ขนฺธสํยุตฺตสฺส มูลปณฺณาสเก อตฺตทีปวคฺโค ปญฺจโม
[๘๗] สาวตฺถิยํ ฯ ตตฺร โข ฯ อตฺตทีปา ภิกฺขเว วิหรถ
อตฺตสรณา อนญฺสรณา ธมฺมทีปา ธมฺมสรณา อนญฺสรณา ฯ
อตฺตทีปานํ ภิกฺขเว วิหรตํ อตฺตสรณานํ อนญฺสรณานํ ธมฺมทีปานํ
ธมฺมสรณานํ อนญฺสรณานํ โยนิโสว ๑- อุปปริกฺขิตพฺโพ กึชาติกา
โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา กึปโหติกาติ ฯ
{๘๗.๑} กึชาติกา จ ภิกฺขเว โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา
กึปโหติกา ฯ อิธ ภิกฺขเว อสฺสุตวา ปุถุชฺชโน อริยานํ อทสฺสาวี
อริยธมฺมสฺส อโกวิโท อริยธมฺเม อวินีโต สปฺปุริสานํ อทสฺสาวี
สปฺปุริสธมฺมสฺส อโกวิโท สปฺปุริสธมฺเม อวินีโต รูปํ อตฺตโต
สมนุปสฺสติ รูปวนฺตํ วา อตฺตานํ อตฺตนิ วา รูปํ รูปสฺมึ วา อตฺตานํ
ตสฺส ตํ รูปํ วิปริณมติ อญฺถา โหติ ตสฺส รูปวิปริณามญฺถาภาวา
อุปฺปชฺชนฺติ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ฯ เวทนํ อตฺตโต
สมนุปสฺสติ เวทนาวนฺตํ วา อตฺตานํ อตฺตนิ วา เวทนํ เวทนาย
วา อตฺตานํ ตสฺส สา เวทนา วิปริณมติ อญฺถา โหติ ตสฺส
เวทนาวิปริณามญฺถาภาวา อุปฺปชฺชนฺติ โสกปริเทวทุกฺข-
โทมนสฺสุปายาสา ฯ สญฺ ฯ สงฺขาเร อตฺตโต สมนุปสฺสติ ฯเปฯ
วิญฺาณํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ วิญฺาณวนฺตํ วา อตฺตานํ อตฺตนิ วา
วิญฺาณํ วิญฺาณสฺมึ วา อตฺตานํ ตสฺส ตํ วิญฺาณํ วิปริณมติ อญฺถา
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. โยนิเยว ฯ ม. โยนิ อุปปริกฺขิตพฺพา ฯ
โหติ ตสฺส วิญฺาณวิปริณามญฺถาภาวา อุปฺปชฺชนฺติ
โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ฯ
[๘๘] รูปสฺส เตฺวว ภิกฺขเว อนิจฺจตํ วิทิตฺวา วิปริณามํ วิราคํ
นิโรธํ ปุพฺเพ เจว รูปํ เอตรหิ จ สพฺพํ รูปํ อนิจฺจํ ทุกฺขํ
วิปริณามธมฺมนฺติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺาย ปสฺสโต เย
โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา เต ปหิยฺยนฺติ เตสํ ปหานา น
ปริตสฺสติ อปริตสฺสํ สุขํ วิหรติ สุขวิหารี ภิกฺขุ ตทงฺคนิพฺพุโตติ วุจฺจติ ฯ
เวทนาย เตฺวว ภิกฺขเว อนิจฺจตํ วิทิตฺวา วิปริณามํ วิราคํ นิโรธํ
ปุพฺเพ เจว เวทนา เอตรหิ จ สพฺพา เวทนา อนิจฺจา ทุกฺขา
วิปริณามธมฺมาติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺาย ปสฺสโต เย
โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา เต ปหิยฺยนฺติ เตสํ ปหานา น
ปริตสฺสติ อปริตสฺสํ สุขํ วิหรติ สุขวิหารี ภิกฺขุ ตทงฺคนิพฺพุโตติ
