Aṅgulimālasuttaṃ
[521] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati
jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tena kho pana samayena
rañño pasenadissa kosalassa vijite coro aṅgulimālo nāma
hoti luddo lohitapāṇī hatapahate niviṭṭho adayāpanno pāṇabhūtesu .
Tena gāmāpi agāmā katā nigamāpi anigamā katā janapadāpi
ajanapadā katā . so manusse vadhitvā vadhitvā aṅgulīnaṃ mālaṃ dhāreti.
Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ
piṇḍāya pāvisi sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ
piṇḍapātapaṭikkanto senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaraṃ ādāya
yena coro aṅgulimālo tenaddhānamaggaṃ paṭipajji . addasaṃsu 1-
kho gopālakā pasupālakā kassakā padhāvino bhagavantaṃ yena
coro aṅgulimālo tenaddhānamaggapaṭipannaṃ disvāna
bhagavantaṃ etadavocuṃ mā samaṇa etaṃ maggaṃ paṭipajji etasmiṃ
samaṇa magge coro aṅgulimālo nāma luddo lohitapāṇī
hatapahate niviṭṭho adayāpanno pāṇabhūtesu tena gāmāpi agāmā
katā nigamāpi anigamā katā janapadāpi ajanapadā katā so
manusse vadhitvā vadhitvā aṅgulīnaṃ mālaṃ dhāreti etañhi samaṇa
maggaṃ dasapi purisā vīsampi purisā tiṃsampi purisā cattāḷīsampi
@Footnote: 1 Yu. addasāsuṃ.
Purisā saṅgaritvā 1- saṅgaritvā paṭipajjanti tepi corassa
aṅgulimālassa hatthatthaṃ gacchantīti . evaṃ vutte bhagavā tuṇhībhūto
agamāsi.
[522] Dutiyampi kho gopālakā pasupālakā kassakā padhāvino
bhagavantaṃ etadavocuṃ mā samaṇa etaṃ maggaṃ paṭipajji etasmiṃ
samaṇa magge coro aṅgulimālo nāma luddo lohitapāṇī
hatapahate niviṭṭho adayāpanno pāṇabhūtesu tena gāmāpi agāmā
katā nigamāpi anigamā katā janapadāpi ajanapadā katā so manusse
vadhitvā vadhitvā aṅgulīnaṃ mālaṃ dhāreti etañhi samaṇa maggaṃ
dasapi purisā vīsampi purisā tiṃsampi purisā cattāḷīsampi purisā
saṅgaritvā saṅgaritvā paṭipajjanti tepi corassa aṅgulimālassa
hatthatthaṃ gacchantīti. Atha 2- kho bhagavā tuṇhībhūto agamāsi.
[523] Tatiyampi kho gopālakā pasupālakā kassakā padhāvino
bhagavantaṃ etadavocuṃ mā samaṇa etaṃ maggaṃ paṭipajji etasmiṃ samaṇa
magge coro aṅgulimālo nāma luddo lohitapāṇī hatapahate
niviṭṭho adayāpanno pāṇabhūtesu tena gāmāpi agāmā katā
nigamāpi anigamā katā janapadāpi ajanapadā katā so manusse
vadhitvā vadhitvā aṅgulīnaṃ mālaṃ dhāreti etañhi samaṇa maggaṃ
dasapi purisā vīsampi purisā tiṃsampi purisā cattāḷīsampi purisā
@Footnote: 1 Sī. saṃharitvā . 2 Yu. dutiyampi.
Saṅgaritvā saṅgaritvā paṭipajjanti tepi corassa aṅgulimālassa
hatthatthaṃ gacchantīti. Atha kho bhagavā tuṇhībhūto agamāsi.
[524] Addasā kho coro aṅgulimālo bhagavantaṃ dūratova
āgacchantaṃ . disvānassa etadahosi acchariyaṃ vata bho abbhūtaṃ
vata bho imañhi maggaṃ dasapi purisā vīsampi purisā tiṃsampi purisā
cattāḷīsampi purisā [1]- saṅgaritvā 2- saṅgaritvā paṭipajjanti
tepi mama hatthatthaṃ gacchanti atha ca panāyaṃ samaṇo eko adutiyo
pasayha maññe āgacchati yannūnāhaṃ [3]- samaṇaṃ jīvitā
voropeyyanti . atha kho coro aṅgulimālo asicammaṃ gahetvā
dhanukalāpaṃ sannayhitvā bhagavantaṃ piṭṭhito piṭṭhito anubandhi .
Atha kho bhagavā tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāresi 4- yathā
coro aṅgulimālo bhagavantaṃ pakatiyā gacchantaṃ sabbathāmena 5-
gacchanto na sakkoti sampāpuṇituṃ . atha kho corassa aṅgulimālassa
etadahosi acchariyaṃ vata bho abbhūtaṃ vata bho ahañhi pubbe hatthiṃpi
dhāvantaṃ anupatitvā gaṇhāmi assaṃpi dhāvantaṃ anupatitvā gaṇhāmi
rathaṃpi dhāvantaṃ anupatitvā gaṇhāmi migaṃpi dhāvantaṃ anupatitvā
gaṇhāmi atha ca panāhaṃ imaṃ samaṇaṃ pakatiyā gacchantaṃ
sabbathāmena gacchanto na sakkomi sampāpuṇitunti . ṭhitova 6-
bhagavantaṃ etadavoca tiṭṭha samaṇa tiṭṭha samaṇāti . ṭhito ahaṃ
aṅgulimāla tvañca tiṭṭhāti.
