ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
ไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้า chage to ENGLISH letter
TIPITAKA Volume 23 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 15 : Sutta. Aṅ. (4): sattaka-aṭṭhaka-navakanipātā

page1.

Suttantapiṭake aṅguttaranikāyassa catuttho bhāgo -------- sattakanipāto namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa. Paṭhamapaṇṇāsako dhanavaggo paṭhamo [1] Evamme sutaṃ . ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti . bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . Bhagavā etadavoca sattahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu sabrahmacārīnaṃ appiyo ca hoti amanāpo ca agaru ca abhāvanīyo ca . katamehi sattahi idha bhikkhave bhikkhu lābhakāmo ca hoti sakkārakāmo ca [1]- anavaññattikāmo ca [1]- ahiriko ca [1]- anottappī ca pāpiccho ca micchādiṭṭhi ca imehi kho bhikkhave sattahi dhammehi samannāgato bhikkhu sabrahmacārīnaṃ appiyo ca hoti amanāpo ca agaru ca abhāvanīyo ca . sattahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo ca hoti manāpo @Footnote: 1 Ma. hoti. evamīdisesu ṭhānesupi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page2.

Ca garu ca bhāvanīyo ca . katamehi sattahi idha bhikkhave bhikkhu na lābhakāmo ca hoti na sakkārakāmo ca [1]- na anavaññattikāmo ca hirīmā ca ottappī ca appiccho ca sammādiṭṭhi ca imehi kho bhikkhave sattahi dhammehi samannāgato bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo cāti. [2] Sattahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu sabrahmacārīnaṃ appiyo ca hoti amanāpo ca agaru ca abhāvanīyo ca . katamehi sattahi idha bhikkhave bhikkhu lābhakāmo ca hoti sakkārakāmo ca anavaññattikāmo ca ahiriko ca anottappī ca issukī ca maccharī ca imehi kho bhikkhave sattahi dhammehi samannāgato bhikkhu sabrahmacārīnaṃ appiyo ca hoti amanāpo ca agaru ca abhāvanīyo ca. {2.1} Sattahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo ca. Katamehi sattahi idha bhikkhave bhikkhu na lābhakāmo ca hoti na sakkārakāmo ca na anavaññattikāmo ca hirīmā ca ottappī ca anissukī ca amaccharī ca imehi kho bhikkhave sattahi dhammehi samannāgato bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo cāti. [3] Sattimāni bhikkhave balāni . katamāni satta saddhābalaṃ viriyabalaṃ hirībalaṃ ottappabalaṃ satibalaṃ samādhibalaṃ paññābalaṃ imāni kho bhikkhave satta balānīti. @Footnote: 1 Ma. hoti. evamīdisesu ṭhānesupi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page3.

Saddhābalaṃ viriyabalaṃ 1- hirī 2- ottappiyaṃ balaṃ satibalaṃ samādhibalaṃ 3- paññā ve sattamaṃ balaṃ etehi balavā bhikkhu sukhaṃ jīvati paṇḍito yoniso vicine dhammaṃ paññāyatthaṃ vipassati pajjotasseva nibbānaṃ vimokkho hoti cetasoti. [4] Sattimāni bhikkhave balāni . Katamāni satta saddhābalaṃ viriyabalaṃ hirībalaṃ ottappabalaṃ satibalaṃ samādhibalaṃ paññābalaṃ . katamañca bhikkhave saddhābalaṃ idha bhikkhave ariyasāvako saddho hoti saddahati tathāgatassa bodhiṃ itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho .pe. Satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti idaṃ vuccati bhikkhave saddhābalaṃ. {4.1} Katamañca bhikkhave viriyabalaṃ idha bhikkhave ariyasāvako āraddhaviriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu idaṃ vuccati bhikkhave viriyabalaṃ. {4.2} Katamañca bhikkhave hirībalaṃ idha bhikkhave ariyasāvako hirīmā hoti hiriyati kāyaduccaritena vacīduccaritena manoduccaritena hiriyati pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā idaṃ vuccati bhikkhave hirībalaṃ. {4.3} Katamañca bhikkhave ottappabalaṃ idha bhikkhave ariyasāvako ottappī hoti ottappati kāyaduccaritena vacīduccaritena manoduccaritena ottappati pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā idaṃ vuccati bhikkhave ottappabalaṃ. {4.4} Katamañca bhikkhave satibalaṃ idha bhikkhave @Footnote: 1 Ma. vīriyañca. evamuparipi . 2 Sī. Yu. hiri . 3 Ma. samādhi ca. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page4.

Ariyasāvako satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā idaṃ vuccati bhikkhave satibalaṃ. {4.5} Katamañca bhikkhave samādhibalaṃ idha bhikkhave ariyasāvako vivicceva kāmehi .pe. catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati idaṃ vuccati bhikkhave samādhibalaṃ. {4.6} Katamañca bhikkhave paññābalaṃ idha bhikkhave ariyasāvako paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā idaṃ vuccati bhikkhave paññābalaṃ. Imāni kho bhikkhave satta balānīti. Saddhābalaṃ viriyabalaṃ hirī ottappiyaṃ balaṃ satibalaṃ samādhibalaṃ paññā ve sattamaṃ balaṃ etehi balavā bhikkhu sukhaṃ jīvati paṇḍito yoniso vicine dhammaṃ paññāyatthaṃ vipassati pajjotasseva nibbānaṃ vimokkho hoti cetasoti. [5] Sattimāni bhikkhave dhanāni . katamāni satta saddhādhanaṃ sīladhanaṃ hirīdhanaṃ ottappadhanaṃ sutadhanaṃ cāgadhanaṃ paññādhanaṃ imāni kho bhikkhave satta dhanānīti. Saddhādhanaṃ sīladhanaṃ hirī ottappiyaṃ dhanaṃ sutadhanañca cāgo ca paññā ve sattamaṃ dhanaṃ yassa etā dhanā atthi itthiyā purisassa vā adaḷiddoti taṃ āhu amoghaṃ tassa jīvitaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page5.

Tasmā saddhañca sīlañca pasādaṃ dhammadassanaṃ anuyuñjetha medhāvī saraṃ buddhānasāsananti. [6] Sattimāni bhikkhave dhanāni . katamāni satta saddhādhanaṃ sīladhanaṃ hirīdhanaṃ ottappadhanaṃ sutadhanaṃ cāgadhanaṃ paññādhanaṃ . katamañca bhikkhave saddhādhanaṃ idha bhikkhave ariyasāvako saddho hoti saddahati tathāgatassa bodhiṃ itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho .pe. Buddho bhagavāti idaṃ vuccati bhikkhave saddhādhanaṃ. {6.1} Katamañca bhikkhave sīladhanaṃ idha bhikkhave ariyasāvako pāṇātipātā paṭivirato hoti .pe. surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti idaṃ vuccati bhikkhave sīladhanaṃ. {6.2} Katamañca bhikkhave hirīdhanaṃ idha bhikkhave ariyasāvako hirīmā hoti hiriyati kāyaduccaritena vacīduccaritena manoduccaritena hiriyati pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā idaṃ vuccati bhikkhave hirīdhanaṃ. {6.3} Katamañca bhikkhave ottappadhanaṃ idha bhikkhave ariyasāvako ottappī hoti ottappati kāyaduccaritena vacīduccaritena manoduccaritena ottappati pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā idaṃ vuccati bhikkhave ottappadhanaṃ. {6.4} Katamañca bhikkhave sutadhanaṃ idha bhikkhave ariyasāvako bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page6.

Diṭṭhiyā suppaṭividdhā idaṃ vuccati bhikkhave sutadhanaṃ. {6.5} Katamañca bhikkhave cāgadhanaṃ idha bhikkhave ariyasāvako vigatamalamaccherena cetasā agāraṃ ajjhāvasati muttacāgo payatapāṇi vossaggarato yācayogo dānasaṃvibhāgarato idaṃ vuccati bhikkhave cāgadhanaṃ. {6.6} Katamañca bhikkhave paññādhanaṃ idha bhikkhave ariyasāvako paññavā hoti .pe. sammādukkhakkhayagāminiyā idaṃ vuccati bhikkhave paññādhanaṃ. Imāni kho bhikkhave satta dhanānīti. Saddhādhanaṃ sīladhanaṃ hirī ottappiyaṃ dhanaṃ sutadhanañca cāgo ca paññā ve sattamaṃ dhanaṃ yassa etā dhanā atthi itthiyā purisassa vā adaḷiddoti taṃ āhu amoghaṃ tassa jīvitaṃ. Tasmā saddhañca sīlañca pasādaṃ dhammadassanaṃ anuyuñjetha medhāvī saraṃ buddhānasāsananti. [7] Atha kho uggo rājamahāmatto yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho uggo rājamahāmatto bhagavantaṃ etadavoca acchariyaṃ bhante abbhutaṃ bhante yāva aḍḍhocāyaṃ bhante migāro rohaṇeyyo yāva mahaddhano yāva mahābhogoti . kiñca 1- aḍḍho panugga migāro rohaṇeyyo kiñca mahaddhano kiñca mahābhogoti . sataṃ bhante sahassāni 2- hiraññassa ko pana vādo rūpiyassāti . atthi kho etaṃ ugga dhanaṃ netaṃ natthīti @Footnote: 1 Ma. kīva . 2 Sī. sahassānaṃ. Ma. satasahassānaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page7.

Vadāmi tañca kho etaṃ ugga dhanaṃ sādhāraṇaṃ agginā udakena rājūhi corehi appiyehi dāyādehi . satta kho imāni ugga dhanāni asādhāraṇāni agginā udakena rājūhi corehi appiyehi dāyādehi. Katamāni satta saddhādhanaṃ sīladhanaṃ hirīdhanaṃ ottappadhanaṃ sutadhanaṃ cāgadhanaṃ paññādhanaṃ imāni kho ugga satta dhanāni asādhāraṇāni agginā udakena rājūhi corehi appiyehi dāyādehīti. Saddhādhanaṃ sīladhanaṃ hirī ottappiyaṃ dhanaṃ sutadhanañca cāgo ca paññā ve sattamaṃ dhanaṃ yassa etā dhanā atthi itthiyā purisassa vā sa ve mahaddhano loke ajeyyo devamānuse. Tasmā saddhañca sīlañca pasādaṃ dhammadassanaṃ anuyuñjetha medhāvī saraṃ buddhānasāsananti. [8] Sattimāni bhikkhave saññojanāni . katamāni satta anunayasaññojanaṃ paṭighasaññojanaṃ diṭṭhisaññojanaṃ vicikicchāsaññojanaṃ mānasaññojanaṃ bhavarāgasaññojanaṃ avijjāsaññojanaṃ imāni kho bhikkhave satta saññojanānīti. [9] Sattannaṃ bhikkhave saññojanānaṃ pahānāya samucchedāya brahmacariyaṃ vussati . katamesaṃ sattannaṃ anunayasaññojanassa pahānāya samucchedāya brahmacariyaṃ vussati paṭighasaññojanassa .pe. diṭṭhisaññojanassa vicikicchāsaññojanassa mānasaññojanassa bhavarāgasaññojanassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page8.

Avijjāsaññojanassa pahānāya samucchedāya brahmacariyaṃ vussati imesaṃ kho bhikkhave sattannaṃ saññojanānaṃ pahānāya samucchedāya brahmacariyaṃ vussati . yato kho bhikkhave bhikkhuno anunayasaññojanaṃ pahīnaṃ hoti ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṃ kataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ paṭighasaññojanaṃ .pe. diṭṭhisaññojanaṃ vicikicchāsaññojanaṃ mānasaññojanaṃ bhavarāgasaññojanaṃ avijjāsaññojanaṃ pahīnaṃ hoti ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṃ kataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu acchejji 1- taṇhaṃ vivattayi saññojanaṃ sammāmānābhisamayā antamakāsi dukkhassāti. [10] Sattimāni bhikkhave saññojanāni . katamāni satta anunayasaññojanaṃ paṭighasaññojanaṃ diṭṭhisaññojanaṃ vicikicchāsaññojanaṃ mānasaññojanaṃ issāsaññojanaṃ macchariyasaññojanaṃ imāni kho bhikkhave satta saññojanānīti. Dhanavaggo paṭhamo. Tassuddānaṃ dvepiyañca 2- balaṃ dhanaṃ (saṃkhittañceva vitthataṃ) uggasaññojanañceva 3- pahānamacchariyena 4- cāti. ------------- Anusayavaggo dutiyo [11] Sattime bhikkhave anusayā . katame satta kāmarāgānusayo @Footnote: 1 Ma. acchecchi. evamuparipi . 2 Ma. dve piyāni . 3 Ma. uggaṃ. @4 Ma. pahānaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page9.

Paṭighānusayo diṭṭhānusayo vicikicchānusayo mānānusayo bhavarāgānusayo avijjānusayo ime kho bhikkhave satta anusayāti. [12] Sattannaṃ bhikkhave anusayānaṃ pahānāya samucchedāya brahmacariyaṃ vussati . katamesaṃ sattannaṃ kāmarāgānusayassa pahānāya samucchedāya brahmacariyaṃ vussati paṭighānusayassa .pe. diṭṭhānusayassa vicikicchānusayassa mānānusayassa bhavarāgānusayassa avijjānusayassa pahānāya samucchedāya brahmacariyaṃ vussati imesaṃ kho bhikkhave sattannaṃ anusayānaṃ pahānāya samucchedāya brahmacariyaṃ vussati . yato kho bhikkhave bhikkhuno kāmarāgānusayo pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃ kato āyatiṃ anuppādadhammo paṭighānusayo .pe. diṭṭhānusayo vicikicchānusayo mānānusayo bhavarāgānusayo avijjānusayo pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃ kato āyatiṃ anuppādadhammo ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu ajchejji taṇhaṃ vivattayi saññojanaṃ sammāmānābhisamayā antamakāsi dukkhassāti. [13] Sattahi bhikkhave aṅgehi samannāgataṃ kulaṃ anupagantvā vā nālaṃ upagantuṃ upagantvā vā nālaṃ nisīdituṃ 1-. Katamehi sattahi na manāpena paccuṭṭhenti na manāpena abhivādenti na manāpena āsanaṃ denti santamassa parigūhanti bahukamhi 2- thokaṃ denti paṇītamhi 3- lūkhaṃ denti asakkaccaṃ denti no sakkaccaṃ imehi kho bhikkhave sattahi aṅgehi samannāgataṃ kulaṃ anupagantvā vā nālaṃ upagantuṃ upagantvā @Footnote: 1 Ma. upanisīdituṃ. evamuparipi . 2 Ma. bahukampi. evamuparipi. @3 Ma. paṇītampi. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page10.

Vā nālaṃ nisīdituṃ. {13.1} Sattahi bhikkhave aṅgehi samannāgataṃ kulaṃ anupagantvā vā alaṃ upagantuṃ upagantvā vā alaṃ nisīdituṃ . katamehi sattahi manāpena paccuṭṭhenti manāpena abhivādenti manāpena āsanaṃ denti santamassa na parigūhanti bahukamhi bahukaṃ denti paṇītamhi paṇītaṃ denti sakkaccaṃ denti no asakkaccaṃ imehi kho bhikkhave sattahi aṅgehi samannāgataṃ kulaṃ anupagantvā vā alaṃ upagantuṃ upagantvā vā alaṃ nisīditunti. [14] Sattime bhikkhave puggalā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa . Katame satta ubhatobhāgavimutto paññāvimutto kāyasakkhi diṭṭhippatto saddhāvimutto dhammānusārī saddhānusārī ime kho bhikkhave satta puggalā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. [15] Sattime bhikkhave udakūpamā puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ . katame satta idha bhikkhave ekacco puggalo sakiṃ nimuggo nimuggo va hoti idha pana bhikkhave ekacco puggalo ummujjitvā nimujjati idha pana bhikkhave ekacco puggalo ummujjitvā ṭhito hoti idha pana bhikkhave ekacco puggalo ummujjitvā vipassati viloketi idha pana bhikkhave ekacco puggalo ummujjitvā patarati idha pana bhikkhave ekacco puggalo ummujjitvā patigādhappatto hoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page11.

Idha pana bhikkhave ekacco puggalo ummujjitvā tiṇṇo hoti pāragato 1- thale tiṭṭhati brāhmaṇo. {15.1} Kathañca bhikkhave puggalo sakiṃ nimuggo nimuggo va hoti idha bhikkhave ekacco puggalo samannāgato hoti ekantakāḷakehi akusalehi dhammehi evaṃ kho bhikkhave puggalo sakiṃ nimuggo nimuggo va hoti. {15.2} Kathañca bhikkhave puggalo ummujjitvā nimujjati idha bhikkhave ekacco puggalo ummujjati sādhu saddhā kusalesu dhammesu sādhu hirī sādhu ottappaṃ sādhu viriyaṃ sādhu paññā kusalesu dhammesūti tassa sā saddhā neva tiṭṭhati no vaḍḍhati hāyatiyeva tassa sā hirī tassa taṃ ottappaṃ tassa taṃ viriyaṃ tassa sā paññā neva tiṭṭhati no vaḍḍhati hāyatiyeva evaṃ kho bhikkhave puggalo ummujjitvā nimujjati. {15.3} Kathañca bhikkhave puggalo ummujjitvā ṭhito hoti idha bhikkhave ekacco puggalo ummujjati sādhu saddhā kusalesu dhammesu sādhu hirī sādhu ottappaṃ sādhu viriyaṃ sādhu paññā kusalesu dhammesūti tassa sā saddhā neva hāyati no vaḍḍhati ṭhitā hoti tassa sā hirī tassa taṃ ottappaṃ tassa taṃ viriyaṃ tassa sā paññā neva hāyati no vaḍḍhati ṭhitā hoti evaṃ kho bhikkhave puggalo ummujjitvā ṭhito hoti. {15.4} Kathañca bhikkhave puggalo ummujjitvā vipassati viloketi idha bhikkhave ekacco puggalo ummujjati sādhu saddhā kusalesu dhammesu sādhu hirī sādhu ottappaṃ sādhu viriyaṃ sādhu paññā kusalesu dhammesūti so tiṇṇaṃ saññojanānaṃ parikkhayā @Footnote: 1 Ma. pāraṅgato. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page12.

Sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano evaṃ kho bhikkhave puggalo ummujjitvā vipassati viloketi. {15.5} Kathañca bhikkhave puggalo ummujjitvā patarati idha bhikkhave ekacco puggalo ummujjati sādhu saddhā kusalesu dhammesu sādhu hirī sādhu ottappaṃ sādhu viriyaṃ sādhu paññā kusalesu dhammesūti so tiṇṇaṃ saññojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmī hoti sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karoti evaṃ kho bhikkhave puggalo ummujjitvā patarati. {15.6} Kathañca bhikkhave puggalo ummujjitvā patigādhappatto hoti idha bhikkhave ekacco puggalo ummujjati sādhu saddhā kusalesu dhammesu sādhu hirī sādhu ottappaṃ sādhu viriyaṃ sādhu paññā kusalesu dhammesūti so pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā ayaṃ kho bhikkhave puggalo ummujjitvā patigādhappatto hoti. {15.7} Kathañca bhikkhave puggalo ummujjitvā tiṇṇo hoti pāragato thale tiṭṭhati brāhmaṇo idha bhikkhave ekacco puggalo ummujjati sādhu saddhā kusalesu dhammesu sādhu hirī sādhu ottappaṃ sādhu viriyaṃ sādhu paññā kusalesu dhammesūti so āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati evaṃ kho bhikkhave puggalo ummujjitvā tiṇṇo hoti pāragato thale tiṭṭhati brāhmaṇo . ime kho bhikkhave satta udakūpamā puggalā santo saṃvijjamānā lokasminti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page13.

[16] Sattime bhikkhave puggalā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa . katame satta idha bhikkhave ekacco puggalo sabbasaṅkhāresu aniccānupassī viharati aniccasaññī aniccapaṭisaṃvedī satataṃ samitaṃ abbokiṇṇaṃ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno so āsavānaṃ khayā .pe. Sacchikatvā upasampajja viharati ayaṃ bhikkhave paṭhamo puggalo āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa. {16.1} Puna caparaṃ bhikkhave idhekacco puggalo sabbasaṅkhāresu aniccānupassī viharati aniccasaññī aniccapaṭisaṃvedī satataṃ samitaṃ abbokiṇṇaṃ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno tassa apubbaṃ acarimaṃ āsavapariyādānañca hoti jīvitapariyādānañca ayaṃ bhikkhave dutiyo puggalo āhuneyyo .pe. anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa. {16.2} Puna caparaṃ bhikkhave idhekacco puggalo sabbasaṅkhāresu aniccānupassī viharati aniccasaññī aniccapaṭisaṃvedī satataṃ samitaṃ abbokiṇṇaṃ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno so pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā antarāparinibbāyī hoti .pe. upahaccaparinibbāyī hoti asaṅkhāraparinibbāyī hoti sasaṅkhāraparinibbāyī hoti uddhaṃsoto hoti akaniṭṭhagāmī ayaṃ bhikkhave sattamo puggalo āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa . ime kho bhikkhave satta puggalā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page14.

Āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti [17] Sattime bhikkhave puggalā āhuneyyā .pe. anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa . katame satta idha bhikkhave ekacco puggalo sabbasaṅkhāresu dukkhānupassī viharati .pe. sabbesu dhammesu anattānupassī viharati nibbāne sukhānupassī viharati sukhasaññī sukhapaṭisaṃvedī satataṃ samitaṃ abbokiṇṇaṃ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno so āsavānaṃ khayā .pe. sacchikatvā upasampajja viharati ayaṃ bhikkhave paṭhamo puggalo āhuneyyo .pe. Anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa. {17.1} Puna caparaṃ bhikkhave idhekacco puggalo nibbāne sukhānupassī viharati sukhasaññī sukhapaṭisaṃvedī satataṃ samitaṃ abbokiṇṇaṃ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno tassa apubbaṃ acarimaṃ āsavapariyādānañca hoti jīvitapariyādānañca ayaṃ bhikkhave dutiyo puggalo āhuneyyo .pe. Anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa. {17.2} Puna caparaṃ bhikkhave idhekacco puggalo nibbāne sukhānupassī viharati sukhasaññī sukhapaṭisaṃvedī satataṃ samitaṃ abbokiṇṇaṃ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno so pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā antarāparinibbāyī hoti .pe. upahaccaparinibbāyī hoti asaṅkhāraparinibbāyī hoti sasaṅkhāraparinibbāyī hoti uddhaṃsoto hoti akaniṭṭhagāmī ayaṃ bhikkhave sattamo puggalo āhuneyyo .pe. anuttaraṃ puññakkhettaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page15.

Lokassa . ime kho bhikkhave satta puggalā āhuneyyā .pe. Anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. [18] Sattimāni bhikkhave niddasavatthūni . katamāni satta idha bhikkhave bhikkhu sikkhāsamādāne tibbacchando hoti āyatiṃ ca sikkhāsamādāne adhigatapemo 1- dhammanisantiyā tibbacchando hoti āyatiṃ ca dhammanisantiyā adhigatapemo icchāvinaye tibbacchando hoti āyatiṃ ca icchāvinaye adhigatapemo paṭisallāne tibbacchando hoti āyatiṃ ca paṭisallāne adhigatapemo viriyārambhe tibbacchando hoti āyatiṃ ca viriyārambhe adhigatapemo satinepakke tibbacchando hoti āyatiṃ ca satinepakke adhigatapemo diṭṭhipaṭivedhe tibbacchando hoti āyatiṃ ca diṭṭhipaṭivedhe adhigatapemo . imāni kho bhikkhave satta niddasavatthūnīti. Anusayavaggo dutiyo. Tassuddānaṃ dve anusayā kulaṃ puggalaṃ udakūpamaṃ aniccā dukkhā 2- anattā ca nibbānaṃ niddasavatthūnīti 3-. ---------------- Vajjīvaggo 4- tatiyo [19] Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati sārandade cetiye. Athakho sambahulā licchavī yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu ekamantaṃ nisinne kho te @Footnote: 1 Ma. avigatapemo. evamuparipi . 2 Ma. aniccaṃ dukkhaṃ . 3 Ma. niddasavatthu cāti. @4 Ma. vajjīsattakavaggo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page16.

Licchavī bhagavā etadavoca satta vo licchavī aparihāniye dhamme desessāmi taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . Evaṃ bhanteti kho te licchavī bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katame ca licchavī satta aparihāniyā dhammā yāvakīvañca licchavī vajjī abhiṇhasannipātā 1- bhavissanti sannipātabahulā vuḍḍhiyeva licchavī vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {19.1} Yāvakīvañca licchavī vajjī samaggā sannipatissanti samaggā vuṭṭhahissanti samaggā vajjikaraṇīyāni karissanti vuḍḍhiyeva licchavī vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {19.2} Yāvakīvañca licchavī vajjī appaññattaṃ na paññāpessanti paññattaṃ na samucchindissanti yathāpaññatte porāṇe vajjidhamme samādāya vattissanti vuḍḍhiyeva licchavī vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {19.3} Yāvakīvañca licchavī vajjī ye te vajjīnaṃ vajjimahallakā te sakkarissanti garukarissanti mānessanti pūjessanti tesañca sotabbaṃ maññissanti vuḍḍhiyeva licchavī vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {19.4} Yāvakīvañca licchavī vajjī yā tā kulitthiyo kulakumāriyo tā na okkassa pasayha vāsessanti vuḍḍhiyeva licchavī vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {19.5} Yāvakīvañca licchavī vajjī yāni tāni vajjīnaṃ vajjicetiyāni abbhantarāni ceva bāhirāni ca tāni sakkarissanti garukarissanti mānessanti pūjessanti tesañca dinnapubbaṃ katapubbaṃ dhammikaṃ baliṃ no parihāpessanti vuḍḍhiyeva licchavī vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {19.6} Yāvakīvañca licchavī vajjīnaṃ arahantesu @Footnote: 1 Ma. abhiṇhaṃ sannipātā. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page17.

Dhammikārakkhāvaraṇagutti susaṃvihitā bhavissati kinti anāgatā ca arahanto vijitaṃ āgaccheyyuṃ āgatā ca arahanto vijite phāsuṃ vihareyyunti vuḍḍhiyeva licchavī vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {19.7} Yāvakīvañca licchavī ime satta aparihāniyā dhammā vajjīsu ṭhassanti imesu ca sattasu aparihāniyesu dhammesu vajjī sandississanti vuḍḍhiyeva licchavī vajjīnaṃ paṭikaṅkhā no parihānīti. [20] Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate. Tena kho pana samayena rājā māgadho ajātasattu vedehiputto vajjī abhiyātukāmo hoti so evamāha ahaṃ ime vajjī evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve ucchejjissāmi 1- vajjī vināsessāmi vajjī anayabyasanaṃ āpādessāmīti athakho rājā māgadho ajātasattu vedehiputto vassakāraṃ brāhmaṇaṃ magadhamahāmattaṃ āmantesi ehi tvaṃ brāhmaṇa yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirasā vanda appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ puccha rājā bhante māgadho ajātasattu vedehiputto bhagavato pāde sirasā vandati appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchatīti evañca vadehi rājā bhante māgadho ajātasattu vedehiputto vajjī abhiyātukāmo so evamāha ahaṃ ime vajjī evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve ujchejjissāmi vajjī vināsessāmi vajjī anayabyasanaṃ āpādessāmīti @Footnote: 1 Ma. ucchecchāmi. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page18.

Yathā bhagavā byākaroti taṃ sādhukaṃ uggahetvā mama āroceyyāsi na hi tathāgatā vitathaṃ bhaṇantīti. {20.1} Evaṃ bhoti kho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto rañño māgadhassa ajātasattussa vedehiputtassa paṭissuṇitvā yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto bhagavantaṃ etadavoca rājā bho gotama māgadho ajātasattu vedehiputto bhoto gotamassa pāde sirasā vandati appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchati rājā bho gotama māgadho ajātasattu vedehiputto vajjī abhiyātukāmo so evamāha ahaṃ ime vajjī evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve ucchejjissāmi vajjī anayabyasanaṃ āpādessāmīti. {20.2} Tena kho pana samayena āyasmā ānando bhagavato piṭṭhito ṭhito hoti bhagavantaṃ vījamāno 1- . athakho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi kinti te ānanda sutaṃ vajjī abhiṇhasannipātā sannipātabahulāti . sutaṃ me taṃ bhante vajjī abhiṇhasannipātā sannipātabahulāti . yāvakīvañca ānanda vajjī abhiṇhasannipātā bhavissanti sannipātabahulā vuḍḍhiyeva ānanda vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {20.3} Kinti te ānanda sutaṃ vajjī samaggā sannipatanti samaggā vuṭṭhahanti samaggā vajjikaraṇīyāni karontīti . sutaṃ me taṃ bhante vajjī samaggā sannipatanti samaggā vuṭṭhahanti samaggā vajjikaraṇīyāni @Footnote: 1 Ma. bījamāno. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page19.

Karontīti . yāvakīvañca ānanda vajjī samaggā sannipatissanti samaggā vuṭṭhahissanti samaggā vajjikaraṇīyāni karissanti vuḍḍhiyeva ānanda vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {20.4} Kinti te ānanda sutaṃ vajjī appaññattaṃ na paññāpenti paññattaṃ na samucchindanti yathāpaññatte porāṇe vajjidhamme samādāya vattantīti . sutaṃ me taṃ bhante vajjī appaññattaṃ na paññāpenti paññattaṃ na samucchindanti yathāpaññatte porāṇe vajjidhamme samādāya vattantīti. Yāvakīvañca ānanda vajjī appaññattaṃ na paññāpessanti paññattaṃ na samucchindissanti yathāpaññatte porāṇe vajjidhamme samādāya vattissanti vuḍḍhiyeva ānanda vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {20.5} Kinti te ānanda sutaṃ vajjī ye te vajjīnaṃ vajjimahallakā te sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti tesañca sotabbaṃ maññantīti. Sutaṃ me taṃ bhante vajjī ye te vajjīnaṃ vajjimahallakā te sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti tesañca sotabbaṃ maññantīti . yāvakīvañca ānanda vajjī ye te vajjīnaṃ vajjimahallakā te sakkarissanti garukarissanti mānessanti pūjessanti tesañca sotabbaṃ maññissanti vuḍḍhiyeva ānanda vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {20.6} Kinti te ānanda sutaṃ vajjī yā tā kulitthiyo kulakumāriyo tā na okkassa pasayha vāsentīti . sutaṃ me taṃ bhante vajjī yā tā kulitthiyo kulakumāriyo tā na okkassa pasayha vāsentīti .

--------------------------------------------------------------------------------------------- page20.

Yāvakīvañca ānanda vajjī yā tā kulitthiyo kulakumāriyo tā na okkassa pasayha vāsessanti vuḍḍhiyeva ānanda vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {20.7} Kinti te ānanda sutaṃ vajjī yāni tāni vajjīnaṃ vajjicetiyāni abbhantarāni ceva bāhirāni ca tāni sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti tesañca dinnapubbaṃ katapubbaṃ dhammikaṃ baliṃ no parihāpentīti . Sutaṃ me taṃ bhante vajjī yāni tāni vajjīnaṃ vajjicetiyāni abbhantarāni ceva bāhirāni ca tāni sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti tesañca dinnapubbaṃ katapubbaṃ dhammikaṃ baliṃ no parihāpentīti . yāvakīvañca ānanda vajjī yāni tāni vajjīnaṃ vajjicetiyāni abbhantarāni ceva bāhirāni ca tāni sakkarissanti garukarissanti mānessanti pūjessanti tesañca dinnapubbaṃ katapubbaṃ dhammikaṃ baliṃ no parihāpessanti vuḍḍhiyeva ānanda vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {20.8} Kinti te ānanda sutaṃ vajjīnaṃ arahantesu dhammikārakkhāvaraṇa- gutti susaṃvihitā [1]- kinti anāgatā ca arahanto vijitaṃ āgaccheyyuṃ āgatā ca arahanto vijite phāsuṃ vihareyyunti. Sutaṃ me taṃ bhante vajjīnaṃ arahantesu dhammikārakkhāvaraṇagutti susaṃvihitā [1]- kinti anāgatā ca arahanto vijitaṃ āgaccheyyuṃ āgatā ca arahanto vijite phāsuṃ vihareyyunti. Yāvakīvañca ānanda vajjīnaṃ arahantesu dhammikārakkhāvaraṇagutti susaṃvihitā bhavissati kinti anāgatā ca arahanto vijitaṃ āgaccheyyuṃ āgatā ca arahanto vijite phāsuṃ vihareyyunti vuḍḍhiyeva @Footnote: 1 Ma. bhavissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page21.

Ānanda vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā no parihānīti. {20.9} Atha kho bhagavā vassakāraṃ brāhmaṇaṃ magadhamahāmattaṃ āmantesi ekamidāhaṃ brāhmaṇa samayaṃ vesāliyaṃ viharāmi sārandade cetiye tatrāhaṃ [1]- vajjīnaṃ ime satta aparihāniye dhamme desemi 2- yāvakīvañca brāhmaṇa ime satta aparihāniyā dhammā vajjīsu ṭhassanti imesu ca sattasu aparihāniyesu dhammesu vajjī sandississanti vuḍḍhiyeva brāhmaṇa vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā no parihānīti . ekamekenapi bho gotama aparihāniyena dhammena samannāgatānaṃ vajjīnaṃ vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā no parihāni ko pana vādo sattahi aparihāniyehi dhammehi akaraṇīyā ca bho gotama vajjī raññā māgadhena ajātasattunā vedehiputtena yadidaṃ yuddhassa aññatra upalāpanāya aññatra mithubhedā handa ca dāni mayaṃ bho gotama gacchāma bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyāti . Yassadāni tvaṃ brāhmaṇa kālaṃ maññasīti . athakho vassakāro brāhmaṇo magadhamahāmatto bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmīti. [21] Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi satta vo bhikkhave aparihāniye dhamme desessāmi taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . Evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . Bhagavā etadavoca katame ca bhikkhave satta aparihāniyā dhammā yāvakīvañca bhikkhave @Footnote: 1 Ma. brāhmaṇa . 2 Ma. desesiṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page22.

Bhikkhū abhiṇhasannipātā bhavissanti sannipātabahulā vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni . yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū samaggā sannipatissanti samaggā vuṭṭhahissanti samaggā saṅghakaraṇīyāni karissanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {21.1} Yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū appaññattaṃ na paññāpessanti paññattaṃ na samucchindissanti yathāpaññattesu sikkhāpadesu samādāya vattissanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {21.2} Yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghaparināyakā te sakkarissanti garukarissanti mānessanti pūjessanti tesañca sotabbaṃ maññissanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {21.3} Yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū uppannāya taṇhāya ponobbhavikāya no 1- vasaṃ gacchissanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {21.4} Yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū āraññakesu senāsanesu sāpekkhā bhavissanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {21.5} Yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū paccattaññeva satiṃ upaṭṭhapessanti kinti anāgatā ca pesalā sabrahmacārī āgaccheyyuṃ āgatā ca pesalā sabrahmacārī phāsuṃ vihareyyunti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. {21.6} Yāvakīvañca bhikkhave ime satta aparihāniyā dhammā bhikkhūsu ṭhassanti imesu ca sattasu aparihāniyesu dhammesu bhikkhū sandississanti vuḍḍhiyeva bhikkhave @Footnote: 1 Ma. na.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page23.

Bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihānīti. [22] Satta vo bhikkhave aparihāniye dhamme desessāmi .pe. Katame ca bhikkhave satta aparihāniyā dhammā yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū na kammārāmā bhavissanti [1]- na kammārāmataṃ anuyuttā vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni. Yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū na bhassārāmā bhavissanti .pe. na niddārāmā bhavissanti na saṅgaṇikārāmā bhavissanti na pāpicchā bhavissanti na pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṃ gatā na pāpamittā bhavissanti na pāpasahāyā na pāpasampavaṅkā na oramattakena visesādhigamena antarā vosānaṃ āpajjissanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni . Yāvakīvañca bhikkhave ime satta aparihāniyā dhammā bhikkhūsu ṭhassanti imesu ca sattasu aparihāniyesu dhammesu bhikkhū sandississanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihānīti. [23] Satta vo bhikkhave aparihāniye dhamme desessāmi .pe. Katame ca bhikkhave satta ca parihāniyā dhammā yāva kīvañca bhikkhave bhikkhū saddhā bhavissanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni . yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū hirimanto bhavissanti .pe. Ottappino bhavissanti bahussutā bhavissanti āraddhaviriyā bhavissanti satimanto bhavissanti paññavanto bhavissanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni . yāvakīvañca bhikkhave ime satta @Footnote: 1 Ma. na kammaratā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page24.

Aparihāniyā dhammā bhikkhūsu ṭhassanti imesu ca sattasu aparihāniyesu dhammesu bhikkhū sandississanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihānīti. [24] Satta vo bhikkhave aparihāniye dhamme desessāmi .p. Katame ca bhikkhave satta aparihāniyā dhammā yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū satisambojjhaṅgaṃ bhāvessanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni . yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū dhammavicayasambojjhaṅgaṃ bhāvessanti .pe. viriyasambojjhaṅgaṃ bhāvessanti pītisambojjhaṅgaṃ bhāvessanti passaddhisambojjhaṅgaṃ bhāvessanti samādhisambojjhaṅgaṃ bhāvessanti upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāvessanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni . yāvakīvañca bhikkhave ime satta aparihāniyā dhammā bhikkhūsu ṭhassanti imesu ca sattasu aparihāniyesu dhammesu bhikkhū sandississanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihānīti. [25] Satta vo bhikkhave aparihāniye dhamme desessāmi .pe. Katame ca bhikkhave satta aparihāniyā dhammā yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū aniccasaññaṃ bhāvessanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni . yāvakīvañca bhikkhave bhikkhū anattasaññaṃ bhāvessanti .pe. asubhasaññaṃ bhāvessanti ādīnavasaññaṃ bhāvessanti pahānasaññaṃ bhāvessanti virāgasaññaṃ bhāvessanti nirodhasaññaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page25.

Bhāsessanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihāni . Yāvakīvañca bhikkhave ime satta aparihāniyā dhammā bhikkhūsu ṭhassanti imesu ca sattasu aparihāniyesu dhammesu bhikkhū sandississanti vuḍḍhiyeva bhikkhave bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā no parihānīti. [26] Sattime bhikkhave dhammā sekhassa bhikkhuno parihānāya saṃvattanti katame satta kammārāmatā bhassārāmatā niddārāmatā saṅgaṇikārāmatā indriyesu aguttadvāratā bhojane amattaññutā santi kho pana saṅghe saṅghakaraṇīyāni tatra [1]- bhikkhu na iti paṭisañcikkhati santi kho pana saṅghe therā rattaññū cirapabbajitā bhāravāhino [2]- te tena paññāyissantīti attanā vo 3- yogaṃ āpajjati ime kho bhikkhave satta dhammā sekhassa bhikkhuno parihānāya saṃvattantīti 4- . sattime bhikkhave dhammā sekhassa bhikkhuno aparihānāya saṃvattanti katame satta na kammārāmatā na bhassārāmatā na niddārāmatā na saṅgaṇikārāmatā indriyesu guttadvāratā bhojane mattaññutā santi kho pana saṅghe saṅghakaraṇīyāni tatra [5]- bhikkhu iti paṭisañcikkhati santi kho pana saṅghe therā rattaññū cirapabbajitā bhāravāhino te tena paññāyissantīti attanā na vo 6- yogaṃ āpajjati ime kho bhikkhave satta dhammā sekhassa bhikkhuno aparihānāya saṃvattantīti. [27] Sattime bhikkhave dhammā upāsakassa parihānāya @Footnote: 1-5 Ma. sekho . 2 Ma. na . 3-6 Ma. tesu . 4 Ma. itisaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page26.

Saṃvattanti katame satta bhikkhudassanaṃ hāpeti saddhammassavanaṃ pamajjati adhisīle na sikkhati appasādabahulo hoti bhikkhūsu theresu ceva navesu ca majjhimesu ca upārambhacitto dhammaṃ suṇāti randhagavesī ito bahiddhā dakkhiṇeyyaṃ gavesati tattha ca pubbakāraṃ karoti ime kho bhikkhave satta dhammā upāsakassa parihānāya saṃvattanti . sattime bhikkhave dhammā upāsakassa aparihānāya saṃvattanti katame satta bhikkhudassanaṃ na hāpeti saddhammassavanaṃ nappamajjati adhisīle sikkhati pasādabahulo hoti bhikkhūsu theresu ceva navesu ca majjhimesu ca anupārambhacitto dhammaṃ suṇāti na randhagavesī na ito bahiddhā dakkhiṇeyyaṃ gavesati idha ca pubbakāraṃ karoti ime kho bhikkhave satta dhammā upāsakassa aparihānāya saṃvattantīti. Dassanaṃ bhāvitattānaṃ yo hāpeti upāsako savanañca ariyadhammānaṃ adhisīle na sikkhati appasādo ca bhikkhūsu bhiyyo bhiyyo pavaḍḍhati upārambhakacitto ca saddhammaṃ sotumicchati ito ca bahiddhā aññaṃ dakkhiṇeyyaṃ gavesati tattheva ca pubbakāraṃ yo karoti upāsako ete kho parihānīye 1- satta dhamme sudesite upāsako sevamāno saddhammā parihāyati. @Footnote: 1 Ma. parihāniye. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page27.

Dassanaṃ bhāvitattānaṃ yo na hāpeti upāsako savanañca ariyadhammānaṃ adhisīle ca sikkhati pasādo cassa bhikkhūsu bhiyyo bhiyyo pavaḍḍhati anupārambhacitto ca saddhammaṃ sotumicchati na ito bahiddhā aññaṃ dakkhiṇeyyaṃ gavesati idheva ca pubbakāraṃ yo karoti upāsako ete kho aparihānīye satta dhamme sudesite upāsako sevamāno saddhammā na ca hāyatīti 1-. [28] Sattimā bhikkhave upāsakassa vipattiyo sattimā bhikkhave upāsakassa sampadā sattime bhikkhave upāsakassa asambhavā 2- sattime bhikkhave upāsakassa sambhavā katame satta bhikkhudassanaṃ na hāpeti saddhammassavanaṃ nappamajjati adhisīle sikkhati pasādabahulo hoti bhikkhūsu theresu ceva navesu ca majjhimesu ca anupārambhacitto dhammaṃ suṇāti na randhagavesī na ito bahiddhā dakkhiṇeyyaṃ gavesati idha ca pubbakāraṃ karoti ime kho bhikkhave satta upāsakassa sambhavāti. Dassanaṃ bhāvitattānaṃ yo hāpeti upāsako savanañca ariyadhammānaṃ adhisīle na sikkhati appasādo ca bhikkhūsu bhiyyo bhiyyo pavaḍḍhati upārambhakacitto ca saddhammaṃ sotumicchati @Footnote: 1 Ma. saddhammā na parihāyatīti. evamuparipi . 2 Ma. parābhavā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page28.

