃ  2-  .  atha  kho dīghanakho paribbājako yena
bhagavā     tenupasaṅkami    upasaṅkamitvā    bhagavatā    saddhiṃ    sammodi
sammodanīyaṃ    kathaṃ   sārāṇīyaṃ   vītisāretvā   ekamantaṃ   aṭṭhāsi  .
Ekamantaṃ    ṭhito   kho   dīghanakho   paribbājako   bhagavantaṃ   etadavoca
ahañhi  bho  gotama  evaṃvādī  evaṃdiṭṭhī  sabbaṃ  me  na  khamatīti . Yāpi
kho   te   esā   aggivessana  diṭṭhi  sabbaṃ  me  na  khamatīti  esāpi
te  diṭṭhi  na  khamatīti  .  esā  3-  ce  me bho gotama diṭṭhi khameyya
taṃpissa  4-  tādisameva  taṃpissa  tādisamevāti. Ato kho te aggivessana
bahū   hi   bahutarā  lokasmiṃ  ye  evamāhaṃsu  taṃpissa  tādisameva  taṃpissa
tādisamevāti    te    tañceva    diṭṭhiṃ   nappajahanti   aññañca   diṭṭhiṃ
upādiyanti   .  ato  kho  te  aggivessana  tanū  hi  tanutarā  lokasmiṃ
ye   evamāhaṃsu  taṃpissa  tādisameva  taṃpissa  tādisamevāti  te  tañceva
diṭṭhiṃ pajahanti aññañca diṭṭhiṃ na upādiyanti.
     [270]  Santi  aggivessana  5-  eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino
evaṃdiṭṭhino    sabbaṃ   me   khamatīti   .   santi   aggivessana   eke
samaṇabrāhmaṇā   evaṃvādino   evaṃdiṭṭhino   sabbaṃ   me  na  khamatīti .
@Footnote: 1 Ma. pabbate .   2 Ma. sūkarakhatāya .   3 Ma. esāpi me .   4 Ma. Yu. taṃpassa.
@5 Yu. santaggivessanāti dissati.
Santi   aggivessana   eke   samaṇabrāhmaṇā   evaṃvādino  evaṃdiṭṭhino
ekaccaṃ   me   khamati   ekaccaṃ  me  na  khamatīti  .  tatra  aggivessana
ye    te    samaṇabrāhmaṇā   evaṃvādino   evaṃdiṭṭhino   sabbaṃ   me
khamatīti    tesamayaṃ    diṭṭhi    sarāgāya   santike   saṃyogāya   santike
abhinandanāya     santike     ajjhosānāya     santike     upādānāya
santiketi   .  tatra  aggivessana  ye  te  samaṇabrāhmaṇā  evaṃvādino
evaṃdiṭṭhino   sabbaṃ   me   na   khamatīti   tesamayaṃ   diṭṭhi   asārāgāya
santike   asaṃyogāya   santike   anabhinandanāya   santike  anajjhosānāya
santike anupādānāya santiketi.
     {270.1}  Evaṃ  vutte  dīghanakho  paribbājako  bhagavantaṃ etadavoca
ukkaṃseti   me   bhavaṃ   gotamo  diṭṭhigataṃ  samukkaṃseti  me  bhavaṃ  gotamo
diṭṭhigatanti    .    tatra    aggivessana    ye   te   samaṇabrāhmaṇā
evaṃvādino   evaṃdiṭṭhino  ekaccaṃ  me  khamati  ekaccaṃ  me  na  khamatīti
yā  hi  tesaṃ  khamati  sāyaṃ  diṭṭhi  sarāgāya  santike  saṃyogāya  santike
abhinandanāya     santike     ajjhosānāya     santike     upādānāya
santike   yā   hi   tesaṃ  na  khamati  sāyaṃ  diṭṭhi  asārāgāya  santike
asaṃyogāya     santike     anabhinandanāya     santike    anajjhosānāya
santike anupādānāya santiketi.
     [271]   Tatra  aggivessana  1-  ye  te  samaṇabrāhmaṇā  evaṃ
vādino   evaṃdiṭṭhino   sabbaṃ   me   khamatīti   tattha  viññū  puriso  iti
@Footnote: 1 Yu. tatraggivessanāti dissati.
Paṭisañcikkhati  yā  1-  kho  me  ayaṃ  diṭṭhi  sabbaṃ me khamatīti imañce 2-
ahaṃ  diṭṭhiṃ  thāmasā  parāmassa  3-  abhinivissa  vohareyyaṃ  idameva  saccaṃ
moghamaññanti   dvīhi   me   assa   viggaho   yo   cāyaṃ   samaṇo  vā
brāhmaṇo   vā   evaṃvādī   evaṃdiṭṭhī   sabbaṃ   me   na  khamatīti  yo
cāyaṃ   samaṇo   vā   brāhmaṇo   vā   evaṃvādī   evaṃdiṭṭhī  ekaccaṃ
me   khamati   ekaccaṃ    me  na  khamatīti  imehi  me  4-  assa  dvīhi
viggaho  .  iti  viggahe  sati  vivādo  vivāde  sati  vighāto  vighāte
sati   vihesā   .   iti  so  viggahañca  vivādañca  vighātañca  vihesañca
attani    sampassamāno    tañceva    diṭṭhiṃ    pajahati   aññañca   diṭṭhiṃ
na   upādiyati   .   evametāsaṃ   diṭṭhīnaṃ   pahānaṃ   hoti  evametāsaṃ
diṭṭhīnaṃ paṭinissaggo hoti.
     {271.1}  Tatra  aggivessana  ye  te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino
evaṃdiṭṭhino   sabbaṃ   me   na   khamatīti   tatra  5-  viññū  puriso  iti
paṭisañcikkhati   yā   6-   kho   me  ayaṃ  diṭṭhi  sabbaṃ  me  na  khamatīti
imañce   ahaṃ   diṭṭhiṃ  thāmasā  parāmassa  abhinivissa  vohareyyaṃ  idameva
saccaṃ   moghamaññanti   dvīhi   me   assa   viggaho   yo  cāyaṃ  samaṇo
vā  brāhmaṇo  vā  evaṃvādī  evaṃdiṭṭhī  sabbaṃ  me  khamatīti  yo  cāyaṃ
samaṇo   vā   brāhmaṇo  vā  evaṃvādī  evaṃdiṭṭhī  ekaccaṃ  me  khamati
ekaccaṃ  me  na  khamatīti  imehi me dvīhi assa viggaho. Iti viggahe sati
vivādo  vivāde  sati  vighāto  vighāte  sati vihesā. Iti so viggahañca
@Footnote: 1-6 Ma. yā ca kho. 2 Ma. imañcāhaṃ. 3 Ma. parāmasā. 4 Ma. ayaṃ pāṭho na dissati.
@5 Ma. tattha.
Vivādañca    vighātañca    vihesañca    attani    sampassamāno   tañceva
diṭṭhiṃ   pajahati   aññañca   diṭṭhiṃ   na  upādiyati  .  evametāsaṃ  diṭṭhīnaṃ
pahānaṃ hoti evametāsaṃ diṭṭhīnaṃ paṭinissaggo hoti.
     {271.2}  Tatra  aggivessana  ye  te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino
evaṃdiṭṭhino   ekaccaṃ  me  khamati  ekaccaṃ  me  na  khamatīti  tatra  viññū
puriso  iti  paṭisañcikkhati  yā  kho  me  ayaṃ  diṭṭhi  ekaccaṃ  me  khamati
ekaccaṃ   me   na   khamatīti   imañce   ahaṃ   diṭṭhiṃ  thāmasā  parāmassa
abhinivissa    vohareyyaṃ    idameva    saccaṃ   moghamaññanti   dvīhi   me
assa   viggaho   yo   cāyaṃ   samaṇo   vā  brāhmaṇo  vā  evaṃvādī
evaṃdiṭṭhī   sabbaṃ   me   khamatīti   yo   cāyaṃ   samaṇo  vā  brāhmaṇo
vā   evaṃvādī   evaṃdiṭṭhī   sabbaṃ   me  na  khamatīti  imehi  me  assa
dvīhi   viggaho   .  iti  viggahe  sati  vivādo  vivāde  sati  vighāto
vighāte   sati   vihesā   .   iti  so  viggahañca  vivādañca  vighātañca
vihesañca    attani   sampassamāno   tañceva   diṭṭhiṃ   pajahati   aññañca
diṭṭhiṃ   na  upādiyati  .  evametāsaṃ  diṭṭhīnaṃ  pahānaṃ  hoti  evametāsaṃ
diṭṭhīnaṃ paṭinissaggo hoti.
     [272]  Ayaṃ  kho  pana  aggivessana  kāyo  rūpī  cātummahābhūtiko
mātāpettikasambhavo      odanakummāsūpacayo      aniccucchādanaparimaddhana-
bhedanaviddhaṃsanadhammo     aniccato     dukkhato     rogato     gaṇḍato
sallato   aghato   ābādhato   parato   palokato   suññato   anattato
Samanupassitabbo    .    tassimaṃ    kāyaṃ   aniccato   dukkhato   rogato
gaṇḍato    sallato   aghato   ābādhato   parato   palokato   suññato
anattato    samanupassato    yo    kāyasmiṃ   kāyacchando   kāyasineho
kāyanvayatā sā pahīyati.
     [273]   Tisso  kho  imā  aggivessana  vedanā  sukhā  vedanā
dukkhā   vedanā   adukkhamasukhā   vedanā  .  yasmiṃ  aggivessana  samaye
sukhaṃ   vedanaṃ   vedeti   neva  tasmiṃ  samaye  dukkhaṃ  vedanaṃ  vedeti  na
adukkhamasukhaṃ   vedanaṃ  vedeti  sukhaṃyeva  tasmiṃ  samaye  vedanaṃ  vedeti .
