ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 51 : PALI ROMAN Buddha.A. (madhurattha.)

                       21. Vipassibuddhavamsavannana
     pussassa 2- buddhassa aparabhage antarakappe 3- tasminca kappe vitivatte
ito ekanavutikappe vijitasabbakappo 4- parahitaniratasankappo sabbattha vipassi
vipassi nama sattha loke udapadi. So paramiyo puretva
@Footnote: 1 Si.,i. setarame. Ma. senanigame       2 cha.Ma. phussassa...evamuparipi
@3 cha.Ma. santarakappe                    4 Si.,i. viditasabbavikappo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page339.

Anekaratanamanivisarasamujjotitabhavane tusitabhavane nibbattitva tato cavitva bandhumatinagare anekabandhumato bandhumato ranno bandhumatiya nama aggamahesiya kucchismim patisandhim aggahesi. So dasannam masanam accayena kheme migadaye matudarato asitaniradarajito punnacando viya nikkhami. Namaggahanadivase panassa lakkhanapathaka nataka ca diva ca rattinca antarantara nimmisasanjanitandhakaravirahena visuddham passanti, vivatehi va akkhihi passatiti "vipassi"ti namamakamsu. "viceyya viceyya passatiti va vipassi"ti vadanti. So atthavassasahassani agaram ajjhavasi. Nandasunandasirimanamaka tayo cassa pasada ahesum. Sudassanadevippamukhanam itthinam satasahassam visati ca sahassani ahesum. "sutanu"tipi sudassana vuccati. So atthavassasahassanam accayena cattari nimittani disva sutanudeviya samavattakkhandhe nama tanaye jate ajannarathena mahabhinikkhamanam nikkhamitva pabbaji. Tam purisanam caturasitisatasahassani anupabbajimsu. So tehi parivuto mahapuriso atthamasam padhanacariyam caritva visakhapunnamaya sudassanasetthidhitaya dinnam madhupayasam paribhunjitva kusumasamalankate salavane divaviharam katva sujatena nama yavapalakena dinna attha tinamutthiyo gahetva patalibodhim samalankatam disva dakkhinadisabhagena tam upagami. Tassa pana pataliya samavattakkhandho tam divasam pannasaratano hutva abbhuggato sakha pannasaratana ubbedhena ratanasatam ahosi. Tamdivasameva sa patali kannikabaddhehi viya pupphehi paramasurabhigandhehi mulato patthaya sabbasanchanna ahosi. Dibbagandho vayati, na kevalam tada ayameva pupphito,

--------------------------------------------------------------------------------------------- page340.

Dasasahassi 1- cakkavalesu sabbe pataliyo pupphitava. Na kevalam pataliyova, dasasahassicakkavalesu sabbarukkhagumbalatayopi pupphimsu. Mahasamuddopi pancavannehi padumehi kuvalayuppalakumudehi sanchanno sitalamadhurasalilo ahosi. Sabbampi ca dasasahassi 1- cakkavalagabbhantaram dhajamalakulam ahosi. Tattha patimalagulavippakinnam nanasurabhikusumasajjitadharanitalam dhupacunnandhakaram ahosi. Tam upagantva tepannasahatthavitthatam tinasantharam santharitva caturangasamannagatam viriyam adhitthaya "yava buddho na homi, tava ito na utthahami"ti patinnam katva nisidi. Evam nisiditva samaram marabalam vidhamitva magganukkamena cattari maggananani magganantaram cattari phalananani catasso patisambhida catuyoniparicchedakananam pancagatiparicchedakananam catuvesarajjananani cha asadharanananani ca sakale ca buddhagune hatthagate katva paripunnasankappo bodhipallanke nisinnova:- "anekajatisamsaram .pe. tanhanam khayamajjhaga. 2- Ayoghanahatasseva jalato jatavedaso anupubbupasantassa yatha na nayate gati. Evam samma vimuttanam kamabandhoghatarinam pannapetum gati natthi pattanam acalam sukhan"ti 3- evam udanam udanetva bodhisamipeyeva sattasattaham vitinametva brahmayacanam sampaticchitva attano vematikassa bhatikassa khandakumarassa ca purohitaputtassa tissakumarassa ca upanissayasampattim oloketva akasena gantva kheme @Footnote: 1-1 Si.,i. ime patha na dissanti @2 khu.dha. 25/153/44 3 khu.u. 25/80/231

--------------------------------------------------------------------------------------------- page341.

