ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 5 : PALI ROMAN Di.A. (sumangala.2)

page102.

Evam vinnanampi 1- vadati viya "tvam patisandhivinnananti kena katam, nanu amhehi katam, sace hi tvam tayo khandhe hadayavatthunca anissaya patisandhivinnanam nama bhaveyyasi, passeyyama te patisandhivinnanabhavan"ti. Tanca panetam namarupam vinnanassa bahudha paccayo hoti. Ettavata khoti vinnane namarupassa paccaye honte, namarupe vinnanassa paccaye honte, dvisu annamannapaccayavasena pavattesu ettakena jayetha va .pe. Upapajjetha 2- va, jatiadayo pannayeyyum aparaparam va cutipatisandhiyoti. Adhivacanapathoti "sirivaddhako dhanavaddhako"ti adikassa attham adisva namavacanamattameva 3- adhikicca pavattassa voharassa patho. Niruttipathoti saratiti sato, sampajanatiti sampajanoti adikassa karanapadesavasena pavattassa voharassa patho. Pannattipathoti "pandito byatto medhavi nipuno kataparappavado"ti adikassa nanappakarato vinnapanavasena 4- pavattassa voharassa patho. Iti tihi padehi 5- adhivacanadinam vatthubhuta khandhapi 6- kathita. Pannavacaranti pannaya avacaritabbam janitabbam. Vattam vattatiti 7- samsaravattam vattati, 7- itthattanti itthabhavo, 8- khandhapancakassetam namam. Pannapanayati namapannattatthaya. "vedana sanna"ti adina namapannattatthaya, khandhapancakampi ettavata pannayatiti attho. Yadidam namarupam saha vinnanenati yam idam namarupam saha vinnanena annamannapaccayataya pavattati, ettavatati vuttam hoti. Idam hettha niyyatavacanam 9-. Attapannattivannana [117] Iti bhagava "gambhiro cayam ananda paticcasamuppado gambhiravabhaso ca"ti padassa anusandhim dassetva idani "tantakulakajata"ti @Footnote: 1 cha.Ma.i. pisaddo na dissati 2 i. uppajjeyyatha 3 cha.Ma. vacanamattameva @4 cha.Ma.,i. napanavasena 5 i. tihipi imehi. 6 cha.Ma. khandhava 7 ka. vattatiti... @ vattati 8 cha.Ma.,i. itthambhavo 9 cha.Ma. niyyatitavacanam, i. niyyatanavacanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page103.

Padassa anusandhim dassento "kittavata ca"ti adikam desanam arabhi. Tattha rupim va hi ananda parittam attananti adisu yo avaddhitam kasinanimittam attati ganhati, so rupim parittam pannapeti. 1- Yo pana nanakasinalabhi hoti, so tam kadaci nilo, kadaci pitakoti pannapeti. Yo vaddhitam kasinanimittam attati ganhati, so rupim 2- anantam pannapeti. Yo va pana avaddhitakasinanimittam ugghatetva nimittaphutthokasam va tattha pavatte cattaro khandhe va tesu vinnanamattameva va attati ganhati, so arupim parittam pannapeti. Yo vaddhitakasinanimittam 3- ugghatetva nimittaphutthokasam va tattha pavatte cattaro khandhe va tesu vinnanamattameva va attati ganhati, so arupim 4- anantam 5- pannapeti. [118] Tatranandati ettha tatrati tesu catusu ditthigatikesu. Etarahi vati idaneva, na ito param. Ucchedavasenetam vuttam. Tathabhavim 6- vati 7- tathavase loke bhavim. Sassatavasenetam vuttam. Atatham va pana santanti atathasabhavam samanam va. 8- Tathattayati tathabhavaya. Upakappessamiti sampadessami. Iminapi 9- vivadam dasseti. Ucchedavadi hi "sassatavadino attanam atatham anucchedasabhavampi samanam tathattaya 10- ucchedasabhavaya upakappessami, sassatavadam ca janapetva ucchedavadameva nam gahessami"ti cintesi. 11- Sassatavadipi "ucchedavadino attanam atatham asassatasabhavampi samanam tathattaya sassatabhavaya upakappessami, ucchedavadam ca janapetva sassatavadameva nam gahessami"ti 12- cintesi. Evam santam khoti evam samanam rupim parittam attanam pannapayantanti 13- attho. Rupinti rupakasinalabhim. Parittattanuditthi anusetiti paritto attati ayam ditthi anuseti, sa pana na valli viya ca lata viya ca anuseti. Appahinatthena @Footnote: 1 i. pannapeti evamuparipi. 2 ka. rupinam 3 cha.Ma.,i. vaddhitam nimittam. @4 ka. arupinam 5 i. anattam. 6 cha.Ma.,i. tatthabhavim 7-7 cha.Ma.,i. tattha va @ paraloke bhavim. 8 cha.Ma.,i. va saddo na dissati. 9 cha.Ma.,i. pi saddo na dissati. @10 tathatthaya evamuparipi. 11 cha.Ma. cinteti evamuparipi. @12 i. gahapessami. 13 pannapentanti, i. pannapenti evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page104.

