สุตฺตนฺตปิฏเก สํยุตฺตนิกายสฺส
ตติโย ภาโค
-------
ขนฺธวารวคฺโค
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ฯ
ขนฺธสํยุตฺตํ
-------
มูลปณฺณาสเก นกุลปิตวคฺโค ปโม
[๑] เอวมฺเม สุตํ เอกํ สมยํ ภควา ภคฺเคสุ วิหรติ
สุํสุมารคิเร ๑- เภสกฬาวเน มิคทาเย ฯเปฯ อถ โข นกุลปิตา
คหปติ เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ
อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข นกุลปิตา
คหปติ ภควนฺตํ เอตทโวจ อหมสฺมิ ภนฺเต ชิณฺโณ วุฑฺโฒ
มหลฺลโก อทฺธคโต วโยอนุปฺปตฺโต อาตุรกาโย อภิกฺขณาตงฺโก
อนิจฺจทสฺสาวี โข ปนาหํ ภนฺเต ภควโต มโนภาวนียานญฺจ
ภิกฺขูนํ โอวทตุ มํ ภนฺเต ภควา อนุสาสตุ มํ ภนฺเต ภควา
ยํ มม อสฺส ทีฆรตฺตํ หิตาย สุขายาติ ฯ
{๑.๑} เอวเมตํ คหปติ เอวเมตํ คหปติ อาตุโร
หายํ ๒- คหปติ กาโย อณฺฑภูโต ปริโยนทฺโธ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ม. สุสุมารคิเร ฯ ๒ ยุ. เต ฯ
โย หิ คหปติ อิมํ กายํ ปริหรนฺโต มุหุตฺตํปิ อาโรคฺยํ ปฏิชาเนยฺย
กิมญฺตฺร พาลฺยา ตสฺมา ติห เต คหปติ เอวํ สิกฺขิตพฺพํ
อาตุรกายสฺส เม สโต จิตฺตํ อนาตุรํ ภวิสฺสตีติ เอวํ หิ เต
คหปติ สิกฺขิตพฺพนฺติ ฯ
[๒] อถ โข นกุลปิตา คหปติ ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทิตฺวา
อนุโมทิตฺวา อุฏฺายาสนา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา
เยนายสฺมา สารีปุตฺโต เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมนฺตํ
สารีปุตฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข
นกุลปิตรํ คหปตึ อายสฺมา สารีปุตฺโต เอตทโวจ วิปฺปสนฺนานิ ๑-
โข เต คหปติ อินฺทฺริยานิ ปริสุทฺโธ มุขวณฺโณ ปริโยทาโต
อลตฺถ โน อชฺช ภควโต สมฺมุขา ธมฺมึ กถํ สวนายาติ ฯ กิญฺหิ ๒-
โน สิยา ภนฺเต อิทานาหํ ภนฺเต ภควตา ธมฺมิยา กถาย อมเตน
อภิสิตฺโตติ ฯ
{๒.๑} ยถากถํ ปน ตฺวํ คหปติ ภควตา ธมฺมิยา กถาย
อมเตน อภิสิตฺโตติ ฯ อิธาหํ ภนฺเต เยน ภควา เตนุปสงฺกมึ
อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทึ ฯ เอกมนฺตํ
นิสินฺโน โขหํ ภนฺเต ภควนฺตํ เอตทโวจํ อหมสฺมิ ภนฺเต ชิณฺโณ
วุฑฺโฒ มหลฺลโก อทฺธคโต วโยอนุปฺปตฺโต อาตุรกาโย
อภิกฺขณาตงฺโก อนิจฺจทสฺสาวี โข ปนาหํ ภนฺเต ภควโต
มโนภาวนียานญฺจ ภิกฺขูนํ โอวทตุ มํ ภนฺเต ภควา อนุสาสตุ มํ