@Footnote: 1 Yu. etthantare paṇṇāsampi purisāti dissanti . 2 Yu. saṃharitvā.
@3 Yu. etthantare imanti dissati. 4 Yu. abhisaṅkhāsi. 5 yu sabbatthāmena.
@6 Yu. vasaddo natthi.
[525] Atha kho corassa aṅgulimālassa etadahosi ime
kho samaṇā sakyaputtiyā saccavādino saccapaṭiññā atha ca
panāyaṃ samaṇo gacchaṃyevāha ṭhito ahaṃ aṅgulimāla tvañca tiṭṭhāti
yannūnāhaṃ imaṃ samaṇaṃ puccheyyanti.
{525.1} Atha kho coro aṅgulimālo bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi
gacchaṃ vadesi samaṇaṭṭhitomhi
mamañca brūsi ṭhitamaṭṭhitosi
pucchāmi taṃ samaṇa etamatthaṃ
kathaṃ ṭhito tvaṃ ahamaṭṭhitomhi.
Ṭhito ahaṃ aṅgulimāla sabbadā
sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍaṃ
tuvañca pāṇesu asaññatosi
tasmā ṭhitohaṃ tuvamaṭṭhitosi.
Cirassaṃ vata me mahito mahesī
mahāvanaṃ samaṇa 1- paccupādi 2-
sohaṃ carissāmi pajahissa 3- pāpaṃ
sutvāna gāthaṃ tava dhammayuttaṃ
itveva coro asimāvudhañca
sobbhe papāte narake manvakāri 4-
@Footnote: 1 Sī. Yu. samaṇoyaṃ . 2 Yu. paccavādi . 3 Yu. cirassā pahāssaṃ.
@4 Yu. anvakārī.
Avandi coro sugatassa pāde
tattheva naṃ pabbajjaṃ ayāci.
Buddho ca kho kāruṇiko mahesī
yo satthā lokassa sadevakassa
tamehi bhikkhūti tadā avoca
eseva tassa ahu bhikkhubhāvoti.
Atha kho bhagavā āyasmatā aṅgulimālena pacchāsamaṇena yena
sāvatthī tena cārikaṃ pakkāmi . anupubbena cārikaṃ caramāno yena
sāvatthī tadavasari.
[526] Tatra sudaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa
ārāme . tena kho pana samayena rañño pasenadissa kosalassa
antepuradvāre mahājanakāyo sannipatitvā uccāsaddo
mahāsaddo hoti coro te deva vijite aṅgulimālo nāma
luddo lohitapāṇī hatapahate niviṭṭho adayāpanno pāṇabhūtesu
tena gāmāpi agāmā katā nigamāpi anigamā katā janapadāpi
ajanapadā katā so manusse vadhitvā vadhitvā aṅgulīnaṃ mālaṃ
dhāreti taṃ devo paṭisedhetūti . atha kho rājā pasenadi kosalo
pañcamattehi assasatehi sāvatthiyā nikkhamitvā 1- divādivassa
yena ārāmo tena pāvisi yāvatikā 2- yānassa bhūmi yānena gantvā
yānā paccorohitvā 3- pattikova yena bhagavā tenupasaṅkami
@Footnote: 1 Yu. nikkhami . 2 Yu. yāvatiko . 3 Yu. paccārohitvā.
Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
[527] Ekamantaṃ nisinnaṃ kho rājānaṃ pasenadikosalaṃ bhagavā
etadavoca kinnu te mahārāja rājā māgadho seniyo bimbisāro
kupito vesālikā vā licchavī aññe vā paṭirājānoti . na
kho me bhante rājā māgadho seniyo bimbisāro kupito napi
vesālikā licchavī napi aññe paṭirājāno coro me bhante
vijite aṅgulimālo nāma luddo lohitapāṇī hatapahate niviṭṭho
adayāpanno pāṇabhūtesu tena gāmāpi agāmā katā nigamāpi
anigamā katā janapadāpi ajanapadā katā so manusse vadhitvā
vadhitvā aṅgulīnaṃ mālaṃ dhāreti tāhaṃ 1- bhante paṭisedhissāmīti. Sace
pana tvaṃ mahārāja aṅgulimālaṃ passeyyāsi kesamassuṃ ohāretvā
kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitaṃ
virataṃ pāṇātipātā virataṃ adinnādānā virataṃ musāvādā ekabhattikaṃ
brahmacāriṃ sīlavantaṃ kalyāṇadhammaṃ kinti taṃ kareyyāsīti .
Abhivādeyyāma vā bhante paccuṭṭheyyāma vā āsanena vā
nimanteyyāma abhinimanteyyāma vā naṃ cīvarapiṇḍapātasenāsana-
gilānapaccayabhesajjaparikkhārehi dhammikaṃ vā assa rakkhāvaraṇaguttiṃ
saṃvidaheyyāma kuto panassa bhante dussīlassa pāpadhammassa
evarūpo sīlasaṃyamo bhavissatīti.
[528] Tena kho pana samayena āyasmā aṅgulimālo bhagavato
@Footnote: 1 Yu. nāhaṃ.
Avidūre nisinno hoti . atha kho bhagavā dakkhiṇabāhaṃ paggahetvā
rājānaṃ pasenadikosalaṃ etadavoca eso mahārāja aṅgulimāloti .
Atha kho rañño pasenadissa kosalassa ahudeva bhayaṃ ahu chambhitattaṃ
ahu lomahaṃso . atha kho bhagavā rājānaṃ pasenadikosalaṃ bhītaṃ
saṃviggalomahaṭṭhajātaṃ viditvā rājānaṃ pasenadikosalaṃ etadavoca mā
bhāyi mahārāja mā bhāyi mahārāja natthi te ito 1- bhayanti .
