ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
 ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
First itemPrevious itemไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าNext itemLast item chage to ENGLISH letter
TIPITAKA Volume 10 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 2 : Sutta. Tī. Ma.

page65.

Mahānidānasuttaṃ [57] Evamme sutaṃ . ekaṃ samayaṃ bhagavā kurūsu viharati kammāsadammaṃ 1- nāma kurūnaṃ nigamo . athakho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca acchariyaṃ bhante abbhūtaṃ bhante yāvagambhīro cāyaṃ bhante paṭiccasamuppādo gambhīrāvabhāso ca atha ca pana me uttānakuttānako viya khāyatīti . mā hevaṃ ānanda avaca mā hevaṃ ānanda avaca gambhīro cāyaṃ 2- paṭiccasamuppādo gambhīrāvabhāso ca . etassa ānanda dhammassa ananubodhā appaṭivedhā evamayaṃ pajā tantākulakajātā guṇagaṇṭhikajātā 3- muñjapabbajabhūtā 4- apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ saṃsāraṃ nātivattati. {57.1} Atthi idappaccayā jarāmaraṇanti iti puṭṭhena satā ānanda atthītissa vacanīyaṃ . kiṃpaccayā jarāmaraṇanti iti ce vadeyya jātipaccayā jarāmaraṇanti iccassa vacanīyaṃ. {57.2} Atthi idappaccayā jātīti iti puṭṭhena satā ānanda atthītissa vacanīyaṃ . kiṃpaccayā jātīti iti ce vadeyya bhavapaccayā jātīti iccassa vacanīyaṃ. {57.3} Atthi idappaccayā bhavoti iti puṭṭhena satā ānanda atthītissa @Footnote: 1 kammāsadhammantipi pāṭho. 2 Ma. Yu. ānanda. 3 Ma. Yu. kulagaṇṭhikajātā. @4 Sī. muñjababbajabhūtā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page66.

Vacanīyaṃ . kiṃpaccayā bhavoti iti ce vadeyya upādānapaccayā bhavoti iccassa vacanīyaṃ. {57.4} Atthi idappaccayā upādānanti iti puṭṭhena satā ānanda atthītissa vacanīyaṃ . kiṃpaccayā upādānanti iti ce vadeyya taṇhāpaccayā upādānanti iccassa vacanīyaṃ. {57.5} Atthi idappaccayā taṇhāti iti puṭṭhena satā ānanda atthītissa vacanīyaṃ . kiṃpaccayā taṇhāti iti ce vadeyya vedanāpaccayā taṇhāti iccassa vacanīyaṃ. {57.6} Atthi idappaccayā vedanāti iti puṭṭhena satā ānanda atthītissa vacanīyaṃ . kiṃpaccayā vedanāti iti ce vadeyya phassapaccayā vedanāti iccassa vacanīyaṃ. {57.7} Atthi idappaccayā phassoti iti puṭṭhena satā ānanda atthītissa vacanīyaṃ . kiṃpaccayā phassoti iti ce vadeyya nāmarūpapaccayā phassoti iccassa vacanīyaṃ. {57.8} Atthi idappaccayā nāmarūpanti iti puṭṭhena satā ānanda atthītissa vacanīyaṃ . kiṃpaccayā nāmarūpanti iti ce vadeyya viññāṇapaccayā nāmarūpanti iccassa vacanīyaṃ. {57.9} Atthi idappaccayā viññāṇanti iti puṭṭhena satā ānanda atthītissa vacanīyaṃ . kiṃpaccayā viññāṇanti iti ce vadeyya nāmarūpapaccayā viññāṇanti iccassa vacanīyaṃ. {57.10} Iti kho ānanda nāmarūpapaccayā viññāṇaṃ viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ nāmarūpapaccayā phasso phassapaccayā vedanā vedanāpaccayā taṇhā taṇhāpaccayā upādānaṃ upādānapaccayā bhavo bhavapaccayā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page67.

Jāti jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. [58] Jātipaccayā jarāmaraṇanti iti kho panetaṃ vuttaṃ . Tadānanda imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ yathā jātipaccayā jarāmaraṇaṃ . jāti ca 1- hi ānanda nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici seyyathīdaṃ devānaṃ vā devattāya gandhabbānaṃ vā gandhabbattāya yakkhānaṃ vā yakkhattāya bhūtānaṃ vā bhūtattāya manussānaṃ vā manussattāya catuppadānaṃ vā catuppadattāya pakkhīnaṃ vā pakkhittāya siriṃsapānaṃ vā siriṃsapattāya . Tesaṃ tesañca 2- hi ānanda sattānaṃ tathattāya jāti nābhavissa . Sabbaso jātiyā asati jātinirodhā api nu kho jarāmaraṇaṃ paññāyethāti . no hetaṃ bhante . Tasmātihānanda eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo jarāmaraṇassa yadidaṃ jāti. {58.1} Bhavapaccayā jātīti iti kho panetaṃ vuttaṃ . Tadānanda imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ yathā bhavapaccayā jāti . Bhavo ca 3- hi ānanda nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici seyyathīdaṃ kāmabhavo vā rūpabhavo vā arūpabhavo vā . sabbaso bhave asati bhavanirodhā api nu kho jāti paññāyethāti . no hetaṃ bhante . tasmātihānanda eseva @Footnote:1-2-3 Yu. va. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page68.

Hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo jātiyā yadidaṃ bhavo. {58.2} Upādānapaccayā bhavoti iti kho panetaṃ vuttaṃ . Tadānanda imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ yathā upādānapaccayā bhavo . upādānañca hi ānanda nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici seyyathīdaṃ kāmupādānaṃ vā diṭṭhupādānaṃ vā sīlabbatupādānaṃ vā attavādupādānaṃ vā . sabbaso upādāne asati upādānanirodhā api nu kho bhavo paññāyethāti . no hetaṃ bhante . tasmātihānanda eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo bhavassa yadidaṃ upādānaṃ. {58.3} Taṇhāpaccayā upādānanti iti kho panetaṃ vuttaṃ . Tadānanda imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ yathā taṇhāpaccayā upādānaṃ . taṇhā ca hi ānanda nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici seyyathīdaṃ rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā . sabbaso taṇhāya asati taṇhānirodhā api nu kho upādānaṃ paññāyethāti. No hetaṃ bhante. Tasmātihānanda eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo upādānassa yadidaṃ taṇhā. {58.4} Vedanāpaccayā taṇhāti iti kho panetaṃ vuttaṃ. Tadānanda imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ yathā vedanāpaccayā taṇhā . Vedanā ca hi ānanda nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page69.

Kassaci kimhici seyyathīdaṃ cakkhusamphassajā vedanā sotasamphassajā vedanā ghānasamphassajā vedanā jivhāsamphassajā vedanā kāyasamphassajā vedanā manosamphassajā vedanā . sabbaso vedanāya asati vedanānirodhā api nu kho taṇhā paññāyethāti . no hetaṃ bhante . tasmātihānanda eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo taṇhāya yadidaṃ vedanā. [59] Iti kho panetaṃ ānanda vedanaṃ paṭicca taṇhā taṇhaṃ paṭicca pariyesanā pariyesanaṃ paṭicca lābho lābhaṃ paṭicca vinicchayo vinicchayaṃ paṭicca chandarāgo chandarāgaṃ paṭicca ajjhosānaṃ ajjhosānaṃ paṭicca pariggaho pariggahaṃ paṭicca macchariyaṃ macchariyaṃ paṭicca ārakkho ārakkhaṃ 1- paṭicca ārakkhādhikaraṇaṃ daṇḍādānasatthādāna- kalahaviggahavivādatuvaṃtuvaṃpesuññamusāvādā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavantīti iti 2- kho panetaṃ vuttaṃ . tadānanda imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ yathā ārakkhādhikaraṇaṃ daṇḍādānasatthādāna- kalahaviggahavivādatuvaṃtuvaṃpesuññamusāvādā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti 3-. {59.1} Ārakkho ca hi ānanda nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici . sabbaso ārakkhe asati ārakkhanirodhā api nu kho daṇḍādānasatthādānakalahaviggahavivādatuvaṃtuvaṃpesuññamusāvādā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhaveyyunti . no hetaṃ bhante . tasmātihānanda eseva hetu etaṃ nidānaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. ārakkhaṃ paṭiccāti pāṭhadvayaṃ natthi. 2 Ma. Yu. iti kho panetaṃ @vuttaṃ .pe. veditabbaṃ yathāti ime pāṭhā natthi. 3 Ma. Yu. sambhavantīti @ito kho panetaṃ veditabbaṃ yathā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page70.

Esa samudayo esa paccayo daṇḍādānasatthādānakalahaviggaha- vivādatuvaṃtuvaṃpesuññamusāvādānaṃ anekesaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ sambhavāya yadidaṃ ārakkho. {59.2} Macchariyaṃ paṭicca ārakkhoti iti kho panetaṃ vuttaṃ. Tadānanda 1- imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ yathā macchariyaṃ paṭicca ārakkho . Macchariyañca hi ānanda nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici . sabbaso macchariye asati macchariyanirodhā api nu kho ārakkho paññāyethāti . no hetaṃ bhante . Tasmātihānanda eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo ārakkhassa yadidaṃ macchariyaṃ. {59.3} Pariggahaṃ paṭicca macchariyanti iti kho panetaṃ vuttaṃ. Tadānanda imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ yathā pariggahaṃ paṭicca macchariyaṃ . Pariggaho ca hi ānanda nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici . sabbaso pariggahe asati pariggahanirodhā api nu kho macchariyaṃ paññāyethāti . no hetaṃ bhante . Tasmātihānanda eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo macchariyassa yadidaṃ pariggaho. {59.4} Ajjhosānaṃ paṭicca pariggahoti iti kho panetaṃ vuttaṃ. Tadānanda imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ yathā ajjhosānaṃ paṭicca pariggaho . ajjhosānañca hi ānanda nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici . sabbaso ajjhosāne asati ajjhosānanirodhā api nu kho pariggaho @Footnote: 1 Po. tasmātihānanda.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page71.

Paññāyethāti . no hetaṃ bhante . tasmātihānanda eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo pariggahassa yadidaṃ ajjhosānaṃ. {59.5} Chandarāgaṃ paṭicca ajjhosānanti iti kho panetaṃ vuttaṃ . tadānanda imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ yathā chandarāgaṃ paṭicca ajjhosānaṃ . chandarāgo ca hi ānanda nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici . sabbaso chandarāge asati chandarāganirodhā api nu kho ajjhosānaṃ paññāyethāti . no hetaṃ bhante . tasmātihānanda eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo ajjhosānassa yadidaṃ chandarāgo. {59.6} Vinicchayaṃ paṭicca chandarāgoti iti kho panetaṃ vuttaṃ. Tadānanda imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ yathā vinicchayaṃ paṭicca chandarāgo . vinicchayo ca hi ānanda nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici . sabbaso vinicchaye asati vinicchayanirodhā api nu kho chandarāgo paññāyethāti . no hetaṃ bhante . tasmātihānanda eseva hetu etaṃ didānaṃ esa samudayo esa paccayo chandarāgassa yadidaṃ vinicchayo. {59.7} Lābhaṃ paṭicca vinicchayoti iti kho panetaṃ vuttaṃ . Tadānanda imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ yathā lābhaṃ paṭicca vinicchayo . lābho ca hi ānanda nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici . sabbaso lābhe asati lābhanirodhā api nu kho vinicchayo paññāyethāti . no

--------------------------------------------------------------------------------------------- page72.

Hetaṃ bhante . tasmātihānanda eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo vinicchayassa yadidaṃ lābho. {59.8} Pariyesanaṃ paṭicca lābhoti iti kho panetaṃ vuttaṃ . Tadānanda imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ yathā pariyesanaṃ paṭicca lābho . pariyesanā ca hi ānanda nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici . sabbaso pariyesanāya asati pariyesanānirodhā api nu kho lābho paññāyethāti . no hetaṃ bhante . tasmātihānanda eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo lābhassa yadidaṃ pariyesanā. {59.9} Taṇhaṃ paṭicca pariyesanāti iti kho panetaṃ vuttaṃ . Tadānanda imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ yathā taṇhaṃ paṭicca pariyesanā . taṇhā ca hi ānanda nābhavissa sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici seyyathīdaṃ kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā . sabbaso taṇhāya asati taṇhānirodhā api nu kho pariyesanā paññāyethāti . no hetaṃ bhante . tasmātihānanda eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo pariyesanāya yadidaṃ taṇhā. [60] Iti kho ānanda ime dve dhammā dvayena vedanāya ekasamosaraṇā bhavanti. {60.1} Phassapaccayā vedanāti iti kho panetaṃ vuttaṃ . Tadānanda imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ yathā phassapaccayā vedanā 1- . phasso ca hi ānanda nābhavissa sabbena @Footnote: 1 Ma. vedanāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page73.

Sabbaṃ sabbathā sabbaṃ kassaci kimhici seyyathīdaṃ cakkhusamphasso sotasamphasso ghānasamphasso jivhāsamphasso kāyasamphasso manosamphasso . sabbaso phasse asati phassanirodhā api nu kho vedanā paññāyethāti . no hetaṃ bhante . tasmātihānanda eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo vedanāya yadidaṃ phasso. {60.2} Nāmarūpapaccayā phassoti iti kho panetaṃ vuttaṃ. Tadānanda imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ yathā nāmarūpapaccayā phasso . Yehi ānanda ākārehi yehi liṅgehi yehi nimittehi yehi uddesehi nāmakāyassa paññatti hoti tesu ākāresu tesu liṅgesu tesu nimittesu tesu uddesesu asati api nu kho rūpakāye adhivacanasamphasso paññāyethāti . no hetaṃ bhante . yehi ānanda ākārehi yehi liṅgehi yehi nimittehi yehi uddesehi rūpakāyassa paññatti hoti tesu ākāresu tesu liṅgesu tesu nimittesu tesu uddesesu asati api nu kho nāmakāye paṭighasamphasso paññāyethāti . no hetaṃ bhante . yehi ānanda ākārehi yehi liṅgehi yehi nimittehi yehi uddesehi nāmakāyassa ca rūpakāyassa ca paññatti hoti tesu ākāresu tesu liṅgesu tesu nimittesu tesu uddesesu asati api nu kho adhivacanasamphasso vā paṭighasamphasso vā paññāyethāti . No hetaṃ bhante . yehi ānanda ākārehi yehi liṅgehi yehi nimittehi yehi uddesehi nāmarūpassa paññatti hoti tesu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page74.

