ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 8 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.2)

                        5. Culasaccakasuttavannana
    [353] Evamme sutanti culasaccakasuttam. Tattha mahavane kutagarasalayanti
mahavanam nama sayamjatam aropimam saparicchedam mahantam vanam. Kapilavatthusamanta pana
mahavanam himavantena saha ekabaddham aparicchedam hutva mahasamuddam ahacca
thitam. Idam tadisam na hoti. Saparicchedam mahantam vananti mahavanam. Kutagarasala
pana mahavanam nissaya kate arame kutagaram antokatva hamsavattakacchannena
kata sabbakarasampanna buddhassa bhagavato gandhakuti veditabba.
    Saccako niganthaputtoti pubbe kira eko nigantho ca niganthi ca
pancapancavadasatani uggahetva vadam aropessamati jambudipe vicaranta
@Footnote: 1 Si. nibbanapattiatthaya            2 cha.Ma. kattukama

--------------------------------------------------------------------------------------------- page176.

Vesaliyam samagata, licchavirajano disva "tvam ko, tvem ka"ti pucchimsu. Nigantho "aham vadam aropessamiti jambudipe vicarami"ti aha. Niganthipi tatha aha. Licchavino "idheva annamannam vadamaropetha"ti ahamsu. Niganthi attana uggahitani panca vadasatani pucchi, nigantho kathesi. Niganthena pucchitepi niganthi kathesiyeva. Ekassapi na jayo, na parajayo, ubho samasamava ahesum. Licchavino ahamsu 1- "tumhe ubhopi samasama ahinditva kim karissatha, idheva vasatha"ti geham datva balim patthapesum. Tesam samvasamanvaya catasso dhitaro jata, eka sacca nama, eka lola nama, eka patacara nama, eka silavataka 2- nama, tapi panditava ahesum, matapituhi uggahitani pancapancavadasatani uggahesum. Ta vayappatta matapitaro avocum "amma amhakam kuladarika nama hirannasuvannadini datva kulagharam pesitapubba nama natthi. Yo pana agariko tasam vadam madditum sakkoti, tassa padaparicarika honti. Yo pabbajito tasam vadam madditum sakkoti, tassa santike pabbajanti, tumhe kim karissatha"ti. Mayampi evameva karissamati, catassopi paribbajikavesam gahetva "ayam jambudipo nama jambuya pannayati"ti jambusakham gahetva carikam pakkamimsu. Yam gamam papunanti, tassa dvare pamsupunje va valikapunje va jambudhajam. 3- Thapetva "yo vadam aropetum sakkoti, so imam maddatu"ti vatva gamam pavisanti. Evam gamena gamam vicarantiyo savatthim papunitva tatheva gamadvare jambudhajam thapetva sampattamanussanam arocetva antonagaram pavittha. Tena ca samayena bhagava savatthim nissaya jetavane viharati. Athayasma sariputto gilane pucchanto ajaggitatthanam jagganto attano kiccamahantataya annehi bhikkhuhi divataram gamam pindaya pavisanto gamadvare jambudhajam disva "kim idan"ti darake pucchi. Te tamattham arocesum. Tenahi maddathati. Na sakkoma bhante bhayamati. Kumara ma bhayatha, `kena amhakam jambudhajo maddapito'ti vutte buddhasavakena sariputtattherena maddapito, vadam aropetukama jetavane @Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati 2 cha.Ma. acaravati, Si. sivavatika 3 Si. jambusakham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page177.

Therassa santikam gacchathati vadeyyatha"ti aha. Te therassa vacanam sutva jambudhajam madditva chaddesum. Thero pindaya caritva viharam gato. Paribbajikapi gamato nikkhamitva "amhakam dhajo kena maddapito"ti pucchimsu. Daraka tamattham arocesum. Paribbajika puna gamam pavisitva ekekam vithim gantva 1- "buddhasavako kira sariputto nama amhehi saddhim vadam karissati, sotukama nikkhamatha"ti arocayimsu. Mahajano nikkhami, tena saddhim paribbajika jetavanam agamimsu. Thero "amhakam vasanatthane matugamassa agamanannama aphasukan"ti viharamajjhe nisidi. Paribbajikayo gantva theram pucchimsu "tumhehi amhakam dhajo maddapito"ti. Ama maya maddapitoti. Mayam tumhehi saddhim vadam karissamati. Sadhu karotha kassa puccha kassa vissajjanam hotuti. Puccha nama amhakam patta, tumhe pana matugama nama pathamam pucchathati. Ta catassopi catusu disasu thatva matapitunam santike uggahitam vadasahassam pucchimsu. Thero khaggena kumudanalim 2- chindanto viya pucchitam pucchitam nijjatam nigganthim katva kathesi, kathetva puna pucchathati aha. Ettakameva bhante janamati. Thero aha "tumhehi vadasahassam pucchitam maya kathitam, aham pana ekameva panham pucchissami, tam tumhe kathetha"ti. Ta therassa visayam disva "pucchatha bhante byakarissama"ti vattum nasakkhimsu. "vada bhante janamana byakarissama"ti puna ahamsu. Thero ayam pana kulaputte pabbajetva pathamam sikkhapetabbapanhoti vatva "ekannama kin"ti pucchi, ta neva antam, na kotim addasamsu. Thero kathethati aha. Na passama bhanteti. Tumhehi vadasahassam pucchitam maya kathitam, mayham tumhe ekam panhampi kathetum na sakkotha, evam sante kassa jayo kassa parajayoti. Tumhakam bhante jayo, amhakam parajayoti. Idani kim karissathati. Ta matapituhi vuttavacanam arocetva "tumhakam santike pabbajissama"ti ahamsu. Tumhe @Footnote: 1 cha.Ma. gahetva 2 cha.Ma. kumudanalam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page178.