Ito ca bahiddhā aññaṃ dakkhiṇeyyaṃ gavesati tattheva ca pubbakāraṃ yo karoti upāsako ete kho parihānīye satta dhamme sudesite upāsako sevamāno saddhammā parihāyati. Dassanaṃ bhāvitattānaṃ yo na hāpeti upāsako savanañca ariyadhammānaṃ adhisīle ca sikkhati pasādo cassa bhikkhūsu bhiyyo bhiyyo pavaḍḍhati anupārambhacitto ca saddhammaṃ sotumicchati na ito bahiddhā aññaṃ dakkhiṇeyyaṃ gavesati idheva ca pubbakāraṃ yo karoti upāsako ete kho aparihānīye satta dhamme sudesite upāsako sevamāno saddhammā na ca hāyatīti. Vajjīvaggo tatiyo. Tassuddānaṃ sārandado 1- vassakāro bhikkhu kammañca saddhiyaṃ bodhiyasaññaṃ sekho ca hāni vipattayasambhavoti 2-. ------------ Devatāvaggo catuttho [29] Athakho aññatarā devatā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ jetavanaṃ obhāsetvā yena bhagavā @Footnote: 1-2 Ma. sārandavassakāro ca tisattakāni bhikkhukā @ bodhisaññā dve ca hāni vipatti ca parābhavoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page29.

Tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi ekamantaṃ ṭhitā kho sā devatā bhagavantaṃ etadavoca sattime bhante dhammā bhikkhuno aparihānāya saṃvattanti {29.1} katame satta satthugāravatā dhammagāravatā saṅghagāravatā sikkhāgāravatā samādhigāravatā appamādagāravatā paṭisanthāragāravatā ime kho bhante satta dhammā bhikkhuno aparihānāya saṃvattantīti idamavoca sā devatā samanuñño satthā ahosi. Athakho sā devatā samanuñño me satthāti bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyi. {29.2} Athakho bhagavā tassā rattiyā accayena bhikkhū āmantesi imaṃ bhikkhave rattiṃ aññatarā devatā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ jetavanaṃ obhāsetvā yenāhaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi ekamantaṃ ṭhitā kho bhikkhave sā devatā maṃ etadavoca sattime bhante dhammā bhikkhuno aparihānāya saṃvattanti katame satta satthugāravatā dhammagāravatā saṅghagāravatā sikkhāgāravatā samādhigāravatā appamādagāravatā paṭisanthāragāravatā ime kho bhante satta dhammā bhikkhuno aparihānāya saṃvattantīti idamavoca bhikkhave sā devatā idaṃ vatvā maṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyīti. Satthugaru dhammagaru saṃghe ca tibbagāravo samādhigaru ātāpī sikkhāya tibbagāravo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page30.

Appamādagaru bhikkhu paṭisanthāragāravo abhabbo parihānāya nibbānasseva santiketi. [30] Imaṃ bhikkhave rattiṃ aññatarā devatā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ jetavanaṃ obhāsetvā yenāhaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi ekamantaṃ ṭhitā kho bhikkhave sā devatā maṃ etadavoca sattime bhante dhammā bhikkhuno aparihānāya saṃvattanti katame satta satthugāravatā dhammagāravatā saṅghagāravatā sikkhāgāravatā samādhigāravatā hirigāravatā ottappagāravatā ime kho bhante satta dhammā bhikkhuno aparihānāya saṃvattantīti idamavoca bhikkhave sā devatā idaṃ vatvā maṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyīti. Satthugaru dhammagaru saṅghe ca tibbagāravo samādhigaru ātāpī sikkhāya tibbagāravo hirīotappasampanno sappatisso sagāravo abhabbo parihānāya nibbānasseva santiketi. [31] Imaṃ bhikkhave rattiṃ aññatarā devatā .pe. maṃ etadavoca sattime bhante dhammā bhikkhuno aparihānāya saṃvattanti katame satta satthugāravatā dhammagāravatā saṅghagāravatā sikkhāgāravatā samādhigāravatā sovacassatā kalyāṇamittatā ime kho bhante satta dhammā bhikkhuno aparihānāya saṃvattantīti idamavoca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page31.

Bhikkhave sā devatā idaṃ vatvā maṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyīti. Satthugaru dhammagaru saṅghe ca tibbagāravo samādhigaru ātāpī sikkhāya tibbagāravo kalyāṇamitto suvaco sappatisso sagāravo abhabbo parihānāya nibbānasseva santiketi. [32] Imaṃ bhikkhave rattiṃ aññatarā .pe. Maṃ etadavoca sattime bhante dhammā bhikkhuno aparihānāya saṃvattanti katame satta satthugāravatā dhammagāravatā saṅghagāravatā sikkhāgāravatā samādhigāravatā sovacassatā kalyāṇamittatā ime kho bhante satta dhammā bhikkhuno aparihānāya saṃvattantīti idamavoca bhikkhave sā devatā idaṃ vatvā maṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyīti. {32.1} Evaṃ vutte āyasmā sārīputto bhagavantaṃ etadavoca imassa kho ahaṃ bhante bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi idha bhante bhikkhu attanā ca satthugāravo hoti satthugāravatāya ca vaṇṇavādī ye caññe bhikkhū na satthugāravā te ca satthugāravatāya samādapeti ye caññe bhikkhū satthugāravā tesañca vaṇṇaṃ bhaṇati bhūtaṃ tacchaṃ kālena attanā ca dhammagāravo hoti .pe. saṅghagāravo hoti sikkhāgāravo hoti samādhigāravo hoti suvaco hoti kalyāṇamitto hoti kalyāṇamittatāya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page32.

Ca vaṇṇavādī ye caññe bhikkhū na kalyāṇamittā te ca kalyāṇamittatāya samādapeti ye caññe bhikkhū kalyāṇamittā tesañca vaṇṇaṃ bhaṇati bhūtaṃ tacchaṃ kālena 1- imassa kho ahaṃ bhante bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmīti. {32.2} Sādhu sādhu sārīputta sādhu kho tvaṃ sārīputta imassa mayā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāsi idha sārīputta bhikkhu attanā ca satthugāravo hoti satthugāravatāya ca vaṇṇavādī ye caññe bhikkhū na satthugāravā te ca satthugāravatāya samādapeti ye caññe bhikkhū satthugāravā tesañca vaṇṇaṃ bhaṇati bhūtaṃ tacchaṃ kālena attanā ca dhammagāravo hoti .pe. Saṅghagāravo hoti sikkhāgāravo hoti samādhigāravo hoti suvaco hoti kalyāṇamitto hoti kalyāṇamittatāya ca vaṇṇavādī ye caññe bhikkhū na kalyāṇamittā te ca kalyāṇamittatāya samādapeti ye caññe bhikkhū kalyāṇamittā tesañca vaṇṇaṃ bhaṇati bhūtaṃ tacchaṃ kālena 2- imassa kho sārīputta mayā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena attho daṭṭhabboti. [33] Sattahi bhikkhave aṅgehi samannāgato mitto sevitabbo. Katamehi sattahi duddadaṃ dadāti dukkaraṃ karoti dukkhamaṃ khamati guyhamassa 3- āvikaroti guyhamassa parigūhati āpadāsu na jahati khīṇena nātimaññati. Imehi kho bhikkhave sattahaṅgehi samannāgato mitto @Footnote: 1-2 Ma. kālenāti . 3 Ma. guyhassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page33.

Sevitabboti. Duddadaṃ dadati cittaṃ dukkarañcāpi kubbati athopissa duruttāni khamati dukkhamānipi 1- guyhamassa ca 2- akkhāti guyhassa parigūhati āpadāsu na jahāti khīṇena nātimaññati yasmiṃ etāni ṭhānāni saṃvijjantīdha puggale so mitto mittakāmena bhajitabbo tathāvidhoti. [34] Sattahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu mitto sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo api panujjamānenapi . Katamehi sattahi piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo ca vattā ca vacanakkhamo ca gambhīrañca kathaṃ kattā hoti no ca aṭṭhāne niyojeti . imehi kho bhikkhave sattahi dhammehi samannāgato bhikkhu mitto sevitabbo bhajitabbo payirupāsitabbo api panujjamānenapīti. Piyo ca 3- garu bhāvanīyo vattā ca vacanakkhamo gambhīrañca kathaṃ kattā no caṭṭhāne niyojaye 4- yasmiṃ etāni ṭhānāni saṃvijjantīdha puggale so mitto mittakāmena atthakāmānukampako 5- api nāsiyamānena bhajitabbo tathāvidhoti. [35] Sattahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu nacirasseva @Footnote: 1 Ma. ... ca . 2 Ma. guyhañca tassa . 3 Ma. casaddo natthi . 4 Ma. niyojako. @5 Ma. ...kampato.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page34.

Catasso paṭisambhidā sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyya . Katamehi sattahi idha bhikkhave bhikkhu idamme cetaso līnattanti yathābhūtaṃ pajānāti ajjhattaṃ saṅkhittaṃ vā cittaṃ ajjhattaṃ me saṅkhittaṃ cittanti yathābhūtaṃ pājānāti bahiddhā vikkhittaṃ vā cittaṃ bahiddhā me vikkhittaṃ cittanti yathābhūtaṃ pajānāti tassa viditā vedanā uppajjanti viditā upaṭṭhahanti viditā abbhatthaṃ gacchanti viditā saññā uppajjanti viditā upaṭṭhahanti viditā abbhatthaṃ gacchanti viditā vitakkā uppajjanti viditā upaṭṭhahanti viditā abbhatthaṃ gacchanti sappāyāsappāyesu kho panassa dhammesu hīnappaṇītesu kaṇhasukkasappaṭibhāgesu nimittaṃ suggahitaṃ hoti sumanasikataṃ sūpadhāritaṃ suppaṭividdhaṃ paññāya . imehi kho bhikkhave sattahi dhammehi samannāgato bhikkhu nacirasseva catasso paṭisambhidā sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyāti. [36] Sattahi bhikkhave dhammehi samannāgato sārīputto catasso paṭisambhidā sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati . katamehi sattahi idha bhikkhave sārīputto idamme cetaso līnattanti yathābhūtaṃ pajānāti ajjhattaṃ saṅkhittaṃ vā cittaṃ ajjhattaṃ me saṅkhittaṃ cittanti yathābhūtaṃ pajānāti bahiddhā vā vikkhittaṃ cittaṃ bahiddhā me vikkhittaṃ cittanti yathābhūtaṃ pajānāti tassa viditā vedanā uppajjanti viditā upaṭṭhahanti viditā abbhatthaṃ gacchanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page35.

Viditā saññā uppajjanti viditā upaṭṭhahanti viditā abbhatthaṃ gacchanti viditā vitakkā uppajjanti viditā upaṭṭhahanti viditā abbhatthaṃ gacchanti sappāyāsappāyesu kho panassa dhammesu hīnappaṇītesu kaṇhasukkasappaṭibhāgesu cittaṃ 1- suggahitaṃ sumanasikataṃ sūpadhāritaṃ suppaṭividdhaṃ paññāya . imehi kho bhikkhave sattahi dhammehi samannāgato sārīputto catasso paṭisambhidā sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatīti. [37] Sattahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu cittaṃ vase vatteti no ca bhikkhu cittassa vasena vattati . katamehi sattahi idha bhikkhave bhikkhu samādhikusalo hoti samādhissa samāpattikusalo hoti samādhissa ṭhitikusalo hoti samādhissa vuṭṭhānakusalo hoti samādhissa kallitakusalo 2- hoti samādhissa gocarakusalo hoti samādhissa abhinihārakusalo hoti . imehi kho bhikkhave sattahi dhammehi samannāgato bhikkhu cittaṃ vase vatteti no ca bhikkhu cittassa vasena vattatīti. [38] Sattahi bhikkhave dhammehi samannāgato sārīputto cittaṃ vase vatteti no ca sārīputto cittassa vasena vattati . katamehi sattahi idha bhikkhave sārīputto samādhikusalo [3]- samādhissa samāpattikusalo samādhissa ṭhitikusalo samādhissa vuṭṭhānakusalo samādhissa kallitakusalo 2- samādhissa gocarakusalo samādhissa abhinihārakusalo [3]- imehi kho @Footnote: 1 Ma. nimittaṃ . 2 Ma. kalyāṇakusalo . 3 Ma. hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page36.

Bhikkhave sattahi dhammehi samannāgato sārīputto cittaṃ vase vatteti no ca sārīputto cittassa vasena vattatīti. [39] Athakho āyasmā sārīputto pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pāvisi . athakho āyasmato sārīputtassa etadahosi atippago kho tāva sāvatthiyaṃ piṇḍāya carituṃ yannūnāhaṃ yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkameyyanti . athakho āyasmā sārīputto yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkami upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi . tena kho pana samayena tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi yo hi koci āvuso dvādasa vassāni paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ carati niddaso bhikkhūti alaṃ vacanāyāti . Athakho āyasmā sārīputto tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ bhāsitaṃ neva abhinandi nappaṭikkosi anabhinanditvā appaṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi bhagavato santike etassa bhāsitassa atthaṃ ājānissāmīti. {39.1} Athakho āyasmā sārīputto sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sārīputto bhagavantaṃ etadavoca idhāhaṃ bhante pubbaṇhasamayaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page37.

Nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pāvisiṃ tassa mayhaṃ bhante etadahosi atippago kho tāva sāvatthiyaṃ piṇḍāya carituṃ yannūnāhaṃ yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkameyyanti athakhvāhaṃ bhante yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkamiṃ upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṃ sammodiṃ sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃ tena kho pana bhante samayena tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi yo hi koci āvuso dvādasa vassāni paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ carati niddaso bhikkhūti alaṃ vacanāyāti athakhvāhaṃ bhante tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ bhāsitaṃ neva abhinandiṃ nappaṭikkosiṃ anabhinanditvā appaṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkāmiṃ 1- bhagavato santike etassa bhāsitassa 2- atthaṃ ājānissāmīti sakkā nu kho bhante imasmiṃ dhammavinaye kevalaṃ vassagaṇanamattena niddaso bhikkhu paññāpetunti. {39.2} Na kho sārīputta sakkā imasmiṃ dhammavinaye kevalaṃ vassagaṇanamattena niddaso bhikkhu paññāpetuṃ satta kho imāni sārīputta niddasavatthūni mayā sayaṃ abhiññā sacchikatvā paveditāni katamāni satta idha sārīputta bhikkhu sikkhāsamādāne tibbacchando hoti āyatiñca sikkhāsamādāne adhigatapemo 3- dhammanisantiyā tibbacchando hoti āyatiñca @Footnote: 1 Ma. pakkamiṃ . 2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi . 3 Ma. avigatapemo. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page38.

Dhammanisantiyā adhigatapemo icchāvinaye tibbacchando hoti āyatiñca icchāvinaye adhigatapemo paṭisallāne tibbacchando hoti āyatiñca paṭisallāne adhigatapemo viriyārambhe tibbacchando hoti āyatiñca viriyārambhe adhigatapemo satinepakke tibbacchando hoti āyatiñca satinepakke adhigatapemo diṭṭhipaṭivedhe tibbacchando hoti āyatiñca diṭṭhipaṭivedhe adhigatapemo imāni kho sārīputta satta niddasavatthūni mayā sayaṃ abhiññā sacchikatvā paveditāni imehi kho sārīputta sattahi niddasavatthūhi samannāgato bhikkhu dvādasa [1]- vassāni paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ carati niddaso bhikkhūti alaṃ vacanāya catuvīsati cepi vassāni paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ carati niddaso bhikkhūti alaṃ vacanāya chattiṃsati cepi vassāni paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ carati niddaso bhikkhūti alaṃ vacanāya aṭṭhacattāḷīsañcepi vassāni paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ carati niddaso bhikkhūti alaṃ vacanāyāti. [40] Ekaṃ samayaṃ bhagavā kosambiyaṃ viharati ghositārāme. Athakho āyasmā ānando pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya kosambiṃ piṇḍāya pāvisi . athakho āyasmato ānandassa etadahosi atippago kho tāva kosambiyaṃ piṇḍāya carituṃ yannūnāhaṃ yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkameyyanti . athakho āyasmā ānando yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo @Footnote: 1 Ma. cepi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page39.

Tenupasaṅkami upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi . tena kho pana samayena tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi yo hi koci āvuso dvādasa vassāni paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ carati niddaso bhikkhūti alaṃ vacanāyāti. {40.1} Athakho āyasmā ānando tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ bhāsitaṃ neva abhinandi nappaṭikkosi anabhinanditvā appaṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi bhagavato santike etassa bhāsitassa atthaṃ ājānissāmīti athakho āyasmā ānando kosambiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca {40.2} idhāhaṃ bhante pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya kosambiṃ piṇḍāya pāvisiṃ tassa mayhaṃ bhante etadahosi atippago kho tāva kosambiyaṃ piṇḍāya carituṃ yannūnāhaṃ yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkameyyanti athakhvāhaṃ bhante yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkamiṃ upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṃ sammodiṃ sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃ tena kho pana bhante samayena tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page40.

Sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi yo hi koci āvuso dvādasa vassāni paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ carati niddaso bhikkhūti alaṃ vacanāyāti athakhvāhaṃ bhante tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ bhāsitaṃ neva abhinandiṃ nappaṭikkosiṃ anabhinanditvā appakositvā uṭṭhāyāsanā pakkāmiṃ bhagavato santike etassa bhāsitassa atthaṃ ājānissāmīti sakkā nu kho bhante imasmiṃ dhammavinaye kevalaṃ vassagaṇanamattena niddaso bhikkhu paññāpetunti. {40.3} Na kho ānanda sakkā imasmiṃ dhammavinaye kevalaṃ vassagaṇanamattena niddaso bhikkhu paññāpetuṃ satta kho imāni ānanda niddasavatthūni mayā sayaṃ abhiññā sacchikatvā paveditāni {40.4} katamāni satta idhānanda bhikkhu saddho hoti hirimā hoti ottappī hoti bahussuto hoti āraddhaviriyo hoti satimā hoti paññavā hoti imāni kho ānanda satta niddasavatthūni mayā sayaṃ abhiññā sacchikatvā paveditāni imehi kho ānanda sattahi niddasavatthūhi samannāgato bhikkhu dvādasa cepi vassāni paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ carati niddaso bhikkhūti alaṃ vacanāya catuvīsati cepi vassāni paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ carati niddaso bhikkhūti alaṃ vacanāya chattiṃsati cepi vassāni paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ carati niddaso bhikkhūti alaṃ vacanāya aṭṭhacattāḷīsañcepi vassāni paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ carati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page41.

Niddaso bhikkhūti alaṃ vacanāyāti. Devatāvaggo catuttho. Tassuddānaṃ appamādo hirimā 1- ca dve suvacā duve sakhā 2- dvepaṭisambhidā dve vasā niddasavatthupare dveti 3-. --------------- Mahāyaññavaggo pañcamo [41] Sattimā bhikkhave viññāṇaṭṭhitiyo . katamā satta santi bhikkhave sattā nānattakāyā nānattasaññino seyyathāpi manussā ekacce ca devā ekacce ca vinipātikā ayaṃ paṭhamā viññāṇaṭṭhiti . santi bhikkhave sattā nānattakāyā ekattasaññino seyyathāpi devā brahmakāyikā paṭhamābhinibbattā ayaṃ dutiyā viññāṇaṭṭhiti . santi bhikkhave sattā ekattakāyā nānattasaññino seyyathāpi devā ābhassarā ayaṃ tatiyā viññāṇaṭṭhiti . santi bhikkhave sattā ekattakāyā ekattasaññino seyyathāpi devā subhakiṇhā ayaṃ catutthā viññāṇaṭṭhiti . Santi bhikkhave sattā sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanūpagā ayaṃ pañcamā viññāṇaṭṭhiti . santi bhikkhave sattā sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanūpagā @Footnote: 1 Ma. hirī ceva . 2 Ma. mittā . 3 Ma. duve nidudasavatthunāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page42.

Ayaṃ chaṭṭhā viññāṇaṭṭhiti . santi bhikkhave sattā sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanūpagā ayaṃ sattamā viññāṇaṭṭhiti. Imā kho bhikkhave satta viññāṇaṭṭhitiyoti. [42] Sattime bhikkhave samādhiparikkhārā. Katame satta sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati yā kho bhikkhave imehi sattahaṅgehi cittassekaggatā parikkhatā ayaṃ vuccati bhikkhave ariyo samādhi 1- saupaniso itipi saparikkhāro itipīti. [43] Sattime bhikkhave aggī . katame satta rāgaggi dosaggi mohaggi āhuneyyaggi gahapataggi dakkhiṇeyyaggi kaṭṭhaggi ime kho bhikkhave satta aggīti. [44] Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tena kho pana samayena uggatasarīrassa brāhmaṇassa mahāyañño upakkhaṭo hoti pañca usabhasatāni thūṇūpanītāni honti yaññatthāya pañca vacchatarasatāni thūṇūpanītāni honti yaññatthāya pañca vacchatarisatāni thūṇūpanītāni honti yaññatthāya pañca ajasatāni thūṇūpanītāni honti yaññatthāya pañca urabbhasatāni thūṇūpanītāni honti yaññatthāya athakho uggatasarīro brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā @Footnote: 1 Ma. sammāsamādhi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page43.

Bhagavatā saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho uggatasarīro brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca {44.1} sutaṃ metaṃ bho gotama aggissa ādhānaṃ 1- yūpassa ussāpanaṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsanti . mayāpi kho etaṃ brāhmaṇa sutaṃ aggissa ādhānaṃ yūpassa ussāpanaṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsanti . dutiyampi kho .pe. tatiyampi kho uggatasarīro brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca sutaṃ metaṃ bho gotama aggissa ādhānaṃ yūpassa ussāpanaṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsanti . Mayāpi kho etaṃ brāhmaṇa sutaṃ aggissa ādhānaṃ yūpassa ussāpanaṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsanti . tayidaṃ bho gotama sameti bhotoceva gotamassa amhākañca yadidaṃ sabbena sabbanti 2-. {44.2} Evaṃ vutte āyasmā ānando uggatasarīraṃ brāhmaṇaṃ etadavoca na kho brāhmaṇa tathāgatā evaṃ pucchitabbā sutaṃ metaṃ bho gotama aggissa ādhānaṃ yūpassa ussāpanaṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsanti evañca 3- kho brāhmaṇa tathāgatā pucchitabbā ahañhi bhante aggiṃ ādhātukāmo 4- yūpaṃ ussāpetukāmo ovadatu maṃ bhante bhagavā anusāsatu maṃ bhante bhagavā yaṃ mama assa dīgharattaṃ hitāya sukhāyāti. {44.3} Athakho uggatasarīro brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca ahañhi bho gotama aggiṃ ādhātukāmo yūpaṃ ussāpetukāmo ovadatu maṃ bhavaṃ gotamo anusāsatu maṃ bhavaṃ gotamo yaṃ mama assa dīgharattaṃ hitāya sukhāyāti . aggiṃ brāhmaṇa ādhento 5- @Footnote: 1 Ma. ādānaṃ. evamuparipi . 2 Ma. itisaddo natthi . 3 Ma. casaddo natthi. @4 Ma. ādātukāmo. evamuparipi . 5 Ma. ādento. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page44.

Yūpaṃ ussāpento pubbeva yaññe 1- tīṇi satthāni ussāpeti akusalāni dukkhudrayāni dukkhavipākāni . katamāni tīṇi kāyasatthaṃ vacīsatthaṃ manosatthaṃ aggiṃ brāhmaṇa ādhento yūpaṃ ussāpento pubbeva yaññe evaṃ cittaṃ uppādeti ettakā usabhā haññantu yaññatthāya ettakā vacchatarā haññantu yaññatthāya ettakā vacchatariyo haññantu yaññatthāya ettakā ajā haññantu yaññatthāya ettakā urabbhā haññantu yaññatthāyāti so puññaṃ karomīti apuññaṃ karoti kusalaṃ karomīti akusalaṃ karoti sugatiyā maggaṃ pariyesāmīti duggatiyā maggaṃ pariyesati aggiṃ brāhmaṇa ādhento yūpaṃ ussāpento pubbeva yaññe idaṃ paṭhamaṃ manosatthaṃ ussāpeti akusalaṃ dukkhudrayaṃ dukkhavipākaṃ. {44.4} Puna caparaṃ brāhmaṇa aggiṃ ādhento yūpaṃ ussāpento pubbeva yaññe evaṃ vācaṃ bhāsati ettakā usabhā haññantu yaññatthāya ettakā vacchatarā haññantu yaññatthāya ettakā vacchatariyo haññantu yaññatthāya ettakā ajā haññantu yaññatthāya ettakā urabbhā haññantu yaññatthāyāti so puññaṃ karomīti apuññaṃ karoti kusalaṃ karomīti akusalaṃ karoti sugatiyā maggaṃ pariyesāmīti duggatiyā maggaṃ pariyesati aggiṃ brāhmaṇa ādhento yūpaṃ ussāpento pubbeva yaññe idaṃ dutiyaṃ vacīsatthaṃ ussāpeti akusalaṃ dukkhudrayaṃ dukkhavipākaṃ. {44.5} Puna caparaṃ brāhmaṇa aggiṃ ādhento yūpaṃ ussāpento pubbeva yaññe sayaṃ paṭhamaṃ samārabhati 2- @Footnote: 1 Ma. yaññā. evamuparipi . 2 Sī. samārabbhati. Ma. samārambhati. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page45.

Usabhā haññantu yaññatthāya sayaṃ paṭhamaṃ samārabhati vacchatarā haññantu yaññatthāya sayaṃ paṭhamaṃ samārabhati vacchatariyo haññantu yaññatthāya sayaṃ paṭhamaṃ samārabhati ajā haññantu haññatthāya sayaṃ paṭhamaṃ samārabhati urabbhā haññantu yaññatthāyāti so puññaṃ karomīti apuññaṃ karoti kusalaṃ karomīti akusalaṃ karoti sugatiyā maggaṃ pariyesāmīti duggatiyā maggaṃ pariyesati aggiṃ brāhmaṇa ādhento yūpaṃ ussāpento pubbeva yaññe idaṃ tatiyaṃ kāyasatthaṃ ussāpeti akusalaṃ dukkhudrayaṃ dukkhavipākaṃ aggiṃ brāhmaṇa ādhento yūpaṃ ussāpento pubbeva yaññe imāni tīṇi satthāni ussāpeti akusalāni dukkhudrayāni dukkhavipākāni. {44.6} Tayome brāhmaṇa aggī pahātabbā parivajjetabbā na sevitabbā. Katame tayo rāgaggi dosaggi mohaggi. {44.7} Kasmā cāyaṃ brāhmaṇa rāgaggi pahātabbo parivajjetabbo na sevitabbo ratto kho brāhmaṇa rāgena abhibhūto pariyādinnacitto kāyena duccaritaṃ carati vācāya duccaritaṃ carati manasā duccaritaṃ carati so kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati tasmā cāyaṃ 1- rāgaggi pahātabbo parivajjetabbo na sevitabbo. {44.8} Kasmā cāyaṃ brāhmaṇa dosaggi pahātabbo parivajjetabbo na sevitabbo duṭṭho kho brāhmaṇa dosena abhibhūto pariyādinnacitto kāyena duccaritaṃ carati vācāya @Footnote: 1 Ma. tasmāyaṃ. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page46.

Duccaritaṃ carati manasā duccaritaṃ carati so kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati tasmā cāyaṃ dosaggi pahātabbo parivajjetabbo na sevitabbo. {44.9} Kasmā cāyaṃ brāhmaṇa mohaggi pahātabbo parivajjetabbo na sevitabbo mūḷho kho brāhmaṇa mohena abhibhūto pariyādinnacitto kāyena duccaritaṃ carati vācāya duccaritaṃ carati manasā duccaritaṃ carati so kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati tasmā cāyaṃ mohaggi pahātabbo parivajjetabbo na sevitabbo. Ime kho brāhmaṇa tayo aggī pahātabbā parijjetabbā na sevitabbā. {44.10} Tayome brāhmaṇa aggī sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā sammā sukhaṃ parihātabbā . katame tayo āhuneyyaggi gahapataggi dakkhiṇeyyaggi. {44.11} Katamo ca brāhmaṇa āhuneyyaggi idha brāhmaṇa yassa te honti mātāti vā pitāti vā ayaṃ vuccati brāhmaṇa āhuneyyaggi taṃ kissa hetu atohāyaṃ 1- brāhmaṇa āhuto sambhūto tasmā cāyaṃ āhuneyyaggi sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā sammā sukhaṃ parihātabbo. {44.12} Katamo ca brāhmaṇa gahapataggi idha brāhmaṇa yassa te honti puttāti vā dārāti vā dāsāti vā pessāti vā [2]- ayaṃ vuccati @Footnote: 1 Ma. atohayaṃ . 2 Ma. kammakarāti vā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page47.

Brāhmaṇa gahapataggi tasmā cāyaṃ gahapataggi sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā sammā sukhaṃ parihātabbo. {44.13} Katamo ca brāhmaṇa dakkhiṇeyyaggi idha brāhmaṇa ye te samaṇabrāhmaṇā madappamādā 1- paṭiviratā khantisoracce niviṭṭhā ekamattānaṃ damenti ekamattānaṃ samenti ekamattānaṃ parinibbāpenti ayaṃ vuccati brāhmaṇa dakkhiṇeyyaggi tasmā cāyaṃ dakkhiṇeyyaggi sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā sammā sukhaṃ parihātabbo. Ime kho brāhmaṇa tayo aggī sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā sammā sukhaṃ parihātabbā. {44.14} Ayaṃ kho pana brāhmaṇa kaṭṭhaggi kālena kālaṃ ujjaletabbo kālena kālaṃ ajjhupekkhitabbo kālena kālaṃ nibbāpetabbo kālena kālaṃ nikkhipitabboti . evaṃ vutte uggatasarīro brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca abhikkantaṃ bho gotama .pe. upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ 2- esāhaṃ bho gotamo pañca usabhasatāni muñcāmi jīvitaṃ demi pañca vacchatarasatāni muñcāmi jīvitaṃ demi pañca vacchatarisatāni muñcāmi jīvitaṃ demi pañca ajasatāni muñcāmi jīvitaṃ demi pañca urabbhasatāni muñcāmi jīvitaṃ demi haritāni ceva tiṇāni khādantu sītāni ca pāniyāni pivantu sīto ca nesaṃ vāto upavāyatūti 3-. [45] Sattimā bhikkhave saññā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānā . katamā satta asubhasaññā @Footnote: 1 Ma. parappavādā . 2 Ma. gatanti . 3 Ma. upavāyatanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page48.

Maraṇasaññā āhāre paṭikkūlasaññā sabbaloke anabhiratasaññā aniccasaññā anicce dukkhasaññā dukkhe anattasaññā imā kho bhikkhave satta saññā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānāti. [46] Sattimā bhikkhave saññā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānā . katamā satta asubhasaññā maraṇasaññā āhāre paṭikkūlasaññā sabbaloke anabhiratasaññā aniccasaññā anicce dukkhasaññā dukkhe anattasaññā [1]- asubhasaññā bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānāti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ asubhasaññāparicitena bhikkhave bhikkhuno cetasā bahulaṃ viharato methunadhammasamāpattiyā cittaṃ paṭilīyati paṭikujjati 2- paṭivattati na sampasārīyati upekkhā vā pāṭikkūlyatā vā saṇṭhāti seyyathāpi bhikkhave kukkuṭapattaṃ vā nhārudaddulaṃ vā aggimhi pakkhittaṃ paṭilīyati paṭikujjati paṭivattati na sampasārīyati evameva kho bhikkhave bhikkhuno asubhasaññāparicitena cetasā bahulaṃ viharato methunadhammasamāpattiyā cittaṃ paṭilīyati paṭikujjati paṭivattati na sampasārīyati upekkhā vā paṭikkūlyatā vā saṇṭhāti {46.1} sace bhikkhave bhikkhuno asubhasaññāparicitena cetasā bahulaṃ viharato methunadhammasamāpattiyā cittaṃ anusandati 3- @Footnote: 1 Ma. imā kho bhikkhave satta saññā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṃsā @amatogadhā amatapariyosānāti . 2 Ma. patikuṭati. evamuparipi . 3 Ma. anusandahati. @evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page49.

Appāṭikkūlyatā vā saṇṭhāti veditabbametaṃ bhikkhave bhikkhunā abhāvitā me asubhasaññā natthi me pubbenāparaṃ viseso appattaṃ me bhāvanāphalanti itiha tattha sampajāno hoti sace pana bhikkhave bhikkhuno asubhasaññāparicitena cetasā bahulaṃ viharato methunadhammasamāpattiyā cittaṃ paṭilīyati paṭikujjati paṭivattati na sampasārīyati upekkhā vā pāṭikkūlyatā vā saṇṭhāti veditabbametaṃ bhikkhave bhikkhunā bhāvitā me asubhasaññā atthi me pubbenāparaṃ viseso pattaṃ me bhāvanāphalanti itiha tattha sampajāno hoti asubhasaññā bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānāti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. {46.2} Maraṇasaññā bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā amadhogadhā amatapariyosānāti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ maraṇasaññāparicitena bhikkhave bhikkhuno cetasā bahulaṃ viharato jīvitanikantiyā cittaṃ paṭilīyati paṭikujjati paṭivattati na sampasārīyati upekkhā vā pāṭikkūlyatā vā saṇṭhāti seyyathāpi bhikkhave kukkuṭapattaṃ vā nhārudaddulaṃ vā aggimhi pakkhittaṃ paṭilīyati paṭikujjati paṭivattati na sampasārīyati evameva kho bhikkhave bhikkhuno maraṇasaññāparicitena cetasā bahulaṃ viharato jīvitanikantiyā cittaṃ paṭilīyati paṭikujjati paṭivattati na sampasārīyati upekkhā vā pāṭikkūlyatā vā saṇṭhāti {46.3} sace bhikkhave bhikkhuno maraṇasaññāparicitena cetasā bahulaṃ viharato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page50.

Jīvitanikantiyā cittaṃ anusandati appāṭikkūlyatā vā saṇṭhāti veditabbametaṃ bhikkhave bhikkhunā abhāvitā me maraṇasaññā natthi me pubbenāparaṃ viseso appattaṃ me bhāvanāphalanti itiha tattha sampajāno hoti sace pana bhikkhave bhikkhuno maraṇasaññāparicitena cetasā bahulaṃ viharato jīvitanikantiyā cittaṃ paṭilīyati paṭikujjati paṭivattati na sampasārīyati upekkhā vā pāṭikkūlyatā vā saṇṭhāti veditabbametaṃ bhikkhave bhikkhunā bhāvitā me maraṇasaññā atthi me pubbenāparaṃ viseso pattaṃ me bhāvanāphalanti itiha tattha sampajāno hoti maraṇasaññā bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānāti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. {46.4} Āhāre paṭikkūlasaññā bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānāti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ āhāre paṭikkūlasaññāparicitena bhikkhave bhikkhuno cetasā bahulaṃ viharato rasataṇhāya cittaṃ paṭilīyati paṭikujjati paṭivattati na sampasārīyati upekkhā vā pāṭikkūlyatā vā saṇṭhāti seyyathāpi bhikkhave kukkuṭapattaṃ vā nhārudaddulaṃ vā aggimhi pakkhittaṃ paṭilīyati paṭikujjati paṭivattati na sampasārīyati evameva kho bhikkhave bhikkhuno āhāre paṭikkūlasaññāparicitena cetasā bahulaṃ viharato rasataṇhāya cittaṃ paṭilīyati paṭikujjati paṭivattati na sampasārīyati upekkhā vā pāṭikkūlyatā vā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page51.

Saṇṭhāti sace bhikkhave bhikkhuno āhāre paṭikkūlasaññāparicitena cetasā bahulaṃ viharato rasataṇhāya cittaṃ anusandati appāṭikkūlyatā vā saṇṭhāti veditabbametaṃ bhikkhave bhikkhunā abhāvitā me āhāre paṭikkūlasaññā natthi me pubbenāparaṃ viseso appattaṃ me bhāvanāphalanti itiha tattha sampajāno hoti sace pana bhikkhave bhikkhuno āhāre paṭikkūlasaññāparicitena cetasā bahulaṃ viharato rasataṇhāya cittaṃ paṭilīyati .pe. upekkhā vā pāṭikkūlyatā vā saṇṭhāti veditabbametaṃ bhikkhave bhikkhunā bhāvitā me āhāre paṭikkūlasaññā atthi me pubbenāparaṃ viseso pattaṃ me bhāvanāphalanti itiha tattha sampajāno hoti āhāre paṭikkūlasaññā bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānāti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. {46.5} Sabbaloke anabhiratasaññā bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānāti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ sabbaloke anabhiratasaññāparicitena bhikkhave bhikkhuno cetasā bahulaṃ viharato lokacittesu cittaṃ paṭilīyati paṭikujjati paṭivattati na sampasārīyati upekkhā vā pāṭikkūlyatā vā saṇṭhāti seyyathāpi bhikkhave kukkuṭapattaṃ vā nhārudaddulaṃ vā aggimhi pakkhittaṃ paṭilīyati paṭikujjati paṭivattati na sampasārīyati evameva kho bhikkhave bhikkhuno sabbaloke anabhiratasaññāparicitena cetasā bahulaṃ viharato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page52.

Lokacittesu cittaṃ paṭilīyati paṭikujjati paṭivattati na sampasārīyati upekkhā vā pāṭikkūlyatā vā saṇṭhāti {46.6} sace bhikkhave bhikkhuno sabbaloke anabhiratasaññāparicitena cetasā bahulaṃ viharato lokacittesu cittaṃ anusandati appāṭikkūlyatā vā saṇṭhāti veditabbametaṃ bhikkhave bhikkhunā abhāvitā me sabbaloke anabhiratasaññā natthi me pubbenāparaṃ viseso appattaṃ me bhāvanāphalanti itiha tattha sampajāno hoti sace pana bhikkhave bhikkhuno sabbaloke anabhiratasaññāparicitena cetasā bahulaṃ viharato lokacittesu cittaṃ paṭilīyati paṭikujjati paṭivattati na sampasārīyati upekkhā vā pāṭikkūlyatā vā saṇṭhāti veditabbametaṃ bhikkhave bhikkhunā bhāvitā me sabbaloke anabhiratasaññā atthi me pubbenāparaṃ viseso pattaṃ me bhāvanāphalanti itiha tattha sampajāno hoti sabbaloke anabhiratasaññā bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānāti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. {46.7} Aniccasaññā bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānāti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ aniccasaññāparicitena bhikkhave bhikkhuno cetasā bahulaṃ viharato lābhasakkārasiloke cittaṃ paṭilīyati paṭikujjati paṭivattati na sampasārīyati upekkhā vā pāṭikkūlyatā vā saṇṭhāti seyyathāpi bhikkhave kukkuṭapattaṃ vā nhārudaddulaṃ vā aggimhi pakkhittaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page53.

Paṭilīyati paṭikujjati paṭivattati na sampasārīyati evameva kho bhikkhave bhikkhuno aniccasaññāparicitena cetasā bahulaṃ viharato lābhasakkārasiloke cittaṃ paṭilīyati paṭikujjati na sampasārīyati upekkhā vā pāṭikkūlyatā vā saṇṭhāti {46.8} sace bhikkhave bhikkhuno aniccasaññāparicitena cetasā bahulaṃ viharato lābhasakkārasiloke cittaṃ anusandati appāṭikkūlyatā vā saṇṭhāti veditabbametaṃ bhikkhave bhikkhunā abhāvitā me aniccasaññā natthi me pubbenāparaṃ viseso appattaṃ me bhāvanāphalanti itiha tattha sampajāno hoti sace pana bhikkhave bhikkhuno aniccasaññāparicitena cetasā bahulaṃ viharato lābhasakkārasiloke cittaṃ paṭilīyati paṭikujjati paṭivattati na sampasārīyati upekkhā vā pāṭikkūlyatā vā saṇṭhāti veditabbametaṃ bhikkhave bhikkhunā bhāvitā me aniccasaññā atthi me pubbenāparaṃ viseso pattaṃ me bhāvanāphalanti itiha tattha sampajāno hoti aniccasaññā bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānāti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. {46.9} Anicce dukkhasaññā bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānāti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ anicce dukkhasaññāparicitena bhikkhave bhikkhuno cetasā bahulaṃ viharato ālasse 1- kosajje vissaṭṭhiye pamāde ananuyoge appaccavekkhaṇāya tibbā bhayasaññā paccupaṭṭhitā hoti seyyathāpi [2]- @Footnote: 1 Ma. ālasye. evamuparipi . 2 Ma. bhikkhave. evamīdisesu ṭhānesupi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page54.

Ukkhittāsike vadhake {46.10} sace bhikkhave bhikkhuno anicce dukkhasaññāparicitena cetasā bahulaṃ viharato ālasse kosajje vissaṭṭhiye pamāde ananuyoge appaccavekkhaṇāya tibbā bhayasaññā na paccupaṭṭhitā hoti seyyathāpi ukkhittāsike vadhake veditabbametaṃ bhikkhave bhikkhunā abhāvitā me anicce dukkhasaññā natthi me pubbenāparaṃ viseso appattaṃ me bhāvanāphalanti itiha tattha sampajāno hoti sace pana bhikkhave bhikkhuno anicce dukkhasaññāparicitena cetasā bahulaṃ viharato ālasse kosajje vissaṭṭhiye pamāde ananuyoge appaccavekkhaṇāya tibbā bhayasaññā paccupaṭṭhitā hoti seyyathāpi ukkhittāsike vadhake veditabbametaṃ bhikkhave bhikkhunā bhāvitā me anicce dukkhasaññā atthi me pubbenāparaṃ viseso pattaṃ me bhāvanāphalanti itiha tattha sampajāno hoti anicce dukkhasaññā bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānāti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. {46.11} Dukkhe anattasaññā bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānāti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ dukkhe anattasaññāparicitena bhikkhave bhikkhuno cetasā bahulaṃ viharato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṃkāramamaṃkāramānāpagataṃ mānasaṃ hoti vidhāsamatikkantaṃ santaṃ suvimuttaṃ sace bhikkhave bhikkhuno dukkhe anattasaññāparicitena cetasā bahulaṃ viharato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page55.

Imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṃkāramamaṃkāramānāpagataṃ mānasaṃ na hoti vidhāsamatikkantaṃ santaṃ suvimuttaṃ veditabbametaṃ bhikkhave bhikkhunā abhāvitā me dukkhe anattasaññā natthi me pubbenāparaṃ viseso appattaṃ me bhāvanāphalanti itiha tattha sampajāno hoti sace pana bhikkhave bhikkhuno dukkhe anattasaññāparicitena cetasā bahulaṃ viharato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṃkāramamaṃkāramānāpagataṃ mānasaṃ hoti vidhāsamatikkantaṃ santaṃ suvimuttaṃ veditabbametaṃ bhikkhave bhikkhunā bhāvitā me dukkhe anattasaññā atthi me pubbenāparaṃ viseso pattaṃ me bhāvanāphalanti itiha tattha sampajāno hoti dukkhe anattasaññā bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānāti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. {46.12} Imā kho bhikkhave satta saññā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānāti. [47] Athakho jānussoṇī 1- brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho jānussoṇī brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca bhavampi no gotamo brahmacārī paṭijānātīti . yañhi taṃ brāhmaṇa sammā vadamāno vadeyya akhaṇḍaṃ acchiddaṃ asabalaṃ akammāsaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ caratīti @Footnote: 1 Ma. jāṇussoṇi. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page56.

Mameva taṃ brāhmaṇa sammā vadamāno vadeyya ahañhi brāhmaṇa akhaṇḍaṃ acchiddaṃ asabalaṃ akammāsaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ carāmīti . kiṃ pana bho gotama brahmacariyassa khaṇḍampi chiddampi sabalampi kammāsampīti. {47.1} Idha brāhmaṇa ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā sammā brahmacārī paṭijānamāno naheva kho mātugāmena saddhiṃ dvayandvayasamāpattiṃ samāpajjati apica kho mātugāmassa ucchādanaṃ parimaddanaṃ nhāpanaṃ sambāhanaṃ sādiyati so taṃ assādeti taṃ nikāmeti tena ca vittiṃ āpajjati idampi kho brāhmaṇa brahmacariyassa khaṇḍampi chiddampi sabalampi kammāsampi ayaṃ vuccati brāhmaṇa aparisuddhaṃ brahmacariyaṃ carati saññutto methunena saññogena na parimuccati jātiyā jarāmaraṇena 1- sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi na parimuccati dukkhasmāti vadāmi. {47.2} Puna caparaṃ brāhmaṇa idhekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā sammā brahmacārī paṭijānamāno naheva kho mātugāmena saddhiṃ dvayandvayasamāpattiṃ samāpajjati napi mātugāmassa ucchādanaṃ parimaddanaṃ nhāpanaṃ sambāhanaṃ sādiyati apica kho mātugāmena saddhiṃ sañjagghati saṃkīḷati saṃkeḷāyati .pe. napi mātugāmena saddhiṃ sañjagghati saṃkīḷati saṃkeḷāyati apica kho mātugāmassa cakkhunā cakkhuṃ upanijjhāyati pekkhati napi mātugāmassa cakkhunā cakkhuṃ upanijjhāyati pekkhati apica kho mātugāmassa saddaṃ @Footnote: 1 Ma. jarāya maraṇena. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page57.

Suṇāti tirokuḍḍaṃ vā tiropākāraṃ vā hasantiyā vā bhaṇantiyā vā gāyantiyā vā rodantiyā vā napi mātugāmassa saddaṃ suṇāti tirokuḍḍaṃ vā tiropākāraṃ vā hasantiyā vā bhaṇantiyā vā gāyantiyā vā rodantiyā vā apica kho yānissa tāni pubbe mātugāmena saddhiṃ hasitalapitakīḷitāni tāni anussarati napi yānissa tāni pubbe mātugāmena saddhiṃ hasitalapitakīḷitāni tāni anussarati apica kho passati gahapatiṃ vā gahapatiputtaṃ vā pañcahi kāmaguṇehi samappitaṃ samaṅgībhūtaṃ paricārayamānaṃ napi passati gahapatiṃ vā gahapatiputtaṃ vā pañcahi kāmaguṇehi samappitaṃ samaṅgībhūtaṃ paricārayamānaṃ {47.3} apica kho aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ carati imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vāti so taṃ assādeti taṃ nikāmeti tena ca vittiṃ āpajjati idampi kho brāhmaṇa brahmacariyassa khaṇḍampi chiddampi sabalampi kammāsampi ayaṃ vuccati brāhmaṇa aparisuddhaṃ brahmacariyaṃ carati saññutto methunena saññogena na parimuccati jātiyā jarāmaraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi na parimuccati dukkhasmāti vadāmi. {47.4} Yāvakīvañcāhaṃ brāhmaṇa imesaṃ sattannaṃ methunasaññogānaṃ aññataraṃ methunasaññogaṃ attani appahīnaṃ samanupassiṃ neva tāvāhaṃ brāhmaṇa sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page58.

Anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho 1- paccaññāsiṃ {47.5} yato ca kho ahaṃ brāhmaṇa imesaṃ sattannaṃ methunasaññogānaṃ aññataraṃ methunasaññogaṃ attani appahīnaṃ na samanupassiṃ athāhaṃ brāhmaṇa sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho paccaññāsiṃ ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādi akuppā me vimutti ayamantimā jāti natthidāni punabbhavoti . evaṃ vutte jānussoṇī brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca abhikkantaṃ bho gotama .pe. upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti. [48] Saññogavisaññogaṃ vo bhikkhave dhammapariyāyaṃ desessāmi taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamo ca bhikkhave saññogavisaññogo 2- dhammapariyāyo {48.1} itthī bhikkhave ajjhattaṃ itthindriyaṃ manasikaroti itthīkuttaṃ itthākappaṃ itthīvidhaṃ itthicchandaṃ itthissaraṃ itthālaṅkāraṃ sā tattha rajjati tatrābhiramati sā tattha rattā tatrābhiratā bahiddhā purisindriyaṃ manasikaroti purisakuttaṃ purisākappaṃ purisavidhaṃ purisacchandaṃ purisassaraṃ purisālaṅkāraṃ sā tattha rajjati tatrābhiramati sā tattha rattā tatrābhiratā bahiddhā saññogaṃ ākaṅkhati yañcassā saññogapaccayā uppajjati sukhaṃ @Footnote: 1 Ma. abhisambuddhoti. evamuparipi . 2 Ma. saṃyogo visaṃyogo. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page59.

Somanassaṃ tañca ākaṅkhati itthatte bhikkhave abhiratā sattā purisesu saññogaṃ gatā evaṃ kho bhikkhave itthī itthattaṃ nātivattati. {48.2} Puriso bhikkhave ajjhattaṃ purisindriyaṃ manasikaroti purisakuttaṃ purisākappaṃ purisavidhaṃ purisacchandaṃ purisassaraṃ purisālaṅkāraṃ so tattha rajjati tatrābhiramati so tattha ratto tatrābhirato bahiddhā itthindriyaṃ manasikaroti itthīkuttaṃ itthākappaṃ itthīvidhaṃ itthicchandaṃ itthissaraṃ itthālaṅkāraṃ so tattha rajjati tatrābhiramati so tattha ratto tatrābhirato bahiddhā saññogaṃ ākaṅkhati yañcassa saññogapaccayā uppajjati sukhaṃ somanassaṃ tañca ākaṅkhati purisatte bhikkhave abhiratā sattā itthīsu saññogaṃ gatā evaṃ kho bhikkhave puriso purisattaṃ nātivattati. Evaṃ kho bhikkhave saññogo hoti. {48.3} Kathañca bhikkhave visaññogo hoti itthī bhikkhave ajjhattaṃ itthindriyaṃ na manasikaroti itthīkuttaṃ itthākappaṃ itthīvidhaṃ itthicchandaṃ itthissaraṃ itthālaṅkāraṃ sā tattha na rajjati tatra nābhiramati sā tattha arattā tatra anabhiratā bahiddhā purisindriyaṃ na manasikaroti purisakuttaṃ purisākappaṃ purisavidhaṃ purisacchandaṃ purisassaraṃ purisālaṅkāraṃ sā tattha na rajjati tatra nābhiramati sā tattha arattā tatra anabhiratā bahiddhā saññogaṃ nākaṅkhati yañcassā saññogapaccayā uppajjati sukhaṃ somanassaṃ tañca nākaṅkhati itthatte kho bhikkhave anabhiratā sattā purisesu visaññogaṃ gatā evaṃ kho bhikkhave itthī

--------------------------------------------------------------------------------------------- page60.

Itthattaṃ ativattati. {48.4} Puriso bhikkhave ajjhattaṃ purisindriyaṃ na manasikaroti purisakuttaṃ purisākappaṃ purisavidhaṃ purisacchandaṃ purisassaraṃ purisālaṅkāraṃ so tattha na rajjati tatra nābhiramati so tattha aratto tatra anabhirato bahiddhā itthīndriyaṃ na manasikaroti itthīkuttaṃ itthākappaṃ itthīvidhaṃ itthicchandaṃ itthissaraṃ itthālaṅkāraṃ so tattha na rajjati tatra nābhiramati so tattha aratto tatra anabhirato bahiddhā saññogaṃ nākaṅkhati yañcassa saññogapaccayā uppajjati sukhaṃ somanassaṃ tañca nākaṅkhati purisatte bhikkhave anabhiratā sattā itthīsu visaññogaṃ gatā evaṃ kho bhikkhave puriso purisattaṃ ativattati . Evaṃ kho bhikkhave visaññogo hoti. Ayaṃ kho bhikkhave saññogavisaññogo dhammapariyāyoti. [49] Ekaṃ samayaṃ bhagavā campāyaṃ viharati gaggarāya pokkharaṇiyā tīre . athakho sambahulā campeyyakā upāsakā yenāyasmā sārīputto tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā āyasmantaṃ sārīputtaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu ekamantaṃ nisinnā kho campeyyakā upāsakā āyasmantaṃ sārīputtaṃ etadavocuṃ cirassutā no bhante bhagavato sammukhā dhammī kathā sādhu mayaṃ bhante labheyyāma bhagavato [1]- dhammiṃ kathaṃ savanāyāti . tenahāvuso tadahuposathe āgaccheyyātha appevanāma labheyyātha bhagavato santike 2- dhammiṃ kathaṃ savanāyāti. Evaṃ bhanteti kho campeyyakā upāsakā āyasmato sārīputtassa paṭissuṇitvā @Footnote: 1 Ma. sammukhā . 2 Ma. sammukhā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page61.

Uṭṭhāyāsanā āyasmantaṃ sārīputtaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkamiṃsu. {49.1} Athakho campeyyakā upāsakā tadahuposathe yenāyasmā sārīputto tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā āyasmantaṃ sārīputtaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu . athakho āyasmā sārīputto tehi campeyyakehi upāsakehi saddhiṃ yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sārīputto bhagavantaṃ etadavoca {49.2} siyā nu kho bhante idhekaccassa tādisaṃyeva dānaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ 1- na mahānisaṃsaṃ siyā pana bhante idhekaccassa tādisaṃyeva dānaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ [2]- mahānisaṃsanti . siyā sārīputta idhekaccassa tādisaṃyeva dānaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ na mahānisaṃsaṃ siyā pana sārīputta idhekaccassa tādisaṃyeva dānaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ mahānisaṃsanti . Ko nu kho bhante hetu ko paccayo yenapi idhekaccassa 3- tādisaṃyeva dānaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ na mahānisaṃsaṃ ko nu kho bhante hetu ko paccayo yenapi idhekaccassa tādisaṃyeva dānaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ mahānisaṃsanti. {49.3} Idha sārīputta ekacco sāpekkho dānaṃ deti paṭibaddhacitto dānaṃ deti sannidhipekkho dānaṃ deti imaṃ pecca paribhuñjissāmīti dānaṃ deti so taṃ dānaṃ deti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyaṃ taṃ kiṃ maññasi sārīputta dadeyya idhekacco evarūpaṃ dānanti. Evaṃ bhante. {49.4} Tatra sārīputta yvāyaṃ sāpekkho @Footnote: 1 Ma. na mahapphalaṃ hoti. evamīdisesu ṭhānesupi . 2 Ma. hoti. evamuparipi. @3 Ma. yena midhekaccassa. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page62.

Dānaṃ deti paṭibaddhacitto dānaṃ deti sannidhipekkho dānaṃ deti imaṃ pecca paribhuñjissāmīti dānaṃ deti so taṃ dānaṃ datvā kāyassa bhedā parammaraṇā cātummahārājikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjati so taṃ kammaṃ khepetvā taṃ iddhiṃ taṃ yasaṃ taṃ ādhipateyyaṃ 1- āgāmī hoti āgantā itthattaṃ {49.5} idha pana sārīputta ekacco naheva kho sāpekkho dānaṃ deti na paṭibaddhacitto dānaṃ deti na sannidhipekkho dānaṃ deti na imaṃ pecca paribhuñjissāmīti dānaṃ deti apica kho sāhu dānanti dānaṃ deti .pe. napi sāhu dānanti dānaṃ deti apica kho dinnapubbaṃ katapubbaṃ pitupitāmahehi na arahāmi porāṇaṃ kulavaṃsaṃ hāpetunti dānaṃ deti napi dinnapubbaṃ katapubbaṃ pitupitāmahehi na arahāmi porāṇaṃ kulavaṃsaṃ hāpetunti dānaṃ deti apica kho ahaṃ pacāmi ime na pacanti na arahāmi pacanto apacantānaṃ dānaṃ adātunti dānaṃ deti napi ahaṃ pacāmi ime na pacanti na arahāmi pacanto apacantānaṃ dānaṃ adātunti dānaṃ deti apica kho yathā tesaṃ pubbakānaṃ isīnaṃ tāni mahāyaññāni ahesuṃ seyyathīdaṃ aṭṭhakassa vāmakassa vāmadevassa vessāmittassa yamadaggino aṅgīrasassa bhāradvājassa vāseṭṭhassa kassapassa bhaguno evaṃ me ayaṃ dānasaṃvibhāgo bhavissatīti dānaṃ deti napi yathā tesaṃ pubbakānaṃ isīnaṃ tāni mahāyaññāni ahesuṃ seyyathīdaṃ aṭṭhakassa vāmakassa vāmadevassa vessāmittassa yamadaggino aṅgīrasassa bhāradvājassa @Footnote: 1 Ma. ādhipaccaṃ. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page63.

Vāseṭṭhassa kassapassa bhaguno evaṃ me ayaṃ dānasaṃvibhāgo bhavissatīti dānaṃ deti apica kho imaṃ me dānaṃ dadato cittaṃ pasīdati attamanatāsomanassaṃ upajāyatīti dānaṃ deti napi imaṃ me dānaṃ dadato cittaṃ pasīdati attamanatāsomanassaṃ upajāyatīti dānaṃ deti apica kho cittālaṅkāraṃ cittaparikkhāraṃ dānaṃ deti so taṃ dānaṃ deti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyaṃ taṃ kimmaññasi sārīputta dadeyya idhekacco evarūpaṃ dānanti. Evaṃ bhante. {49.6} Tatra sārīputta yvāyaṃ naheva kho 1- sāpekkho dānaṃ deti na paṭibaddhacitto dānaṃ deti na sannidhipekkho dānaṃ deti na imaṃ pecca paribhuñjissāmīti dānaṃ deti napi sāhu dānanti dānaṃ deti napi dinnapubbaṃ katapubbaṃ pitupitāmahehi na arahāmi porāṇaṃ kulavaṃsaṃ hāpetunti dānaṃ deti napi ahaṃ pacāmi ime na pacanti na arahāmi pacanto apacantānaṃ dānaṃ adātunti dānaṃ deti napi yathā tesaṃ pubbakānaṃ isīnaṃ tāni mahāyaññāni ahesuṃ seyyathīdaṃ aṭṭhakassa vāmakassa vāmadevassa vessāmittassa yamadaggino aṅgīrasassa bhāradvājassa vāseṭṭhassa kassapassa bhaguno evaṃ me ayaṃ dānasaṃvibhāgo bhavissatīti dānaṃ deti napi imaṃ me dānaṃ dadato cittaṃ pasīdati attamanatāsomanassaṃ upajāyatīti dānaṃ deti apica kho cittālaṅkāraṃ cittaparikkhāraṃ dānaṃ deti so taṃ dānaṃ datvā kāyassa bhedā parammaraṇā brahmakāyikānaṃ devānaṃ @Footnote: 1 Ma. khosaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page64.

Sahabyataṃ upapajjati so taṃ kammaṃ khepetvā taṃ iddhiṃ taṃ yasaṃ taṃ ādhipateyyaṃ anāgāmī hoti anāgantā itthattaṃ ayaṃ kho sārīputta hetu ayaṃ paccayo yenapi idhekaccassa tādisaṃyeva dānaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ na mahānisaṃsaṃ ayaṃ pana sārīputta hetu ayaṃ paccayo yenapi idhekaccassa tādisaṃyeva dānaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ mahānisaṃsanti. [50] Ekaṃ samayaṃ bhagavā āyasmā ca sārīputto āyasmā ca mahāmoggallāno dakkhiṇāgirismiṃ cārikaṃ caranti mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ . tena kho pana samayena veḷukaṇṭakī 1- nandamātā upāsikā rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya pārāyanaṃ sarena bhāsati . tena kho pana samayena vessavaṇṇo 2- mahārājā uttarāya disāya dakkhiṇaṃ disaṃ gacchati kenacideva karaṇīyena assosi kho vessavaṇṇo mahārājā nandamātāya upāsikāya pārāyanaṃ sarena bhāsantiyā sutvā kathāpariyosānaṃ āgamayamāno aṭṭhāsi . athakho nandamātā upāsikā pārāyanaṃ sarena bhāsitvā tuṇhī ahosi. Athakho vessavaṇṇo mahārājā nandamātāya upāsikāya kathāpariyosānaṃ viditvā abbhānumodi sādhu bhagini sādhu bhaginīti . ko paneso bhadramukhāti . ahante bhagini bhātā vessavaṇṇo mahārājāti . sādhu bhadramukha tena hīyo me ayaṃ dhammapariyāyo bhaṇito idaṃ te hotu ātitheyyanti . sādhu bhagini etañceva me hotu ātitheyyaṃ sveva sārīputtamogallānappamukho @Footnote: 1 Ma. veḷukaṇḍakī. evamuparipi . 2 vessavaṇotipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page65.

Bhikkhusaṅgho akatapātarāso veḷukaṇṭakaṃ āgamissati tañca bhikkhusaṅghaṃ parivisitvā mama dakkhiṇaṃ ādiseyyāsi evañca 1- me bhavissati ātitheyyanti. {50.1} Athakho nandamātā upāsikā aññataraṃ purisaṃ 2- tassā rattiyā accayena sake nivesane paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpesi. Athakho sārīputtamoggallānappamukho bhikkhusaṅgho akatapātarāso yena veḷukaṇṭakaṃ tadavasari . athakho nandamātā upāsikā aññataraṃ purisaṃ āmantesi ehi tvaṃ ambho purisa ārāmaṃ gantvā bhikkhusaṅghassa kālaṃ ārocehi kālo bhante ayyāya nandamātāya 3- nivesane niṭṭhitaṃ bhattanti . evaṃ ayyeti kho so puriso nandamātāya upāsikāya paṭissuṇitvā ārāmaṃ gantvā bhikkhusaṅghassa kālaṃ ārocesi kālo bhante ayyāya nandamātāya 3- nivesane niṭṭhitaṃ bhattanti . athakho sārīputtamoggallānappamukho bhikkhusaṅgho pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena nandamātāya upāsikāya nivesanaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. {50.2} Athakho nandamātā upāsikā sārīputtamoggallānappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi athakho nandamātā upāsikā āyasmantaṃ sārīputtaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho nandamātaraṃ upāsikaṃ āyasmā sārīputto etadavoca ko pana te nandamāte bhikkhusaṅghassa abbhāgamanaṃ ārocesīti. Idhāhaṃ @Footnote: 1 Ma. etañceva. evamuparipi . 2 idaṃ pāṭhadvayaṃ natthi . 3 Ma. nandamātuyā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page66.

Bhante rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya pārāyanaṃ sarena bhāsitvā tuṇhī ahosiṃ athakho bhante vessavaṇṇo mahārājā mama kathāpariyosānaṃ viditvā abbhānumodi sādhu bhagini sādhu bhaginīti ko paneso bhadramukhāti ahante bhagini bhātā vessavaṇṇo mahārājāti sādhu bhadramukha tena hīyo me ayaṃ dhammapariyāyo bhaṇito idante hotu ātitheyyanti sādhu bhagini etañceva me hotu ātitheyyaṃ sveva sārīputtamoggallānappamukho bhikkhusaṅgho akatapātarāso veḷukaṇṭakaṃ āgamissati tañca bhikkhusaṅghaṃ parivisitvā mama dakkhiṇaṃ ādiseyyāsi evañca me bhavissati ātitheyyanti yadidaṃ bhante dāne puññaṃ puññamahitaṃ 1- vessavaṇṇassa mahārājassa sukhāya hotūti. {50.3} Acchariyaṃ nandamāte abbhutaṃ nandamāte yatra hi nāma vessavaṇṇena mahārājena evaṃmahiddhikena evaṃmahesakkhena devaputtena sammukhā sallapissasīti . na kho me bhante eseva acchariyo abbhuto dhammo atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo idha me bhante nando nāma ekaputtako piyo manāpo taṃ rājāno kismiñcideva kāraṇe 2- okkassa pasayha jīvitā voropesuṃ tasmiṃ kho panāhaṃ bhante dārake gahite vā gayhamāne vā vadhe vā vajjhamāne vā hate vā haññamāne vā nābhijānāmi cittassa aññathattanti. {50.4} Acchariyaṃ nandamāte abbhutaṃ nandamāte yatra hi nāma cittuppādamattampi 3- parisodhessasīti. Na kho me bhante eseva acchariyo @Footnote: 1 Sī. puññaṃ hi taṃ. Ma. puññañca puññamahīca taṃ. Yu. puññaṃ vā puññamahaṃ vā. @2 Ma. pakaraṇe . 3 Ma. cittuppādampi. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page67.

Abbhuto dhammo atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo idha me bhante sāmiko kālakato aññataraṃ yakkhayoniṃ upapanno so me teneva purimena attabhāvena uddassesi na kho panāhaṃ bhante abhijānāmi tato nidānaṃ cittassa aññathattanti. {50.5} Acchariyaṃ nandamāte abbhutaṃ nandamāte yatra hi nāma cittuppādamattampi parisodhessasīti . na kho me bhante eseva acchariyo abbhuto dhammo atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo yatohaṃ bhante sāmikassa daharasseva daharā ānītā nābhijānāmi [1]- manasāpi aticarituṃ 2- kuto pana kāyenāti . acchariyaṃ nandamāte abbhutaṃ nandamāte yatra hi nāma cittuppādamattampi parisodhessasīti. {50.6} Na kho me bhante eseva acchariyo abbhuto dhammo atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo yadāhaṃ bhante upāsikā paṭidesitā nābhijānāmi kiñci sikkhāpadaṃ sañcicca vītikkamitāti . acchariyaṃ nandamāte abbhutaṃ nandamāteti. {50.7} Na kho me bhante eseva acchariyo abbhuto dhammo atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo idhāhaṃ bhante yāvadeva ākaṅkhāmi vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ 3- pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi pītiyā ca virāgā upekkhikā ca viharāmi satā ca sampajānā @Footnote: 1 Ma. sāmikaṃ . 2 Ma. aticaritā . 3 Ma. vivekajaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page68.

Sukhañca kāyena paṭisaṃvedemi yantaṃ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārīti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmīti . Acchariyaṃ nandamāte abbhutaṃ nandamāteti. {50.8} Na kho me bhante eseva acchariyo abbhuto dhammo atthi me aññopi acchariyo abbhuto dhammo yānīmāni bhante bhagavatā desitāni pañcorambhāgiyāni saññojanāni nāhantesaṃ kiñci attani appahīnaṃ samanupassāmīti . acchariyaṃ nandamāte abbhutaṃ nandamāteti . athakho āyasmā sārīputto nandamātaraṃ upāsikaṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmīti. Mahāyaññavaggo pañcamo. Tassuddānaṃ cittaparikkhāraṃ dveaggi saññā aparā duve methunā ca saññogo dānaṃ mātāya te dasāti. Paṇṇāsako samatto. -------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page69.

Paṇṇāsakasaṅgahitā vaggā abyākatavaggo paṭhamo [51] Athakho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ko nu kho bhante hetu ko paccayo yena sutavato ariyasāvakassa vicikicchā nuppajjati abyākatavatthūsūti. {51.1} Diṭṭhinirodhā kho bhikkhu sutavato ariyasāvakassa vicikicchā nuppajjati abyākatavatthūsu . hoti tathāgato parammaraṇāti kho bhikkhu diṭṭhigatametaṃ na hoti tathāgato parammaraṇāti kho bhikkhu diṭṭhigatametaṃ hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇāti kho bhikkhu diṭṭhigatametaṃ neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti kho bhikkhu diṭṭhigatametaṃ . Assutavā bhikkhu puthujjano diṭṭhiṃ nappajānāti diṭṭhisamudayaṃ nappajānāti diṭṭhinirodhaṃ nappajānāti diṭṭhinirodhagāminiṃ paṭipadaṃ nappajānāti tassa sā diṭṭhi pavaḍḍhati so na parimuccati jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi na parimuccati dukkhasmāti vadāmi. {51.2} Sutavā ca kho bhikkhu ariyasāvako diṭṭhiṃ pajānāti diṭṭhisamudayaṃ pajānāti diṭṭhinirodhaṃ pajānāti diṭṭhinirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti tassa sā diṭṭhi nirujjhati so parimuccati jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page70.

Dukkhehi domanassehi upāyāsehi parimuccati dukkhasmāti vadāmi . Evaṃ jānaṃ kho bhikkhu sutavā ariyasāvako evaṃ passaṃ hoti tathāgato parammaraṇātipi na byākaroti na hoti tathāgato parammaraṇātipi na byākaroti hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇātipi na byākaroti neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti na byākaroti evaṃ jānaṃ kho bhikkhu sutavā ariyasāvako evaṃ passaṃ evaṃ abyākaraṇadhammo hoti abyākatavatthūsu evaṃ jānaṃ kho bhikkhu sutavā ariyasāvako evaṃ passaṃ nacchambhati na kampati na vedhati na santāsaṃ āpajjati abyākatavatthūsu. {51.3} Hoti tathāgato parammaraṇāti kho bhikkhu taṇhāgatametaṃ saññāgatametaṃ maññitametaṃ papañcitametaṃ upādānagatametaṃ vippaṭisāro eso na hoti tathāgato parammaraṇāti kho bhikkhu vippaṭisāro eso hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇāti kho bhikkhu vippaṭisāro eso neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti kho bhikkhu vippaṭisāro eso . assutavā bhikkhu puthujjano vippaṭisāraṃ nappajānāti vippaṭisārasamudayaṃ nappajānāti vippaṭisāranirodhaṃ nappajānāti vippaṭisāranirodhagāminiṃ paṭipadaṃ nappajānāti tassa so vippaṭisāro pavaḍḍhati so na parimuccati jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi na parimuccati dukkhasmāti vadāmi. {51.4} Sutavā ca kho bhikkhu ariyasāvako vippaṭisāraṃ pajānāti vippaṭisārasamudayaṃ pajānāti vippaṭisāranirodhaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page71.

Pajānāti vippaṭisāranirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti tassa so vippaṭisāro nirujjhati .pe. evaṃ jānaṃ kho bhikkhu sutavā ariyasāvako evaṃ passaṃ nacchambhati na kampati na vedhati na santāsaṃ āpajjati abyākatavatthūsu. Ayaṃ kho bhikkhu hetu ayaṃ paccayo yena sutavato ariyasāvakassa vicikicchā nuppajjati abyākatavatthūsūti. [52] Satta ca bhikkhave purisagatiyo desessāmi anupādā ca parinibbānaṃ taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katamā ca bhikkhave satta purisagatiyo idha bhikkhave bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti no cassa no ca me siyā na bhavissati na me bhavissati yadatthi yaṃ bhūtaṃ taṃ pajahāmīti upekkhaṃ paṭilabhati so bhave na rajjati sambhave na sajjati 1- atthuttari padaṃ santaṃ sammappaññāya passati tañca khvassa padaṃ na sabbena sabbaṃ sacchikataṃ hoti tassa na sabbena sabbaṃ mānānusayo pahīno hoti na sabbena sabbaṃ bhavarāgānusayo pahīno hoti na sabbena sabbaṃ avijjānusayo pahīno hoti so pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā antarāparinibbāyī hoti seyyathāpi bhikkhave divasasantatte 2- ayokapāle haññamāne pappaṭikā nibbattitvā nibbāyeyya evameva kho bhikkhave bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti no cassa no ca me siyā na bhavissati na me bhavissati yadatthi yaṃ bhūtaṃ taṃ pajahāmīti upekkhaṃ paṭilabhati so @Footnote: 1 Ma. rajjati. evamuparipi . 2 Ma. divasaṃsantatte. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page72.

Bhave na rajjati sambhave na sajjati atthuttari padaṃ santaṃ sammappaññāya passati tañca khvassa padaṃ na sabbena sabbaṃ sacchikataṃ hoti tassa na sabbena sabbaṃ mānānusayo pahīno hoti na sabbena sabbaṃ bhavarāgānusayo pahīno hoti na sabbena sabbaṃ avijjānusayo pahīno hoti so pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā antarāparinibbāyī hoti. {52.1} Idha pana bhikkhave bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti no cassa no ca me siyā na bhavissati na me bhavissati yadatthi yaṃ bhūtaṃ taṃ pajahāmīti upekkhaṃ paṭilabhati so bhave na rajjati sambhave na sajjati atthuttari padaṃ santaṃ sammappaññāya passati tañca khvassa padaṃ na sabbena sabbaṃ sacchikataṃ hoti tassa na sabbena sabbaṃ mānānusayo pahīno hoti na sabbena sabbaṃ bhavarāgānusayo pahīno hoti na sabbena sabbaṃ avijjānusayo pahīno hoti so pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā antarāparinibbāyī hoti seyyathāpi bhikkhave divasasantatte ayokapāle haññamāne pappaṭikā nibbattitvā uppatitvā nibbāyeyya evameva kho bhikkhave bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti .pe. So pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā antarāparinibbāyī hoti. {52.2} Idha pana bhikkhave bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti .pe. So pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā antarāparinibbāyī hoti seyyathāpi bhikkhave divasasantatte ayokapāle haññamāne pappaṭikā nibbattitvā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page73.

Uppatitvā anupahaccatalaṃ nibbāyeyya evameva kho bhikkhave bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti .pe. so pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā antarāparinibbāyī hoti. {52.3} Idha pana bhikkhave bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti .pe. So pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā upahaccaparinibbāyī hoti seyyathāpi bhikkhave divasasantatte ayokapāle haññamāne pappaṭikā nibbattitvā uppatitvā upahaccatalaṃ nibbāyeyya evameva kho bhikkhave bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti .pe. So pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā upahaccaparinibbāyī hoti. {52.4} Idha pana bhikkhave bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti .pe. So pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā asaṅkhāraparinibbāyī hoti seyyathāpi bhikkhave divasasantatte ayokapāle haññamāne pappaṭikā nibbattitvā uppatitvā paritte tiṇapuñje vā kaṭṭhapuñje vā nipateyya sā tattha aggimpi janeyya dhūmampi janeyya aggimpi janetvā dhūmampi janetvā tameva parittaṃ tiṇapuñjaṃ vā kaṭṭhapuñjaṃ vā pariyādiyitvā anāhārā nibbāyeyya evameva kho bhikkhave bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti .pe. So pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā asaṅkhāraparinibbāyī hoti. {52.5} Idha pana bhikkhave bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti .pe. so pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā sasaṅkhāraparinibbāyī hoti seyyathāpi bhikkhave divasasantatte ayokapāle haññamāne pappaṭikā nibbattitvā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page74.

Uppatitvā vipule tiṇapuñje vā kaṭṭhapuñje vā nipateyya sā tattha aggimpi janeyya dhūmampi janeyya aggimpi janetvā dhūmampi janetvā tameva vipulaṃ tiṇapuñjaṃ vā kaṭṭhapuñjaṃ vā pariyādiyitvā anāhārā nibbāyeyya evameva kho bhikkhave bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti .pe. so pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā sasaṅkhāraparinibbāyī hoti. {52.6} Idha pana bhikkhave bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti .pe. So pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā uddhaṃsoto hoti akaniṭṭhagāmī seyyathāpi bhikkhave divasasantatte ayokapāle haññamāne pappaṭikā nibbattitvā uppatitvā mahante tiṇapuñje vā kaṭṭhapuñje vā nipateyya sā tattha aggimpi janeyya dhūmampi janeyya aggimpi janetvā dhūmampi janetvā tiṇapuñjaṃ vā kaṭṭhapuñjaṃ vā pariyādiyitvā gacchampi daheyya dāyampi daheyya gacchampi dahitvā dāyampi dahitvā haritantaṃ vā [1]- selantaṃ vā udakantaṃ vā ramaṇīyaṃ vā bhūmibhāgaṃ āgamma anāhārā nibbāyeyya evameva kho bhikkhave bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti .pe. So pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā uddhaṃsoto hoti akaniṭṭhagāmī . imā bhikkhave satta purisagatiyo. {52.7} Kathañca 2- bhikkhave anupādā parinibbānaṃ idha bhikkhave bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti no cassa no ca me siyā na bhavissati na me bhavissati yadatthi yaṃ bhūtaṃ taṃ pajahāmīti upekkhaṃ paṭilabhati so bhave na rajjati sambhave na sajjati @Footnote: 1 Ma. pathanataṃ vā . 2 Ma. katamañca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page75.

Atthuttari padaṃ santaṃ sammappaññāya passati tañca khvassa padaṃ sabbena sabbaṃ sacchikataṃ hoti tassa sabbena sabbaṃ mānānusayo pahīno hoti sabbena sabbaṃ bhavarāgānusayo pahīno hoti sabbena sabbaṃ avijjānusayo pahīno hoti so āsavānaṃ khayā .pe. sacchikatvā upasampajja viharati idaṃ vuccati bhikkhave anupādā parinibbānaṃ . Imā kho bhikkhave satta purisagatiyo anupādā ca parinibbānanti. [53] Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate. Athakho dve devatā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ gijjhakūṭaṃ obhāsetvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu ekamantaṃ ṭhitā kho ekā devatā bhagavantaṃ etadavoca etā bhante bhikkhuniyo vimuttāti aparā devatā bhagavantaṃ etadavoca etā [1]- bhante anupādisesā suvimuttāti idamavocuṃ tā devatā samanuñño satthā ahosi athakho tā devatā samanuñño satthāti bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyiṃsu. {53.1} Athakho bhagavā tassā rattiyā accayena bhikkhū āmantesi imaṃ bhikkhave rattiṃ dve devatā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ gijjhakūṭaṃ obhāsetvā yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu ekamantaṃ ṭhitā kho bhikkhave ekā devatā maṃ etadavoca etā bhante bhikkhuniyo vimuttāti aparā devatā maṃ @Footnote: 1 Ma. bhikkhuniyo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page76.

Etadavoca etā bhante [1]- anupādisesā suvimuttāti idamavocuṃ bhikkhave tā devatā idaṃ vatvā maṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyiṃsūti. {53.2} Tena kho pana samayena āyasmā mahāmoggallāno bhagavato avidūre nisinno hoti athakho āyasmato mahāmoggallānassa etadahosi katamesānaṃ kho devānaṃ evaṃ ñāṇaṃ hoti saupādisese vā saupādisesoti anupādisese vā anupādisesoti . tena kho pana samayena tisso nāma bhikkhu adhunā kālakato aññataraṃ brahmalokaṃ upapanno hoti tatrāpi naṃ evaṃ jānanti tisso brahmā mahiddhiko mahānubhāvoti. {53.3} Athakho āyasmā mahāmoggallāno seyyathāpi nāma balavā puriso sammiñjitaṃ 2- vā bāhaṃ pasāreyya pasāritaṃ vā bāhaṃ sammiñjeyya 3- evameva gijjhakūṭe pabbate antarahito tasmiṃ brahmaloke pāturahosi . addasā kho tisso brahmā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ dūratova āgacchantaṃ disvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ etadavoca ehi kho mārisa moggallāna svāgataṃ mārisa moggallāna cirassaṃ kho mārisa moggallāna imaṃ pariyāyamakāsi yadidaṃ idhāgamanāya nisīda mārisa moggallāna idamāsanaṃ paññattanti . nisīdi kho āyasmā mahāmoggallāno paññatte āsane . tissopi kho brahmā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinnaṃ kho tissaṃ brahmānaṃ āyasmā mahāmoggallāno etadavoca katamesānaṃ kho @Footnote: 1 Ma. bhikkhuniyo . 2 Ma. samiñjitaṃ. evamuparipi . 3 Ma. samiñjeyya. @evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page77.

Tissa devānaṃ evaṃ ñāṇaṃ hoti saupādisese vā saupādisesoti anupādisese vā anupādisesoti . brahmakāyikānaṃ kho mārisa moggallāna devānaṃ evaṃ ñāṇaṃ hoti saupādisese vā saupādisesoti anupādisese vā anupādisesoti. {53.4} Sabbesaññeva kho tissa brahmakāyikānaṃ devānaṃ evaṃ ñāṇaṃ hoti saupādisese vā saupādisesoti anupādisese vā anupādisesoti . na kho mārisa moggallāna sabbesaṃ brahmakāyikānaṃ devānaṃ evaṃ ñāṇaṃ hoti saupādisese vā saupādisesoti anupādisese vā anupādisesoti {53.5} ye kho te mārisa moggallāna brahmakāyikā devā brahmena āyunā santuṭṭhā brahmena vaṇṇena brahmena sukhena brahmena yasena brahmena ādhipateyyena santuṭṭhā tassa ca uttariṃ 1- nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānanti tesaṃ na evaṃ ñāṇaṃ hoti saupādisese vā saupādisesoti anupādisese vā anupādisesoti ye ca kho te mārisa moggallāna brahmakāyikā devā brahmena āyunā asantuṭṭhā brahmena vaṇṇena brahmena sukhena brahmena yasena brahmena ādhipateyyena asantuṭṭhā tassa ca uttariṃ 1- nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānanti tesaṃ evaṃ ñāṇaṃ hoti saupādisese vā saupādisesoti anupādisese vā anupādisesoti idha mārisa moggallāna bhikkhu ubhatobhāgavimutto hoti tamenaṃ te devā evaṃ jānanti ayaṃ kho āyasmā ubhatobhāgavimutto yāvassa kāyo ṭhassati tāva naṃ dakkhanti devamanussā kāyassa bhedā na naṃ @Footnote: 1 Ma. te ca uttari.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page78.

Dakkhanti devamanussāti evampi kho mārisa moggallāna tesaṃ devānaṃ ñāṇaṃ hoti [1]- anupādisese vā anupādisesoti {53.6} idha pana mārisa moggallāna bhikkhu paññāvimutto hoti tamenaṃ te devā evaṃ jānanti ayaṃ kho āyasmā paññāvimutto yāvassa kāyo ṭhassati tāva naṃ dakkhanti devamanussā kāyassa bhedā na naṃ dakkhanti devamanussāti evampi kho mārisa moggallāna tesaṃ devānaṃ ñāṇaṃ hoti [1]- anupādisese vā anupādisesoti {53.7} idha pana mārisa moggallāna bhikkhu kāyasakkhi hoti tamenaṃ te 2- devā evaṃ jānanti ayaṃ kho āyasmā kāyasakkhi appevanāma ayamāyasmā anulomikāni senāsanāni paṭisevamāno kalyāṇamitte bhajamāno indriyāni samannānayamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyāti evampi kho mārisa moggallāna tesaṃ devānaṃ ñāṇaṃ hoti saupādisese vā saupādisesoti [3]- {53.8} idha pana mārisa moggallāna bhikkhu diṭṭhippatto hoti .pe. saddhāvimutto hoti dhammānusārī hoti tamenaṃ te devā evaṃ jānanti ayaṃ kho āyasmā dhammānusārī appevanāma ayamāyasmā anulomikāni senāsanāni paṭisevamāno kalyāṇamitte bhajamāno indriyāni samannānayamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ @Footnote: 1 Ma. saupādisese vā saupādisesoti . 2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi. @3 Ma. anupādisese vā anupādisesoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page79.

Diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyāti evampi kho mārisa moggallāna tesaṃ devānaṃ ñāṇaṃ hoti saupādisese vā saupādisesoti [1]-. {53.9} Atha kho āyasmā mahāmoggallāno tissassa brahmuno bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā seyyathāpi nāma balavā puriso sammiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya pasāritaṃ vā bāhaṃ sammiñjeyya evameva brahmaloke antarahito gijjhakūṭe pabbate pāturahosi athakho āyasmā mahāmoggallāno yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā mahāmoggallāno yāvattako ahosi tissena brahmunā saddhiṃ kathāsallāpo taṃ sabbaṃ bhagavato ārocesi. {53.10} Na hi pana te moggallāna tisso brahmā sattamaṃ animittavihāriṃ puggalaṃ desesīti 2-. Etassa bhagavā kālo etassa sugata kālo yaṃ bhagavā sattamaṃ animittavihāriṃ puggalaṃ deseyya bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantīti . tenahi moggallāna suṇāhi sādhukaṃ manasikarohi bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho āyasmā mahāmoggallāno bhagavato paccassosi . bhagavā etadavoca idha moggallāna bhikkhu sabbanimittānaṃ amanasikārā animittaṃ cetosamādhiṃ upasampajja viharati tamenaṃ te devā evaṃ jānanti ayaṃ kho āyasmā sabbanimittānaṃ amanasikārā animittaṃ cetosamādhiṃ upasampajja viharati appevanāma ayamāyasmā anulomikāni senāsanāni paṭisevamāno kalyāṇamitte @Footnote: 1 Ma. anupādisese vā anupādisesoti . 2 Ma. deseti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page80.