Ākāresu tesu liṅgesu tesu nimittesu tesu uddesesu asati api nu kho phasso paññāyethāti . no hetaṃ bhante . Tasmātihānanda eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo phassassa yadidaṃ nāmarūpaṃ. {60.3} Viññāṇapaccayā nāmarūpanti iti kho panetaṃ vuttaṃ . Tadānanda imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ yathā viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ . viññāṇañca hi ānanda mātu kucchismiṃ na okkamissatha api nu kho nāmarūpaṃ mātu kucchismiṃ samucchijjissathāti. No hetaṃ bhante. Viññāṇañca hi ānanda mātu kucchismiṃ okkamitvā vokkamissatha api nu kho nāmarūpaṃ itthattāya abhinibbattissathāti . no hetaṃ bhante . viññāṇañca hi ānanda daharasseva sato vocchijjissatha kumārakassa vā kumārikāya vā api nu kho nāmarūpaṃ vuḍḍhiṃ viruḷhiṃ vepullaṃ āpajjissathāti . no hetaṃ bhante . tasmātihānanda eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo nāmarūpassa yadidaṃ viññāṇaṃ. {60.4} Nāmarūpapaccayā viññāṇanti iti kho panetaṃ vuttaṃ . Tadānanda imināpetaṃ pariyāyena veditabbaṃ yathā nāmarūpapaccayā viññāṇaṃ . viññāṇañca hi ānanda nāmarūpe patiṭṭhaṃ na labhiṃssatha api nu kho āyatiṃ jātijarāmaraṇadukkhasamudayasambhavo paññāyethāti . No hetaṃ bhante . tasmātihānanda eseva hetu etaṃ nidānaṃ esa samudayo esa paccayo viññāṇassa yadidaṃ nāmarūpaṃ . ettāvatā kho @Footnote: 1 Yu. mātukucchiṃ. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page75.

Ānanda jāyetha vā jīyetha vā mīyetha vā cavetha vā upapajjetha vā. Ettāvatā kho adhivacanapatho ettāvatā niruttipatho ettāvatā paññattipatho ettāvatā paññāvacaraṃ ettāvatā vaṭṭaṃ vattati . Itthattaṃ paññāpanāya yadidaṃ nāmarūpaṃ saha viññāṇena. [1]- [61] Kittāvatā ca ānanda attānaṃ paññapento paññapeti 2-. Rūpiṃ vā hi ānanda parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti rūpī me paritto attāti . rūpiṃ vā hi ānanda anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti rūpī me ananto attāti . arūpiṃ vā hi ānanda parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti arūpī me paritto attāti . arūpiṃ vā hi ānanda anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti arūpī me ananto attāti. {61.1} Tatrānanda yo so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti etarahi vā so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti tathābhāviṃ 3- vā so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmīti iti vā panassa hoti. Evaṃ santaṃ kho ānanda rūpiṃ parittattānudiṭṭhi anusetīti iccālaṃ vacanāya. {61.2} Tatrānanda yo so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti etarahi vā so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti tathābhāviṃ 4- vā so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti @Footnote: 1 Sī. Ma. aññamaññapaccayatā pavattati. 2 paññāpento paññāpetītipi pāṭho. @3-4 Ma. Yu. tattha bhāviṃ. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page76.

Atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmīti iti vā panassa hoti . evaṃ santaṃ kho ānanda rūpiṃ anantattānudiṭṭhi anusetīti iccālaṃ vacanāya. {61.3} Tatrānanda yo so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti etarahi vā so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti tathābhāviṃ vā so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ paññapento paññapeti atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmīti iti vā panassa hoti . evaṃ santaṃ kho ānanda arūpiṃ parittattānudiṭṭhi anusetīti iccālaṃ vacanāya. {61.4} Tatrānanda yo so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti etarahi vā so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti tathābhāviṃ vā so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ paññapento paññapeti atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmīti iti vā panassa hoti. Evaṃ santaṃ kho ānanda arūpiṃ anantattānudiṭṭhi anusetīti iccālaṃ vacanāya. Ettāvatā kho ānanda attānaṃ paññapento paññapetīti. [62] Kittāvatā ca ānanda attānaṃ na paññapento na paññapeti . rūpiṃ vā hi ānanda parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti rūpī me paritto attāti . rūpiṃ vā hi ānanda anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti rūpī me ananto attāti . arūpiṃ vā hi ānanda parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti arūpī me paritto attāti . arūpiṃ vā hi ānanda @Footnote: 1 Ma. Yu. paññapeti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page77.

Anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti arūpī me ananto attāti. {62.1} Tatrānanda yo so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti etarahi vā so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti tathābhāviṃ vā so rūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmīti iti vā panassa na hoti . evaṃ santaṃ kho ānanda rūpiṃ parittattānudiṭṭhi nānusetīti iccālaṃ vacanāya. {62.2} Tatrānanda yo so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti etarahi vā so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti tathābhāviṃ vā so rūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmīti iti vā panassa na hoti . evaṃ santaṃ kho ānanda rūpiṃ anantattānudiṭṭhi nānusetīti iccālaṃ vacanāya. {62.3} Tatrānanda yo so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti etarahi vā so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti tathābhāviṃ vā so arūpiṃ parittaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmīti iti vā panassa na hoti . evaṃ santaṃ kho ānanda arūpiṃ parittattānudiṭṭhi nānusetīti iccālaṃ vacanāya. {62.4} Tatrānanda yo so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti etarahi vā so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento

--------------------------------------------------------------------------------------------- page78.

Na paññapeti tathābhāviṃ vā so arūpiṃ anantaṃ attānaṃ na paññapento na paññapeti atathaṃ vā pana santaṃ tathattāya upakappessāmīti iti vā panassa na hoti . evaṃ santaṃ kho ānanda arūpiṃ anantattānudiṭṭhi nānusetīti iccālaṃ vacanāya . ettāvatā kho ānanda attānaṃ na paññapento na paññapetīti. [63] Kittāvatā ca ānanda attānaṃ samanupassamāno samanupassati . vedanaṃ vā hi ānanda attānaṃ samanupassamāno samanupassati vedanā me attāti na heva kho me vedanā attā appaṭisaṃvedano me attāti [1]- . na heva kho me vedanā attā nopi appaṭisaṃvedano me attā attā me vedayati vedanādhammo hi me attāti iti vā hi ānanda attānaṃ samanupassamāno samanupassati. {63.1} Tatrānanda yo so evamāha vedanā me attāti so evamassa vacanīyo tisso kho imā āvuso vedanā sukhā vedanā dukkhā vedanā adukkhamasukhā vedanā imāsaṃ kho tvaṃ tissannaṃ vedanānaṃ katamaṃ attato samanupassasīti . yasmiṃ ānanda samaye sukhaṃ vedanaṃ vedeti neva tasmiṃ samaye dukkhaṃ vedanaṃ vedeti na adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedeti sukhaṃyeva tasmiṃ samaye vedanaṃ vedeti. Yasmiṃ ānanda samaye dukkhaṃ vedanaṃ vedeti neva tasmiṃ samaye sukhaṃ vedanaṃ vedeti na adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedeti dukkhaṃyeva tasmiṃ samaye vedanaṃ vedeti . yasmiṃ ānanda samaye adukkhamasukhaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. iti vā hi ānanda samanupassamāno samanupassati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page79.

Vedanaṃ vedeti neva tasmiṃ samaye sukhaṃ vedanaṃ vedeti na dukkhaṃ vedanaṃ vedeti adukkhamasukhaṃyeva tasmiṃ samaye vedanaṃ vedeti. {63.2} Sukhāpi kho ānanda vedanā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā . Dukkhāpi kho ānanda vedanā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā . adukkhamasukhāpi kho ānanda vedanā aniccā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā . tassa sukhaṃ vedanaṃ vedayamānassa eso me attāti hoti tassāyeva sukhāya vedanāya nirodhā byagā me attāti hoti . dukkhaṃ vedanaṃ vedayamānassa eso me attāti hoti . tassāyeva dukkhāya vedanāya nirodhā byagā me attāti hoti . adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayamānassa eso me attāti hoti tassāyeva adukkhamasukhāya vedanāya nirodhā byagā me attāti hoti. Iti so diṭṭhe va dhamme aniccaṃ sukhadukkhavokiṇṇaṃ uppādavayadhammaṃ attānaṃ samanupassamāno samanupassati yo so evamāha vedanā me attāti . tasmātihānanda etenapetaṃ nakkhamati vedanā me attāti samanupassituṃ {63.3} tatrānanda yo so evamāha na heva kho me vedanā attā appaṭisaṃvedano me attāti so evamassa vacanīyo yattha panāvuso sabbaso vedayitaṃ atthi 1- api nu kho tattha asmīti 2- @Footnote: 1 Ma. Yu. natthi. 2 Ma. ayamahamasmīti. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page80.

Siyāti . no hetaṃ bhante . tasmātihānanda etenapetaṃ nakkhamati na heva kho me vedanā attā appaṭisaṃvedano me attāti samanupassituṃ. {63.4} Tatrānanda yo so evamāha na heva kho me vedanā attā nopi appaṭisaṃvedano [1]- attā attā me vedayati vedanādhammo hi me attāti . so evamassa vacanīyo vedanā ca hi āvuso sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ aparisesā nirujjheyyuṃ sabbaso vedanāya asati vedanānirodhā api nu kho tattha ahamasmīti 2- siyāti. No hetaṃ bhante. Tasmātihānanda etenapetaṃ nakkhamati na heva kho me vedanā attā nopi appaṭisaṃvedano [3]- attā attā me vedayati vedanādhammo hi me attāti samanupassituṃ. [64] Yato kho ānanda bhikkhu neva vedanaṃ attānaṃ samanupassati nopi appaṭisaṃvedanaṃ attānaṃ samanupassati nopi attā [4]- vedayati vedanādhammo hi me attāti samanupassati . So evaṃ samanupassanto 5- na 6- kiñci loke upādiyati anupādiyañca na paritassati aparitassaṃ paccattaññeva parinibbāyati khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānāti . evaṃ vimuttaṃ 7- kho ānanda bhikkhuṃ yo evaṃ vadeyya hoti tathāgato parammaraṇā itisā diṭṭhīti 8- tadakallaṃ . na hoti tathāgato parammaraṇā @Footnote:1-3-4 Ma. Yu. me. 2 Yu. ayamahamasmīti. 5 Ma. nasamanupassanto. @Yu. asamanupassanto. 6 Ma. na ca. 7 Ma. Yu. vimuttacittaṃ. @8 itissa diṭṭhītītipi pāṭho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page81.

Itisā diṭṭhīti tadakallaṃ . hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇā itisā diṭṭhīti tadakallaṃ . neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇā itisā diṭṭhīti tadakallaṃ . taṃ kissa hetu . Yāvatānanda adhivacanaṃ yāvatā adhivacanapatho yāvatā niruttipatho 1- yāvatā paññatti yāvatā paññattipatho yāvatā paññāpanaṃ yāvatā paññāvacaraṃ yāvatā vaṭṭaṃ vattati tāvatā vaṭṭaṃ vattati tadabhiññā vimutto bhikkhu tadabhiññā vimuttaṃ bhikkhuṃ na jānāti na passati itisā diṭṭhīti tadakallaṃ. [65] Satta kho imā 2- ānanda viññāṇaṭṭhitiyo dve āyatanāni . katamā satta . santānanda sattā nānattakāyā nānattasaññino seyyathāpi manussā ekacce ca devā ekacce ca vinipātikā ayaṃ paṭhamā viññāṇaṭṭhiti . santānanda sattā nānattakāyā ekattasaññino seyyathāpi devā brahmakāyikā paṭhamābhinibbattā catuapāyikā 3- sattā ca ayaṃ dutiyā viññāṇaṭṭhiti. Santānanda sattā ekattakāyā nānattasaññino seyyathāpi devā ābhassarā ayaṃ tatiyā viññāṇaṭṭhiti . santānanda sattā ekattakāyā ekattasaññino seyyathāpi devā subhakiṇhā ayaṃ catutthā viññāṇaṭṭhiti . santānanda sattā sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanūpagā ayaṃ pañcamā @Footnote: 1 Ma. Yu. nirutti. 2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi. 3 Ma. Yu. @catuapāyikā sattāti ime dve pāṭhā natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page82.

Viññāṇaṭṭhiti . santānanda sattā sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanūpagā ayaṃ chaṭṭhā viññāṇaṭṭhiti . santānanda sattā sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanūpagā ayaṃ sattamā viññāṇaṭṭhiti . asaññisattāyatanaṃ 1- nevasaññānāsaññāyatanameva dutiyaṃ. {65.1} Tatrānanda yāyaṃ paṭhamā viññāṇaṭṭhiti nānattakāyā nānattasaññino seyyathāpi manussā ekacce ca devā ekacce ca vinipātikā yo nu kho ānanda tañca pajānāti tassā ca samudayaṃ pajānāti tassā ca atthaṅgamaṃ pajānāti tassā ca assādaṃ pajānāti tassā ca ādīnavaṃ pajānāti tassā ca nissaraṇaṃ pajānāti kallaṃ nu tena tadabhinanditunti . no hetaṃ bhante .pe. tatrānanda yāyaṃ sattamā viññāṇaṭṭhiti sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanūpagā yo nu kho ānanda tañca pajānāti tassā ca samudayaṃ pajānāti tassā ca atthaṅgamaṃ pajānāti tassā ca assādaṃ pajānāti tassā ca ādīnavaṃ pajānāti tassā ca nissaraṇaṃ pajānāti kallaṃ nu tena tadabhinanditunti . no hetaṃ bhante . Tatrānanda yamidaṃ asaññisattāyatanaṃ yo nu kho ānanda tañca pajānāti tassā ca samudayaṃ pajānāti tassā ca atthaṅgamaṃ @Footnote: 1 asaññasattāyatananti vā pāṭho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page83.

Pajānāti tassā ca assādaṃ pajānāti tassā ca ādīnavaṃ pajānāti tassā ca nissaraṇaṃ pajānāti kallaṃ nu tena tadabhinanditunti. No hetaṃ bhante . tatrānanda yamidaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ yo nu kho ānanda tañca pajānāti tassā ca samudayaṃ pajānāti tassā ca atthaṅgamaṃ pajānāti tassā ca assādaṃ pajānāti tassā ca ādīnavaṃ pajānāti tassā ca nissaraṇaṃ pajānāti kallaṃ nu tena tadabhinanditunti . no hetaṃ bhante . yato kho ānanda bhikkhu imāsañca sattannaṃ viññāṇaṭṭhitīnaṃ imesañca dvinnaṃ āyatanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā anupādā vimutto hoti ayaṃ vuccatānanda bhikkhu paññāvimutto. [66] Aṭṭha kho ime ānanda vimokkhā . katame aṭṭha . Rūpī rūpāni passati ayaṃ paṭhamo vimokkho . ajjhattaṃarūpasaññī bahiddhārūpāni passati ayaṃ dutiyo vimokkho . subhanteva adhimutto hoti ayaṃ tatiyo vimokkho . sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamma paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati ayaṃ catuttho vimokkho . sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati ayaṃ pañcamo vimokkho . sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma

--------------------------------------------------------------------------------------------- page84.

Natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati ayaṃ chaṭṭho vimokkho . sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati ayaṃ sattamo vimokkho . sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitaṃ nirodhaṃ upasampajja viharati ayaṃ aṭṭhamo vimokkho . Ime kho ānanda aṭṭha vimokkhā. {66.1} Yato kho ānanda bhikkhu ime aṭṭha vimokkhe anulomaṃpi samāpajjati paṭilomaṃpi samāpajjati anulomapaṭilomaṃpi samāpajjati yatthicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ samāpajjatipi vuṭṭhātipi āsavānañca khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭhe va dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati ayaṃ vuccatānanda bhikkhu ubhatobhāgavimutto. Imāya ca ānanda ubhatobhāgavimuttiyā aññā ubhatobhāgavimutti uttaritarā vā paṇītatarā vā natthīti . idamavoca bhagavā. Attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti. Mahānidānasuttaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ. ---------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page85.