Atha kho rañño pasenadissa kosalassa yaṃ ahosi bhayaṃ vā
chambhitattaṃ vā lomahaṃso vā so paṭippassambhi . atha kho
rājā pasenadi kosalo yenāyasmā aṅgulimālo tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā āyasmantaṃ aṅgulimālaṃ etadavoca ayyo no
bhante aṅgulimāloti . evaṃ mahārājāti . Kathaṃgotto [2]- ayyassa
pitā kathaṃgottā ayyassa mātāti . gaggo kho mahārāja pitā
mantānī mātāti . abhiramatu bhante ayyo gaggo mantānīputto
ahamayyassa gaggassa mantānīputtassa ussukkaṃ karissāmi
cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti . tena kho
pana samayena āyasmā aṅgulimālo āraññako hoti piṇḍapātiko
paṃsukūliko tecīvariko . atha kho āyasmā aṅgulimālo rājānaṃ
pasenadikosalaṃ etadavoca alaṃ mahārāja paripuṇṇaṃ me ticīvaranti.
[529] Atha kho rājā pasenadi kosalo yena bhagavā tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi .
@Footnote: 1 Yu. ato . 2 Yu. etthantare bhanteti dissati.
Ekamantaṃ nisinno kho rājā pasenadi kosalo bhagavantaṃ etadavoca
acchariyaṃ bhante abbhūtaṃ bhante yāvañcidaṃ bhante bhagavā adantānaṃ
dametā asamentānaṃ 1- sametā apparinibbutānaṃ parinibbāpetā
yaṃ hi mayaṃ bhante nāsakkhimhā daṇḍenapi satthenapi dametuṃ so
bhagavatā adaṇḍena asatthena 2- danto handadāni mayaṃ bhante
gacchāma bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyāti . yassadāni [3]- mahārāja
kālaṃ maññasīti . atha kho rājā pasenadi kosalo uṭṭhāyāsanā
bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
[530] Atha kho āyasmā aṅgulimālo pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā
pattacīvaramādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pāvisi . addasā kho āyasmā
aṅgulimālo sāvatthiyaṃ sapadānaṃ piṇḍāya caramāno aññataraṃ
itthiṃ mūḷhagabbhaṃ visātagabbhaṃ . disvānassa etadahosi kilissanti
vata bho sattā kilissanti vata bho sattāti . atha kho āyasmā
aṅgulimālo sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ
piṇḍapātapaṭikkanto yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā
bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinno kho
āyasmā aṅgulimālo bhagavantaṃ etadavoca idhāhaṃ bhante pubbaṇhasamayaṃ
nivāsetvā pattacīvaraṃ ādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pāvisiṃ addasaṃ
kho ahaṃ bhante sāvatthiyaṃ sapadānaṃ piṇḍāya caramāno aññataraṃ
itthiṃ mūḷhagabbhaṃ visātagabbhaṃ disvāna me etadahosi kilissanti
@Footnote: 1 Yu. asantānaṃ . 2 Yu. asattheneva . 3 Yu. etthantare tvanti dissati.
Vata bho sattā kilissanti vata bho sattāti.
[531] Tenahi tvaṃ aṅgulimāla yena sā itthī 1- tenupasaṅkama
upasaṅkamitvā taṃ itthiṃ evaṃ vadehi yatohaṃ bhagini jāto nābhijānāmi
sañcicca pāṇaṃ jīvitā voropetā tena saccena sotthi te hotu
sotthi gabbhassāti . so hi nūna me bhante sampajānamusāvādo
bhavissati mayā hi bhante bahū sañcicca pāṇā jīvitā voropitāti .
Tenahi tvaṃ aṅgulimāla yena sā itthī 2- tenupasaṅkama upasaṅkamitvā
taṃ itthiṃ evaṃ vadehi yatohaṃ bhagini ariyāya jātiyā jāto nābhijānāmi
sañcicca pāṇaṃ jīvitā voropetā tena saccena sotthi te hotu sotthi
gabbhassāti . evaṃ bhanteti kho āyasmā aṅgulimālo bhagavato
paṭissutvā yena sā itthī tenupasaṅkami upasaṅkamitvā taṃ itthiṃ
etadavoca yatohaṃ bhagini ariyāya jātiyā jāto nābhijānāmi
sañcicca pāṇaṃ jīvitā voropetā tena saccena sotthi te hotu
sotthi gabbhassāti. Atha kho sotthitthiyā ahosi sotthi gabbhassa.
[532] Atha kho āyasmā aṅgulimālo eko vūpakaṭṭho
appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva yassatthāya
kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ
brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā
@Footnote: 1-2 katthaci potthake yena sāvatthīti pāṭho dissati.
Upasampajja vihāsi khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ
nāparaṃ itthattāyāti abbhaññāsi . aññataro kho panāyasmā
aṅgulimālo arahataṃ ahosi.
[533] Atha kho āyasmā aṅgulimālo pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā
pattacīvaramādāya sāvatthiyaṃ 1- piṇḍāya pāvisi . tena kho pana
samayena aññenapi leḍḍu khitto āyasmato aṅgulimālassa kāye
nipatati aññenapi daṇḍo khitto āyasmato aṅgulimālassa
kāye nipatati aññenapi sakkharā khittā āyasmato aṅgulimālassa
kāye nipatati . atha kho āyasmā aṅgulimālo bhinnena sīsena
lohitena gaḷantena bhinnena pattena vipphālitāya saṅghāṭiyā
yena bhagavā tenupasaṅkami . addasā kho bhagavā āyasmantaṃ
aṅgulimālaṃ dūratova āgacchantaṃ disvāna āyasmantaṃ aṅgulimālaṃ
etadavoca adhivāsehi tvaṃ brāhmaṇa adhivāsehi tvaṃ brāhmaṇa
yassa kho tvaṃ kammassa vipākena bahūni vassāni bahūni vassasatāni
bahūni vassasahassāni niraye paceyyāsi tassa tvaṃ brāhmaṇa
kammassa vipākaṃ diṭṭheva dhamme paṭisaṃvedesīti.