Bhajamāno indriyāni samannānayamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyāti evaṃ kho moggallāna tesaṃ devānaṃ ñāṇaṃ hoti saupādisese vā saupādisesoti [1]-. [54] Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Athakho sīho senāpati yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho sīho senāpati bhagavantaṃ etadavoca sakkā nu kho bhante sandiṭṭhikaṃ dānaphalaṃ paññāpetunti. {54.1} Tenahi sīha taññevettha paṭipucchissāmi yathā te khameyya tathā naṃ byākareyyāsi taṃ kiṃ maññasi sīha idhassa dve purisā eko puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako eko puriso saddho dānapati anuppadānarato taṃ kiṃ maññasi sīha kaṃ nu kho arahanto paṭhamaṃ anukampantā anukampeyyuṃ yo vā so puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako yo vā so puriso saddho dānapati anuppadānaratoti. Yo so bhante puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako kintaṃ arahanto paṭhamaṃ anukampantā anukampissanti yo ca kho so bhante puriso saddho dānapati anuppadānarato taññeva arahanto paṭhamaṃ anukampantā anukampeyyuṃ. Taṃ kiṃ maññasi sīha kaṃ nu @Footnote: 1 Ma. anupādisese vā anupādisesoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page81.

Kho arahanto paṭhamaṃ upasaṅkamantā upasaṅkameyyuṃ yo vā so puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako yo vā so puriso saddho dānapati anuppadānaratoti . yo so bhante puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako kintaṃ arahanto paṭhamaṃ upasaṅkamantā upasaṅkamissanti yo ca kho so bhante puriso saddho dānapati anuppadānarato taññeva arahanto paṭhamaṃ upasaṅkamantā upasaṅkameyyuṃ. {54.2} Taṃ kiṃ maññasi sīha kassa nu kho arahanto paṭhamaṃ paṭiggaṇhantā paṭiggaṇheyyuṃ yo vā so puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako yo vā so puriso saddho dānapati anuppadānaratoti. Yo so bhante puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako kiṃ 1- tassa arahanto paṭhamaṃ paṭiggaṇhantā paṭiggaṇhissanti yo ca kho so bhante puriso saddho dānapati anuppadānarato taññeva arahanto paṭhamaṃ paṭiggaṇhantā paṭiggaṇheyyuṃ. {54.3} Taṃ kiṃ maññasi sīha kassa nu kho arahanto paṭhamaṃ dhammaṃ desento deseyyuṃ yo vā so puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako yo vā so puriso saddho dānapati anuppadānaratoti. Yo so bhante puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako kiṃ tassa arahanto paṭhamaṃ dhammaṃ desentā desessanti yo ca kho so bhante puriso saddho dānapati anuppadānarato tasseva arahanto paṭhamaṃ dhammaṃ desentā @Footnote: 1 Ma. kintaṃ tassa. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page82.

Deseyyuṃ. {54.4} Taṃ kiṃ maññasi sīha kassa nu kho kalyāṇo kittisaddo abbhuggaccheyya yo vā so puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako yo vā so puriso saddho dānapati anuppadānaratoti. Yo so bhante puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako kiṃ tassa kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchissati yo ca kho so bhante puriso saddho dānapati anuppadānarato tasseva kalyāṇo kittisaddo abbhuggaccheyya. {54.5} Taṃ kiṃ maññasi sīha ko nu kho yaññadeva parisaṃ upasaṅkameyya yadi khattiyaparisaṃ yadi brāhmaṇaparisaṃ yadi gahapatiparisaṃ yadi samaṇaparisaṃ visārado upasaṅkameyya amaṅkubhūto yo vā so puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako yo vā so puriso saddho dānapati anuppadānaratoti. Yo so bhante puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako kiṃ so yaññadeva parisaṃ upasaṅkamissati yadi khattiyaparisaṃ yadi brāhmaṇaparisaṃ yadi gahapatiparisaṃ yadi samaṇaparisaṃ visārado upasaṅkamissati amaṅkubhūto yo ca kho so bhante puriso saddho dānapati anuppadānarato so yaññadeva parisaṃ upasaṅkameyya yadi khattiyaparisaṃ yadi brāhmaṇaparisaṃ yadi gahapatiparisaṃ yadi samaṇaparisaṃ visārado upasaṅkameyya amaṅkubhūto. {54.6} Taṃ kiṃ maññasi sīha ko nu kho kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya yo vā so puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako yo vā so puriso saddho dānapati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page83.

Anuppadānaratoti . yo so bhante puriso assaddho maccharī kadariyo paribhāsako kiṃ so kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissati yo ca kho so bhante puriso saddho dānapati anuppadānarato so kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya {54.7} yānīmāni bhante bhagavatā cha 1- sandiṭṭhikāni dānaphalāni akkhātāni nāhaṃ ettha bhagavato saddhāya gacchāmi ahaṃpi etāni jānāmi ahaṃ bhante dāyako dānapati maṃ arahanto paṭhamaṃ anukampantā anukampanti ahaṃ bhante dāyako dānapati maṃ arahanto paṭhamaṃ upasaṅkamantā upasaṅkamanti ahaṃ bhante dāyako dānapati mayhaṃ arahanto paṭhamaṃ paṭiggaṇhantā paṭiggaṇhanti ahaṃ bhante dāyako dānapati mayhaṃ arahanto paṭhamaṃ dhammaṃ desentā desenti ahaṃ bhante dāyako dānapati mayhaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato sīho senāpati dāyako kārako saṅghupaṭṭhākoti ahaṃ bhante dāyako dānapati yaññadeva parisaṃ upasaṅkamāmi yadi khattiyaparisaṃ yadi brāhmaṇaparisaṃ yadi gahapatiparisaṃ yadi samaṇaparisaṃ visārado upasaṅkamāmi amaṅkubhūto yānīmāni bhante bhagavatā cha 1- sandiṭṭhikāni dānaphalāni akkhātāni nāhaṃ ettha bhagavato saddhāya gacchāmi ahaṃpi etāni jānāmi yañca kho maṃ bhagavā evamāha dāyako sīha dānapati kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjatīti etāhaṃ na jānāmi ettha ca panāhaṃ bhagavato saddhāya gacchāmīti . evametaṃ @Footnote: 1 Ma. chasaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page84.

Sīha evametaṃ sīha dāyako sīha dānapati kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjatīti. [55] Cattārīmāni bhikkhave tathāgatassa arakkheyyāni tīhi ca anupavajjo . katamāni cattāri tathāgatassa arakkheyyāni parisuddhakāyasamācāro bhikkhave tathāgato natthi tathāgatassa kāyaduccaritaṃ yaṃ tathāgato rakkheyya mā me idaṃ paro aññāsīti parisuddhavacīsamācāro bhikkhave tathāgato natthi tathāgatassa vacīduccaritaṃ yaṃ tathāgato rakkheyya mā me idaṃ paro aññāsīti parisuddhamanosamācāro bhikkhave tathāgato natthi tathāgatassa manoduccaritaṃ yaṃ tathāgato rakkheyya mā me idaṃ paro aññāsīti parisuddhājīvo bhikkhave tathāgato natthi tathāgatassa micchāājīvo yaṃ tathāgato rakkheyya mā me idaṃ paro aññāsīti imāni cattāri tathāgatassa arakkheyyāni. {55.1} Katamehi tīhi anupavajjo svākkhātadhammo bhikkhave tathāgato tatra vata maṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā devo vā māro vā brahmā vā koci vā lokasmiṃ sahadhammena paṭicodessati itipi tvaṃ *- na svākkhātadhammoti nimittametaṃ bhikkhave na samanupassāmi etaṃpahaṃ 1- bhikkhave nimittaṃ asamanupassanto khemappatto abhayappatto vesārajjappatto viharāmi {55.2} supaññattā kho pana me bhikkhave sāvakānaṃ nibbānagāminī paṭipadā yathā paṭipannā mama sāvakā āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva @Footnote: 1 Ma. etamahaṃ. evamuparipi. @* mīkār—kṛ´์ khagœ tavaṃ peḌna tvaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page85.

Dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti tatra vata maṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā devo vā māro vā brahmā vā koci vā lokasmiṃ sahadhammena paṭicodessati itipi te na supaññattā sāvakānaṃ nibbānagāminī paṭipadā yathā paṭipannā tava sāvakā āsavānaṃ khayā .pe. sacchikatvā upasampajja viharantīti nimittametaṃ bhikkhave na samanupassāmi etaṃpahaṃ bhikkhave nimittaṃ asamanupassanto khemappatto abhayappatto vesārajjappatto viharāmi {55.3} anekasatā kho pana me bhikkhave sāvakaparisā āsavānaṃ khayā .pe. sacchikatvā upasampajja viharanti tatra vata maṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā devo vā māro vā brahmā vā koci vā lokasmiṃ sahadhammena paṭicodessati itipi te na anekasatā sāvakaparisā āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantīti nimittametaṃ bhikkhave na samanupassati etaṃpahaṃ bhikkhave nimittaṃ asamanupassanto khemappatto abhayappatto vesārajjappatto viharāmi imehi tīhi anupavajjo imāni kho bhikkhave cattāri tathāgatassa arakkheyyāni imehi ca tīhi anupavajjoti. [56] Ekaṃ samayaṃ bhagavā kimilāyaṃ 1- viharati veḷuvane 2-. Athakho āyasmā kimilo 3- yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ @Footnote: 1 Yu. kimbilāyaṃ . 2 Ma. niculavane . 3 Yu. kimbilo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page86.

Abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā kimilo bhagavantaṃ etadavoca ko nu kho bhante hetu ko paccayo yena tathāgate parinibbute saddhammo na ciraṭṭhitiko hotīti. {56.1} Idha kimila tathāgate parinibbute bhikkhū bhikkhuniyo upāsakā upāsikāyo satthari agāravā viharanti appatissā dhamme agāravā viharanti appatissā saṅghe agāravā viharanti appatissā sikkhāya agāravā viharanti appatissā samādhismiṃ agāravā viharanti appatissā appamāde agāravā viharanti appatissā paṭisanthāre agāravā viharanti appatissā ayaṃ kho kimila hetu ayaṃ paccayo yena tathāgate parinibbute saddhammo na ciraṭṭhitiko hotīti. {56.2} Ko pana bhante hetu ko paccayo yena tathāgate parinibbute saddhammo ciraṭṭhitiko hotīti . idha kimila tathāgate parinibbute bhikkhū bhikkhuniyo upāsakā upāsikāyo satthari sagāravā viharanti sappatissā dhamme sagāravā viharanti sappatissā saṅghe sagāravā viharanti sappatissā sikkhāya sagāravā viharanti sappatissā samādhismiṃ sagāravā viharanti sappatissā appamāde sagāravā viharanti sappatissā paṭisanthāre sagāravā viharanti sappatissā ayaṃ kho kimila hetu ayaṃ paccayo yena tathāgate parinibbute saddhammo ciraṭṭhitiko hotīti. [57] Sattahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu nacirasseva āsavānaṃ khayā .pe. sacchikatvā upasampajja vihareyya . katamehi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page87.

Sattahi idha bhikkhave bhikkhu saddho hoti sīlavā hoti bahussuto hoti paṭisallīno hoti āraddhaviriyo hoti satimā hoti paññavā hoti imehi kho bhikkhave sattahi dhammehi samannāgato bhikkhu nacirasseva āsavānaṃ khayā .pe. Sacchikatvā upasampajja vihareyyāti. [58] Ekaṃ samayaṃ bhagavā bhaggesu viharati suṃsumāragire bhesakalāvane migadāye . tena kho pana samayena āyasmā mahāmoggallāno magadhesu kallavālamuttagāme capalāyamāno nisinno hoti . addasā kho bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ magadhesu kallavālamuttagāme capalāyamānaṃ nisinnaṃ disvā seyyathāpi nāma balavā puriso sammiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya pasāritaṃ vā bāhaṃ sammiñjeyya evameva bhaggesu suṃsumāragire bhesakalāvane migadāye antarahito magadhesu kallavālamuttagāme āyasmato mahāmoggallānassa pamukhe pāturahosi nisīdi bhagavā paññatte āsane nisajja kho bhagavā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ etadavoca {58.1} capalāyasi no tvaṃ moggallāna capalāyasi no tvaṃ moggallānāti . evaṃ bhante . tasmātiha moggallāna yathāsaññissa te viharato taṃ middhaṃ okkamati taṃ saññaṃ manasikareyyāsi 1- taṃ saññaṃ bahulaṃ kareyyāsi 2- ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yante evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha {58.2} no ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha tato tvaṃ moggallāna yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ cetasā anuvitakkeyyāsi anuvicāreyyāsi @Footnote: 1 Ma. mā manasākāsi. evamuparipi . 2 Ma. mā bahulamakāsi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page88.

Manasānupekkheyyāsi ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yante evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha {58.3} no ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha tato tvaṃ moggallāna yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena sajjhāyaṃ kareyyāsi ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yante evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha {58.4} no ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha tato tvaṃ moggallāna ubho kaṇṇasotāni āvijeyyāsi 1- pāṇinā gattāni anumajjeyyāsi ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yante evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha {58.5} no ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha tato tvaṃ moggallāna uṭṭhāyāsanā udakena akkhīni anumajjitvā disā anuvilokeyyāsi nakkhattāni tārakarūpāni ullokeyyāsi ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yante evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha {58.6} no ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha tato tvaṃ moggallāna ālokasaññaṃ manasikareyyāsi divāsaññaṃ adhiṭṭhaheyyāsi yathā divā tathā rattiṃ yathā rattiṃ tathā divā iti vivaṭena 2- cetasā apariyonaddhena sappabhāsaṃ cittaṃ bhāveyyāsi ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yante evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha {58.7} no ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha tato tvaṃ moggallāna pacchāpuresaññī caṅkamaṃ adhiṭṭhaheyyāsi antogatehi indriyehi abahigatena mānasena ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yante evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha {58.8} no ce te evaṃ viharato taṃ middhaṃ pahīyetha tato tvaṃ moggallāna @Footnote: 1 Ma. āviñcheyyāsi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page89.

Dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeyyāsi pādena 1- pādaṃ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasikaritvā paṭibuddheneva 2- te moggallāna khippaññeva paccuṭṭhātabbaṃ na seyyasukhaṃ na passasukhaṃ na middhasukhaṃ anuyutto viharissāmīti evañhi te moggallāna sikkhitabbaṃ. {58.9} Tasmātiha moggallāna evaṃ sikkhitabbaṃ na uccāsoṇḍaṃ paggahetvā kulāni upasaṅkamissāmīti evañhi te moggallāna sikkhitabbaṃ sace moggallāna bhikkhu uccāsoṇḍaṃ paggahetvā kulāni upasaṅkamati santi hi moggallāna kulesu kiccakaraṇīyāni yena manussā āgataṃ bhikkhuṃ na manasikaronti tatra bhikkhussa evaṃ hoti ko su nāma dāni maṃ imasmiṃ kule paribhindi virattarūpādānīme mayi manussāti itissa alābhena maṅkubhāvo maṅkubhūtassa uddhaccaṃ uddhatassa asaṃvaro asaṃvutassa ārā cittaṃ samādhimhā {58.10} tasmātiha moggallāna evaṃ sikkhitabbaṃ na viggāhikakathaṃ kathessāmīti evañhi te moggallāna sikkhitabbaṃ viggāhikāya moggallāna kathāya sati kathābāhullaṃ pāṭikaṅkhaṃ kathābāhulle sati uddhaccaṃ uddhatassa asaṃvaro asaṃvutassa ārā cittaṃ samādhimhā nāhaṃ moggallāna sabbeheva saṃsaggaṃ vaṇṇayāmi na panāhaṃ moggallāna sabbeheva saṃsaggaṃ na vaṇṇayāmi sagahaṭṭhapabbajitehi kho ahaṃ moggallāna saṃsaggaṃ na vaṇṇayāmi yāni ca kho tāni senāsanāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhaseyyakāni 3- paṭisallānasāruppāni @Footnote: 1 Ma. pāde. evamuparipi . 2 Ma. paṭibuddhena ca . 3 Ma. manussarāhasseyyakāni. @evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page90.

Tathārūpehi senāsanehi saṃsaggaṃ vaṇṇayāmīti. {58.11} Evaṃ vutte āyasmā mahāmoggallāno bhagavantaṃ etadavoca kittāvatā nu kho bhante bhikkhu saṅkhittena taṇhāsaṅkhayavimutto hoti accantaniṭṭho accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussānanti. {58.12} Idha moggallāna bhikkhuno sutaṃ hoti sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyāti evañcetaṃ moggallāna bhikkhuno sutaṃ hoti sabbe dhammā nālaṃ abhinivesāyāti so sabbaṃ dhammaṃ abhijānāti sabbaṃ dhammaṃ abhiññāya sabbaṃ dhammaṃ parijānāti sabbaṃ dhammaṃ pariññāya yaṅkiñci vedanaṃ vediyati sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā so tāsu vedanāsu aniccānupassī viharati virāgānupassī viharati nirodhānupassī viharati paṭinissaggānupassī viharati so tāsu vedanāsu aniccānupassī viharanto virāgānupassī viharanto nirodhānupassī viharanto paṭinissaggānupassī viharanto na ca 1- kiñci loke upādiyati anupādiyaṃ na paritassati aparitassaṃ paccattaññeva parinibbāyati khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānāti ettāvatā kho moggallāna bhikkhu saṅkhittena taṇhāsaṅkhayavimutto hoti accantaniṭṭho accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussānanti. [59] Mā bhikkhave puññānaṃ bhāyittha sukhassetaṃ bhikkhave adhivacanaṃ yadidaṃ puññānanti 2- abhijānāmi kho panāhaṃ bhikkhave dīgharattaṃ [3]- iṭṭhaṃ kantaṃ manāpaṃ vipākaṃ paccanubhūtaṃ satta vassāni mettacittaṃ @Footnote: 1 Ma. casaddo natthi . 2 Sī. puññanti . 3 Ma. katānaṃ puññānaṃ dīgharattaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page91.

Bhāvesiṃ satta vassāni mettacittaṃ bhāvetvā satta saṃvaṭṭavivaṭṭakappe na yimaṃ lokaṃ punāgamāsiṃ saṃvaṭṭamāne sudāhaṃ bhikkhave loke ābhassarūpago homi vivaṭṭamāne loke suññaṃ brahmavimānaṃ upapajjāmi {59.1} tatra sudaṃ bhikkhave brahmā homi mahābrahmā abhibhū anabhibhūto aññadatthudaso vasavattī chattiṃsakkhattuṃ kho panāhaṃ bhikkhave sakko ahosiṃ devānamindo anekasatakkhattuṃ rājā ahosiṃ cakkavattī dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato tassa mayhaṃ bhikkhave imāni satta ratanāni ahesuṃ seyyathīdaṃ cakkaratanaṃ hatthiratanaṃ assaratanaṃ maṇiratanaṃ itthīratanaṃ gahapatiratanaṃ parināyakaratanameva sattamaṃ parosahassaṃ kho pana me bhikkhave puttā ahesuṃ sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā so imaṃ paṭhaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena abhivijiya ajjhāvasinti. Passa puññānaṃ vipākaṃ kusalānaṃ sukhesinaṃ mettacittaṃ vibhāvetvā satta vassāni bhikkhavo satta saṃvaṭṭavivaṭṭakappe na yimaṃ lokaṃ punāgamiṃ saṃvaṭṭamāne lokamhi homi ābhassarūpago vivaṭṭamāne lokamhi suññabrahmūpago ahuṃ sattakkhattuṃ mahābrahmā vasavattī tadā ahuṃ chattiṃsakkhattuṃ devindo devarajjamakārayiṃ cakkavattī ahuṃ rājā jambūsaṇḍassa issaro.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page92.

Muddhābhisitto 1- khattiyo manussādhipatī ahuṃ adaṇḍena asatthena vijeyya paṭhaviṃ imaṃ asāhasena dhammena samena manusāsi taṃ dhammena rajjaṃ kāretvā asmiṃ paṭhavimaṇḍale mahaddhane mahābhoge aḍḍhe ajāyisaṃ 2- kule sabbakāmehi sampanne ratanehi ca sattahi buddhā saṅgāhakā loke tehi etaṃ sudesitaṃ esa hetu mahantassa puthabyo yena vuccati 3- pahutavittūpakaraṇo rājā homi patāpavā iddhimā yasavā homi jambūsaṇḍassa issaro. Ko sutvā nappasīdeyya api kaṇhābhijātiyo tasmā hi attakāmena mahattamabhikaṅkhatā saddhammo garukātabbo saraṃ buddhānasāsananti. [60] Athakho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena anāthapiṇḍikassa gahapatissa nivesanaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi . tena kho pana samayena anāthapiṇḍikassa gahapatissa nivesane manussā uccāsaddā mahāsaddā honti . Athakho anāthapiṇḍiko gahapati yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ @Footnote: 1 Sī. muddhāvasitto . 2 Ma. ajāyihaṃ . 3 Ma. pathabyo me na vipajjati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page93.

Nisinnaṃ kho anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ bhagavā etadavoca kiṃ nu te gahapati nivesane manussā uccāsaddā mahāsaddā kevaṭṭo 1- maññe macche vilopetīti 2- . ayaṃ bhante sujātā gharasuṇhā aḍḍhā kulā ānītā sā neva sassuṃ ādiyati na sassuraṃ ādiyati na sāmikaṃ ādiyati bhagavantampi na sakkaroti na garukaroti na māneti na pūjetīti. Athakho bhagavā sujātaṃ gharasuṇhaṃ āmantesi ehi sujāteti . evaṃ bhanteti kho sujātā gharasuṇhā bhagavato paṭissuṇitvā yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. {60.1} Ekamantaṃ nisinnaṃ kho sujātaṃ gharasuṇhaṃ bhagavā etadavoca satta kho imā sujāte purisassa bhariyā katamā satta vadhasamā corasamā 3- ayyasamā mātusamā 4- bhaginisamā sakhīsamā dāsīsamā imā kho sujāte satta purisassa bhariyā tāsaṃ tvaṃ katamāti . nāhaṃ bhante imassa bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ ājānāmi sādhu me bhante bhagavā tathā dhammaṃ desetu yathāhaṃ imassa bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa vitthārena atthaṃ ājāneyyanti . tenahi sujāte suṇāhi sādhukaṃ manasikarohi bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho sujātā gharasuṇhā bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca paduṭṭhacittā ahitānukampinī aññesu rattā atimaññate patiṃ dhanena kītassa vadhāya ussukā @Footnote: 1 kevaṭṭā . 2 Ma. macchavilopeti . 3 vadhakasamā corīsamā . 4 Ma. mātāsamā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page94.

Yā evarūpā purisassa bhariyā vadhakā 1- ca bhariyāti ca sā pavuccati. Yaṃ itthiyā vindati sāmiko dhanaṃ sippaṃ vaṇijjañca kasimadhiṭṭhahi 2- appampi tasmā 3- apahātumicchati yā evarūpā purisassa bhariyā corā 4- ca bhariyāti ca sā pavuccati. Akammakāmā alasā mahagghasā pharusā ca caṇḍī ca 5- duruttavādinī uṭṭhāyakānaṃ abhibhuyya vattati yā evarūpā purisassa bhariyā ayyā ca bhariyāti ca sā pavuccati. Yā sabbadā hoti hitānukampinī mātāva puttaṃ anurakkhate patiṃ tato dhanaṃ sambhatamassa rakkhati yā evarūpā purisassa bhariyā mātā ca bhariyāti ca sā pavuccati. Yathāpi jeṭṭhā bhaginī kaniṭṭhā 6- sagāravā hoti sakamhi sāmike hirīmanā bhattuvasānuvattinī @Footnote: 1 Ma. vadhā. 2 Ma. kasiṃ adhiṭṭhahaṃ. 3 Ma. tassa. 4 Ma. corī. 5 Ma. casaddo natthi. @6 Ma. kaniṭṭhakā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page95.

Yā evarūpā purisassa bhariyā bhaginī ca bhariyāti ca sā pavuccati. Yācīdha disvāna patiṃ pamodati sakhī sakhāraṃva cirassamāgataṃ koleyyakā sīlavatī patibbatā yā evarūpā purisassa bhariyā sakhī ca bhariyāti ca sā pavuccati. Akkuddhasantā vadhadaṇḍatajjitā aruddhacittā patino titikkhati akkodhanā bhattuvasānuvattinī yā evarūpā purisassa bhariyā dāsī ca bhariyāti ca sā pavuccati. Yācīdha bhariyā vadhakāti vuccati corī ca ayyāti ca sā pavuccati dussīlarūpā pharusā anādarā kāyassa bhedā nirayaṃ vajanti tā. Yācīdha mātā bhaginī sakhī 1- ca dāsī ca bhariyāti ca sā pavuccati sīle ṭhitattā cirarattasaṃvutā kāyassa bhedā sugatiṃ vajanti tāti. @Footnote: 1 Ma. sakhīti ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page96.

Imāni kho sujāte satta purisassa bhariyā tāsaṃ tvaṃ katamāti. Ajjatagge maṃ bhante bhagavā dāsīsamaṃ sāmikassa bhariyaṃ dhāretūti. [61] Sattime bhikkhave dhammā sapattakantā sapattakāraṇā kodhanaṃ āgacchanti itthiṃ vā purisaṃ vā . katame satta idha bhikkhave sapatto sapattassa evaṃ icchati aho vatāyaṃ dubbaṇṇo assāti taṃ kissa hetu na bhikkhave sapatto sapattassa vaṇṇavatāya nandati kodhanoyaṃ bhikkhave purisapuggalo kodhābhibhūto kodhapareto kiñcāpi so hoti sunhāto suvilitto kappitakesamassu odātavatthavāsano athakho so dubbaṇṇo ca hoti kodhābhibhūto ayaṃ bhikkhave paṭhamo dhammo sapattakanto sapattakāraṇo 1- kodhanaṃ āgacchati itthiṃ vā purisaṃ vā. {61.1} Puna caparaṃ bhikkhave sapatto sapattassa evaṃ icchati aho vatāyaṃ dukkhaṃ sayeyyāti taṃ kissa hetu na bhikkhave sapatto sapattassa sukhaseyyāya nandati kodhanoyaṃ bhikkhave purisapuggalo kodhābhibhūto kodhapareto kiñcāpi so pallaṅke seti gonakatthate paṭikatthate paṭalikatthate kadalimigapavarapaccattharaṇe sauttaracchade ubhatolohitakūpadhāne athakho so dukkhaññeva seti kodhābhibhūto ayaṃ bhikkhave dutiyo dhammo sapattakanto sapattakāraṇo kodhanaṃ āgacchati itthiṃ vā purisaṃ vā. {61.2} Puna caparaṃ bhikkhave sapatto sapattassa evaṃ icchati aho vatāyaṃ na pacurattho assāti taṃ kissa hetu na bhikkhave sapatto sapattassa pacuratthatāya nandati @Footnote: 1 Ma. sapattakaraṇo. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page97.

Kodhanoyaṃ bhikkhave purisapuggalo kodhābhibhūto kodhapareto anatthaṃpi gahetvā attho me gahitoti maññati atthaṃpi gahetvā anattho me gahitoti maññati tassime dhammā aññamaññavipaccanīkā gahitā dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya saṃvattanti kodhābhibhūtassa ayaṃ bhikkhave tatiyo dhammo sapattakanto sapattakāraṇo kodhanaṃ āgacchati itthiṃ vā purisaṃ vā. {61.3} Puna caparaṃ bhikkhave sapatto sapattassa evaṃ icchati aho vatāyaṃ na bhogavā assāti taṃ kissa hetu na bhikkhave sapatto sapattassa bhogavatāya nandati kodhanassa bhikkhave purisapuggalassa kodhābhibhūtassa kodhaparetassa yepissa te honti bhogā uṭṭhānaviriyādhigatā bāhābalaparicitā sedāvakkhittā dhammikā dhammaladdhā tepi rājāno rājakosaṃ pavesenti kodhābhibhūtassa ayaṃ bhikkhave catuttho dhammo sapattakanto sapattakāraṇo kodhanaṃ āgacchati itthiṃ vā purisaṃ vā. {61.4} Puna caparaṃ bhikkhave sapatto sapattassa evaṃ icchati aho vatāyaṃ na yasavā assāti taṃ kissa hetu na bhikkhave sapatto sapattassa yasavatāya nandati kodhanoyaṃ bhikkhave purisapuggalo kodhābhibhūto kodhapareto yopissa hoti yaso appamādādhigato tamhāpi dhaṃsati kodhābhibhūto ayaṃ bhikkhave pañcamo dhammo sapattakanto sapattakāraṇo kodhanaṃ āgacchati itthiṃ vā purisaṃ vā. {61.5} Puna caparaṃ bhikkhave sapatto sapattassa evaṃ icchati aho vatāyaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page98.

Na mittavā assāti taṃ kissa hetu na bhikkhave sapatto sapattassa mittavatāya nandati kodhanoyaṃ bhikkhave purisapuggalo kodhābhibhūto kodhapareto yepissa te honti mittāmaccā ñātisālohitā tepi ārakā taṃ parivajjenti kodhābhibhūtaṃ ayaṃ bhikkhave chaṭṭho dhammo sapattakanto sapattakāraṇo kodhanaṃ āgacchati itthiṃ vā purisaṃ vā. {61.6} Puna caparaṃ bhikkhave sapatto sapattassa evaṃ icchati aho vatāyaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyyāti taṃ kissa hetu na bhikkhave sapatto sapattassa sugatigamanena nandati kodhanoyaṃ bhikkhave purisapuggalo kodhābhibhūto kodhapareto kāyena duccaritaṃ carati vācāya duccaritaṃ carati manasā duccaritaṃ carati so kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati kodhābhibhūto ayaṃ bhikkhave sattamo dhammo sapattakanto sapattakāraṇo kodhanaṃ āgacchati itthiṃ vā purisaṃ vāti 1- . ime kho bhikkhave satta dhammā sapattakantā sapattakāraṇā kodhanaṃ āgacchanti itthiṃ vā purisaṃ vāti. Kodhano dubbaṇṇo hoti atho dukkhampi seti so atho atthaṃ gahetvāna anatthaṃ paṭipajjati 2- tato kāyena vācāya vadhaṃ katvāna kodhano kodhābhibhūto puriso dhanajāniṃ nigacchati @Footnote: 1 Ma. itisaddo natthi . 2 Ma. adhipajjati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page99.

Kodhasammadasammatto āyasakkhaṃ 1- nigacchati ñātimittā suhajjā ca parivajjenti kodhanaṃ. Anatthajanano kodho kodho cittappakopano bhayamantarato jātaṃ taṃ jano nāvabujjhati. Kuddho atthaṃ na jānāti kuddho dhammaṃ na passati andhatamaṃ tadā hoti yaṃ kodho sahate naraṃ. Yaṃ kuddho uparodheti sukaraṃ viya dukkaraṃ pacchā so vigate kodhe aggidaḍḍhova tappati. Dummaṅkuyaṃ paṭhamaṃ dasseti 2- dhūmaggimiva 3- pāvako yato patāyatī kodho yena kujjhanti māṇavā. Nāssa hirī na ottappaṃ na vāco hoti gāravo kodhena abhibhūtassa na dīpaṃ hoti kiñcinaṃ. Tapanīyāni kammāni yāni dhammehi ārakā tāni ārocayissāmi taṃ suṇātha yathākathaṃ. Kuddho hi pitaraṃ hanti hanti kuddho samātaraṃ kuddho hi brāhmaṇaṃ hanti hanti kuddho puthujjanaṃ. Yāya mātu bhato poso imaṃ lokaṃ avekkhati tampi pāṇadadiṃ santiṃ hanti kuddho puthujjano. Attūpamā hi te sattā attā hi paramaṃ 4- piyo @Footnote: 1 Ma. Yu. āyasakyaṃ . 2 Ma. padasseti . 3 Ma. dhūmaṃ dhūmīva . 4 Ma. paramo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page100.

Hanti kuddho puthuttānaṃ nānārūpesu mucchito asinā hanti attānaṃ visaṃ khādanti mucchitā rajjuyā baddhā miyyanti 1- pabbatāmapi kandare. Bhūtahaccāni 2- kammāni attamāraṇiyāni ca karontā nāvabujjhanti kodhajāto parābhavo. Itāyaṃ kodharūpena maccupāso guhāsayo taṃ damena samucchinde paññāviriyena diṭṭhiyā ekamekaṃ 3- akusalaṃ samucchindetha paṇḍito. Tatheva dhamme sikkhetha mā no dummaṅkuyaṃ ahu. Vītakodhā anāyāsā vītalobhā anussukā dantā kodhaṃ pahatvāna parinibbassathanāsavāti 4-. Abyākatavaggo paṭhamo. Tassuddānaṃ abyākato purisagati tissasīharakkhitapañcamaṃ 5- tatravatamaṃ kimmilo 6- sattabhariyāya kodhanā 7-. ------------ Mahāvaggo dutiyo [62] Hirottappe bhikkhave asati hirottappavipannassa hatūpaniso hoti indriyasaṃvaro indriyasaṃvare asati indriyasaṃvaravipannassa @Footnote: 1 Ma. bajjha mīyanti . 2 Ma. bhūnahaccāni . 3 Ma. yathā metaṃ . 4 Ma. parinibbanti @anāsavāti. Yu. parinibbiṃsu anāsavā . 5 Ma. tissa sīha arakkhiyaṃ. @6 Ma. kimilaṃ satta pacālā . 7 Ma. mettā bhariyā kodhekādasāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page101.

Hatūpanisaṃ hoti sīlaṃ sīle asati sīlavipannassa hatūpaniso hoti sammāsamādhi sammāsamādhismiṃ asati sammāsamādhivipannassa hatūpanisaṃ hoti yathābhūtañāṇadassanaṃ yathābhūtañāṇadassane asati yathābhūtañāṇadassanavipannassa hatūpaniso hoti nibbidāvirāgo nibbidāvirāge asati nibbidāvirāgavipannassa hatūpanisaṃ hoti vimuttiñāṇadassanaṃ seyyathāpi bhikkhave rukkho sākhāpalāsavipanno tassa pappaṭikāpi pāripūriṃ na gacchati tacopi pheggupi sāropi na pāripūriṃ gacchati evameva kho bhikkhave hirottappe asati hirottappavipannassa hatūpaniso hoti indriyasaṃvaro .pe. Vimuttiñāṇadassanaṃ. {62.1} Hirottappe bhikkhave sati hirottappasampannassa upanisasampanno hoti indriyasaṃvaro indriyasaṃvare sati indriyasaṃvarasampannassa upanisasampannaṃ hoti sīlaṃ sīle sati sīlasampannassa upanisasampanno hoti sammāsamādhi sammāsamādhismiṃ sati sammāsamādhisampannassa upanisasampannaṃ hoti yathābhūtañāṇadassanaṃ yathābhūtañāṇadassane sati yathābhūtañāṇadassanasampannassa upanisasampanno hoti nibbidāvirāgo nibbidāvirāge sati nibbidāvirāgasampannassa upanisasampannaṃ hoti vimuttiñāṇadassanaṃ seyyathāpi bhikkhave rukkho sākhāpalāsasampanno tassa pappaṭikāpi pāripūriṃ gacchati tacopi pheggupi sāropi pāripūriṃ gacchati evameva kho bhikkhave hirottappe sati hirottappasampannassa upanisasampanno hoti indriyasaṃvaro .pe. Vimuttiñāṇadassananti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page102.

[63] Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati ambapālīvane. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti . bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca aniccā bhikkhave saṅkhārā adhuvā bhikkhave saṅkhārā anassāsikā bhikkhave saṅkhārā yāvañcidaṃ bhikkhave alameva sabbasaṅkhāresu nibbindituṃ alaṃ virajjituṃ alaṃ vimuccituṃ {63.1} sineru bhikkhave pabbatarājā caturāsītiyojanasahassāni āyāmena caturāsītiyojanasahassāni vitthārena caturāsītiyojanasahassāni mahāsamudde ajjhogāḷho caturāsītiyojanasahassāni mahāsamuddā accuggato hoti kho so bhikkhave samayo yaṃ [1]- bahūni vassāni bahūni vassasatāni bahūni vassasahassāni bahūni vassasatasahassāni devo na vassati deve kho pana bhikkhave avassante yekecime vījagāmabhūtagāma- osadhītiṇavanappatayo te ussussanti vissussanti na bhavanti evaṃ aniccā bhikkhave saṅkhārā evaṃ adhuvā bhikkhave saṅkhārā evaṃ anassāsikā bhikkhave saṅkhārā yāvañcidaṃ bhikkhave alameva sabbasaṅkhāresu nibbindituṃ alaṃ virajjituṃ alaṃ vimuccituṃ {63.2} hoti kho so bhikkhave samayo yaṃ kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena dutiyo suriyo pātubhavati dutiyassa bhikkhave suriyassa pātubhāvā yākāci kunnadiyo kussobbhā 2- sabbā tā ussussanti vissussanti na bhavanti evaṃ aniccā bhikkhave saṅkhārā ... Alaṃ vimuccituṃ {63.3} hoti kho so bhikkhave samayo yaṃ kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena tatiyo @Footnote: 1 Ma. kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena . 2 Sī. kussubbhā. Ma. kusobbhā. @evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page103.

Suriyo pātubhavati tatiyassa bhikkhave suriyassa pātubhāvā yā tā mahānadiyo seyyathīdaṃ gaṅgā yamunā aciravatī sarabhū mahī sabbā tā ussussanti vissussanti na bhavanti evaṃ aniccā bhikkhave saṅkhārā ... Alaṃ vimuccituṃ {63.4} hoti kho so bhikkhave samayo yaṃ kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena catuttho suriyo pātubhavati catutthassa bhikkhave suriyassa pātubhāvā ye te mahāsarā yato imā mahānadiyo sambhavanti 1- seyyathīdaṃ gaṅgā yamunā aciravatī sarabhū mahī 2- sabbe te ussussanti vissussanti na bhavanti evaṃ aniccā bhikkhave saṅkhārā ... Alaṃ vimuccituṃ {63.5} hoti kho so bhikkhave samayo yaṃ kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena pañcamo suriyo pātubhavati pañcamassa bhikkhave suriyassa pātubhāvā yojanasatikānipi mahāsamudde udakāni ogacchanti dviyojanasatikānipi tiyojanasatikānipi catuyojanasatikānipi pañcayojanasatikānipi chayojanasatikānipi sattayojanasatikānipi mahāsamudde udakāni ogacchanti sattatālampi mahāsamudde udakaṃ saṇṭhāti chatālampi pañcatālampi catutālampi titālampi dvitālampi tālamattampi mahāsamudde udakaṃ saṇṭhāti sattaporisampi mahāsamudde udakaṃ saṇṭhāti chaporisampi pañcaporisampi catuporisampi tiporisampi dviporisampi porisamattampi 3- aḍḍhaporisampi kaṭimattampi jannukamattampi goppakamattampi mahāsamudde udakaṃ saṇṭhāti seyyathāpi bhikkhave saradasamaye thullaphusitake deve vassante tattha tattha gopadesu udakāni @Footnote: 1 Ma. pavattanti . 2 Ma. anotattā sīhapapātā rathakārā kaṇṇamuṇḍā kuṇālā @chaddantā mandākiniyā . 3 Ma. porisampi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page104.

Ṭhitāni honti evameva kho bhikkhave tattha tattha gopadamattāni 1- mahāsamudde udakāni ṭhitāni honti pañcamassa bhikkhave suriyassa pātubhāvā aṅgulipabbamattampi mahāsamudde udakaṃ na hoti evaṃ aniccā bhikkhave saṅkhārā ... Alaṃ vimuccituṃ {63.6} hoti kho so bhikkhave samayo yaṃ kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena chaṭṭho suriyo pātubhavati chaṭṭhassa bhikkhave suriyassa pātubhāvā ayañca mahāpaṭhavī sineru ca pabbatarājā dhūpāyanti sandhūpāyanti sampadhūpāyanti 2- seyyathāpi bhikkhave kumbhakārapāko ālimpito dhūpeti sandhūpeti sampadhūpeti evameva kho bhikkhave chaṭṭhassa suriyassa pātubhāvā ayañca mahāpaṭhavī sineru ca pabbatarājā dhūpāyanti sandhūpāyanti evaṃ aniccā bhikkhave saṅkhārā ... Alaṃ vimuccituṃ {63.7} hoti kho so bhikkhave samayo yaṃ kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena sattamo suriyo pātubhavati sattamassa bhikkhave suriyassa pātubhāvā ayañca mahāpaṭhavī sineru ca pabbatarājā ādippanti pajjalanti ekajālā bhavanti imassā ca bhikkhave mahāpaṭhaviyā sinerussa ca pabbatarājassa jhāyamānānaṃ dayhamānānaṃ acci vātena khittā yāva brahmalokāpi gacchati sinerussa bhikkhave pabbatarājassa jhāyamānassa dayhamānassa vinassamānassa mahatā tejokhandhena abhibhūtassa yojanasatakānipi kūṭāni palujjanti dviyojanasatikānipi tiyojanasatikānipi catuyojanasatikānipi pañcayojanasatikānipi kūṭāni palujjanti imassā ca bhikkhave mahāpaṭhaviyā sinerussa ca pabbatarājassa @Footnote: 1 Ma. gopphakamattāni . 2 Ma. dhūmāyanti saṃdhūmāyanti sampadhūmāyanti. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page105.