Mahāparinibbānasuttaṃ [67] Evamme sutaṃ . ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate . tena kho pana samayena rājā māgadho ajātasattu vedehiputto vajjiṃ 1- abhiyātukāmo hoti . so evamāha ahaṃ hi me vajjiṃ evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve ucchejjāmi vajjiṃ vināsessāmi vajjiṃ anayabyasanaṃ āpādessāmi vajjinti. {67.1} Athakho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto vassakāraṃ brāhmaṇaṃ magadhamahāmattaṃ āmantesi ehi tvaṃ brāhmaṇa yena bhagavā tenupasaṅkama upasaṅkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirasā vandāhi appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ puccha rājā bhante māgadho ajātasattu vedehiputto bhagavato pāde sirasā vandati appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchatīti evañca vadehi rājā bhante māgadho ajātasattu vedehiputto vajjiṃ abhiyātukāmo so evamāha ahaṃ hi me vajjī evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve ucchejjāmi vajjiṃ vināsessāmi vajjiṃ anayabyasanaṃ āpādessāmi vajjinti yathā ca te bhagavā byākaroti taṃ sādhukaṃ uggahetvā mama āroceyyāsi na hi tathāgatā vitathaṃ bhaṇantīti. {67.2} Evaṃ bhoti kho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto rañño māgadhassa ajātasattussa vedehiputtassa paṭissutvā bhaddāni bhaddāni yānāni yojetvā bhaddaṃ bhaddaṃ yānaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. vajjī. ito paraṃ īdisameva. 2 Ma. ucchecchāmi. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page86.

Abhiruhitvā bhaddehi bhaddehi yānehi rājagahamhā niyyāsi yena gijjhakūṭo pabbato tena pāyāsi yāvatikā yānassa bhūmi yānena gantvā yānā paccorohitvā pattiko va yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinno kho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto bhagavantaṃ etadavoca rājā bho gotama māgadho ajātasattu vedehiputto bhoto gotamassa pāde sirasā vandati appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchati rājā bho gotama māgadho ajātasattu vedehiputto vajjiṃ abhiyātukāmo so evamāha ahaṃ hi me vajjī evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve ucchejjāmi vajjiṃ vināsessāmi vajjiṃ anayabyasanaṃ āpādessāmi vajjinti. [68] Tena kho pana samayena āyasmā ānando bhagavato piṭṭhito ṭhito hoti bhagavantaṃ vījiyamāno 1-. {68.1} Athakho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi kinti te ānanda sutaṃ vajjī abhiṇhasannipātā sannipātabahulāti . Sutaṃ metaṃ bhante vajjī abhiṇhasannipātā sannipātabahulāti . yāvakīvañca ānanda vajjī abhiṇhasannipātā sannipātabahulā bhavissanti 2- vuḍḍhiyeva 2- ānanda @Footnote: 1 Ma. vijayamāno. Yu. vijamāno. 2 abhiṇhasannipātā bhavissanti sannipātabahulātipi @pāṭhakkamena bhavitabbaṃ. 3 Ma. Yu. vuddhiyeva. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page87.

Vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {68.2} Kinti te ānanda sutaṃ vajjī samaggā sannipatanti samaggā vuṭṭhahanti samaggā vajjikaraṇīyāni karontīti . sutaṃ metaṃ bhante vajjī samaggā sannipatanti samaggā vuṭṭhahanti samaggā vajjikaraṇīyāni karontīti . yāvakīvañca ānanda vajjī samaggā sannipatissanti samaggā vuṭṭhahissanti samaggā vajjikaraṇīyāni karissanti vuḍḍhiyeva ānanda vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {68.3} Kinti te ānanda sutaṃ vajjī apaññattaṃ na paññapenti 1- paññattaṃ na samucchindanti yathāpaññatte porāṇe vajjidhamme samādāya vattantīti . sutaṃ metaṃ bhante vajjī apaññattaṃ na paññapenti paññattaṃ na samucchindanti yathāpaññatte porāṇe vajjidhamme samādāya vattantīti . yāvakīvañca ānanda vajjī apaññattaṃ na paññapessanti paññattaṃ na samucchindissanti yathāpaññatte porāṇe vajjidhamme samādāya vattissanti vuḍḍhiyeva ānanda vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {68.4} Kinti te ānanda sutaṃ vajjī ye te vajjīnaṃ vajjimahallakā te sakkaronti garukaronti 2- mānenti pūjenti tesañca sotabbaṃ maññantīti . sutaṃ metaṃ bhante vajjī ye te vajjīnaṃ vajjimahallakā te sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti tesañca sotabbaṃ maññantīti . yāvakīvañca ānanda vajjī ye te vajjīnaṃ @Footnote: 1 paññāpentītipi pāṭho. 2 Ma. garuṃ karonti. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page88.

Vajjimahallakā te sakkarissanti garukarissanti mānessanti pūjessanti tesañca sotabbaṃ maññissanti vuḍḍhiyeva ānanda vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {68.5} Kinti te ānanda sutaṃ vajjī yā tā kulitthiyo kulakumāriyo tā na okkassa pasayha vāsentīti . sutaṃ metaṃ bhante vajjī yā tā kulitthiyo kulakumāriyo tā na okkassa pasayha vāsentīti. Yāvakīvañca ānanda vajjī yā tā kulitthiyo kulakumāriyo tā na okkassa pasayha vāsessanti vuḍḍhiyeva ānanda vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {68.6} Kinti te ānanda sutaṃ vajjī yāni tāni vajjīnaṃ vajjicetiyāni abbhantarāni ceva bāhirāni ca tāni sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti tesañca dinnapubbaṃ katapubbaṃ dhammikaṃ baliṃ no parihāpentīti . sutaṃ metaṃ bhante vajjī yāni tāni vajjī vajjicetiyāni abbhantarāni ceva bāhirāni ca tāni sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti tesañca dinnapubbaṃ katapubbaṃ dhammikaṃ baliṃ no parihāpentīti . Yāvakīvañca ānanda vajjī yāni tāni vajjīnaṃ vajjicetiyāni abbhantarāni ceva bāhirāni ca tāni sakkarissanti garukarissanti mānessanti pūjessanti tesañca dinnapubbaṃ katapubbaṃ dhammikaṃ baliṃ no parihāpessanti vuḍḍhiyeva ānanda vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {68.7} Kinti te ānanda sutaṃ vajjīnaṃ arahantesu dhammikārakkhāvaraṇagutti susaṃvihitā kinti anāgatā ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page89.

Arahanto vijitaṃ āgaccheyyuṃ āgatā ca arahanto vijite phāsuṃ vihareyyunti . sutaṃ metaṃ bhante vajjīnaṃ arahantesu dhammikārakkhāvaraṇagutti susaṃvihitā kinti anāgatā ca arahanto vijitaṃ āgaccheyyuṃ āgatā ca arahanto vijite phāsuṃ vihareyyunti . yāvakīvañca ānanda vajjīnaṃ arahantesu dhammikārakkhāvaraṇagutti susaṃvihitā bhavissati kinti anāgatā ca arahanto vijitaṃ āgaccheyyuṃ āgatā ca arahanto vijite phāsuṃ vihareyyunti vuḍḍhiyeva ānanda vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā no parihānīti. [69] Athakho bhagavā vassakāraṃ brāhmaṇaṃ magadhamahāmattaṃ āmantesi ekamidāhaṃ brāhmaṇa samayaṃ vesāliyaṃ viharāmi sārandade cetiye tatrāhaṃ vajjīnaṃ ime satta aparihāniye dhamme desesiṃ yāvakīvañca brāhmaṇa ime satta aparihāniyā dhammā vajjīsu ṭhassanti imesu ca sattasu aparihāniyesu dhammesu vajjī sandississanti vuḍḍhiyeva brāhmaṇa vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā no parihānīti. {69.1} Evaṃ vutte vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto bhagavantaṃ etadavoca ekamekenapi bho gotama aparihāniyena dhammena samannāgatānaṃ vajjīnaṃ vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā no parihāni ko pana vādo sattahi aparihāniyehi dhammehi akaraṇīyā ca 1- bho gotama vajjī raññā māgadhena ajātasattunā vedehiputtena yadidaṃ yuddhassa aññatra upalāpanāya aññatra mithubhedāya handa cadāhi mayaṃ bho gotama @Footnote: 1 Ma. Yu. va.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page90.

Gacchāma bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyāti . yassadāni tvaṃ brāhmaṇa kālaṃ maññasīti . athakho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. [70] Athakho bhagavā acirapakkante vassakāre brāhmaṇe magadhamahāmatte āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi gaccha tvaṃ ānanda yāvatikā bhikkhū rājagahaṃ upanissāya viharanti te sabbe upaṭṭhānasālāyaṃ sannipātehīti . evaṃ bhanteti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissutvā yāvatikā bhikkhū rājagahaṃ upanissāya viharanti te sabbe upaṭṭhānasālāyaṃ sannipātetvā yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi . ekamantaṃ ṭhito kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca sannipatito bhante bhikkhusaṅgho yassadāni bhante bhagavā kālaṃ maññasīti. {70.1} Athakho bhagavā uṭṭhāyāsanā yena upaṭṭhānasālā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi . nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi satta vo bhikkhave aparihāniye dhamme desessāmi taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū abhiṇhasannipātā sannipātabahulā bhavissanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {70.2} Yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū samaggā sannipatissanti samaggā vuṭṭhahissanti samaggā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page91.

Saṅghakaraṇīyāni karissanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {70.3} Yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū apaññattaṃ na paññapessanti paññattaṃ na samucchindissanti yathāpaññattesu sikkhāpadesu samādāya vattissanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {70.4} Yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghaparināyakā te sakkarissanti garukarissanti mānessanti pūjessanti tesañca sotabbaṃ maññissanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {70.5} Yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū uppannāya taṇhāya ponobbhavikāya na vasaṃ gacchissanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {70.6} Yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū āraññakesu senāsanesu sāpekkhā bhavissanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {70.7} Yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū paccattaññeva satiṃ upaṭṭhapessanti kinti anāgatā ca pesalā sabrahmacārī āgaccheyyuṃ āgatā ca pesalā sabrahmacārī phāsuṃ 1- vihareyyunti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {70.8} Yāvakīvañca bhikkhave ime satta aparihāniyā dhammā bhikkhūsu ṭhassanti imesu ca sattasu aparihāniyesu dhammesu bhikkhū sandississanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni 2-. @Footnote: 1 Ma. phāsu. 2 no parihānītītipi pāṭhena pana bhavitabbaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page92.

[71] Aparepi vo 1- bhikkhave satta aparihāniye dhamme desessāmi taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. {71.1} Bhagavā etadavoca yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū na kammārāmā bhavissanti na kammaratā na kammārāmataṃ anuyuttā vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {71.2} Yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū na bhassārāmā bhavissanti na bhassaratā na bhassārāmataṃ anuyuttā vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {71.3} Yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū na niddārāmā bhavissanti na niddāratā na niddārāmataṃ anuyuttā vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {71.4} Yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū na saṅgaṇikārāmā bhavissanti na saṅgaṇikāratā na saṅgaṇikārāmataṃ anuyuttā vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {71.5} Yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū na pāpicchā bhavissanti na pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṃ gatā vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {71.6} Yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū na pāpamittā bhavissanti na pāpasahāyā na pāpasampavaṅkarā vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {71.7} Yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū na oramattakena visesādhigamena antarā vosānaṃ āpajjissanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {71.8} Yāvakīvañca bhikkhave ime satta aparihāniyā dhammā @Footnote: 1 Sī. Yu. kho. sabbattha īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page93.

Bhikkhūsu ṭhassanti imesu ca sattasu aparihāniyesu dhammesu bhikkhū sandississanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. [72] Aparepi vo bhikkhave satta aparihāniye dhamme desessāmi taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū saddhā bhavissanti .pe. hirimanā bhavissanti . Ottappī bhavissanti . bahussutā bhavissanti . āraddhaviriyā bhavissanti . upaṭṭhitassatī bhavissanti . paññavanto bhavissanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni . yāvakīvañca bhikkhave ime satta aparihāniyā dhammā bhikkhūsu ṭhassanti imesu ca sattasu aparihāniyesu dhammesu bhikkhū sandississanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. [73] Aparepi vo bhikkhave satta aparihāniye dhamme desessāmi taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. {73.1} Bhagavā etadavoca yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū satisambojjhaṅgaṃ bhāvessanti .pe. dhammavicayasambojjhaṅgaṃ bhāvessanti . viriyasambojjhaṅgaṃ bhāvessanti . pītisambojjhaṅgaṃ bhāvessanti . passaddhisambojjhaṅgaṃ bhāvessanti . samādhisambojjhaṅgaṃ bhāvessanti . upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāvessanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page94.

Vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {73.2} Yāvakīvañca bhikkhave ime satta aparihāniyā dhammā bhikkhūsu ṭhassanti imesu ca sattasu aparihāniyesu dhammesu bhikkhū sandississanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. [74] Aparepi vo bhikkhave satta aparihāniye dhamme desessāmi taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū aniccasaññaṃ bhāvessanti .pe. anattasaññaṃ bhāvessanti . asubhasaññaṃ bhāvessanti . ādīnavasaññaṃ bhāvessanti . Pahānasaññaṃ bhāvessanti . virāgasaññaṃ bhāvessanti . nirodhasaññaṃ bhāvessanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni . Yāvakīvañca bhikkhave ime satta aparihāniyā dhammā bhikkhūsu ṭhassanti imesu ca sattasu aparihāniyesu dhammesu bhikkhū sandississanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. [75] Aparepi vo bhikkhave cha aparihāniye dhamme desessāmi taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. {75.1} Bhagavā etadavoca yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhapessanti sabrahmacārīsu āvi ceva raho ca vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {75.2} Yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū mettaṃ vacīkammaṃ paccupaṭṭhapessanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page95.

.pe. Mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhapessanti sabrahmacārīsu āvi ceva raho ca vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {75.3} Yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū ye te lābhā dhammikā dhammaladdhā antamaso pattapariyāpannamattaṃpi tathārūpehi lābhehi na 1- appaṭivibhattabhogī bhavissanti sīlavantehi sabrahmacārīhi sādhāraṇabhogī vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {75.4} Yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū yāni tāni sīlāni akhaṇḍāni acchiddāni asabalāni akammāsāni bhujissāni viññūpasatthāni aparāmaṭṭhāni samādhisaṃvattanikāni tathārūpesu sīlesu sīlasāmaññagatā viharissanti sabrahmacārīhi āvi ceva raho ca vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ paṭikaṅkhā no parihāni. {75.5} Yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū yāyaṃ diṭṭhi ariyā niyyānikā niyyāti takkarassa sammādukkhakkhayāya tathārūpāya diṭṭhiyā diṭṭhisāmaññagatā viharissanti sabrahmacārīhi āvi ceva raho ca vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {75.6} Yāvakīvañca bhikkhave ime cha aparihāniyā dhammā bhikkhūsu ṭhassanti imesu ca chasu aparihāniyesu dhammesu bhikkhū sandississanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihānīti. {75.7} Tatrapi sudaṃ bhagavā rājagahe viharanto gijjhakūṭe pabbate etadeva bahulaṃ bhikkhūnaṃ dhammiṃ kathaṃ karoti iti sīlaṃ iti samādhi iti paññā sīlaparibhāvito samādhi mahapphalo hoti mahānisaṃso samādhiparibhāvitā @Footnote: 1 Ma. Yu. nasaddo natthi. atireko bhaveyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page96.