วุจฺจติ ฯ สญฺาย ฯ สงฺขารานํ เตฺวว ภิกฺขเว อนิจฺจตํ วิทิตฺวา
วิปริณามํ วิราคํ นิโรธํ ปุพฺเพ เจว สงฺขารา เอตรหิ จ สพฺเพ สงฺขารา
อนิจฺจา ทุกฺขา วิปริณามธมฺมาติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺาย
ปสฺสโต เย โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา เต ปหิยฺยนฺติ
เตสํ ปหานา น ปริตสฺสติ อปริตสฺสํ สุขํ วิหรติ สุขวิหารี ภิกฺขุ
ตทงฺคนิพฺพุโตติ วุจฺจติ ฯ วิญฺาณสฺส เตฺวว ภิกฺขเว อนิจฺจตํ
วิทิตฺวา วิปริณามํ วิราคํ นิโรธํ ปุพฺเพ เจว วิญฺาณํ เอตรหิ จ
สพฺพํ วิญฺาณํ อนิจฺจํ ทุกฺขํ วิปริณามธมฺมนฺติ เอวเมตํ ยถาภูตํ
สมฺมปฺปญฺาย ปสฺสโต เย โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา เต
ปหิยฺยนฺติ เตสํ ปหานา น ปริตสฺสติ อปริตสฺสํ สุขํ วิหรติ
สุขวิหารี ภิกฺขุ ตทงฺคนิพฺพุโตติ วุจฺจตีติ ฯ
[๘๙] สาวตฺถิยํ ฯ ตตฺร โข ฯ สกฺกายสมุทยคามินิญฺจ โว
ภิกฺขเว ปฏิปทํ เทเสสฺสามิ สกฺกายนิโรธคามินิญฺจ ปฏิปทํ ตํ
สุณาถ ฯ กตมา จ ภิกฺขเว สกฺกายสมุทยคามินี ปฏิปทา ฯ อิธ
ภิกฺขเว อสฺสุตวา ปุถุชฺชโน อริยานํ อทสฺสาวี อริยธมฺมสฺส อโกวิโท
อริยธมฺเม อวินีโต สปฺปุริสานํ อทสฺสาวี สปฺปุริสธมฺมสฺส อโกวิโท
สปฺปุริสธมฺเม อวินีโต รูปํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ รูปวนฺตํ วา
อตฺตานํ อตฺตนิ วา รูปํ รูปสฺมึ วา อตฺตานํ เวทนํ อตฺตโต
ฯเปฯ สญฺ ฯ สงฺขาเร ฯ วิญฺาณํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ
วิญฺาณวนฺตํ วา อตฺตานํ อตฺตนิ วา วิญฺาณํ วิญฺาณสฺมึ
วา อตฺตานํ ฯ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว [๑]- สกฺกายสมุทยคามินี ปฏิปทาติ ฯ
อิติ หิทํ ภิกฺขเว วุจฺจติ ทุกฺขสมุทยคามินี สมนุปสฺสนาติ
อยเมเวตฺถ อตฺโถ ฯ
[๙๐] กตมา จ ภิกฺขเว สกฺกายนิโรธคามินี ปฏิปทา ฯ อิธ
ภิกฺขเว สุตวา อริยสาวโก อริยานํ ทสฺสาวี อริยธมฺมสฺส โกวิโท
อริยธมฺเม สุวินีโต สปฺปุริสานํ ทสฺสาวี สปฺปุริสธมฺมสฺส โกวิโท
สปฺปุริสธมฺเม สุวินีโต น รูปํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ น รูปวนฺตํ
วา อตฺตานํ น อตฺตนิ วา รูปํ น รูปสฺมึ วา อตฺตานํ น
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. สกฺกายสมุทยคามินี ปฏิปทา ฯ
เวทนํ อตฺตโต ฯ น สญฺ ฯ น สงฺขาเร ฯ น วิญฺาณํ อตฺตโต
สมนุปสฺสติ น วิญฺาณวนฺตํ วา อตฺตานํ น อตฺตนิ วา