Anusetiti veditabba. 1- Iccalam vacanayati tam puggalam evarupa ditthi anusetiti vattum yuttam. Esa nayo sabbattha. Arupinti ettha pana arupakasinalabhim, arupakkhandhagocaram vati evamattho datthabbo. Ettavata labhino cattaro, tesam antevasika cattaro, takkika cattaro, tesam antevasika cattaroti atthato 2- solasaditthigatika dassita honti. Naattapannattivannana [119] Evam ye attanam pannapenti, te dassetva idani ye na pannapenti, te dassetum "kittavata ca ananda"ti adimaha. Ke pana na pannapenti? sabbe tava ariyapuggala na pannapenti. Ye ca bahussuta tipitakadhara dvipitakadhara ekapitakadhara, antamaso ekanikayampi sadhukam vinicchinitva uggahitadhammakathikopi araddhavipassakopi puggalo, te na pannapentiyeva. 3- Etesam hi patibhagakasine patibhagakasinamicceva sanna 4- hoti. Arupakkhandhesu ca arupakkhandha icceva. Attasamanupassanavannana [121] Evam ye na pannapenti, te dassetva idani ye te pannapenti, te yasma ditthivasena samanupassitva pannapenti, sa 5- panesa 5- samanupassana visativatthukaya sakkayaditthiya appahinatta hoti, tasma tam visativatthukam sakkayaditthim dassetum puna kittavata ca 6- anandati adimaha, tattha vedanam va hiti imina vedanakkhandhavatthuka sakkayaditthi kathita. 7- Appatisamvedano me attati imina rupakkhandhavatthuka. Atta me @Footnote: 1 cha.Ma. veditabbo, i. veditabbam. 2 cha.Ma. attato 3 i. pannapetiyeva. @4 cha.Ma. nanam. 5-5 cha.Ma. sa ca nesam, i. sa hi ca nesam. @6 i. casaddo na dissati. 7 i. vutta.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page105.