ภนฺเต ภควา ยํ มม อสฺส ทีฆรตฺตํ หิตาย สุขายาติ ฯ เอวํ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. อภิปฺปสนฺนานิ ฯ ๒ ม. กถํ ฯ
วุตฺเต มํ ภนฺเต ภควา เอตทโวจ เอวเมตํ คหปติ เอวเมตํ
คหปติ อาตุโร หายํ ๑- คหปติ กาโย อณฺฑภูโต ปริโยนทฺโธ
โย หิ คหปติ อิมํ กายํ ปริหรนฺโต มุหุตฺตํปิ อาโรคฺยํ ปฏิชาเนยฺย
กิมญฺตฺร พาลฺยา ตสฺมา ติห เต คหปติ เอวํ สิกฺขิตพฺพํ
อาตุรกายสฺส เม สโต จิตฺตํ อนาตุรํ ภวิสฺสตีติ เอวํ หิ เต
คหปติ สิกฺขิตพฺพนฺติ ฯ เอวํ ขฺวาหํ ภนฺเต ภควา ธมฺมิยา กถาย
อมเตน อภิสิตฺโตติ ฯ
[๓] น หิ ปน ตฺวํ ๒- คหปติ ปฏิภาสิ ภควนฺตํ อุตฺตรึ ปฏิปุจฺฉิตุํ
กิตฺตาวตา นุ โข ภนฺเต อาตุรกาโย เจว โหติ อาตุรจิตฺโต จ
กิตฺตาวตา จ ปน อาตุรกาโยปิ โข โหติ โน จ อาตุรจิตฺโตติ ฯ
ทูรโตปิ โข มยํ ภนฺเต อาคจฺเฉยฺยาม อายสฺมโต สารีปุตฺตสฺส
สนฺติเก เอตสฺส ภาสิตสฺส อตฺถมญฺาตุํ สาธุ วตายสฺมนฺตํ
เยว สารีปุตฺตํ ปฏิภาตุ เอตสฺส ภาสิตสฺส อตฺโถติ ฯ เตนหิ
คหปติ สุณาหิ สาธุกํ มนสิกโรหิ ภาสิสฺสามีติ ฯ เอวํ ภนฺเตติ
โข นกุลปิตา คหปติ อายสฺมโต สารีปุตฺตสฺส ปจฺจสฺโสสิ ฯ
อายสฺมา สารีปุตฺโต เอตทโวจ
[๔] กถญฺจ คหปติ อาตุรกาโย เจว โหติ อาตุรจิตฺโต จ ฯ
อิธ คหปติ อสฺสุตวา ปุถุชฺชโน อริยานํ อทสฺสาวี อริยธมฺมสฺส
อโกวิโท อริยธมฺเม อวินีโต สปฺปุริสานํ อทสฺสาวี สปฺปุริสธมฺมสฺส
อโกวิโท สปฺปุริสธมฺเม อวินีโต รูปํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อาตุโรยํ ฯ ๒ ม. ยุ. ตํ ฯ
รูปวนฺตํ วา อตฺตานํ อตฺตนิ วา รูปํ รูปสฺมึ วา อตฺตานํ
อหํ รูปํ มม รูปนฺติ ปริยุฏฺฏฺายี โหติ ฯ ตสฺส อหํ
รูปํ มม รูปนฺติ ปริยุฏฺฏฺายิโน ตํ รูปํ วิปริณมติ อญฺถา
โหติ ตสฺส รูปวิปริณามญฺถาภาวา ๑- อุปฺปชฺชนฺติ โสกปริเทว-
ทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ฯ
{๔.๑} เวทนํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ เวทนาวนฺตํ วา อตฺตานํ อตฺตนิ
วา เวทนํ เวทนาย วา อตฺตานํ อหํ เวทนา มม เวทนาติ ปริยุฏฺฏฺายี
โหติ ฯ ตสฺส อหํ เวทนา มม เวทนาติ ปริยุฏฺฏฺายิโน สา เวทนา
วิปริณมติ อญฺถา โหติ ตสฺส เวทนา วิปริณามญฺถาภาวา
อุปฺปชฺชนฺติ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ฯ
{๔.๒} สญฺ อตฺตโต สมนุปสฺสติ สญฺาวนฺตํ วา อตฺตานํ
อตฺตนิ วา สญฺ สญฺาย วา อตฺตานํ อหํ สญฺา มม สญฺาติ
ปริยุฏฺฏฺายี โหติ ฯ ตสฺส อหํ สญฺา มม สญฺาติ ปริยุฏฺฏฺายิโน
สา สญฺา วิปริณมติ อญฺถา โหติ ตสฺส สญฺาวิปริณามญฺถาภาวา