Matugama nama amhakam santike pabbajitum na vattati, amhakam pana sasanam gahetva bhikkhunupassayam gantva pabbajathati. Ta sadhuti therassa sasanam gahetva bhikkhunisamghassa santikam gantva pabbajimsu, pabbajita ca pana appamatta atapiniyo hutva na cirasseva arahattam papunimsu. Ayam saccako tasam catunnampi kanitthabhatiko, tahi catuhipi uttaritarapanno, matapitunampi santika vadasahassam, tato bahutaranca bahirasamayam ugganhitva 1- katthaci agantva rajadarake sippam sikkhapento tattheva vesaliyam vasati, pannaya atipuritatta kucchi me bhijjeyyati bhito ayapattena kucchim parikkhipitva carati, imam sandhaya vuttam "saccako niganthaputto"ti. Bhassappavadakoti bhassam vuccati kathamaggo, tam pavadati kathetiti bhassappavadako. Panditavadoti aham panditoti evamvado. Sadhusammato bahujanassati yam yam nakkhattavarena 2- adisati, tam tam yebhuyyena tatheva hoti, tasma ayam sadhuladdhiko bhaddakoti evam sammato mahajanassa. Vadena vadam samaraddhoti kathamaggena dosam aropito. Ayasma assajiti sariputtattherassa acariyo assajitthero. Janghaviharam anucankamamanoti tato tato licchavirajagehato tam tam geham gamanatthaya anucankamamano. Yenayasma assaji tenupasankamiti kasma upasankami? samayajananattham. Evam kirassa ahosi "aham' samanassa gotamassa vadam aropessami'ti ahindami, `samayam panassa na janami'ti na aropesim. Parassa hi samayam natva aropito vado svaropito nama hoti. Ayam pana samanassa gotamassa savako pannayati assajitthero, so attano satthu samaye kovido, etaham pucchitva katham patitthapetva samanassa gotamassa vadam aropessami"ti. Tasma upasankami. Vinetiti katham vineti, katham sikkhapetiti pucchati. Thero pana yasma dukkhanti vutte uparambhassa okaso hoti, maggaphalanipi pariyayena dukkhanti agatani, ayanca dukkhanti vutte theram puccheyya "bho assaji kimattham tumhe pabbajita"ti. Tato @Footnote: 1 cha.Ma. uggahetva 2 cha.Ma. nakkhattacarena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page179.

"maggaphalatthaya"ti vutte "bho assaji nayidam tumhakam sasanam nama, mahaaghatanannametam, nirayussado namesa, natthi tumhakam sukhasa, utthayutthaya dukkhameva jirapenta ahindatha"ti dosam aropeyya, tasma paravadissa pariyayakatham katum na vattati. Yatha esa appatittho hoti, evamassa nippariyayakatham kathessamiti cintetva "rupam bhikkhave aniccan"ti imam aniccanattavaseneva katham kathesi. Dussutanti sotum ayuttam. [354] Santhagareti 1- rajakulanam atthanusasanasanthagarasalayam. 2- Yena te licchavi tenupasankamiti evam kirassa ahosi "aham pubbe samayam ajananabhavena samanassa gotamassa vadam na aropemi, 3- idani panassa mahasavakena kathitam samayam janami, ime ca pana mama antevasika pancasata licchavi sannipatita, etehi saddhim gantva samanassa gotamassa vadam aropessami"ti. Tasma upasankami. Natannatarenati natesu abhinnatesu pancavaggiyattheresu annatarena. Patitthitanti yatha tena patitthitam. Sace evam patitthissati, atha pana annadeva vakkhati, tatra maya kim sakka katunti idaneva pitthim parivattento aha. Akaddheyyati attano abhimukham akaddheyya. 4- Parikkaddheyyati purato patipanameyya. Samparikaddheyyati kalena akaddheyya, kalena parikaddheyya. Sondikakilanjanti suraghare pitthakilanjam, sondikadhuttoti suradhutto. Thalam 5- kanne gahetvati suraparissavanatthavikam dhovitukamo kasatanidhunanattham ubhosu kannesu gahetva. Odhuneyyati adhomukham katva dhuneyya. Niddhuneyyati uddham mukham katva dhuneyya. Nippotheyyati 6- punappunam pappotheyya. Sanadhovitam namati ettha manussa sanasatakakaranattham sanavake gahetva mutthim mutthim bandhitva udake pakkhipanti. Te tatiyadivase sutthu kilinna honti. Atha manussa ambilayagusuradini adaya tattha gantva sanamutthim gahetva dakkhinato vamato sammukha cati tisu phalakesu sakim dakkhinaphalake, sakim vamaphalake, sakim sammukhaphalake paharanta ambilayagusuradini @Footnote: 1 cha.Ma. santhagareti 2 Ma....santhagara..... 3 cha.Ma. aropesim @4 cha.Ma. kaddheyya 5 cha.Ma. valam 6 cha.Ma. nipphoteyyati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page180.