Migadaye otaritva ubhopi te uyyanapalena pakkosapetva tesam parivaranam majjhe dhammacakkam pavattesi. Tada aparimitanam devatanam dhammabhisamayo ahosi. Tena vuttam:- [1] "pussassa ca aparena sambuddho dvipaduttamo vipassi nama namena loke uppajji cakkhuma. [2] Avijjam sabbam padaletva patto sambodhimuttamam dhammacakkam pavattetum pakkami bandhumatipuram. [3] Dhammacakkam pavattetva ubho bodhesi nayako gananaya na vattabbo pathamabhisamayo ahu"ti. Tattha padaletvati bhinditva, avijjandhakaram bhinditvati attho. "vattetva cakkamarame"tipi patho, tassa arameti kheme migadayeti attho. Ubho bodhesiti attano kanitthabhatikam khandam rajaputtam tissanca purohitaputtanti ubho bodhesi. Gananaya na vattabboti devatanam abhisamayavasena gananaparicchedo natthiti attho. Athaparena samayena khandam rajaputtam tissanca purohitaputtam anupabbajitani caturasitibhikkhusahassani dhammamatam payesi. So dutiyo abhisamayo ahosi. Tena vuttam:- [4] "punaparam amitayaso tattha saccam pakasayi caturasitisahassanam dutiyabhisamayo ahu"ti. Tattha tatthati kheme migadayeti attho. "caturasitisahassani, sambuddha- manupabbajun"ti ettha ete pana caturasitisahassasankhata purisa vipassissa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page342.

Kumarassa upatthakapurisayeva. Te patova vipassikumarassa upatthanam agantva kumaramadisva patarasatthaya gantva bhuttapatarasa "kuhim kumaro"ti pucchitva tato "uyyanabhumim gato"ti sutva "tattheva nam dakkhissama"ti nikkhanta nivattamanam tassa sarathim disva "kumaro pabbajito"ti sutva sutatthaneyeva sabbabharanani muncitva antarapanato kasayani vatthani aharapetva kesamassum oharetva pabbajimsu. Pabbajitva ca te gantva mahapurisam parivarayimsu. Tato vipassi bodhisatto "padhanacariyam caranto akinno viharami, na kho panametam patirupam yatheva mam ime gihibhuta pubbe parivaretva caranti, idanipi tatheva kim imina ganena"ti ganasanganikaya ukkanthitva "ajjeva gacchami"ti cintetva puna "ajja avela, sace panaham ajja gamissami, sabbepime janissanti, sveva gamissami"ti cintesi. Tamdivasanca uruvelagamasadise ekasmim game gamavasino manussa svatanaya saddhim parisaya mahapurisam nimantayimsu. Te tesam caturasitisahassanam mahapurisassa ca payasameva patiyadayimsu. Atha vipassi mahapuriso punadivase visakhapunnamaya tasmim game tehi pabbajitajanehi saddhim bhattakiccam katva vasanatthanameva agamasi. Tatra te pabbajita mahapurisassa vattam dassetva attano attano rattitthanadivatthanani pavisimsu. Bodhisattopi pannasalam pavisitva nisinno cintesi "ayam kalo nikkhamitun"ti nikkhamitva pannasaladvaram pidahitva bodhimandabhimukho payasi. Te kira pabbajita sayam bodhisattassa upatthanam gantva pannasalam parivaretva nisinna "ativikalo jato upadharetha"ti vatva pannasaladvaram

--------------------------------------------------------------------------------------------- page343.

Vivaritva tam apassannapi "kuhim nu gato mahapuriso"ti nanubandhimsu. "ganavase nibbinno eko viharitukamo manne mahapuriso buddhabhutamyeva tam passissama"ti antojambudipabhimukha carikam pakkamimsu. Atha te "vipassina kira buddhattam patva dhammacakkam pavattitan"ti sutva anukkamena sabbe te pabbajita bandhumatiya rajadhaniya kheme migadaye sannipatimsu. Tato tesam bhagava dhammam desesi, tada caturasitiya bhikkhusahassanam dhammabhisamayo ahosi. So tatiyo abhisamayo ahosi. Tena vuttam:- [5] "caturasitisahassani sambuddham anupabbajum tesamaramapattanam dhammam desesi cakkhuma. [6] Sabbakarena bhasato sutva upanisadino 1- tepi dhammavaram gantva tatiyabhisamayo ahu"ti. Tattha caturasitisahassani, sambuddham anupabbajunti ettha anuna yogato sambuddhanti upayogavacanam katanti veditabbam, sambuddhassa paccha pabbajimsuti attho. Lakkhanam saddasatthato gahetabbam. "tattha aramapattanan"tipi patho. Bhasatoti vadato. Upanisadinoti gantva upanissaya dhammadanam dadatoti attho. Tepiti te caturasitisahassasankhata pabbajita vipassissa upatthakabhuta. Gantvati tassa dhammam natva. Evam tesam tatiyo abhisamayo ahosi. Kheme migadaye vipassisammasambuddham dve ca aggasavake anupabbajitanam bhikkhunam atthasatthisatasahassanam majjhe nisinno vipassi bhagava:- "khantiparamam tapo titikkha nibbanam paramam vadanti buddha na hi pabbajito parupaghati na samano hoti param vihethayanto. @Footnote: 1 pali. thatva upanissa jino

--------------------------------------------------------------------------------------------- page344.