Yasmiṃ   aggivessana   samaye  dukkhaṃ  vedanaṃ  vedeti  neva  tasmiṃ  samaye
sukhaṃ   vedanaṃ   vedeti  na  adukkhamasukhaṃ  vedanaṃ  vedeti  dukkhaṃyeva  tasmiṃ
samaye  vedanaṃ  vedeti  .  yasmiṃ  aggivessana  samaye  adukkhamasukhaṃ vedanaṃ
vedeti   neva   tasmiṃ  samaye  sukhaṃ  vedanaṃ  vedeti   na  dukkhaṃ  vedanaṃ
vedeti   adukkhamasukhaṃyeva   tasmiṃ  samaye  vedanaṃ  vedeti  .  sukhā  1-
aggivessana    [2]-   aniccā   saṅkhatā   paṭiccasamuppannā   khayadhammā
vayadhammā  virāgadhammā  nirodhadhammā  .  dukkhāpi  kho  aggivessana [3]-
aniccā   saṅkhatā   paṭiccasamuppannā   khayadhammā   vayadhammā  virāgadhammā
nirodhadhammā  .  adukkhamasukhāpi  kho  aggivessana  vedanā aniccā saṅkhatā
paṭiccasamuppannā   khayadhammā   vayadhammā   virāgadhammā   nirodhadhammā  .
Evaṃ    passaṃ   aggivessana   sutavā   ariyasāvako   sukhāyapi  vedanāya
nibbindati   dukkhāyapi   vedanāya   nibbindati   adukkhamasukhāyapi   vedanāya
@Footnote: 1 Ma. sukhāpi kho. 2-3 Ma. etthantare vedanāti ayaṃ pāṭho dissati.
Nibbindati   nibbindaṃ  virajjati  virāgā  vimuccati  vimuttasmiṃ  vimuttamiti
ñāṇaṃ   hoti   khīṇā   jāti   vusitaṃ   brahmacariyaṃ   kataṃ   karaṇīyaṃ  nāparaṃ
itthattāyāti   pajānāti   .   evaṃ   vimuttacitto   kho   aggivessana
bhikkhu   na   kenaci  saṃvadati  na  kenaci  vivadati  yañca  kho  loke  vuttaṃ
tena voharati aparāmasanti.
     [274]   Tena  kho  pana  samayena  āyasmā  sārīputto  bhagavato
piṭṭhito   nisinno   1-   bhagavantaṃ  vījiyamāno  .  atha  kho  āyasmato
sārīputtassa   etadahosi   tesaṃ   tesaṃ   kira   no   bhagavā   dhammānaṃ
abhiññā   pahānamāha   tesaṃ   tesaṃ  kira  no  sugato  dhammānaṃ  abhiññā
paṭinissaggamāhāti   .   iti  hidaṃ  āyasmato  sārīputtassa  paṭisañcikkhato
anupādāya    āsavehi   cittaṃ   vimucci   .   dīghanakhassa   paribbājakassa
virajaṃ    vītamalaṃ    dhammacakkhuṃ   udapādi   yaṅkiñci   samudayadhammaṃ   sabbantaṃ
nirodhadhammanti.
     [275]   Atha   kho  dīghanakho  paribbājako  diṭṭhadhammo  pattadhammo
viditadhammo       pariyogāḷhadhammo      tiṇṇavicikiccho      vigatakathaṃkatho
vesārajjappatto   aparappaccayo   satthu   sāsane   bhagavantaṃ  etadavoca
abhikkantaṃ   bho   gotama  abhikkantaṃ  bho  gotama  seyyathāpi  bho  gotama
nikkujjitaṃ   vā   ukkujjeyya   paṭicchannaṃ   vā  vivareyya  mūḷhassa  vā
maggaṃ   ācikkheyya   andhakāre  vā  telapajjotaṃ  dhāreyya  cakkhumanto
rūpāni    dakkhantīti    evameva    bhotā   gotamena   anekapariyāyena
@Footnote: 1 Ma. ṭhito hoti.
Dhammo   pakāsito   esāhaṃ   bhagavantaṃ   [1]-  saraṇaṃ  gacchāmi  dhammañca
bhikkhusaṅghañca    upāsakaṃ    maṃ    bhavaṃ    gotamo   dhāretu   ajjatagge
pāṇupetaṃ saraṇaṅgatanti.
                  Dīghanakhasuttaṃ niṭṭhitaṃ catutthaṃ.
                        -------
@Footnote: 1 Ma. etthantare gotamanti ayaṃ pāṭho dissati.
                       Māgaṇḍiyasuttaṃ
     [276]   Evamme   sutaṃ   ekaṃ   samayaṃ   bhagavā   kurūsu  viharati
kammāsadhammaṃ    nāma   kurūnaṃ   nigamo   bhāradvājagottassa   brāhmaṇassa
agyāgāre  tiṇasantharake  .  atha  kho  bhagavā  pubbaṇhasamayaṃ  nivāsetvā
pattacīvaramādāya   kammāsadhammaṃ   piṇḍāya   pāvisi  .  kammāsadhamme  1-
piṇḍāya    caritvā   pacchābhattaṃ   piṇḍapātapaṭikkanto   yena   aññataro
vanasaṇḍo   tenupasaṅkami   divāvihārāya   taṃ   vanasaṇḍaṃ   ajjhogāhetvā
aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisīdi.
     [277]   Atha   kho   māgaṇḍiyo   2-  paribbājako  jaṅghāvihāraṃ
anucaṅkamamāno   anuvicaramāno   yena   bhāradvājagottassa   brāhmaṇassa
agyāgāraṃ   tenupasaṅkami   .   addasā   kho   māgaṇḍiyo  paribbājako
bhāradvājagottassa    brāhmaṇassa    agyāgāre    tiṇasantharakaṃ   [3]-
disvāna   bhāradvājagottaṃ   brāhmaṇaṃ   etadavoca   kassa   4-   navayaṃ
samma    bhoto    bhāradvājassa   agyāgāre   tiṇasantharako   paññatto
samaṇaseyyānurūpaṃ   maññeti   .   atthi   bho  māgaṇḍiya  samaṇo  gotamo
sakyaputto    sakyakulā    pabbajito   taṃ   kho   pana   bhavantaṃ   gotamaṃ
evaṃkalyāṇo    kittisaddo    abbhuggato   itipi   so   bhagavā   arahaṃ
sammāsambuddho     vijjācaraṇasampanno    sugato    lokavidū    anuttaro
@Footnote: 1 Ma. kammāsadhammaṃ .   2 Sī. Ma. Yu. māgandiyo .   3 Ma. paññattaṃ.
@4 Ma. kissa tvaṃ samma.
Purisadammasārathi    satthā   devamanussānaṃ    buddho   bhagavāti   tassesā
bhoto   gotamassa   seyyā   paññattāti   .   duddiṭṭhaṃ  1-  vata  bho
bhāradvāja   addasāma  ye  mayaṃ  tassa  bhoto  gotamassa  bhūnahanassa  2-
seyyaṃ addasāmāti.
     {277.1}   Rakkhassetaṃ   māgaṇḍiya   vācaṃ   rakkhassetaṃ  māgaṇḍiya
vācaṃ    bahū    hi    tasseva    bhoto    gotamassa    khattiyapaṇḍitāpi
brāhmaṇapaṇḍitāpi gahapatipaṇḍitāpi samaṇapaṇḍitāpi
abhippasannā   vinītā   ariye   ñāye   dhamme   kusaleti   .  sammukhā
cepi   mayaṃ   bhāradvāja   taṃ   bhavantaṃ   gotamaṃ   passeyyāma  sammukhāpi
naṃ   vadeyyāma   bhūnahano   3-   samaṇo   gotamoti   taṃ   kissa  hetu
evañhi  no  sutte  ocaratīti  .  sace  taṃ  bhoto  māgaṇḍiyassa  agaru
ārocessāmi   4-  tassa  5-  samaṇassa  gotamassāti  .  appossukko
bhavaṃ bhāradvājo vutto ca 6- naṃ vadeyyāti.
     [278]   Assosi   kho   bhagavā  dibbāya  sotadhātuyā  visuddhāya
atikkantamānusakāya     bhāradvājagottassa    brāhmaṇassa    māgaṇḍiyena
paribbājakena  saddhiṃ  imaṃ  kathāsallāpaṃ  .  atha  kho  bhagavā  sāyaṇhasamayaṃ
paṭisallānā   vuṭṭhito  yena  bhāradvājagottassa  brāhmaṇassa  agyāgāraṃ
tenupasaṅkami    upasaṅkamitvā    nisīdi    paññatte    tiṇasantharake   .
Atha   kho   bhāradvājagotto   brāhmaṇo   yena   bhagavā  tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā   bhagavatā   saddhiṃ   sammodi   sammodanīyaṃ   kathaṃ   sārāṇīyaṃ
@Footnote: 1 Ma. duddiṭṭhaṃ ... addasāmāti āmeṇḍitāni .   2 Sī. Ma. Yu. bhūnahuno.
@3 Sī. Ma. Yu. bhūnahu .   4 Ma. āroceyyāmi .    5 Ma. taṃ .   6 Ma. va.