Bhunjanta pivanta khadanta dhovanti. Mahanta kila hoti. Ranno nago tam kilam disva gambhiram udakam anupavisitva sondaya udakam gahetva sakim kumbhe sakim pitthiyam sakim ubhosu passesu sakim antarapitthiyam 1- pakkhipanto kilittha, tadupadaya tam kilitajatam sanadhovikam nama vuccati, tam sandhaya vuttam "sanadhovikam nama kilitajatam kilati"ti. Kim so bhavamano saccako niganthaputto, yo bhagavato vadam aropessatiti yo saccako niganthaputto bhagavato vadam aropessati, so kim bhavamano kim yakkho bhavamano udahu indo, udahu brahma bhavamano bhagavato vadam aropessati, na hi sakka pakatimanussena bhagavato vadam aropetunti ayamettha adhippayo. [355] Tena kho pana samayenati yasmim samaye saccako aramam pavisi, tasmim. Kismim pana samaye pavisiti? mahamajjhantikasamaye. Kasma pana tasmim samaye cankamantiti? panitabhojanapaccayassa thinamiddhassa vinodanattham. Diva padhanika va te. Tadisananhi pacchabhattam cankamitva nhatva sariram utum ganhapetva nisajja samanadhammam karontanam cittam ekaggam hoti. Yena te bhikkhuti so kira kuhim samano gotamoti parivenato parivenam gantva pucchitva pavisissamiti vilokento arannahatthi viya cankame cankamamane pamsukulikabhikkhu disva tesam santikam agamasi. Tam sandhaya "yena te bhikkhu"tiadi vuttam. Kaham nu kho bhoti katarasmim avase va lene va 2- mandape vati attho. Esa aggivessana bhagavati tada kira bhagava paccusakale mahakarunasamapattim samapajjitva dasasahassacakkavale sabbannutananajalam pattharitva bodhaneyyasattam olokento addasa "sve saccako niganthaputto mahatim licchaviparisam gahetva mama vadam aropetukamo agamissati"ti. Tasma patova sarirapatijagganam katva bhikkhusamghaparivaro vesaliyam pindaya caritva pindapatapatikkanto mahaparisaya nisiditum sukhatthane nisidissamiti gandhakutim apavisitva mahavane annatarasmim rukkhamule divaviharam nisidi, te bhikkhu bhagavato vattam dassetva agata, saccakena puttha dure nisinnam bhagavantam dassenta "esa aggivessana bhagava"ti ahamsu. @Footnote: 1 cha.Ma. antarasatthiyam 2 cha.Ma. ayam saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page181.