Paññā mahapphalā hoti mahānisaṃsā paññāparibhāvitaṃ cittaṃ sammadeva āsavehi vimuccati seyyathīdaṃ kāmāsavā bhavāsavā 1- avijjāsavāti. [76] Athakho bhagavā rājagahe yathābhirantaṃ viharitvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi āyāmānanda yena ambalaṭṭhikā tenupasaṅkamissāmāti. Evaṃ bhanteti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi . athakho bhagavā mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena ambalaṭṭhikā tadavasari . tatra sudaṃ bhagavā ambalaṭṭhikāyaṃ viharati rājāgārake . tatrapi sudaṃ bhagavā ambalaṭṭhikāyaṃ viharanto rājāgārake etadeva bahulaṃ bhikkhūnaṃ dhammiṃ kathaṃ karoti itipi sīlaṃ itipi samādhi itipi paññā sīlaparibhāvito samādhi mahapphalo hoti mahānisaṃso samādhiparibhāvitā paññā mahapphalā hoti mahānisaṃsā paññāparibhāvitaṃ cittaṃ sammadeva āsavehi vimuccati seyyathīdaṃ kāmāsavā bhavāsavā avijjāsavāti. [77] Athakho bhagavā ambalaṭṭhikāyaṃ yathābhirantaṃ viharitvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi āyāmānanda yena nāḷandā tenupasaṅkamissāmāti . evaṃ bhanteti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi . athakho bhagavā mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena nāḷandā tadavasari . tatra sudaṃ bhagavā nāḷandāyaṃ viharati @Footnote: 1 ito paraṃ pāyato diṭṭhāsavāti dissati suttantanayena pana tayo āsavā ñātabbā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page97.

Pāvādikambavane. {77.1} Athakho āyasmā sārīputto yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sārīputto bhagavantaṃ etadavoca evaṃ pasanno ahaṃ bhante bhagavati na cāhu na ca bhavissati na cetarahi vijjati añño samaṇo vā brāhmaṇo vā bhagavatā bhiyyobhiññātaro yadidaṃ sambodhiyanti . uḷārā kho te ayaṃ sārīputta āsabhivācā 1- bhāsitā ekaṃso gahito sīhanādo nadito evaṃ pasanno ahaṃ bhante bhagavati na cāhu na ca bhavissati na cetarahi vajjati añño samaṇo vā brāhmaṇo vā bhagavatā bhiyyobhiññātaro yadidaṃ sambodhiyanti {77.2} kiṃ nu 2- sārīputta ye te ahesuṃ atītamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā sabbe te bhagavanto cetasā ceto paricca viditā evaṃsīlā te bhagavanto ahesuṃ itipi evaṃdhammā . evaṃpaññā . Evaṃvihārī . evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipīti . no hetaṃ bhanteti 3-. {77.3} Kiṃ pana [4]- sārīputta ye te bhavissanti anāgatamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā sabbe te bhagavanto cetasā ceto paricca viditā evaṃsīlā te bhagavanto bhavissanti itipi evaṃdhammā . evaṃpaññā . Evaṃvihārī . evaṃvimuttā te bhagavanto bhavissanti itipīti . no hetaṃ bhanteti. {77.4} Kiṃ pana sārīputta te ahaṃ etarahi arahaṃ sammāsambuddho cetasā ceto paricca vidito evaṃsīlo bhagavā @Footnote: 1 Ma. Yu. āsabhī vācā. 2 Ma. te. 3 Ma. Yu. itisaddo natthi. sabbattha @īdisameva. 4 Ma. te. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page98.

Itipi evaṃdhammo . evaṃpañño . evaṃvihārī . evaṃvimutto bhagavā itipīti . no hetaṃ bhanteti . ettha ca hi 1- te sārīputta atītānāgatapaccuppannesu arahantesu sammāsambuddhesu cetopariññāya ñāṇaṃ 2- natthi atha kiñcetarahi te ayaṃ sārīputta uḷārā āsabhivācā bhāsitā ekaṃso gahito sīhanādo nadito evaṃ pasanno ahaṃ bhante bhagavati na cāhu na ca bhavissati na cetarahi vijjati añño samaṇo vā brāhmaṇo vā bhagavatā bhiyyobhiññātaro yadidaṃ sambodhiyanti. {77.5} Na kho me bhante atītānāgatapaccuppannesu arahantesu sammāsambuddhesu cetopariññāya ñāṇaṃ atthi apica [3]- dhammanvayo vidito seyyathāpi bhante rañño paccantimaṃ nagaraṃ daḷhadvāraṃ 4- daḷhapākāratoraṇaṃ ekadvāraṃ tatrassa dovāriko paṇḍito viyatto medhāvī añātānaṃ 5- nivāretā ñātānaṃ pavesetā so tassa nagarassa samantā anucariyāya 6- pathaṃ anukkamamāno na passeyya pākārasandhiṃ vā pākāravivaraṃ vā antamaso biḷāranikkhamanamattaṃpi 7- na passeyya tassa evamassa ye kho keci oḷārikā pāṇā imaṃ nagaraṃ pavisanti vā nikkhamanti vā sabbe te iminā dvārena pavisanti vā nikkhamanti vāti evameva kho me bhante dhammanvayo vidito ye te bhante ahesuṃ atītamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā @Footnote: 1 Sī. Ma. Yu. ettheva hi. 2 Sī. cetopariññāṇaṃ. Ma. Yu. cetopariyañāṇaṃ. @3 Ma. me. 4 Sī. Ma. Yu. dalhuddāpaṃ. 5 Ma. Yu. aññātānaṃ. 6 Ma. Yu. @anupariyāya. 7 Sī. Ma. Yu. vilāranissakkanamattampi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page99.

Sabbe te bhagavanto pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe catūsu satipaṭṭhānesu supatiṭṭhitacittā satta bojjhaṅge yathābhūtaṃ bhāvetvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhiṃsu yepi te bhante bhavissanti anāgatamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā sabbe te bhagavanto pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe catūsu satipaṭṭhānesu supatiṭṭhitacittā satta bojjhaṅge yathābhūtaṃ bhāvetvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhissanti bhagavāpi bhante etarahi arahaṃ sammāsambuddho pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe catūsu satipaṭṭhānesu supatiṭṭhitacitto satta bojjhaṅge yathābhūtaṃ bhāvetvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti. {77.6} Tatrapi sudaṃ bhagavā nāḷandāyaṃ viharanto pāvādikambavane etadeva bahulaṃ bhikkhūnaṃ dhammiṃ kathaṃ karoti itipi sīlaṃ itipi samādhi itipi paññā sīlaparibhāvito samādhi mahapphalo hoti mahānisaṃso samādhiparibhāvitā paññā mahapphalā hoti mahānisaṃsā paññāparibhāvitaṃ cittaṃ sammadeva āsavehi vimuccati seyyathīdaṃ kāmāsavā bhavāsavā avijjāsavāti. [78] Athakho bhagavā nāḷandāyaṃ yathābhirantaṃ viharitvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi āyāmānanda yena pāṭaligāmo tenupasaṅkamissāmāti . evaṃ bhanteti kho āyasmā ānando bhagavato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page100.

Paccassosi . athakho bhagavā mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena pāṭaligāmo tadavasari . assosuṃ kho pāṭaligāmiyā 1- upāsakā bhagavā kira pāṭaligāmaṃ anuppattoti . athakho pāṭaligāmiyā upāsakā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu . ekamantaṃ nisinnā kho pāṭaligāmiyā upāsakā bhagavantaṃ etadavocuṃ adhivāsetu no bhante bhagavā āvasathāgāranti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. {78.1} Athakho pāṭaligāmiyā upāsakā bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena āvasathāgāraṃ tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā sabbasantharitaṃ 2- santhataṃ āvasathāgāraṃ santharitvā āsanāni paññapetvā udakamaṇikaṃ 3- patiṭṭhāpetvā telappadīpaṃ āropetvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu . ekamantaṃ ṭhitā kho pāṭaligāmiyā upāsakā bhagavantaṃ etadavocuṃ sabbasantharitaṃ santhataṃ bhante āvasathāgāraṃ āsanāni paññattāni udakamaṇiko patiṭṭhāpito telappadīpo āropito yassadāni bhante bhagavā kālaṃ maññatīti. {78.2} Athakho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ 4- nivāsetvā pattacīvaraṃ ādāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena yena āvasathāgāraṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā pāde pakkhāletvā āvasathāgāraṃ pavisitvā majjhimaṃ @Footnote: 1 Ma. pāṭaligāmikā. ito paraṃ īdisameva. 2 Sī. Ma. Yu. sabbasanthariṃ. 3 Yu. @udakamaṇiṃ. 4 Ma. sāyaṇhasamayaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page101.

Thambhaṃ nissāya puratthābhimukho nisīdi . bhikkhusaṅghopi kho pāde pakkhāletvā āvasathāgāraṃ pavisitvā pacchimabhittiṃ nissāya puratthābhimukho nisīdi bhagavantaññeva purakkhatvā . pāṭaligāmiyāpi kho upāsakā pāde pakkhāletvā āvasathāgāraṃ pavisitvā puratthimabhittiṃ nissāya pacchimābhimukhā nisīdiṃsu bhagavantaññeva purakkhatvā. [79] Athakho bhagavā pāṭaligāmiye upāsake āmantesi pañcime gahapatayo ādīnavā dussīlassa sīlavipattiyā . katame pañca . idha gahapatayo dussīlo sīlavipanno pamādādhikaraṇaṃ mahatiṃ bhogajāniṃ nigacchati ayaṃ paṭhamo ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā. {79.1} Puna caparaṃ gahapatayo dussīlassa sīlavipannassa pāpako kittisaddo abbhuggacchati ayaṃ dutiyo ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā. {79.2} Puna caparaṃ gahapatayo dussīlo sīlavipanno yaññadeva parisaṃ upasaṅkamati yadi khattiyaparisaṃ yadi brāhmaṇaparisaṃ yadi gahapatiparisaṃ yadi samaṇaparisaṃ avisārado upasaṅkamati maṅkubhūto ayaṃ tatiyo ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā. {79.3} Puna caparaṃ gahapatayo dussīlo sīlavipanno sammūḷho kālaṃ karoti ayaṃ catuttho ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā. {79.4} Puna caparaṃ gahapatayo dussīlo sīlavipanno kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati ayaṃ pañcamo ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā . ime kho gahapatayo pañca ādīnavā dussīlassa sīlavipattiyā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page102.

[80] Pañcime gahapatayo ānisaṃsā sīlavato sīlasampadāya . Katame pañca . idha gahapatayo sīlavā sīlasampanno appamādādhikaraṇaṃ mahantaṃ bhogakkhandhaṃ adhigacchati ayaṃ paṭhamo ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya. {80.1} Puna caparaṃ gahapatayo sīlavato sīlasampannassa kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchati ayaṃ dutiyo ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya. {80.2} Puna caparaṃ gahapatayo sīlavā sīlasampanno yaññadeva parisaṃ upasaṅkamati yadi khattiyaparisaṃ yadi brāhmaṇaparisaṃ yadi gahapatiparisaṃ yadi samaṇaparisaṃ visārado upasaṅkamati amaṅkubhūto ayaṃ tatiyo ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya. {80.3} Puna caparaṃ gahapatayo sīlavā sīlasampanno asammūḷho kālaṃ karoti ayaṃ catuttho ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya. {80.4} Puna caparaṃ gahapatayo sīlavā sīlasampanno kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati ayaṃ pañcamo ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya . ime kho gahapatayo pañca ānisaṃsā sīlavato sīlasampadāyāti. [81] Athakho bhagavā pāṭaligāmiye upāsake bahudeva rattiṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uyyojesi abhikkantā kho gahapatayo ratti yassadāni tumhe kālaṃ maññathāti . evaṃ bhanteti kho pāṭaligāmiyā upāsakā bhagavato paṭissutvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkamiṃsu . athakho bhagavā acirapakkantesu pāṭaligāmiyesu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page103.

Upāsakesu suññāgāraṃ pāvisi. [82] Tena kho pana samayena sunidhavassakārā magadhamahāmattā pāṭaligāme nagaraṃ māpenti vajjīnaṃ paṭibāhāya . tena kho pana samayena sambahulā devatāyo sahasseva pāṭaligāme vatthūni pariggaṇhanti . yasmiṃ padese mahesakkhā devatā vatthūni pariggaṇhanti mahesakkhānaṃ tattha raññaṃ rājamahāmattānaṃ cittāni namanti nivesanāni māpetuṃ yamhi padese majjhimā devatā vatthūni pariggaṇhanti majjhimānaṃ tattha raññaṃ rājamahāmattānaṃ cittāni namanti nivesanāni māpetuṃ yamhi padese nīcā devatā vatthūni pariggaṇhanti nīcānaṃ tattha raññaṃ rājamahāmattānaṃ cittāni namanti nivesanāni māpetuṃ . Addasā kho bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena tā devatāyo sahasseva pāṭaligāme vatthūni pariggaṇhantiyo. {82.1} Athakho bhagavā rattiyā paccūsasamaye paccuṭṭhāya āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi ko 1- nu kho ānanda pāṭaligāme nagaraṃ māpetīti. Sunidhavassakārā bhante magadhamahāmattā pāṭaligāme nagaraṃ māpenti vajjīnaṃ paṭibāhāyāti . seyyathāpi ānanda devehi tāvatiṃsehi saddhiṃ sakko 2- mantetvā evameva kho ānanda sunidhavassakārā magadhamahāmattā pāṭaligāme nagaraṃ māpenti vajjīnaṃ paṭibāhāya idhāhaṃ ānanda addasaṃ dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena sambahulā devatāyo sahasseva pāṭaligāme vatthūni pariggaṇhantiyo @Footnote: 1 Ma. ke nu kho- māpentīti. 2 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page104.