[534] Atha kho āyasmā aṅgulimālo rahogato paṭisallīno
vimuttisukhaṃ paṭisaṃvedī tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi
yo ca pubbe pamajjitvā pacchā so nappamajjati
somaṃ lokaṃ pabhāseti abbhāmuttova candimā
@Footnote: 1 Yu. sāvatthiṃ.
Yassa pāpaṃ kataṃ kammaṃ kusalena pithīyati
somaṃ lokaṃ pabhāseti abbhāmuttova candimā
yo have daharo bhikkhu yuñjati buddhasāsane
somaṃ lokaṃ pabhāseti abbhāmuttova candimā
disā hi me dhammakathaṃ suṇantu
disā hi me yuñjantu buddhasāsane
disā hi me te manujā 1- bhajantu
ye dhammamevādapayanti santo
disā hi me khantivodānaṃ 2- avirodhappasaṃsanaṃ 3-
suṇantu dhammaṃ kālena tañca anuvidhiyantu
na hi jātu so mamaṃ hiṃse aññaṃ vā pana kañci naṃ
pappuyya paramaṃ santiṃ rakkheyya tasathāvare
udakañhi nayanti nettikā
usukārā namayanti tejanaṃ
dāruṃ namayanti tacchakā
attānaṃ damayanti paṇḍitā
daṇḍeneke damayanti aṅkusebhi kasāhi ca
adaṇḍena asatthena ahaṃ daṇḍomhi 4- tādinā
ahiṃsakoti me nāmaṃ hiṃsakassa pure sato
ajjāhaṃ saccanāmomhi na naṃ hiṃsāmi kañci naṃ
@Footnote: 1 Yu. manusse . 2 Yu. khantivādānaṃ . 3 Yu. avirodhappasaṃsīnaṃ.
@4 Yu. dantomhi.
Coro ahaṃ pure āsiṃ aṅgulimāloti vissuto
vuyhamāno mahoghena buddhaṃ saraṇamāgamaṃ
lohitapāṇī pure āsiṃ aṅgulimāloti vissuto
saraṇagamanaṃpassa bhavanetti samūhatā
tādisaṃ kammaṃ katvāna bahuṃ duggatigāminaṃ
phuṭṭho kammavipākena anaṇo bhuñjāmi bhojanaṃ
pamādamanuyuñjanti bālā dummedhino janā
appamādañca medhāvī dhanaṃ seṭṭhaṃva rakkhati
mā pamādamanuyuñjetha mā kāmaratisanthavaṃ
appamatto hi jhāyanto pappoti vipulaṃ sukhaṃ
svāgataṃ 1- nāpagataṃ nayidaṃ dummanti taṃ mama
suvibhattesu 2- dhammesu yaṃ seṭṭhaṃ tadupāgamaṃ
svāgataṃ 3- nāpagataṃ nayidaṃ dummanti taṃ mama
tisso vijjā anuppattā kataṃ buddhassa sāsananti.
Aṅgulimālasuttaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ.
----------
@Footnote: 1-3 Yu. sāgataṃ . 2 Yu. paṭibhattesu.
Piyajātikasuttaṃ
[535] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati
jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tena kho pana samayena
aññatarassa gahapatissa ekaputtako piyo manāpo kālakato
hoti . tassa kālakiriyāya neva kammantā paṭibhanti na bhattaṃ
paṭibhāti . so āḷahanaṃ gantvā gantvā kandati kahaṃ ekaputtaka
kahaṃ ekaputtakāti . atha kho so gahapati yena bhagavā tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
[536] Ekamantaṃ nisinnaṃ kho taṃ gahapatiṃ bhagavā etadavoca
na kho te gahapati sake citte ṭhitassa indriyāni atthi te indriyānaṃ
aññathattanti . kiṃ hi me bhante indriyānaṃ nāññathattaṃ
bhavissati mayhañhi bhante ekaputtako piyo manāpo kālakato
tassa kālakiriyāya neva kammantā paṭibhanti na bhattaṃ paṭibhāti
sohaṃ āḷahanaṃ gantvā gantvā kandāmi kahaṃ ekaputtaka kahaṃ
ekaputtakāti . evametaṃ gahapati evametaṃ gahapati piyajātikā hi
gahapati sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhūtikāti 1- . tassa 2-
kho nāmetaṃ bhante evaṃ bhante bhavissati piyajātikā sokaparideva-
dukkhadomanassupāyāsā piyappabhūtikā piyajātikā hi kho bhante
ānandasomanassā piyappabhūtikāti . atha kho so gahapati bhagavato
@Footnote: 1 Yu. sabbattha piyappabhavikāti . 2 Yu. kassa.
Bhāsitaṃ anabhinanditvā appaṭikkositvā 1- uṭṭhāyāsanā pakkāmi.