Mahatiya licchaviparisaya saddhinti hettha pancamattehi licchavisatehi parivutoti vuttam. Te etassa antevasikayeva, antovesaliyam pana saccako pancamattani licchavirajasatani gahetva "vadatthiko bhagavantam upasankamanto"ti sutva dvinnam panditanam kathasallapam sossamati yebhuyyena manussa nikkhanta, evam sa mahati parisa aparicchinnaganana nama ahosi. Tam sandhayetam vuttam. Anjalim panametvati ete ubhatopakkhika, te evam cintesum "sace no micchaditthika codissanti 1- `kasma tumhe samanam gotamam vandittha'ti, tesam `kim anjalimattakaranenapi vanditam hoti'ti vakkhama. Sace no sammaditthika codissanti' kasma bhagavantam na vandittha'ti, `kim sisena bhumim paharanteneva vanditam hoti, nanu anjalikammampi vandanaeva'ti vakkhama"ti. Namagottanti bho gotama aham asukassa putto datto nama mitto nama idha agatoti vadanta namam saventi nama. Bho gotama aham vasittho nama kaccayano nama idha agatoti vadanta gottam saventi nama. Ete kira dalidda jinnakulaputta parisamajjhe namagottavasena pakata bhavissamati evam akamsu. Ye pana tunhibhuta nisidimsu, te keratika ceva andhabala ca. Tattha keratika "ekam dve kathasallape karonto vissasiko hoti, atha vissase sati ekam dve bhikkha adatum na yuttan"ti tato attanam mocenta tunhi nisidanti. Andhabala annanatayeva avakkhittamattikapindo viya yattha katthaci tunhibhuta nisidanti. [356] Kincideva desanti kanci okasam kinci karanam, athassa bhagava panhapucchane ussaham janento aha puccha aggivessana yadakankhasiti. Tassattho:- "puccha yadi akankhasi, na me panhavissajjane bharo atthi". Athava "puccha yam akankhasi, sabbante vissajjessami"ti sabbannuppavaranam pavaresi asadharanam paccekabuddhaaggasavakamahasavakehi. Te hi yada kankhasiti na vadanti, sutva vedissamati vadanti. Buddha pana "pucchavuso yadakankhasi"ti 2- va "puccha maharaja, yadakankhasi"ti 3- va @Footnote: 1 cha.Ma. codessanti. evamuparipi 2 sam. saga. 15/237/249 sucilomasutta @3 di.Si. 9/162/51 samannaphalapuccha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page182.

"puccha vasava mam panham yankinci manasicchasi tassa tasseva panhassa aham antam karomi te"iti 1- va "tenahi bhikkhu sake asane nisiditva puccha, yadakankhasi"ti 2- va "bavarissa ca tuyham va sabbesam sabbasamsayam katavakasa pucchavho yankinci manasicchatha"ti 3- va "puccha mam sabhiya panham yankinci manasicchasi tassa tasseva panhassa aham antam karomi te"iti 4- va tesam tesam yakkhanarindadevasamanabrahmanaparibbajakanam sabbannuppavaranam pavarenti. Anacchariyameva tam, 5- yam bhagava buddhabhumim patva etam pavaranam pavareyya. Yo bodhisattabhumiyam padesananepi thito "kondanna panhani viyakarohi yacanti tam isayo sadhurupa kondanna eso manujesu dhammo yam vuddhamagacchati esa bharo"ti 6- evam sakkadinam atthaya isihi yacito "katavakasa pucchantu bhonto yankinci panham manasabhipatthitam aham hi tam tam vo viyakarissam natva sayam lokamimam paranca"ti. 6- Evam sarabhangakale sambhavajatake ca sakalajambudipam tikkhattum vicaritva panhanam antakaram adisva sucirakena 7- brahmanena panham puttho okase karite jatiya sattavasso rathikayam pamsum kilanto pallankam abhujitva antaravithiyam nisinnova:- @Footnote: 1 di. maha. 10/356/236 gopakavatthu 2 di. upari. 14/84/67 mahapunnamasutta @3 khu. sutta. 25/1037/531 vatthukatha 4 khu. maha. 25/518/434 @5 cha.Ma. anacchariyancetam 6 khu. ja. 27/2455-6/537 sarabhangajataka (sya) @7 cha.Ma. suciratena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page183.

"taggha te ahamakkhissam yathapi kusalo tatha raja ca kho tam janati yadi kahati va na va"ti 1- sabbannuppavaranam pavaresi. Evam bhagavata sabbannuppavaranaya pavaritaya attamano panham pucchanto "katham pana bho gotama"tiadimaha. Athassa bhagava "passatha bho annam savakena kathitam, annam sattha katheti, nanu maya patikacceva vuttam `sace tatha patitthissati, yathassa savakena patitthitam, evaham vadam aropessami'ti. Ayam pana annameva katheti, tattha kim maya sakka katun"ti evam niganthassa vacanokaso ma hotuti hettha assajittherena kathitaniyameneva kathento evam kho aham aggivessanatiadimaha. Upama mam bho gotama patibhatiti bho gotama mayham eka upama upatthati, aharami tam upamanti vadati. Patibhatu tam aggivessanati upatthatu te aggivessana, ahara tam upamam visatthoti bhagava avoca. Balakaraniyati bahubalena kattabba kasivanijjadika kammanta. Rupattayam purisapuggaloti rupam atta assati rupatta, rupam attati gahetva thitapuggalam dipeti. Rupe patitthayati tasmim attati gahitarupe patitthahitva. Punnam va apunnam va pasavatiti kusalam va akusalam va patilabhati. Vedanattadisupi eseva nayo. Imina kim dipeti? ime pancakkhandha imesam sattanam Pathavi viya patittha, 2- te imesu pancasu khandhesu patitthaya kusalakusalakammam nama ayuhanti. Tumhe evarupam vijjamanameva attanam patisedhenta pancakkhandha anattati dipethati ativiya sakaranam katva upamam ahari. Imina ca niganthena ahataopammam niyatameva, sabbannubuddhato anno tassa katham chinditva vade dosam datum samattho nama natthi. Duvidha hi puggala buddhaveneyya ca savakaveneyya ca. Savakaveneyye savakapi vinenti buddhapi. Buddhaveneyye pana savaka vinetum na sakkonti, buddhava vinenti. Ayampi nigantho buddhaveneyyo, tasma @Footnote: 1 khu.ja. 27/2368/503 sambhavajataka 2 Ma. patiyatta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page184.