Sabbapapassa akaranam kusalassa upasampada sacittapariyodapanam etam buddhana sasanam. Anupavado anupaghato patimokkhe ca samvaro mattannuta ca bhattasmim pantanca sayanasanam adhicitte ca ayogo etam buddhana sasanan"ti 2- imam patimokkham uddisi. Ima pana sabbabuddhanam patimokkhuddesagathayo hontiti veditabbam. So pathamo sannipato ahosi. Puna yamakapatihariyam disva pabbajitanam bhikkhunam satasahassanam dutiyo sannipato ahosi. Yada pana vipassissa vematika tayo bhataro paccantam vupasametva bhagavato upatthanakiriyaya laddhavara hutva attano nagaram netva upatthahanta tassa dhammam sutva pabbajimsu. Tesam asitisatasahassanam majjhe nisiditva bhagava kheme migadaye patimokkham uddisi, so tatiyo sannipato ahosi. Tena vuttam:- [7] "sannipata tayo asum vipassissa mahesino khinasavanam vimalanam santacittana tadinam. [8] Atthasatthisatasahassanam pathamo asi samagamo bhikkhusatasahassanam dutiyo asi samagamo. [9] Asitibhikkhusahassanam tatiyo asi samagamo tattha bhikkhuganamajjhe sambuddho atirocati"ti. Tattha atthasatthisatasahassananti atthasatthisahassadhikanam satasahassa- bhikkhunanti attho. Tatthati tattha kheme migadaye. Bhikkhuganamajjheti bhikkhuganassa majjhe. "tassa bhikkhuganamajjhe"tipi patho, tassa bhikkhuganassa majjheti attho. @Footnote: 2 di.maha. 10/90/43. khu.dha. 25/184/50

--------------------------------------------------------------------------------------------- page345.

Tada amhakam bodhisatto mahiddhiko mahanubhavo atulo nama nagaraja hutva anekanagakotisatasahassaparivaro hutva saparivarassa dasabalassa asamabalasilassa karunasitalahadayassa sakkarakaranattham sattaratanamayam candamandala- sankasam datthabbasaramandam mandapam karetva tattha nisidapetva sattaham dibbavibhavanurupam mahadanam datva sattaratanakhacitam maharaham suvannamayam nanamani- jutivisarasamujjalam pithim bhagavato adasi. Tada nam pithanumodanavasane "ito ayam ekanavutikappe buddho bhavissati"ti byakasi. Tena vuttam:- [10] "ahantena samayena nagaraja mahiddhiko atulo nama namena punnavanto jutindharo. [11] Nekanam nagakotinam parivaretvanaham tada vajjanto dibbaturiyehi lokajettham upagamim. [12] Upasankamitva sambuddham vipassim lokanayakam manimuttaratanakhacitam sabbabharanabhusitam nimantetva dhammarajassa suvannapithamadasaham. [13] Sopi mam buddho byakasi samghamajjhe nisidiya ekanavutito 1- kappe ayam buddho bhavissati. [14] Ahu kapilavhaya ramma nikkhamitva tathagato padhanam padahitvana katva dukkarakarikam. [15] Ajapalarukkhamulasmim nisiditva tathagato tattha payasam paggayha neranjaramupehiti. @Footnote: 1 paliyam ekanavuti itoti dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page346.

[16] Neranjaraya tiramhi payasam ada so jino patiyattavaramaggena bodhimulamupehiti. [17] Tato padakkhinam katva bodhimandam anuttaro assatthamule sambodhim bujjhissati mahayaso. [18] Imassa janika mata maya nama bhavissati pita suddhodano nama ayam hessati gotamo. [19] Anasava vitaraga santacitta samahita kolito upatisso ca agga hessanti savaka anando namupatthako upatthissatimam jinam. [20] Khema uppalavanna ca agga hessanti savika anasava vitaraga santacitta samahita. [21] 1- Bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati citto ca hatthalavako agga hessantupatthaka. [22] Nandamata ca uttara agga hessantupatthika ayu vassasatam tassa gotamassa yasassino. Idam sutvana vacanam asamassa mahesino amodita naramaru buddhavijankuro ayam. Ukkutthisadda vattanti apphotenti hasanti ca katanjali namassanti dasasahassi sadevaka. Yadimassa lokanathassa virajjhissama sasanam anagatamhi addhane hessama sammukha imam. 1- @Footnote: 1-1 cha.Ma. ime patha na dissanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page347.