Vītisāretvā  ekamantaṃ  nisīdi  .  ekamantaṃ  nisinnaṃ  kho bhāradvājagottaṃ
brāhmaṇaṃ   bhagavā   etadavoca   ahu  pana  te  bhāradvāja  māgaṇḍiyena
paribbājakena    saddhiṃ    imaṃyeva    tiṇasantharakaṃ    ārabbha    kocideva
kathāsallāpoti    .    evaṃ    vutte   bhāradvājagotto   brāhmaṇo
saṃviggo   lomahaṭṭhajāto   bhagavantaṃ  etadavoca  etadeva  kho  pana  mayaṃ
bhoto  gotamassa  ārocetukāmā  atha  ca  pana bhavaṃ gotamo anakkhātaṃyeva
akkhāsīti   1-   .   ayañca   hidaṃ   2-   bhagavato  bhāradvājagottena
brāhmaṇena    saddhiṃ   antarākathā   vippakatā   hoti   .   atha   kho
māgaṇḍiyo    paribbājako   jaṅghāvihāraṃ   anucaṅkamamāno   anuvicaramāno
yena    bhāradvājagottassa    brāhmaṇassa   agyāgāraṃ   yena   bhagavā
tenupasaṅkami    upasaṅkamitvā    bhagavatā    saddhiṃ   sammodi   sammodanīyaṃ
kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.
     [279]   Ekamantaṃ   nisinnaṃ   kho   māgaṇḍiyaṃ  paribbājakaṃ  bhagavā
etadavoca   cakkhu   3-   kho   māgaṇḍiya  rūpārāmaṃ  rūparataṃ  rūpasammuditaṃ
taṃ   tathāgatassa   dantaṃ   guttaṃ   rakkhitaṃ  saṃvutaṃ  tassa  ca  saṃvarāya  dhammaṃ
deseti   idannu   te   etaṃ  māgaṇḍiya  sandhāya  bhāsitaṃ  bhūnahano  4-
samaṇo   gotamoti   .   etadeva   pana   me   bho   gotama  sandhāya
bhāsitaṃ    bhūnahano    samaṇo    gotamoti   taṃ   kissa   hetu   evañhi
no   sutte   ocaratīti   .   sotaṃ  kho  māgaṇḍiya  saddārāmaṃ  .pe.
@Footnote: 1 Sī. Yu. anakkhānaṃyeva akāsīti .   2 Ma. hi .   3 Ma. cakkhuṃ .  4 Ma. Yu. bhūnahu.
Ghānaṃ  kho  māgaṇḍiya  gandhārāmaṃ  ...  jivhā  kho  māgaṇḍiya rasārāmā
rasaratā    rasasammuditā    sā   tathāgatassa   dantā   guttā   rakkhitā
saṃvutā   tassa  ca  saṃvarāya  dhammaṃ  deseti  idannu  te  etaṃ  kho  1-
māgaṇḍiya    sandhāya   bhāsitaṃ   bhūnahano   2-   samaṇo   gotamoti  .
Etadeva   kho   pana   me   bho   gotama   sandhāya   bhāsitaṃ  bhūnahano
samaṇo gotamoti taṃ kissa hetu evañhi no sutte ocaratīti.
     {279.1}   Kāyo  kho  māgaṇḍiya  phoṭṭhabbārāmo  .pe.  mano
kho   māgaṇḍiya   dhammārāmo   dhammarato  dhammasammudito  so  tathāgatassa
danto  gutto  rakkhito  saṃvuto   tassa  ca  saṃvarāya  dhammaṃ deseti idannu
te   etaṃ   māgaṇḍiya   sandhāya  bhāsitaṃ  bhūnahano  samaṇo  gotamoti .
Etadeva   kho  pana  me  bho  gotama  sandhāya  bhāsitaṃ  bhūnahano  samaṇo
gotamoti taṃ kissa hetu evañhi no sutte ocaratīti.
     [280]   Taṃ   kiṃ   maññasi  māgaṇḍiya  idhekacco  cakkhuviññeyyehi
rūpehi   paricāritapubbo   assa   iṭṭhehi   kantehi  manāpehi  piyarūpehi
kāmūpasañhitehi   rajanīyehi   so  aparena  samayena  rūpānaṃyeva  samudayañca
aṭṭhaṅgamañca      assādañca     ādīnavañca     nissaraṇañca     yathābhūtaṃ
viditvā    rūpataṇhaṃ   pahāya   rūpapariḷāhaṃ   paṭivinodetvā   vigatapipāso
ajjhattaṃ    vūpasantacitto    vihareyya    imassa   pana   te   māgaṇḍiya
kimassa  vacanīyanti  .  na  kiñci  bho  gotama  .  taṃ  kiṃ  maññasi māgaṇḍiya
idhekacco     sotaviññeyyehi    saddehi    .pe.    ghānaviññeyyehi
@Footnote: 1 Ma. Yu. khoti pāṭhasaddo natthi .   2 Yu. bhūnahu sabbattha evaṃ ñātabbaṃ.
Gandhehi    ...    jivhāviññeyyehi   rasehi   ...   kāyaviññeyyehi
phoṭṭhabbehi  paricāritapubbo  assa  iṭṭhehi  kantehi  manāpehi  piyarūpehi
kāmūpasañhitehi   rajanīyehei   so   aparena   samayena   phoṭṭhabbānaṃyeva
samudayañca     aṭṭhaṅgamañca     assādañca     ādīnavañca     nissaraṇañca
yathābhūtaṃ      viditvā     phoṭṭhabbataṇhaṃ     pahāya     phoṭṭhabbapariḷāhaṃ
paṭivinodetvā     vigatapipāso    ajjhattaṃ    vūpasantacitto    vihareyya
imassa pana te māgaṇḍiya kimassa vacanīyanti. Na kiñci bho gotama.
     [281]   Ahaṃ  kho  pana  māgaṇḍiya  pubbe  āgāriyabhūto  samāno
pañcahi   kāmaguṇehi   samappito   samaṅgībhūto  paricāresiṃ  cakkhuviññeyyehi
rūpehi    iṭṭhehi    kantehi    manāpehi    piyarūpehi   kāmūpasañhitehi
rajanīyehi     sotaviññeyyehi     saddehi    .pe.    ghānaviññeyyehi
gandhehi  ...  jivhāviññeyyehi  rasehi ... Kāyaviññeyyehi phoṭṭhabbehi
iṭṭhehi   kantehi   manāpehi   piyarūpehi   kāmūpasañhitehi  rajanīyehi .
Tassa   mayhaṃ   māgaṇḍiya   tayo   pāsādā   ahesuṃ   eko   vassiko
eko   hemantiko   eko   gimhiko   .   so   kho  ahaṃ  māgaṇḍiya
vassike  pāsāde  cattāro  māse  nippurisehi  turiyehi  paricāriyamāno
na   heṭṭhāpāsādaṃ   orohāmi  .  so  aparena  samayena  kāmānaṃyeva
samudayañca     aṭṭhaṅgamañca     assādañca     ādīnavañca     nissaraṇañca
yathābhūtaṃ    viditvā    kāmataṇhaṃ   pahāya   kāmapariḷāhaṃ   paṭivinodetvā
Vigatapipāso   ajjhattaṃ   vūpasantacitto   viharāmi  .  so  aññe  satte
passāmi   kāmesu   avītarāge   kāmataṇhāhi  khajjamāne  kāmapariḷāhena
pariḍayhamāne   kāme   paṭisevante   so   tesaṃ  na  pihemi  na  tattha
abhiramāmi   taṃ   kissa   hetu  yā  hayaṃ  1-  māgaṇḍiya  rati  aññatreva
kāmehi   aññatra   akusalehi   dhammehi  [2]-  tāya  ratiyā  ramamāno
hīnassa na pihemi na tattha abhiramāmi.
     [282]   Seyyathāpi   māgaṇḍiya   gahapati   vā  gahapatiputto  vā
aḍḍho     mahaddhano    mahābhogo    pañcahi    kāmaguṇehi    samappito
samaṅgībhūto   paricāreyya   cakkhuviññeyyehi   rūpehi   iṭṭhehi   kantehi
manāpehi    piyarūpehi    kāmūpasañhitehi    rajanīyehi    sotaviññeyyehi
saddehi   .pe.   ghānaviññeyyehi   gandhehi   .pe.  jivhāviññeyyehi
rasehi    .pe.    kāyaviññeyyehi    phoṭṭhabbehi   iṭṭhehi   kantehi
manāpehi   piyarūpehi  kāmūpasañhitehi  rajanīyehi  .  so  kāyena  sucaritaṃ
caritvā   vācāya   sucaritaṃ   caritvā   manasā  sucaritaṃ  caritvā  kāyassa
bhedā  parammaraṇā  sugatiṃ   saggaṃ  lokaṃ  upapajjeyya  devānaṃ  tāvatiṃsānaṃ
sahabyataṃ.
     {282.1}  So  tattha  nandane  vane  accharāsaṅghaparivuto  dibbehi
pañcahi    kāmaguṇehi    samappito   samaṅgībhūto   paricāreyya   .   so
passeyya   gahapatiṃ   vā   gahapatiputtaṃ   vā  pañcahi  kāmaguṇehi  samappitaṃ
samaṅgībhūtaṃ   paricāriyamānaṃ   .   taṃ   kiṃ  maññasi  māgaṇḍiya  api  nu  so
devaputto    nandane    vane    accharāsaṅghaparivuto   dibbehi   pañcahi
@Footnote: 1 Ma. pāyaṃ .   2 Ma. Yu. etthantare api dibbaṃ sukhaṃ samadhiggayha tiṭṭhatīti
@dissanti.
