ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 15 : PALI ROMAN An.A. (manoratha.2)

                        10. Uposathasuttavannana
     [71] Dasame tadahuposatheti tasmim ahu uposathe tamdivasam uposathe,
tamdivasam 2- pannarasiuposathadivaseti vuttam hoti. Upasankamiti uposathangani adhitthaya
gandhamaladihattha upasankami. Handati vavassaggatthe 3- nipato. Divadivassati
divasassa diva nama majjhanho, imasmim thitamajjhantike kaleti attho. Kuto nu tvam
agacchasiti kim karonti vicarasiti pucchati. Gopalakuposathoti aparisuddhavitakkataya 4-
gopalakehi saddhim upamitauposatho. Niganthuposathoti niganthanam upavasanauposatho.
Ariyuposathoti ariyanam upavasanauposatho. Seyyathapi visakheti yatha nama visakhe.
Sayanhasamaye samikanam gavo niyyadetvati gopalaka hi devasikavetanena
va pancahadasahaaddhamasamasachamasasamvaccharaparicchedena va gavo gahetva
rakkhanti. Idha pana devasikavetanena  rakkhantam sandhayetam vuttam. Niyyadetvati
paticchapetva "eta vo gavoti datva. 5- Iti patisancikkhatiti attano geham
gantva bhunjitva mance nipanno evam paccavekkhati. Abhijjhasahagatenati
tanhasampayuttena. Evam kho visakhe gopalakuposatho hotiti ariyuposathova ayam,
aparisuddhavitakkataya pana gopalakauposathatthane thito. Na mahapphaloti vipakaphalena
na mahaphalo. Na mahanisamsoti vipakanisamsena na mahanisamso. Na mahadhutikoti
vipakobhasena na mahaokaso. Na mahavippharoti vipakavippharassa amahantataya
na mahavippharo.
@Footnote: 1 cha.Ma. appavattanakalo    2 cha.Ma. ayam patho na dissati   3 Ma. vossaggatthe
@4 cha.Ma. ayam patho na dissati   5 Ma. vatva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page217.

Samanajatikati 1- samananikaya. 2- Param yojanasatanti yojanasatam atikkamitva ta to param. Tesu dandam nikkhipahiti tesu yojanasatato parabhagesu thitesu sattesu dandam nikkhipa, nikkhittadando hohi. Naham kvacini 3- kassaci kincanatasminti aham katthaci kassaci parassa kincanatasmim na homi. Kincanam vuccati palibodho, palibodho na homiti vuttam hoti. Na ca mama kvacini kisminci 4- kincanatthiti mama kvacini anto va bahiddha va katthaci ekaparikkharepi kincanata natthi, palibodho natthi, chinnapalibodhohamasmiti vuttam hoti. Bhogeti mancapithayagubhattadayo. Adinnamyeva paribhunjatiti punadivase mance nipajjantopi pithe nisidantopi yagum pivantopi bhattam bhunjantopi te bhoge adinneyeva paribhunjati. Na mahapphaloti nipphalo. Byanjanameva hi ettha savasesam, attho pana niravaseso. Evam upavutthassa hi uposathassa appamattakampi vipakaphalam ittham kantam manapam natthi. Tasma nipphalotveva veditabbo. Sesapadesupi eseva nayo. Upakkilitthassa cittassati idam kasma aha? sankilitthena hi cittena Upavuttho uposatho na mahapphalo hotiti dassitatta visuddhena cittena upavutthassa mahapphalata anunnata hoti. Tasma yena kammatthanena cittam visujjhati, tam cittavisodhanakammatthanam dassetum idamaha. Tattha upakkamenati paccattapurisakarena upayena va. Tathagatam anussaratiti atthahi karanehi tathagatassa gune anussarati. Ettha hi itipi so bhagavati so bhagava itipi silena, itipi samadhinati sabbe lokiyalokuttara buddhaguna sangahita. Arahantiadihi patiekkagunova niddittho. 5- Tathagatam anussarato cittam pasidatiti lokiyalokuttare tathagatagune anussarantassa cittuppado pasanno hoti. Cittassa upakkilesati panca nivarana. Kakkanti amalakakakkam. Tajjam vayamanti tajjatikam tadanucchavikam kakkena makkhanaghamsanadhovanavayamam. Pariyodapana @Footnote: 1 Si. samanajatiti 2 samanayeva 3 cha.Ma. kvacani @4 cha.Ma. katthaci 5 cha.Ma. patiyekkagunava niddittha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page218.