Vediyati, vedanadhammo hi me attati imina sannasankharavinnanakkhandhavatthuka. Idam hi khandhattayam vedanasampayuttatta vediyati. Etassa ca vedanadhammo avippayuttasabhavo. [122] Idani tattha dosam dassento "tatrananda"ti adimaha. Tattha tatrati tesu tisu ditthigatikesu. Yasmim ananda samayeti adi yo yo yam yam vedanam attati samanupassati, tassa tassa attano kadaci bhavam, kadaci abhavanti evamadidosadassanattham vuttam. [123] Aniccadisu hutva abhavato anicca. Tehi tehi karanehi sangamma samagamma katati sankhata. Tam tam paccayam paticca samma karaneneva uppannati paticcasamuppanna. Khayoti adi sabbam bhangassa vevacanam. Yam hi bhijjati, tam khiyatipi vayatipi virajjatipi nirujjhatipi, tasma khayadhammati adi vuttam. Byaga meti vi agati byaga, vigato niruddho me attati attho. Kim pana ekasseva tisupi kalesu "eso me atta"ti hotiti, kim pana na bhavissati. Ditthigatikassa hi thusarasimhi nikkhittakhanukasseva 1- niccalata nama natthi, vanamakkato viya annam ganhati, annam muncati. Aniccam sukham dukkham vokinnanti 2- visesena tam tam vedanam attati samanupassanto aniccanceva sukhanca dukkhanca attanam samanupassati, avisesena 3- vedanam attati samanupasasanto vokinnam uppadavayadhammam attanam samanupassati. Vedana hi tividha ceva uppadavayadhamma ca, tancesa attati samanupassati. Iccassa anicco ceva atta apajjati, ekakkhane ca bahunnam vedananam uppado. Tam 4- kho panesa aniccam attanam anujanati, na ekakkhane bahunnam vedananam uppatti atthi. Imamattham sandhaya "tasmatihananda etenapetam nakkhamati" `vedana me atta'ti samanupassitun"ti vuttam. [124] Yattha panavusoti yattha suddharupakkhandhe sabbaso vedayitam natthi. Api nukho tatthati api nukho tasmim vedana virahite talavante vatapane @Footnote: 1 i. nikhatakhanukasseva 2 cha.Ma. aniccasukhadukkhavokinnanti @3 i. aviseseneva 4 i. na kho panesa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page106.

Va asmiti evam ahamkaro uppajjeyyati attho. Tasmatihanandati yasma suddharupakkhandho utthaya asmiti 1- na vadati, tasma etenapi etam nakkhamatiti attho. [125] Api nukho tattha ayamahamasmiti siyati api nukho tesu vedanadhammesu tisu khandhesu ekakkhandhopi 2- ayam nama ahamasmiti evam vattabbo siya. Athava vedananirodha saheva vedanaya niruddhesu tesu tisu khandhesu api nukho ayamahamasmiti va ahamasmiti va uppajjeyyati attho. Athayasma anando sasavisanassa tikhinabhavam viya tam asampaticchanto no hetam bhanteti aha. Ettavata kim kathitam hoti? vattakatha kathita hoti. Bhagava hi Vattakatham kathento katthaci avijjasisena kathesi, 3- katthaci tanhasisena, katthaci ditthisisena. Tattha "purima bhikkhave koti na pannayati avijjaya `ito pubbe avijja nahosi, atha paccha sambhavi'ti, evancidam bhikkhave vuccati. Atha ca pana pannayati idappaccaya avijja"ti 4- evam avijjasisena kathita. "purima bhikkhave koti na pannayati bhavatanhaya `ito pubbe bhavatanha nahosi, atha paccha sambhavi'ti, evancidam bhikkhave vuccati. Atha ca pana pannayati idappaccaya bhavatanhati 5- evam tanhasisena kathita. "purima bhikkhave koti na pannayati bhavaditthiya `ito pubbe bhavaditthi nahosi, atha paccha sambhavi'ti, evancidam bhikkhave vuccati. Atha ca pana pannayati idappaccaya bhavaditthi"ti evam ditthisisena kathita. Idhapi ditthisiseneva kathita. Ditthigatiko hi sukhadivedanam attati gahetva ahamkaramamamkaraparamasavasena sabbabhavayonigativinnanatthitisattavasesu tato tato cavitva tattha tattha upapajjanto mahasamudde vatukkhittanava viya sattam samitam paribbhamati, vattato sisam ukkhipitumyeva na sakkoti. [126] Iti bhagava paccayakaramulhassa ditthigatikassa ettakena kathamaggena vattam kathetva idani vivattam kathento yato kho pana ananda bhikkhuti adimaha. @Footnote: 1 cha.Ma.,i. ahamasmiti 2 cha.Ma.,i. ekadhammopi. 3 i. katheti evamuparipi. @4 an. dasaka 24/61/90 avijjasutta 5 an. dasaka 24/62/92 tanhasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page107.