Jhāyamānānaṃ dayhamānānaṃ neva chārikā paññāyati na masi seyyathāpi bhikkhave sappissa vā telassa vā jhāyamānassa dayhamānassa neva chārikā paññāyati na masi evameva kho bhikkhave imassā ca mahāpaṭhaviyā sinerussa ca pabbatarājassa jhāyamānānaṃ dayhamānānaṃ neva chārikā paññāyati na masi evaṃ aniccā bhikkhave saṅkhārā evaṃ adhuvā bhikkhave saṅkhārā evaṃ anassāsikā bhikkhave saṅkhārā yāvañcidaṃ bhikkhave alameva sabbasaṅkhāresu nibbindituṃ alaṃ virajjituṃ alaṃ vimuccituṃ {63.8} tatra bhikkhave ko mantā ko saddhātā ayañca paṭhavī sineru ca pabbatarājā dayhissanti vinassissanti na bhavissantīti aññatra diṭṭhapadehi. Bhūtapubbaṃ bhikkhave sunetto nāma satthā ahosi titthakaro kāmesu vītarāgo sunettassa kho pana bhikkhave satthuno anekāni sāvakasatāni ahesuṃ sunetto [1]- satthā sāvakānaṃ brahmalokasahabyatāya dhammaṃ deseti ye kho pana bhikkhave sunettassa satthuno brahmalokasahabyatāya dhammaṃ desentassa sabbena sabbaṃ sāsanaṃ ājāniṃsu te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ brahmalokaṃ upapajjiṃsu ye na sabbena sabbaṃ sāsanaṃ ājāniṃsu te kāyassa bhedā parammaraṇā appekacce paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjiṃsu appekacce nimmānaratīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjiṃsu appekacce tusitānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjiṃsu appekacce yāmānaṃ devānaṃ sahabyataṃ @Footnote: 1 Ma. bhikkhave.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page106.

Upapajjiṃsu appekacce tāvatiṃsānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjiṃsu appekacce cātummahārājikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjiṃsu appekacce khattiyamahāsālānaṃ sahabyataṃ upapajjiṃsu appekacce brāhmaṇamahāsālānaṃ sahabyataṃ upapajjiṃsu appekacce gahapatimahāsālānaṃ sahabyataṃ upapajjiṃsu. Athakho bhikkhave sunettassa satthuno etadahosi na kho metaṃ paṭirūpaṃ yohaṃ sāvakānaṃ samasamagatiyo assaṃ abhisamparāyaṃ yannūnāhaṃ uttariṃ mettaṃ bhāveyyanti athakho bhikkhave sunetto satthā satta vassāni mettacittaṃ bhāvesi satta vassāni mettacittaṃ bhāvetvā satta saṃvaṭṭavivaṭṭakappe na yimaṃ lokaṃ punāgamāsi 1- saṃvaṭṭamāne sudaṃ bhikkhave loke ābhassarūpago hoti vivaṭṭamāne loke suññaṃ brahmavimānaṃ upapajjati tatra sudaṃ bhikkhave brahmā hoti mahābrahmā abhibhū anabhibhūto aññadatthudaso vasavattī chattiṃsakkhattuṃ kho pana bhikkhave sakko ahosi devānamindo anekasatakkhattuṃ rājā ahosi cakkavattī dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato parosahassaṃ kho panassa puttā ahesuṃ sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā so imaṃ paṭhaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena abhivijiya ajjhāvasi so hi nāma bhikkhave sunetto satthā evaṃdīghāyuko samāno evaṃciraṭṭhitiko aparimutto ahosi jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi aparimutto @Footnote: 1 Ma. punarāgamāsi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page107.

Mutto dukkhasmāti vadāmi {63.9} taṃ kissa hetu catunnaṃ dhammānaṃ ananubodhā appaṭivedhā katamesaṃ catunnaṃ ariyassa sīlassa ananubodhā appaṭivedhā ariyassa samādhissa ananubodhā appaṭivedhā ariyāya paññāya ananubodhā appaṭivedhā ariyāya vimuttiyā ananubodhā appaṭivedhā tayidaṃ bhikkhave ariyaṃ sīlaṃ anubuddhaṃ paṭividdhaṃ ariyo samādhi anubuddho paṭividdho ariyā paññā anubuddhā paṭividdhā ariyā vimutti anubuddhā paṭividdhā ucchinnā bhavataṇhā khīṇā bhavanetti natthidāni punabbhavoti . Idamavoca bhagavā idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā sīlaṃ samādhi paññā ca vimutti ca anuttarā anubuddhā ime dhammā gotamena yasassinā iti buddho abhiññāya dhammamakkhāsi bhikkhunaṃ dukkhassantakaro satthā cakkhumā parinibbutoti. [64] Yato kho bhikkhave rañño paccantimaṃ nagaraṃ sattahi nagaraparikkhārehi suparikkhataṃ hoti catunnañca āhārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī idaṃ vuccati bhikkhave rañño paccantimaṃ nagaraṃ akaraṇīyaṃ bāhirehi paccatthikehi paccāmittehi katamehi sattahi nagaraparikkhārehi suparikkhataṃ hoti idha bhikkhave rañño paccantime nagare esikā hoti gambhīranemā sunikhātā acalā asampavedhī iminā paṭhamena nagaraparikkhārena suparikkhataṃ hoti rañño paccantimaṃ nagaraṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page108.

Abbhantarānaṃ guttiyā bāhirānaṃ paṭighātāya. {64.1} Puna caparaṃ bhikkhave rañño paccantime nagare parikkhā hoti gambhīrā ceva vitthatā ca iminā dutiyena nagaraparikkhārena suparikkhataṃ hoti rañño paccantimaṃ nagaraṃ abbhantarānaṃ guttiyā bāhirānaṃ paṭighātāya. {64.2} Puna caparaṃ bhikkhave rañño paccantime nagare anupariyāyapatho hoti ucco ceva vitthato ca iminā tatiyena nagaraparikkhārena suparikkhataṃ hoti rañño paccantimaṃ nagaraṃ abbhantarānaṃ guttiyā bāhirānaṃ paṭighātāya. {64.3} Puna caparaṃ bhikkhave rañño paccantime nagare bahuṃ āvudhaṃ sannicitaṃ hoti salākañceva jevanikañca iminā catutthena nagaraparikkhārena suparikkhataṃ hoti rañño paccantimaṃ nagaraṃ abbhantarānaṃ guttiyā bāhirānaṃ paṭighātāya. {64.4} Puna caparaṃ bhikkhave rañño paccantime nagare bahu balakāyo paṭivasati seyyathīdaṃ hatthārohā assārohā rathikā dhanuggahā celakā calakā piṇḍadāyakā uggā rājaputtā pakkhandino mahānāgā sūrā papphālikā 1- cammayodhino dāsakaputtā iminā pañcamena nagaraparikkhārena suparikkhataṃ hoti rañño paccantimaṃ nagaraṃ abbhantarānaṃ guttiyā bāhirānaṃ paṭighātāya. {64.5} Puna caparaṃ bhikkhave rañño paccantime nagare dovāriko hoti paṇḍito byatto medhāvī aññātānaṃ nivāretā ñātānaṃ pavesetā iminā chaṭṭhena nagaraparikkhārena suparikkhataṃ hoti rañño paccantimaṃ nagaraṃ abbhantarānaṃ guttiyā bāhirānaṃ paṭighātāya. {64.6} Puna caparaṃ bhikkhave rañño paccantime nagare pākāro hoti ucco ceva @Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page109.

Vitthato ca vāsanalepanasampanno ca iminā sattamena nagaraparikkhārena suparikkhataṃ hoti rañño paccantimaṃ nagaraṃ abbhantarānaṃ guttiyā bāhirānaṃ paṭighātāya. Imehi sattahi nagaraparikkhārehi suparikkhataṃ hoti. {64.7} Katamesaṃ catunnaṃ āhārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī idha bhikkhave rañño paccantime nagare bahu tiṇakaṭṭhodakaṃ sannicitaṃ hoti abbhantarānaṃ ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya bāhirānaṃ paṭighātāya . puna caparaṃ bhikkhave rañño paccantime nagare bahuṃ sāliyavakaṃ sannicitaṃ hoti abbhantarānaṃ ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya bāhirānaṃ paṭighātāya . puna caparaṃ bhikkhave rañño paccantime nagare bahuṃ tilamuggamāsāparaṇṇaṃ sannicitaṃ hoti abbhantarānaṃ ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya bāhirānaṃ paṭighātāya . puna caparaṃ bhikkhave rañño paccantime nagare bahuṃ bhesajjaṃ sannicitaṃ hoti seyyathīdaṃ sappi navanītaṃ telaṃ madhu phāṇitaṃ loṇaṃ abbhantarānaṃ ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya bāhirānaṃ paṭighātāya . imesaṃ catunnaṃ āhārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī yato kho bhikkhave rañño paccantimaṃ nagaraṃ sattahi nagaraparikkhārehi suparikkhataṃ hoti catunnañca āhārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī idaṃ vuccati bhikkhave rañño paccantimaṃ nagaraṃ akaraṇīyaṃ bāhirehi paccatthikehi paccāmittehi . evameva kho bhikkhave yato ariyasāvako sattahi saddhammehi samannāgato hoti catunnañca jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī

--------------------------------------------------------------------------------------------- page110.

Hoti akicchalābhī akasiralābhī ayaṃ vuccati bhikkhave ariyasāvako akaraṇīyo mārassa akaraṇīyo pāpimato. {64.8} Katamehi sattahi saddhammehi samannāgato hoti seyyathāpi bhikkhave rañño paccantime nagare esikā hoti gambhīranemā sunikhātā acalā asampavedhī abbhantarānaṃ guttiyā bāhirānaṃ paṭighātāya evameva kho bhikkhave ariyasāvako saddho hoti saddahati tathāgatassa bodhiṃ itipi so bhagavā .pe. buddho bhagavāti saddhesiko bhikkhave ariyasāvako akusalaṃ pajahati kusalaṃ bhāveti sāvajjaṃ pajahati anavajjaṃ bhāveti suddhaṃ attānaṃ pariharati iminā paṭhamena saddhammena samannāgato hoti. {64.9} Seyyathāpi bhikkhave rañño paccantime nagare parikkhā hoti gambhīrā ceva vitthatā ca abbhantarānaṃ guttiyā bāhirānaṃ paṭighātāya evameva kho bhikkhave ariyasāvako hirimā hoti hiriyati kāyaduccaritena vacīduccaritena manoduccaritena hiriyati pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā hirīparikkho [1]- bhikkhave ariyasāvako akusalaṃ pajahati kusalaṃ bhāveti sāvajjaṃ pajahati anavajjaṃ bhāveti suddhaṃ attānaṃ pariharati iminā dutiyena saddhammena samannāgato hoti. {64.10} Seyyathāpi bhikkhave rañño paccantime nagare anupariyāyapatho hoti ucco ceva vitthato ca abbhantarānaṃ guttiyā bāhirānaṃ paṭighātāya evameva kho bhikkhave ariyasāvako ottappī hoti ottappati kāyaduccaritena vacīduccaritena manoduccaritena ottappati pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā ottappapariyāyapatho @Footnote: 1 Ma. kho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page111.

Bhikkhave ariyasāvako akusalaṃ pajahati kusalaṃ bhāveti sāvajjaṃ pajahati anavajjaṃ bhāveti suddhaṃ attānaṃ pariharati iminā tatiyena saddhammena samannāgato hoti. {64.11} Seyyathāpi bhikkhave rañño paccantime nagare bahuṃ āvudhaṃ sannicitaṃ hoti salākañceva jevanikañca abbhantarānaṃ guttiyā bāhirānaṃ paṭighātāya evameva kho bhikkhave ariyasāvako bahussuto hoti .pe. Diṭṭhiyā suppaṭividdhā sutāvudho bhikkhave ariyasāvako akusalaṃ pajahati kusalaṃ bhāveti sāvajjaṃ pajahati anavajjaṃ bhāveti suddhaṃ attānaṃ pariharati iminā catutthena saddhammena samannāgato hoti. {64.12} Seyyathāpi bhikkhave rañño paccantime nagare bahu balakāyo paṭivasati seyyathīdaṃ hatthārohā assārohā rathikā dhanuggahā celakā calakā piṇḍadāyakā uggā rājaputtā pakkhandino mahānāgā sūrā papphālikā cammayodhino dāsakaputtā abbhantarānaṃ guttiyā bāhirānaṃ paṭighātāya evameva kho bhikkhave ariyasāvako āraddhaviriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu viriyabalakāyo bhikkhave ariyasāvako akusalaṃ pajahati kusalaṃ bhāveti sāvajjaṃ pajahati anavajjaṃ bhāveti suddhaṃ attānaṃ pariharati iminā pañcamena saddhammena samannāgato hoti. {64.13} Seyyathāpi bhikkhave rañño paccantime nagare dovāriko hoti paṇḍito byatto medhāvī aññātānaṃ nivāretā ñātānaṃ pavesetā abbhantarānaṃ guttiyā bāhirānaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page112.

Paṭighātāya evameva kho bhikkhave ariyasāvako satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā satidovāriko bhikkhave ariyasāvako akusalaṃ pajahati kusalaṃ bhāveti sāvajjaṃ pajahati anavajjaṃ bhāveti suddhaṃ attānaṃ pariharati iminā chaṭṭhena saddhammena samannāgato hoti. {64.14} Seyyathāpi bhikkhave rañño paccantime nagare pākāro hoti ucco ceva vitthato ca vāsanalepanasampanno ca abbhantarānaṃ guttiyā bāhirānaṃ paṭighātāya evameva kho bhikkhave ariyasāvako paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā paññāvāsanalepanasampanno bhikkhave ariyasāvako akusalaṃ pajahati kusalaṃ bhāveti sāvajjaṃ pajahati anavajjaṃ bhāveti suddhaṃ attānaṃ pariharati iminā sattamena saddhammena samannāgato hoti. Imehi sattahi saddhammehi samannāgato hoti. {64.15} Katamesaṃ catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī seyyathāpi bhikkhave rañño paccantime nagare bahuṃ tiṇakaṭṭhodakaṃ sannicitaṃ hoti abbhantarānaṃ ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya bāhirānaṃ paṭighātāya evameva kho bhikkhave ariyasāvako vivicceva kāmehi .pe. paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati attano ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa. {64.16} Seyyathāpi bhikkhave rañño paccantime nagare bahuṃ sāliyavakaṃ sannicitaṃ hoti abbhantarānaṃ ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page113.

Bāhirānaṃ paṭighātāya evameva kho bhikkhave ariyasāvako vitakkavicārānaṃ vūpasamā .pe. dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati attano ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa. {64.17} Seyyathāpi bhikkhave rañño paccantime nagare bahuṃ tilamuggamāsāparaṇṇaṃ sannicitaṃ hoti abbhantarānaṃ ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya bāhirānaṃ paṭighātāya evameva kho bhikkhave ariyasāvako pītiyā ca virāgā .pe. tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati attano ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa. {64.18} Seyyathāpi bhikkhave rañño paccantime nagare bahuṃ bhesajjaṃ sannicitaṃ hoti seyyathīdaṃ sappi navanītaṃ telaṃ madhu phāṇitaṃ loṇaṃ abbhantarānaṃ ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya bāhirānaṃ paṭighātāya evameva kho bhikkhave ariyasāvako sukhassa ca pahānā .pe. Catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati attano ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa . imesaṃ catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī yato kho bhikkhave ariyasāvako imehi sattahi saddhammehi samannāgato hoti imesañca catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī ayaṃ vuccati bhikkhave ariyasāvako akaraṇīyo mārassa akaraṇīyo pāpimatoti. [65] Sattahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page114.

Hoti .pe. anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa . katamehi sattahi idha bhikkhave bhikkhu dhammaññū ca hoti atthaññū ca attaññū ca mattaññū ca kālaññū ca parisaññū ca puggalaparoparaññū ca. {65.1} Kathañca bhikkhave bhikkhu dhammaññū hoti idha bhikkhave bhikkhu dhammaṃ jānāti suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthaṃ udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhutadhammaṃ vedallaṃ no ce bhikkhave bhikkhu dhammaṃ jāneyya suttaṃ ... vedallaṃ nayidha dhammaññūti vucceyya yasmā ca kho bhikkhave bhikkhu dhammaṃ jānāti suttaṃ ... vedallaṃ tasmā dhammaññūti vuccati iti dhammaññū. {65.2} Atthaññū ca kathaṃ hoti idha bhikkhave bhikkhu tassa tasseva bhāsitassa atthaṃ jānāti ayaṃ imassa bhāsitassa attho ayaṃ imassa bhāsitassa atthoti no ce bhikkhave bhikkhu tassa tasseva bhāsitassa atthaṃ jāneyya ayaṃ imassa bhāsitassa attho ayaṃ imassa bhāsitassa atthoti nayidha atthaññūti vucceyya yasmā ca kho bhikkhave bhikkhu tassa tasseva bhāsitassa atthaṃ jānāti ayaṃ imassa bhāsitassa attho ayaṃ imassa bhāsitassa atthoti tasmā atthaññūti vuccati iti dhammaññū atthaññū. {65.3} Attaññū ca kathaṃ hoti idha bhikkhave bhikkhu attānaṃ jānāti ettakomhi saddhāya sīlena sutena cāgena paññāya paṭibhāṇenāti no ce bhikkhave bhikkhu attānaṃ jāneyya ettakomhi saddhāya sīlena sutena cāgena paññāya paṭibhāṇenāti nayidha attaññūti vucceyya yasmā ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page115.

Kho bhikkhave bhikkhu attānaṃ jānāti ettakomhi saddhāya sīlena sutena cāgena paññāya paṭibhāṇenāti tasmā attaññūti vuccati iti dhammaññū atthaññū attaññū. {65.4} Mattaññū ca kathaṃ hoti idha bhikkhave bhikkhu mattaṃ jānāti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ paṭiggahaṇāya no ce bhikkhave bhikkhu mattaṃ jāneyya cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccaya- bhesajjaparikkhārānaṃ paṭiggahaṇāya nayidha mattaññūti vucceyya yasmā ca kho bhikkhave bhikkhu mattaṃ jānāti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccaya- bhesajjaparikkhārānaṃ paṭiggahaṇāya tasmā mattaññūti vuccati iti dhammaññū atthaññū attaññū mattaññū. {65.5} Kālaññū ca kathaṃ hoti idha bhikkhave bhikkhu kālaṃ jānāti ayaṃ kālo uddesassa ayaṃ kālo paripucchāya ayaṃ kālo yogassa ayaṃ kālo paṭisallānāyāti 1- no ce bhikkhave bhikkhu kālaṃ jāneyya ayaṃ kālo uddesassa ayaṃ kālo paripucchāya ayaṃ kālo yogassa ayaṃ kālo paṭisallānāyāti nayidha kālaññūti vucceyya yasmā ca kho bhikkhave bhikkhu kālaṃ jānāti ayaṃ kālo uddesassa ayaṃ kālo paripucchāya ayaṃ kālo yogassa ayaṃ kālo paṭisallānāyāti tasmā kālaññūti vuccati iti dhammaññū atthaññū attaññū mattaññū kālaññū. {65.6} Parisaññū ca kathaṃ hoti idha bhikkhave bhikkhu parisaṃ jānāti ayaṃ khattiyaparisā ayaṃ brāhmaṇaparisā ayaṃ gahapatiparisā ayaṃ samaṇaparisā tattha evaṃ upasaṅkamitabbaṃ @Footnote: 1 Ma. paṭisallānassāti. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page116.

Evaṃ ṭhātabbaṃ evaṃ kattabbaṃ evaṃ nisīditabbaṃ evaṃ bhāsitabbaṃ evaṃ tuṇhībhavitabbanti no ce bhikkhave bhikkhu parisaṃ jāneyya ayaṃ khattiyaparisā ... evaṃ tuṇhībhavitabbanti nayidha parisaññūti vucceyya yasmā ca kho bhikkhave bhikkhu parisaṃ jānāti ayaṃ khattiyaparisā ... Evaṃ tuṇhībhavitabbanti tasmā parisaññūti vuccati iti dhammaññū atthaññū attaññū mattaññū kālaññū parisaññū. {65.7} Puggalaparoparaññū ca kathaṃ hoti idha bhikkhave bhikkhuno dvayena puggalā viditā honti dve puggalā eko ariyānaṃ dassanakāmo eko ariyānaṃ na dassanakāmo yvāyaṃ puggalo ariyānaṃ na dassanakāmo evaṃ so tena tena 1- gārayho yvāyaṃ puggalo ariyānaṃ dassanakāmo evaṃ so tena tena 2- pāsaṃso {65.8} dve puggalā ariyānaṃ dassanakāmā eko saddhammaṃ sotukāmo eko saddhammaṃ na sotukāmo yvāyaṃ puggalo saddhammaṃ na sotukāmo evaṃ so tena tena gārayho yvāyaṃ puggalo saddhammaṃ sotukāmo evaṃ so tena tena pāsaṃso {65.9} dve puggalā saddhammaṃ sotukāmā eko ohitasoto dhammaṃ suṇāti eko anohitasoto dhammaṃ suṇāti yvāyaṃ puggalo anohitasoto dhammaṃ suṇāti evaṃ so tena tena gārayho yvāyaṃ puggalo ohitasoto dhammaṃ suṇāti evaṃ so tena tena pāsaṃso {65.10} dve puggalā ohitasotā dhammaṃ suṇanti eko sutvā dhammaṃ dhāreti eko sutvā dhammaṃ na dhāreti yvāyaṃ puggalo sutvā @Footnote: 1 Ma. tenaṅgena gārayho. evamuparipi . 2 Ma. tenaṅgena pāsaṃso. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page117.

Dhammaṃ na dhāreti evaṃ so tena tena gārayho yvāyaṃ puggalo sutvā dhammaṃ dhāreti evaṃ so tena tena pāsaṃso {65.11} dve puggalā sutvā dhammaṃ dhārenti eko dhatānaṃ dhammānaṃ atthaṃ upaparikkhati eko dhatānaṃ dhammānaṃ atthaṃ na upaparikkhati yvāyaṃ puggalo dhatānaṃ dhammānaṃ atthaṃ na upaparikkhati evaṃ so tena tena gārayho yvāyaṃ puggalo dhatānaṃ dhammānaṃ atthaṃ upaparikkhati evaṃ so tena tena pāsaṃso {65.12} dve puggalā dhatānaṃ dhammānaṃ atthaṃ upaparikkhanti eko atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno eko na atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno yvāyaṃ puggalo na atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno evaṃ so tena tena gārayho yvāyaṃ puggalo atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno evaṃ so tena tena pāsaṃso {65.13} dve puggalā atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipannā eko attahitāya paṭipanno no parahitāya eko attahitāya ca paṭipanno parahitāya ca yvāyaṃ puggalo attahitāya paṭipanno no parahitāya evaṃ so tena tena gārayho yvāyaṃ puggalo attahitāya ca paṭipanno parahitāya ca evaṃ so tena tena pāsaṃso evaṃ kho bhikkhave bhikkhuno dvayena puggalā viditā honti evaṃ kho 1- bhikkhave bhikkhu puggalaparoparaññū hoti . imehi kho bhikkhave sattahi dhammehi @Footnote: 1 Ma. khosaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page118.

Samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti .pe. anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. [66] Yasmiṃ bhikkhave samaye devānaṃ tāvatiṃsānaṃ pāricchattako kovilāro paṇḍupalāso hoti attamanā bhikkhave devā tāvatiṃsā tasmiṃ samaye honti paṇḍupalāsodāni pāricchattako kovilāro nacirassevadāni sattapalāso 1- bhavissatīti {66.1} yasmiṃ bhikkhave samaye devānaṃ tāvatiṃsānaṃ pāricchattako kovilāro sattapalāso hoti attamanā bhikkhave devā tāvatiṃsā tasmiṃ samaye honti sattapalāsodāni pāricchattako kovilāro nacirassevadāni jālakajāto bhavissatīti {66.2} yasmiṃ bhikkhave samaye devānaṃ tāvatiṃsānaṃ pāricchattako kovilāro jālakajāto hoti attamanā bhikkhave devā tāvatiṃsā tasmiṃ samaye honti jālakajātodāni pāricchattako kovilāro nacirassevadāni khārakajāto bhavissatīti {66.3} yasmiṃ bhikkhave samaye devānaṃ tāvatiṃsānaṃ pāricchattako kovilāro khārakajāto hoti attamanā bhikkhave devā tāvatiṃsā tasmiṃ samaye honti khārakajātodāni pāricchattako kovilāro nacirassevadāni kuḍumalakajāto 2- bhavissatīti {66.4} yasmiṃ bhikkhave samaye devānaṃ tāvatiṃsānaṃ pāricchattako kovilāro kuḍumalakajāto hoti attamanā bhikkhave devā tāvatiṃsā tasmiṃ samaye honti kuḍumalakajātodāni pāricchattako kovilāro nacirassevadāni kokāsakajāto 3- bhavissatīti {66.5} yasmiṃ bhikkhave samaye devānaṃ tāvatiṃsānaṃ pāricchattako kovilāro @Footnote: 1 Ma. pannapalāso. evamuparipi. 2 Ma. kuṭumalakajāto. evamuparipi. @3 Ma. korakajāto. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page119.

Kokāsakajāto hoti attamanā bhikkhave devā tāvatiṃsā tasmiṃ samaye honti kokāsakajātodāni pāricchattako kovilāro nacirassevadāni sabbaphāliphullo bhavissatīti {66.6} yasmiṃ bhikkhave samaye devānaṃ tāvatiṃsānaṃ pāricchattako kovilāro sabbaphāliphullo hoti attamanā bhikkhave devā tāvatiṃsā pāricchattakassa kovilārassa mūle dibbe cattāro māse pañcahi kāmaguṇehi samappitā samaṅgibhūtā paricārenti sabbaphāliphullassa kho pana bhikkhave pāricchattakassa kovilārassa samantā paññāsayojanāni ābhāya phuṭaṃ hoti anuvātaṃ yojanasataṃ gandho gacchati ayamānubhāvo pāricchattakassa kovilārassa. {66.7} Evameva kho bhikkhave yasmiṃ samaye ariyasāvako agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya ceteti paṇḍupalāso bhikkhave ariyasāvako tasmiṃ samaye hoti devānaṃ 1- tāvatiṃsānaṃ pāricchattako kovilāro {66.8} yasmiṃ bhikkhave samaye ariyasāvako kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti sattapalāso bhikkhave ariyasāvako tasmiṃ samaye hoti devānaṃ tāvatiṃsānaṃ pāricchattako kovilāro {66.9} yasmiṃ bhikkhave samaye ariyasāvako vivicceva kāmehi .pe. Paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati jālakajāto bhikkhave ariyasāvako tasmiṃ samaye hoti devānaṃ tāvatiṃsānaṃ pāricchattako kovilāro {66.10} yasmiṃ bhikkhave samaye ariyasāvako vitakkavicārānaṃ vūpasamā .pe. Dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati khārakajāto bhikkhave ariyasāvako tasmiṃ samaye @Footnote: 1 Ma. devānaṃva. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page120.

Hoti devānaṃ tāvatiṃsānaṃ pāricchattako kovilāro {66.11} yasmiṃ bhikkhave samaye ariyasāvako pītiyā ca virāgā .pe. Tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati kuḍumalakajāto bhikkhave ariyasāvako tasmiṃ samaye hoti devānaṃ tāvatiṃsānaṃ pāricchattako kovilāro {66.12} yasmiṃ bhikkhave samaye ariyasāvako sukhassa ca pahānā .pe. Catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati kokāsakajāto bhikkhave ariyasāvako tasmiṃ samaye hoti devānaṃ tāvatiṃsānaṃ pāricchattako kovilāro {66.13} yasmiṃ bhikkhave samaye ariyasāvako āsavānaṃ khayā .pe. Sacchikatvā upasampajja viharati sabbaphāliphullo bhikkhave ariyasāvako tasmiṃ samaye hoti devānaṃ tāvatiṃsānaṃ pāricchattako kovilāro tasmiṃ bhikkhave samaye bhummā devā saddamanussāventi eso itthannāmo āyasmā itthannāmassa āyasmato saddhivihāriko amukamhā gāmā vā nigamā vā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito āsavānaṃ khayā .pe. Sacchikatvā upasampajja viharati bhummānaṃ devānaṃ saddaṃ sutvā cātummahārājikā devā ... tāvatiṃsā devā ... Yāmā devā ... Tusitā devā ... nimmānaratī devā ... Paranimmitavasavattī devā ... Brahmakāyikā devā saddamanussāventi eso itthannāmo āyasmā itthannāmassa āyasmato saddhivihāriko amukamhā gāmā vā nigamā vā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito āsavānaṃ khayā .pe. sacchikatvā upasampajja viharatīti itiha tena khaṇena tena muhuttena yāva brahmalokā saddo 1- abbhuggacchati @Footnote: 1 Sī. sādhukārasaddo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page121.

Ayamānubhāvo khīṇāsavassa bhikkhunoti. [67] Athakho āyasmato sārīputtassa rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi kinnu no bhikkhu sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto akusalaṃ pajaheyya kusalaṃ bhāveyyāti . Athakho āyasmato sārīputtassa etadahosi satthāraṃ kho bhikkhu sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto akusalaṃ pajaheyya kusalaṃ bhāveyya dhammaṃ kho ... Saṅghaṃ kho ... Sikkhaṃ kho ... Samādhiṃ kho ... Appamādaṃ kho ... Paṭisanthāraṃ kho bhikkhu sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto akusalaṃ pajaheyya kusalaṃ bhāveyyāti. {67.1} Athakho āyasmato sārīputtassa etadahosi ime kho me dhammā parisuddhā pariyodātā yannūnāhaṃ ime dhamme gantvā bhagavato āroceyyaṃ evaṃ me ime dhammā parisuddhā ceva bhavissanti parisuddhasaṅkhatatarā ca seyyathāpi nāma puriso suvaṇṇanikkhaṃ adhigaccheyya parisuddhaṃ pariyodātaṃ tassa evamassa ayaṃ kho me suvaṇṇanikkho parisuddho pariyodāto yannūnāhaṃ imaṃ suvaṇṇanikkhaṃ gantvā kammārānaṃ dasseyyaṃ evaṃ me ayaṃ suvaṇṇanikkho sakammāragato parisuddho ceva bhavissati parisuddhasaṅkhatataro cāti evameva evaṃ me ime dhammā parisuddhā pariyodātā yannūnāhaṃ ime dhamme gantvā bhagavato āroceyyaṃ evaṃ me ime dhammā parisuddhā ceva bhavissanti parisuddhasaṅkhatatarā cāti . athakho āyasmā sārīputto sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito

--------------------------------------------------------------------------------------------- page122.

Yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sārīputto bhagavantaṃ etadavoca idha mayhaṃ bhante rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi kinnu kho bhikkhu sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto akusalaṃ pajaheyya kusalaṃ bhāveyyāti athakho tassa mayhaṃ bhante etadahosi satthāraṃ kho bhikkhu sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto akusalaṃ pajaheyya kusalaṃ bhāveyya dhammaṃ kho ... Saṅghaṃ kho ... Sikkhaṃ kho ... Samādhiṃ kho ... Appamādaṃ kho ... Paṭisanthāraṃ kho bhikkhu sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto akusalaṃ pajaheyya kusalaṃ bhāveyyāti {67.2} athakho tassa mayhaṃ bhante etadahosi ime kho me dhammā parisuddhā pariyodātā yannūnāhaṃ ime dhamme gantvā bhagavato āroceyyaṃ evaṃ me ime dhammā parisuddhā ceva bhavissanti parisuddhasaṅkhatatarā ca seyyathāpi nāma puriso suvaṇṇanikkhaṃ adhigaccheyya parisuddhaṃ pariyodātaṃ tassa evamassa ayaṃ kho me suvaṇṇanikkho parisuddho pariyodāto yannūnāhaṃ imaṃ suvaṇṇanikkhaṃ gantvā kammārānaṃ dasseyyaṃ evaṃ me ayaṃ suvaṇṇanikkho sakammāragato parisuddho ceva bhavissati parisuddhasaṅkhatataro cāti evameva evaṃ me ime dhammā parisuddhā pariyodātā yannūnāhaṃ ime dhamme gantvā bhagavato āroceyyaṃ evaṃ me ime dhammā parisuddhā ceva bhavissanti parisuddhasaṅkhatatarā cāti . sādhu sādhu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page123.

Sārīputta satthāraṃ kho sārīputta bhikkhu sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto akusalaṃ pajaheyya kusalaṃ bhāveyya dhammaṃ kho ... Saṅghaṃ kho ... Sikkhaṃ kho ... Samādhiṃ kho ... Appamādaṃ kho ... Paṭisanthāraṃ kho sārīputta bhikkhu sakkatvā garukatvā upanissāya viharanto akusalaṃ pajaheyya kusalaṃ bhāveyyāti. {67.3} Evaṃ vutte āyasmā sārīputto bhagavantaṃ etadavoca imassa kho ahaṃ bhante bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi so vata bhante bhikkhu satthari agāravo dhamme sagāravo bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati yo so bhante bhikkhu satthari agāravo dhammepi so agāravo {67.4} so vata bhante bhikkhu satthari agāravo dhamme agāravo saṅghe sagāravo bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati yo so bhante bhikkhu satthari agāravo dhamme agāravo saṅghepi so agāravo {67.5} so vata bhante bhikkhu satthari agāravo dhamme agāravo saṅghe agāravo sikkhāya sagāravo bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati yo so bhante bhikkhu satthari agāravo dhamme agāravo saṅghe agāravo sikkhāyapi so agāravo {67.6} so vata bhante bhikkhu satthari agāravo dhamme agāravo saṅghe agāravo sikkhāya agāravo samādhismiṃ sagāravo bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati yo so bhante bhikkhu satthari agāravo dhamme agāravo saṅghe agāravo sikkhāya agāravo samādhismimpi so agāravo {67.7} so vata bhante bhikkhu satthari agāravo dhamme agāravo saṅghe

--------------------------------------------------------------------------------------------- page124.

Agāravo sikkhāya agāravo samādhismiṃ agāravo appamāde sagāravo bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati yo so bhante bhikkhu satthari agāravo dhamme agāravo saṅghe agāravo sikkhāya agāravo samādhismiṃ agāravo appamādepi so agāravo {67.8} so vata bhante bhikkhu satthari agāravo dhamme agāravo saṅghe agāravo sikkhāya agāravo samādhismiṃ agāravo appamāde agāravo paṭisanthāre sagāravo bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati yo so bhante bhikkhu satthari agāravo dhamme agāravo saṅghe agāravo sikkhāya agāravo samādhismiṃ agāravo appamāde agāravo paṭisanthārepi so agāravo. {67.9} So vata bhante bhikkhu satthari sagāravo dhamme agāravo bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati yo so bhante bhikkhu satthari sagāravo dhammepi so sagāravo {67.10} so vata bhante bhikkhu satthari sagāravo dhamme sagāravo saṅghe agāravo bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati yo so bhante bhikkhu satthari sagāravo dhamme sagāravo saṅghepi so sagāravo {67.11} so vata bhante bhikkhu satthari sagāravo dhamme sagāravo saṅghe sagāravo sikkhāya agāravo bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati yo so bhante bhikkhu satthari sagāravo dhamme sagāravo saṅghe sagāravo sikkhāyapi so sagāravo {67.12} so vata bhante bhikkhu satthari sagāravo dhamme sagāravo saṅghe sagāravo sikkhāya sagāravo samādhismiṃ agāravo bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati yo so bhante bhikkhu satthari sagāravo dhamme sagāravo saṅghe sagāravo sikkhāya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page125.

Sagāravo samādhismimpi so sagāravo {67.13} so vata bhante bhikkhu satthari sagāravo dhamme sagāravo saṅghe sagāravo sikkhāya sagāravo samādhismiṃ sagāravo appamāde agāravo bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati yo so bhante bhikkhu satthari sagāravo dhamme sagāravo saṅghe sagāravo sikkhāya sagāravo samādhismiṃ sagāravo appamādepi so sagāravo {67.14} so vata bhante bhikkhu satthari sagāravo dhamme sagāravo saṅghe sagāravo sikkhāya sagāravo samādhismiṃ sagāravo appamāde sagāravo paṭisanthāre agāravo bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati yo so bhante bhikkhu satthari sagāravo dhamme sagāravo saṅghe sagāravo sikkhāya sagāravo samādhismiṃ sagāravo appamāde sagāravo paṭisanthārepi so sagāravo 1- imassa kho ahaṃ bhante bhagavatā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmīti. {67.15} Sādhu sādhu sārīputta sādhu kho tvaṃ sārīputta imassa mayā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāsi so vata sārīputta bhikkhu satthari agāravo dhamme sagāravo bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati yo so sārīputta bhikkhu satthari agāravo dhammepi so agāravo .pe. so vata sārīputta bhikkhu satthari agāravo dhamme agāravo saṅghe agāravo sikkhāya agāravo samādhismiṃ agāravo appamāde agāravo paṭisanthāre sagāravo bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati yo so sārīputta bhikkhu satthari agāravo dhamme agāravo saṅghe agāravo @Footnote: 1 Ma. sagāravoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page126.

Sikkhāya agāravo samādhismiṃ agāravo appamāde agāravo paṭisanthārepi so agāravo so vata sārīputta bhikkhu satthari sagāravo dhamme agāravo bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati yo so sārīputta satthari sagāravo dhammepi so sagāravo .pe. so vata sārīputta bhikkhu satthari sagāravo dhamme sagāravo saṅghe sagāravo sikkhāya sagāravo samādhismiṃ sagāravo appamāde sagāravo paṭisanthāre agāravo bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati yo so sārīputta bhikkhu satthari sagāravo dhamme sagāravo saṅghe sagāravo sikkhāya sagāravo samādhismiṃ sagāravo appamāde sagāravo paṭisanthārepi so sagāravo 1- imassa kho sārīputta mayā saṅkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena attho daṭṭhabboti. [68] Bhāvanaṃ ananuyuttassa bhikkhave bhikkhuno viharato kiñcāpi evaṃ icchā uppajjeyya aho vata me anupādāya āsavehi cittaṃ vimucceyyāti athakhvassa neva anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccati taṃ kissa hetu abhāvitattātissa vacanīyaṃ kissa abhāvitattā catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ catunnaṃ sammappadhānānaṃ catunnaṃ iddhipādānaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ pañcannaṃ balānaṃ sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa {68.1} seyyathāpi bhikkhave kukkuṭiyā aṇḍāni aṭṭha vā dasa vā dvādasa vā tānassu kukkuṭiyā na sammāadhisayitāni na sammāpariseditāni na sammāparibhāvitāni kiñcāpi tassā @Footnote: 1 Ma. sagāravoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page127.

Kukkuṭiyā evaṃ icchā uppajjeyya aho vata me kukkuṭapotakā pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṃ padāletvā sotthinā abhinibbijjheyyunti athakho abhabbāva te kukkuṭapotakā pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṃ padāletvā sotthinā abhinibbijjhituṃ taṃ kissa hetu tathāhamūni 1- bhikkhave kukkuṭiyā aṇḍāni na sammāadhisayitāni na sammāpariseditāni na sammāparibhāvitāni evameva kho bhikkhave bhāvanaṃ ananuyuttassa bhikkhuno viharato kiñcāpi evaṃ icchā uppajjeyya aho vata me anupādāya āsavehi cittaṃ vimucceyyāti athakhvassa neva anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccati taṃ kissa hetu abhāvitattātissa vacanīyaṃ kissa abhāvitattā catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ catunnaṃ sammappadhānānaṃ catunnaṃ iddhipādānaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ pañcannaṃ balānaṃ sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa. {68.2} Bhāvanaṃ anuyuttassa bhikkhave bhikkhuno viharato kiñcāpi na evaṃ icchā uppajjeyya aho vata me anupādāya āsavehi cittaṃ vimucceyyāti athakhvassa anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccati taṃ kissa hetu bhāvitattātissa vacanīyaṃ kissa bhāvitattā catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ catunnaṃ sammappadhānānaṃ catunnaṃ iddhipādānaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ pañcannaṃ balānaṃ sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ ariyassa aṭṭhaṅgikassa {68.3} maggassa seyyathāpi bhikkhave kukkuṭiyā aṇḍāni aṭṭha vā dasa vā dvādasa vā tānassu kukkuṭiyā sammāadhisayitāni sammāpariseditāni sammāparibhāvitāni @Footnote: 1 tathā hi. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page128.

Kiñcāpi tassā kukkuṭiyā na evaṃ icchā uppajjeyya aho vata me kukkuṭapotakā pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṃ padāletvā sotthinā abhinibbijjheyyunti athakho bhabbāva te kukkuṭapotakā pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṃ padāletvā sotthinā abhinibbijjhituṃ taṃ kissa hetu tathāhamūni bhikkhave kukkuṭiyā aṇḍāni sammāadhisayitāni sammāpariseditāni sammāparibhāvitāni evameva kho bhikkhave bhāvanaṃ anuyuttassa bhikkhuno viharato kiñcāpi na evaṃ icchā uppajjeyya aho vata me anupādāya āsavehi cittaṃ vimucceyyāti athakhvassa anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccati taṃ kissa hetu bhāvitattātissa vacanīyaṃ kissa bhāvitattā catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ .pe. Ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa {68.4} seyyathāpi bhikkhave phalabhaṇḍassa vā phalabhaṇḍantevāsissa vā dissanteva vāsijaṭe aṅgulipadāni dissati aṅguṭṭhapadaṃ no ca khvassa evaṃ ñāṇaṃ hoti ettakaṃ vā me ajja tassa vāsijaṭassa khīṇaṃ ettakaṃ vā hīyo ettakaṃ vā pareti athakhvassa khīṇe khīṇantveva ñāṇaṃ hoti evameva kho bhikkhave bhāvanaṃ anuyuttassa bhikkhuno viharato kiñcāpi na evaṃ ñāṇaṃ hoti ettakaṃ vā me ajja āsavānaṃ khīṇaṃ ettakaṃ vā hīyo ettakaṃ vā pareti athakhvassa khīṇe khīṇantveva ñāṇaṃ hoti {68.5} seyyathāpi bhikkhave sāmuddikāya nāvāya vettabandhanabaddhāya chammāsāni udake pariyādāya hemantikena thale ukkhittāya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page129.