1- Yatha manussa nadim taranta patitittham virajjhiya hetthatittham gahetva uttaranti mahanadim. Evameva mayam sabbe yadi muncamimam jinam anagatamhi addhane hessama sammukha imam. 1- [23] Tassaham 2- vacanam sutva bhiyyo cittam pasadayim uttarim vatamadhitthasim dasaparamipuriya"ti. Tattha punnavantoti punnava, samupacitapunnasancayoti attho. Jutindharoti pabhayutto. Nekanam nagakotinanti anekahi nagakotihi, karanatthe samivacanam datthabbam. Parivaretvanati bhagavantam parivaretva. Ahanti attanam niddisati. Vajjantoti vadento talento. Manimuttaratanakhacitanti manimuttadihi vividhehi ratanehi khacitanti attho. Sabbabharanabhusitanti sabbabharanehi valarupadihi ratanamayehi manditanti attho. Suvannapithanti suvannamayam pitham. Adasahanti adasim aham. Tassa pana vipassissa bhagavato bandhumati nama nagaram ahosi. Bandhuma nama raja pita, bandhumati nama mata, khando ca tisso ca dve aggasavaka, asoko namupatthako, canda ca candamitta ca dve aggasavika, patalirukkho bodhi, sariram asitihatthubbedham ahosi, sarirappabha sabbakalam satta yojanani pharitva atthasi, asitivassasahassani ayu, sutanu namassa aggamahesi, samavattakkhandho namassa putto, ajannarathena nikkhami. Tena vuttam:- [24] "nagaram bandhumati nama bandhumo 3- nama khattiyo mata bandhumati nama vipassissa mahesino. @Footnote: 1-1 cha.Ma. ime patha na dissanti 2 paliyam tassapiti dissati 3 cha.Ma. bandhuma

--------------------------------------------------------------------------------------------- page348.

[25] 1- Atthavassasahassani agaram ajjhavasi so nando sunando sirima tayo pasadamuttama. [26] Ticattari sahassani nariyo samalankata sudassana nama nari samavattakkhandho nama atrajo. [27] Nimitte caturo disva rathayanena nikkhami anunaatthamasani padhanam padahi jino. [28] Brahmuna yacito santo vipassi lokanayako vattacakko mahaviro migadaye naruttamo. 1- [29] Khando ca tissanamo ca ahesum aggasavaka asoko namupatthako vipassissa mahesino. [30] Canda ca candamitta ca ahesum aggasavika bodhi tassa bhagavato pataliti pavuccati. [31] 2- Punabbasumitto nago ca ahesum aggupatthaka sirima uttara ceva ahesum aggupatthika. 2- [32] Asitihatthamubbedho vipassi lokanayako pabha niddhavati tassa samanta sattayojane. [33] Asitivassasahassani ayu buddhassa tavade tavata titthamano so taresi janatam bahum. [34] Bahudevamanussanam bandhana parimocayi maggamagganca acikkhi avasesaputhujjane. @Footnote: 1 cha.Ma. ime patha na dissanti 2-2 cha.Ma. ayam gatha na dissanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page349.

[35] Alokam dassayitvana desetva amatam padam jalitva aggikkhandhova nibbuto so sasavako. [36] Iddhivaram punnavaram lakkhananca kusumitam sabbam tamantarahitam nanu ritta sabbasankhara"ti. Tattha bandhanati devamanusse kamaragasamyojanadibandhana mocesi, vikasesiti attho. Maggamagganca acikkhiti "amatadhigamaya ayam maggo ucchedasassataditthivirahita majjhima patipada maggo kayakilamathadiko nayam maggo"ti sesaputhujjane acikkhiti attho. Alokam dassayitvanati maggananalokam vipassanananalokanca dassayitva. Lakkhananca kusumitanti cittalakkhanadihi phullitam 1- manditam bhagavato sariranti attho. Sesam sabbattha gathasu uttanamevati. Vipassibuddhavamsavannana nitthita. Nitthito ekunavisatimo buddhavamso. ---------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 51 page 338-349. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=51&A=7510&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=51&A=7510&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=200              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=8190              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=10618              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=10618              Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]