Tanca pana vivattakatham bhagava desanasu kusalataya 1- visatthakammatthanam navakammadivasena vikkhittapuggalam anamasitva karakassa satipatthanaviharino puggalassa vasena arabhanto neva vedanam attanam samanupassatiti adimaha. Evarupo hi bhikkhu "yamkinci rupam atitanagatapaccuppannam ajjhattam va bahiddha va olarikam va sukhumam va hinam va panitam va yam dure va santike va, sabbam rupam aniccato vavatthapeti, ekam sammasanam dukkhato vavatthapeti, ekam sammasanam anattato vavatthapeti, ekam sammasanan"ti 2- adina nayena vuttassa sammasanananassa vasena sabbadhammesu pavattatta neva vedanam attanam 3- samanupassati, na anne 4- dhamme, 4- so evam asamanupassanto na kinci loke upadiyatiti khandhalokadibhede loke rupadisu dhammesu kinci ekam dhammampi attati va attaniyanti va na upadiyati. Anupadiyam ca na paritassatiti anupadiyanto tanhaditthimanaparitassanayapi na paritassati. Aparitassanti aparitassamano. Paccattanneva parinibbayatiti attanava kilesaparinibbanena parinibbayati, evam parinibbutassa panassa paccavekkhanapavattidassanattham khina jatiti adi vuttam. Iti sa ditthiti ya tatha vimuttassa arahato ditthi, sa evam ditthi. "itissa ditthi"tipi patho. So 5- tatha vimutto araha, evam assa ditthiti attho. Tadakallanti tam na yuttam. Kasma? evam hi sati "araha na kinci janati"ti vuttam bhaveyya, evam natva vimuttanaca arahantam "na kinci janati"ti vattum na yuttam. Teneva catunnampi nayanam avasane "tam kissa hetu"ti adimaha. Tattha yavatananda adhivacananti yattako adhivacanasankhato voharo atthi. Yavata adhivacanapathoti yattako adhivacanapatho, khandha ayatanani dhatuyo va atthi. Esa nayo sabbattha. Pannavacaranti pannaya avacaritabbam @Footnote: 1 cha.Ma.,i. kusalatta. 2 khu. pati 31/48 sammasananananiddesa 3 cha.Ma. attati. @4-4 cha.Ma. na annam so evam i. na anna' dhammam so evam 5 cha.Ma.,i. yo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page108.

Khandhapancakam. Tadabhinnati tam abhijanitva. Ettakena bhagavata kim dassitam. Tantakulakapadasseva anusandhi dassita. 1- Sattavinnanatthitivannana [127] Idani yo so 2- "na pannapeti"ti vutto, so yasma gacchanto gacchanto ubhatobhagavimutto nama hoti. Yo ca "na samanupassati"ti vutto, so yasma gacchanto gacchanto pannavimutto nama hoti. Tasma tesam hettha vuttanam dvinnam bhikkhunam nigamanam ca namam cadassetum satta kho ima ananda vinnanatthitiyoti adimaha. Tattha sattati patisandhivasena vutta, arammanavasena sangitisutte 3- vutta catasso agamissanti. Vinnanam titthati etthati vinnanatthiti, vinnanapatitthanassetam adhivacanam. Dve ca ayatananiti dve nivasanatthanani. Nivasanatthananca idhayatananti adhippetam. Teneva vakkhati "asannisattayatanam 4- nevasannanasannayatanameva dutiyanti. Kasma panetam sabbam gahitanti? vattapariyadanattham. Vattam hi na suddhavinnanatthitivasena va suddhayatanavasena va pariyadanam gacchati, bhavayonigatisattavasavasena pana gacchati, tasma sabbemetam gahitam. Idani anukkamena tamattham vibhajanto katama sattati adimaha. Tattha seyyathapiti nidassanatthe nipato, yatha manussati attho. Aparimanesu hi cakkavalesu aparimananam manussanam vannasanthanadivasena dvepi ekasadisa natthi. Yepi hi katthaci yamakabhataro vannena va santhanena va ekasadisa honti, tesampi alokitavilokitakathitahasitagamanathanadihi viseso hotiyeva. Tasma nanattakayati vutta. Patisandhisanna pana nesam tihetukapi dvihetukapi ahetukapi honti, "nanattasannino"ti vutta. @Footnote: 1 cha.Ma., i. dassito 2 cha.Ma. so na dissati @3 di. pati 11/311/203 sangitisutta (18) 4 cha.Ma., i. asannasattayatanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page109.