[537] Tena kho pana samayena sambahulā akkhadhuttā bhagavato
avidūre akkhehi dibbanti . atha kho so gahapati yena te akkhadhuttā
tenupasaṅkami upasaṅkamitvā te akkhadhutte etadavoca idhāhaṃ
bhonto yena samaṇo gotamo tenupasaṅkamiṃ upasaṅkamitvā samaṇaṃ
gotamaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃ ekamantaṃ nisinnaṃ kho maṃ bhonto
samaṇo gotamo etadavoca na kho [2]- gahapati sake citte ṭhitassa
indriyāni atthi te indriyānaṃ aññathattanti
{537.1} evaṃ vutte ahaṃ bhonto samaṇaṃ gotamaṃ etadavocaṃ kiṃ hi me
bhante indriyānaṃ nāññathattaṃ bhavissati mayhaṃ hi bhante ekaputtako
piyo manāpo kālakato tassa kālakiriyāya neva kammantā paṭibhanti
na bhattaṃ paṭibhāti sohaṃ 3- āḷahanaṃ gantvā gantvā kandāmi kahaṃ
ekaputtaka kahaṃ ekaputtakāti evametaṃ gahapati evametaṃ gahapati
piyajātikā hi gahapati sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā
piyappabhūtikāti tassa 4- kho nāmetaṃ bhante evaṃ bhante bhavissati
piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhūtikā
piyajātikā hi kho bhante ānandasomanassā piyappabhūtikāti
atha khohaṃ bhonto samaṇassa gotamassa bhāsitaṃ anabhinanditvā
appaṭikkositvā 5- uṭṭhāyāsanā pakkāminti . evametaṃ gahapati
evametaṃ gahapati piyajātikā hi gahapati ānandasomanassā
@Footnote: 1-5 Yu. paṭikkositvā . 2 Yu. etthantare teti dissati . 3 Yu. so.
@4 Yu. kassa. bhanteti natthi.
Piyappabhūtikāti . atha kho so gahapati sameti me akkhadhuttehīti
pakkāmi.
[538] Atha kho idaṃ kathāvatthuṃ anupubbena rājantepuraṃ pāvisi.
Atha kho rājā pasenadi kosalo mallikaṃ deviṃ āmantesi idante
mallike samaṇena gotamena bhāsitaṃ piyajātikā sokaparidevadukkha-
domanassupāyāsā piyappabhūtikāti . sace taṃ mahārāja bhagavatā
bhāsitaṃ evametanti . evamevaṃ panāyaṃ mallikā yaññadeva samaṇo
gotamo bhāsati taṃ tadevassa abbhanumodati sace taṃ mahārāja
bhagavatā bhāsitaṃ evametanti . seyyathāpi nāma ācariyo yaññadeva
antevāsissa bhāsati taṃ tadevassa antevāsī abbhanumodati evametaṃ
ācariya evametaṃ ācariyāti evameva kho tvaṃ mallike yaññadeva
samaṇo gotamo bhāsati taṃ tadevassa abbhanumodasi sace taṃ
mahārāja bhagavatā bhāsitaṃ evametanti cara pire mallike vinassāti.
[539] Atha kho mallikā devī nāḷijaṅghaṃ brāhmaṇaṃ āmantesi
ehi tvaṃ brāhmaṇa yena bhagavā tenupasaṅkama upasaṅkamitvā
mama vacanena bhagavato pāde sirasā vandāhi appābādhaṃ appātaṅkaṃ
lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ puccha mallikā bhante devī bhagavato pāde
sirasā vandati appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ
pucchatīti evañca vadehi bhāsitā nu kho bhante bhagavato 1- esā
vācā piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhūtikāti
@Footnote: 1 Yu. bhagavatā.
Yathā [1]- te bhagavā byākaroti taṃ sādhukaṃ uggahetvā mamāroceyyāsi
na hi tathāgatā vitathaṃ bhaṇantīti . Evaṃ bhotīti kho nāḷijaṅgho brāhmaṇo
mallikāya deviyā paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā
bhagavatā saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā
ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinno kho nāḷijaṅgho brāhmaṇo
bhagavantaṃ etadavoca mallikā bho gotama devī bhoto gotamassa pāde
sirasā vandati appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ
pucchati evañca vadeti bhāsitā nu kho bhante bhagavā esā vācā
piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhūtikāti.
{539.1} Evametaṃ brāhmaṇa evametaṃ brāhmaṇa piyajātikā hi
brāhmaṇa sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhūtikāti .
Tadimināpetaṃ brāhmaṇa pariyāyena veditabbaṃ yathā piyajātikā
sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhūtikāti.
[540] Bhūtapubbaṃ brāhmaṇa imissāyeva sāvatthiyā
aññatarassā itthiyā mātā kālamakāsi . sā tassā
kālakiriyāya ummattikā khittacittā rathiyāya rathiyaṃ siṅghāṭakena
siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā evamāha api me mātaraṃ adassatha api
me mātaraṃ adassathāti . imināpi kho etaṃ brāhmaṇa pariyāyena
veditabbaṃ yathā piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā
piyappabhūtikāti.
@Footnote: 1 Yu. etthantare casaddo dissati.
{540.1} Bhūtapubbaṃ brāhmaṇa imissāyeva sāvatthiyā aññatarassā
itthiyā pitā kālamakāsi ... bhātā kālamakāsi ... Bhaginī kālamakāsi
... putto kālamakāsi ... Dhītā kālamakāsi ... Sāmiko kālamakāsi.
Sā tassa kālakiriyāya ummattikā khittacittā rathiyāya rathiyaṃ siṅghāṭakena
siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā evamāha api me sāmikaṃ adassatha api me
sāmikaṃ adassathāti . imināpi kho etaṃ brāhmaṇa pariyāyena veditabbaṃ
yathā piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhūtikāti.