วิญฺาณํ น วิญฺาณสฺมึ วา อตฺตานํ ฯ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว
สกฺกายนิโรธคามินี ปฏิปทาติ ฯ อิติ หิทํ ภิกฺขเว วุจฺจติ
ทุกฺขนิโรธคามินี สมนุปสฺสนาติ อยเมเวตฺถ อตฺโถติ ฯ
[๙๑] สาวตฺถิยํ ฯ ตตฺร โข ฯ รูปํ ภิกฺขเว อนิจฺจํ ยทนิจฺจํ
ตํ ทุกฺขํ ยํ ทุกฺขํ ตทนตฺตา ยทนตฺตา ตํ เนตํ มม เนโสหมสฺมิ
น เมโส อตฺตาติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺาย ทฏฺพฺพํ ฯ
เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺาย ปสฺสโต จิตฺตํ วิรชฺชติ วิมุจฺจติ
อนุปาทาย อาสเวหิ ฯ เวทนา อนิจฺจา ฯ สญฺา ฯ สงฺขารา ฯ
วิญฺาณํ อนิจฺจํ ยทนิจฺจํ ตํ ทุกฺขํ ยํ ทุกฺขํ ตทนตฺตา ยทนตฺตา
ตํ เนตํ มม เนโสหมสฺมิ น เมโส อตฺตาติ เอวเมตํ ยถาภูตํ
สมฺมปฺปญฺาย ทฏฺพฺพํ ฯ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺาย
ปสฺสโต จิตฺตํ วิรชฺชติ วิมุจฺจติ อนุปาทาย อาสเวหิ ฯ
[๙๒] รูปธาตุยา เจ ภิกฺขเว ภิกฺขุโน จิตฺตํ วิรตฺตํ วิมุตฺตํ
โหติ อนุปาทาย อาสเวหิ ฯ เวทนาธาตุยา เจ ฯ สญฺาธาตุยา
เจ ฯ สงฺขารธาตุยา เจ ฯ วิญฺาณธาตุยา เจ ภิกฺขเว ภิกฺขุโน
จิตฺตํ วิรตฺตํ วิมุตฺตํ โหติ อนุปาทาย อาสเวหิ ฯ วิมุตฺตตฺตา
ิตํ ิตตฺตา สนฺตุสิตํ สนฺตุสิตตฺตา น ปริตสฺสติ อปริตสฺสํ
ปจฺจตฺตญฺเว ปรินิพฺพายติ ฯ ขีณา ชาติ วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ
กตํ กรณียํ นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ ปชานาตีติ ฯ
[๙๓] สาวตฺถิยํ ฯ ตตฺร โข ฯ รูปํ ภิกฺขเว อนิจฺจํ ยทนิจฺจํ
ตํ ทุกฺขํ ยํ ทุกฺขํ ตทนตฺตา ยทนตฺตา ตํ เนตํ มม เนโสหมสฺมิ
น เมโส อตฺตาติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺาย ทฏฺพฺพํ ฯ
เวทนา อนิจฺจา ฯ สญฺา อนิจฺจา ฯ สงฺขารา อนิจฺจา ฯ วิญฺาณํ
อนิจฺจํ ยทนิจฺจํ ตํ ทุกฺขํ ยํ ทุกฺขํ ตทนตฺตา ยทนตฺตา ตํ เนตํ มม
เนโสหมสฺมิ น เมโส อตฺตาติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺาย
ทฏฺพฺพํ ฯ
{๙๓.๑} เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺาย ปสฺสโต ปุพฺพนฺตานุทิฏฺิโย
น โหนฺติ ปุพฺพนฺตานุทิฏฺีนํ อสติ อปรนฺตานุทิฏฺิโย น โหนฺติ
อปรนฺตานุทิฏฺีนํ อสติ ถามสา ปรามาโส น โหติ ฯ ถามสา
ปรามาเส อสติ รูปสฺมึ เวทนาย สญฺาย สงฺขาเรสุ วิญฺาณสฺมึ
จิตฺตํ วิรชฺชติ วิมุจฺจติ อนุปาทาย อาสเวหิ ฯ วิมุตฺตตฺตา
ิตํ ิตตฺตา สนฺตุสิตํ สนฺตุสิตตฺตา น ปริตสฺสติ อปริตสฺสํ
ปจฺจตฺตญฺเว ปรินิพฺพายติ ฯ ขีณา ชาติ วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ
กตํ กรณียํ นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ ปชานาตีติ ฯ
[๙๔] สาวตฺถิยํ ฯ ตตฺร โข ฯ เย หิ เกจิ ภิกฺขเว สมณา วา
พฺราหฺมณา วา อเนกวิหิตํ อตฺตานํ สมนุปสฺสมานา สมนุปสฺสนฺติ
สพฺเพ เต ปญฺจุปาทานกฺขนฺเธ สมนุปสฺสนฺติ เอเตสํ วา อญฺตรํ ฯ
กตเม ปญฺจ ฯ อิธ ภิกฺขเว อสฺสุตวา ปุถุชฺชโน อริยานํ อทสฺสาวี
ฯเปฯ สปฺปุริสธมฺเม อวินีโต รูปํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ
รูปวนฺตํ วา อตฺตานํ อตฺตนิ วา รูปํ รูปสฺมึ วา อตฺตานํ ฯ เวทนํ ฯ
สญฺ ฯ สงฺขาเร ฯ วิญฺาณํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ วิญฺาณวนฺตํ
วา อตฺตานํ อตฺตนิ วา วิญฺาณํ วิญฺาณสฺมึ วา อตฺตานํ ฯ
{๙๔.๑} อิติ อยญฺเจว สมนุปสฺสนา ๑- อสฺมีติ จสฺส อธิคตํ
โหติ ฯ อสฺมีติ โข ปน ภิกฺขเว อธิคเต อถ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ
อวกฺกนฺติ โหติ จกฺขุนฺทฺริยสฺส โสตินฺทฺริยสฺส ฆานินฺทฺริยสฺส
ชิวฺหินฺทฺริยสฺส กายินฺทฺริยสฺส ฯ อตฺถิ ภิกฺขเว มโน อตฺถิ ธมฺมา อตฺถิ
อวิชฺชาธาตุ ฯ อวิชฺชาสมฺผสฺสเชน ภิกฺขเว เวทยิเตน ผุฏฺสฺส
อสฺสุตวโต ปุถุชฺชนสฺส อสฺมีติปิสฺส โหติ อยมหมสฺมีติปิสฺส โหติ
ภวิสฺสนฺติปิสฺส โหติ น ภวิสฺสนฺติปิสฺส โหติ รูปี ภวิสฺสนฺติปิสฺส โหติ
อรูปี ภวิสฺสนฺติปิสฺส โหติ สญฺี ภวิสฺสนฺติปิสฺส โหติ อสญฺี
ภวิสฺสนฺติปิสฺส โหติ เนวสญฺินาสญฺี ภวิสฺสนฺติปิสฺส โหติ ฯ
{๙๔.๒} ติฏฺนฺติ โข ปน ภิกฺขเว ตตฺเถว ปญฺจินฺทฺริยานิ อเถตฺถ
สุตวโต อริยสาวกสฺส อวิชฺชา ปหียติ วิชฺชา อุปฺปชฺชติ ตสฺส
อวิชฺชาวิราคา วิชฺชุปฺปาทา อสฺมีติปิสฺส น โหติ อยมหมสฺมีติปิสฺส
น โหติ ภวิสฺสนฺติปิสฺส น โหติ น ภวิสฺสนฺติปิสฺส น โหติ รูปี
ภวิสฺสนฺติปิสฺส น โหติ อรูปี ภวิสฺสนฺติปิสฺส น โหติ สญฺี
ภวิสฺสนฺติปิสฺส น โหติ อสญฺี ภวิสฺสนฺติปิสฺส น โหติ
เนวสญฺินาสญฺี ภวิสฺสนฺติปิสฺส น โหตีติ ฯ
[๙๕] สาวตฺถิยํ ฯ ตตฺร โข ฯ ปญฺจ จ ภิกฺขเว ขนฺเธ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. สมนุปสฺสนาติ ฯ ม. สมนุปสฺสติ ฯ
เทเสสฺสามิ ปญฺจุปาทานกฺขนฺเธ จ ตํ สุณาถ ฯ กตเม จ
ภิกฺขเว ปญฺจกฺขนฺธา ฯ ยงฺกิญฺจิ ภิกฺขเว รูปํ อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ
อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา โอฬาริกํ วา สุขุมํ วา หีนํ วา ปณีตํ
วา ยํ ทูเร สนฺติเก วา ฯ อยํ วุจฺจติ รูปกฺขนฺโธ ฯ ยา กาจิ เวทนา ฯ