Ekacce ca devati chakamavacaradeva. Tesu hi kesanci kayo nilo hoti, kesanci pitakadivanno. Sanna pana nesam dvihetukapi tihetukapi honti ahetuka natthi. Ekacce ca vinipatikati catuapayavinimuttaka uttaramata yakkhini, piyankaramata, pussamitta 1- dhammaguttati evamadika vemanikapeta. 2- Etesam hi pitaodatakalamangurucchavisamavannadivasena ceva kisathularassadighavasena ca kayo nana hoti, manussanam viya dvihetukatihetukahetukavasena sannapi. Te pana deva viya na mahesakkha, kapanamanussa viya appesakkha, dullabhaghasacchadana dukkhapilita viharanti. Ekacce kalapakkhe dukkhita junhapakkhe sukhita honti, tasma sukhasamussayato vinipatitatta vinipatikati vutta. Ye panettha tihetuka tesam dhammabhisamayopi hoti, piyankaramata hi yakkhini paccusasamaye anuruddhattherassa dhammam sajjhayato sutva:- "ma saddamakari piyankara bhikkhu dhammapadani bhasati. Apica dhammapadam vijaniya patipajjema hitaya no siya. Panesu ca sannamamase 3- sampajanamusa na bhanama se sikkhema susilyamattano api muccema pisacayoniya"ti. 4- Evam puttakam sannapetva tamdivasam sotapattiphalam patta. Uttaramata pana bhagavato dhammam sutvava sotapanna jata. Brahmakayikati brahmaparisajja brahmapurohita mahabrahmano. Pathamabhinibbattati te sabbepi pathamena jhanena abhinibbatta. Tesu @Footnote: 1 cha.Ma. phussamitta. i. punabbasumitta 2 cha.Ma., i. anne ca vemanika peta. @3 ka. samyamamase 4 sam.saga. 15/240/252 piyankarasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page110.