Yamhi padese mahesakkhā devatā vatthūni pariggaṇhanti mahesakkhānaṃ tattha raññaṃ rājamahāmattānaṃ cittāni namanti nivesanāni māpetuṃ yamhi padese majjhimā devatā vatthūni pariggaṇhanti majjhimānaṃ tattha raññaṃ rājamahāmattānaṃ cittāni namanti nivesanāni māpetuṃ yamhi padese nīcā devatā vatthūni pariggaṇhanti nīcānaṃ tattha raññaṃ rājamahāmattānaṃ cittāni namanti nivesanāni māpetuṃ yāvatā ānanda ariyaṃ āyatanaṃ yāvatā vaṇippatho idaṃ agganagaraṃ bhavissati pāṭaliputtaṃ puṭabhedanaṃ pāṭaliputtassa kho ānanda tayo antarāyā bhavissanti aggito vā udakato vā mithubhedā vāti. [83] Athakho sunidhavassakārā magadhamahāmattā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu . ekamantaṃ ṭhitā kho sunidhavassakārā magadhamahāmattā bhagavantaṃ etadavocuṃ adhivāsetu no bhante bhavaṃ gotamo ajjatanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenāti . Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena . athakho sunidhavassakārā magadhamahāmattā bhagavato adhivāsanaṃ viditvā yena sako āvasatho tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā sake āvasathe paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesuṃ kālo bho gotama niṭṭhitaṃ bhattanti. {83.1} Athakho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena yena sunidhavassakārānaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page105.

Magadhamahāmattānaṃ āvasatho tenupasaṅkami upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi . athakho sunidhavassakārā magadhamahāmattā buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesuṃ sampavāresuṃ . athakho sunidhavassakārā magadhamahāmattā bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu . ekamantaṃ nisinne kho sunidhavassakāre magadhamahāmatte bhagavā imāhi gāthāhi anumodi [84] Yasmiṃ padese kappeti vāsaṃ paṇḍitajātiyo 1- sīlavantettha bhojetvā saññate brahmacārino 2-. Yā tattha devatā āsuṃ 3- tāsaṃ dakkhiṇamādise tā pūjitā pūjayanti mānitā mānayanti naṃ. Tato naṃ anukampanti mātā puttaṃva orasaṃ devatānukampito poso sadā bhadrāni passatīti. [85] Athakho bhagavā sunidhavassakāre magadhamahāmatte imāhi gāthāhi anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi . tena kho pana samayena sunidhavassakārā magadhamahāmattā bhagavantaṃ piṭṭhito piṭṭhito anubandhā honti yenajja samaṇo gotamo dvārena nikkhamissati taṃ gotamadvāraṃ nāma bhavissati yena titthena gaṅgānadiṃ 4- tarissati taṃ gotamatitthaṃ nāma bhavissatīti . athakho bhagavā yena dvārena @Footnote: 1 Yu. ... jātiko. 2 Ma. Yu. brahmacārayo. 3 Yu. assu. 4 Sī. Ma. Yu. gaṅgaṃ @nadiṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page106.

Nikkhami taṃ gotamadvāraṃ nāma ahosi . athakho bhagavā yena gaṅgā nadī tenupasaṅkami . tena kho pana samayena gaṅgā nadī pūrā hoti samatittikā kākapeyyā . appekacce manussā nāvaṃ pariyesanti appekacce uḷumpaṃ pariyesanti appekacce kullaṃ bandhanti pārā pāraṃ 1- gantukāmā. {85.1} Athakho bhagavā seyyathāpi nāma balavā puriso sammiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya pasāritaṃ vā bāhaṃ sammiñjeyya evameva gaṅgāya nadiyā orime tīre antarahito pārime tīre paccuṭṭhāsi saddhiṃ bhikkhusaṅghena. Addasā kho bhagavā te manusse appekacce nāvaṃ pariyesante appekacce uḷumpaṃ pariyesante appekacce kullaṃ bandhante pārā pāraṃ gantukāme . athakho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi ye taranti aṇṇavaṃ saraṃ setuṃ katvāna visajja pallalāni kullaṃ [2]- jano ca 3- bandhati tiṇṇā medhāvino janāti. Paṭhamabhāṇavāraṃ 4-. [86] Athakho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi āyāmānanda yena koṭigāmo tenupasaṅkamissāmāti . evaṃ bhanteti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi . athakho bhagavā mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena koṭigāmo tadavasari . tatra @Footnote: 1 Sī. Yu. aparāparaṃ. Ma. apārā pāraṃ. ito paraṃ īdisameva. Yu. orā pāraṃ. @2 Ma. Yu. hi. 3 Ma. Yu. casaddo natthi. 4 Ma. ... vāro.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page107.

Sudaṃ bhagavā koṭigāme viharati. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi {86.1} catunnaṃ bhikkhave ariyasaccānaṃ ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ mamañceva tumhākañca . Katamesaṃ catunnaṃ . dukkhassa bhikkhave ariyasaccassa ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ mamañceva tumhākañca . Dukkhasamudayassa bhikkhave ariyasaccassa ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ mamañceva tumhākañca . dukkhanirodhassa bhikkhave ariyasaccassa ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ mamañceva tumhākañca . dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya bhikkhave ariyasaccassa ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ mamañceva tumhākañca. {86.2} Tayidaṃ bhikkhave dukkhaṃ ariyasaccaṃ anubuddhaṃ paṭividdhaṃ dukkhasamudayo 1- ariyasaccaṃ anubuddhaṃ paṭividdhaṃ dukkhanirodho 2- ariyasaccaṃ anubuddhaṃ paṭividdhaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ anubuddhaṃ paṭividdhaṃ ucchinnā bhavataṇhā khīṇā bhavanetti natthidāni punabbhavoti . idamavoca bhagavā idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā [87] Catunnaṃ ariyasaccānaṃ yathābhūtaṃ adassanā saṃsaritaṃ 3- dīghamaddhānaṃ tāsu tāsveva jātisu. Tāni etāni diṭṭhāni bhavanetti samūhatā ucchinnaṃ mūlaṃ dukkhassa natthidāni punabbhavoti. @Footnote: 1 Ma. Yu. dukkhasamudayaṃ. 2 Ma. Yu. dukkhanirodhaṃ. 3 Ma. Yu. saṃsitaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page108.

[88] Tatrapi sudaṃ bhagavā koṭigāme viharanto etadeva bahulaṃ bhikkhūnaṃ dhammiṃ kathaṃ karoti iti sīlaṃ iti samādhi iti paññā sīlaparibhāvito samādhi mahapphalo hoti mahānisaṃso samādhiparibhāvitā paññā mahapphalā hoti mahānisaṃsā paññāparibhāvitaṃ cittaṃ sammadeva āsavehi vimuccati seyyathīdaṃ kāmāsavā bhavāsavā avijjāsavāti. [89] Athakho bhagavā koṭigāme yathābhirantaṃ viharitvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi āyāmānanda yena nādikā 1- tenupasaṅkamissāmāti. Evaṃ bhanteti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi . athakho bhagavā mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena nādikā tadavasari . tatra sudaṃ bhagavā nādike viharati giñjakāvasathe . athakho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. {89.1} Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca sāḷho nāma bhante bhikkhu nādike kālakato tassa kā gati ko abhisamparāyo nandā nāma bhante bhikkhunī nādike kālakatā tassā kā gati ko abhisamparāyo sudatto nāma bhante upāsako nādike kālakato tassa kā gati ko abhisamparāyo sujātā nāma bhante upāsikā nādike kālakatā tassā kā @Footnote: 1 Sī. Ma. nātikā. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page109.

Gati ko abhisamparāyo kakudho 1- nāma bhante upāsako nādike kālakato tassa kā gati ko abhisamparāyo kāraḷimbho 2- nāma bhante upāsako .pe. nikaṭo nāma bhante upāsako .pe. Kaṭissaho nāma bhante upāsako .pe. tuṭṭho nāma bhante upāsako .pe. santuṭṭho nāma bhante upāsako .pe. bhaṭo 3- nāma bhante upāsako .pe. subhaṭo 4- nāma bhante upāsako nādike kālakato tassa kā gati ko abhisamparāyoti. {89.2} Sāḷho ānanda bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭhe va dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi nandā ānanda bhikkhunī pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā opapātikā tattha parinibbāyinī anāvattidhammā tasmā lokā sudatto ānanda upāsako tiṇṇaṃ saññojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmī sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karissati sujātā ānanda upāsikā tiṇṇaṃ saññojanānaṃ parikkhayā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyanā 5- kakudho ānanda upāsako pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā opapātiko tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā kāraḷimbho ānanda upāsako .pe. nikaṭo ānanda upāsako . kaṭissaho ānanda upāsako . tuṭṭho ānanda @Footnote: 1 Ma. kukkuṭo. 2 Sī. Yu. kāliṅgo. Ma. kāḷimbho. ito paraṃ īdisameva. @3 Sī. Ma. Yu. bhaddo. 4 Sī. Ma. Yu. subhaddo. 5 Ma. sambodhiparāyaṇā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page110.

Upāsako . santuṭṭho ānanda upāsako . bhaṭo ānanda upāsako . subhaṭo ānanda upāsako pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā opapātiko tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā paropaññāsa 1- ānanda nādike upāsakā kālakatā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā opapātikā tattha parinibbāyino anāvattidhammā tasmā lokā chādhikā 2- navuti ānanda nādike upāsakā kālakatā tiṇṇaṃ saññojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmino sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karissanti dasātirekāni 3- ānanda pañcasatāni nādike upāsakā kālakatā tiṇṇaṃ saññojanānaṃ parikkhayā sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyanā {89.3} anacchariyaṃ kho panetaṃ ānanda yaṃ manussabhūto kālaṃ kareyya tasmiṃ tasmiṃ kho 4- kālakate tathāgataṃ upasaṅkamitvā etamatthaṃ pucchissatha vihesāvesā 5- ānanda tathāgatassa tasmātihānanda dhammadāsaṃ nāma dhammapariyāyaṃ desessāmi yena samannāgato ariyasāvako ākaṅkhamāno attanā va attānaṃ byākareyya khīṇanirayomhi khīṇatiracchānayoni 6- khīṇapettivisayo khīṇāpāyaduggativinipāto sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti {89.4} katamo ca so ānanda dhammādāso dhammapariyāyo yena samannāgato ariyasāvako ākaṅkhamāno attanā va attānaṃ byākareyya khīṇanirayomhi khīṇatiracchānayoni @Footnote: 1 Ma. paropaññāsaṃ. 2 Ma. Yu. sādhikā. 3 Ma. Yu. sātirekāni. @4 Ma. tasmiṃ yeva kālaṃkate. Yu. ... ce. 5 Ma. vihesā hesā. @6 Yu. ... yoniyo. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page111.

Khīṇapettivisayo khīṇāpāyaduggativinipāto sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti {89.5} idhānanda ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti dhamme aveccappasādena samannāgato hoti svākkhāto bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opanayiko paccattaṃ veditabbo viññūhīti saṅghe aveccappasādena samannāgato hoti supaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ujupaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ñāyapaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho sāmīcipaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho yadidaṃ cattāri purisayugāni aṭṭha purisapuggalā esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti {89.6} ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi acchiddehi asabalehi akammāsehi bhujissehi viññūpasatthehi aparāmaṭṭhehi samādhisaṃvattanikehi ayaṃ kho ānanda dhammādāso dhammapariyāyo yena samannāgato ariyasāvako ākaṅkhamāno attanā va attānaṃ byākareyya khīṇanirayomhi khīṇatiracchānayoni khīṇapettivisayo khīṇāpāyaduggativinipāto sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page112.

{89.7} Tatrapi sudaṃ bhagavā nādike viharanto giñjakāvasathe etadeva bahulaṃ bhikkhūnaṃ dhammiṃ kathaṃ karoti iti sīlaṃ iti samādhi iti paññā sīlaparibhāvito samādhi mahapphalo hoti mahānisaṃso samādhiparibhāvitā paññā mahapphalā hoti mahānisaṃsā paññāparibhāvitaṃ cittaṃ sammadeva āsavehi vimuccati seyyathīdaṃ kāmāsavā bhavāsavā avijjāsavāti. [90] Athakho bhagavā nādike yathābhirantaṃ viharitvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi āyāmānanda yena vesālī tenupasaṅkamissāmāti. Evaṃ bhanteti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi . athakho bhagavā mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena vesālī tadavasari . tatra sudaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati ambapālivane . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi {90.1} sato bhikkhave bhikkhu vihareyya sampajāno ayaṃ te 1- amhākaṃ anusāsanī . kathañca bhikkhave bhikkhu sato hoti. Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ . vedanāsu . citte . Dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ . Evaṃ kho bhikkhave bhikkhu sato hoti. {90.2} Kathañca bhikkhave bhikkhu sampajāno hoti . idha bhikkhave bhikkhu abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti ālokite vilokite sampajānakārī hoti @Footnote: 1 Ma. Yu. vo. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page113.

Sammiñjite pasārite sampajānakārī hoti saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti . Evaṃ kho bhikkhave bhikkhu sampajāno hoti . sato bhikkhave bhikkhu vihareyya sampajāno ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti. [91] Assosi kho ambapālī gaṇikā bhagavā kira vesāliṃ anuppatto vesāliyaṃ viharati mayhaṃ ambavaneti . athakho ambapālī gaṇikā bhaddāni bhaddāni yānāni yojāpetvā bhaddaṃ bhaddaṃ yānaṃ abhiruhitvā bhaddehi bhaddehi yānehi vesāliyā niyyāsi yena sako ārāmo tena pāyāsi yāvatikā yānassa bhūmi yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikā 1- yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinnaṃ kho ambapāliṃ gaṇikaṃ bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi . athakho ambapālī gaṇikā bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā bhagavantaṃ etadavoca adhivāsetu me bhante bhagavā svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenāti . adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena . athakho ambapālī gaṇikā bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. @Footnote: 1 Ma. Yu. pattikāva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page114.

[92] Assosuṃ kho vesālikā licchavī bhagavā kira vesāliṃ anuppatto vesāliyaṃ viharati ambapālivaneti . athakho te licchavī bhaddāni bhaddāni yānāni yojāpetvā bhaddaṃ bhaddaṃ yānaṃ abhiruhitvā bhaddehi bhaddehi yānehi vesāliyā niyyiṃsu . tatra ekacce licchavī nīlā honti nīlavaṇṇā nīlavatthā nīlālaṅkārā ekacce licchavī pītā honti pītavaṇṇā pītavatthā pītālaṅkārā ekacce licchavī lohitakā 1- honti lohitakavaṇṇā lohitakavatthā lohitakālaṅkārā ekacce licchavī odātā honti odātavaṇṇā odātavatthā odātālaṅkārā . athakho ambapālī gaṇikā daharānaṃ daharānaṃ licchavīnaṃ akkhena akkhaṃ cakkena cakkaṃ yuggena yuggaṃ 2- paṭivaṭṭesi. {92.1} Athakho te licchavī ambapāliṃ gaṇikaṃ etadavocuṃ kiṃ je ambapāli daharānaṃ daharānaṃ licchavīnaṃ akkhena akkhaṃ cakkena cakkaṃ yuggena yuggaṃ paṭivaṭṭesīti . tathā hi pana me ayyaputtā bhagavā nimantito svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenāti . dehi je ambapāli etaṃ bhattaṃ satasahassenāti . sace hi 3- me ayyaputtā vesāliṃ sāhāraṃ dassatha evaṃpi mahantaṃ 4- bhattaṃ na dassāmīti. {92.2} Athakho te licchavī aṅgulī poṭhesuṃ 5- jitamhā vata bho ambapālikāya vañcitamhā 6- vata bho ambapālikāyāti 7- . athakho te licchavī @Footnote: 1 lohitā ... lohitālaṅkārā 2 yuropiyavinayapotthakeyeva īsāya īsaṃ cakkena cakkaṃ @yuggena yuggaṃ akkhena akkhanti pālikkamo dissati. 3 Ma. Yu. pi. 4 Ma. evamahaṃ @taṃ 5 Ma. aṅguliṃ phoṭesuṃ. ito paraṃ īdisameva. 6 Sī. Yu. parājitamhā. @7 Ma. ambakāyāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page115.