Vātātapavātātapaparetāni bandhanāni tāni pāvussakena meghena abhippavuṭṭhāni appakasireneva paṭippassambhanti 1- pūtikāni bhavanti evameva kho bhikkhave bhāvanaṃ anuyuttassa bhikkhuno viharato appakasireneva saññojanāni paṭippassambhantīti [2]-. [69] Ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikaṃ carati mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ addasā kho bhagavā addhānamaggapaṭipanno aññatarasmiṃ padese mahantaṃ aggikkhandhaṃ ādittaṃ sampajjalitaṃ sañjotibhūtaṃ 3- disvā maggā okkamma aññatarasmiṃ rukkhamūle paññatte āsane nisīdi nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi passatha no tumhe bhikkhave amuṃ mahantaṃ aggikkhandhaṃ ādittaṃ sampajjalitaṃ sañjotibhūtanti . Evaṃ bhante. {69.1} Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave katamaṃ nu kho varaṃ yaṃ amuṃ mahantaṃ aggikkhandhaṃ ādittaṃ sampajjalitaṃ sañjotibhūtaṃ āliṅgitvā 4- upanisīdeyya vā upanipajjeyya vā yaṃ vā khattiyakaññaṃ vā brāhmaṇakaññaṃ vā gahapatikaññaṃ vā mudutalūnahatthapādaṃ āliṅgitvā upanisīdeyya vā upanipajjeyya vāti . etadeva bhante varaṃ yaṃ khattiyakaññaṃ vā brāhmaṇakaññaṃ vā gahapatikaññaṃ vā mudutalūnahatthapādaṃ āliṅgitvā upanisīdeyya vā upanipajjeyya vā dukkhañhetaṃ bhante yaṃ amuṃ mahantaṃ aggikkhandhaṃ ādittaṃ sampajjalitaṃ sañjotibhūtaṃ āliṅgitvā upanisīdeyya vā upanipajjeyya vāti . ārocayāmi vo bhikkhave paṭivedayāmi @Footnote: 1 Ma. parihāyanti . 2 Ma. pūtikāni bhavantīti . 3 Ma. sajotibhūtaṃ. evamuparipi. @4 Ma. āliṅgetvā. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page130.

Vo bhikkhave yathā etadeva tassa varaṃ dussīlassa pāpadhammassa asucisaṅkassarasamācārassa paṭicchannakammantassa assamaṇassa samaṇapaṭiññassa abrahmacārissa brahmacāripaṭiññassa antopūtissa avassutassa kasambujātassa yaṃ amuṃ mahantaṃ aggikkhandhaṃ ādittaṃ sampajjalitaṃ sañjotibhūtaṃ āliṅgitvā upanisīdeyya vā upanipajjeyya vā taṃ kissa hetu tatonidānañhi so bhikkhave maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ natveva tappaccayā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya {69.2} yañca kho so bhikkhave dussīlo pāpadhammo asucisaṅkassara- samācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brahmacāripaṭiñño antopūti avassuto kasambujāto khattiyakaññaṃ vā brāhmaṇakaññaṃ vā gahapatikaññaṃ vā mudutalūnahatthapādaṃ āliṅgitvā upanisīdati vā upanipajjati vā tañhi tassa bhikkhave hoti dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. {69.3} Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave katamaṃ nu kho varaṃ yaṃ balavā puriso daḷhāya vālarajjuyā ubho jaṅghā veṭhetvā ghaṃseyya sā chaviṃ chindeyya chaviṃ chetvā cammaṃ chindeyya cammaṃ chetvā maṃsaṃ chindeyya maṃsaṃ chetvā nhāruṃ chindeyya nhāruṃ chetvā aṭṭhiṃ chindeyya aṭṭhiṃ chetvā aṭṭhimiñjaṃ āhacca tiṭṭheyya yaṃ vā khattiyamahāsālānaṃ vā brāhmaṇamahāsālānaṃ vā gahapatimahāsālānaṃ vā abhivādanaṃ sādiyeyyāti .

--------------------------------------------------------------------------------------------- page131.

Etadeva bhante varaṃ yaṃ khattiyamahāsālānaṃ vā brāhmaṇamahāsālānaṃ vā gahapatimahāsālānaṃ vā abhivādanaṃ sādiyeyya dukkhañhetaṃ bhante yaṃ balavā puriso daḷhāya vālarajjuyā ubho jaṅghā veṭhetvā ghaṃseyya sā chaviṃ chindeyya .pe. Aṭṭhimiñjaṃ āhacca tiṭṭheyyāti. {69.4} Ārocayāmi vo bhikkhave paṭivedayāmi vo bhikkhave yathā etadeva tassa varaṃ dussīlassa .pe. kasambujātassa yaṃ balavā puriso daḷhāya vālarajjuyā ubho jaṅghā veṭhetvā ghaṃseyya sā chaviṃ chindeyya .pe. aṭṭhimiñjaṃ āhacca tiṭṭheyya taṃ kissa hetu tatonidānañhi so bhikkhave maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ natveva tappaccayā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya yañca kho so bhikkhave dussīlo .pe. kasambujāto khattiyamahāsālānaṃ vā brāhmaṇamahāsālānaṃ vā gahapatimahāsālānaṃ vā abhivādanaṃ sādiyati tañhi tassa bhikkhave hoti dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. {69.5} Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave katamaṃ nu kho varaṃ yaṃ balavā puriso tiṇhāya sattiyā teladhotāya paccorasmiṃ pahareyya yaṃ vā khattiya- mahāsālānaṃ vā brāhmaṇamahāsālānaṃ vā gahapatimahāsālānaṃ vā añjalikammaṃ sādiyeyyāti . Etadeva bhante varaṃ yaṃ khattiyamahāsālānaṃ vā brāhmaṇamahāsālānaṃ vā gahapatimahāsālānaṃ vā añjalikammaṃ sādiyeyya dukkhañhetaṃ bhante yaṃ balavā puriso tiṇhāya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page132.

Sattiyā teladhotāya paccorasmiṃ pahareyyāti. {69.6} Ārocayāmi vo bhikkhave paṭivedayāmi vo bhikkhave yathā etadeva tassa varaṃ dussīlassa .pe. kasambujātassa yaṃ balavā puriso tiṇhāya sattiyā teladhotāya paccorasmiṃ pahareyya taṃ kissa hetu tatonidānañhi so bhikkhave maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ natveva tappaccayā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya yañca kho so bhikkhave dussīlo .pe. Kasambujāto khattiyamahāsālānaṃ vā brāhmaṇamahāsālānaṃ vā gahapatimahāsālānaṃ vā añjalikammaṃ sādiyati tañhi tassa bhikkhave hoti dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. {69.7} Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave katamaṃ nu kho varaṃ yaṃ balavā puriso tattena ayopaṭṭena ādittena sampajjalitena sañjotibhūtena kāyaṃ sampaliveṭheyya yaṃ vā khattiyamahāsālānaṃ vā brāhmaṇamahāsālānaṃ vā gahapatimahāsālānaṃ vā saddhādeyyaṃ cīvaraṃ paribhuñjeyyāti . Etadeva bhante varaṃ yaṃ khattiyamahāsālānaṃ vā brāhmaṇamahāsālānaṃ vā gahapatimahāsālānaṃ vā saddhādeyyaṃ cīvaraṃ paribhuñjeyya dukkhañhetaṃ bhante yaṃ balavā puriso tattena ayopaṭṭena ādittena sampajjalitena sañjotibhūtena kāyaṃ sampaliveṭheyyāti. {69.8} Ārocayāmi vo bhikkhave paṭivedayāmi vo bhikkhave yathā etadeva tassa varaṃ dussīlassa .pe. Kasambujātassa yaṃ balavā puriso tattena ayopaṭṭena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page133.

Ādittena sampajjalitena sañjotibhūtena kāyaṃ sampaliveṭheyya taṃ kissa hetu tatonidānañhi so bhikkhave maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ na tveva tappaccayā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya yañca kho so bhikkhave dussīlo .pe. kasambujāto khattiyamahāsālānaṃ vā brāhmaṇamahāsālānaṃ vā gahapatimahāsālānaṃ vā saddhādeyyaṃ cīvaraṃ paribhuñjati tañhi tassa bhikkhave hoti dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. {69.9} Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave katamaṃ nu kho varaṃ yaṃ balavā puriso tattena ayosaṅkunā ādittena 1- sampajjalitena sañjotibhūtena 1- mukhaṃ vivaritvā tattaṃ lohagulaṃ ādittaṃ sampajjalitaṃ sañjotibhūtaṃ mukhe pakkhipeyya taṃ tassa oṭṭhampi daheyya mukhampi daheyya jivhampi daheyya kaṇṭhampi daheyya urampi daheyya antampi antaguṇampi ādāya adhobhāgā nikkhameyya yaṃ vā khattiyamahāsālānaṃ vā brāhmaṇamahāsālānaṃ vā gahapatimahāsālānaṃ vā saddhādeyyaṃ piṇḍapātaṃ paribhuñjeyyāti . Etadeva bhante varaṃ yaṃ khattiyamahāsālānaṃ vā brāhmaṇamahāsālānaṃ vā gahapatimahāsālānaṃ vā saddhādeyyaṃ piṇḍapātaṃ paribhuñjeyya dukkhañhetaṃ bhante yaṃ balavā puriso tattena ayosaṅkunā ādittena sampajjalitena sañjotibhūtena mukhaṃ vivaritvā tattaṃ lohagulaṃ ādittaṃ sampajjalitaṃ sañjotibhūtaṃ mukhe pakkhipeyya taṃ tassa oṭṭhampi daheyya mukhampi daheyya @Footnote: 1 Ma. ime tayo pāṭhā natthi. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page134.

Jivhampi daheyya kaṇṭhampi daheyya urampi dadeyya antampi antaguṇampi ādāya adhobhāgā nikkhameyyāti. {69.10} Ārocayāmi vo bhikkhave paṭivedayāmi vo bhikkhave yathā etadeva tassa varaṃ dussīlassa .pe. kasambujātassa yaṃ balavā puriso tattena ayosaṅkunā ādittena sampajjalitena sañjotibhūtena mukhaṃ vivaritvā tattaṃ lohagulaṃ ādittaṃ sampajjalitaṃ sañjotibhūtaṃ mukhe pakkhipeyya taṃ tassa oṭṭhampi daheyya mukhampi daheyya jivhampi daheyya kaṇṭhampi daheyya urampi daheyya antampi antaguṇampi ādāya adhobhāgā nikkhameyya taṃ kissa hetu tatonidānañhi so bhikkhave maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ natveva tappaccayā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya yañca kho so bhikkhave dussīlo .pe. kasambujāto khattiyamahāsālānaṃ vā brāhmaṇamahāsālānaṃ vā gahapatimahāsālānaṃ vā saddhādeyyaṃ piṇḍapātaṃ paribhuñjati tañhi tassa bhikkhave hoti dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. {69.11} Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave katamaṃ nu kho varaṃ yaṃ balavā puriso sīse vā gahetvā khandhe vā gahetvā tattaṃ ayomañcaṃ vā ayopīṭhaṃ vā ādittaṃ sampajjalitaṃ sañjotibhūtaṃ abhinisīdāpeyya vā abhinipajjāpeyya vā yaṃ vā khattiyamahāsālānaṃ vā brāhmaṇamahāsālānaṃ vā gahapatimahāsālānaṃ vā saddhādeyyaṃ mañcapīṭhaṃ paribhuñjeyyāti . etadeva bhante varaṃ yaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page135.

Khattiyamahāsālānaṃ vā brāhmaṇamahāsālānaṃ vā gahapatimahāsālānaṃ vā saddhādeyyaṃ mañcapīṭhaṃ paribhuñjeyya dukkhañhetaṃ bhante yaṃ balavā puriso sīse vā gahetvā khandhe vā gahetvā tattaṃ ayomañcaṃ vā ayopīṭhaṃ vā ādittaṃ sampajjalitaṃ sañjotibhūtaṃ abhinisīdāpeyya vā abhinipajjāpeyya vāti. {69.12} Ārocayāmi vo bhikkhave paṭivedayāmi vo bhikkhave yathā etadeva tassa varaṃ dussīlassa .pe. Kasambujātassa yaṃ balavā puriso sīse vā gahetvā khandhe vā gahetvā tattaṃ ayomañcaṃ vā ayopīṭhaṃ vā ādittaṃ sampajjalitaṃ sañjotibhūtaṃ abhinisīdāpeyya vā abhinipajjāpeyya vā taṃ kissa hetu tatonidānañhi so bhikkhave maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ na tveva tappaccayā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya yañca kho so bhikkhave dussīlo .pe. Kasambujāto khattiyamahāsālānaṃ vā brāhmaṇamahāsālānaṃ vā gahapatimahāsālānaṃ vā saddhādeyyaṃ mañcapīṭhaṃ paribhuñjati tañhi tassa bhikkhave hoti dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. {69.13} Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave katamaṃ nu kho varaṃ yaṃ balavā puriso uddhaṃpādaṃ adhosiraṃ gahetvā tattāya lohakumbhiyā pakkhipeyya ādittāya sampajjalitāya sañjotibhūtāya so tattha pheṇuddehakaṃ paccamāno sakimpi uddhaṃ gaccheyya sakimpi adho gaccheyya sakimpi tiriyaṃ gaccheyya yaṃ vā khattiyamahāsālānaṃ vā brāhmaṇamahāsālānaṃ vā gahapatimahāsālānaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page136.

Vā saddhādeyyaṃ vihāraṃ paribhuñjeyyāti . etadeva bhante varaṃ yaṃ khattiyamahāsālānaṃ vā brāhmaṇamahāsālānaṃ vā gahapatimahāsālānaṃ vā saddhādeyyaṃ vihāraṃ paribhuñjeyya dukkhañhetaṃ bhante yaṃ balavā puriso uddhaṃpādaṃ adhosiraṃ gahetvā tattāya lohakumbhiyā pakkhipeyya ādittāya sampajjalitāya sañjotibhūtāya so tattha pheṇuddehakaṃ paccamāno sakimpi uddhaṃ gaccheyya sakimpi adho gaccheyya sakimpi tiriyaṃ gaccheyyāti. {69.14} Ārocayāmi vo bhikkhave paṭivedayāmi vo bhikkhave yathā etadeva tassa varaṃ dussīlassa .pe. kasambujātassa yaṃ balavā puriso uddhaṃpādaṃ adhosiraṃ gahetvā tattāya lohakumbhiyā pakkhipeyya ādittāya sampajjalitāya sañjotibhūtāya so tattha pheṇuddehakaṃ paccamāno sakimpi uddhaṃ gaccheyya sakimpi adho gaccheyya sakimpi tiriyaṃ gaccheyya taṃ kissa hetu tatonidānañhi so bhikkhave maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ na tveva tappaccayā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya yañca kho so bhikkhave dussīlo .pe. kasambujāto khattiyamahāsālānaṃ vā brāhmaṇamahāsālānaṃ vā gahapatimahāsālānaṃ vā saddhādeyyaṃ vihāraṃ paribhuñjati tañhi tassa bhikkhave hoti dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati tasmātiha bhikkhave evaṃ sikkhitabbaṃ yesañca mayaṃ paribhuñjāma cīvarapiṇḍapāta- senāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ 1- tesaṃ te kārā @Footnote: 1 Ma. -parikkhāraṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page137.

Mahapphalā bhavissanti mahānisaṃsā amhākañcevāyaṃ pabbajjā avañjhā bhavissati saphalā saudrayāti evañhi vo bhikkhave sikkhitabbaṃ attatthaṃ vā bhikkhave sampassamānena alameva appamādena sampādetuṃ paratthaṃ vā bhikkhave sampassamānena alameva appamādena sampādetuṃ ubhayatthaṃ vā bhikkhave sampassamānena alameva appamādena sampādetunti. {69.15} Idamavoca bhagavā imasmiñca pana veyyākaraṇasmiṃ bhaññamāne saṭṭhimattānaṃ bhikkhūnaṃ uṇhaṃ lohitaṃ mukhato uggañchi saṭṭhimattā bhikkhū sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattiṃsu dukkaraṃ bhagavā sudukkaraṃ bhagavāti . saṭṭhimattānaṃ bhikkhūnaṃ anupādāya āsavehi cittāni vimucciṃsūti. [70] Bhūtapubbaṃ bhikkhave sunetto nāma satthā ahosi titthakaro kāmesu vītarāgo sunettassa kho pana bhikkhave satthuno anekāni sāvakasatāni ahesuṃ sunetto satthā sāvakānaṃ brahmalokasahabyatāya dhammaṃ deseti 1- ye kho [2]- bhikkhave sunettassa satthuno brahmalokasahabyatāya dhammaṃ desentassa cittāni nappasādesuṃ te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjiṃsu ye kho pana bhikkhave sunettassa satthuno brahmalokasahabyatāya dhammaṃ desentassa cittāni pasādesuṃ te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjiṃsu. {70.1} Bhūtapubbaṃ bhikkhave mūgapakkho nāma satthā ahosi .pe. aranemi nāma satthā ahosi kuddālo 3- nāma @Footnote: 1 Ma. desesi . 2 Ma. pana . 3 Ma. kuddālako.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page138.

Satthā ahosi hatthipālo nāma satthā ahosi jotipālo nāma satthā ahosi arako nāma satthā ahosi titthakaro kāmesu vītarāgo . Arakassa kho pana bhikkhave satthuno anekāni sāvakasatāni ahesuṃ arako nāma satthā sāvakānaṃ brahmalokasahabyatāya dhammaṃ deseti 1- ye kho bhikkhave arakassa satthuno brahmalokasahabyatāya dhammaṃ desentassa cittāni nappasādesuṃ te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjiṃsu ye kho pana bhikkhave arakassa satthuno brahmalokasahabyatāya dhammaṃ desentassa cittāni pasādesuṃ te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjiṃsu. {70.2} Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave yo ime satta satthāre titthakare kāmesu vītarāge anekasataparivāre sasāvakasaṅghe duṭṭhacitto 2- akkoseyya paribhāseyya bahuṃ so apuññaṃ pasaveyyāti. Evaṃ bhante. Yo bhikkhave ime satta satthāre titthakare kāmesu vītarāge anekasataparivāre sasāvakasaṅghe duṭṭhacitto 2- akkoseyya paribhāseyya bahuṃ so apuññaṃ pasaveyya yo ekaṃ diṭṭhisampannaṃ puggalaṃ duṭṭhacitto 2- akkosati paribhāsati ayaṃ tato bahutaraṃ apuññaṃ pasavati taṃ kissa hetu nāhaṃ bhikkhave ito bahiddhā evarūpiṃ khantiṃ vadāmi yathāmaṃ sabrahmacārīsu tasmātiha bhikkhave evaṃ sikkhitabbaṃ natveva amhaṃ 3- sabrahmacārīsu cittāni paduṭṭhāni bhavissantīti evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti. [71] Bhūtapubbaṃ bhikkhave arako nāma satthā ahosi titthakaro @Footnote: 1 Ma. desesi . 2 Ma. paduṭṭhacitto . 3 Ma. na no.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page139.

Kāmesu vītarāgo arakassa kho pana bhikkhave satthuno anekāni sāvakasatāni ahesuṃ arako satthā sāvakānaṃ evaṃ dhammaṃ deseti appakaṃ brāhmaṇa jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ lahukaṃ bahudukkhaṃ bahūpāyāsaṃ mantāya 1- phoṭṭhabbaṃ kattabbaṃ kusalaṃ caritabbaṃ brahmacariyaṃ natthi jātassa amaraṇaṃ seyyathāpi brāhmaṇa tiṇagge ussāvabindu suriye uggacchante khippaṃyeva paṭivigacchati na ciraṭṭhitikaṃ hoti evameva kho brāhmaṇa ussāvabindūpamaṃ jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ lahukaṃ bahudukkhaṃ bahūpāyāsaṃ mantāya phoṭṭhabbaṃ kattabbaṃ kusalaṃ caritabbaṃ brahmacariyaṃ natthi jātassa amaraṇaṃ {71.1} seyyathāpi brāhmaṇa thullaphusitake deve vassante udakabubbulaṃ khippaṃyeva paṭivigacchati na ciraṭṭhitikaṃ hoti evameva kho brāhmaṇa udakabubbulūpamaṃ jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ lahukaṃ bahudukkhaṃ bahūpāyāsaṃ mantāya phoṭṭhabbaṃ kattabbaṃ kusalaṃ caritabbaṃ brahmacariyaṃ natthi jātassa amaraṇaṃ seyyathāpi brāhmaṇa udake daṇḍarāji khippaṃyeva paṭivigacchati na ciraṭṭhitikā hoti evameva kho brāhmaṇa udake daṇḍarājūpamaṃ jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ lahukaṃ ... natthi jātassa amaraṇaṃ seyyathāpi brāhmaṇa nadī pabbateyyā dūraṅgamā sīghasotā hārahārinī natthi so khaṇo vā layo vā muhutto vā yaṃ sā dharati 2- athakho sā gacchate ca 3- vattate ca 3- sandate ca 3- evameva kho brāhmaṇa nadīpabbateyyūpamaṃ jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ lahukaṃ ... Natthi jātassa amaraṇaṃ seyyathāpi brāhmaṇa balavā @Footnote: 1 Ma. mantāyaṃ. evamuparipi . 2 Sī. tharati . Ma. āvattati . 3 Ma. va.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page140.

Puriso jivhagge kheḷapiṇḍaṃ saññūhitvā appakasireneva vameyya evameva kho brāhmaṇa kheḷapiṇḍūpamaṃ jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ lahukaṃ ... natthi jātassa amaraṇaṃ seyyathāpi brāhmaṇa divasasantatte ayokaṭāhe maṃsapesī 1- pakkhittā khippaṃyeva paṭivigacchati na ciraṭṭhitikā hoti evameva kho brāhmaṇa maṃsapesūpamaṃ manussānaṃ jīvitaṃ parittaṃ lahukaṃ ... natthi jātassa amaraṇaṃ seyyathāpi brāhmaṇa gāvī vajjhā āghātanaṃ nīyamānā yaññadeva 2- pādaṃ uddharati santike 3- [4]- vadhassa santike maraṇassa evameva kho brāhmaṇa gāvīvajjhūpamaṃ 5- jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ lahukaṃ bahudukkhaṃ bahūpāyāsaṃ mantāya phoṭṭhabbaṃ kattabbaṃ kusalaṃ caritabbaṃ brahmacariyaṃ natthi jātassa amaraṇanti. {71.2} Tena kho pana bhikkhave samayena manussānaṃ saṭṭhivassasahassāni āyuppamāṇaṃ ahosi pañcavassasatikā kumārikā alaṃpateyyā ahosi tena kho pana bhikkhave samayena manussānaṃ chaḷevābādhā ahesuṃ sītaṃ uṇhaṃ jigacchā pipāsā uccāro passāvo so hi nāma bhikkhave arako satthā evaṃdīghāyukesu manussesu evaṃciraṭṭhitikesu evaṃappābādhesu sāvakānaṃ evaṃ dhammaṃ desessati appakaṃ brāhmaṇa jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ lahukaṃ bahudukkhaṃ bahūpāyāsaṃ mantāya phoṭṭhabbaṃ kattabbaṃ kusalaṃ caritabbaṃ brahmacariyaṃ natthi jātassa amaraṇanti {71.3} etarahi [6]- bhikkhave sammā vadamāno vadeyya appakaṃ jīvitaṃ manussānaṃ parittaṃ lahukaṃ bahudukkhaṃ bahūpāyāsaṃ mantāya phoṭṭhabbaṃ kattabbaṃ kusalaṃ caritabbaṃ brahmacariyaṃ natthi jātassa amaraṇanti etarahi @Footnote: 1 Ma. maṃsapesi . 2 Ma. yaṃ yadeva . 3 Ma. santikeva . 4 Ma. hoti. @5 Ma. govajjhūpamaṃ . 6 Ma. taṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page141.

Bhikkhave yo ciraṃ jīvati so vassasataṃ appaṃ vā bhiyyo vā vassasataṃ kho pana bhikkhave jīvanto tīṇiyeva utusatāni jīvati utusataṃ hemantānaṃ utusataṃ gimhānaṃ utusataṃ vassānaṃ tīṇi kho pana bhikkhave utusatāni jīvanto dvādasayeva māsasatāni jīvati cattāri māsasatāni hemantānaṃ cattāri māsasatāni gimhānaṃ cattāri māsasatāni vassānaṃ dvādasa kho pana bhikkhave māsasatāni jīvanto catuvīsatiṃyeva aḍḍhamāsasatāni jīvati aṭṭhaḍḍhamāsasatāni hemantānaṃ aṭṭhaḍḍhamāsasatāni gimhānaṃ aṭṭhaḍḍhamāsasatāni vassānaṃ catuvīsatiṃ kho pana bhikkhave aḍḍhamāsasatāni jīvanto chattiṃsaṃyeva rattisahassāni jīvati dvādasa rattisahassāni hemantānaṃ dvādasa rattisahassāni gimhānaṃ dvādasa rattisahassāni vassānaṃ chattiṃsaṃ kho pana bhikkhave rattisahassāni jīvanto dvesattatiññeva 1- bhattasahassāni bhuñjati catuvīsatiṃ bhattasahassāni hemantānaṃ catuvīsatiṃ bhattasahassāni gimhānaṃ catuvīsatiṃ bhattasahassāni vassānaṃ saddhiṃ mātuthaññāya saddhiṃ bhattantarāyena {71.9} tatrīme bhattantarāyā kupitopi 2- bhattaṃ na bhuñjati dukkhitopi bhattaṃ na bhuñjati byādhitopi bhattaṃ na bhuñjati uposathikopi bhattaṃ na bhuñjati alābhakenapi bhattaṃ na bhuñjati iti kho bhikkhave mayā vassasatāyukassa manussassa āyupi saṅkhāto āyuppamāṇampi saṅkhātaṃ utūpi saṅkhātā saṃvaccharāpi saṅkhātā māsāpi saṅkhātā aḍḍhamāsāpi saṅkhātā rattīpi saṅkhātā divāpi saṅkhātā bhattāpi saṅkhātā @Footnote: 1 Ma. dvesattatiyeva. 2 Ma. kapimidudhopi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page142.

Bhattantarāyāpi saṅkhātā yaṃ bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya kataṃ vo taṃ mayā etāni bhikkhave rukkhamūlāni etāni suññāgārāni jhāyatha bhikkhave mā pamādattha mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti. Mahāvaggo dutiyo. Tassuddānaṃ hiripurisaṃ nāgaraṃ upamā 1- dhammaññū pārichattakaṃ sakkaccaṃ bhāvanaṃ 2- aggi sunettaarakenānusāsanīti 3-. ------------ Vinayavaggo tatiyo [72] Sattahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu vinayadharo hoti . katamehi sattahi āpattiṃ jānāti anāpattiṃ jānāti lahukaṃ āpattiṃ jānāti garukaṃ āpattiṃ jānāti sīlavā hoti pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati . imehi kho bhikkhave sattahi dhammehi samannāgato bhikkhu vinayadharo hotīti. [73] Sattahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu vinayadharo hoti. @Footnote: 1 Ma. hirī sūriyaṃ upamā . 2 Ma. bhāvanā . 3 Ma. sunettaarakena cāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page143.

Katamehi sattahi āpattiṃ jānāti anāpattiṃ jānāti lahukaṃ āpattiṃ jānāti garukaṃ āpattiṃ jānāti ubhayāni kho panassa pātimokkhāni vitthārena svāgatāni honti suvibhattāni suppavattīni suvinicchitāni suttaso anubyañjanaso catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati . imehi kho bhikkhave sattahi dhammehi samannāgato bhikkhu vinayadharo hotīti. [74] Sattahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu vinayadharo hoti . katamehi sattahi āpattiṃ jānāti anāpattiṃ jānāti lahukaṃ āpattiṃ jānāti garukaṃ āpattiṃ jānāti vinaye kho pana ṭhito hoti asaṃhīro catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati . imehi kho bhikkhave sattahi dhammehi samannāgato bhikkhu vinayadharo hotīti. [75] Sattahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu vinayadharo hoti . katamehi sattahi āpattiṃ jānāti anāpattiṃ jānāti lahukaṃ āpattiṃ jānāti garukaṃ āpattiṃ jānāti anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ ekampi jātiṃ dvepi jātiyo .pe.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page144.

Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena .pe. yathākammūpage satte pajānāti āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati . imehi kho bhikkhave sattahi dhammehi samannāgato bhikkhu vinayadharo hotīti. [76] Sattahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu vinayadharo sobhati . katamehi sattahi āpattiṃ jānāti anāpattiṃ jānāti lahukaṃ āpattiṃ jānāti garukaṃ āpattiṃ jānāti sīlavā hoti .pe. Samādāya sikkhati sikkhāpadesu catunnaṃ jhānānaṃ .pe. akasiralābhī āsavānaṃ khayā .pe. sacchikatvā upasampajja viharati . imehi kho bhikkhave sattahi dhammehi samannāgato bhikkhu 1- vinayadharo sobhatīti. [77] Sattahi bhikkhave dhammehi samannāgato vinayadharo sobhati katamehi sattahi āpattiṃ jānāti anāpattiṃ jānāti lahukaṃ āpattiṃ jānāti garukaṃ āpattiṃ jānāti ubhayāni kho panassa pātimokkhāni vitthārena svāgatāni honti suvibhattāni suppavattīni suvinicchitāni suttaso anubyañjanaso catunnaṃ jhānānaṃ .pe. akasiralābhī āsavānaṃ khayā .pe. sacchikatvā upasampajja viharati . imehi kho bhikkhave sattahi dhammehi samannāgato vinayadharo sobhatīti. [78] Sattahi bhikkhave dhammehi samannāgato vinayadharo sobhati. Katamehi sattahi āpattiṃ jānāti anāpattiṃ jānāti lahukaṃ āpattiṃ @Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page145.

Jānāti garukaṃ āpattiṃ jānāti vinaye kho pana ṭhito hoti asaṃhīro catunnaṃ jhānānaṃ .pe. akasiralābhī āsavānaṃ khayā .pe. sacchikatvā upasampajja viharati . imehi kho bhikkhave sattahi dhammehi samannāgato vinayadharo sobhatīti. [79] Sattahi bhikkhave dhammehi samannāgato vinayadharo sobhati. Katamehi sattahi āpattiṃ jānāti anāpattiṃ jānāti lahukaṃ āpattiṃ jānāti garukaṃ āpattiṃ jānāti anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ ekampi jātiṃ dvepi jātiyo .pe. iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena .pe. yathākammūpage satte pajānāti āsavānaṃ khayā .pe. sacchikatvā upasampajja viharati . imehi kho bhikkhave sattahi dhammehi samannāgato vinayadharo sobhatīti. [80] Athakho āyasmā upāli yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā upāli bhagavantaṃ etadavoca sādhu me bhante bhagavā saṅkhittena dhammaṃ desetu yamahaṃ bhagavato dhammaṃ sutvā eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto vihareyyanti . Ye kho tvaṃ upāli dhamme jāneyyāsi ime dhammā na ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page146.

Saṃvattantīti ekaṃsena upāli dhāreyyāsi neso dhammo neso vinayo netaṃ satthusāsananti ye ca kho tvaṃ upāli dhamme jāneyyāsi ime dhammā ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattantīti ekaṃsena upāli dhāreyyāsi eso dhammo eso vinayo etaṃ satthusāsananti. [81] Sattime bhikkhave adhikaraṇasamathā dhammā uppannuppannānaṃ adhikaraṇānaṃ samathāya vūpasamāya . katame satta sammukhāvinayo dātabbo sativinayo dātabbo amūḷhavinayo dātabbo paṭiññātakaraṇaṃ [1]- yebhuyyasikā [2]- tassa pāpiyasikā [3]- tiṇavatthārako [4]-. Ime kho bhikkhave satta adhikaraṇasamathā dhammā uppannuppannānaṃ adhikaraṇānaṃ samathāya vūpasamāyāti. Vinayavaggo tatiyo ----------- vaggāsaṅgahitā suttantā [82] Sattannaṃ bhikkhave dhammānaṃ bhinnattā bhikkhu hoti. Katamesaṃ sattannaṃ sakkāyadiṭṭhi bhinnā hoti vicikicchā bhinnā hoti sīlabbataparāmāso bhinno hoti rāgo bhinno hoti doso bhinno hoti moho bhinno hoti māno bhinno hoti . Imesaṃ kho bhikkhave sattannaṃ dhammānaṃ bhinnattā bhikkhu hotīti. [83] Sattannaṃ bhikkhave dhammānaṃ samitattā samaṇo hoti bāhitattā brāhmaṇo hoti nissuttattā sottiko 5- hoti @Footnote:1-2-3-4 Ma. dātabbaṃ dātabbā dātabbo . 5 Ma. sotthiyo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page147.

Nahātattā nahātako hoti viditattā vedagū hoti [1]- ārakattā arahā hoti . katamesaṃ sattannaṃ sakkāyadiṭṭhi ārakā hoti vicikicchā ārakā hoti sīlabbataparāmāso ārako hoti rāgo ārako hoti doso ārako hoti moho ārako hoti māno ārako hoti . Imesaṃ kho bhikkhave sattannaṃ dhammānaṃ ārakattā arahā hotīti. [84] Sattime bhikkhave asaddhammā . katame satta assaddho hoti ahiriko hoti anottappī hoti appassuto hoti kusīto hoti muṭṭhassati hoti duppañño hoti . ime kho bhikkhave satta asaddhammā . sattime bhikkhave saddhammā . katame satta saddho hoti hirimā hoti ottappī hoti bahussuto hoti āraddhaviriyo hoti satimā hoti paññavā hoti. Ime kho bhikkhave satta saddhammāti. [85] Sattime bhikkhave puggalā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa . katame satta idha bhikkhave ekacco puggalo cakkhusmiṃ aniccānupassī viharati aniccasaññī aniccapaṭisaṃvedī satataṃ samitaṃ abbokiṇṇaṃ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno so āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati ayaṃ bhikkhave paṭhamo puggalo āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa. {85.1} Puna caparaṃ bhikkhave idhekacco puggalo cakkhusmiṃ aniccānupassī viharati @Footnote: 1 Ma. ārakattā ariyo hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page148.

Aniccasaññī aniccapaṭisaṃvedī satataṃ samitaṃ abbokiṇṇaṃ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno tassa apubbaṃ acarimaṃ āsavapariyādānañca hoti jīvitapariyādānañca ayaṃ bhikkhave dutiyo puggalo āhuneyyo ... Anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa. {85.2} Puna caparaṃ bhikkhave idhekacco puggalo cakkhusmiṃ aniccānupassī viharati aniccasaññī aniccapaṭisaṃvedī satataṃ samitaṃ abbokiṇṇaṃ cetasā adhimuccamāno paññāya pariyogāhamāno so pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā antarāparinibbāyī hoti ... upahaccaparinibbāyī hoti ... asaṅkhāraparinibbāyī hoti ... Sasaṅkhāraparinibbāyī hoti ... Uddhaṃsoto hoti akaniṭṭhagāmī ayaṃ bhikkhave sattamo puggalo āhuneyyo ... Anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa . ime kho bhikkhave satta puggalā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. [86] Sattime bhikkhave puggalā āhuneyyā ... anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa . katame satta idha bhikkhave ekacco puggalo cakkhusmiṃ dukkhānupassī viharati ... cakkhusmiṃ anattānupassī viharati ... Cakkhusmiṃ khayānupassī viharati ... cakkhusmiṃ vayānupassī viharati ... Cakkhusmiṃ virāgānupassī viharati ... cakkhusmiṃ nirodhānupassī viharati ... Cakkhusmiṃ paṭinissaggānupassī viharati ... sotasmiṃ ghānasmiṃ jivhāya kāyasmiṃ manasmiṃ rūpesu saddesu gandhesu rasesu phoṭṭhabbesu dhammesu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page149.

Cakkhuviññāṇe sotaviññāṇe ghānaviññāṇe jivhāviññāṇe kāyaviññāṇe manoviññāṇe cakkhusamphasse sotasamphasse ghānasamphasse jivhāsamphasse kāyasamphasse manosamphasse cakkhusamphassajāya vedanāya sotasamphassajāya vedanāya ghānasamphassajāya vedanāya jivhāsamphassajāya vedanāya kāyasamphassajāya vedanāya manosamphassajāya vedanāya rūpasaññāya saddasaññāya gandhasaññāya rasasaññāya phoṭṭhabbasaññāya dhammasaññāya rūpasañcetanāya saddasañcetanāya gandhasañcetanāya rasasañcetanāya phoṭṭhabba- sañcetanāya dhammasañcetanāya rūpataṇhāya saddataṇhāya gandhataṇhāya rasataṇhāya phoṭṭhabbataṇhāya dhammataṇhāya rūpavitakke saddavitakke gandhavitakke rasavitakke phoṭṭhabbavitakke dhammavitakke rūpavicāre saddavicāre gandhavicāre rasavicāre phoṭṭhabbavicāre dhammavicāre [1]- rūpakkhandhe vedanākkhandhe saññākkhandhe saṅkhārakkhandhe viññāṇakkhandhe aniccānupassī viharati dukkhānupassī viharati anattānupassī viharati khayānupassī viharati vayānupassī viharati virāgānupassī viharati nirodhānupassī viharati paṭinissaggānupassī viharati. [2]- [3]- [87] Rāgassa bhikkhave abhiññāya satta dhammā bhāvetabbā . Katame satta satisambojjhaṅgo .pe. upekkhāsambojjhaṅgo . Rāgassa bhikkhave abhiññāya ime satta dhammā bhāvetabbāti. [88] Rāgassa bhikkhave abhiññāya satta dhammā bhāvetabbā . @Footnote: 1 Ma. pañcakkhandhe .pe.. 2 Ma. .pe. lokassāti. 3 Ma. chadvārārammaṇesvettha @.pe. āhuneyye ca vaggike. āhuneyyavaggo dasamo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page150.

Katame satta aniccasaññā anattasaññā asubhasaññā ādīnavasaññā pahānasaññā virāgasaññā nirodhasaññā . rāgassa bhikkhave abhiññāya ime satta dhammā bhāvetabbāti. [89] Rāgassa bhikkhave abhiññāya satta dhammā bhāvetabbā . Katame satta asubhasaññā maraṇasaññā āhāre paṭikkūlasaññā sabbaloke anabhiratasaññā aniccasaññā anicce dukkhasaññā dukkhe anattasaññā . rāgassa bhikkhave abhiññāya ime satta dhammā bhāvetabbāti. [90] Rāgassa bhikkhave pariññāya .pe. parikkhayāya pahānāya khayāya vayāya virāgāya nirodhāya cāgāya paṭinissaggāya ime satta dhammā bhāvetabbā . dosassa mohassa kodhassa upanāhassa makkhassa palāsassa issāya macchariyassa māyāya sātheyyassa thambhassa sārambhassa mānassa atimānassa madassa pamādassa abhiññāya pariññāya parikkhayāya pahānāya khayāya virāgāya nirodhāya cāgāya paṭinissaggāya ime satta dhammā bhāvetabbāti. [1]- Sattakanipāto niṭṭhito. --------------- @Footnote: 1 Ma. idamavoca bhagavā attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page151.

Suttantapiṭake aṅguttaranikāyassa aṭṭhakanipāto ---------- namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa. Paṇṇāsako mettāvaggo paṭhamo [91] 1 Evamme sutaṃ . ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti . bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . Bhagavā etadavoca mettāya bhikkhave cetovimuttiyā āsevitāya bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya aṭṭhānisaṃsā pāṭikaṅkhā katame aṭṭha sukhaṃ supati sukhaṃ paṭibujjhati na pāpakaṃ supinaṃ passati manussānaṃ piyo hoti amanussānaṃ piyo hoti devatā rakkhanti nāssa aggi vā visaṃ vā satthaṃ vā kamati uttariṃ appaṭivijjhanto brahmalokūpago hoti. Mettāya bhikkhave cetovimuttiyā āsevitāya bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya ime aṭṭhānisaṃsā pāṭikaṅkhāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page152.

Yo ca mettaṃ bhāvayati appamāṇaṃ paṭissato tanū saṃyojanā honti passato upadhikkhayaṃ ekampi ce pāṇamaduṭṭhacitto mettāyati kusalaṃ 1- tena hoti sabbeva pāṇe manasānukampi pahūtamariyo ca 2- karoti puññaṃ ye sattasaṇḍaṃ paṭhaviṃ jinitvā rājissayo yajamānānucariyagā sassamedhaṃ purisamedhaṃ sammāpāsaṃ vājapeyyaṃ niraggaḷaṃ mettassa cittassa subhāvitassa kalampi te nānubhavanti soḷasiṃ candappabhā tāragaṇāva sabbe (3)- yo na hanati na ghāteti na jināti na jāpaye mettaso sabbabhūtānaṃ verantassa na kenacīti. [92] 2 Aṭṭhime bhikkhave hetu aṭṭha paccayā ādibrahmacariyikāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṃvattanti . katame aṭṭha idha bhikkhave bhikkhu satthāraṃ upanissāya viharati aññataraṃ vā garuṭṭhāniyaṃ sabrahmacāriṃ yatthassa tibbaṃ hirottappaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti pemañca gāravo ca @Footnote: 1 Ma. kasali . 2 Ma. pakaroti . 3 Ma. yathā na agghanti kalampi soḷasiṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page153.

Ayaṃ bhikkhave paṭhamo hetu paṭhamo paccayo ādibrahmacariyikāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṃvattati. {92.1} So taṃ satthāraṃ upanissāya viharati aññataraṃ vā garuṭṭhāniyaṃ sabrahmacāriṃ yatthassa tibbaṃ hirottappaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti pemañca gāravo ca so 1- kālena kālaṃ upasaṅkamitvā paripucchati paripañhati idaṃ bhante kathaṃ imassa ko atthoti tassa te āyasmanto avivaṭañceva vivaṭanti 2- anuttānīkatañca uttānīkaronti anekavihitesu ca kaṅkhaṭṭhāniyesu dhammesu kaṅkhaṃ paṭivinodenti ayaṃ bhikkhave dutiyo hetu dutiyo paccayo ādibrahmacariyikāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṃvattati. {92.2} So taṃ dhammaṃ sutvā dvayena vūpakāsena sampādeti kāyavūpakāsena ca cittavūpakāsena ca ayaṃ bhikkhave tatiyo hetu tatiyo paccayo ādibrahmacariyikāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṃvattati. {92.3} Sīlavā hoti pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu ayaṃ bhikkhave catuttho hetu catuttho paccayo ādibrahmacariyikāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṃvattati. {92.4} Bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ @Footnote: 1 Ma. te. 2 Ma. vivaranti. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page154.

Sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā ayaṃ bhikkhave pañcamo hetu pañcamo paccayo ādibrahmacariyikāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṃvattati. {92.5} Āraddhaviriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu ayaṃ bhikkhave chaṭṭho hetu chaṭṭho paccayo ādibrahmacariyikāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṃvattati. {92.6} Saṅghagato kho pana anānākathiko hoti atiracchānakathiko sāmaṃ vā dhammaṃ bhāsati paraṃ vā ajjhesati ariyaṃ vā tuṇhībhāvaṃ nātimaññati ayaṃ bhikkhave sattamo hetu sattamo paccayo ādibrahmacariyikāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṃvattati. {92.7} Pañcasu kho pana upādānakkhandhesu udayabbayānupassī viharati iti rūpaṃ iti rūpassa samudayo iti rūpassa atthaṅgamo iti vedanā ... Iti saññā ... iti saṅkhārā ... Iti viññāṇaṃ iti viññāṇassa samudayo iti viññāṇassa atthaṅgamoti ayaṃ bhikkhave aṭṭhamo hetu aṭṭhamo paccayo ādibrahmacariyikāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṃvattati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page155.

Tamenaṃ sabrahmacārī evaṃ sambhāventi [1]- āyasmā satthāraṃ upanissāya viharati aññataraṃ vā garuṭṭhāniyaṃ sabrahmacāriṃ yatthassa tibbaṃ hirottappaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti pemañca gāravo ca addhā ayamāyasmā jānaṃ jānāti passaṃ passatīti ayaṃpi dhammo piyatāya garutāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṃvattati. {92.8} Taṃ kho panāyamāyasmā satthāraṃ upanissāya viharati aññataraṃ vā garuṭṭhāniyaṃ sabrahmacāriṃ yatthassa tibbaṃ hirottappaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti pemañca gāravo ca so 2- kālena kālaṃ upasaṅkamitvā paripucchati paripañhati idaṃ bhante kathaṃ imassa ko atthoti tassa te āyasmanto avivaṭañceva vivaṭanti anuttānīkatañca uttānīkaronti anekavihitesu ca kaṅkhaṭṭhāniyesu dhammesu kaṅkhaṃ paṭivinodenti addhā ayamāyasmā jānaṃ jānāti passaṃ passatīti ayaṃpi dhammo piyatāya garutāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṃvattati. {92.9} Taṃ kho panāyamāyasmā dhammaṃ sutvā dvayena vūpakāsena sampādeti kāyavūpakāsena ca cittavūpakāsena ca addhā ayamāyasmā jānaṃ jānāti passaṃ passatīti ayaṃpi dhammo piyatāya garutāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṃvattati. {92.10} Sīlavā kho panāyamāyasmā pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu addhā ayamāyasmā jānaṃ jānāti passaṃ passatīti ayaṃpi dhammo piyatāya garutāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṃvattati. Bahussuto kho @Footnote: 1 Ma. ayaṃ kho . 2 Ma. te.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page156.

Panāyamāyasmā sutadharo sutasannicayo ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā addhā ayamāyasmā jānaṃ jānāti passaṃ passatīti ayaṃpi dhammo piyatāya garutāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṃvattati. {92.11} Āraddhaviriyo kho panāyamāyasmā viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu addhā ayamāyasmā jānaṃ jānāti passaṃ passatīti ayaṃpi dhammo piyatāya garutāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṃvattati. {92.12} Saṅghagato kho panāyamāyasmā anānākathiko hoti atiracchānakathiko sāmaṃ vā dhammaṃ bhāsati paraṃ vā ajjhesati ariyaṃ vā tuṇhībhāvaṃ nātimaññati addhā ayamāyasmā jānaṃ jānāti passaṃ passatīti ayaṃpi dhammo piyatāya garutāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṃvattati. {92.13} Pañcasu kho panāyamāyasmā upādānakkhandhesu udayabbayānupassī viharati iti rūpaṃ iti rūpassa samudayo iti rūpassa atthaṅgamo iti vedanā ... Iti saññā ... Iti saṅkhārā ... Iti viññāṇaṃ iti viññāṇassa samudayo iti viññāṇassa atthaṅgamoti addhā ayamāyasmā jānaṃ jānāti passaṃ passatīti ayaṃpi dhammo piyatāya garutāya bhāvanāya sāmaññāya ekībhāvāya saṃvattati. Ime kho bhikkhave aṭṭha hetū aṭṭha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page157.

Paccayā ādibrahmacariyikāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṃvattantīti. [93] 3 Aṭṭhahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu sabrahmacārīnaṃ appiyo ca hoti amanāpo ca agaru ca abhāvanīyo ca . katamehi aṭṭhahi idha bhikkhave bhikkhu appiyapasaṃsī ca hoti piyagarahī ca lābhakāmo ca sakkārakāmo ca ahiriyo 1- ca anottappī ca pāpiccho ca micchādiṭṭhi ca . imehi kho bhikkhave aṭṭhahi dhammehi samannāgato bhikkhu sabrahmacārīnaṃ appiyo ca hoti amanāpo ca agaru ca abhāvanīyo ca. Aṭṭhahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo ca . katamehi aṭṭhahi idha bhikkhave bhikkhu naappiyapasaṃsī ca hoti napiyagarahī ca nalābhakāmo ca nasakkārakāmo ca hirimā ca [2]- ottappī ca appiccho ca sammādiṭṭhi ca . imehi kho bhikkhave aṭṭhahi dhammehi samannāgato bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo cāti. [94] 4 Aṭṭhahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu sabrahmacārīnaṃ appiyo ca hoti amanāpo ca agaru ca abhāvanīyo ca . katamehi aṭṭhahi idha bhikkhave bhikkhu lābhakāmo ca hoti sakkārakāmo ca anavaññattikāmo ca akālaññū ca amattaññū ca asuci ca bahubhāṇī ca akkosakaparibhāsako ca sabrahmacārīnaṃ . imehi kho bhikkhave aṭṭhahi dhammehi samannāgato bhikkhu sabrahmacārīnaṃ appiyo ca hoti amanāpo @Footnote: 1 Ma. ahiriko . 2 Ma. hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page158.

Ca agaru ca abhāvanīyo ca . aṭṭhahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo ca. Katamehi aṭṭhahi idha bhikkhave bhikkhu nalābhakāmo ca hoti nasakkārakāmo ca naanavaññattikāmo ca kālaññū ca mattaññū ca suci ca nabahubhāṇī ca anakkosakaparibhāsako ca sabrahmacārīnaṃ . imehi kho bhikkhave aṭṭhahi dhammehi samannāgato bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo cāti. [95] 5 Aṭṭhime bhikkhave lokadhammā lokaṃ anuparivattanti loko ca aṭṭha lokadhamme anuparivattati . katame aṭṭha lābho ca alābho ca yaso ca ayaso ca nindā ca pasaṃsā ca sukhaṃ ca dukkhaṃ ca. Ime kho bhikkhave aṭṭha lokadhammā lokaṃ anuparivattanti loko ca ime aṭṭha lokadhamme anuparivattatīti. Lābho alābho ca yasāyaso ca nindā pasaṃsā ca sukhaṃ dukkhañca ete aniccā manujesu dhammā asassatā vipariṇāmadhammā ete ca ñatvā satimā sumedho avekkhati vipariṇāmadhamme iṭṭhassa dhammā na mathenti cittaṃ aniṭṭhato no paṭighātameti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page159.

Tassānurodhā atha vā virodhā vidhūpitā atthagatā 1- na santi padañca ñatvā virajaṃ asokaṃ sammappajānāti bhavassa pāragūti. [96] 6 Aṭṭhime bhikkhave lokadhammā lokaṃ anuparivattanti loko ca aṭṭha lokadhamme anuparivattati katame aṭṭha lābho ca alābho ca yaso ca ayaso ca nindā ca pasaṃsā ca sukhaṃ ca dukkhaṃ ca ime kho bhikkhave aṭṭha lokadhammā lokaṃ anuparivattanti loko ca ime aṭṭha lokadhamme anuparivattati {96.1} assutavato bhikkhave puthujjanassa uppajjati lābhopi alābhopi yasopi ayasopi nindāpi pasaṃsāpi sukhaṃpi dukkhaṃpi sutavatopi bhikkhave ariyasāvakassa uppajjati lābhopi alābhopi yasopi ayasopi nindāpi pasaṃsāpi sukhaṃpi dukkhaṃpi tatra bhikkhave ko viseso ko adhippāyaso 2- kiṃnānākaraṇaṃ sutavato ariyasāvakassa assutavatā puthujjanenāti . Bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā bhagavaṃnettikā bhagavaṃpaṭisaraṇā sādhu vata bhante bhagavantaṃyeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantīti. {96.2} Tenahi bhikkhave suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti. Evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . Bhagavā etadavoca assutavato bhikkhave puthujjanassa uppajjati lābho so na iti paṭisañcikkhati uppanno kho me ayaṃ lābho so ca kho anicco dukkho @Footnote: 1 Ma. atthaṅgatā. evamuparipi . 2 Sī. adhippāyo. Ma. adhippayāso. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page160.

Vipariṇāmadhammoti yathābhūtaṃ nappajānāti uppajjati alābho uppajjati yaso uppajjati ayaso uppajjati nindā uppajjati pasaṃsā uppajjati sukhaṃ uppajjati dukkhaṃ so na iti paṭisañcikkhati uppannaṃ kho me idaṃ dukkhaṃ tañca kho aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammanti yathābhūtaṃ nappajānāti {96.3} tassa lābhopi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati alābhopi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati yasopi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati ayasopi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati nindāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati pasaṃsāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati sukhaṃpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati dukkhaṃpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati so uppannaṃ lābhaṃ anurujjhati alābhe paṭivirujjhati uppannaṃ yasaṃ anurujjhati ayase paṭivirujjhati uppannaṃ pasaṃsaṃ anurujjhati nindāya paṭivirujjhati uppannaṃ sukhaṃ anurujjhati dukkhe paṭivirujjhati so evaṃ anurodhavirodhasamāpanno na parimuccati jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi na parimuccati dukkhasmāti vadāmi. Sutavato ca kho bhikkhave ariyasāvakassa uppajjati lābho so iti paṭisañcikkhati uppanno kho me ayaṃ lābho so ca kho anicco dukkho vipariṇāmadhammoti yathābhūtaṃ pajānāti uppajjati alābho uppajjati yaso uppajjati ayaso uppajjati nindā uppajjati pasaṃsā uppajjati sukhaṃ uppajjati dukkhaṃ so iti paṭisañcikkhati uppannaṃ kho me idaṃ dukkhaṃ tañca kho aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammanti yathābhūtaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page161.

Idaṃ dukkhaṃ tañca kho aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammanti yathābhūtaṃ pajānāti {96.4} tassa lābhopi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati alābhopi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati yasopi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati ayasopi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati nindāpi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati pasaṃsāpi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati sukhaṃpi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati dukkhaṃpi cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati so ca uppannaṃ lābhaṃ nānurujjhati alābhe nappaṭivirujjhati uppannaṃ yasaṃ nānurujjhati ayase nappaṭivirujjhati uppannaṃ pasaṃsaṃ nānurujjhati nindāya nappaṭivirujjhati uppannaṃ sukhaṃ nānurujjhati dukkhe nappaṭivirujjhati so evaṃ anurodhavirodhavippahīno parimuccati jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi parimuccati dukkhasmāti vadāmi ayaṃ kho bhikkhave viseso ayaṃ adhippāyaso idaṃ nānākaraṇaṃ sutavato ariyasāvakassa assutavatā puthujjanenāti. Lābho alābho ca yasāyaso ca nindā pasaṃsā ca sukhaṃ dukkhañca ete aniccā manujesu dhammā asassatā vipariṇāmadhammā ete ca ñatvā satimā sumedho avekkhati vipariṇāmadhamme

--------------------------------------------------------------------------------------------- page162.

Iṭṭhassa dhammā na mathenti cittaṃ aniṭṭhato no paṭighātameti tassānurodhā atha vā virodhā vidhūpitā atthagatā na santi padañca ñatvā virajaṃ asokaṃ sammappajānāti bhavassa pāragūti. [97] 7 Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate. Acirapakkante devadatte tatra kho bhagavā devadattaṃ ārabbha bhikkhū āmantesi sādhu bhikkhave bhikkhu kālena kālaṃ attavipattiṃ paccavekkhitā hoti sādhu bhikkhave bhikkhu kālena kālaṃ paravipattiṃ paccavekkhitā hoti sādhu bhikkhave bhikkhu kālena kālaṃ attasampattiṃ paccavekkhitā hoti sādhu bhikkhave bhikkhu kālena kālaṃ parasampattiṃ paccavekkhitā hoti aṭṭhahi bhikkhave asaddhammehi abhibhūto pariyādinnacitto devadatto āpāyiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho {97.1} katamehi aṭṭhahi lābhena [1]- bhikkhave abhibhūto pariyādinnacitto devadatto āpāyiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho alābhena bhikkhave yasena bhikkhave ayasena bhikkhave sakkārena bhikkhave asakkārena bhikkhave pāpicchatāya bhikkhave pāpamittatāya bhikkhave abhibhūto pariyādinnacitto devadatto āpāyiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho imehi kho bhikkhave aṭṭhahi asaddhammehi abhibhūto pariyādinnacitto devadatto @Footnote: 1 Ma. hi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page163.

Āpāyiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho. Sādhu bhikkhave bhikkhu uppannaṃ lābhaṃ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya uppannaṃ alābhaṃ uppannaṃ yasaṃ uppannaṃ ayasaṃ uppannaṃ sakkāraṃ uppannaṃ asakkāraṃ uppannaṃ pāpicchataṃ uppannaṃ pāpamittataṃ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya kiñca bhikkhave bhikkhu atthavasaṃ paṭicca uppannaṃ lābhaṃ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya .pe. yañhissa bhikkhave uppannaṃ lābhaṃ anabhibhuyya viharato uppajjeyyuṃ āsavā vighātapariḷāhā uppannaṃ lābhaṃ abhibhuyya viharato evaṃsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti yañhissa bhikkhave uppannaṃ alābhaṃ uppannaṃ yasaṃ uppannaṃ ayasaṃ uppannaṃ sakkāraṃ uppannaṃ asakkāraṃ uppannaṃ pāpicchataṃ uppannaṃ pāpamittataṃ anabhibhuyya viharato uppajjeyyuṃ āsavā vighātapariḷāhā uppannaṃ pāpamittataṃ abhibhuyya viharato evaṃsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti idaṃ kho bhikkhave bhikkhu atthavasaṃ paṭicca uppannaṃ lābhaṃ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya uppannaṃ alābhaṃ uppannaṃ yasaṃ uppannaṃ ayasaṃ uppannaṃ sakkāraṃ uppannaṃ asakkāraṃ uppannaṃ pāpicchataṃ uppannaṃ pāpamittataṃ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya {97.2} tasmā tiha bhikkhave evaṃ sikkhitabbaṃ uppannaṃ lābhaṃ abhibhuyya abhibhuyya viharissāma uppannaṃ alābhaṃ uppannaṃ yasaṃ uppannaṃ ayasaṃ uppannaṃ sakkāraṃ uppannaṃ asakkāraṃ uppannaṃ pāpicchataṃ uppannaṃ pāpamittataṃ abhibhuyya abhibhuyya viharissāmāti evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page164.

[98] 8 Ekaṃ samayaṃ āyasmā uttaro mahisavatthusmiṃ viharati saṅkheyyake pabbate vaṭṭajālikāyaṃ 1- . tatra kho āyasmā uttaro bhikkhū āmantesi sādhāvuso bhikkhu kālena kālaṃ attavipattiṃ paccavekkhitā hoti sādhāvuso bhikkhu kālena kālaṃ paravipattiṃ paccavekkhitā hoti sādhāvuso bhikkhu kālena kālaṃ attasampattiṃ paccavekkhitā hoti sādhāvuso bhikkhu kālena kālaṃ parasampattiṃ paccavekkhitā hotīti. Tena kho pana samayena vessavaṇo 2- mahārājā uttaradisāya dakkhiṇadisaṃ gacchati kenacideva karaṇīyena assosi kho vessavaṇo mahārājā āyasmato uttarassa mahisavatthusmiṃ saṅkheyyake pabbate vaṭṭajālikāyaṃ bhikkhūnaṃ evaṃ dhammaṃ desentassa sādhāvuso bhikkhu kālena kālaṃ attavipattiṃ paccavekkhitā hoti sādhāvuso bhikkhu kālena kālaṃ paravipattiṃ paccavekkhitā hoti sādhāvuso bhikkhu kālena kālaṃ attasampattiṃ paccavekkhitā hoti sādhāvuso bhikkhu kālena kālaṃ parasampattiṃ paccavekkhitā hotīti {98.1} athakho vessavaṇo mahārājā seyyathāpi nāma balavā puriso sammiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya pasāritaṃ vā bāhaṃ sammiñjeyya evameva mahisavatthusmiṃ saṅkheyyake pabbate vaṭṭajālikāyaṃ antarahito devesu tāvatiṃsesu pāturahosi athakho vessavaṇo mahārājā yena sakko devānamindo tenupasaṅkami upasaṅkamitvā @Footnote: 1 Sī. dhavajālikāyaṃ. Ma. vaṭajālikāyaṃ. evamuparipi. 2 vessavaṇṇotipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page165.

Sakkaṃ devānamindaṃ etadavoca yagghe mārisa jāneyyāsi eso āyasmā uttaro mahisavatthusmiṃ saṅkheyyake pabbate vaṭṭajālikāyaṃ bhikkhūnaṃ evaṃ dhammaṃ deseti sādhāvuso bhikkhu kālena kālaṃ attavipattiṃ .pe. Parasampattiṃ paccavekkhitā hotīti. Athakho sakko devānamindo seyyathāpi nāma balavā puriso sammiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya pasāritaṃ vā bāhaṃ sammiñjeyya evameva devesu tāvatiṃsesu antarahito mahisavatthusmiṃ saṅkheyyake pabbate vaṭṭajālikāyaṃ āyasmato uttarassa sammukhe pāturahosi athakho sakko devānamindo yenāyasmā uttaro tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmantaṃ uttaraṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi ekamantaṃ ṭhito kho sakko devānamindo āyasmantaṃ uttaraṃ etadavoca {98.2} saccaṃ kira bhante āyasmā uttaro bhikkhūnaṃ evaṃ dhammaṃ desesi sādhāvuso bhikkhu kālena kālaṃ attavipattiṃ .pe. parasampattiṃ paccavekkhitā hotīti . evaṃ devānamindāti . kiṃ pana 1- bhante āyasmato uttarassa sakaṃ paṭibhāṇaṃ udāhu tassa bhagavato vacanaṃ arahato sammāsambuddhassāti . tenahi devānaminda upamaṃ te karissāmi upamāyamidhekacce viññū purisā bhāsitassa atthaṃ ājānanti {98.3} seyyathāpi devānaminda gāmassa vā nigamassa vā avidūre mahādhaññarāsi tato mahājanakāyo dhaññaṃ āhareyya kāyehipi 2- sīsakehipi 3- uccaṅkehipi 4- @Footnote: 1 Ma. panidaṃ . 2 Ma. kājehipi. Yu. kācehipi . 3 Ma. Yu. piṭakehipi. @4 Ma. Yu. ucchaṅgehipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page166.

Añjalīhipi yo nu kho devānaminda [1]- mahājanakāyaṃ upasaṅkamitvā evaṃ puccheyya kuto imaṃ dhaññaṃ āharathāti kathaṃ byākaramāno nu kho devānaminda so mahājanakāyo sammā byākaramāno byākareyyāti . amumhā mahādhaññarāsimhā āharāmāti kho bhante so mahājanakāyo sammā byākaramāno byākareyyāti . Evameva kho devānaminda yaṅkiñci subhāsitaṃ sabbantaṃ tassa bhagavato vacanaṃ arahato sammāsambuddhassa tato upādāyupādāya mayaṃ dhaññaṃ 2- ca bhaṇāmāti. {98.4} Acchariyaṃ bhante abbhutaṃ bhante yāva subhāsitañcidaṃ āyasmatā uttarena yaṅkiñci subhāsitaṃ sabbantaṃ tassa bhagavato vacanaṃ arahato sammāsambuddhassa tato upādāyupādāya mayaṃ dhaññaṃ 2- ca bhaṇāmāti evamidaṃ bhante uttara ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate acirapakkante devadatte tatra kho bhagavā devadattaṃ ārabbha bhikkhū āmantesi {98.5} sādhu bhikkhave bhikkhu kālena kālaṃ attavipattiṃ paccavekkhitā hoti sādhu bhikkhave bhikkhu kālena kālaṃ paravipattiṃ attasampattiṃ parasampattiṃ paccavekkhitā hoti aṭṭhahi bhikkhave asaddhammehi abhibhūto pariyādinnacitto devadatto āpāyiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho katamehi aṭṭhahi lābhena [3]- bhikkhave abhibhūto pariyādinnacitto devadatto āpayiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho alābhena bhikkhave yasena bhikkhave ayasena bhikkhave sakkārena bhikkhave asakkārena @Footnote: 1 Ma. taṃ . 2 Ma. mayañcaññe ca. Yu. mayañca aññe ca . 3 Ma. hi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page167.

Bhikkhave pāpicchatāya bhikkhave pāpamittatāya bhikkhave abhibhūto pariyādinnacitto devadatto āpāyiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho imehi kho bhikkhave aṭṭhahi asaddhammehi abhibhūto pariyādinnacitto devadatto āpāyiko nerayiko kappaṭṭho atekiccho {98.6} sādhu bhikkhave bhikkhu uppannaṃ lābhaṃ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya uppannaṃ alābhaṃ uppannaṃ yasaṃ uppannaṃ ayasaṃ uppannaṃ sakkāraṃ uppannaṃ asakkāraṃ uppannaṃ pāpicchataṃ uppannaṃ pāpamittataṃ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya. Kiñca bhikkhave bhikkhu atthavasaṃ paṭicca uppannaṃ lābhaṃ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya uppannaṃ alābhaṃ uppannaṃ yasaṃ uppannaṃ ayasaṃ uppannaṃ sakkāraṃ uppannaṃ asakkāraṃ uppannaṃ pāpicchataṃ uppannaṃ pāpamittataṃ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya yañhissa bhikkhave uppannaṃ lābhaṃ anabhibhuyya viharato uppajjeyyuṃ āsavā vighātapariḷāhā uppannaṃ lābhaṃ abhibhuyya viharato evaṃsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti yañhissa bhikkhave uppannaṃ alābhaṃ uppannaṃ yasaṃ uppannaṃ ayasaṃ uppannaṃ sakkāraṃ uppannaṃ asakkāraṃ uppannaṃ pāpicchataṃ uppannaṃ pāpamittataṃ anabhibhuyya viharato uppajjeyyuṃ āsavā vighātapariḷāhā uppannaṃ pāpamittataṃ abhibhuyya viharato evaṃsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti idaṃ kho bhikkhave bhikkhu atthavasaṃ paṭicca uppannaṃ lābhaṃ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya uppannaṃ alābhaṃ uppannaṃ yasaṃ uppannaṃ ayasaṃ uppannaṃ sakkāraṃ uppannaṃ asakkāraṃ uppannaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page168.

Pāpicchataṃ uppannaṃ pāpamittataṃ abhibhuyya abhibhuyya vihareyya {98.7} tasmā tiha bhikkhave evaṃ sikkhitabbaṃ uppannaṃ lābhaṃ abhibhuyya abhibhuyya viharissāma uppannaṃ alābhaṃ uppannaṃ yasaṃ uppannaṃ ayasaṃ uppannaṃ sakkāraṃ uppannaṃ asakkāraṃ uppannaṃ pāpicchataṃ uppannaṃ pāpamittataṃ abhibhuyya abhibhuyya viharissāmāti evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti . ettāvatā bhante uttara manussesu catasso parisā bhikkhū bhikkhuniyo upāsakā upāsikāyo nāyaṃ dhammapariyāyo kismiñci patiṭṭhito 1- uggaṇhātu bhante āyasmā uttaro imaṃ dhammapariyāyaṃ pariyāpuṇātu bhante āyasmā uttaro imaṃ dhammapariyāyaṃ dhāretu bhante āyasmā uttaro imaṃ dhammapariyāyaṃ atthasañhito ayaṃ bhante dhammapariyāyo ādibrahmacariyakoti 2-. [99] 9 Kulaputtoti bhikkhave nandaṃ sammā vadamāno vadeyya balavāti bhikkhave nandaṃ sammā vadamāno vadeyya pāsādikoti bhikkhave nandaṃ sammā vadamāno vadeyya tibbarāgoti bhikkhave nandaṃ sammā vadamāno vadeyya kimaññattha bhikkhave nando indriyesu guttadvāro bhojane mattaññū jāgariyamanuyutto satisampajaññena samannāgato yehi nando sakkoti paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ caritunti 3-. Tatrīdaṃ bhikkhave nandassa indriyesu guttadvāratāya hoti sace bhikkhave nandassa puratthimā disā āloketabbā hoti sabbañcetaso 4- @Footnote: 1 Ma. upaṭṭhito . 2 Sī. ādibrahmacariyiko . 3 Ma. itisaddo natthi. @4 Ma. sabbaṃ cetasā. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page169.

Samannāharitvā nando puratthimaṃ disaṃ āloketi evaṃ me puratthimaṃ disaṃ ālokayato nābhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssavissantīti itiha tatra sampajāno hoti sace bhikkhave nandassa pacchimā disā āloketabbā hoti uttarā disā āloketabbā hoti dakkhiṇā disā āloketabbā hoti uddhaṃ ulloketabbā hoti adho oloketabbā hoti anudisā anuviloketabbā hoti sabbañcetaso samannāharitvā nando anudisaṃ anuviloketi evaṃ me anudisaṃ anuvilokayato nābhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssavissantīti itiha tatra sampajāno hoti idaṃ kho bhikkhave nandassa indriyesu guttadvāratāya hoti. Tatrīdaṃ bhikkhave nandassa bhojane mattaññutāya hoti idha bhikkhave nando paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi navañca vedanaṃ na uppādessāmi yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cāti idaṃ kho bhikkhave nandassa bhojane mattaññutāya hoti. Tatrīdaṃ bhikkhave nandassa jāgariyānuyogasmiṃ hoti idha bhikkhave nando divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇiyehi 1- dhammehi cittaṃ parisodheti rattiyā paṭhamaṃ yāmaṃ caṅkamena nisajjāya āvaṇiyehi dhammehi cittaṃ @Footnote: 1 Ma. āvaraṇīyehi. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page170.

Parisodheti rattiyā majjhimaṃ yāmaṃ dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeti pādena pādaṃ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasikaritvā rattiyā pacchimaṃ yāmaṃ paccuṭṭhāya caṅkamena nisajjāya āvaraṇiyehi dhammehi cittaṃ parisodheti idaṃ kho bhikkhave nandassa jāgariyānuyogasmiṃ hoti. Tatrīdaṃ bhikkhave nandassa satisampajaññasmiṃ hoti idha bhikkhave nandassa viditā vedanā uppajjanti viditā upaṭṭhahanti viditā abbhatthaṃ gacchanti viditā saññā uppajjanti viditā upaṭṭhahanti viditā abbhatthaṃ gacchanti viditā vitakkā uppajjanti viditā upaṭṭhahanti viditā abbhatthaṃ gacchanti idaṃ kho bhikkhave nandassa satisampajaññasmiṃ hotīti . kimaññattha bhikkhave nando indriyesu guttadvāro bhojane mattaññū jāgariyamanuyutto satisampajaññena samannāgato yehi nando sakkoti paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ caritunti. [100] 10 Ekaṃ samayaṃ bhagavā campāyaṃ viharati gaggarāya pokkharaṇiyā tīre . tena kho pana samayena bhikkhū bhikkhuṃ āpattiyā codenti so bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno aññenāññaṃ paṭicarati bahiddhā kathaṃ apanāmeti kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti. {100.1} Athakho bhagavā bhikkhū āmantesi niddhamathetaṃ bhikkhave puggalaṃ niddhamathetaṃ bhikkhave puggalaṃ apaneyyo 1- bhikkhave puggalo kiṃ [2]- paraputto viheṭheti 3- @Footnote: 1 Sī. apaneyyo so. Ma. apaneyyaso . 2 Sī. Ma. Yu. vo. @3 Sī. putto viheṭhiyati. Ma. tena paraputtena visodhitena. Yu. puttā viheṭheti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page171.

Idha bhikkhave ekaccassa puggalassa tādisaṃyeva hoti abhikkantaṃ paṭikkantaṃ ālokitaṃ vilokitaṃ sammiñjitaṃ pasāritaṃ saṅghāṭipattacīvaradhāraṇaṃ seyyathāpi aññesaṃ bhaddakānaṃ bhikkhūnaṃ yāvassa bhikkhū āpattiṃ na passanti yato ca khvassa bhikkhū āpattiṃ passanti tamenaṃ evaṃ jānanti samaṇadūsīvāyaṃ samaṇapalāpo samaṇakaraṇḍavoti tamenaṃ iti viditvā bahiddhā nāsenti taṃ kissa hetu mā aññe bhaddake bhikkhū dūsesīti. {100.2} Seyyathāpi bhikkhave sampanne yavakaraṇe yavadūsī jāyetha yavapalāpo yavakaraṇḍavo tassa tādisaṃyeva mūlaṃ hoti seyyathāpi aññesaṃ bhaddakānaṃ yavānaṃ tādisaṃyeva nālaṃ hoti seyyathāpi aññesaṃ bhaddakānaṃ yavānaṃ tādisaṃyeva palāsaṃ 1- hoti seyyathāpi aññesaṃ bhaddakānaṃ yavānaṃ yāvassa sīsaṃ na nibbattati yato ca khvassa sīsaṃ nibbattati tamenaṃ evaṃ jānanti yavadūsīvāyaṃ yavapalāpo yavakaraṇḍavoti tamenaṃ iti viditvā samūlaṃ uppāṭetvā bahiddhā yavakaraṇassa chaḍḍenti taṃ kissa hetu mā aññe bhaddakeyeva dūsesīti evameva kho bhikkhave idhekaccassa puggalassa tādisaṃyeva hoti abhikkantaṃ paṭikkantaṃ ālokitaṃ vilokitaṃ sammiñjitaṃ pasāritaṃ saṅghāṭipattacīvaradhāraṇaṃ seyyathāpi aññesaṃ bhaddakānaṃ bhikkhūnaṃ yāvassa bhikkhū āpattiṃ na passanti yato ca khvassa bhikkhū āpattiṃ passanti tamenaṃ evaṃ jānanti samaṇadūsīvāyaṃ samaṇapalāpo samaṇakaraṇḍavoti tamenaṃ iti viditvā bahiddhā nāsenti taṃ @Footnote: 1 Ma. pattaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page172.

Kissa hetu mā aññe bhaddake bhikkhū dūsesīti. {100.3} Seyyathāpi bhikkhave mahato dhaññarāsissa phusayamānassa 1- tattha yāni tāni dhaññāni daḷhāni sāravantāni tāni ekamantaṃ puñjaṃ hoti yāni pana tāni dhaññāni dubbalāni palāpāni tāni vāto ekamantaṃ apavahati tamenaṃ sāmikā sammajjaniṃ gahetvā bhiyyoso mattāya apasammajjanti taṃ kissa hetu mā aññe bhaddake dhaññe dūsesīti evameva kho bhikkhave idhekaccassa puggalassa tādisaṃyeva hoti abhikkantaṃ paṭikkantaṃ ālokitaṃ vilokitaṃ sammiñjitaṃ pasāritaṃ saṅghāṭipattacīvaradhāraṇaṃ seyyathāpi aññesaṃ bhaddakānaṃ bhikkhūnaṃ yāvassa bhikkhū āpattiṃ na passanti yato ca khvassa bhikkhū āpattiṃ passanti tamenaṃ evaṃ jānanti samaṇadūsīvāyaṃ samaṇapalāpo samaṇakaraṇḍavoti tamenaṃ iti viditvā bahiddhā nāsenti taṃ kissa hetu mā aññe bhaddake bhikkhū dūsesīti. {100.4} Seyyathāpi bhikkhave puriso udapānanāḷiyatthiko 2- tiṇhaṃ kudhāriṃ 3- ādāya vanaṃ paviseyya so tantadeva 4- rukkhaṃ kudhāripāsena ākoṭeti tattha yāni tāni rukkhāni daḷhāni sāravantāni tāni kudhāripāsena ākoṭitāni kakkhaḷaṃ paṭinadanti yāni pana tāni rukkhāni antopūtīni avassutāni kasambujātāni tāni kudhāripāsena ākoṭitāni daddaraṃ paṭinadanti tamenaṃ mūle chindati mūle chinditvā agge chindati agge chinditvā anto suvisodhitaṃ visodheti anto suvisodhitaṃ visodhetvā udapānanāḷiṃ 5- yojeti evameva kho @Footnote: 1 Sī. Yu. vuyhamānassa. Ma. phuṇamānassa . 2 Ma. udapānapanāḷiyatthiko. @3 Ma. kuṭhāriṃ. evamuparipi . 4 Ma. yaṃ yadeva . 5 Ma. udapānapanāḷiṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page173.

Bhikkhave idhekaccassa puggalassa tādisaṃyeva hoti abhikkantaṃ paṭikkantaṃ ālokitaṃ vilokitaṃ sammiñjitaṃ pasāritaṃ saṅghāṭipattacīvaradhāraṇaṃ seyyathāpi aññesaṃ bhaddakānaṃ bhikkhūnaṃ yāvassa bhikkhū āpattiṃ na passanti yato ca khvassa bhikkhū āpattiṃ passanti tamenaṃ evaṃ jānanti samaṇadūsīvāyaṃ samaṇapalāpo samaṇakaraṇḍavoti tamenaṃ iti viditvā bahiddhā nāsenti taṃ kissa hetu mā aññe bhaddake bhikkhū dūsesīti. Saṃvāsāya vijānetha 1- pāpicchakodhano iti makkhī thambhī palāsī ca issukī maccharī saṭho saṇhavāco 2- janavati samaṇo viya bhāsati raho karoti karaṇaṃ pāpadiṭṭhi anādaro saṃsappī ca musāvādī taṃ viditvā yathākathaṃ sabbe samaggā hutvāna abhinibbajjayātha naṃ kāraṇḍavaṃ niddhamavā 3- kasambuṃ apakassavā 4- tato palāpe vāhetha assamaṇe samaṇamānine 5- niddhamitvā pāpicchaṃ 6- pāpalācāragocare 7- suddhāsuddhehi saṃvāsaṃ kappayavho paṭissatā tato samaggā nipakā dukkhassantaṃ karissathāti. @Footnote: 1 Ma. vijānātha . 2 Ma. santavāco . 3 Ma. Yu. niddhamatha . 4 Ma. Yu. apakassatha. @5 Yu. samaṇamānino . 6 Ma. Yu. pāpicche . 7 Ma. Yu. pāpaācāragocare.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page174.

Mettāvaggo paṭhamo. Tassuddānaṃ mettapaññā ca dve ca piye dve cāppiye dve ca lokalokavipattiyo devadatto ca uttaro nando kāraṇḍavena cāti 1-. ------------ Mahāvaggo dutiyo [101] 11 Evamme sutaṃ . Ekaṃ samayaṃ bhagavā verañjāyaṃ viharati naḷerupūcimaṇḍarukkhamūle 2- . athakho verañjo brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho verañjo brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca {101.1} sutametaṃ bho gotama samaṇo gotamo na brāhmaṇe jiṇṇe vuḍḍhe mahallake addhagate vayoanuppatte abhivādeti vā paccuṭṭheti vā āsanena vā nimantetīti tayidaṃ bho gotama tatheva na hi bhavaṃ gotama brāhmaṇe jiṇṇe vuḍḍhe mahallake addhagate vayoanuppatte abhivādeti vā paccuṭṭheti vā āsanena vā nimanteti tayidaṃ bho gotama na sampannamevāti. Nāhantaṃ brāhmaṇa passāmi sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya yamahaṃ abhivādeyyaṃ vā paccuṭṭheyyaṃ vā āsanena vā nimanteyyaṃ yañhi brāhmaṇa tathāgato @Footnote: 1 Ma. mettaṃ paññā ca dve pīyā dve lokā dve vipattiyo @ devadatto ca uttaro nando kāraṇḍavena cāti. @2 Ma. naḷerupucimaṇḍamūle. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page175.

Abhivādeyya vā paccuṭṭheyya vā āsanena vā nimanteyya muddhāpi tassa vipateyyāti. {101.2} Arasarūpo bhavaṃ gotamoti. Atthi khvesa brāhmaṇa pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya arasarūpo samaṇo gotamoti ye te brāhmaṇa rūparasā saddarasā gandharasā rasarasā phoṭṭhabbarasā te tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā 1- āyatiṃ anuppādadhammā ayaṃ kho brāhmaṇa pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya arasarūpo samaṇo gotamoti no ca kho yaṃ tvaṃ sandhāya vadesīti. {101.3} Nibbhogo bhavaṃ gotamoti. Atthi khvesa brāhmaṇa pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya nibbhogo samaṇo gotamoti ye te brāhmaṇa rūpabhogā saddabhogā gandhabhogā rasabhogā phoṭṭhabbabhogā te tathāgatassa pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā ayaṃ kho brāhmaṇa pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya nibbhogo samaṇo gotamoti no ca kho yaṃ tvaṃ sandhāya vadesīti. {101.4} Akiriyavādo bhavaṃ gotamoti . atthi khvesa brāhmaṇa pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya akiriyavādo samaṇo gotamoti ahañhi brāhmaṇa akiriyaṃ vadāmi kāyaduccaritassa vacīduccaritassa manoduccaritassa anekavihitānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ @Footnote: 1 Sī. Yu. anabhāvakatā. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page176.

Akiriyaṃ vadāmi ayaṃ kho brāhmaṇa pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya akiriyavādo samaṇo gotamoti no ca kho yaṃ tvaṃ sandhāya vadesīti. {101.5} Ucchedavādo bhavaṃ gotamoti . atthi khvesa brāhmaṇa pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya ucchedavādo samaṇo gotamoti ahañhi brāhmaṇa ucchedaṃ vadāmi rāgassa dosassa mohassa anekavihitānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ ucchedaṃ vadāmi ayaṃ kho brāhmaṇa pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya ucchedavādo samaṇo gotamoti no ca kho yaṃ tvaṃ sandhāya vadesīti. {101.6} Jegucchī bhavaṃ gotamoti. Atthi khvesa brāhmaṇa pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya jegucchī samaṇo gotamoti ahañhi brāhmaṇa jegucchaṃ 1- vadāmi kāyaduccaritena vacīduccaritena manoduccaritena [2]- anekavihitānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā jegucchaṃ vadāmi 3- ayaṃ kho brāhmaṇa pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya jegucchī samaṇo gotamoti no ca kho yaṃ tvaṃ sandhāya vadesīti. {101.7} Venayiko bhavaṃ gotamoti. Atthi khvesa brāhmaṇa pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya venayiko samaṇo gotamoti ahañhi brāhmaṇa vinayāya dhammaṃ desemi rāgassa dosassa mohassa @Footnote: 1 Ma. jigucchāmi . 2 Ma. jigucchāmi . 3 Ma. jegucchaṃ vadāmīti pāṭhadvayaṃ natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page177.

Anekavihitānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ vinayāya dhammaṃ desemi ayaṃ kho brāhmaṇa pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya venayiko samaṇo gotamoti no ca kho yaṃ tvaṃ sandhāya vadesīti. {101.8} Tapassī bhavaṃ gotamoti. Atthi khvesa brāhmaṇa pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya tapassī samaṇo gotamoti tapanīyāhaṃ brāhmaṇa pāpake akusale dhamme vadāmi kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ yassa kho brāhmaṇa tapanīyā pāpakā akusalā dhammā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅgatā āyatiṃ anuppādadhammā tamahaṃ tapassīti vadāmi tathāgatassa kho brāhmaṇa tapanīyā pāpakā akusalā dhammā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅgatā āyatiṃ anuppādadhammā ayaṃ kho brāhmaṇa pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya tapassī samaṇo gotamoti no ca kho yaṃ tvaṃ sandhāya vadesīti. {101.9} Appagabbho bhavaṃ gotamoti . atthi khvesa brāhmaṇa pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya appagabbho samaṇo gotamoti yassa kho brāhmaṇa āyatiṃ gabbhaseyyā punabbhavābhinibbatti pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅgatā āyatiṃ anuppādadhammā tamahaṃ appagabbhoti vadāmi tathāgatassa kho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page178.

Brāhmaṇa āyatiṃ gabbhaseyyā punabbhavābhinibbatti pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅgatā āyatiṃ anuppādadhammā ayaṃ kho brāhmaṇa pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya appagabbho samaṇo gotamoti no ca kho yaṃ tvaṃ sandhāya vadesi. {101.10} Seyyathāpi brāhmaṇa kukkuṭiyā aṇḍāni aṭṭha vā dasa vā dvādasa vā tānassu kukkuṭiyā sammāadhisayitāni sammāpariseditāni sammāparibhāvitāni yo nu kho tesaṃ kukkuṭacchāpakānaṃ paṭhamataraṃ pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṃ padāletvā sotthinā abhinibbijjheyya kinti svāssa vacanīyo jeṭṭho vā kaniṭṭho vāti . Jeṭṭhotissa bho gotama vacanīyo so hi nesaṃ bho gotama jeṭṭho hotīti. {101.11} Evameva kho ahaṃ brāhmaṇa avijjāgatāya pajāya aṇḍabhūtāya pariyonaddhāya avijjaṇḍakosaṃ padāletvā ekova loke anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho ahañhi brāhmaṇa jeṭṭho seṭṭho lokassa āraddhaṃ kho pana me brāhmaṇa viriyaṃ ahosi asallīnaṃ upaṭṭhitā sati appamuṭṭhā passaddho kāyo asāraddho samāhitaṃ cittaṃ ekaggaṃ {101.12} so kho ahaṃ brāhmaṇa vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamajjhānaṃ upasampajja vihāsiṃ 1- vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyajjhānaṃ upasampajja vihāsiṃ pītiyā ca virāgā upekkhako ca vihāsiṃ sato ca sampajāno sukhañca @Footnote: 1 Ma. viharāmi. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page179.