Brahmaparisajja pana parittena abhinibbatta, tesam kappassa tatiyo bhago ayuppamanam. Brahmapurohita majjhimena, tesam upaddhakappo ayuppamanam, kayo ca tesam vippharikataro hoti. Mahabrahmano panitena, tesam kappo ayuppamanam, kayo pana tesam ativippharikatarova 1- hoti. Iti te kayassa nanatta, pathamajjhanavasena sannaya ekatta nanattakaya ekattasanninoti veditabba. Yatha ca te, evam catusu apayesu satta. Nirayesu hi kesanci gavutam, kesanci addhayojanikam, kesanci yojanam attabhavo hoti, devadattassa pana yojanasatiko jato. Tiracchanesupi keci khuddaka, keci mahanta. Pittivisayesu 2- keci satthihattha honti, keci sattatihattha, keci asitihattha, keci suvanna, keci dubbanna honti. Tatha kalakanjika 3- asuRa. Apicettha dighapitthikapeta nama satthiyojanikapi honti. Sanna pana sabbesampi akusalavipakahetukapi 4- honti. Iti apayikapi nanattakaya ekattasanninotveva sankhayam gacchanti. Abhassarati dandaukkaya acci viya etesam sarirato abha chijjitva chijjitva patanti viya saratiti 5- abhassaRa. Tesu catukkapancakanayesu 6- dutiyatatiyajjhanadvayam parittam bhavetva upapanna parittabha nama honti, tesam dve kappa ayuppamanam. Majjhimam bhavetva upapanna appamanabha nama honti. Tesam cattaro kappa ayuppamanam. Panitamva bhavetva upapanna abhassara nama honti, tesam attha kappa ayuppamanam. Idha pana ukkatthaparicchedavasena sabbepi te gahita. Sabbesampi 7- tesam kayo ekavippharova hoti, sanna pana avitakkavicaramatta va avitakkavicara vati nana. Subhakinhati 8- subhena okinna vikinna, subhena sarirappabhavannena ekaghanati attho. Etesam hi abhassaranam viya na chijjitva chijjitva @Footnote: 1 cha.Ma. ativipphariko, i. ativippharikova. 2 cha.Ma. pettivisayepi, @ i. pettivisayesupi. 3 i. kalakanja. 4 cha.Ma.,i....ahetukava. 5 cha.Ma. sarati @ vissaratiti, i. sarati visaratiti. 6 cha.Ma. pancakanayena, i. pancakanaye @7 cha.Ma.,i. sabbesanhi. 8 i. subhakinna evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page111.

Pabha gacchati. Pancakanaye pana parittamajjhimapanitassa catutthajjhanassa vasena solasadvattimsacatusatthikappayuka parittasubha appamanasubha subhakinha nama hutva nibbattanti. Iti sabbepi te ekattakaya ceva catutthajjhanasannaya ekattasannino cati veditabba. Vehapphalapi ca catutthavinnanatthitimeva bhajanti. Asannisatta 1- vinnanabhava ettha sangaham na gacchanti, sattavasesu gacchanti. Suddhavasapi vivattapakkhe thita, na sabbakalika kappasatasahassampi asankheyyampi buddhasunne loke na uppajjanti. Solasakappasahassabbhantare buddhesu uppajjantesuyeva uppajjanti. Dhammacakkappavattassa bhagavato khandhavaratthanasadisa honti, tasma neva vinnanatthitim na sattavasam bhajanti. Mahasivatthero pana "na kho pana so sariputta sattavaso sulabharupo, yo maya anavutthapubbo 2- imina dighena addhuna annatra suddhavasehi devehi"ti 3- imina suttena suddhavasapi catutthavinnanatthitim catutthasattavasamyeva bhajantiti vadati, tam apatibahiyatta suttassa anunnatam. Sabbaso rupasannananti adinam attho visuddhimagge vutto. Nevasannanasannayatanam pana yatheva sannaya, evam vinnanassapi sukhumatta neva vinnanam navinnanam. Tasma vinnanatthitisu avatva ayatanesu vuttam. [128] Tatrati tasu vinnanatthitisu. Tanca pajanatiti tanca vinnanatthitim pajanati. Tassa ca samudayanti "avijjasamudaya rupasamudayo"ti 4- adina nayena tassa samudayanca pajanati. Tassa ca atthangamanti "avijjanirodha rupanirodho"ti 5- adina nayena tassa atthangamanca pajanati. Assadanti yam rupam .pe. Yam vinnanam paticca uppajjati sukham somanassam, ayam vinnanassa assadoti 6- evam tassa assadanca pajanati. Adinavanti yam rupam .pe. Yam vinnanam aniccam dukkham viparinamadhammam, ayam vinnanassa adinavoti 6- evam tassa adinavanca pajanati. Nissarananti yo rupasmim .pe. Yo vinnane @Footnote: 1 cha.Ma.,i. asannasatta. 2 cha.Ma. anivutthapubbo. 3 Ma.mu. 12/160/124 @ mahasihanadasutta 4 khu.pati. 31/106/79 udayabbayanananiddesa 5 khu.pati. 31/107/80 @ udayabbayanananiddesa (saya) 6 sam.khandha. 17/26/23 assadasutta.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page112.