Etassa vadam chinditva anno dosam datum samattho nama natthi. Tenassa bhagava sayameva vade dosadassanattham nanu tvam aggivessanatiadimaha. Atha nigantho cintesi "ativiya samano gotamo mama vadam patitthapeti, sace upari koci doso bhavissati, mamam ekakamyeva nigganhissati, handaham imam vadam mahajanassapi matthake pakkhipami"ti. Tasma evamaha ahampi bho gotama evam vadami rupam me atta .pe. Vinnanam me attati, ayanca mahati janatati. Bhagava pana niganthato satagunenapi sahassagunenapi satasahassagunenapi vadivarataro, tasma cintesi "ayam nigantho attanam mocetva mahajanassa matthake vadam pakkhipati, nassa attanam mocetum dassami, mahajanato nivattetva ekakamyeva nam nigganhissami"ti. Atha nam kim hi te aggivessanatiadimaha. Tassattho: nayam janata mama vadam aropetum agata, tvamyeva sakalam vesalim samvattitva 1- mama vadam aropetum agato, tasma tvam sakameva vadam nivethehi, ma mahajanassa matthake pakkhipasiti. So patijananto ahanhi bho gotamatiadimaha. [357] Iti bhagava niganthassa vadam patitthapetva tena hi aggivessanati puccham arabhi. Tattha tena hiti karanatthe nipato. Yasma tvam pancakkhandhe attato patijanasi, tasmati attho. Sakasmim vijiteti attano ratthe. Ghatetayam va ghatetunti ghataraham ghatetabbayuttakam ghatetum. Japetayam va japetunti dhanajaniraham japetabbayuttakam japetum jinnadhanam 2- katum. Pabbajetayam va pabbajetunti sakaratthato pabbajanaraham pabbajetum niharitum. Vattitunca arahatiti vattati ceva vattitunca arahati, vattitum yuttoti dipeti. Iti nigantho attano vadabhedanattham ahatakaranameva attano maranatthaya avudham tikhinam karonto viya visesetva dipeti, yatha tam balo. Evam me rupam hotuti mama rupam evamvidham hotu, pasadikam abhirupam alankatapatiyattam suvannatoranam viya susajjitacittapato viya ca manapadassananti. Evam me rupam ma ahositi mama rupam evamvidham ma hotu, dubbannam dussanthitam valitapalitam tilakasamakinnanti. @Footnote: 1 Si. samvijjetva 2 Si. niddhanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page185.

Tunhi ahositi nigantho imasmim vade 1- viruddhabhavam 2- natva "samano gotamo mama vadam bhindanatthaya karanam ahari, aham balataya tameva visesetva dipesim, idani natthomhi, sace vattatiti vakkhami, ime rajano utthahitva `aggivessana tvam mama rupe vaso vattatiti vadasi, yadi te rupe vaso vattati, kasma tvam yatha ime licchavirajano tavatimsadevatasadisehi attabhavehi virocanti abhirupa pasadika, evam na virocasi'ti. Sace na vattatiti vakkhami, samano gotamo utthahitva `aggivessana tvam pubbe vattati me rupasmim vasoti vatva idani patikkhipasi'ti vadam aropessati. Iti vattatiti vuttepi eko doso, na vattatiti vuttepi eko doso"ti tunhi ahosi. Dutiyampi bhagava pucchi, dutiyampi tunhi ahosi. Yasma pana yavatatiyam bhagavata pucchite abyakarontassa sattadha muddha phalati, buddha ca nama sattanamyeva atthaya kappasatasahassadhikani cattari asankheyyani paraminam puritatta sattesu balavaanuddaya honti, tasma yavatatiyam apucchitva athakho bhagava saccakam niganthaputtam etadavoca, etam "byakarohi dani"tiadivacanam avoca. Tattha sahadhammikanti sahetukam sakaranam. Vajiram panimhi assati vajirapani. Yakkhoti na yo va so va yakkho, so sakko devarajati veditabbo. Adittanti aggivannam. Sampajjalitanti sutthu pajjalitam. Sajotibhutanti samantato jotibhutam, ekaggijalabhutanti attho. Thito hotiti mahantam sisam, kadalimakulasadisa 3- datha, bhayanakani akkhinasadiniti evam viruparupam mapetva thito. Kasma panesa agatoti? ditthivissajjapanattham. Apica "ahanceva kho pana dhammam deseyyam, pare ca me na ajaneyyun"ti evam dhammadesanaya appossukkabhavam apanne bhagavati sakko mahabrahmuna saddhim agantva "bhagava dhammam desetha, tumhakam anaya avattamane mayam vattapessama, tumhakam dhammacakkam hotu, amhakam anacakkan"ti patinnam akasi. Tasma "ajja saccakam tasetva panham vissajjapessami"ti agato. @Footnote: 1 cha.Ma. thane, Ma. vare 2 cha.Ma. viraddhabhavam 3 cha.Ma. kandalamakulasadisa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page186.