Kāmaguṇehi   samappito   samaṅgībhūto   paricāriyamāno   amussa   gahapatissa
vā   gahapatiputtassa   vā  piheyya  mānusakānaṃ  vā  pañcannaṃ  kāmaguṇānaṃ
mānusakehi  vā  kāmehi  āvaṭṭeyyāti  .  no  hetaṃ  1-  bho gotama
taṃ   kissa   hetu   mānusakehi   bho   gotama  kāmehi  dibbakāmā  2-
abhikkantatarā   ca   paṇītatarā   cāti  .  evameva  kho  ahaṃ  māgaṇḍiya
pubbe    āgāriyabhūto    samāno    pañcahi    kāmaguṇehi    samappito
samaṅgībhūto    paricāresiṃ   cakkhuviññeyyehi   rūpehi   iṭṭhehi   kantehi
manāpehi    piyarūpehi    kāmūpasañhitehi    rajanīyehi    sotaviññeyyehi
saddehi   .pe.   ghānaviññeyyehi   gandhehi   .pe.  jivhāviññeyyehi
rasehi    .pe.    kāyaviññeyyehi    phoṭṭhabbehi   iṭṭhehi   kantehi
manāpehi piyarūpehi kāmūpasañhitehi rajanīyehi.
     {282.2}  So  aparena  samayena kāmānaṃyeva samudayañca aṭṭhaṅgamañca
assādañca    ādīnavañca    nissaraṇañca    yathābhūtaṃ   viditvā   kāmataṇhaṃ
pahāya   kāmapariḷāhaṃ  paṭivinodetvā  vigatapipāso  ajjhattaṃ  vūpasantacitto
viharāmi  .  so  ahaṃ  3-  aññe  satte  passāmi  kāmesu  avītarāge
kāmataṇhāhi     khajjamāne    kāmapariḷāhena    pariḍayhamāne    kāme
paṭisevante  so  tesaṃ  na  pihemi  na  tattha  abhiramāmi taṃ kissa hetu yā
hayaṃ   māgaṇḍiya   rati   aññatreva  kāmehi  aññatra  akusalehi  dhammehi
api   dibbaṃ  sukhaṃ  samadhiggayha  tiṭṭhati  tāya  ratiyā  ramamāno  hīnassa  na
pihemi na tattha abhiramāmi.
@Footnote: 1 Ma. Yu. hidaṃ .   2 Yu. dibbā kāmā .   3 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi.
     [283]  Seyyathāpi  māgaṇḍiya  kuṭṭhī  puriso  arugatto  pakkagatto
kimīhi   khajjamāno   nakhehi   vaṇamukhāni   vippatacchamāno   aṅgārakāsuyā
kāyaṃ    paritāpeyya    tassa    mittāmaccā    ñātisālohitā   bhisakkaṃ
sallakattaṃ    upaṭṭhapeyyuṃ   tassa   so   bhisakko   sallakatto   bhesajjaṃ
kareyya   so   [1]-  bhesajjaṃ  āgamma  kuṭṭhehi  parimucceyya  arogo
assa   sukhī   serī   sayaṃvasī  yenakāmaṅgamo  .  so  aññaṃ  kuṭṭhiṃ  purisaṃ
passeyya    arugattaṃ   pakkagattaṃ   kimīhi   khajjamānaṃ   nakhehi   vaṇamukhāni
vippatacchamānaṃ aṅgārakāsuyā [2]- paritāpentaṃ.
     {283.1}  Taṃ  kiṃ  maññasi  māgaṇḍiya  api  nu  so  puriso  amussa
kuṭṭhissa   purisassa   piheyya   aṅgārakāsuyā  vā  bhesajjaṃ  paṭisevanāya
vāti  .  no  hetaṃ  3- bho gotama taṃ kissa hetu roge hi bho gotama sati
bhesajjena  karaṇīyaṃ  hoti  roge  asati  bhesajjena  karaṇīyaṃ  na  hotīti.
Evameva   kho   ahaṃ   māgaṇḍiya  pubbe  āgāriyabhūto  samāno  pañcahi
kāmaguṇehi   samappito   samaṅgībhūto   paricāresiṃ  cakkhuviññeyyehi  rūpehi
iṭṭhehi    kantehi    manāpehi   piyarūpehi   kāmūpasañhitehi   rajanīyehi
sotaviññeyyehi   saddehi   .pe.   ghānaviññeyyehi   gandhehi   .pe.
Jivhāviññeyyehi    rasehi    .pe.    kāyaviññeyyehi    phoṭṭhabbehi
iṭṭhehi   kantehi   manāpehi   piyarūpehi   kāmūpasañhitehi  rajanīyehi .
So   aparena   samayena  kāmānaṃyeva  samudayañca  aṭṭhaṅgamañca  assādañca
ādīnavañca     nissaraṇañca    yathābhūtaṃ    viditvā    kāmataṇhaṃ    pahāya
@Footnote: 1 Ma. Yu. taṃ .   2 Ma. Yu. kāyaṃ .   3 Ma. Yu. no hidaṃ.
Kāmapariḷāhaṃ    paṭivinodetvā    vigatapipāso    ajjhattaṃ   vūpasantacitto
viharāmi    .   so   aññe   satte   passāmi   kāmesu   avītarāge
kāmataṇhāhi     khajjamāne    kāmapariḷāhena    pariḍayhamāne    kāme
paṭisevante   so   tesaṃ   na   pihemi   na  tattha  abhiramāmi  taṃ  kissa
hetu    yā    hayaṃ   māgaṇḍiya   rati   aññatreva   kāmehi   aññatra
akusalehi    dhammehi    api   dibbaṃ   sukhaṃ   samadhiggayha   tiṭṭhati   tāya
ratiyā ramamāno hīnassa na pihemi na tattha abhiramāmi.
     [284]  Seyyathāpi  māgaṇḍiya  kuṭṭhī  puriso  arugatto  pakkagatto
kimīhi   khajjamāno   nakhehi   vaṇamukhānipi   vippatacchamāno  aṅgārakāsuyā
[1]-  Paritāpeyya  tassa  mittāmaccā  ñātisālohitā  bhisakkaṃ  sallakattaṃ
upaṭṭhapeyyuṃ    tassa    so   bhisakko   sallakatto   bhesajjaṃ   kareyya
so  [2]-  bhesajjaṃ  āgamma  kuṭṭhehi  parimucceyya  arogo  assa  sukhī
serī   sayaṃvasī   yenakāmaṅgamo   .   tamenaṃ   dve   balavanto  purisā
nānābāhāsu    gahetvā    aṅgārakāsuyā    3-    upakaḍḍheyyuṃ  .
Taṃ   kiṃ   maññasi  māgaṇḍiya  api  nu  so  puriso  iti  cīti  ceva  kāyaṃ
sannāmeyyāti.
     {284.1}  Evaṃ  bho  gotama  taṃ kissa hetu asu hi bho gotama aggi
dukkhasamphasso   ceva   mahābhitāpo   ca  mahāpariḷāho  cāti  .  taṃ  kiṃ
maññasi   māgaṇḍiya   idāni   ceva   nu   kho  so  aggi  dukkhasamphasso
ceva    mahābhitāpo   ca   mahāpariḷāho   ca   udāhu   pubbepi   so
aggi     dukkhasamphasso     ceva    mahābhitāpo    ca    mahāpariḷāho
@Footnote: 1 Ma. Yu. kāyaṃ .  2 Yu. taṃ .   3 Yu. aṅgārakāsuṃ.
Cāti   .   idāni   ceva  bho  gotama  so  aggi  dukkhasamphasso  ceva
mahābhitāpo   ca   mahāpariḷāho   ca  pubbepi  so  aggi  dukkhasamphasso
ceva  mahābhitāpo  ca  mahāpariḷāho  ca  asu  ca  1-  bho  gotama kuṭṭhī
puriso   arugatto   pakkagatto   kimīhi   khajjamāno   nakhehi   vaṇamukhāni
vippatacchamāno     upahatindriyo    dukkhasamphasseyeva    2-    aggismiṃ
sukhamiti viparītasaññaṃ paccalatthāti.
     {284.2}  Evameva  kho  māgaṇḍiya  atītampi  addhānaṃ  kāmā 3-
dukkhasamphassā   ceva   mahābhitāpā   ca   mahāpariḷāhā   ca  anāgatampi
addhānaṃ  kāmā  3-  dukkhasamphassā  ceva  mahābhitāpā  ca  mahāpariḷāhā
ca  etarahipi  paccuppannaṃ  addhānaṃ  kāmā  dukkhasamphassā ceva mahābhitāpā
ca   mahāpariḷāhā   ca  ime  ca  māgaṇḍiya  sattā  kāmesu  avītarāgā
kāmataṇhāhi   khajjamānā   kāmapariḷāhena   pariḍayhamānā   upahatindriyā
dukkhasamphassesuyeva 4- kāmesu sukhamiti viparītasaññaṃ paccalatthuṃ.
     [285]  Seyyathāpi  māgaṇḍiya  kuṭṭhī  puriso  arugatto  pakkagatto
kimīhi   khajjamāno   nakhehi   vaṇamukhāni   vippatacchamāno   aṅgārakāsuyā
kāyaṃ   paritāpeti  yathā  yathā  hi  [5]-  māgaṇḍiya  asu  kuṭṭhī  puriso
arugatto  pakkagatto  kimīhi  khajjamāno  nakhehi  vaṇamukhāni  vippatacchamāno
aṅgārakāsuyā    kāyaṃ    paritāpeti    tathā   tathā   tasseva   tāni
vaṇamukhāni   asucitarāni   ceva   honti   duggandhatarāni   ca   pūtikatarāni
@Footnote: 1 Sī. Yu. asu hi .   2 Ma. dukkhasamphasso ceva .   3 Ma. kāmo dukkhasamphasso
@ceva mahābhitāpo ca mahāpariḷāho ca. 4 Ma. ceva. 5 Yu. kho.