Chandaragavinayo chandaragappahanam idam vinnanassa nissarananti 1- evam tassa nissarananca pajanati. Kallam nu tenati yuttam nu tena bhikkhuna tam vinnanatthitim tanhamanaditthinam vasena ahanti va mamanti va abhinanditunti etenupayena sabbattha attho veditabbo. Yattha pana rupam natthi, tattha catunnam khandhanam vasena, yattha vinnanam natthi, tattha ekassa khandhassa vasena samudayadayo 2- yojetabba. 2- Aharasamudaya, aharanirodhati amdam cettha padam na yojetabbam. Yato kho ananda bhikkhuti yada kho ananda bhikkhu. Anupada vimuttoti catuhi upadanehi aggahetva vimutto. Pannavimuttoti pannaya vimutto, attha vimokkhe asacchikatva pannabaleneva namakayassa ca rupakayassa ca appavattim katva vimuttoti attho. So sukkhavipassako ca pathamajjhanadisu annatarasmim thatva arahattam patto cati pancavidho hoti. 3- Vuttampi cetam "katamo ca puggalo pannavimutto, idhekacco puggalo na heva kho attha vimokkhe kayena phusitva viharati, pannaya cassa disva asava parikkhina honti, ayam vuccati puggalo pannavimutto"ti. 4- Atthavimokkhavannana [129] Evam ekassa bhikkhuno nigamananca namanca dassetva itarassa dassetum attha kho imeti adimaha. Tattha vimokkhoti kenatthena vimokkho? adhimuccanatthena. Ko panayam adhimuccanattho nama? paccanikadhammehi ca sutthu muccanattho, arammane ca abhirativasena sutthu muccanattho, pitu anke visatthangapaccangassa darakassa sayanam viya aniggahitabhavena nirasankataya arammane pavattatiti 5- vuttam hoti. Ayam panattho pacchime vimokkhe natthi, purimesu sabbesu atthi. Rupi rupani passatiti ettha ajjhattam kesadisu nilakasinadisu nilakasinadivasena uppaditam rupajjhanam rupam, tadassatthiti rupi. Bahiddha rupani @Footnote: 1 sam.khandha. 17/26/23 assadasutta 2-2 cha.Ma. samudayo yojetabbo 3 cha.Ma. hotiti na @dissati 4 abhi.pu. 36/41/145, ekakapuggalapannatti, 36/151/234 navakaniddesa (saya) @5 cha.Ma. pavattiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page113.

Passatiti bahiddhapi nilakasinadini rupani jhanacakkhuna passati. Imina ajjhattabahiddhavatthukesu kasinesu uppaditajjhanassa puggalassa cattari rupavacarajjhanani dassitani. Ajjhattam arupasanniti ajjhattam na rupasanni, attano kesadisu anuppaditarupavacarajjhanoti attho. Imina bahiddha parikammam katva bahiddhava uppaditajjhanassa puggalassa rupavacarajjhanani dassitani. Subhanteva adhimutto hotiti imina suvisuddhesu niladisu vannakasinesu jhanani dassitani. Tattha kincapi anto appanayam subhanti abhogo natthi, yo pana suvisuddham subham kasinam arammanam karitva viharati, so yasma subhanti adhimutto hotiti vattabbatam apajjati. Tasma evam desana kata. Patisambhidamagge pana "katham subhanteva adhimutto hotiti vimokkho, idha bhikkhu mettasahagatena cetasa ekam disam pharitva viharati .pe. Mettaya bhavitatta satta apatikula honti. Karunamuditaupekkhasahagatena cetasa ekam disam pharitva viharati .pe. Upekkhaya bhavitatta satta apatikula honti. Evam subhanteva adhimutto hotiti vimokkho"ti 1- vuttam. Sabbaso rupasannananti adisu yam vattabbam, tam sabbam visuddhimagge vuttameva. Ayam atthamo vimokkhoti ayam catunnam khandhanam sabbaso visuddhatta vimuttatta atthamo uttamo vimokkho nama. [130] Anulomanti adito patthaya yava pariyosana. Patilomanti pariyosanato patthaya yava adito. Anulomapatilomanti idam atipagunatta samapattinam athatvava ito cito ca sancaranavasena vuttam. Yatthicchakanti okasaparidipanam, yattha yattha okase icchati. Yadicchakanti samapattiparidipanam, 2- yam yam samapattim icchati. Yavaticchakanti addhanaparicchedadipanam, yavatakam addhanam icchati. Samapajjatiti tam tam samapattim pavisati. Vutthatiti tato vutthaya titthati. Ubhatobhagavimuttoti dvihi bhagehi vimutto, arupasamapattiya rupakayato vimutto maggena namakayato vimuttoti. Vuttampi. Cetam:- @Footnote: 1 khu. pati. 31/476/359 vimokkhakatha (saya) 2 cha.Ma., i. samapattidipanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page114.