Bhagava ceva passati, saccako ca niganthaputtoti yadi hi tam annepi passeyyum, 1- tam karanam agaru assa, 1- "samano gotamo saccakam attano vade anotarantam natva yakkham avahetva 2- dassesi, tato saccako bhayena kathesi"ti vadeyyum. Tasma bhagava ceva passati saccako ca. Tassa tam disvava sakalasarirato seda muccimsu, antokucchi viparivattamana maharavam ravi. So "annepi nu kho passanti"ti olokento kassaci lomahamsamattampi na addasa. Tato "idam bhayam mameva uppannam. Sacaham yakkhoti vakkhami, `kim tuyhameva akkhini atthi, tvameva yakkham passasi, pathamam yakkham adisva samanena gotamena vadasanghate khittova yakkham passasi'ti vadeyyun"ti cintetva "na dani me idha annam patisaranam atthi, annatra samana gotama"ti mannamano athakho saccako niganthaputto .pe. Bhagavantam etadavoca. Tanam gavesiti tananti gavesamano. Lenam gavesiti lenanti gavesamano. Saranam gavesiti sarananti gavesamano. Ettha ca tayati rakkhatiti tanam. Niliyanti etthati lenam. Saratiti saranam, bhayam himsati viddhamsetiti attho. [358] Manasikaritvati manamhi katva paccavekkhitva upadharetva. Evam me vedana hotiti kusalava hotu, sukhava hotu, evam me sanna hotuti kusalava hotu. Sukhava hotu, somanassasampayuttava hotuti. Sankharavinnanesupi eseva nayo. Ma ahositi ettha pana vuttavipariyayena attho veditabbo. Kallam nuti yuttam nu. Samanupassitunti "etam mama esohamasmi eso me atta"ti evam tanhamanaditthivasena passitum. No hidam bho gotamati na yuttametam bho gotama. Iti bhagava yatha nama cheko ahitundiko sappadatthavisam teneva sappena puna damsapetva ubbateyya, 3- evam tassamyeva parisati saccakam niganthaputtam teneva mukhena pancakkhandha anicca dukkha anattati vadapesi. Dukkham allinoti imam pancakkhandhadukkham tanhaditthihi allino. Upagato ajjhositotipi tanhaditthivaseneva veditabbo. Dukkham etam mamatiadisu pancakkhandhadukkham tanhamanaditthivasena @Footnote: 1-1 Ma. tam karanam 2 Si. avhetva 3 Si. ubbameyya, cha.Ma. ubbaheyya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page187.

Samanupassatiti attho. Parijaneyyati aniccam dukkham anattati tiranaparinnaya parito janeyya. Parikkhepetvati khayam vayam anuppadam upanetva. [359] Navanti tarunam. Akukkukajatanti pupphaggahanakale anto angutthappamano eko ghanadandako nibbattati, tena virahitanti attho. Rittoti sunno antosaravirahito. Rittattava tuccho. Aparaddhoti parajito. Bhasita kho pana teti idam bhagava tassa mukharabhavam pakasetva nigganhanto aha. So kira pubbe puranadayo cha sattharo upasankamitva panham pucchati. Te vissajjetum na sakkonti. Atha nesam parisamajjhe mahantam vippakaram aropetva utthaya jayam pavedento gacchati. So sammasambuddhampi tatheva vihethessamiti sannaya upasankamitva:- "ambho ko namayam rukkho chinnapatto 1- sakantako yattha ekappaharena uttamangam vibhijjitan"ti. 2- Ayam khadiram ahacca asararukkhaparicito mudutundasakuno viya sabbannutananasaram ahacca nanatundabhedam patto sabbannutananassa thaddhabhavam annasi. Tadassa parisamajjhe pakasento bhagava bhasita kho pana tetiadimaha. Natthi etarahiti upadinnakasarire sedo nama natthiti na vattabbam, etarahi pana natthiti vadati. Suvannavannam kayam vivariti na sabbam kayam vivari. Buddha nama ganthikam patimuncitva paticchannasarira parisati dhammam desenti, atha bhagava galavatakasammukhatthane civaram gahetva caturangulamattam otaresi. Otaritamatte pana tasmim suvannavanna rasmiyo punjapunja hutva suvannaghatato rattasuvannarasadhara viya rattavannavalahakato vijjulata viya ca nikkhamitva suvannamurajasadisam mahakhandham uttaracivaranca 3- padakkhinam kurumana akase pakkhandimsu. Kasma pana bhagava evamakasiti? mahajanassa kankhavinodanattham. Mahajano hi samano gotamo mayham sedo natthiti vadati saccakassa tava niganthaputtassa yantarulhassa viya seda @Footnote: 1 cha.Ma. sinnapatto 2 Si. visaritam, pali. visatitam khu. ja. @duk. 27/269/77 kandagalakajataka 3 cha.Ma. uttamasiram, Ma. uttamasiravaranca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page188.