Hotiti suddhabhavakaranam hoti. Kilitthasmim hi sise pasadhanam pasadhetva nakkhattam kilamano na sobhati, parisuddhe pana tasmim pasadhanam pasadhetva nakkhattam kilamano sobhati, evameva kilitthacittena 1- uposathangani adhitthaya uposatho upavuttho na mahapphalo hoti, parisuddhe pana citte uposathangani adhitthaya upavuttho uposatho mahapphalo hotiti adhippayena evamaha. Brahmuposatham upavasatiti brahma vuccati sammasambuddho, tassa gunanussaranavasena ayam uposatho brahmuposatho nama, tam upavasati. Brahmuna saddhim samvasatiti sammasambuddhena saddhim samvasati. Brahmancassa arabbhati sammasambuddham arabbha. Dhammam anussaratiti sahatantikam lokuttaradhammam anussarati. Sottinti kuruvindakasottim. Kuruvindakapasanacunnena hi saddhim lakham yojetva manike katva vijjhitva suttena avunitva tam manikalapam ubhato gahetva pitthim ghamsenti, tam sandhaya vuttam "sottinca paticca"ti. Cunnanti nahaniyacunnam. Tajjam vayamanti ubbatthanaghamsanadhovanadikam tadanurupavayamam. Dhammuposathanti sahatantikam navalokuttaradhammam arabbha upavutthatta ayam uposatho "dhammuposatho"ti vutto. Idhapi pariyodapanati pade thatva purimanayeneva yojana katabba. Samgham anussaratiti atthannam ariyapuggalanam gune anussarati. Usanca 2- paticcati dve tayo vare 3- uddhanam aropetva sedanavasena gahapitam 3- usumam paticca. Ussancatipi 4- patho, ayamevattho. Kharanti charikam. Gomayanti gomuttam va ajalandika va. Pariyodapanati idhapi purimanayeneva yojana katabba. Samghuposathanti atthannam ariyapuggalanam gune arabbha upavutthatta ayam uposatho "samghuposatho"ti vutto. Silaniti gahattho gahatthasilani, pabbajito pabbajitasilani. Akhandanitiadinam @Footnote: 1 Ma. kilitthe citte 2 cha.Ma.,i. usamanca 3-3 cha.Ma. ime patha na dissanti @4 Si. uncatipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page219.

Attho visuddhimagge 1- vittharitova. Valandupakanti 2- assavalehi va makacivaladihi va katam valandukam. 3- Tajjam vayamanti telena makkhetva 4- malassa tintabhavam natva charikam pakkhipitva valandupakena ghamsanavayamo. Idha pariyodapanati pade thatva evam yojana katabba:- kilitthasmim hi adase manditapasadhitopi attabhavo olokiyamano na sobhati, parisuddhe sobhati. Evameva kilitthena cittena upavuttho uposatho na mahapphalo hoti, parisuddhena pana mahapphalo hotiti. Siluposathanti attano silanussaranavasena upavuttho uposatho siluposatho nama. Silena saddhinti attano pancasiladasasilena saddhim. Silancassa arabbhati pancasilam dasasilanca arabbha. Devata anussaratiti devata sakkhitthane thapetva attano saddhadigune anussarati. Ukkanti uddhanam. Lonanti lonamattika. Gerukanti gerukacunnam. Nalikasandasanti dhamananalikanceva parivattanasandasanca. Tajjam vayamanti uddhane pakkhipanadhamanaparivattanadikam anurupam vayamam. Idha pariyodapanati pade thatva evam yojana veditabba:- sankilitthasuvannamayena hi pasadhanabhandena 5- pasadhita nakkhattam kilamana na sobhanti, parisuddhasuvannamayena sobhanti. Evameva sankilitthacittassa uposatho na mahapphalo hoti, parisuddhacittassa mahapphalo. Devatuposathanti devata sakkhitthane thapetva attano gune anussarantena upavutthauposatho devatuposatho nama. Sesam imesu buddhanussatiadisu kammatthanesu yam vattabbam siya, tam sabbam visuddhimagge 6- vuttameva. Panatipatanti panavadham. Pahayati tam panatipatacetanasankhatam dussilyam pajahitva. Pativiratati pahinakalato patthaya tato dussilyato orata viratava. @Footnote: 1 visuddhi. 1/66 2 Si. valandukanti @3 Si. landukam, cha.Ma. andupakam 4 cha.temetva @5 Si. pasadhitabhandena 6 visuddhi. 1/252

--------------------------------------------------------------------------------------------- page220.