Yena ambapālivanaṃ tena pāyiṃsu . addasā kho bhagavā te licchavī dūrato va āgacchante disvāna bhikkhū āmantesi yesaṃ bhikkhave bhikkhūnaṃ devā tāvatiṃsā adiṭṭhapubbā oloketha bhikkhave licchaviparisaṃ avaloketha 1- bhikkhave licchaviparisaṃ upasaṃharatha bhikkhave licchaviparisaṃ tāvatiṃsasadisanti . athakho te licchavī yāvatikā yānassa bhūmi yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikā va yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu . ekamantaṃ nisinne kho te licchavī bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. {92.3} Athakho te licchavī bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā bhagavantaṃ etadavocuṃ adhivāsetu no bhante bhagavā svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenāti [2]- . Adhivāsitaṃ 3- kho me licchavī svātanāya ambapāligaṇikāya bhattanti 4-. Athakho te licchavī aṅgulī poṭhesuṃ jitamhā vata bho ambapālikāya vañcitamhā vata bho ambapālikāyāti . athakho te licchavī bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkamiṃsu. {92.4} Athakho ambapālī gaṇikā tassā rattiyā accayena sake ārāme paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato @Footnote: 1 Ma. apaloketha. 2 Ma. athakho bhagavā te licchavī etadavoca. 3 Sī. Ma. Yu. @adhivuttaṃ. 4 yuropiyavinayapotthake pana adhivutthomhi licchavī svātanāya gaṇikāya @bhattantīti pālikkamo dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page116.

Kālaṃ ārocāpesi kālo bhante niṭṭhitaṃ bhattanti . athakho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaraṃ ādāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena yena ambapāligaṇikāya parivesanaṃ 1- tenupasaṅkami upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi . athakho ambapālī gaṇikā buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi . athakho ambapālī gaṇikā bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinnā kho ambapālī gaṇikā bhagavantaṃ etadavoca imāhaṃ bhante ārāmaṃ buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa dammīti . paṭiggahesi bhagavā ārāmaṃ . athakho bhagavā ambapāliṃ gaṇikaṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi . tatra 2- sudaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharanto ambapālivane etadeva bahulaṃ bhikkhūnaṃ dhammiṃ kathaṃ karoti iti sīlaṃ iti samādhi iti paññā sīlaparibhāvito samādhi mahapphalo hoti mahānisaṃso samādhiparibhāvitā paññā mahapphalā hoti mahānisaṃsā paññāparibhāvitaṃ cittaṃ sammadeva āsavehi vimuccati seyyathīdaṃ kāmāsavā bhavāsavā avijjāsavāti. [93] Athakho bhagavā ambapālivane yathābhirantaṃ viharitvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi āyāmānanda yena veḷuvagāmako tenupasaṅkamissāmāti . evaṃ bhanteti kho āyasmā @Footnote: 1 Yu. parivesanā. 2 Ma. Yu. tatrapi. 3 Yu. beluvagāmako.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page117.

Ānando bhagavato paccassosi . athakho bhagavā mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena veḷuvagāmako tadavasari . tatra sudaṃ bhagavā veḷuvagāmake viharati . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi etha tumhe bhikkhave samantā vesāliṃ yathāmittaṃ 1- yathāsandiṭṭhaṃ yathāsambhattaṃ vassaṃ upagacchatha ahaṃ pana idheva veḷuvagāmake vassaṃ upagacchāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paṭissuṇitvā samantā vesāliṃ yathāmittaṃ yathāsandiṭṭhaṃ yathāsambhattaṃ vassaṃ upagacchuṃ 3- . Bhagavā pana tattheva veḷuvagāmake vassaṃ upagacchi. {93.1} Athakho bhagavato vassūpagatassa kharo ābādho uppajji bāḷhā vedanā vattanti maraṇantikā . tatra 4- sudaṃ bhagavā sato sampajāno adhivāsesi avihaññamāno . athakho bhagavato etadahosi na kho me taṃ paṭirūpaṃ yohaṃ anāmantetvā upaṭṭhāke anapaloketvā bhikkhusaṅghaṃ parinibbāyeyyaṃ yannūnāhaṃ imaṃ ābādhaṃ viriyena paṭippaṇāmetvā jīvitasaṅkhāraṃ adhiṭṭhāya vihareyyanti . athakho bhagavā taṃ ābādhaṃ viriyena paṭippaṇāmetvā jīvitasaṅkhāraṃ adhiṭṭhāya vihāsi . Athakho bhagavato so ābādho paṭippassambhi . athakho bhagavā gilānā vuṭṭhito aciravuṭṭhito gelaññā vihārā nikkhamma vihārappacchāyāyaṃ paññatte āsane nisīdi . athakho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā @Footnote: 1 Sī. yathākhittaṃ. 2 Ma. Yu. upetha. 3 Ma. upagacchiṃsu. 4 Yu. tā. @5 Yu. adhivāseti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page118.

Ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca diṭṭhā [1]- bhante bhagavato phāsu diṭṭhaṃ [2]- bhante bhagavato khamanīyaṃ apica me bhante madhurakajāto viya kāyo disāpi me na pakkhāyanti dhammāpi maṃ na paṭibhanti bhagavato gelaññena apica me bhante ahosi kācideva assāsamattā na tāva bhagavā parinibbāyissati na yāva bhagavā bhikkhusaṅghaṃ ārabbha kiñcideva udāharatīti. {93.2} Kiṃ panānanda bhikkhusaṅgho mayi paccāsiṃsati 3- desito ānanda mayā dhammo anantaraṃ abāhiraṃ karitvā natthānanda tathāgatassa dhammesu ācariyamuṭṭhi yassa nūna ānanda evamassa ahaṃ bhikkhusaṅghaṃ pariharissāmīti vā mamuddesiko bhikkhusaṅghoti vā so nūna ānanda bhikkhusaṅghaṃ ārabbha kiñcideva udāhareyya . Tathāgatassa kho ānanda na evaṃ hoti ahaṃ kho bhikkhusaṅghaṃ pariharissāmīti vā mamuddesiko bhikkhusaṅghoti vā . sakiṃ ānanda tathāgato bhikkhusaṅghaṃ ārabbha kiñcideva udāharissati . ahaṃ kho panānanda etarahi jiṇṇo vuḍḍho mahallako addhagato vayoanuppatto asītiko me vayo vattati. {93.3} Seyyathāpi ānanda jarasakaṭaṃ 4- veḷumissakena 5- yāpeti evameva kho ānanda veḷumissakena maññe tathāgatassa kāyo yāpeti . yasmiṃ ānanda samaye tathāgato sabbanimittānaṃ amanasikārā ekaccānaṃ vedanānaṃ nirodhā animittaṃ cetosamādhiṃ upasampajja viharati phāsutaro ānanda tasmiṃ samaye @Footnote: 1 Ma. diṭṭho me. Yu. diṭṭhā me. 2 Ma. Yu. me. 3 Ma. paccāsīsati. @4 Ma. jajjarasakaṭaṃ. 5 Ma. vekhamissakena. Yu. vegha .... ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page119.

Tathāgatassa kāyo hoti . tasmātihānanda attadīpā viharatha attasaraṇā anaññasaraṇā dhammadīpā dhammasaraṇā anaññasaraṇā . Kathañca ānanda bhikkhu attadīpo viharati attasaraṇo anaññasaraṇo dhammadīpo dhammasaraṇo anaññasaraṇo . idhānanda bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ . vedanāsu . citte . dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ . evaṃ kho ānanda bhikkhu attadīpo viharati attasaraṇo anaññasaraṇo dhammadīpo dhammasaraṇo anaññasaraṇo . ye hi keci ānanda etarahi vā mama vā accayena attadīpā viharissanti attasaraṇā anaññasaraṇā dhammadīpā dhammasaraṇā anaññasaraṇā tamatagge me te ānanda bhikkhū bhavissanti ye keci sikkhākāmāti. Mahāparinibbāne gāmakaṇḍaṃ samattaṃ. Dutiyabhāṇavāraṃ. [94] Athakho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pāvisi vesāliyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi gaṇhāhi ānanda nisīdanaṃ yena pāvālaṃ 1- cetiyaṃ tenupasaṅkamissāma divāvihārāyāti . evaṃ bhanteti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissuṇitvā nisīdanaṃ ādāya bhagavantaṃ piṭṭhito piṭṭhito anubandhi . @Footnote: 1 Ma. Yu. cāpālaṃ. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page120.

Athakho bhagavā yena pāvālaṃ cetiyaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi . āyasmāpi kho ānando bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. {94.1} Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ ānandaṃ bhagavā etadavoca ramaṇīyā ānanda vesālī ramaṇīyaṃ udenaṃ cetiyaṃ ramaṇīyaṃ gotamakaṃ cetiyaṃ ramaṇīyaṃ sattambaṃ cetiyaṃ ramaṇīyaṃ bahuputtaṃ cetiyaṃ ramaṇīyaṃ sārandadaṃ cetiyaṃ ramaṇīyaṃ pāvālaṃ cetiyaṃ yassa kassaci ānanda cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā so ākaṅkhamāno ānanda kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā tathāgatassa kho ānanda cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā so ākaṅkhamāno ānanda tathāgato kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vāti. {94.2} Evaṃpi kho āyasmā ānando bhagavatā oḷārike nimitte kayiramāne oḷārike obhāse kayiramāne nāsakkhi paṭivijjhituṃ na bhagavantaṃ yāci tiṭṭhatu bhante bhagavā kappaṃ tiṭṭhatu sugato kappaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānanti yathā taṃ mārena pariyuṭṭhitacitto . dutiyampi kho bhagavā .pe. tatiyampi kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi ramaṇīyā ānanda vesālī ramaṇīyaṃ udenaṃ cetiyaṃ ramaṇīyaṃ gotamakaṃ cetiyaṃ ramaṇīyaṃ sattambaṃ cetiyaṃ ramaṇīyaṃ @Footnote: 1 Yu. sattambakaṃ. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page121.

Bahuputtaṃ cetiyaṃ ramaṇīyaṃ sārandadaṃ cetiyaṃ ramaṇīyaṃ pāvālaṃ cetiyaṃ yassa kassaci ānanda cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā so ākaṅkhamāno kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā tathāgatassa kho ānanda cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā so ākaṅkhamāno ānanda tathāgato kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vāti. {94.3} Evaṃpi kho āyasmā ānando bhagavatā oḷārike nimitte kayiramāne oḷārike obhāse kayiramāne nāsakkhi paṭivijjhituṃ na bhagavantaṃ yāci tiṭṭhatu bhante bhagavā kappaṃ tiṭṭhatu sugato kappaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānanti yathā taṃ mārena pariyuṭṭhitacitto . Athakho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi gaccha tvaṃ ānanda yassadāni kālaṃ maññasīti . evaṃ bhanteti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissuṇitvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā avidūre aññatarasmiṃ rukkhamūle nisīdi. [95] Athakho māro pāpimā acirapakkante āyasmante ānande yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhāsi . Ekamantaṃ ṭhito kho māro pāpimā bhagavantaṃ etadavoca parinibbātudāni bhante bhagavā parinibbātu sugato parinibbānakālodāni

--------------------------------------------------------------------------------------------- page122.

Bhante bhagavato {95.1} bhāsitā kho panesā bhante bhagavatā vācā na tāvāhaṃ pāpima parinibbāyissāmi yāva me bhikkhū na sāvakā bhavissanti viyattā vinītā visāradā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacārino sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhissanti desessanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānīkarissanti uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desessantīti etarahi kho pana bhante bhikkhū bhagavato sāvakā viyattā vinītā visāradā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacārino sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhanti desenti paññapenti paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttānīkaronti uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desenti parinibbātudāni bhante bhagavā parinibbātu sugato parinibbānakālodāni bhante bhagavato {95.2} bhāsitā kho panesā bhante bhagavatā vācā na tāvāhaṃ pāpima parinibbāyissāmi yāva me bhikkhuniyo na sāvikā bhavissanti viyattā vinītā visāradā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacāriniyo sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhissanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānīkarissanti uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page123.

Desessantīti etarahi kho pana bhante bhikkhuniyo bhagavato sāvikā viyattā vinītā visāradā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacāriniyo sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhanti desenti paññapenti paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttānīkaronti uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desenti parinibbātudāni bhante bhagavā parinibbātu sugato parinibbānakālodāni bhante bhagavato {95.3} bhāsitā kho panesā bhante bhagavatā vācā na tāvāhaṃ pāpima parinibbāyissāmi yāva me upāsakā na sāvakā bhavissanti viyattā vinītā visāradā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacārino sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhissanti desessanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānīkarissanti uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desessantīti etarahi kho pana bhante upāsakā bhagavato sāvakā viyattā vinītā visāradā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacārino sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhanti desenti paññapenti paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttānīkaronti uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desenti parinibbātudāni bhante bhagavā parinibbātu sugato parinibbānakālodāni bhante bhagavato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page124.

{95.4} Bhāsitā kho panesā bhante bhagavatā vācā na tāvāhaṃ pāpima parinibbāyissāmi yāva me upāsikā na sāvikā bhavissanti viyattā vinītā visāradā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacāriniyo sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhissanti desessanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānīkarissanti uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desessantīti etarahi kho pana bhante upāsikā bhagavato sāvikā viyattā vinītā visāradā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacāriniyo sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhanti desenti paññapenti paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttānīkaronti uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desenti parinibbātudāni bhante bhagavā parinibbātu sugato parinibbānakālodāni bhante bhagavato {95.5} bhāsitā kho panesā bhante bhagavatā vācā na tāvāhaṃ pāpima parinibbāyissāmi yāva me idaṃ brahmacariyaṃ na iddhañceva bhavissati phītañca vitthārikaṃ bahujaññaṃ puthubhūtaṃ yāva devamanussehi suppakāsitanti etarahi kho pana bhante bhagavato idaṃ brahmacariyaṃ iddhañceva phītañca vitthārikaṃ bahujaññaṃ puthubhūtaṃ yāva devamanussehi suppakāsitaṃ parinibbātudāni bhante bhagavā parinibbātu sugato parinibbānakālodāni bhante

--------------------------------------------------------------------------------------------- page125.