[541] Bhūtapubbaṃ brāhmaṇa imissāyeva sāvatthiyā aññatarassa
purisassa mātā kālamakāsi . so tassā kālakiriyāya ummattiko
khittacitto rathiyāya rathiyaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā
evamāha api me mātaraṃ adassatha api me mātaraṃ adassathāti .
Imināpi kho etaṃ brāhmaṇa pariyāyena veditabbaṃ yathā piyajātikā
sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhūtikāti.
{541.1} Bhūtapubbaṃ brāhmaṇa imissāyeva sāvatthiyā aññatarassa
purisassa pitā kālamakāsi ... Bhātā kālamakāsi ... Bhaginī kālamakāsi ...
Putto kālamakāsi ... dhītā kālamakāsi ... pajāpati kālamakāsi.
So tassā kālakiriyāya ummattiko khittacitto rathiyāya rathiyaṃ
siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā evamāha api me pajāpatiṃ
adassatha api me pajāpatiṃ adassathāti . imināpi kho etaṃ
Brāhmaṇa pariyāyena veditabbaṃ yathā piyajātikā sokaparidevadukkha-
domanassupāyāsā piyappabhūtikāti.
[542] Bhūtapubbaṃ brāhmaṇa imissāyeva sāvatthiyā aññatarā
itthī ñātikulaṃ agamāsi . tassā te ñātakā sāmikaṃ acchinditvā
aññassa dātukāmā sā ca taṃ na icchati . atha kho sā itthī 1-
sāmikaṃ etadavoca ime mama ayyaputta ñātakā taṃ acchinditvā
aññassa dātukāmā ahañca taṃ na icchāmīti . atha kho so puriso
taṃ itthiṃ dvidhā chetvā attānaṃ upphālesi 2- ubho pecca
bhavissāmāti . iminā 3- kho etaṃ brāhmaṇa pariyāyena veditabbaṃ
yathā piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhūtikāti.
[543] Atha kho nāḷijaṅgho brāhmaṇo bhagavato bhāsitaṃ
abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā yena mallikā devī
tenupasaṅkami upasaṅkamitvā yāvatako ahosi bhagavatā saddhiṃ
kathāsallāpo 4- sabbaṃ mallikāya deviyā ārocesi . atha kho
mallikā devī yena rājā pasenadi kosalo tenupasaṅkami upasaṅkamitvā
rājānaṃ pasenadikosalaṃ etadavoca taṃ kiṃ maññasi mahārāja piyā
te vajirī kumārīti . evaṃ mallike piyā me vajirī kumārīti . Taṃ
kiṃ maññasi mahārāja vajiriyā te kumāriyā vipariṇāmaññathābhāvā
@Footnote: 1 Yu. sāvatthiṃ . 2 Yu. uppāṭesi . 3 Yu. imināpi.
@4 Yu. etthantare tanti dissati.
Uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti . vajiriyā me
mallike kumāriyā vipariṇāmaññathābhāvā jīvitassapi siyā aññathattaṃ
kiṃ pana me na uppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti .
Idaṃ kho taṃ mahārāja tena bhagavatā jānatā passatā arahatā
sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaṃ piyajātikā sokaparideva-
dukkhadomanassupāyāsā piyappabhūtikāti.
[544] Taṃ kiṃ maññasi mahārāja piyā te vāsabhakhattiyāti. Evaṃ
mallike piyā me vāsabhakhattiyāti . taṃ kiṃ maññasi mahārāja vāsabhāya
te khattiyāya vipariṇāmaññathābhāvā uppajjeyyuṃ sokaparideva-
dukkhadomanassupāyāsāti . vāsabhāya [1]- mallike khattiyāya
vipariṇāmaññathābhāvā jīvitassapi siyā aññathattaṃ kiṃ pana me
na uppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti . idaṃ kho
taṃ mahārāja tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena
sandhāya bhāsitaṃ piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā
piyappabhūtikāti.
[545] Taṃ kiṃ maññasi mahārāja piyo te viḍūḍabho senāpatīti.
Evaṃ mallike piyo me viḍūḍabho senāpatīti . taṃ kiṃ maññasi mahārāja
viḍūḍabhassa te senāpatissa vipariṇāmaññathābhāvā uppajjeyyuṃ
sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti . viḍūḍabhassa me mallike
senāpatissa vipariṇāmaññathābhāvā jīvitassapi siyā aññathattaṃ
@Footnote: 1 Yu. etthantare meti dissati.
Kiṃ pana me na uppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti .
Idaṃ kho taṃ mahārāja tena bhagavatā jānatā passatā arahatā
sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaṃ piyajātikā sokaparideva-
dukkhadomanassupāyāsā piyappabhūtikāti.
[546] Taṃ kiṃ maññasi mahārāja piyā te ahanti . evaṃ
mallike piyā mesi tvanti . taṃ kiṃ maññasi mahārāja mayhante
vipariṇāmaññathābhāvā uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkha-
domanassupāyāsāti . tuyhañhi me mallike vipariṇāmaññathābhāvā
jīvitassapi siyā aññathattaṃ kiṃ pana me na uppajjissanti
sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti . idaṃ kho taṃ mahārāja tena
bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaṃ
piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhūtikāti.
[547] Taṃ kiṃ maññasi mahārāja piyā te kāsikosalāti .
Evaṃ mallike piyā me kāsikosalā kāsikosalānaṃ mallike
ānubhāvena kāsikacandanaṃ paccanubhoma mālāgandhavilepanaṃ dhāremāti .