อุปฺปชฺชนฺติ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ฯ
{๔.๓} สงฺขาเร อตฺตโต สมนุปสฺสติ สงฺขารวนฺตํ วา
อตฺตานํ อตฺตนิ วา สงฺขาเร สงฺขาเรสุ วา อตฺตานํ อหํ สงฺขารา
มม สงฺขาราติ ปริยุฏฺฏฺายี โหติ ฯ ตสฺส อหํ สงฺขารา
มม สงฺขาราติ ปริยุฏฺฏฺายิโน เต สงฺขารา
@เชิงอรรถ: ๑ ตสฺส รูปสฺส วิปริณามญฺถาภาวาติ ปาเน ภวิตพฺพํ ฯ จตูสุปิ เวทนาทีสุ เอเสว
@ปาโ ฯ
วิปริณมนฺติ อญฺถา โหติ ตสฺส สงฺขารานํ วิปริณามญฺถาภาวา
อุปฺปชฺชนฺติ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ฯ
{๔.๔} วิญฺาณํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ วิญฺาณวนฺตํ วา
อตฺตานํ อตฺตนิ วา วิญฺาณํ วิญฺาณสฺมึ วา อตฺตานํ อหํ
วิญฺาณํ มม วิญฺาณนฺติ ปริยุฏฺฏฺายี โหติ ฯ ตสฺส อหํ
วิญฺาณํ มม วิญฺาณนฺติ ปริยุฏฺฏฺายิโน ตํ วิญฺาณํ วิปริณมติ
อญฺถา โหติ ตสฺส วิญฺาณวิปริณามญฺถาภาวา อุปฺปชฺชนฺติ
โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ฯ เอวํ โข คหปติ อาตุรกาโย เจว
โหติ อาตุรจิตฺโต จ ฯ
[๕] กถญฺจ คหปติ อาตุรกาโยปิ โข โหติ โน จ อาตุรจิตฺโต ฯ
อิธ คหปติ สุตวา อริยสาวโก อริยานํ ทสฺสาวี อริยธมฺมสฺส โกวิโท
อริยธมฺเม สุวินีโต สปฺปุริสานํ ทสฺสาวี สปฺปุริสธมฺมสฺส โกวิโท
สปฺปุริสธมฺเม สุวินีโต น รูปํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ น รูปวนฺตํ
วา อตฺตานํ น อตฺตนิ วา รูปํ น รูปสฺมึ วา อตฺตานํ อหํ
รูปํ มม รูปนฺติ น ปริยุฏฺฏฺายี โหติ ฯ ตสฺส อหํ รูปํ
มม รูปนฺติ อปริยุฏฺฏฺายิโน ตํ รูปํ วิปริณมติ อญฺถา
โหติ ตสฺส รูปวิปริณามญฺถาภาวา ๑- นุปฺปชฺชนฺติ โสกปริเทว-
ทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ฯ
{๕.๑} น เวทนํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ น เวทนาวนฺตํ
วา อตฺตานํ น อตฺตนิ วา เวทนํ น เวทนาย วา
@เชิงอรรถ: ๑ ยถาวุตฺเตน เวทิตพฺพํ ฯ จตูสุปิ เวทนาทีสุ ตถา ฯ
อตฺตานํ อหํ เวทนา มม เวทนาติ น ปริยุฏฺฏฺายี โหติ ฯ
ตสฺส อหํ เวทนา มม เวทนาติ อปริยุฏฺฏฺายิโน สา เวทนา
วิปริณมติ อญฺถา โหติ ตสฺส เวทนาวิปริณามญฺถาภาวา
นุปฺปชฺชนฺติ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ฯ
{๕.๒} น สญฺ อตฺตโต สมนุปสฺสติ น สญฺาวนฺตํ วา
อตฺตานํ น อตฺตนิ วา สญฺ น สญฺาย วา อตฺตานํ อหํ สญฺา
มม สญฺาติ น ปริยุฏฺฏฺายี โหติ ฯ ตสฺส อหํ สญฺา มม สญฺาติ