Nihitadanda nihitasatthati parupaghatatthaya 1- dandam va sattham va adaya avattanato nikkhittadanda ceva nikkhittasattha cati attho. Ettha ca thapetva dandam sabbampi avasesam upakaranam sattanam vinasanabhavato 2- satthanti veditabbam. Yam pana bhikkhu kattaradandam va dantakatthavasim va pipphalakam va gahetva vicaranti, na tam parupaghatatthaya. Tasma nihitadanda nihitasatthatveva sankhyam gacchanti. Lajjiti papajigucchanalakkhanaya lajjaya samannagata. Dayapannati dayam mettacittatam apanna. Sabbapanabhutahitanukampiti sabbapanabhute hitena anukampaka, tayaeva dayapannataya sabbesam panabhutanam hitacittakati attho. Ahampajjati ahampi ajja. Iminapi angenati iminapi gunangena. Arahatam anukaromiti yatha purato gacchantam pacchato gacchanto anugacchati nama, evam ahampi arahantehi pathamam katam imam gunam paccha karonto tesam arahantanam anukaromi. Uposatho ca me upavuttho bhavissatiti evam karontena maya arahatanca anukatam bhavissati, uposatho ca upavuttho bhavissati. Adinnadananti adinnassa parapariggahitassa adanam, theyyam corikanti attho. Dinnameva adiyantiti dinnadayi. Cittenapi dinnameva patikankhantiti dinnapatikankhi. Thenetiti theno, na thenena athenena. Athenattayeva sucibhutena. Attanati attabhavena, athenam sucibhutam attabhavam katva viharantiti vuttam hoti. Abrahmacariyanti asetthacariyam. Brahmam settham acaram carantiti brahmacari. Aracariti abrahmacariyato duracari. Methunati ragapariyutthanavasena sadisatta methunakati laddhavoharehi patisevitabbato methunoti sankham gata asaddhamma. Gamadhammati gamavasinam dhamma. Musavadati alikavacana tucchavacana. Saccam vadantiti saccavadi. Saccena saccam sandahanti ghattentiti saccasandha. Na antarantara musa vadantiti attho. Yo @Footnote: 1 Ma. manussaghatatthaya 2 cha. vihimsanabhavato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page221.

Hi puriso kadaci musavadam vadati, kadaci saccam. tassa musavadena antarikatta saccam saccena na ghatiyati. Tasma na no saccasandho. Ime pana na tadisa, jivitahetupi musa avatva saccena saccam sandahantiyevati saccasandha. Thetati thira, thirakathati attho. Eko puggalo haliddirago viya thusarasimhi nikhatakhanu viya assapitthe thapitakumbhando 1- viya ca na thitakatho hoti. Eko pasanalekha viya ca indakhilo viya ca thitakatho hoti, asina sisam chindantepi dve katha na katheti. Ayam vuccati theto. Paccayikati pattiyayitabbaka, saddhayikati attho. Ekacco hi puggalo na paccayiko hoti, "idam kena vuttam, asukena"ti 2- vutte "ma tassa vacanam saddahatha"ti vattabbatam apajjati. Eko paccayiko hoti, "idam kena vuttam, asukena"ti vutte "yadi tena vuttam, idameva pamanam, idani patikkhipitabbam natthi, evamevam idan"ti vattabbatam apajjati. Ayam vuccati paccayiko. Avisamvadaka lokassati taya saccavaditaya lokam na visamvadentiti attho. Suramerayamajjapamadatthananti suramerayamajjanam panacetanasankhatam pamadakaranam. Ekabhattikati patarasabhattam sayamasabhattanti dve bhattani. Tesu patarasabhattam antomajjhantikena paricchinnam, itaram majjhantikato uddham antoarunena. 3- Tasma antomajjhantike dasakkhattum bhunjamanapi ekabhattikava honti. Tam sandhaya vuttam "ekabhattika"ti. Rattibhojanam 4- ratti, tato uparatati rattuparata. Atikkante majjhantike yava suriyatthangamana bhojanam vikalabhojanam nama, tato viratatta virata vikalabhojana. Sasanassa ananulomatta visukam paccanikabhutam 5- dassananti visukadassanam, attana naccananaccapanadivasena naccanca gitanca vaditanca, antamaso mayuranaccanadi- vasenapi pavattanam naccadinam visukabhutam dassanancati naccagitavaditavisukadassanam. @Footnote: 1 cha. thapitakumbhandamiva 2 cha.Ma. namati 3 Si. antoarunaggena @4 rattiya bhojanam, su.vi. 1/10/75 culasilavannana, pa.su. 2/293/116 @5 cha.Ma. patanibhutam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page222.