Bhagavatoti . evaṃ vutte bhagavā māraṃ pāpimantaṃ etadavoca appossukko tvaṃ pāpima hohi na ciraṃ tathāgatassa parinibbānaṃ bhavissati ito tiṇṇaṃ māsānaṃ accayena tathāgato parinibbāyissatīti. {95.6} Athakho bhagavā pāvālacetiye sato sampajāno āyusaṅkhāraṃ ossajji 1- . ossaṭṭhe ca bhagavatā 2- āyusaṅkhāre mahā bhūmicālo ahosi bhiṃsanako lomahaṃso 3- devadundabhiyo ca phaliṃsu . Athakho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi [96] Tulamatulañca sambhavaṃ bhavasaṅkhāramavassajji muni ajjhattarato samāhito abhindi 4- kavacamivattasambhavanti. [97] Athakho āyasmato ānandassa etadahosi acchariyaṃ vata bho abbhūtaṃ vata bho mahā vatāyaṃ bhūmicālo sumahā vatāyaṃ bhūmicālo bhiṃsanako lomahaṃso 5- devadundabhiyo 6- ca phaliṃsu ko nu kho hetu ko paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāyāti . athakho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca acchariyaṃ bhante abbhūtaṃ bhante mahā vatāyaṃ bhante bhūmicālo sumahā vatāyaṃ bhante bhūmicālo bhiṃsanako lomahaṃso devadundabhiyo ca phaliṃsu ko nu kho @Footnote: 1 Ma. Yu. ossaji. 2 Yu. bhagavato. 3 Ma. salomahaṃso. 4 Yu. abhida. @5 ma Yu. salomahaṃso. ito paraṃ īdisameva. 6 Ma. Yu. devadundubhiyo. ito paraṃ @īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page126.

Bhante hetu ko paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāyāti. [98] Aṭṭha kho ime ānanda hetū aṭṭha paccayā mahato bhūmicālassa pātubhāvāya. Katame aṭṭha. {98.1} Ayaṃ ānanda mahāpaṭhavī udake patiṭṭhitā udakaṃ vāte patiṭṭhitaṃ vāto ākāsaṭṭho hoti so kho ānanda samayo yaṃ mahāvātā vāyanti mahāvātā vāyantā udakaṃ kampenti udakaṃ kampitaṃ paṭhaviṃ kampeti ayaṃ paṭhamo hetu paṭhamo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya. {98.2} Puna caparaṃ ānanda samaṇo vā hoti brāhmaṇo vā iddhimā cetovasippatto devo vā mahiddhiko mahānubhāvo tassa 1- parittā paṭhavisaññā bhāvitā hoti appamāṇā āposaññā so imaṃ paṭhaviṃ kampeti saṅkampeti sampakampeti sampavedheti ayaṃ dutiyo hetu dutiyo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya. {98.3} Puna caparaṃ ānanda yadā bodhisatto tusitā kāyā cavitvā sato sampajāno mātu kucchiṃ okkamati tadāyaṃ paṭhavī kampati saṅkampati sampakampati sampavedhati ayaṃ tatiyo hetu tatiyo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya. {98.4} Puna caparaṃ ānanda yadā bodhisatto sato sampajāno mātu kucchimhā nikkhamati tadāyaṃ paṭhavī kampati saṅkampati sampakampati sampavedhati ayaṃ catuttho hetu catuttho paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya. @Footnote: 1 Sī. Yu. yassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page127.

{98.5} Puna caparaṃ ānanda yadā tathāgato anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhati tadāyaṃ paṭhavī kampati saṅkampati sampakampati sampavedhati ayaṃ pañcamo hetu pañcamo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya. Puna caparaṃ ānanda yadā tathāgato anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattesi 1- tadāyaṃ paṭhavī kampati saṅkampati sampakampati sampavedhati ayaṃ chaṭṭho hetu chaṭṭho paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya. {98.6} Puna caparaṃ ānanda yadā tathāgato sato sampajāno āyusaṅkhāraṃ ossajjati tadāyaṃ paṭhavī kampati saṅkampati sampakampati sampavedhati ayaṃ sattamo hetu sattamo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya. {98.7} Puna caparaṃ ānanda yadā tathāgato anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyati tadāyaṃ paṭhavī kampati saṅkampati sampakampati sampavedhati ayaṃ aṭṭhamo hetu aṭṭhamo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya . ime kho ānanda aṭṭha hetū aṭṭha paccayā mahato bhūmicālassa pātubhāvāyāti. [99] Aṭṭha kho imā ānanda parisā. Katamā aṭṭha. Khattiyaparisā brāhmaṇaparisā gahapatiparisā samaṇaparisā cātummahārājikaparisā tāvatiṃsaparisā māraparisā brahmaparisā . abhijānāmi kho panāhaṃ ānanda anekasataṃ khattiyaparisaṃ upasaṅkamitvā 2- . tatrapi mayā sannisinnapubbañceva sallapitapubbañca sākacchā ca samāpajjitapubbā . @Footnote: 1 Ma. Yu. pavatteti. 2 upasaṅkamitātipi pāṭho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page128.

Tattha yādisako tesaṃ vaṇṇo hoti tādisako mayhaṃ vaṇṇo hoti yādisako tesaṃ saro hoti tādisako mayhaṃ saro hoti . Dhammiyā ca kathāya sandassemi samādapemi samuttejemi sampahaṃsemi bhāsamānañca maṃ na jānanti ko nu kho ayaṃ bhāsati devo vā manusso vāti. Dhammiyā ca kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā antaradhāyāmi antarahitañca maṃ na jānanti ko nu kho ayaṃ antarahito devo vā manusso vāti . abhijānāmi kho panāhaṃ ānanda anekasataṃ brāhmaṇaparisaṃ .pe. gahapatiparisaṃ .pe. samaṇaparisaṃ .pe. Cātummahārājikaparisaṃ .pe. tāvatiṃsaparisaṃ .pe. māraparisaṃ .pe. Brahmaparisaṃ upasaṅkamitvā . tatrapi mayā sannisinnapubbañceva sallapitapubbañca sākacchā ca samāpajjitapubbā . tattha yādisako tesaṃ vaṇṇo hoti tādisako mayhaṃ vaṇṇo hoti yādisako tesaṃ saro hoti tādisako mayhaṃ saro hoti . dhammiyā ca kathāya sandassemi samādapemi samuttejemi sampahaṃsemi bhāsamānañca maṃ na jānanti ko nu kho ayaṃ bhāsati devo vā manusso vāti. Dhammiyā ca kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā antaradhāyāmi antarahitañca maṃ na jānanti ko nu kho ayaṃ antarahito devo vā manusso vāti. Imā kho ānanda aṭṭha parisā. [100] Aṭṭha kho imāni ānanda abhibhāyatanāni . katamāni

--------------------------------------------------------------------------------------------- page129.

Aṭṭha . ajjhattaṃrūpasaññī eko bahiddhārūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ paṭhamaṃ abhibhāyatanaṃ. {100.1} Ajjhattaṃrūpasaññī eko bahiddhārūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ dutiyaṃ abhibhāyatanaṃ. {100.2} Ajjhattaṃarūpasaññī eko bahiddhārūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ tatiyaṃ abhibhāyatanaṃ. {100.3} Ajjhattaṃarūpasaññī eko bahiddhārūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ catutthaṃ abhibhāyatanaṃ. {100.4} Ajjhattaṃarūpasaññī eko bahiddhārūpāni passati nīlāni nīlavaṇṇāni nīlanidassanāni nīlanibhāsāni seyyathāpi nāma ummāpupphaṃ nīlaṃ nīlavaṇṇaṃ nīlanidassanaṃ nīlanibhāsaṃ seyyathā 1- vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ nīlaṃ nīlavaṇṇaṃ nīlanidassanaṃ nīlanibhāsaṃ evameva ajjhattaṃarūpasaññī eko bahiddhārūpāni passati nīlāni nīlavaṇṇāni nīlanidassanāni nīlanibhāsāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ pañcamaṃ abhibhāyatanaṃ. {100.5} Ajjhattaṃarūpasaññī eko bahiddhārūpāni passati pītāni pītavaṇṇāni pītanidassanāni pītanibhāsāni seyyathāpi nāma kaṇṇikārapupphaṃ pītaṃ pītavaṇṇaṃ pītanidassanaṃ pītanibhāsaṃ seyyathā @Footnote: 1 Ma. seyyathāpi. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page130.

Vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ pītaṃ pītavaṇṇaṃ pītanidassanaṃ pītanibhāsaṃ evameva ajjhattaṃarūpasaññī eko bahiddhārūpāni passati pītāni pītavaṇṇāni pītanidassanāni pītanibhāsāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ chaṭṭhaṃ abhibhāyatanaṃ. {100.6} Ajjhattaṃarūpasaññī eko bahiddhārūpāni passati lohitakāni lohitakavaṇṇāni lohitakanidassanāni lohitakanibhāsāni seyyathāpi nāma bandhujīvakaṃ pupphaṃ lohitakaṃ lohitakavaṇṇaṃ lohitakanidassanaṃ lohitakanibhāsaṃ seyyathā vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ lohitakaṃ lohitakavaṇṇaṃ lohitakanidassanaṃ lohitakanibhāsaṃ evameva ajjhattaṃarūpasaññī eko bahiddhārūpāni passati lohitakāni lohitakavaṇṇāni lohitakanidassanāni lohitakanibhāsāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ sattamaṃ abhibhāyatanaṃ. {100.7} Ajjhattaṃarūpasaññī eko bahiddhārūpāni passati odātāni odātavaṇṇāni odātanidassanāni odātanibhāsāni seyyathāpi nāma osadhitārakā odātā odātavaṇṇā odātanidassanā odātanibhāsā seyyathā vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ odātaṃ odātavaṇṇaṃ odātanidassanaṃ odātanibhāsaṃ evameva ajjhattaṃarūpasaññī eko bahiddhārūpāni passati odātāni odātavaṇṇāni odātanidassanāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ aṭṭhamaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page131.

Abhibhāyatanaṃ. Imāni kho ānanda aṭṭha abhibhāyatanāni. [101] Aṭṭha kho ime ānanda vimokkhā . katame aṭṭha. Rūpī rūpāni passati ayaṃ paṭhamo vimokkho . ajjhattaṃarūpasaññī bahiddhārūpāni passati ayaṃ dutiyo vimokkho . subhanteva adhimutto hoti ayaṃ tatiyo vimokkho . sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati ayaṃ catuttho vimokkho . sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati ayaṃ pañcamo vimokkho . sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati ayaṃ chaṭṭho vimokkho . sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati ayaṃ sattamo vimokkho . sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati ayaṃ aṭṭhamo vimokkho . ime kho ānanda aṭṭha vimokkhā. [102] Ekamidāhaṃ ānanda samayaṃ uruvelāyaṃ viharāmi najjā nerañjarāya tīre ajapālanigrodhe paṭhamābhisambuddho . athakho ānanda māro pāpimā yenāhaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhāsi . ekamantaṃ ṭhito kho ānanda māro pāpimā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page132.

Maṃ etadavoca parinibbātudāni bhante bhagavā parinibbātu sugato parinibbānakālodāni bhante bhagavatoti evaṃ vutte ahaṃ ānanda māraṃ pāpimantaṃ 1- etadavocaṃ {102.1} na tāvāhaṃ pāpima parinibbāyissāmi yāva me bhikkhū na sāvakā bhavissanti viyattā vinītā visāradā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacārino sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhissanti desessanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānīkarissanti 2- uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ 3- niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desessanti. {102.2} Na tāvāhaṃ pāpima parinibbāyissāmi yāva me bhikkhuniyo na sāvikā bhavissanti viyattā vinītā visāradā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacāriniyo sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhissanti desessanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānīkarissanti uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desessanti. {102.3} Na tāvāhaṃ pāpima parinibbāyissāmi yāva me upāsakā na sāvakā bhavissanti viyattā vinītā visāradā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacārino sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhissanti desessanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānīkarissanti uppannaṃ parappavādaṃ @Footnote: 1 Yu. pāpimaṃ. 2 Yu. uttānikarissanti. ito paraṃ īdisameva. @3 Yu. suniggīhaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page133.

Sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desessanti . na tāvāhaṃ pāpima parinibbāyissāmi yāva me upāsikā na sāvikā bhavissanti viyattā vinītā visāradā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacāriniyo sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhissanti desessanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānīkarissanti uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desessanti. {102.4} Na tāvāhaṃ pāpima parinibbāyissāmi yāva me idaṃ brahmacariyaṃ iddhañceva bhavissati phītañca vitthārikaṃ bahujaññaṃ puthubhūtaṃ yāva devamanussehi suppakāsitanti . idāneva 1- kho ānanda ajja pāvāle 2- cetiye māro pāpimā yenāhaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhāsi . ekamantaṃ ṭhito kho ānanda māro pāpimā maṃ etadavoca parinibbātudāni bhante bhagavā parinibbātu sugato parinibbānakālodāni bhante bhagavato bhāsitā kho panesā bhante bhagavatā vācā na tāvāhaṃ pāpima parinibbāyissāmi yāva me bhikkhū na sāvakā bhavissanti . Yāva me bhikkhuniyo na sāvikā bhavissanti. Yāva me upāsakā na sāvakā bhavissanti . yāva me upāsikā na sāvikā bhavissanti . yāva me idaṃ brahmacariyaṃ [3]- iddhañceva [4]- bhavissati phītañca vitthārikaṃ bahujaññaṃ puthubhūtaṃ yāva devamanussehi suppakāsitanti . etarahi kho pana bhante bhagavato @Footnote: 1 Yu. idāniceva kho. 2 Ma. Yu. cāpāle. ito paraṃ īdisameva. 3-4 Ma. Yu. na.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page134.

Brahmacariyaṃ iddhañceva phītañca vitthārikaṃ bahujaññaṃ puthubhūtaṃ yāva devamanussehi suppakāsitaṃ parinibbātudāni bhante bhagavā parinibbātu sugato parinibbānakālodāni bhante bhagavatoti. {102.5} Evaṃ vutte ahaṃ ānanda māraṃ pāpimantaṃ etadavocaṃ appossukko tvaṃ pāpima hohi na ciraṃ tathāgatassa parinibbānaṃ bhavissati ito tiṇṇaṃ māsānaṃ accayena tathāgato parinibbāyissatīti idāneva kho ānanda ajja pāvāle cetiye tathāgatena satena sampajānena āyusaṅkhāro ossaṭṭhoti. {102.6} Evaṃ vutte āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca tiṭṭhatu bhante bhagavā kappaṃ tiṭṭhatu sugato kappaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānanti . alaṃdāni ānanda mā tathāgataṃ yāci akālodāni ānanda tathāgataṃ yācanāyāti . dutiyampi kho āyasmā ānando .pe. tatiyampi kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca tiṭṭhatu bhante bhagavā kappaṃ tiṭṭhatu sugato kappaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānanti. {102.7} Saddahasi tvaṃ ānanda tathāgatassa bodhinti . evaṃ bhante . atha kiñcarahi tvaṃ ānanda tathāgataṃ yāvatatiyakaṃ abhinippīḷesīti. Sammukhā me taṃ bhante bhagavato sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ yassa kassaci ānanda cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā 1- vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā so @Footnote: 1 Yu. yānikatā. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page135.