อปริยุฏฺฏฺายิโน สา สญฺา วิปริณมติ อญฺถา โหติ ตสฺส
สญฺาวิปริณามญฺถาภาวา นุปฺปชฺชนฺติ โสกปริเทวทุกฺข-
โทมนสฺสุปายาสา ฯ
{๕.๓} น สงฺขาเร อตฺตโต สมนุปสฺสติ น สงฺขารวนฺตํ วา อตฺตานํ
น อตฺตนิ วา สงฺขาเร น สงฺขาเรสุ วา อตฺตานํ อหํ สงฺขารา มม
สงฺขาราติ น ปริยุฏฺฏฺายี โหติ ฯ ตสฺส อหํ สงฺขารา มม สงฺขาราติ
อปริยุฏฺฏฺายิโน เต สงฺขารา วิปริณมนฺติ อญฺถา โหนฺติ ตสฺส
สงฺขารานํ วิปริณามญฺถาภาวา ๑- นุปฺปชฺชนฺติ โสกปริเทวทุกฺข-
โทมนสฺสุปายาสา ฯ
{๕.๔} น วิญฺาณํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ น วิญฺาณวนฺตํ วา
อตฺตานํ น อตฺตนิ วา วิญฺาณํ น วิญฺาณสฺมึ วา อตฺตานํ อหํ
วิญฺาณํ มม วิญฺาณนฺติ น ปริยุฏฺฏฺายี โหติ ฯ ตสฺส อหํ วิญฺาณํ
มม วิญฺาณนฺติ อปริยุฏฺฏฺายิโน ตํ วิญฺาณํ วิปริณมติ อญฺถา
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ม. ตสฺส สงฺขารวิปริณามญฺถาภาวา ฯ
โหติ ตสฺส วิญฺาณวิปริณามญฺถาภาวา นุปฺปชฺชนฺติ โสกปริเทว-
ทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ฯ เอวํ โข คหปติ อาตุรกาโยปิ
โข โหติ โน จ อาตุรจิตฺโตติ ฯ
อิทมโวจ อายสฺมา สารีปุตฺโต อตฺตมโน นกุลปิตา คหปติ
อายสฺมโต สารีปุตฺตสฺส ภาสิตํ อภินนฺทีติ ฯ
[๖] เอวมฺเม สุตํ เอกํ สมยํ ภควา สกฺเกสุ วิหรติ
เทวทหํ นาม สกฺยานํ นิคโม ฯ
อถ โข สมฺพหุลา ปจฺฉาภูมคามิกา ภิกฺขู เยน ภควา เตนุปสงฺกมึสุ
อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทึสุ ฯ
เอกมนฺตํ นิสินฺนา โข เต ภิกฺขู ภควนฺตํ เอตทโวจุํ อิจฺฉาม
มยํ ภนฺเต ปจฺฉาภูมํ ชนปทํ คนฺตุํ ปจฺฉาภูเม ชนปเท นิวาสํ
กปฺเปตุนฺติ ฯ อปโลกิโต ปน โว ภิกฺขเว สารีปุตฺโตติ ฯ น โข
โน ภนฺเต อปโลกิโต อายสฺมา สารีปุตฺโตติ อปโลเกถ ภิกฺขเว
สารีปุตฺตํ ฯ สารีปุตฺโต ภิกฺขเว ปณฺฑิโต ภิกฺขูนํ อนุคฺคาหโก
สพฺรหฺมจารีนนฺติ ฯ เอวํ ภนฺเตติ โข เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํ ฯ
[๗] เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา สารีปุตฺโต ภควโต
อวิทูเร อญฺตรสฺมึ เอลคลาคุมฺเพ นิสินฺโน โหติ ฯ อถ โข เต
ภิกฺขู ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทิตฺวา อนุโมทิตฺวา อุฏฺายาสนา ภควนฺตํ
อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา เยนายสฺมา สารีปุตฺโต เตนุปสงฺกมึสุ
อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมตา สารีปุตฺเตน สทฺธึ สมฺโมทึสุ สมฺโมทนียํ
กถํ สาราณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทึสุ ฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนา
โข เต ภิกฺขู อายสฺมนฺตํ สารีปุตฺตํ เอตทโวจุํ อิจฺฉาม มยํ
อาวุโส สารีปุตฺต ปจฺฉาภูมํ ชนปทํ คนฺตุํ ปจฺฉาภูเม ชนปเท
นิวาสํ กปฺเปตุนฺติ ๑- ฯ อปโลกิโต โน สตฺถาติ ฯ
{๗.๑} สนฺติ หาวุโส นานาเวรชฺชคตํ ภิกฺขุํ ปญฺหํ ปุจฺฉิตาโร
ขตฺติยปณฺฑิตาปิ พฺราหฺมณปณฺฑิตาปิ คหปติปณฺฑิตาปิ สมณปณฺฑิตาปิ
ปณฺฑิตา หาวุโส มนุสฺสา วีมํสกา กึวาทายสฺมนฺตานํ ๒- สตฺถา
กิมกฺขายีติ ฯ กจฺจิ โว อายสฺมนฺตานํ ธมฺมา สุสฺสุตา สุคฺคหิตา
สุมนสิกตา สูปธาริตา สุปฺปฏิวิทฺธา ปญฺาย ยถา พฺยากรมานา
อายสฺมนฺโต วุตฺตวาทิโน เจว ภควโต อสฺสถ น จ ภควนฺตํ อภูเตน
อพฺภาจิกฺเขยฺยาถ ธมฺมสฺส จานุธมฺมํ พฺยากเรยฺยาถ น จ โกจิ สหธมฺมิโก
วาทานุปาโต ๓- คารยฺหํ านํ อาคจฺเฉยฺยาติ ฯ ทูรโตปิ โข มยํ
อาวุโส อาคจฺเฉยฺยาม อายสฺมโต สารีปุตฺตสฺส สนฺติเก เอตสฺส
ภาสิตสฺส อตฺถมญฺาตุํ สาธุ วตายสฺมนฺตํ เยว สารีปุตฺตํ
ปฏิภาตุ เอตสฺส ภาสิตสฺส อตฺโถติ ฯ
[๘] เตนหาวุโส สุณาถ สาธุกํ มนสิกโรถ ภาสิสฺสามีติ ฯ
เอวมาวุโสติ โข เต ภิกฺขู อายสฺมโต สารีปุตฺตสฺส ปจฺจสฺโสสุํ ฯ
อายสฺมา สารีปุตฺโต เอตทโวจ สนฺติ หาวุโส นานาเวรชฺชคตํ
ภิกฺขุํ ปญฺหํ ปุจฺฉิตาโร ขตฺติยปณฺฑิตาปิ พฺราหฺมณปณฺฑิตาปิ
คหปติปณฺฑิตาปิ สมณปณฺฑิตาปิ ปณฺฑิตา หาวุโส มนุสฺสา
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ม. ยุ. อิติสทฺโท นตฺถิ ฯ ๒ ม. กึวาทิ ปนายสฺมนฺตานํ ฯ ๓ โป. ม. ยุ.
@วาทานุวาโท ฯ
วีมํสกา กึวาทายสฺมนฺตานํ สตฺถา กิมกฺขายีติ ฯ เอวํ ปุฏฺา
ตุเมฺห อาวุโส เอวํ พฺยากเรยฺยาถ ฉนฺทราควินยกฺขายี โข โน
อาวุโส สตฺถาติ ฯ
{๘.๑} เอวํ พฺยากเตปิ โข อาวุโส อสฺสุ เยว อุตฺตรึ ปญฺหํ
ปุจฺฉิตาโร ขตฺติยปณฺฑิตาปิ พฺราหฺมณปณฺฑิตาปิ คหปติปณฺฑิตาปิ
สมณปณฺฑิตาปิ ปณฺฑิตา หาวุโส มนุสฺสา วีมํสกา
กิสฺมึ ปนายสฺมนฺตานํ ฉนฺทราควินยกฺขายี สตฺถาติ ฯ เอวํ ปุฏฺา
ตุเมฺห อาวุโส เอวํ พฺยากเรยฺยาถ รูเป โข อาวุโส
ฉนฺทราควินยกฺขายี สตฺถา ฯ เวทนาย ฯ สญฺาย ฯ
สงฺขาเรสุ ฯ วิญฺาเณ ฉนฺทราควินยกฺขายี สตฺถาติ ฯ
{๘.๒} เอวํ พฺยากเตปิ โข อาวุโส อสฺสุ เยว อุตฺตรึ ปญฺหํ
ปุจฺฉิตาโร ขตฺติยปณฺฑิตาปิ พฺราหฺมณปณฺฑิตาปิ คหปติปณฺฑิตาปิ