ยา กาจิ สญฺา ฯ เย เกจิ สงฺขารา อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนา
ปจฺจุปฺปนฺนา อชฺฌตฺตา วา พหิทฺธา วา โอฬาริกา วา สุขุมา วา
หีนา วา ปณีตา วา เย ทูเร สนฺติเก วา ฯ อยํ วุจฺจติ สงฺขารกฺขนฺโธ ฯ
ยงฺกิญฺจิ วิญฺาณํ อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา
วา โอฬาริกํ วา สุขุมํ วา หีนํ วา ปณีตํ วา ยํ ทูเร สนฺติเก วา ฯ
อยํ วุจฺจติ วิญฺาณกฺขนฺโธ ฯ อิเม วุจฺจนฺติ ภิกฺขเว ปญฺจกฺขนฺธา ฯ
[๙๖] กตเม จ ภิกฺขเว ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา ฯ ยงฺกิญฺจิ ภิกฺขเว รูปํ
อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา โอฬาริกํ วา สุขุมํ
วา หีนํ วา ปณีตํ วา ยํ ทูเร สนฺติเก วา สาสวํ อุปาทานิยํ ฯ อยํ วุจฺจติ
รูปูปาทานกฺขนฺโธ ฯ ยา กาจิ เวทนา ฯเปฯ ยา ทูเร สนฺติเก วา สาสวา
อุปาทานิยา ฯ อยํ วุจฺจติ เวทนูปาทานกฺขนฺโธ ฯ ยา กาจิ สญฺา ฯเปฯ
ยา ทูเร สนฺติเก วา สาสวา อุปาทานิยา ฯ อยํ วุจฺจติ สญฺูปาทานกฺ-
ขนฺโธ ฯ เย เกจิ สงฺขารา ฯเปฯ สาสวา อุปาทานิยา ฯ อยํ วุจฺจติ
สงฺขารูปาทานกฺขนฺโธ ฯ ยงฺกิญฺจิ วิญฺาณํ อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ
ฯเปฯ ยํ ทูเร สนฺติเก วา สาสวํ อุปาทานิยํ ฯ อยํ วุจฺจติ
วิญฺาณูปาทานกฺขนฺโธ ฯ อิเม วุจฺจนฺติ ภิกฺขเว
ปญฺจุปาทานกฺขนฺธาติ ฯ
[๙๗] เอวมฺเม สุตํ เอกํ สมยํ ภควา ราชคเห วิหรติ
เวฬุวเน กลนฺทกนิวาเป ฯ อถ โข โสโณ คหปติปุตฺโต เยน
ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ฯเปฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข
โสณํ คหปติปุตฺตํ ภควา เอตทโวจ เย หิ เกจิ โสณ สมณา
วา พฺราหฺมณา วา อนิจฺเจน รูเปน ทุกฺเขน วิปริณามธมฺเมน
เสยฺโยหมสฺมีติ วา สมนุปสฺสนฺติ สทิโสหมสฺมีติ วา สมนุปสฺสนฺติ
หีโนหมสฺมีติ วา สมนุปสฺสนฺติ กิมญฺตฺร ๑- ยถาภูตสฺส อทสฺสนา ฯ
อนิจฺจาย เวทนาย ทุกฺขาย วิปริณามธมฺมาย เสยฺโยหมสฺมีติ วา
สมนุปสฺสนฺติ สทิโสหมสฺมีติ วา สมนุปสฺสนฺติ หีโนหมสฺมีติ
วา สมนุปสฺสนฺติ กิมญฺตฺร ยถาภูตสฺส อทสฺสนา ฯ อนิจฺจาย
สญฺาย ฯ อนิจฺเจหิ สงฺขาเรหิ ทุกฺเขหิ วิปริณามธมฺเมหิ
เสยฺโยหมสฺมีติ วา สมนุปสฺสนฺติ สทิโสหมสฺมีติ วา สมนุปสฺสนฺติ
หีโนหมสฺมีติ วา สมนุปสฺสนฺติ กิมญฺตฺร ยถาภูตสฺส อทสฺสนา ฯ
อนิจฺเจน วิญฺาเณน ทุกฺเขน วิปริณามธมฺเมน เสยฺโยหมสฺมีติ วา
สมนุปสฺสนฺติ สทิโสหมสฺมีติ วา สมนุปสฺสนฺติ หีโนหมสฺมีติ วา