Ca  hoti  1-  ceva  kāci  sātamattā  assādamattā  yadidaṃ vaṇamukhāni 2-
kaṇḍuvaṇahetu   evameva   kho   māgaṇḍiya   sattā   kāmesu  avītarāgā
kāmataṇhāhi     khajjamānā    kāmapariḷāhena    pariḍayhamānā    kāme
paṭisevanti   yathā   yathā  [3]-  māgaṇḍiya  sattā  kāmesu  avītarāgā
kāmataṇhāhi   khajjamānā   kāmapariḷāhena   [4]-  pariḍayhamānā  kāme
paṭisevanti   tathā  tathā  tesaṃ  5-  sattānaṃ  kāmataṇhā  ceva  pavaḍḍhati
kāmapariḷāhena  pariḍayhanti  ceva  6-  hoti  ceva  kāci  7- sātamattā
assādamattā yadidaṃ pañca kāmaguṇe paṭicca.
     [286]  Taṃ  kiṃ  maññasi  māgaṇḍiya  api  nu te diṭṭho vā suto vā
rājā    vā    rājamahāmatto   vā   pañcahi   kāmaguṇehi   samappito
samaṅgībhūto     paricāriyamāno     kāmataṇhaṃ    appahāya    kāmapariḷāhaṃ
appaṭivinodetvā       vigatapipāso       ajjhattaṃ       vūpasantacitto
vihāsi  vā  viharati  vā  viharissati  vāti  .  no  hidaṃ  bho  gotama .
Sādhu   māgaṇḍiya   mayāpi   kho   etaṃ  māgaṇḍiya  neva  diṭṭhaṃ  na  sutaṃ
rājā    vā    rājamahāmatto   vā   pañcahi   kāmaguṇehi   samappito
samaṅgībhūto     paricāriyamāno     kāmataṇhaṃ    appahāya    kāmapariḷāhaṃ
appaṭivinodetvā    vigatapipāso    ajjhattaṃ    vūpasantacitto     vihāsi
vā  viharati  vā  viharissati  vā  .  atha  kho  māgaṇḍiya  ye  hi  keci
samaṇā   vā   brāhmaṇā   vā   vigatapipāsā   ajjhattaṃ   vūpasantacittā
vihaṃsu  8-  vā  viharanti  vā  viharissanti  vā  sabbe  te  kāmānaṃyeva
@Footnote: 1 Ma. honti .   2 Ma. vaṇamukhānaṃ .   3 Ma. kho .   4 Ma. ca .  5 Ma. tesaṃ tesaṃ.
@6 Ma. cevāti saddo natthi .   7 Ma. kācīti pāṭhapadaṃ natthi.
@8 Ma. vihāsuṃ. ito paraṃ evaṃ ñātabbaṃ.
Samudayañca     aṭṭhaṅgamañca     assādañca     ādīnavañca     nissaraṇañca
yathābhūtaṃ    viditvā    kāmataṇhaṃ   pahāya   kāmapariḷāhaṃ   paṭivinodetvā
vigatapipāsā    ajjhattaṃ    vūpasantacittā    vihaṃsu   vā   viharanti   vā
viharissanti vāti.
     [287] Atha kho bhagavā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi
         ārogyaparamā 1- lābhā    nibbānaṃ paramaṃ sukhaṃ
         aṭṭhaṅgiko ca maggānaṃ        khemaṃ amatagāminanti.
     {287.1}  Evaṃ  vutte  māgaṇḍiyo paribbājako bhagavantaṃ etadavoca
acchariyaṃ   bho   gotama   abbhūtaṃ  bho  gotama  yāva  subhāsitañcidaṃ  bhotā
gotamena   ārogyaparamā   lābhā   nibbānaṃ  paramaṃ  sukhanti  mayāpi  2-
kho   etaṃ  bho  gotama  sutaṃ  pubbakānaṃ  paribbājakānaṃ  ācariyapācariyānaṃ
bhāsamānānaṃ   ārogyaparamā   lābhā   nibbānaṃ   paramaṃ   sukhanti   tayidaṃ
bho  gotama  sametīti  .  yaṃ  pana  [3]-  te  māgaṇḍiya  sutaṃ  pubbakānaṃ
paribbājakānaṃ   ācariyapācariyānaṃ   bhāsamānānaṃ   ārogyaparamā   lābhā
nibbānaṃ   paramaṃ   sukhanti   katamantaṃ   ārogyaṃ   katamantaṃ  nibbānanti .
Evaṃ   vutte   māgaṇḍiyo   paribbājako   sakāneva  sudaṃ  4-  gattāni
pāṇinā   anomajjati   idantaṃ   bho   gotama  ārogyaṃ  idantaṃ  nibbānaṃ
ahaṃ 5- bho gotama etarahi arogo sukhī na maṃ kiñci ābādhatīti.
     [288]    Seyyathāpi   māgaṇḍiya   jaccandho   puriso   so   na
@Footnote: 1 Ma. sabbattha ārogyaṃ paramaṃ lābhaṃ .    2 Ma. mayāpetaṃ bho .   3 Yu. etaṃ.
@4 Ma. sugattāni .  5 Ma. Yu. ahañhi .   6 Ma. manti pāṭho natthi.
Passeyya   kaṇhasukkāni   rūpāni   na   passeyya   nīlakāni   rūpāni  na
passeyya   pītakāni   rūpāni   na   passeyya   lohitakāni   rūpāni   na
passeyya   mañjeṭṭhikāni   rūpāni   na  passeyya  samavisamaṃ  na  passeyya
tārakarūpāni   na   passeyya   candimasuriye   .  so  suṇeyya  cakkhumato
bhāsamānassa    chekaṃ    vata    bho   odātaṃ   vatthaṃ   abhirūpaṃ   nimmalaṃ
sucinti   .   so   odātapariyesanaṃ   careyya  tamenaṃ  aññataro  puriso
telamasikatena  1-  sāhuḷacīvarena  2-  vañceyya  3- idante ambho purisa
odātaṃ   vatthaṃ   abhirūpaṃ   nimmalaṃ   sucinti   .   so  taṃ  paṭiggaṇheyya
paṭiggahetvā     pārupeyya    pārupetvā    attamano    attamanavācaṃ
nicchāreyya chekaṃ vata bho odātaṃ vatthaṃ abhirūpaṃ nimmalaṃ sucinti.
     {288.1}  Taṃ  kiṃ  maññasi  māgaṇḍiya  api  nu  so jaccandho puriso
jānanto    passanto    amuṃ    telamasikataṃ   sāhuḷacīvaraṃ   paṭiggaṇheyya
paṭiggahetvā     pārupeyya    pārupetvā    attamano    attamanavācaṃ
nicchāreyya   chekaṃ   vata   bho   odātaṃ  vatthaṃ  abhirūpaṃ  nimmalaṃ  sucinti
udāhu  cakkhumato  saddhāyāti  .  ajānanto  hi  bho  gotama  apassanto
asu  4-  so  jaccandho  puriso  amuṃ  telamasikataṃ sāhuḷacīvaraṃ paṭiggaṇheyya
paṭiggahetvā     pārupeyya    pārupetvā    attamano    attamanavācaṃ
nicchāreyya  chekaṃ  vata  bho  odātaṃ vatthaṃ abhirūpaṃ nimmalaṃ sucinti udāhu 5-
cakkhumato   saddhāyāti   6-   .  evameva  kho  māgaṇḍiya  aññatitthiyā
paribbājakā    andhā    acakkhukā   ajānantā   ārogyaṃ   apassantā
@Footnote:1-2-3 Ma. telamalikatena sāhaḷicīrena gaṇehayya. 4 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.
@5 Ma. Yu. ayampi pāṭho natthi .   6 Ma. sandhāyāti.
Nibbānaṃ    atha   ca   panimaṃ   gāthaṃ   bhāsanti   ārogyaparamā   lābhā
nibbānaṃ    paramaṃ    sukhanti   .   pubbakehesā   māgaṇḍiya   arahantehi
sammāsambuddhehi gāthā bhāsitā
         ārogyaparamā lābhā   nibbānaṃ paramaṃ sukhaṃ
         aṭṭhaṅgiko ca maggānaṃ   khemaṃ amatagāminanti
     {288.2}  esā  1-  etarahi  anupubbena  puthujjanagāthā . Ayaṃ
kho    māgaṇḍiya    kāyo   rogabhūto   gaṇḍabhūto   sallabhūto   aghabhūto
ābādhabhūto   so   tvaṃ   imaṃ  kāyaṃ  rogabhūtaṃ  gaṇḍabhūtaṃ  sallabhūtaṃ  aghabhūtaṃ
ābādhabhūtaṃ  idantaṃ  bho  gotama  ārogyaṃ  idantaṃ  nibbānanti  vadesi .
Taṃ   hi  te  māgaṇḍiya  ariyaṃ  cakkhuṃ  natthi  yena  tvaṃ  ariyena  cakkhunā
ārogyaṃ jāneyyāsi nibbānaṃ passeyyāsīti.
     [289]  Evaṃ  pasanno  ahaṃ bhoto gotamassa pahoti me bhavaṃ gotamo
tathā  dhammaṃ  desetuṃ  yathāhaṃ  ārogyaṃ  jāneyyaṃ  nibbānaṃ passeyyanti.