สมณปณฺฑิตาปิ ปณฺฑิตา หาวุโส มนุสฺสา วีมํสกา กึ ปนายสฺมนฺตานํ
อาทีนวํ ทิสฺวา รูเป ฉนฺทราควินยกฺขายี สตฺถา ฯ เวทนาย ฯ
สญฺาย ฯ สงฺขาเรสุ ฯ วิญฺาเณ ฉนฺทราควินยกฺขายี สตฺถาติ ฯ
เอวํ ปุฏฺา ตุเมฺห อาวุโส เอวํ พฺยากเรยฺยาถ รูเป โข อาวุโส อวีตราคสฺส ๑-
อวีตฉนฺทสฺส อวีตเปมสฺส อวีตปิปาสสฺส อวีตปริฬาหสฺส อวีตตณฺหสฺส
ตสฺส รูปสฺส วิปริณามญฺถาภาวา อุปฺปชฺชนฺติ โสกปริเทวทุกฺข-
โทมนสฺสุปายาสา ฯ เวทนาย ฯ สญฺาย ฯ สงฺขาเรสุ อวีตราคสฺส
ฯเปฯ อวีตตณฺหสฺส เตสํ สงฺขารานํ วิปริณามญฺถาภาวา
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ม. ยุ. อวิคตราคสฺสาตฺยาทิ ปาโ ทิสฺสติ ฯ สพฺพตฺถ อีทิสเมว ฯ
อุปฺปชฺชนฺติ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ฯ วิญฺาเณ
อวีตราคสฺส อวีตฉนฺทสฺส อวีตเปมสฺส อวีตปิปาปสฺส อวีตปริฬาหสฺส
อวีตตณฺหสฺส ตสฺส วิญฺาณสฺส วิปริณามญฺถาภาวา
อุปฺปชฺชนฺติ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ฯ อิทํ โข
โน อาวุโส อาทีนวํ ทิสฺวา รูเป ฉนฺทราควินยกฺขายี สตฺถา ๑- ฯ
เวทนาย ฯ สญฺาย ฯ สงฺขาเรสุ ฯ วิญฺาเณ ฉนฺทราควินยกฺขายี
สตฺถาติ ฯ
{๘.๓} เอวํ พฺยากเตปิ โข อาวุโส อสฺสุ เยว อุตฺตรึ ปญฺหํ
ปุจฺฉิตาโร ขตฺติยปณฺฑิตาปิ พฺราหฺมณปณฺฑิตาปิ คหปติปณฺฑิตาปิ
สมณปณฺฑิตาปิ ปณฺฑิตา หาวุโส มนุสฺสา วีมํสกา กึ ปนายสฺมนฺตานํ
อานิสํสํ ทิสฺวา รูเป ฉนฺทราควินยกฺขายี สตฺถา ฯ เวทนาย ฯ
สญฺาย ฯ สงฺขาเรสุ ฯ วิญฺาเณ ฉนฺทราควินยกฺขายี สตฺถาติ ฯ
เอวํ ปุฏฺา ตุเมฺห อาวุโส เอวํ พฺยากเรยฺยาถ รูเป โข อาวุโส วีตราคสฺส
วีตฉนฺทสฺส วีตเปมสฺส วีตปิปาสสฺส วีตปริฬาหสฺส วีตตณฺหสฺส ตสฺส
รูปสฺส วิปริณามญฺถาภาวา นุปฺปชฺชนฺติ โสกปริเทวทุกฺข-
โทมนสฺสุปายาสา ฯ เวทนาย ฯ สญฺาย ฯ สงฺขาเรสุ วีตราคสฺส
วีตฉนฺทสฺส วีตเปมสฺส วีตปิปาสสฺส วีตปริฬาหสฺส วีตตณฺหสฺส
เตสํ สงฺขารานํ วิปริณามญฺถาภาวา นุปฺปชฺชนฺติ
โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ฯ วิญฺาเณ วีตราคสฺส
วีตฉนฺทสฺส วีตเปมสฺส วีตปิปาสสฺส วีตปริฬาหสฺส
วีตตณฺหสฺส ตสฺส วิญฺาณสฺส วิปริณามญฺถาภาวา
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ยุ. สตฺถาติ ฯ
นุปฺปชฺชนฺติ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ฯ อิทํ โข โน อาวุโส
อานิสํสํ ทิสฺวา รูเป ฉนฺทราควินยกฺขายี สตฺถา ฯ เวทนายํ ฯ
สญฺาย ฯ สงฺขาเรสุ ฯ วิญฺาเณ ฉนฺทราควินยกฺขายี สตฺถาติ ฯ