Ākaṅkhamāno kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā tathāgatassa kho ānanda cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā ākaṅkhamāno ānanda tathāgato kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vāti . saddahasi tvaṃ ānandāti. {102.8} Evaṃ bhante . tasmātihānanda tuyhevetaṃ dukkaṭaṃ tuyhevetaṃ aparaddhaṃ yaṃ tvaṃ tathāgatena evaṃ oḷārike nimitte kayiramāne oḷārike obhāse kayiramāne nāsakkhi paṭivijjhituṃ na tathāgataṃ yāci tiṭṭhatu [1]- bhagavā kappaṃ tiṭṭhatu sugato kappaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānanti sace tvaṃ ānanda tathāgataṃ yāceyyāsi dve va te vācā tathāgato paṭikkhipeyya atha tatiyakaṃ adhivāseyya tasmātihānanda tuyhevetaṃ dukkaṭaṃ tuyhevetaṃ aparaddhaṃ. [103] Ekamidāhaṃ ānanda samayaṃ rājagahe viharāmi gijjhakūṭe pabbate . tatrāpi kho tāhaṃ ānanda āmantesiṃ ramaṇīyaṃ ānanda rājagahaṃ ramaṇīyo [2]- gijjhakūṭo pabbato yassa kassaci ānanda cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā so ākaṅkhamāno kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā . tathāgatassa kho ānanda cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā so 3- ākaṅkhamāno ānanda tathāgato kappaṃ vā @Footnote: 1 Ma. bhante. 2 Ma. ānanda. 3 Yu. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page136.

Tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vāti evampi kho tvaṃ ānanda tathāgatena oḷārike nimitte kayiramāne oḷārike obhāse kayiramāne nāsakkhi paṭivijjhituṃ na tathāgataṃ yāci tiṭṭhatu [1]- bhagavā kappaṃ tiṭṭhatu sugato kappaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānanti sace tvaṃ ānanda tathāgataṃ yāceyyāsi dve va te vācā tathāgato paṭikkhipeyya atha tatiyakaṃ adhivāseyya tasmātihānanda tuyhevetaṃ dukkaṭaṃ tuyhevetaṃ aparaddhaṃ. [104] Ekamidāhaṃ ānanda samayaṃ tattheva rājagahe viharāmi gotamanigrodhe 2- .pe. tattheva rājagahe viharāmi corappapāte. Tattheva rājagahe viharāmi vebhārapasse sattapaṇṇaguhāyaṃ 3-. Tattheva rājagahe viharāmi isigilipasse kāḷasilāyaṃ . tattheva rājagahe viharāmi sītavane sappasoṇḍikapabbhāre . tattheva rājagahe viharāmi tapodārāme . tattheva rājagahe viharāmi veḷuvane kalandakanivāpe. Tattheva rājagahe viharāmi jīvakambavane . tattheva rājagahe viharāmi maddakucchismiṃ migadāye. {104.1} Tatrāpi kho tāhaṃ ānanda āmantesiṃ ramaṇīyaṃ ānanda rājagahaṃ ramaṇīyo gijjhakūṭo pabbato ramaṇīyo gotamanigrodho ramaṇīyo corappapāto ramaṇīyā vebhārapasse sattapaṇṇaguhā ramaṇīyā isigilipasse kāḷasilā ramaṇīyo sītavane sappasoṇḍikapabbhāro ramaṇīyo tapodārāmo ramaṇīyo @Footnote: 1 Ma. bhante. 2 Yu. nigordhārāme. 3 Ma. Yu. sattapaṇñīguhāyaṃ. ito paraṃ @īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page137.

Veḷuvanakalandakanivāpo 1- ramaṇīyaṃ jīvakambavanaṃ ramaṇīyo maddakucchimigadāyo 2- yassa kassaci ānanda cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā so ākaṅkhamāno kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā. {104.2} Tathāgatassa kho ānanda cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā so 3- ākaṅkhamāno ānanda tathāgato kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vāti evampi kho tvaṃ ānanda tathāgatena oḷārike nimitte kayiramāne oḷārike obhāse kayiramāne nāsakkhi paṭivijjhituṃ na tathāgataṃ yāci tiṭṭhatu bhagavā kappaṃ tiṭṭhatu sugato kappaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānanti sace tvaṃ ānanda tathāgataṃ yāceyyāsi dve va te vācā tathāgato paṭikkhipeyya atha tatiyakaṃ adhivāseyya tasmātihānanda tuyhevetaṃ dukkaṭaṃ tuyhevetaṃ aparaddhaṃ. [105] Ekamidāhaṃ ānanda samayaṃ idheva vesāliyaṃ viharāmi udene cetiye . tatrāpi kho tāhaṃ ānanda āmantesiṃ ramaṇīyā ānanda vesālī ramaṇīyaṃ udenaṃ cetiyaṃ yassa kassaci ānanda cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā so ākaṅkhamāno kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā . tathāgatassa kho ānanda cattāro iddhipādā @Footnote: 1 Ma. Yu. veḷuvane. 2 Ma. Yu. maddakucchismiṃ. 3 Yu. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page138.

Bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā so 1- ākaṅkhamāno ānanda tathāgato kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vāti evampi kho tvaṃ ānanda tathāgatena oḷārike nimitte kayiramāne oḷārike obhāse kayiramāne nāsakkhi paṭivijjhituṃ na tathāgataṃ yāci tiṭṭhatu bhagavā kappaṃ tiṭṭhatu sugato kappaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānanti sace tvaṃ ānanda tathāgataṃ yāceyyāsi dve va te vācā tathāgato paṭikkhipeyya atha tatiyakaṃ adhivāseyya tasmātihānanda tuyhevetaṃ dukkaṭaṃ tuyhevetaṃ aparaddhaṃ. [106] Ekamidāhaṃ ānanda samayaṃ idheva vesāliyaṃ viharāmi gotamake cetiye .pe. idheva vesāliyaṃ viharāmi sattambe cetiye . idheva vesāliyaṃ viharāmi bahuputte cetiye . idheva vesāliyaṃ viharāmi sārandade cetiye . idāneva kho tāhaṃ ānanda ajja pāvāle cetiye āmantesiṃ ramaṇīyā ānanda vesālī ramaṇīyaṃ udenaṃ cetiyaṃ ramaṇīyaṃ gotamakaṃ cetiyaṃ ramaṇīyaṃ sattambaṃ cetiyaṃ ramaṇīyaṃ bahuputtaṃ cetiyaṃ ramaṇīyaṃ sārandadaṃ cetiyaṃ ramaṇīyaṃ pāvālaṃ cetiyaṃ yassa kassaci ānanda cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā so ākaṅkhamāno kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā. {106.1} Tathāgatassa kho ānanda cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā @Footnote: 1 Yu. ayaṃ pāṭho natthi. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page139.

Vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā so ākaṅkhamāno ānanda tathāgato kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vāti evampi kho tvaṃ ānanda tathāgatena oḷārike nimitte kayiramāne oḷārike obhāse kayiramāne nāsakkhi paṭivijjhituṃ na tathāgataṃ yāci tiṭṭhatu bhagavā kappaṃ tiṭṭhatu sugato kappaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānanti sace tvaṃ ānanda tathāgataṃ yāceyyāsi dve va te vācā tathāgato paṭikkhipeyya atha tatiyakaṃ adhivāseyya tasmātihānanda tuyhevetaṃ dukkaṭaṃ tuyhevetaṃ aparaddhaṃ {106.2} na nu evaṃ 1- ānanda mayā paṭikacceva 2- akkhātaṃ sabbeheva piyehi manāpehi nānābhāvo vinābhāvo aññathābhāvo taṃ kutettha ānanda labbhā yantaṃ jātaṃ bhūtaṃ saṅkhataṃ palokadhammaṃ taṃ vata mā palujjīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. {106.3} Yaṃ kho panetaṃ ānanda tathāgatena cattaṃ vantaṃ muttaṃ pahīnaṃ paṭinissaṭṭhaṃ ossaṭṭho āyusaṅkhāro ekaṃsena vācā [3]- bhāsitā na ciraṃ tathāgatassa parinibbānaṃ bhavissati ito tiṇṇaṃ māsānaṃ accayena tathāgato parinibbāyissatīti tañca 4- tathāgato jīvitahetu puna paccāgamissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati . āyāmānanda yena mahāvanaṃ yena 5- kūṭāgārasālā tenupasaṅkamissāmāti . evaṃ bhanteti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi . athakho @Footnote: 1 Ma. etaṃ. 2 Sī. Yu. paṭigacceva. 3 Yu. bhagavatā. 4 Yu. taṃ vacanaṃ. @5 Yu. ayaṃ pāṭho natthi ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page140.

Bhagavā āyasmatā ānandena saddhiṃ yena mahāvanaṃ yena kūṭāgārasālā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi gaccha tvaṃ ānanda yāvatikā bhikkhū vesāliṃ upanissāya viharanti te sabbe upaṭṭhānasālāyaṃ sannipātehīti . evaṃ bhanteti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissuṇitvā 1- yāvatikā bhikkhū vesāliṃ upanissāya viharanti te sabbe upaṭṭhānasālāyaṃ sannipātetvā yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi . ekamantaṃ ṭhito kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca sannipatito bhante bhikkhusaṅgho yassadāni bhante bhagavā kālaṃ maññatīti. [107] Athakho bhagavā yena upaṭṭhānasālā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi . nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi tasmātiha bhikkhave ye te 2- mayā dhammā abhiññā desitā te vo sādhukaṃ uggahetvā āsevitabbā bhāvetabbā bahulīkātabbā yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assa ciraṭṭhitikaṃ tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ . katame ca te bhikkhave dhammā mayā abhiññā desitā ye te 3- sādhukaṃ uggahetvā āsevitabbā bhāvetabbā bahulīkātabbā yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assa ciraṭṭhitikaṃ tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya @Footnote: 1 Yu. paṭissutvā. 2 Yu. vo. 3 Ma. Yu. vo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page141.

Sukhāya devamanussānaṃ . seyyathīdaṃ . cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo . ime kho te 1- bhikkhave dhammā mayā abhiññā desitā ye 2- te sādhukaṃ uggahetvā āsevitabbā bhāvetabbā bahulīkātabbā yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assa ciraṭṭhitikaṃ tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānanti. {107.1} Athakho bhagavā bhikkhū āmantesi handadāni bhikkhave āmantayāmi vo vayadhammā saṅkhārā appamādena sampādetha na ciraṃ tathāgatassa parinibbānaṃ bhavissati ito tiṇṇaṃ māsānaṃ accayena tathāgato parinibbāyissatīti . idamavoca bhagavā idaṃ vatvāna 3- sugato athāparaṃ etadavoca satthā 4- [108] Daharāpi ca ye vuḍḍhā ye bālā ye ca paṇḍitā aḍḍhā ceva daḷiddā ca sabbe maccuparāyanā. Yathāpi kumbhakārassa kataṃ mattikabhājanaṃ khuddakañca mahantañca yañca pakkaṃ yañca āmakaṃ sabbaṃ bhedapariyantaṃ evaṃ maccānajīvitaṃ. Athāparaṃ etadavoca satthā @Footnote: 1 Yu. ayaṃ pāṭho natthi. 2 Yu. te vo. Ma. ye vo. 3 Yu. vatvā. ito paraṃ @īdisameva. 4 ito paraṃ sīhalapotthake paripakko vayo mayhaṃ ... dukkhassantaṃ @karissatīti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page142.

Paripakko vayo mayhaṃ parittaṃ mama jīvitaṃ pahāya vo gamissāmi kataṃ me saraṇamattano. Appamattā satīmanto susīlā hotha bhikkhavo susamāhitasaṅkappā sacittamanurakkhatha. Yo imasmiṃ dhammavinaye appamatto viharissati 1- pahāya jātisaṃsāraṃ dukkhassantaṃ karissatīti. Tatiyabhāṇavāraṃ. 2- [109] Athakho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pāvisi vesāliyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto nāgāvalokitaṃ 3- vesāliṃ apaloketvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi idaṃ pacchimakaṃ ānanda tathāgatassa vesāliyā 4- dassanaṃ bhavissati āyāmānanda yena bhaṇḍagāmo 5- tenupasaṅkamissāmāti . evaṃ bhanteti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi. {109.1} Athakho bhagavā mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena bhaṇḍagāmo tadavasari . tatra sudaṃ bhagavā bhaṇḍagāme viharati . Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi catunnaṃ bhikkhave dhammānaṃ ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ mamañceva tumhākañca . katamesaṃ catunnaṃ . ariyassa bhikkhave sīlassa ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ @Footnote: 1 Sī. Yu. vihessati. Ma. vihassati. 2 Yu. tatiyakabhāṇavāraṃ niṭṭhitaṃ. Ma. tatiyo @bhāṇavāro. 3 Ma. Yu. nāgāpalokitaṃ. 4 Yu. vesālidassanaṃ. 5 Ma. bhaṇḍagāmo. @ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page143.

Saṃsaritaṃ mamañceva tumhākañca . ariyassa bhikkhave samādhissa ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ mamañceva tumhākañca . ariyāya bhikkhave paññāya ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ mamañceva tumhākañca . ariyāya bhikkhave vimuttiyā ananubodhā appaṭivedhā evamidaṃ dīghamaddhānaṃ sandhāvitaṃ saṃsaritaṃ mamañceva tumhākañca. {109.2} Tayidaṃ bhikkhave ariyaṃ sīlaṃ anubuddhaṃ paṭividdhaṃ ariyo samādhi anubuddho paṭividdho ariyā paññā anubuddhā paṭividdhā ariyā vimutti anubuddhā paṭividdhā ucchinnā bhavataṇhā khīṇā bhavanetti natthidāni punabbhavoti . idamavoca bhagavā idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā [110] Sīlaṃ samādhi paññā ca vimutti ca anuttarā anubuddhā ime dhammā gotamena yasassinā iti buddho abhiññāya dhammamakkhāti 1- bhikkhunaṃ dukkhassantaṅkaro satthā cakkhumā parinibbuboti. [111] Tatrapi sudaṃ bhagavā bhaṇḍagāme viharanto etadeva bahulaṃ bhikkhūnaṃ dhammiṃ kathaṃ karoti iti sīlaṃ iti samādhi iti paññā sīlaparibhāvito samādhi mahapphalo hoti mahānisaṃso samādhiparibhāvitā paññā mahapphalā hoti mahānisaṃsā paññāparibhāvitaṃ cittaṃ sammadeva āsavehi vimuccati seyyathīdaṃ kāmāsavā bhavāsavā [2]- avijjāsavāti. @Footnote: 1 Ma. Yu. dhammamakkhāsi. 2 Yu. diṭṭhāsavā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page144.

[112] Athakho bhagavā bhaṇḍagāme yathābhirantaṃ viharitvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi āyāmānanda yena hatthigāmo ambagāmo jambugāmo yena bhoganagaraṃ tenupasaṅkamissāmāti . evaṃ bhanteti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi . athakho bhagavā mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena bhoganagaraṃ tadavasari . tatra sudaṃ bhagavā bhoganagare viharati ānande cetiye . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi cattārome bhikkhave mahāpadese desessāmi taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca


             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 10 page 65-144. https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=10&item=57&items=56&pagebreak=1              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=10&item=57&items=56&pagebreak=1&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=10&item=57&items=56&pagebreak=1              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=10&item=57&items=56&pagebreak=1              Study Atthakatha :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=10&i=57              Contents of The Tipitaka Volume 10 https://84000.org/tipitaka/read/?index_10 https://84000.org/tipitaka/english/?index_10

First itemPrevious itemไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าNext itemLast item chage to ENGLISH letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]