สมนุปสฺสนฺติ กิมญฺตฺร ยถาภูตสฺส อทสฺสนา ฯ
[๙๘] เย จ โข เกจิ โสณ สมณา วา พฺราหฺมณา วา
อนิจฺเจน รูเปน ทุกฺเขน วิปริณามธมฺเมน เสยฺโยหมสฺมีติปิ น
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. กิมญฺตฺถ ฯ สพฺพตฺถ อิทีสเมว ฯ
สมนุปสฺสนฺติ สทิโสหมสฺมีติปิ น สมนุปสฺสนฺติ หีโนหมสฺมีติปิ
น สมนุปสฺสนฺติ กิมญฺตฺร ยถาภูตสฺส ทสฺสนา ฯ อนิจฺจาย
เวทนาย ฯ อนิจฺจาย สญฺาย ฯ อนิจฺเจหิ สงฺขาเรหิ ฯ
อนิจฺเจน วิญฺาเณน ทุกฺเขน วิปริณามธมฺเมน เสยฺโยหมสฺมีติปิ
น สมนุปสฺสนฺติ สทิโสหมสฺมีติปิ น สมนุปสฺสนฺติ
หีโนหมสฺมีติปิ น สมนุปสฺสนฺติ กิมญฺตฺร ยถาภูตสฺส
ทสฺสนา ฯ
[๙๙] ตํ กึ มญฺสิ โสณ รูปํ นิจฺจํ วา อนิจฺจํ วาติ ฯ
อนิจฺจํ ภนฺเต ฯ ยํ ปนานิจฺจํ ทุกฺขํ วา ตํ สุขํ วาติ ฯ ทุกฺขํ
ภนฺเต ฯ ยํ ปนานิจฺจํ ทุกฺขํ วิปริณามธมฺมํ กลฺลํ นุ ตํ
สมนุปสฺสิตุํ เอตํ มม เอโสหมสฺมิ เอโส เม อตฺตาติ ฯ โน เหตํ
ภนฺเต ฯ เวทนา นิจฺจา วา อนิจฺจา วาติ ฯ อนิจฺจา ภนฺเต ฯ
สญฺา ฯ สงฺขารา ฯ วิญฺาณํ นิจฺจํ วา อนิจฺจํ วาติ ฯ อนิจฺจํ
ภนฺเต ฯ ยํ ปนานิจฺจํ ทุกฺขํ วา ตํ สุขํ วาติ ฯ ทุกฺขํ ภนฺเต ฯ
ยํ ปนานิจฺจํ ทุกฺขํ วิปริณามธมฺมํ กลฺลํ นุ ตํ สมนุปสฺสิตุํ
เอตํ มม เอโสหมสฺมิ เอโส เม อตฺตาติ ฯ โน เหตํ ภนฺเต ฯ
[๑๐๐] ตสฺมา ติห โสณ ยงฺกิญฺจิ รูปํ อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ
อชฺฌตฺตํ วา พหิทฺธา วา โอฬาริกํ วา สุขุมํ วา หีนํ วา ปณีตํ
วา ยํ ทูเร สนฺติเก วา สพฺพํ รูปํ เนตํ มม เนโสหมสฺมิ
น เมโส อตฺตาติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺาย ทฏฺพฺพํ ฯ
ยา กาจิ เวทนา ฯ ยา กาจิ สญฺา ฯ เย เกจิ สงฺขารา ฯ
ยงฺกิญฺจิ วิญฺาณํ อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ อชฺฌตฺตํ วา
พหิทฺธา วา โอฬาริกํ วา สุขุมํ วา หีนํ วา ปณีตํ วา ยํ ทูเร
สนฺติเก วา สพฺพํ วิญฺาณํ เนตํ มม เนโสหมสฺมิ น เมโส
อตฺตาติ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺาย ทฏฺพฺพํ ฯ
เอวํ ปสฺสํ โสณ สุตวา อริยสาวโก รูปสฺมึปิ นิพฺพินฺทติ
เวทนายปิ นิพฺพินฺทติ สญฺายปิ นิพฺพินฺทติ สงฺขาเรสุปิ
นิพฺพินฺทติ วิญฺาณสฺมึปิ นิพฺพินฺทติ นิพฺพินฺทํ วิรชฺชติ วิราคา
วิมุจฺจติ วิมุตฺตสฺมึ วิมุตฺตมิติ าณํ โหติ ฯ ขีณา ชาติ วุสิตํ
พฺรหฺมจริยํ กตํ กรณียํ นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ ปชานาตีติ ฯ
[๑๐๑] เอวมฺเม สุตํ เอกํ สมยํ ภควา ราชคเห วิหรติ เวฬุวเน