[๙] อกุสเล จาวุโส ธมฺเม อุปสมฺปชฺช วิหรโต ทิฏฺเ ๑- เจว
ธมฺเม สุโข วิหาโร อภวิสฺส อวิฆาโต อนุปายาโส อปริฬาโห
กายสฺส จ เภทา ปรํ มรณา สุคติ ปาฏิกงฺขา น ยิทํ ภควา
อกุสลานํ ธมฺมานํ ปหานํ วณฺเณยฺย ฯ ยสฺมา จ โข อาวุโส
อกุสเล ธมฺเม อุปสมฺปชฺช วิหรโต ทิฏฺเ เจว ธมฺเม ทุกฺโข
วิหาโร สวิฆาโต สอุปายาโส สปริฬาโห กายสฺส จ เภทา
ปรํ มรณา ทุคฺคติ ปาฏิกงฺขา ตสฺมา ภควา อกุสลานํ ธมฺมานํ
ปหานํ วณฺเณติ ฯ
[๑๐] กุสเล จาวุโส ธมฺเม อุปสมฺปชฺช วิหรโต ทิฏฺเ เจว
ธมฺเม ทุกฺโข วิหาโร อภวิสฺส สวิฆาโต สอุปายาโส สปริฬาโห
กายสฺส จ เภทา ปรํ มรณา ทุคฺคติ ปาฏิกงฺขา น ยิทํ ภควา
กุสลานํ ธมฺมานํ อุปสมฺปทํ วณฺเณยฺย ฯ ยสฺมา จ โข อาวุโส กุสเล
ธมฺเม อุปสมฺปชฺช วิหรโต ทิฏฺเ เจว ธมฺเม สุโข วิหาโร อวิฆาโต
อนุปายาโส อปริฬาโห กายสฺส จ เภทา ปรํ มรณา สุคติ
ปาฏิกงฺขา ตสฺมา ภควา กุสลานํ ธมฺมานํ อุปสมฺปทํ วณฺเณตีติ ฯ
อิทมโวจ อายสฺมา สารีปุตฺโต ฯ อตฺตมนา เต ภิกฺขู อายสฺมโต
สารีปุตฺตสฺส ภาสิตํ อภินนฺทุนฺติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ยุ. ทิฏฺเว ฯ
[๑๑] เอวมฺเม สุตํ เอกํ สมยํ อายสฺมา มหากจฺจาโน ๑-
อวนฺตีสุ วิหรติ กุรรฆเร ๒- ปปาเต ๓- ปพฺพเต ฯ อถ โข หลิทฺทิกานิ ๔-
คหปติ เยนายสฺมา มหากจฺจาโน เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา
อายสฺมนฺตํ มหากจฺจานํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ เอกมนฺตํ
นิสินฺโน โข หลิทฺทิกานิ คหปติ อายสฺมนฺตํ มหากจฺจานํ เอตทโวจ
วุตฺตมิทํ ภนฺเต ภควา อฏฺกวคฺคิเย มาคณฺฑิยปญฺเห
โอกํ ปหาย อนิเกตสารี
คาเม อกุพฺพํ มุนิ สนฺถวานิ
กาเมหิ ริตฺโต อปุรกฺขราโน
กถํ น วิคฺคยฺห ชเนน กยิราติ ฯ
อิมสฺส นุ โข ภนฺเต ภควา สงฺขิตฺเตน ภาสิตสฺส กถํ
วิตฺถาเรน อตฺโถ ทฏฺพฺโพติ ฯ
[๑๒] รูปธาตุ โข คหปติ วิญฺาณสฺส โอโก
รูปธาตุราควินิพนฺธญฺจ ปน วิญฺาณํ โอกสารีติ วุจฺจติ ฯ เวทนาธาตุ
โข คหปติ วิญฺาณสฺส โอโก เวทนาธาตุราควินิพนฺธญฺจ
ปน วิญฺาณํ โอกสารีติ วุจฺจติ ฯ สญฺาธาตุ โข คหปติ
วิญฺาณสฺส โอโก สญฺาธาตุราควินิพนฺธญฺจ ปน วิญฺาณํ
โอกสารีติ วุจฺจติ ฯ สงฺขารธาตุ โข คหปติ วิญฺาณสฺส โอโก
สงฺขารธาตุราควินิพนฺธญฺจ ปน วิญฺาณํ โอกสารีติ วุจฺจติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. มหากจฺจายโน ฯ ๒ โป. กุปฺปฆเร ฯ ๓ โป. ม. ปวตฺเต ฯ ๔ สี. ม.