Seyyathāpi    māgaṇḍiya    jaccandho   puriso   [2]-   na    passeyya
kaṇhasukkāni   rūpāni   na   passeyya   nīlakāni   rūpāni   na  passeyya
pītakāni   rūpāni   na   passeyya   lohitakāni   rūpāni   na   passeyya
mañjeṭṭhikāni   rūpāni  na  passeyya  samavisamaṃ  na  passeyya  tārakarūpāni
na   passeyya   candimasuriye   .   tassa   mittāmaccā   ñātisālohitā
bhisakkaṃ    sallakattaṃ    upaṭṭhapeyyuṃ   tassa   so   bhisakko   sallakatto
bhesajjaṃ   kareyya   so   taṃ  bhesajjaṃ  āgamma  na  cakkhūni  uppādeyya
@Footnote: 1 Yu. sā .   2 Ma. Yu. so.
Na   1-   cakkhūni   visodheyya   .  taṃ  kiṃ  maññasi  māgaṇḍiya  nanu  so
vejjo   yāvadeva   kilamathassa  vighātassa  bhāgī  assāti  .  evaṃ  bho
gotama  .  evameva  kho  māgaṇḍiya  ahañceva  2-  te  dhammaṃ deseyyaṃ
idantaṃ    ārogyaṃ    idantaṃ   nibbānanti   so   tvaṃ   ārogyaṃ   na
jāneyyāsi   nibbānaṃ   na   passeyyāsi   so   mamassa   kilamatho  sā
mamassa vihesāti.
     [290]   Evaṃ   pasanno   ahaṃ   bhoto   gotamassa  pahoti  me
bhavaṃ   gotamo   tathā  dhammaṃ  desetuṃ  yathāhaṃ  ārogyaṃ  [3]-  nibbānaṃ
passeyyanti   .   seyyathāpi   māgaṇḍiya   jaccandho   puriso   so  na
passeyya   kaṇhasukkāni   rūpāni   na   passeyya   nīlakāni   rūpāni  na
passeyya   pītakāni   rūpāni   na   passeyya   lohitakāni   rūpāni   na
passeyya   mañjeṭṭhikāni   rūpāni   na  passeyya  samavisamaṃ  na  passeyya
tārakarūpāni   na   passeyya   candimasuriye   .  so  suṇeyya  cakkhumato
bhāsamānassa chekaṃ vata bho odātaṃ vatthaṃ abhirūpaṃ nimmalaṃ sucinti.
     {290.1}  So  odātapariyesanaṃ  careyya  tamenaṃ  aññataro puriso
telamasikatena  sāhuḷacīvarena  vañceyya  4-  idante  ambho purisa odātaṃ
vatthaṃ   abhirūpaṃ   nimmalaṃ  sucinti  .  so  taṃ  paṭiggaṇheyya  paṭiggahetvā
pārupeyya    tassa    mittāmaccā   ñātisālohitā   bhisakkaṃ   sallakattaṃ
upaṭṭhapeyyuṃ    tassa    so   bhisakko   sallakatto   bhesajjaṃ   kareyya
uddhaṃvirecanaṃ   adhovirecanaṃ   añjanaṃ   paccañjanaṃ   natthukammaṃ   .  so  taṃ
@Footnote: 1 Yu. nasaddo natthi .   2 Ma. ahañce te .   3 Ma. Yu. jāneyyaṃ.
@4 Ma. gaṇheyya.
Bhesajjaṃ    āgamma   cakkhūni   uppādeyya   cakkhūni   visodheyya   tassa
saha  cakkhuppādā  yo  asukasmiṃ  1-  telamasikate  sāhuḷacīvare chandarāgo
so   pahīyetha   tañcenaṃ   2-  purisaṃ  amittatopi  daheyya  paccatthikatopi
daheyya   apica   jīvitā   voropetabbaṃ   maññeyya   dīgharattaṃ  vata  bho
ahaṃ   iminā   purisena   telamasikatena   sāhuḷacīvarena   nikato  vañcito
paluddho   3-   idante   ambho   purisa  odātaṃ  vatthaṃ  abhirūpaṃ  nimmalaṃ
sucinti   evameva   kho   māgaṇḍiya   ahañceva   te   dhammaṃ  deseyyaṃ
idantaṃ ārogyaṃ idantaṃ nibbānanti.
     {290.2}  So  tvaṃ  ārogyaṃ  jāneyyāsi  nibbānaṃ  passeyyāsi
tassa   te   saha   cakkhuppādā   yo  pañcasūpādānakkhandhesu  chandarāgo
so  pahīyetha  apica  te  evamassa  dīgharattaṃ  vata  bho ahaṃ iminā cittena
nikato  vañcito  paluddho  4-  ahañca  5-  rūpaṃyeva upādiyamāno upādiyiṃ
vedanaṃyeva   upādiyamāno   diyamāno   upādiyiṃ  saññaṃyeva  upādiyamāno
upādiyiṃ    saṅkhāraṃyeva    6-    upādiyamāno   upādiyiṃ   viññāṇaṃyeva
upādiyamāno   upādiyiṃ   tassa   me  upādānapaccayā  bhavo  bhavapaccayā
jāti     jātipaccayā     jarāmaraṇaṃ     sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā
sambhavanti evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hotīti.
     [291]   Evaṃ  pasanno  ahaṃ  bhoto  gotamassa  pahoti  me  bhavaṃ
gotamo   tathā   dhammaṃ   desetuṃ   yathāhaṃ   imamhā   āsanā  anandho
vuṭṭhaheyyanti   .   tenahi   tvaṃ  māgaṇḍiya  sappurise  bhajeyyāsi  yato
@Footnote: 1 Ma. Yu. amusmiṃ .   2 Ma. Yu. tañca naṃ .  3-4 Yu. paladdho .   5 Ma. Yu. ahañhi.
@6 Ma. Yu. saṅkhāre yeva.
Kho    tvaṃ   māgaṇḍiya   sappurise   bhajessasi   tato   tvaṃ   māgaṇḍiya
saddhammaṃ    sossasi   yato   kho   tvaṃ   māgaṇḍiya   saddhammaṃ   sossasi
tato   tvaṃ   māgaṇḍiya   dhammānudhammaṃ   paṭipajjissasi   yato   kho   tvaṃ
māgaṇḍiya    dhammānudhammaṃ    paṭipajjissasi   tato   1-   tvaṃ   māgaṇḍiya
sāmaṃyeva   ñassasi   sāmaṃ  dakkhissasi   2-  ime  rogā  gaṇḍā  sallā
idha  rogā  gaṇḍā  sallā  aparisesā nirujjhanti tassa me upādānanirodhā
bhavanirodho     bhavanirodhā     jātinirodho     jātinirodhā    jarāmaraṇaṃ
sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā         nirujjhanti         evametassa
kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti.
     [292]  Evaṃ  vutte  māgaṇḍiyo  paribbājako  bhagavantaṃ etadavoca
abhikkantaṃ   bho   gotama  abhikkantaṃ  bho  gotama  seyyathāpi  bho  gotama
nikkujjitaṃ   vā   ukkujjeyya   paṭicchannaṃ   vā  vivareyya  mūḷhassa  vā
maggaṃ   ācikkheyya  andhakāre  vā  telapajjotaṃ   dhāreyya  cakkhumanto
rūpāni  dakkhantīti  3-  evameva  bhotā  gotamena anekapariyāyena dhammo
pakāsito   esāhaṃ  bhavantaṃ  gotamaṃ  saraṇaṃ  gacchāmi  dhammañca  bhikkhusaṅghañca
labheyyāhaṃ bhoto gotamassa santike pabbajjaṃ labheyyaṃ upasampadanti.
     {292.1}    Yo    kho    māgaṇḍiya   aññatitthiyapubbo   imasmiṃ
dhammavinaye   ākaṅkhati   pabbajjaṃ   ākaṅkhati   upasampadaṃ   so  cattāro
māse    parivasati   catunnaṃ   māsānaṃ   accayena   āraddhacittā   bhikkhū
@Footnote: 1 Ma. tato kho tvaṃ .   2 Sī. Yu. dakkhisi .   3 Yu. dakkhintīti.
Pabbājenti   upasampādenti  bhikkhubhāvāya  apica  mettha  puggalavemattatā
viditāti   .    sace  bhante  aññatitthiyapubbā   1-  imasmiṃ  dhammavinaye
ākaṅkhantā   2-   pabbajjaṃ   ākaṅkhantā   3-   upasampadaṃ   cattāro
māse   parivasanti   4-  catunnaṃ  māsānaṃ  accayena  āraddhacittā  bhikkhū
pabbājenti   upasampādenti  [5]-  ahaṃ  cattāri  vassāni  parivasissāmi
catunnaṃ   [6]-   vassānaṃ   accayena   āraddhacittā  bhikkhū  pabbājentu
upasampādentu   bhikkhubhāvāyāti  .  alattha  kho  māgaṇḍiyo  paribbājako
bhagavato santike pabbajjaṃ alattha upasampadaṃ.
     {292.2}   Acirūpasampanno   kho   panāyasmā  māgaṇḍiyo  eko
vūpakaṭṭho    appamatto    ātāpī    pahitatto   viharanto   nacirasseva
yassatthāya   kulaputtā   sammadeva   agārasmā  anagāriyaṃ  pabbajanti  7-
tadanuttaraṃ  brahmacariyapariyosānaṃ  diṭṭheva  dhamme  sayaṃ  abhiññā  sacchikatvā
upasampajja   vihāsi   khīṇā  jāti  vusitaṃ  brahmacariyaṃ  kataṃ  karaṇīyaṃ  nāparaṃ
itthattāyāti   abbhaññāsi   .   aññataro   kho  panāyasmā  māgaṇḍiyo
arahataṃ ahosīti.
                 Māgaṇḍiyasuttaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ.
                       ---------
@Footnote: 1 Ma. ...pubbo. 2-3 Ma. ākaṅkhati .  4 Ma. parivasati.