กลนฺทกนิวาเป ฯ อถ โข โสโณ คหปติปุตฺโต เยน ภควา
เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ
เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข โสณํ คหปติปุตฺตํ ภควา เอตทโวจ เย หิ
เกจิ โสณ สมณา วา พฺราหฺมณา วา รูปํ นปฺปชานนฺติ รูปสมุทยํ
นปฺปชานนฺติ รูปนิโรธํ นปฺปชานนฺติ รูปนิโรธคามินีปฏิปทํ
นปฺปชานนฺติ ฯ เวทนํ นปฺปชานนฺติ เวทนาสมุทยํ นปฺปชานนฺติ
เวทนานิโรธํ นปฺปชานนฺติ เวทนานิโรธคามินีปฏิปทํ นปฺปชานนฺติ ฯ
สญฺ นปฺปชานนฺติ ฯเปฯ สงฺขาเร นปฺปชานนฺติ สงฺขารสมุทยํ
นปฺปชานนฺติ สงฺขารนิโรธํ นปฺปชานนฺติ สงฺขารนิโรธคามินีปฏิปทํ
นปฺปชานนฺติ ฯ วิญฺาณํ นปฺปชานนฺติ วิญฺาณสมุทยํ นปฺปชานนฺติ
วิญฺาณนิโรธํ นปฺปชานนฺติ วิญฺาณนิโรธคามินีปฏิปทํ
นปฺปชานนฺติ ฯ นเมเต โสณ สมณา วา พฺราหฺมณา วา สมเณสุ
วา สมณสมฺมตา พฺราหฺมเณสุ วา พฺราหฺมณสมฺมตา น จ ปน
เต อายสฺมนฺโต สามญฺตฺถํ วา พฺราหฺมญฺตฺถํ วา ทิฏฺเว
ธมฺเม สยํ อภิญฺา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรนฺติ ฯ
[๑๐๒] เย จ โข เกจิ โสณ สมณา วา พฺราหฺมณา วา
รูปํ ปชานนฺติ รูปสมุทยํ ปชานนฺติ รูปนิโรธํ ปชานนฺติ
รูปนิโรธคามินีปฏิปทํ ปชานนฺติ ฯ เวทนํ ปชานนฺติ ฯเปฯ สญฺ
ปชานนฺติ ฯ สงฺขาเร ปชานนฺติ ฯ วิญฺาณํ ปชานนฺติ วิญฺาณสมุทยํ
ปชานนฺติ วิญฺาณนิโรธํ ปชานนฺติ วิญฺาณนิโรธคามินีปฏิปทํ
ปชานนฺติ ฯ เต โขเม โสณ สมณา วา พฺราหฺมณา วา สมเณสุ
เจว สมณสมฺมตา พฺราหฺมเณสุ จ พฺราหฺมณสมฺมตา เต จ
ปนายสฺมนฺโต สามญฺตฺถญฺจ พฺราหฺมญฺตฺถญฺจ ทิฏฺเว
ธมฺเม สยํ อภิญฺา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรนฺตีติ ฯ
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๗ หน้าที่ ๕๓-๖๓.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=17&item=87&items=16
อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=17&item=87&items=16&mode=bracket
อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=17&item=87&items=16
อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=17&item=87&items=16
ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=17&i=87
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๗
https://84000.org/tipitaka/read/?index_17
https://84000.org/tipitaka/english/?index_17
บันทึก ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