@หาลิทฺทิกานิ ฯ
เอวํ โข คหปติ โอกสารี โหติ ฯ
[๑๓] กถญฺจ คหปติ อโนกสารี โหติ ฯ รูปธาตุยา โข คหปติ
โย ฉนฺโท โย ราโค ยา นนฺทิ ยา ตณฺหา เย อุปายุปาทานา
เจตโส อธิฏฺานาภินิเวสานุสยา เต ตถาคตสฺส ปหีนา อุจฺฉินฺนมูลา
ตาลาวตฺถุกตา ๑- อนภาวงฺกตา ๒- อายตึ อนุปฺปาทธมฺมา ตสฺมา
ตถาคโต อโนกสารีติ วุจฺจติ ฯ เวทนาธาตุยา โข คหปติ ฯ
สญฺาธาตุยา โข คหปติ ฯ สงฺขารธาตุยา โข คหปติ ฯ
วิญฺาณธาตุยา โข คหปติ โย ฉนฺโท โย ราโค ยา นนฺทิ ยา
ตณฺหา เย อุปายุปาทานา เจตโส อธิฏฺานาภินิเวสานุสยา เต
ตถาคตสฺส ปหีนา อุจฺฉินฺนมูลา ตาลาวตฺถุกตา อนภาวงฺกตา
อายตึ อนุปฺปาทธมฺมา ตสฺมา ตถาคโต อโนกสารีติ วุจฺจติ ฯ
เอวํ โข คหปติ อโนกสารี โหติ ฯ
[๑๔] กถญฺจ คหปติ นิเกตสารี โหติ ฯ รูปนิมิตฺตนิเกต-
วิสารวินิพนฺธา โข คหปติ นิเกตสารีติ วุจฺจติ ฯ สทฺทนิมิตฺต
ฯเปฯ คนฺธนิมิตฺต ... รสนิมิตฺต ... โผฏฺพฺพนิมิตฺต ...
ธมฺมนิมิตฺตนิเกตวิสารวินิพนฺธา โข คหปติ นิเกตสารีติ
วุจฺจติ ฯ เอวํ โข คหปติ นิเกตสารี โหติ ฯ
[๑๕] กถญฺจ คหปติ อนิเกตสารี โหติ ฯ รูปนิมิตฺตนิเกต-
วิสารวินิพนฺธา โข คหปติ ตถาคตสฺส ปหีนา
อุจฺฉินฺนมูลา ตาลาวตฺถุกตา อนภาวงฺกตา อายตึ
อนุปฺปาทธมฺมา ตสฺมา ตถาคโต อนิเกตสารีติ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. วตฺถุคตา ฯ ๒ ยุ. อนภาวกตา ฯ
วุจฺจติ ฯ สทฺทนิมิตฺต ฯเปฯ คนฺธนิมิตฺต ... รสนิมิตฺต ...
โผฏฺพฺพนิมิตฺต ... ธมฺมนิมิตฺตนิเกตวิสารวินิพนฺธา โข
คหปติ ตถาคตสฺส ปหีนา อุจฺฉินฺนมูลา ตาลาวตฺถุกตา
อนภาวงฺกตา อายตึ อนุปฺปาทธมฺมา ตสฺมา ตถาคโต
อนิเกตสารีติ วุจฺจติ ฯ เอวํ โข คหปติ อนิเกตสารี โหติ ฯ
[๑๖] กถญฺจ คหปติ คาเม สนฺถวชาโต โหติ ฯ อิธ คหปติ
เอกจฺโจ คิหีหิ สํสฏฺโ วิหรติ สหนนฺที สหโสกี สุขิเตสุ สุขิโต
ทุกฺขิเตสุ ทุกฺขิโต อุปฺปนฺเนสุ กิจฺจกรณีเยสุ อตฺตนา เตสุ โยคํ
อาปชฺชติ ฯ เอวํ โข คหปติ คาเม สนฺถวชาโต โหติ ฯ
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๗ หน้าที่ ๑-๑๔.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=17&item=1&items=16
อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=17&item=1&items=16&mode=bracket
อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=17&item=1&items=16
อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=17&item=1&items=16
ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=17&i=1
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๗
https://84000.org/tipitaka/read/?index_17
https://84000.org/tipitaka/english/?index_17
บันทึก ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