@5 Ma. Yu. bhikkhubhāvāya. 6 Yu. maṃ. Ma. pabbājenti.
                        Sandakasuttaṃ
     [293]   Evamme   sutaṃ   ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  kosambiyaṃ  viharati
ghositārāme   .   tena   kho   pana   samayena   sandako  paribbājako
pilakkhaguhāyaṃ    1-    paṭivasati    mahatiyā    paribbājakaparisāya    saddhiṃ
pañcamattehi    paribbājakasatehi   .   atha   kho   āyasmā   ānando
sāyaṇhasamayaṃ   paṭisallānā   vuṭṭhito   bhikkhū   āmantesi   āyāmāvuso
yena     devakaṭasobbho     tenupasaṅkamissāma    guhādassanāyāti   .
Evamāvusoti   kho   te   bhikkhū  āyasmato  ānandassa  paccassosuṃ .
Atha    kho   āyasmā   ānando   sambahulehi   bhikkhūhi   saddhiṃ   yena
devakaṭasobbho tenupasaṅkami.
     {293.1}   Tena   kho   pana   samayena   sandako   paribbājako
mahatiyā    paribbājakaparisāya    saddhiṃ    nisinno    hoti   unnādiniyā
uccāsaddamahāsaddāya    2-    anekavihitaṃ    tiracchānakathaṃ    kathentiyā
seyyathīdaṃ   rājakathaṃ   corakathaṃ   mahāmattakathaṃ   senākathaṃ  bhayakathaṃ  yuddhakathaṃ
annakathaṃ    pānakathaṃ    [3]-   sayanakathaṃ   mālākathaṃ   gandhakathaṃ   ñātikathaṃ
yānakathaṃ    gāmakathaṃ    nigamakathaṃ   nagarakathaṃ   janapadakathaṃ   itthīkathaṃ   [4]-
sūrakathaṃ     visikhākathaṃ     kumbhaṭṭhānakathaṃ     kumbhadāsikathaṃ     pubbapetakathaṃ
nānattakathaṃ        lokakkhāyikaṃ       samuddakkhāyikaṃ       itibhavābhavakathaṃ
iti    vā    .   addasā   kho   sandako   paribbājako   āyasmantaṃ
ānandaṃ      dūratova      āgacchantaṃ      disvāna     sakaṃ     parisaṃ
@Footnote: 1 Ma. milakkhuguhāyaṃ .   2 Yu. uccāsaddāya mahāsaddāya .   3 Yu. vatthakathaṃ.
@4 Ma. purisakathaṃ.
Saṇṭhapesi    appasaddā   bhonto   hontu   mā   bhonto   saddamakattha
ayaṃ    samaṇassa    gotamassa    sāvako   āgacchati   samaṇo   ānando
yāvatā   kho   pana   samaṇassa   gotamassa  sāvakā  kosambiyaṃ  paṭivasanti
ayantesaṃ     aññataro    samaṇo    ānando    appasaddakāmā    kho
pana    te    āyasmanto   appasaddavinītā   appasaddassa   vaṇṇavādino
appevanāma   appasaddaṃ   parisaṃ   viditvā  upasaṅkamitabbaṃ  maññeyyāti .
Atha kho te paribbājakā tuṇhī ahesuṃ.
     {293.2}  Atha  kho  āyasmā  ānando yena sandako paribbājako
tenupasaṅkami   .   atha  kho  pana  1-  sandako  paribbājako  āyasmantaṃ
ānandaṃ  etadavoca  etu  kho  bhavaṃ  ānando  svāgataṃ bhoto ānandassa
cirassaṃ  kho  bhavaṃ  ānando  imaṃ  pariyāyamakāsi  yadidaṃ  idhāgamanāya nisīdatu
bhavaṃ  ānando  idamāsanaṃ  paññattanti  .  nisīdi  kho  āyasmā  ānando
paññatte   āsane   .   sandakopi   kho   paribbājako   aññataraṃ  nīcaṃ
āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi.
     [294]   Ekamantaṃ   nisinnaṃ   kho   sandakaṃ  paribbājakaṃ  āyasmā
ānando   etadavoca   kāya  nuttha  sandaka  etarahi  kathāya  sannisinnā
kā  ca  pana  vo  antarākathā  vippakatāti  .  tiṭṭhatesā  bho  ānanda
kathā  yāya  mayaṃ  etarahi  kathāya  sannisinnā  nesā  bhoto  ānandassa
kathā   dullabhā   bhavissati   pacchāpi   savanāya   sādhu   vata  bhavantaṃyeva
ānandaṃ   paṭibhātu   sake   ācariyake  dhammī  kathāti  .  tenahi  sandaka
@Footnote: 1 Yu. panasaddo natthi.
Suṇāhi   sādhukaṃ   manasikarohi  bhāsissāmīti  .  evaṃ  bhoti  kho  sandako
paribbājako    āyasmato    ānandassa    paccassosi   .    āyasmā
ānando   etadavoca   cattārome   sandaka   tena   bhagavatā  jānatā
passatā    arahatā    sammāsambuddhena    abrahmacariyavāsā    akkhātā
cattāri   ca   anassāsikāni   brahmacariyāni   akkhātāni   yattha   viññū
puriso  sasakkaṃ  1-  brahmacariyaṃ  na  vaseyya  vasanto  ca 2- nārādheyya
ñāyaṃ  dhammaṃ  kusalanti  .  katame  pana  te  [3]-  ānanda tena bhagavatā
jānatā   passatā  arahatā  sammāsambuddhena  cattāro  abrahmacariyavāsā
akkhātā     yattha     viññū     puriso    sasakkaṃ    brahmacariyaṃ    na
vaseyya vasanto ca nārādheyya ñāyaṃ dhammaṃ kusalanti.
     [295]  Idha  sandaka  ekacco  satthā  evaṃvādī  hoti  evaṃdiṭṭhī
natthi   dinnaṃ   natthi   yiṭṭhaṃ   natthi   hutaṃ  natthi  sukaṭadukkaṭānaṃ  kammānaṃ
phalaṃ   vipāko   natthi   ayaṃ   loko   natthi   paro  4-  loko  natthi
mātā    natthi    pitā   natthi   sattā   opapātikā   natthi   loke
samaṇabrāhmaṇā      sammaggatā      sammāpaṭipannā     ye     imañca
lokaṃ    parañca    lokaṃ    sayaṃ    abhiññā    sacchikatvā    pavedenti
cātummahābhūtiko   ayaṃ   puriso   yadā   kālaṃ   karoti  paṭhavī  paṭhavikāyaṃ
anupeti   anupagacchati   āpo   āpokāyaṃ   anupeti  anupagacchati  tejo
tejokāyaṃ   anupeti  anupagacchati  vāyo  vāyokāyaṃ  anupeti  anupagacchati
@Footnote: 1 Ma. saṃsakkaṃ .   2 Sī. Yu. vasanto vāti pāṭho dissati .   3 Ma. bho.
@4 Ma. paraloko.
Ākāsaṃ      indriyāni      saṅkamanti      āsandipañcamā     purisā
mataṃ   ādāya   gacchanti   yāva   āḷahanā   1-   padāni   paññāyanti
kāpotakāni     aṭṭhīni    bhavanti    bhasmantā    hutiyo    dattupaññattaṃ
yadidaṃ  dānaṃ  tesaṃ  tucchaṃ  2-  musā  vilāpo  yekeci  atthikavādaṃ vadanti
bāle   ca   paṇḍite   ca   kāyassa   bhedā  ucchijjanti  vinassanti  na
honti parammaraṇāti.
     [296]   Tatra   sandaka   viññū   puriso   iti  paṭisañcikkhati  ayaṃ
kho   bhavaṃ   satthā   evaṃvādī   evaṃdiṭṭhī   natthi   dinnaṃ   natthi  yiṭṭhaṃ
natthi    hutaṃ    natthi   sukaṭadukkaṭānaṃ   kammānaṃ   phalaṃ   vipāko   natthi
ayaṃ   loko   natthi   paro   loko   natthi  mātā  natthi  pitā  natthi
sattā    opapātikā    natthi    loke    samaṇabrāhmaṇā   sammaggatā
sammāpaṭipannā    ye   imañca   lokaṃ   parañca   lokaṃ   sayaṃ   abhiññā
sacchikatvā   pavedenti   cātummahābhūtiko   ayaṃ   puriso   yadā   kālaṃ
karoti    paṭhavī   paṭhavikāyaṃ   anupeti   anupagacchati   āpo   āpokāyaṃ
anupeti   anupagacchati   tejo   tejokāyaṃ   anupeti  anupagacchati  vāyo
vāyokāyaṃ    anupeti    anupagacchati    ākāsaṃ   indriyāni   saṅkamanti
āsandipañcamā    purisā    mataṃ   ādāya   gacchanti   yāva   āḷahanā
padāni     paññāyanti     kāpotakāni    aṭṭhīni    bhavanti    bhasmantā
hutiyo    dattupaññattaṃ    yadidaṃ   dānaṃ   tesaṃ   tucchaṃ   musā   vilāpo
yekeci   atthikavādaṃ   vadanti   bāle  ca  paṇḍite  ca  kāyassa  bhedā
@Footnote: 1 Ma. Yu. āḷāhanā. aparaṃpi īdisameva .   2 Ma. tucchā. aparaṃpi īdisameva.
Ucchijjanti vinassanti na honti parammaraṇāti.