Paggharanti. Samano pana gotamo ghanadupatacivaram parupitva nisinno, anto sedassa atthita va natthita va katham sakka natunti kankham kareyya, tassa kankhavinodanattham evamakasi. Mankubhutoti nittejabhuto. Pattakkhandhoti patitakkhandho. Appatibhanoti uttarim apassanto. Nisiditi padangutthena bhumim kasamano nisidi. [360] Dummukhoti na virupamukho, abhirupo hi so pasadiko. Namam panassa evanti. 1- Abhabbo tam pokkharanim puna otaritunti sabbesam alanam bhaggatta pacchinnagamano otaritum abhabbo, tattheva kakakulaladinam bhattam hotiti dasseti. Visukayikaniti ditthivisukani. 2- Visevitaniti ditthisancaritani. Vipphanditaniti ditthivipphanditani. Yadidam vadadhippayoti ettha yadidanti nipatamattam, vadadhippayo hutva vadam aropessamiti ajjhasayeneva 3- upasankamitum abhabbo, dhammassavanaya pana upasankameyyati dasseti. Dummukham licchaviputtam etadavocati kasma avoca? dummukhassa kirassa upamaharanakale sesalicchavikumarapi cintesum "imina niganthena amhakam sippuggahanatthane ciram avamano kato, ayandani amittassa pitthim passitum kalo. Mayampi ekekam upamam aharitva panippaharena patitam muggarena pothento viya tatha nam karissama, yatha na puna parisamajjhe sisam ukkhipitum sakkhissati"ti, te opammani karitva dummukhassa kathapariyosanam agamayamana nisidimsu. Saccako tesam adhippayam natva ime sabbeva givam ukkhipitva otthehi calamanehi thita, sace pacceka upama haritum labhissanti, puna maya parisamajjhe sisam ukkhipitum na sakka bhavissati, handaham dummukham apasadetva yatha annassa okaso na hoti, evam kathavaram pacchinditva samanam gotamam panham pucchissamiti tasma etadavoca. Tattha agamehiti tittha, ma puna bhanahiti attho. [361] Titthatesa bho gotamati bho gotama esa amhakam ceva annesanca puthusamanabrahmananam vaca titthatu. Vilapam vilapitam manneti etam hi vacanam @Footnote: 1 cha.Ma. etam, Ma. etanti 2 Si. ditthivisukayitani 3 cha.Ma.ajjhasayena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page189.