"acci yatha vatavegena khittam 1- (upasivati bhagava) attham paleti na upeti sankham 2- evam muni namakaya vimutto attham paleti na upeti sankhanti. 3- So panesa ubhatobhagavimutto akasanancayatanadisu annatarato vutthaya arahattam patto ca anagami hutva nirodha vutthaya arahattam patto cati pancavidho hoti. 4- Keci pana "yasma rupavacaracatutthajjhanampi duvangikam upekkhasahagatam, arupavacarajjhanampi tadisameva. Tasma rupavacaracatutthajjhanato vutthaya arahattam pattopi ubhatobhagavimutto"ti. Ayam pana ubhatobhagavimuttapanho hetthalohapasadepi 5- samutthahitva tepitakacullasumanattherassa 6- vannanam nissaya cirena vinicchayam patto. Girivihare kira therassa antevasiko ekassa pindapatikassa mukhatova tam panham sutva aha "avuso hetthalohapasade amhakam acariyassa dhammam vannayato na kenaci sutapubban"ti. Kim pana bhante thero avacati? rupavacaracatutthajjhanam kincapi duvangikam upekkhasahagatam, kilese vikkhambheti, kilesanam pana asannapakkhepi ruparammanatthane 7- samudacarati. Ime hi kilesa nama pancavokarabhave niladisu annatramarammanam upanissaya samudacaranti, rupavacarajjhananca tam arammanam na samatikkamati. Tasma sabbaso rupam nivattetva arupajjhanavasena kilese vikkhambhetva arahattam pattova ubhatobhagavimuttoti idam avuso thero avaca. Idanca pana vatva idam suttam ahari "katamo ca puggalo ubhatobhagavimutto. Idhekacco puggalo attha vimokkhe kayena phusitva viharati, pannaya cassa disva asava parikkhina honti, ayam vuccati puggalo ubhatobhagavimutto"ti. 8- Imaya ca ananda ubhatobhagavimuttiyati ananda ito ubhatobhagavimuttito. Sesam sabbattha uttanamevati. Mahanidanasuttavannana nitthita. @Footnote: 1 cha.Ma.,i. khitta 2 ka. samkhyam evamuparipi 3 khu.su. 25/1081/539 @ upasivamanavakapanha 4 cha.Ma. hotiti na dissati 5 cha.Ma.,i. pi saddo na dissati @6 cha.Ma. tipitakaculasumanattherassa 7 cha.Ma.,i. asannapakkhe viruhanatthane @8 abhi.pu. 36/40/145 ekakapuggalapannatti


             The Pali Atthakatha in Roman Book 5 page 102-114. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=5&A=2620&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=5&A=2620&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=10&i=57              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=10&A=1455              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=10&A=1340              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=10&A=1340              Contents of The Tipitaka Volume 10 http://84000.org/tipitaka/read/?index_10

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]