Naccadini hi attana payojetum va parehi payojapetum va payuttani passitum va neva bhikkhunam, na bhikkhuninam vattanti. Maladisu malati yankinci puppham. Gandhanti yankinci gandhajatam. Vilepananti chaviragakaranam. Tattha pilandhanto dhareti nama, unatthanam purento mandeti nama, gandhavasena chaviragavasena ca sadiyanto vibhuseti nama. Thanam vuccati karanam, tasma yaya dussilyacetanaya tani maladharanadini mahajano karoti, tato pativiratati attho. Uccasayanam vuccati pamanatikkantam, mahasayanam akappiyattharakam, tato pativiratati attho. Kivamahapphaloti kittako 1- mahapphalo. Sesapadesupi eseva nayo. Pahutarattaratanananti 2- pahutena rattasankhatena ratanena samannagatanam, sakalajambudipatalam bheritalasadisam katva katippamanehi sattahi ratanehi puritananti adhippayo. 3- Issariyadhipaccanti 4- issarabhavena ca adhipatibhavena ca kuddarajabhavena issariyameva va 4- adhipaccam, na ettha sahasikakammantipi issariyadhipaccam. Rajjam kareyyati evarupam cakkavattirajjam kareyya. Anganantiadini tesam janapadanam namani. Kalam nagghati solasinti ekam ahorattam upavutthauposathe punnam solasabhage katva tato ekam bhaganca 5- na agghati. Ekarattuposathassa solasiya kalaya yam vipakaphalam, tamyeva tato bahutaram hotiti attho. Kapananti parittakam. Abrahmacariyati asetthacariyato. Rattim na bhunjeyya vikalabhojananti uposatham upavasanto rattibhojananca divavikalabhojananca na bhunjeyya. Mance chamayamva sayetha santhateti mutthihatthapadake kappiyamance va sudhadiparikammakataya bhumiyam va tinapannapalaladini santharitva kate santhate va sayethati attho. Etanhi atthangikamahuposathanti evam panatipatadini asamacarantena upavuttham uposatham atthahi angehi samannagatatta atthangikanti vadanti. Tam pana upavasantena @Footnote: 1 cha. kittakam 2 ka. pahutasattaratanananti 3 cha.Ma. attho @4-4 cha.Ma. issarabhavena va issariyameva va 5 Si. bhagam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page223.

"sveva uposathiko bhavissami"ti ajjeva "idancidanca kareyyatha"ti aharadi- vidhanam vicaretabbam. Uposathadivase patova bhikkhussa va bhikkhuniya va dasasila- lakkhanannuno upasakassa va upasikaya va santike vacam bhinditva uposathangani samadatabbani. Palim ajanantena pana "buddhapannattam uposatham adhitthami"ti adhitthatabbam. Annam alabhantena attanapi adhitthatabbam, vacibhedo pana katabboyeva. Uposatham upavasantena paroparodhapatisamyuttam 1- kammantam na vicaretabbam, ayavayagananam karontena na vitinametabbam, gehe pana aharam labhitva niccabhattikabhikkhuna viya paribhunjitva viharam gantva dhammo va sotabbo, atthatimsaya arammanesu annataram va manasikatabbam. Sudassanati sundaradassana. Obhasayanti obhasamana. Anupariyantiti vicaranti. Yavatati yattakam thanam. Antalikkhagati akasam gama. Pabhasantiti jotanti pabham 2- muncanti. Disavirocanati sabbadisasu virocamana. Athava pabhasantiti disavidisa 3- obhasanti. Virocanati virocamana. Veluriyanti maniti vatvapi imina jatimanibhavam dasseti. Ekavassikaveluvannam hi veluriyam jatimani nama. Tam sandhayevamaha. Bhaddakanti laddhakam. Singisuvannanti gosingasadisam hutva uppannatta evam namakam suvannam. Kancananti pabbateyyam pabbate jatasuvannam. Jatarupanti satthuvannasuvannam. Hatakanti kipillikahi nihatasuvannam. Nanubhavantiti na papunanti. Candappabhati samiatthe paccattam. Candappabhayati attho. Upavassuposathanti upavasitva uposatham. Sukhudrayaniti sukhaphalani sukhavedaniyani. Saggamupenti thananti saggasankhatam thanam upagacchanti, kenaci anindita hutva devaloke uppajjantiti attho. Sesamettha yam antarantara na vuttam, tam vuttanusareneva veditabbanti. Mahavaggo dutiyo. @Footnote: 1 cha.Ma. paruparodhapatisamyutta 2 cha.Ma. pabha 3 cha.Ma. disahi disa


             The Pali Atthakatha in Roman Book 15 page 216-223. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=15&A=4998&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=15&A=4998&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=20&i=510              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=20&A=5421              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=20&A=5538              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=20&A=5538              Contents of The Tipitaka Volume 20 http://84000.org/tipitaka/read/?index_20

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]