Vilapitam viya hoti, vippalapitamattam hotiti attho. Athava titthatesati ettha kathati aharitva vattabba. Vacavilapam vilapitam manneti ettha pana idam vacaniccharanam vilapitamattam manne hotiti attho. Idani panham pucchanto kittavatatiadimaha. Tattha vesarajjappattoti nanappatto. Aparappaccayoti aparappattiyo. Athassa bhagava panham vissajjento idha aggivessanatiadimaha, tam uttanatthameva. Yasma pana tattha 1- passatiti vuttatta sekkhabhumi dassita. Tasma uttarim sekkhabhumim 2- pucchanto dutiyam panham pucchi, tampissa bhagava byakasi. Tattha dassananuttariyenatiadisu dassananuttariyanati lokiyalokuttara panna. Patipadanuttariyanti lokiyalokuttara patipada. Vimuttanuttariyanti lokiyalokuttara vimutti. Suddhalokuttarameva va gahetva dassananuttariyanti arahattamaggasammaditthi. Patipadanuttariyanti sesamaggangani. Vimuttanuttariyanti maggaphalavimutti. 3- Khinasavassa va nibbanadassanam dassananuttariyam nama. Atthamaggangani 4- patipadanuttariyam. Aggaphalam vimuttanuttariyanti veditabbam. Buddho so bhagavati so bhagava sayampi cattari saccani buddho. Bodhayati paresampi catusaccabodhaya dhammam deseti. Dantotiadisu dantoti nibbisevano. Damathayati nibbisevanatthaya. Santoti sabbakilesavupasamena santo. Samathayati kilesavupasamaya. Tinnoti caturoghatinno. Taranayati caturoghataranaya. Parinibbutoti kilesaparinibbanena parinibbuto. Parinibbanayati kilesaparinibbanatthaya. [362] Dhamsiti gunadhamsaka. Pagabbhati vacapagabbhiyena 5- samannagata. Asadetabbanti ghattetabbam. Asajjati ghattetva. Natveva bhavantam gotamanti bhavantam gotamam asajja kassaci attano vadam anupahatam sakalam adaya pakkamitum thamo natthiti dasseti, na hi bhagava hatthiadayo viya kassaci jivitantarayam karoti. Ayam pana nigantho ima tisso upama na bhagavato ukkamsanatthameva ahari, attukkamsanatthameva ahari. Yatha hi raja kanci paccatthikam ghatetva @Footnote: 1 cha.Ma. panettha 2 cha.Ma. asekkhabhumim 3 cha.Ma. aggaphalavimutti @4 cha.Ma. maggangani 5 cha.Ma. pagabbati vacapagabbiyena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page190.

Evam nama suro evam thamasampanno puriso bhavissatiti paccatthikam thomentopi attanameva thometi, evameva esopi siya hi bho gotama hatthim pabhinnantiadihi bhagavantam ukkamsentopi mayameva sura mayam pandita mayam bahussutayeva evam pabhinnahatthim viya pajjalitaaggikkhandham viya phanakataasivisam viya ca vadatthika sammasambuddham upasankamimhati attanamyeva ukkamseti, evam attanam ukkamsetva bhagavantam nimantayamano adhivasetu metiadimaha. Tattha adhivasetuti sampaticchatu. Svatanayati yam me tumhesu sakkaram 1- karoto sve bhavissati punnanca pitipamujjanca, tadatthaya. Adhivasesi bhagava tunhibhavenati bhagava kayangam va vacangam va acopetva abbhantareyeva khantim dharento tunhibhavena adhivasesi, saccakassa anuggahakaranattham manasava sampaticchiti vuttam hoti. [363] Yamassa patirupam manneyyathati te kira licchavi tassa panca thalikapakasatani niccabhattam aharanti. Tadeva sandhaya esa sve tumhe yam assa samanassa gotamassa patirupam kappiyanti manneyyatha, tam ahareyyatha, samanassa hi gotamassa tumhe tam 2- paricaraka kappiyakappiyam yuttayuttam janathati vadati. Bhattabhiharam abhiharimsuti abhiharitabbam bhattam abhiharimsu. Panitenati uttamena. Sahatthati sahatthena. Santappetvati sutthu tappetva, paripunnam suhitam yavadattham katva. Sampavaretvati sutthu pavaretva, alam alanti hatthasannaya patikkhipapetva. Bhuttavinti bhuttavantam. Onitapattapaninti pattato onitapanim, apanitahatthanti vuttam hoti. "onittapattapanin"tipi 3- patho, tassattho, onittam nanabhutam pattam panito assati onittapattapani. Tam onittapattapanim, hatthe ca pattanca dhovitva ekamante pattam nikkhipitva nisinnanti attho. Ekamantam nisiditi bhagavantam evambhuttam 4- natva ekasmim okase nisiditi attho. Punnancati yam imasmim dane punnam, ayatim vipakakkhandhati attho. Punnamahiti vipakakkhandhanamyeva parivaro. Tam dayakanam sukhaya hotuti tam imesam licchavinam sukhatthaya hotu. Idam kira so aham pabbajito nama, pabbajitena pana 5- na yuttam attano danam niyyatetunti @Footnote: 1 cha.Ma. karam 2 cha.Ma. ayam patho na dissati 3 Si. ohitapattapanintipi @4 cha.Ma. evambhutam 5 cha.Ma. ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page191.

Tesam niyyatento evamaha. Atha bhagava yasma licchavihi saccakassa dinnam, na bhagavato. Saccakena pana bhagavato dinnam, tasma tamattham dipento yam kho aggivessanatiadimaha. Iti bhagava niganthassa manam 1- vinayeva attano dinnadakkhinam niganthassa niyyatesi, sa cassa anagate vasana bhavissatiti. Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya culasaccakasuttavannana nitthita. ---------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 8 page 175-191. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=8&A=4481&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=8&A=4481&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=392              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=7323              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=8527              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=8527              Contents of The Tipitaka Volume 12 http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]