Taṃ kiṃ maññasi mahārāja kāsikosalānaṃ te vipariṇāmaññathābhāvā
uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti . kāsikosalānañhi 1-
mallike vipariṇāmaññathābhāvā jīvitassapi siyā aññathattaṃ
kiṃ pana me na uppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti .
Idaṃ kho taṃ mahārāja tena bhagavatā jānatā passatā arahatā
@Footnote: 1 Yu. etthantare meti dissati.
Sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaṃ piyajātikā sokaparidevadukkha-
domanassupāyāsā piyappabhūtikāti 1-.
[548] Acchariyaṃ mallike abbhūtaṃ mallike yāvañca so bhagavā
paññāya ativijjha maññe 2- passati ehi mallike ācamehīti 3-.
Atha kho rājā pasenadi kosalo uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ
karitvā yena bhagavā tenañjalimpaṇāmetvā tikkhattuṃ udānaṃ
udānesi namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa namo
tassa .pe. Sammāsambuddhassāti.
Piyajātikasuttaṃ sattamaṃ.
-------
@Footnote: 1 Yu. piyappabhavikāti . 2 Yu. paññāya . 3 Yu. ācāmehi.
Bāhitiyasuttaṃ
[549] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati
jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . atha kho āyasmā ānando
pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pāvisi
sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena
pubbārāmo migāramātuyā pāsādo tenupasaṅkami divāvihārāya.
[550] Tena kho pana samayena rājā pasenadi kosalo
ekapuṇḍarīkaṃ nāgaṃ abhirūhitvā sāvatthiyā niyyāti divādivassa .
Addasā kho rājā pasenadi kosalo āyasmantaṃ ānandaṃ dūratova
āgacchantaṃ disvā sirivaḍḍhaṃ mahāmattaṃ āmantesi āyasmā
no eso samma sirivaḍḍha ānandoti . evaṃ mahārāja āyasmā
eso ānandoti . atha kho rājā pasenadi kosalo aññataraṃ
purisaṃ āmantesi ehi tvaṃ ambho purisa yenāyasmā ānando
tenupasaṅkami upasaṅkamitvā mama vacanena āyasmato ānandassa
pāde sirasā vandāhi rājā bhante pasenadi kosalo āyasmato
ānandassa pāde sirasā vandatīti evañca vadehi sace kira
bhante āyasmato ānandassa na kiñci accāyikaṃ karaṇīyaṃ āgametu
kira bhante [1]- ānando muhuttaṃ anukampaṃ upādāyāti . evaṃ
devāti kho so puriso rañño pasenadissa kosalassa paṭissutvā
@Footnote: 1 Yu. etthantare āyasmāti dissati.
Yenāyasmā ānando tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmantaṃ
ānandaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi . ekamantaṃ ṭhito kho
so puriso āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca rājā bhante pasenadi
kosalo āyasmato ānandassa pāde sirasā vandati [1]- sace kira
bhante āyasmato ānandassa na kiñci accāyikaṃ karaṇīyaṃ āgametu
kira bhante āyasmā ānando muhuttaṃ anukampaṃ upādāyāti .
Adhivāsesi kho āyasmā ānando tuṇhībhāvena.
[551] Atha kho rājā pasenadi kosalo yāvatikā nāgassa
bhūmi nāgena gantvā nāgā paccorohitvā pattikova yenāyasmā
ānando tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ abhivādetvā
ekamantaṃ aṭṭhāsi . ekamantaṃ ṭhito kho rājā pasenadi kosalo
āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca sace bhante āyasmato
ānandassa na kiñci accāyikaṃ karaṇīyaṃ sādhu bhante āyasmā
ānando yena aciravatiyā nadiyā tīraṃ tenupasaṅkamatu anukampaṃ
upādāyāti . adhivāsesi kho āyasmā ānando tuṇhībhāvena .
Atha kho āyasmā ānando yena aciravatiyā nadiyā tīraṃ tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā aññatarasmiṃ rukkhamūle paññatte āsane
nisīdi . atha kho rājā pasenadi kosalo yāvatikā nāgassa
bhūmi nāgena gantvā nāgā paccorohitvā pattikova yenāyasmā
ānando tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ
@Footnote: 1 Yu. etthantare evañca vadetīti dissati.
Abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi . ekamantaṃ ṭhito kho rājā
pasenadi kosalo āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca idha bhante
āyasmā ānando kaṭṭhatthare 1- nisīdatūti . alaṃ mahārāja
nisīda tvaṃ nisinno ahaṃ sake āsaneti . nisīdi kho rājā
pasenadi kosalo paññatte āsane.
[552] Nisajja kho rājā pasenadi kosalo āyasmantaṃ ānandaṃ
etadavoca kinnu kho bhante ānanda so bhagavā tathārūpaṃ kāyasamācāraṃ
samācareyya yvāyaṃ 2- kāyasamācāro opārambho samaṇehi
brāhmaṇehi viññūhīti . na kho mahārāja so bhagavā tathārūpaṃ
kāyasamācāraṃ samācareyya yvāyaṃ kāyasamācāro opārambho
samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti . kiṃ pana bhante ānanda so bhagavā
tathārūpaṃ vacīsamācāraṃ .pe. manosamācāraṃ samācareyya yvāyaṃ
manosamācāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti . na
kho mahārāja so bhagavā tathārūpaṃ manosamācāraṃ samācareyya yvāyaṃ
manosamācāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti.