     {296.1}  Sace  imassa  bhoto  satthuno  saccaṃ  vacanaṃ akatena me
ettha   kataṃ  avusitena  me  ettha  vusitaṃ  ubhopi  mayaṃ  ettha  samasamā
sāmaññaṃ  pattā  yo  cāhaṃ  na  vadāmi ubhopi kāyassa bhedā ucchijjissāma
vinassissāma   na   bhavissāma   parammaraṇāti   .   atirekaṃ  kho  panimassa
bhoto    satthuno    naggiyaṃ    muṇḍiyaṃ   ukkuṭikappadhānaṃ   kesamassulocanaṃ
yohaṃ    puttasambādhasayanaṃ    ajjhāvasanto    kāsikacandanaṃ   paccanubhonto
mālāgandhavilepanaṃ   dhārento   jātarūparajataṃ  sādiyanto   iminā  bhotā
satthārā   samasamagatiko   bhavissāmi   abhisamparāyaṃ   sohaṃ   kiṃ  jānanto
kiṃ  passanto  imasmiṃ  satthari  brahmacariyaṃ  carissāmi  so abrahmacariyavāso
ayanti   iti   viditvā   tasmā  brahmacariyā  nibbijja  pakkamati  .  ayaṃ
kho   sandaka  tena  bhagavatā  jānatā  passatā  arahatā  sammāsambuddhena
paṭhamo    abrahmacariyavāso   akkhāto   yattha   viññū   puriso   sasakkaṃ
brahmacariyaṃ na vaseyya vasanto ca nārādheyya ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ.
     [297]   Puna   caparaṃ  sandaka  idhekacco  satthā  evaṃvādī  hoti
evaṃdiṭṭhī   karato   kārayato   chindato  chedāpayato  pacato  pacāpayato
socato  1-  socāpayato  kilamato  2-  kilamāpayato phandato phandāpayato
pāṇamatipātāpayato  3-  adinnaṃ  ādiyato  sandhiṃ  chindato  nillopaṃ harato
ekāgārikaṃ   4-   karoto  paripanthe  tiṭṭhato  paradāraṃ  gacchato  musā
@Footnote: 1 Yu. rocayatoti atthi socāpayatoti ca natthi. 2 Yu. kilayatoti atthi kilamāpayatoti
@natthi .   3 Ma. pāṇamatipāpayato .   4 Ma. ekāgāriyaṃ.
Bhaṇato   karato   na   karīyati   pāpaṃ  khurapariyantena  cepi  cakkena  yo
imissā   paṭhaviyā   pāṇe   ekaṃ   maṃsakhalaṃ   ekaṃ   maṃsapuñjaṃ   kareyya
natthi    tatonidānaṃ    pāpaṃ    natthi   pāpassa   āgamo   dakkhiṇañcepi
gaṅgāya   tīraṃ   gaccheyya   hananto  ghātento  chindanto  chedāpento
pacanto   pācento   1-   natthi   tatonidānaṃ   pāpaṃ   natthi  pāpassa
āgamo   uttarañcepi   gaṅgāya   tīraṃ   gaccheyya   dadanto  dāpento
yajanto    yajāpento    natthi    tatonidānaṃ   puññaṃ   natthi   puññassa
āgamo    dānena    damena    saññamena   saccavajjena   natthi   puññaṃ
natthi puññassa āgamoti.
     [298]   Tatra   sandaka   viññū   puriso   iti  paṭisañcikkhati  ayaṃ
kho   bhavaṃ   satthā   evaṃvādī   evaṃdiṭṭhī   karato   kārayato  chindato
chedāpayato  pacato  pacāpayato  socato  socāpayato kilamato kilamāpayato
phandato     phandāpayato     pāṇamatipātāpayato     adinnaṃ    ādiyato
sandhiṃ    chindato   nillopaṃ   harato   ekāgārikaṃ   karoto   paripanthe
tiṭṭhato   paradāraṃ   gacchato   musā   bhaṇato   karato  na  karīyati  pāpaṃ
khurapariyantena   cepi   cakkena   yo   imissā   paṭhaviyā  pāṇe  ekaṃ
maṃsakhalaṃ    ekaṃ   maṃsapuñjaṃ   kareyya   natthi   tatonidānaṃ   pāpaṃ   natthi
pāpassa    āgamo   dakkhiṇañcepi   gaṅgāya   tīraṃ   gaccheyya   hananto
ghātento    chindanto    chedāpento    pacanto   pācento   natthi
tatonidānaṃ    pāpaṃ   natthi   pāpassa   āgamo   uttarañcepi   gaṅgāya
@Footnote: 1 Ma. pacāpento.
Tīraṃ    gaccheyya   dadanto   dāpento   yajanto   yajāpento   natthi
tatonidānaṃ    puññaṃ    natthi    puññassa    āgamo    dānena   damena
saññamena saccavajjena natthi puññaṃ natthi puññassa āgamoti.
     {298.1}  Sace  imassa  bhoto  satthuno  saccaṃ  vacanaṃ akatena me
ettha   kataṃ  avusitena  me  ettha  vusitaṃ  ubhopi  mayaṃ  ettha  samasamā
sāmaññaṃ   pattā   yo  cāhaṃ  na  vadāmi  ubhinnaṃ  kurutaṃ  1-  na  karīyati
pāpanti   .   atirekaṃ   kho   panimassa  bhoto  satthuno  naggiyaṃ  muṇḍiyaṃ
ukkuṭikappadhānaṃ   kesamassulocanaṃ   yohaṃ   puttasambādhasayanaṃ   ajjhāvasanto
kāsikacandanaṃ       paccanubhonto      mālāgandhavilepanaṃ      dhārento
jātarūparajataṃ    sādiyanto    iminā    bhotā   satthārā   samasamagatiko
bhavissāmi   abhisamparāyaṃ   sohaṃ   kiṃ   jānanto   kiṃ   passanto  imasmiṃ
satthari    brahmacariyaṃ    carissāmi    so    abrahmacariyavāso    ayanti
iti   viditvā   tasmā   brahmacariyā   nibbijja   pakkamati  .  ayaṃ  kho
sandaka   tena   bhagavatā   jānatā   passatā   arahatā  sammāsambuddhena
dutiyo    abrahmacariyavāso   akkhāto   yattha   viññū   puriso   sasakkaṃ
brahmacariyaṃ na vaseyya vasanto ca nārādheyya ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ.
     [299]   Puna   caparaṃ  sandaka  idhekacco  satthā  evaṃvādī  hoti
evaṃdiṭṭhī   natthi   hetu   natthi   paccayo  sattānaṃ  saṅkilesāya  ahetū
appaccayā   sattā   saṅkilissanti   natthi  hetu  natthi  paccayo  sattānaṃ
visuddhiyā    ahetū    appaccayā    sattā    visujjhanti    natthi   balaṃ
@Footnote: 1 Ma. kataṃ.
Natthi   viriyaṃ   natthi   purisathāmo   natthi   purisaparakkamo  sabbe  sattā
sabbe   pāṇā   sabbe   bhūtā   sabbe  jīvā  avasā  abalā  aviriyā
niyatisaṅgatibhāvapariṇatā chasvevābhijātīsu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedentīti.
     [300]   Tatra   sandaka   viññū   puriso   iti  paṭisañcikkhati  ayaṃ
kho   bhavaṃ   satthā   evaṃvādī   evaṃdiṭṭhī   natthi  hetu  natthi  paccayo
sattānaṃ    saṅkilesāya    ahetū    appaccayā    sattā   saṅkilissanti
natthi   hetu   natthi   paccayo   sattānaṃ   visuddhiyā  ahetū  appaccayā
sattā   visujjhanti   natthi   balaṃ   natthi   viriyaṃ  natthi  purisathāmo  natthi
purisaparakkamo   sabbe   sattā   sabbe   pāṇā   sabbe  bhūtā  sabbe
jīvā   avasā   abalā   aviriyā  niyatisaṅgatibhāvapariṇatā  chasvevābhijātīsu
sukhadukkhaṃ   paṭisaṃvedentīti   .   sace   imassa   bhoto   satthuno  saccaṃ
vacanaṃ   akatena   me   ettha   kataṃ   avusitena   me   ettha   vusitaṃ
ubhopi    mayaṃ   ettha   samasamā   sāmaññaṃ   pattā   yo   cāhaṃ   na
vadāmi    ubho    ahetū    appaccayā   visujjhissāmāti   .   atirekaṃ
kho    panimassa    bhoto    satthuno   naggiyaṃ   muṇḍiyaṃ   ukkuṭikappadhānaṃ
kesamassulocanaṃ    yohaṃ    puttasambādhasayanaṃ   ajjhāvasanto   kāsikacandanaṃ
paccanubhonto       mālāgandhavilepanaṃ      dhārento      jātarūparajataṃ
sādiyanto    iminā    bhotā    satthārā    samasamagatiko    bhavissāmi
abhisamparāyaṃ    sohaṃ   kiṃ   jānanto   kiṃ   passanto   imasmiṃ   satthari
brahmacariyaṃ   carissāmi   so   abrahmacariyavāso   ayanti   iti  viditvā
Tasmā   brahmacariyā   nibbijja   pakkamati   .   ayaṃ  kho  sandaka  tena
bhagavatā    jānatā    passatā    arahatā    sammāsambuddhena    tatiyo
abrahmacariyavāso   akkhāto   yattha   viññū   puriso  sasakkaṃ  brahmacariyaṃ
na vaseyya vasanto ca nārādheyya ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ.



             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 13 page 1-296. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=13&item=1&items=759              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=13&item=1&items=759&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=13&item=1&items=759              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=13&item=1&items=759              Study Atthakatha :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=1              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=9&A=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=1              Contents of The Tipitaka Volume 13 http://84000.org/tipitaka/read/?index_13

แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ENGLISH letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

Background color :