[553] Acchariyaṃ bhante abbhūtaṃ bhante yañhi mayaṃ bhante
nāsakkhimhā pañhena paripūretuṃ taṃ bhante āyasmatā ānandena
pañhassa veyyākaraṇena paripūritaṃ ye te bhante bālā abyattā
ananuvicca appariyogāhetvā paresaṃ vaṇṇaṃ vā avaṇṇaṃ vā
bhāsanti na mayantaṃ sārato paccāgacchāma ye ca kho te
@Footnote: 1 Yu. hatthatthare . 2 Yu. sabbattha yvāssāti dissati.
Bhante paṇḍitā byattā 1- viyattā 2- medhāvino anuvicca
pariyogāhetvā paresaṃ vaṇṇaṃ vā avaṇṇaṃ vā bhāsanti taṃ mayaṃ
sārato paccāgacchāma
{553.1} katamo pana bhante ānanda kāyasamācāro
opārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti . yo kho
mahārāja kāyasamācāro akusalo . katamo pana bhante
kāyasamācāro akusalo . yo kho mahārāja kāyasamācāro
sāvajjo . katamo pana bhante kāyasamācāro sāvajjo . yo
kho mahārāja kāyasamācāro sabyāpajjho . katamo pana bhante
kāyasamācāro sabyāpajjho . yo kho mahārāja kāyasamācāro
dukkhavipāko . katamo pana bhante kāyasamācāro dukkhavipāko .
Yo kho mahārāja kāyasamācāro attabyābādhāyapi saṃvattati
parabyābādhāyapi saṃvattati ubhayabyābādhāyapi saṃvattati tassa
akusalā dhammā abhivaḍḍhanti kusalā dhammā parihāyanti
evarūpo kho pana mahārāja kāyasamācāro opārambho samaṇehi
brāhmaṇehi viññūhīti.
{553.2} Katamo pana bhante ānanda vacīsamācāro .pe.
Manosamācāro opārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti .
Yo kho mahārāja manosamācāro akusalo.
{553.3} Katamo pana bhante manosamācāro akusalo. Yo kho
mahārāja manosamācāro sāvajjo . katamo pana bhante manosamācāro
sāvajjo . yo kho mahārāja manosamācāro sabyāpajjho .
@Footnote: 1 Yu. ayaṃ pāṭho natthi . 2 yu vyattā.
Katamo pana bhante manosamācāro sabyāpajjho . yo kho
mahārāja manosamācāro dukkhavipāko . katamo pana bhante
manosamācāro dukkhavipāko . yo kho mahārāja manosamācāro
attabyābādhāyapi saṃvattati parabyābādhāyapi saṃvattati
ubhayabyābādhāyapi saṃvattati tassa akusalā dhammā abhivaḍḍhanti
kusalā dhammā parihāyanti evarūpo kho mahārāja manosamācāro
opārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti.
[554] Kiṃ nu kho bhante ānanda so bhagavā sabbesaṃyeva
akusalānaṃ dhammānaṃ pahānaṃ vaṇṇetīti . sabbākusaladhammapahīno
kho mahārāja tathāgato kusaladhammasamannāgato 1- . katamo pana
bhante ānanda kāyasamācāro anopārambho samaṇehi brāhmaṇehi
viññūhīti . yo kho mahārāja kāyasamācāro kusalo . katamo
pana bhante kāyasamācāro kusalo . yo kho mahārāja kāyasamācāro
anavajjo . katamo pana bhante kāyasamācāro anavajjo .
Yo kho mahārāja kāyasamācāro abyāpajjho . katamo pana
bhante kāyasamācāro abyāpajjho . yo kho mahārāja kāyasamācāro
sukhavipāko . katamo pana bhante kāyasamācāro sukhavipāko .
Yo kho mahārāja kāyasamācāro nevattabyābādhāyapi
saṃvattati na parabyābādhāyapi saṃvattati na ubhayabyābādhāyapi
saṃvattati tassa akusalā dhammā parihāyanti kusalā
@Footnote: 1 Yu. kusaladhammasamannāgatoti.
Dhammā abhivaḍḍhanti evarūpo kho mahārāja kāyasamācāro
anopārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti.
{554.1} Katamo pana bhante ānanda vacīsamācāro .pe.
Manosamācāro anopārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti .
Yo kho mahārāja manosamācāro kusalo . katamo pana bhante
manosamācāro kusalo . yo kho mahārāja manosamācāro anavajjo.
Katamo pana bhante manosamācāro anavajjo . yo kho mahārāja
manosamācāro abyāpajjho . katamo pana bhante manosamācāro
abyāpajjho . yo kho mahārāja manosamācāro sukhavipāko .
Katamo pana bhante manosamācāro sukhavipāko . yo kho mahārāja
manosamācāro nevattabyābādhāyapi saṃvattati na parabyābādhāyapi
saṃvattati na ubhayabyābādhāyapi saṃvattati tassa akusalā dhammā
parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpo kho mahārāja
manosamācāro anopārambho samaṇehi brāhmaṇehi viññūhīti.
[555] Kinnu kho pana bhante 1- ānanda so bhagavā sabbesaṃyeva
kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadaṃ vaṇṇetīti . sabbākusaladhammapahīno
kho mahārāja tathāgato kusaladhammasamannāgatoti.
The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 13 page 477-503.
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=13&item=521&items=35
Classified by [Item Number] :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=13&item=521&items=35&mode=bracket
Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=13&item=521&items=35
Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=13&item=521&items=35
Study Atthakatha :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=521
Contents of The Tipitaka Volume 13
https://84000.org/tipitaka/read/?index_13
https://84000.org/tipitaka/english/?index_13
บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