Kāyena paṭisaṃvedesiṃ 1- yantaṃ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārīti tatiyajjhānaṃ upasampajja vihāsiṃ sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthajjhānaṃ upasampajja vihāsiṃ {101.13} so evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ so anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi seyyathīdaṃ ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattāḷīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato cuto amutra udapādiṃ tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato cuto idhūpapannoti iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi {101.14} ayaṃ kho me brāhmaṇa rattiyā paṭhame yāme paṭhamā vijjā adhigatā avijjā vihatā vijjā uppannā tamo vihato āloko uppanno yathātaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato ayaṃ kho me brāhmaṇa paṭhamā abhinibbidhā ahosi @Footnote: 1 Ma. paṭisaṃvedemi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page180.

Kukkuṭacchāpakasseva aṇḍakosamhā {101.15} so evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ so dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passāmi cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāmi ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannāti iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passāmi cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāmi {101.16} ayaṃ kho me brāhmaṇa rattiyā majjhime yāme dutiyā vijjā adhigatā avijjā vihatā vijjā uppannā tamo vihato āloko uppanno yathātaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato ayaṃ kho me brāhmaṇa dutiyā abhinibbidhā ahosi kukkuṭacchāpakasseva aṇḍakosamhā so evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte

--------------------------------------------------------------------------------------------- page181.

Anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ so idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ ayaṃ dukkhasamudayoti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ ayaṃ dukkhanirodhoti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ ime āsavāti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ ayaṃ āsavasamudayoti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ ayaṃ āsavanirodhoti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ tassa me evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccittha bhavāsavāpi cittaṃ vimuccittha avijjāsavāpi cittaṃ vimuccittha vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ ahosi khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti abbhaññāsiṃ {101.17} ayaṃ kho me brāhmaṇa rattiyā pacchime yāme tatiyā vijjā adhigatā avijjā vihatā vijjā uppannā tamo vihato āloko uppanno yathātaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato ayaṃ kho me brāhmaṇa tatiyā abhinibbidhā ahosi kukkuṭacchāpakasseva aṇḍakosamhāti. Evaṃ vutte verañjo brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca jeṭṭho bhavaṃ gotamo seṭṭho bhavaṃ gotamo abhikkantaṃ bho gotama abhikkantaṃ bho gotama seyyathāpi bho gotama nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya paṭicchannaṃ vā vivareyya mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya cakkhumanto rūpāni dakkhantīti evameva bhotā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page182.

Gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṅgatanti. [102] 12 Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ . tena kho pana samayena sambahulā abhiññātā abhiññātā licchavī santhāgāre sannisinnā sannipatitā anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṃ bhāsanti dhammassa vaṇṇaṃ bhāsanti saṅghassa vaṇṇaṃ bhāsanti. {102.1} Tena kho pana samayena sīho senāpati nigaṇṭhasāvako tassaṃ parisāyaṃ nisinno hoti athakho sīhassa senāpatissa etadahosi nissaṃsayaṃ kho so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bhavissati tathā hime sambahulā abhiññātā abhiññātā licchavī santhāgāre sannisinnā sannipatitā anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṃ bhāsanti dhammassa vaṇṇaṃ bhāsanti saṅghassa vaṇṇaṃ bhāsanti yannūnāhaṃ taṃ bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkameyyaṃ arahantaṃ sammāsambuddhanti . athakho sīho senāpati yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkami upasaṅkamitvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca icchāmahaṃ bhante samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamitunti . kiṃ pana tvaṃ sīha kiriyavādo samāno akiriyavādaṃ samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissasi samaṇo hi sīha gotamo akiriyavādo samāno 1- akiriyāya dhammaṃ deseti tena ca sāvake vinetīti. @Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page183.

Athakho sīhassa senāpatissa yo ahosi gamiyābhisaṅkhāro bhagavantaṃ dassanāya so paṭippassambhi. {102.2} Dutiyampi kho sambahulā abhiññātā abhiññātā licchavī santhāgāre sannisinnā sannipatitā anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṃ bhāsanti dhammassa vaṇṇaṃ bhāsanti saṅghassa vaṇṇaṃ bhāsanti . Dutiyampi kho sīhassa senāpatissa etadahosi nissaṃsayaṃ kho so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bhavissati tathā hime sambahulā abhiññātā abhiññātā licchavī santhāgāre sannisinnā sannipatitā anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṃ bhāsanti dhammassa vaṇṇaṃ bhāsanti saṅghassa vaṇṇaṃ bhāsanti yannūnāhaṃ taṃ bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkameyyaṃ arahantaṃ sammāsambuddhanti . athakho sīho senāpati yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkami upasaṅkamitvā nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ etadavoca icchāmahaṃ bhante samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamitunti . kiṃ pana tvaṃ sīha kiriyavādo samāno akiriyavādaṃ samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissasi samaṇo hi sīha gotamo akiriyavādo akiriyāya dhammaṃ deseti tena ca sāvake vinetīti . dutiyampi kho sīhassa senāpatissa yo ahosi gamiyābhisaṅkhāro bhagavantaṃ dassanāya so paṭippassambhi. {102.3} Tatiyampi kho sambahulā abhiññātā abhiññātā licchavī santhāgāre sannisinnā sannipatitā anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṃ bhāsanti dhammassa vaṇṇaṃ bhāsanti saṅghassa vaṇṇaṃ bhāsanti . Tatiyampi kho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page184.

Sīhassa senāpatissa etadahosi nissaṃsayaṃ kho so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bhavissati tathā hime sambahulā abhiññātā abhiññātā licchavī santhāgāre sannisinnā sannipatitā anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṃ bhāsanti dhammassa vaṇṇaṃ bhāsanti saṅghassa vaṇṇaṃ bhāsanti kiṃ hime karissanti nigaṇṭhā apalokitā vā anapalokitā vā yannūnāhaṃ anapaloketvāva nigaṇṭhaṃ 1- taṃ bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkameyyaṃ arahantaṃ sammāsambuddhanti. {102.4} Athakho sīho senāpati pañcamattehi rathasatehi divā divassa vesāliyā niyyāsi bhagavantaṃ dassanāya yāvatikā yānassa bhūmi yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikova ārāmaṃ 2- pāvisi 3-. Athakho sīho senāpati yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho sīho senāpati bhagavantaṃ etadavoca {102.5} sutametaṃ bhante akiriyavādo samaṇo gotamo akiriyāya dhammaṃ deseti tena ca sāvake vinetīti ye te bhante evamāhaṃsu akiriyavādo samaṇo gotamo akiriyāya dhammaṃ deseti tena ca sāvake vinetīti kiñca 4- te bhante bhagavato vuttavādino na ca bhagavantaṃ abhūtena abbhācikkhanti dhammassa cānudhammaṃ byākaronti na ca koci sahadhammiko vādānupāto 5- gārayhaṭṭhānaṃ āgacchati anabbhakkhātukāmā hi mayaṃ bhante bhagavantanti. {102.6} Atthi sīha pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya akiriyavādo samaṇo gotamo akiriyāya dhammaṃ deseti tena ca sāvake @Footnote: 1 Ma. nigaṇṭhe. 2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi . 3 Ma. agamāsi . 4 Ma. kacci. @5 Ma. vādānuvādo. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page185.

Vinetīti atthi sīha pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya kiriyavādo samaṇo gotamo kiriyāya dhammaṃ deseti tena ca sāvake vinetīti atthi sīha pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya ucchedavādo samaṇo gotamo ucchedāya dhammaṃ deseti tena ca sāvake vinetīti atthi sīha pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya jegucchī samaṇo gotamo jigucchitāya 1- dhammaṃ deseti tena ca sāvake vinetīti atthi sīha pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya venayiko samaṇo gotamo vinayāya dhammaṃ deseti tena ca sāvake vinetīti atthi sīha pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya tapassī samaṇo gotamo tapassitāya dhammaṃ deseti tena ca sāvake vinetīti atthi sīha pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya appagabbho samaṇo gotamo appagabbhatāya dhammaṃ deseti tena ca sāvake vinetīti atthi sīha pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya assattho 2- samaṇo gotamo assāsāya dhammaṃ deseti tena ca sāvake vinetīti. {102.7} Katamo ca sīha pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya akiriyavādo samaṇo gotamo akiriyāya dhammaṃ deseti tena ca sāvake vinetīti ahañhi sīha akiriyaṃ vadāmi kāyaduccaritassa vacīduccaritassa manoduccaritassa anekavihitānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ @Footnote: 1 Ma. jegucchitāya . 2 Ma. assāsako. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page186.

Dhammānaṃ akiriyaṃ vadāmi ayaṃ kho sīha pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya akiriyavādo samaṇo gotamo akiriyāya dhammaṃ deseti tena ca sāvake vinetīti. {102.8} Katamo ca sīha pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya kiriyavādo samaṇo gotamo kiriyāya dhammaṃ deseti tena ca sāvake vinetīti ahañhi sīha kiriyaṃ vadāmi kāyasucaritassa vacīsucaritassa manosucaritassa anekavihitānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ kiriyaṃ vadāmi ayaṃ kho sīha pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya kiriyavādo samaṇo gotamo kiriyāya dhammaṃ deseti tena ca sāvake vinetīti. {102.9} Katamo ca sīha pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya ucchedavādo samaṇo gotamo ucchedāya dhammaṃ deseti tena ca sāvake vinetīti ahañhi saha ucchedaṃ vadāmi rāgassa dosassa mohassa anekavihitānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ ucchedaṃ vadāmi ayaṃ kho sīha pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya ucchedavādo samaṇo gotamo ucchedāya dhammaṃ deseti tena ca sāvake vinetīti. {102.10} Katamo ca sīha pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya jegucchī samaṇo gotamo jegucchitāya dhammaṃ deseti tena ca sāvake vinetīti ahañhi sīha jigucchāmi kāyaduccaritena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page187.

Vacīduccaritena manoduccaritena jigucchāmi anekavihitānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā ayaṃ kho sīha pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya jegacchī samaṇo gotamo jegucchitāya dhammaṃ deseti tena ca sāvake vinetīti. {102.11} Katamo ca sīha pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya venayiko samaṇo gotamo vinayāya dhammaṃ deseti tena ca sāvake vinetīti ahañhi sīha vinayāya dhammaṃ desemi rāgassa dosassa mohassa anekavihitānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ vinayāya dhammaṃ desemi ayaṃ kho sīha pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya venayiko samaṇo gotamo vinayāya dhammaṃ deseti tena ca sāvake vinetīti. {102.12} Katamo ca sīha pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya tapassī samaṇo gotamo tapassitāya dhammaṃ deseti tena ca sāvake vinetīti tapanīyāhaṃ pāpake akusale dhamme vadāmi kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ yassa kho sīha tapanīyā pāpakā akusalā dhammā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅgatā āyatiṃ anuppādadhammā tamahaṃ tapassīti vadāmi tathāgatassa kho sīha tapanīyā pāpakā akusalā dhammā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅgatā āyatiṃ anuppādadhammā ayaṃ kho sīha pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya tapassī

--------------------------------------------------------------------------------------------- page188.

Samaṇo gotamo tapassitāya dhammaṃ deseti tena ca sāvake vinetīti. {102.13} Katamo ca sīha pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya appagabbho samaṇo gotamo appagabbhatāya dhammaṃ deseti tena ca sāvake vinetīti yassa kho sīha āyatiṃ gabbhaseyyā punabbhavābhinibbatti pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅgatā āyatiṃ anuppādadhammā tamahaṃ appagabbhoti vadāmi tathāgatassa kho sīha āyatiṃ gabbhaseyyā punabbhavābhinibbatti pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅgatā āyatiṃ anuppādadhammā ayaṃ kho sīha pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya appagabbho samaṇo gotamo appagabbhatāya dhammaṃ deseti tena ca sāvake vinetīti. {102.14} Katamo ca sīha pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya assattho samaṇo gotamo assāsāya dhammaṃ deseti tena ca sāvake vinetīti ahañhi sīha assattho paramena assāsena assāsāya dhammaṃ desemi tena ca sāvake vinemi ayaṃ kho sīha pariyāyo yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya assattho samaṇo gotamo assāsāya dhammaṃ deseti tena ca sāvake vinetīti. {102.15} Evaṃ vutte sīho senāpati bhagavantaṃ etadavoca abhikkantaṃ bhante abhikkantaṃ bhante .pe. upāsakaṃ maṃ bhante bhagavā dhāretu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page189.

Ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṅgatanti . anuviccakāraṃ kho sīha karohi anuviccakāro tumhādisānaṃ ñātamanussānaṃ sādhu hotīti . imināpāhaṃ bhante bhagavato bhiyyoso mattāya attamano abhiraddho yaṃ maṃ bhagavā evamāha anuviccakāraṃ kho sīha karohi anuviccakāro tumhādisānaṃ ñātamanussānaṃ sādhu hotīti mañhi bhante aññatitthiyā sāvakaṃ labhitvā kevalakappaṃ vesāliṃ paṭākaṃ parihareyyuṃ sīho amhākaṃ senāpati sāvakattaṃ upagatoti atha ca pana maṃ 1- bhagavā evamāha anuviccakāraṃ kho sīha karohi anuviccakāro tumhādisānaṃ ñātamanussānaṃ sādhu hotīti esāhaṃ bhante dutiyakampi 2- bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṅgatanti. {102.16} Dīgharattaṃ kho te sīha nigaṇṭhānaṃ opānabhūtaṃ kulaṃ yena nesaṃ upagatānaṃ piṇḍapātaṃ dātabbaṃ maññeyyāsīti . imināpāhaṃ bhante bhagavato bhiyyoso mattāya attamano abhiraddho yaṃ maṃ bhagavā evamāha dīgharattaṃ kho sīha nigaṇṭhānaṃ opānabhūtaṃ kulaṃ yena nesaṃ upagatānaṃ piṇḍapātaṃ dātabbaṃ maññeyyāsīti sutametaṃ bhante samaṇo gotamo evamāha mayhameva dānaṃ dātabbaṃ na aññesaṃ dānaṃ dātabbaṃ mayhameva sāvakānaṃ dānaṃ dātabbaṃ na aññesaṃ sāvakānaṃ dānaṃ dātabbaṃ mayhameva dinnaṃ mahapphalaṃ na aññesaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ mayhameva sāvakānaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ na aññesaṃ sāvakānaṃ dinnaṃ mahapphalanti atha ca pana maṃ bhagavā nigaṇṭhesupi @Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi . 2 Ma. dutiyampi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page190.

Dāne samādapeti api ca bhante mayamettha kālaṃ jānissāma esāhaṃ bhante tatiyakampi 1- bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca upāsakaṃ maṃ bhante bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṅgatanti. {102.17} Athakho bhagavā sīhassa senāpatissa anupubbikathaṃ 2- kathesi seyyathīdaṃ dānakathaṃ sīlakathaṃ saggakathaṃ kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṅkilesaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi yadā bhagavā aññāsi sīhaṃ senāpatiṃ kallacittaṃ muducittaṃ vinīvaraṇacittaṃ udaggacittaṃ pasannacittaṃ atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā taṃ pakāsesi dukkhaṃ samudayaṃ nirodhaṃ maggaṃ seyyathāpi nāma suddhavatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya evameva sīhassa senāpatissa tasmiṃyeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi yaṅkiñci samudayadhammaṃ sabbantaṃ nirodhadhammanti. {102.18} Athakho sīho senāpati diṭṭhadhammo pattadhammo viditadhammo pariyogāḷhadhammo tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthu sāsane bhagavantaṃ etadavoca adhivāsetu me bhante bhagavā svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenāti . adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena . athakho sīho senāpati bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi athakho sīho senāpati aññataraṃ purisaṃ āmantesi gaccha tvaṃ ambho purisa pavattamaṃsaṃ jānāhīti athakho sīho senāpati tassā rattiyā accayena sake nivesane paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādetvā @Footnote: 1 Ma. tatiyampi . 2 Ma. anupubbiṃ kathaṃ. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page191.

Bhagavato kālaṃ ārocāpesi kālo bhante sīhassa senāpatissa nivesane niṭṭhitaṃ bhattanti. {102.19} Athakho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena sīhassa senāpatissa nivesanaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena . tena kho pana samayena sambahulā nigaṇṭhā vesāliyaṃ rathiyāya rathiyaṃ 1- siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ bāhā paggayha kandanti ajja sīhena senāpatinā thūlaṃ pasuṃ vadhitvā samaṇassa gotamassa bhattaṃ kataṃ [2]- samaṇo gotamo jānaṃ uddissa kataṃ maṃsaṃ paribhuñjati paṭiccakammanti . athakho aññataro puriso yena sīho senāpati tenupasaṅkami upasaṅkamitvā sīhassa senāpatissa upakaṇṇake ārocesi yagghe bhante jāneyyāsi ete sambahulā nigaṇṭhā vesāliyaṃ rathiyāya rathiyaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ bāhā paggayha kandanti ajja sīhena senāpatinā thūlaṃ pasuṃ vadhitvā samaṇassa gotamassa bhattaṃ kataṃ samaṇo gotamo jānaṃ uddissa kataṃ maṃsaṃ paribhuñjati paṭiccakammanti alaṃ ayyā dīgharattañhi te āyasmanto avaṇṇakāmā buddhassa avaṇṇakāmā dhammassa avaṇṇakāmā saṅghassa na ca panete āyasmanto jīranti 3- [4]- bhagavantaṃ asatā tucchā musā abhūtena abbhācikkhanti 5- na ca mayaṃ jīvitahetupi sañcicca pāṇaṃ jīvitā voropeyyāmāti . athakho sīho senāpati buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena satthā santappesi sampavāresi athakho sīho @Footnote: 1 Ma. rathikāya rathikaṃ. evamuparipi . 2 Ma. taṃ . 3 Ma. jiridanti. @4 Ma. taṃ. 5 Ma. abbhācikkhituṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page192.

Senāpati taṃ 1- bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdi . Ekamantaṃ nisinnaṃ kho sīhaṃ senāpatiṃ bhagavā dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmīti. [103] 13 Aṭṭhahi bhikkhave aṅgehi samannāgato rañño bhadro 2- assājāniyo rājāraho hoti rājabhoggo rañño aṅgantve saṅkhyaṃ 3- gacchati . katamehi aṭṭhahi idha bhikkhave rañño bhadro assājāniyo ubhato sujāto hoti mātito ca pitito ca yassaṃ disāyaṃ aññepi bhadrā assājāniyā jāyanti tassaṃ disāyaṃ jāto hoti yaṃ kho panassa bhojanaṃ denti allaṃ vā sukkaṃ vā taṃ sakkaccaṃyeva paribhuñjati avikiranto jegucchī hoti uccāraṃ vā passāvaṃ vā abhinisīdituṃ vā abhinipajjituṃ vā so rato hoti sukhasaṃvāso na ca aññe asse ubbejetā yāni kho panassa [4]- tāni sāṭheyyāni kūṭeyyāni jimheyyāni vaṅkeyyāni tāni yathābhūtaṃ sārathissa āvikattā hoti tesamassa sārathi abhinimmadanāya vāyamati vāhī kho pana hoti kāmaññe assā vahantu vā mā vā ahamettha vahissāmīti cittaṃ uppādeti gacchanto kho pana ujumaggeneva gacchati thāmavā hoti yāva jīvitamaraṇa- pariyādānā thāmaṃ upadhaṃsetā imehi kho bhikkhave aṭṭhahaṅgehi samannāgato rañño bhadro assājāniyo rājāraho hoti rājabhoggo rañño aṅgantveva saṅkhayaṃ gacchati . evameva kho bhikkhave aṭṭhahi @Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi . 2 Ma. bhaddo. evamuparipi . 3 Ma. saṅkhaṃ. @4 Ma. honti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page193.

Dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti .pe. anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa. {103.1} Katamehi aṭṭhahi idha bhikkhave bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu yaṃ kho panassa bhojanaṃ denti lūkhaṃ vā paṇītaṃ vā taṃ sakkaccaṃyeva paribhuñjati avihaññamāno jegucchī hoti kāyaduccaritena vacīduccaritena manoduccaritena jigucchati 1- pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā sorato hoti sukhasaṃvāso na aññe bhikkhū ubbejetā yāni kho panassa [2]- tāni sāṭheyyāni kūṭeyyāni jimheyyāni vaṅkeyyāni tāni yathābhūtaṃ āvikattā hoti satthari vā viññūsu vā sabrahmacārīsu tesamassa satthā vā viññū vā sabrahmacārī abhinimmadanāya vāyamati sikkhitā kho pana hoti kāmaññe bhikkhū sikkhantu vā mā vā ahamettha sikkhissāmīti cittaṃ uppādeti gacchanto kho pana ujumaggeneva gacchati tatrāyaṃ ujumaggo seyyathīdaṃ sammādiṭṭhi .pe. sammāsamādhi āraddhaviriyo viharati kāmaṃ taco ca nhāru ca aṭṭhi ca avasissatu sarīre upasussatu maṃsalohitaṃ yantaṃ purisathāmena purisaviriyena purisaparakkamena pattabbaṃ na taṃ apāpuṇitvā viriyassa saṇṭhānaṃ bhavissatīti imehi kho bhikkhave aṭṭhahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti .pe. anuttaraṃ puññakkhettaṃ @Footnote: 1 Ma. jegucchī hoti . 2 Ma. honti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page194.

Lokassāti. [104] 14 Aṭṭha [1]- bhikkhave assakhaḷuṅke aṭṭha ca assadose desessāmi aṭṭha purisakhaḷuṅke aṭṭha ca purisadose taṃ suṇātha .pe. {104.1} Katame ca bhikkhave aṭṭha assakhaḷuṅkā aṭṭha ca assadosā idha bhikkhave ekacco assakhaḷuṅko pehīti vutto viddho samāno codito sārathinā pacchato paṭisakkati 2- piṭṭhito rathaṃ pavatteti evarūpopi bhikkhave idhekacco assakhaḷuṅko hoti ayaṃ bhikkhave paṭhamo assadoso. {104.2} Puna caparaṃ bhikkhave idhekacco assakhaḷuṅko pehīti vutto viddho samāno codito sārathinā pacchā laṅghipati 3- kubbaraṃ paharati 4- tidaṇḍaṃ bhañjati evarūpopi bhikkhave idhekacco assakhaḷuṅko hoti ayaṃ bhikkhave dutiyo assadoso. {104.3} Puna caparaṃ bhikkhave idhekacco assakhaḷuṅko pehīti vutto viddho samāno codito sārathinā rathīsāya satthiṃ ussajjitvā rathīsaṃyeva ajjhomaddati evarūpopi bhikkhave idhekacco assakhaḷuṅko hoti ayaṃ bhikkhave tatiyo assadoso. {104.4} Puna caparaṃ bhikkhave idhekacco assakhaḷuṅko pehīti vutto viddho samāno codito sārathinā ummaggaṃ gaṇhāti ubbaṭumaṃ rathaṃ karoti evarūpopi bhikkhave idhekacco assakhaḷuṅko hoti ayaṃ bhikkhave catuttho assadoso. {104.5} Puna caparaṃ bhikkhave idhekacco assakhaḷuṅko pehīti vutto viddho samāno codito sārathinā laṅgheti purimaṃ kāyaṃ paggaṇhāti purime pāde evarūpopi bhikkhave idhekacco assakhaḷuṅko @Footnote: 1 Ma. ca. 2 Ma. paṭikkamati. evamuparipi . 3 Ma. laṅghati. evamuparipi. @4 Ma. hanati. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page195.

Hoti ayaṃ bhikkhave pañcamo assadoso. {104.6} Puna caparaṃ bhikkhave idhekacco assakhaḷuṅko pehīti vutto viddho samāno codito sārathinā anādayitvā [1]- paṭodayaṭṭhiṃ 2- dantehi mukhādhānaṃ viddhaṃsitvā yenakāmaṃ pakkamati evarūpopi bhikkhave idhekacco assakhaḷuṅko hoti ayaṃ bhikkhave chaṭṭho assadoso. {104.7} Puna caparaṃ bhikkhave idhekacco assakhaḷuṅko pehīti vutto viddho samāno codito sārathinā neva abhikkamati no paṭikkamati tattheva khīlaṭṭhāyiṭṭhito hoti evarūpopi bhikkhave idhekacco assakhaḷuṅko hoti ayaṃ bhikkhave sattamo assadoso. {104.8} Puna caparaṃ bhikkhave idhekacco assakhaḷuṅko pehīti vutto viddho samāno codito sārathinā purimeva 3- pāde saṃharitvā pacchime 4- pāde saṃharitvā tattheva cattāro pāde abhinisīdati evarūpopi bhikkhave idhekacco assakhaḷuṅko hoti ayaṃ bhikkhave aṭṭhamo assadoso. Ime kho bhikkhave aṭṭha assakhaḷuṅkā aṭṭha ca assadosā. {104.9} Katame ca bhikkhave aṭṭha purisakhaḷuṅkā aṭṭha ca purisadosā idha bhikkhave bhikkhuṃ bhikkhū āpattiyā codenti so bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno na sarāmi 5- na sarāmīti āpattiyāva 6- nibbeṭheti seyyathāpi so bhikkhave assakhaḷuṅko pehīti vutto viddho samāno codito sārathinā pacchato paṭisakkati piṭṭhito rathaṃ pavatteti tathūpamāhaṃ bhikkhave imaṃ puggalaṃ vadāmi evarūpopi bhikkhave idhekacco purisakhaḷuṅko hoti ayaṃ bhikkhave paṭhamo purisadoso. Puna caparaṃ @Footnote: 1 Ma. sārathiṃ anādayitvā . 2 Sī. Yu. patodaṃ. Ma. patodalaṭṭhiṃ . 3 Ma. purime ca. @4 Ma. pacchime ca . 5 Ma. na sarāmīti na āmeṇḍitaṃ . 6 Ma. asatiyā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page196.

Bhikkhave bhikkhuṃ bhikkhū āpattiyā codenti so bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno codanaṃyeva 1- paṭippharati kiṃ nu kho tuyhaṃ bālassa abyattassa bhaṇitena tvaṃpi nāma bhaṇitabbaṃ maññasīti seyyathāpi so bhikkhave assakhaḷuṅko pehīti vutto viddho samāno codito sārathinā pacchā laṅghipati kubbaraṃ paharati tiḍaṇḍaṃ bhañjati tathūpamāhaṃ bhikkhave imaṃ puggalaṃ vadāmi evarūpopi bhikkhave idhekacco purisakhaḷuṅko hoti ayaṃ bhikkhave dutiyo purisadoso. {104.10} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhuṃ bhikkhū āpattiyā codenti so bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno codakasseva paccāropeti tvaṃpi khosi itthannāmaṃ āpattiṃ āpanno tvaṃ tāva paṭhamaṃ paṭikarohīti seyyathāpi so bhikkhave assakhaḷuṅko pehīti vutto viddho samāno codito sārathinā rathīsāya satthiṃ ussajjitvā rathīsaṃyeva ajjhomaddati tathūpamāhaṃ bhikkhave imaṃ puggalaṃ vadāmi evarūpopi bhikkhave idhekacco purisakhaḷuṅko hoti ayaṃ bhikkhave tatiyo purisadoso. {104.11} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhuṃ bhikkhū āpattiyā codenti so bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno aññenāññaṃ paṭicarati bahiddhā kathaṃ apanāmeti kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti seyyathāpi so bhikkhave assakhaḷuṅko pehīti vutto viddho samāno codito sārathinā ummaggaṃ gaṇhāti ubbaṭumaṃ rathaṃ karoti tathūpamāhaṃ bhikkhave imaṃ puggalaṃ vadāmi evarūpopi bhikkhave idhekacco purisakhaḷuṅko hoti ayaṃ bhikkhave catuttho purisadoso. {104.12} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhuṃ bhikkhū @Footnote: 1 Ma. codakaṃyeva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page197.

Āpattiyā codenti so bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno saṅghamajjhe bāhā vikkhepakaṃ bhaṇati 1- seyyathāpi so bhikkhave assakhaḷuṅko pehīti vutto viddho samāno codito sārathinā laṅgheti purimaṃ kāyaṃ paggaṇhāti purime pāde tathūpamāhaṃ bhikkhave imaṃ puggalaṃ vadāmi evarūpopi bhikkhave idhekacco purisakhaḷuṅko hoti ayaṃ bhikkhave pañcamo purisadoso. {104.13} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhuṃ bhikkhū āpattiyā codenti so bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno anādayitvā saṅghaṃ anādayitvā codakaṃ sāpattikova yenakāmaṃ pakkamati seyyathāpi so bhikkhave assakhaḷuṅko pehīti vutto viddho samāno codito sārathinā anādayitvā [2]- paṭodayaṭṭhiṃ dantehi mukhādhānaṃ viddhaṃsitvā yenakāmaṃ pakkamati tathūpamāhaṃ bhikkhave imaṃ puggalaṃ vadāmi evarūpopi bhikkhave idhekacco purisakhaḷuṅko hoti ayaṃ bhikkhave chaṭṭho purisadoso. {104.14} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhuṃ bhikkhū āpattiyā codenti so bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno nevāhaṃ āpannomhi na panāhaṃ āpannomhīti so tuṇhībhāvena saṅghaṃ viheṭheti 3- seyyathāpi so bhikkhave assakhaḷuṅko pehīti vutto viddho samāno codito sārathinā neva abhikkamati no paṭikkamati tattheva khīlaṭṭhāyiṭṭhito hoti tathūpamāhaṃ bhikkhave imaṃ puggalaṃ vadāmi evarūpopi bhikkhave idhekacco purisakhaḷuṅko hoti ayaṃ bhikkhave sattamo purisadoso. {104.15} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhuṃ bhikkhū āpattiyā codenti so bhikkhu bhikkhūhi āpattiyā codiyamāno @Footnote: 1 Ma. bāhavikkhepaṃ karoti . 2 Ma. sārathiṃ anādayitvā . 3 Yu. viheseti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page198.

Evamāha kiṃ nu kho tumhe āyasmanto atibāḷhaṃ mayi byāvaṭā yāva idānāhaṃ sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissāmīti so sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattitvā evamāha idāni kho tumhe āyasmanto attamanā hothāti seyyathāpi so bhikkhave assakhaḷuṅko pehīti vutto viddho samāno codito sārathinā purimeva 1- pāde saṃharitvā pacchime 2- pāde saṃharitvā tattheva cattāro pāde abhinisīdati tathūpamāhaṃ bhikkhave imaṃ puggalaṃ vadāmi evarūpopi bhikkhave idhekacco purisakhaḷuṅko hoti ayaṃ bhikkhave aṭṭhamo purisadoso . ime kho bhikkhave aṭṭha purisakhaḷuṅkā aṭṭha ca purisadosāti. [105] 15 Aṭṭhimāni bhikkhave malāni . katamāni aṭṭha asajjhāyamalā bhikkhave mantā anuṭṭhānamalā bhikkhave gharā malaṃ bhikkhave vaṇṇassa kosajjaṃ pamādo bhikkhave rakkhato malaṃ malaṃ bhikkhave itthiyā duccaritaṃ maccheraṃ bhikkhave dadato malaṃ malā bhikkhave pāpakā akusalā dhammā asmiṃ loke paramhi ca tato ca 3- bhikkhave malā malataraṃ avijjāparamaṃ malaṃ. Imāni kho bhikkhave aṭṭha malānīti. Asajjhāyamalā mantā anuṭṭhānamalā gharā malaṃ vaṇṇassa kosajjaṃ pamādo rakkhato malaṃ malitthiyā duccaritaṃ maccheraṃ dadato malaṃ malā ve pāpakā dhammā asmiṃ loke paramhi ca tato malā malataraṃ avijjā paramaṃ malanti. @Footnote: 1 Ma. purime ca . 2 Ma. pacchime ca . 3 Ma. casaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page199.

[106] 16 Aṭṭhahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu dūteyyaṃ gantumarahati . katamehi aṭṭhahi idha bhikkhave bhikkhu sotā ca hoti sāvetā ca uggahetā ca dhāretā ca viññātā ca viññāpetā ca kusalo ca sahitāsahitassa no ca kalahakārako . imehi kho bhikkhave aṭṭhahi dhammehi samannāgato bhikkhu dūteyyaṃ gantumarahati. {106.1} Aṭṭhahi bhikkhave dhammehi samannāgato sārīputto dūteyyaṃ gantumarahati . katamehi aṭṭhahi idha bhikkhave sārīputto sotā ca hoti sāvetā ca uggahetā ca dhāretā ca viññātā ca viññāpetā ca kusalo ca sahitāsahitassa no ca kalahakārako . Imehi kho bhikkhave aṭṭhahi dhammehi samannāgato sārīputto dūteyyaṃ gantumarahatīti. Yo ve na byādhati vatvā 1- parisaṃ uggahavādinaṃ 2- na ca hāpeti vacanaṃ na ca hāpeti 3- sāsanaṃ asandiṭṭhaṃ te bhaṇati 4- pucchito na ca kuppati sa ve tādisako bhikkhu dūteyyaṃ gantumarahatīti. [107] 17 Aṭṭhahi bhikkhave ākārehi itthī purisaṃ bandhati . Katamehi aṭṭhahi rūpena 5- bhikkhave itthī purisaṃ bandhati hasitena bhikkhave itthī purisaṃ bandhati bhaṇitena bhikkhave itthī purisaṃ bandhati gītena 6- bhikkhave itthī purisaṃ bandhati roṇṇena 7- bhikkhave itthī purisaṃ bandhati ākappena 8- bhikkhave itthī purisaṃ bandhati vanabhaṅgena 9- bhikkhave itthī purisaṃ bandhati phassena bhikkhave itthī purisaṃ bandhati. Imehi kho bhikkhave @Footnote: 1 Ma. - byathati patvā . 2 Ma. uggavādiniṃ . 3 Ma. chādeti. 4 Ma. asandiddhañca @bhaṇati . 5 Ma. ruṇṇena . 6 Ma. ākappena . 7 Ma. vanabhaṅgena. 8 Ma. gandhena. @9 Ma. rasena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page200.

Aṭṭhahākārehi itthī purisaṃ bandhati tehi 1- bhikkhave sattā subandhāyeva 2- pāsena 3- bandhāti. [108] 18 Aṭṭhahi bhikkhave ākārehi puriso itthiṃ bandhati. Katamehi aṭṭhahi rūpena 4- bhikkhave puriso itthiṃ bandhati hasitena bhikkhave puriso itthiṃ bandhati bhaṇitena bhikkhave puriso itthiṃ bandhati gītena 5- bhikkhave puriso itthiṃ bandhati roṇṇena 6- bhikkhave puriso itthiṃ bandhati ākappena 7- bhikkhave puriso itthiṃ bandhati vanabhaṅgena 8- bhikkhave puriso itthiṃ bandhati phassena bhikkhave puriso itthiṃ bandhati . imehi kho bhikkhave aṭṭhahākārehi puriso itthiṃ bandhati tehi 1- bhikkhave sattā subandhāyeva 2- pāsena 3- bandhāti. [109] 19 Ekaṃ samayaṃ bhagavā verañjāyaṃ viharati naḷerupucimaṇḍe 9-. Athakho pahārādo asurindo yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi . ekamantaṃ ṭhitaṃ kho pahārādaṃ asurindaṃ bhagavā etadavoca api pana pahārāda asurā mahāsamudde abhiramantīti . abhiramanti bhante asurā mahāsamuddeti . kati pana pahārāda mahāsamudde acchariyā abbhutadhammā 10- ye disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramantīti . aṭṭha bhante mahāsamudde acchariyā abbhutadhammā ye disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti katame aṭṭha mahāsamuddo bhante anupubbaninno anupubbapoṇo @Footnote: 1 Ma. te . 2 Ma. subaddhā ye . 3 Ma. phassena baddhāti . 4 Ma. ruṇṇena. @5 Ma. ākappena . 6 Ma. vanabhaṅgena. 7 Ma. gandhena . 8 Ma. rasena. @9 Ma. naḷerupucimaṇḍamūle . 10 Ma. abbhutā dhammā. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page201.

Anupubbapabbhāro nāyatakeneva papāto yampi bhante mahāsamuddo anupubbaninno anupubbapoṇo anupubbapabbhāro nāyatakeneva papāto ayaṃ bhante mahāsamudde paṭhamo acchariyo abbhutadhammo yaṃ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti. {109.1} Puna caparaṃ bhante mahāsamuddo ṭhitadhammo velannātivattati yampi bhante mahāsamuddo ṭhitadhammo velannātivattati ayaṃ bhante mahāsamudde dutiyo acchariyo abbhutadhammo yaṃ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti . puna caparaṃ bhante mahāsamuddo na matena kuṇapena saṃvattati 1- yaṃ hoti mahāsamudde mataṃ kuṇapaṃ taṃ khippameva tīraṃ vāheti thalaṃ ussādeti 2- yampi bhante mahāsamuddo na matena kuṇapena saṃvattati yaṃ hoti mahāsamudde mataṃ kuṇapaṃ taṃ khippameva tīraṃ vāheti thalaṃ ussādeti ayaṃ bhante mahāsamudde tatiyo acchariyo abbhutadhammo yaṃ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti. {109.2} Puna caparaṃ bhante yā kāci mahānadiyo seyyathīdaṃ gaṅgā yamunā aciravatī sarabhū mahī tā mahāsamuddaṃ patvā jahanti purimāni nāmagottāni mahāsamuddotveva saṅkhayaṃ gacchanti yampi bhante yā kāci mahānadiyo seyyathīdaṃ gaṅgā yamunā aciravatī sarabhū mahī tā mahāsamuddaṃ patvā jahanti purimāni nāmagottāni mahāsamuddotveva saṅkhayaṃ gacchanti ayaṃ bhante mahāsamudde catuttho acchariyo abbhutadhammo yaṃ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti. {109.3} Puna caparaṃ bhante yā kāci 3- loke savantiyo @Footnote: 1 Ma. saṃvasati . 2 Ma. ussāreti. evamuparipi . 3 Ma. yā ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page202.

Mahāsamuddaṃ appenti yā ca antalikkhā dhārā papatanti na tena mahāsamuddassa unnattaṃ 1- vā pūrattaṃ vā paññāyati yampi bhante yā kāci loke savantiyo mahāsamuddaṃ appenti yā ca antalikkhā dhārā papatanti na tena mahāsamuddassa unnattaṃ 1- vā pūrattaṃ vā paññāyati ayaṃ bhante mahāsamudde pañcamo acchariyo abbhutadhammo yaṃ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti. {109.4} Puna caparaṃ bhante mahāsamuddo ekaraso loṇaraso yampi bhante mahāsamuddo ekaraso loṇaraso ayaṃ bhante mahāsamudde chaṭṭho acchariyo abbhutadhammo yaṃ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti. {109.5} Puna caparaṃ bhante mahāsamuddo bahuratano anekaratano tatrīmāni ratanāni seyyathīdaṃ muttā maṇi veḍuriyo saṅkho silā pavāḷaṃ rajataṃ jātarūpaṃ lohitaṅgo 2- masāragallaṃ yampi bhante mahāsamuddo bahuratano anekaratano tatrīmāni ratanāni seyyathīdaṃ muttā maṇi veḍuriyo saṅkho silā pavāḷaṃ rajataṃ jātarūpaṃ lohitaṅgo 2- masāragallaṃ ayaṃ bhante mahāsamudde sattamo acchariyo abbhutadhammo yaṃ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti. {109.6} Puna caparaṃ bhante mahāsamuddo mahataṃ bhūtānaṃ āvāso tatrīme bhūtā timitimiṅgalā timiramiṅgalā 3- asurā nāgā gandhabbā santi mahāsamudde yojanasatikāpi attabhāvā dviyojanasatikāpi attabhāvā tiyojanasatikāpi attabhāvā catuyojanasatikāpi attabhāvā pañcayojanasatikāpi attabhāvā yampi bhante mahāsamuddo @Footnote: 1 Ma. ūnattaṃ . 2 Ma. lohitako . 3 Ma. timi timiṅgalo timirapiṅgalo. @evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page203.

Mahataṃ bhūtānaṃ āvāso tatrīme bhūtā timitimiṅgalā timiramiṅgalā asurā nāgā gandhabbā santi mahāsamudde yojanasatikāpi attabhāvā .pe. Tiyojanasatikāpi catuyojanasatikāpi pañcayojanasatikāpi attabhāvā ayaṃ bhante mahāsamudde aṭṭhamo acchariyo abbhutadhammo yaṃ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti . ime kho bhante mahāsamudde aṭṭha acchariyā abbhutadhammā ye disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti. {109.7} Api pana bhante bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramantīti. Abhiramanti pahārāda bhikkhū imasmiṃ dhammavinayeti . kati pana bhante imasmiṃ dhammavinaye acchariyā abbhutadhammā ye disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramantīti . aṭṭha pahārāda imasmiṃ dhammavinaye acchariyā abbhutadhammā ye disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti katame aṭṭha seyyathāpi pahārāda mahāsamuddo anupubbaninno anupubbapoṇo anupubbapabbhāro nāyatakeneva papāto evameva kho pahārāda imasmiṃ dhammavinaye anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā nāyatakeneva aññāpaṭivedho yampi pahārāda imasmiṃ dhammavinaye anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā nāyatakeneva aññāpaṭivedho ayaṃ pahārāda imasmiṃ dhammavinaye paṭhamo acchariyo abbhutadhammo yaṃ disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti. {109.8} Seyyathāpi pahārāda mahāsamuddo ṭhitadhammo velaṃ nātivattati evameva kho pahārāda yaṃ mayā sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ taṃ mama

--------------------------------------------------------------------------------------------- page204.

Sāvakā jīvitahetupi nātikkamanti yampi pahārāda mayā sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ taṃ mama sāvakā jīvitahetupi nātikkamanti ayaṃ pahārāda imasmiṃ dhammavinaye dutiyo acchariyo abbhutadhammo yaṃ disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti. {109.9} Seyyathāpi pahārāda mahāsamuddo na matena kuṇapena saṃvattati 1- yaṃ hoti mahāsamudde mataṃ kuṇapaṃ taṃ khippameva tīraṃ vāheti thalaṃ ussādeti evameva kho pahārāda yo so puggalo dussīlo pāpadhammo asucisaṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brahmacārīpaṭiñño antopūti avassuto kasambukajāto 2- na tena saṅgho saṃvasati khippameva naṃ sannipatitvā ukkhipati kiñcāpi so hoti majjhe bhikkhusaṅghassa nisinno athakho so ārakāva saṅghamhā saṅgho ca tena yampi pahārāda yo puggalo dussīlo pāpadhammo asucisaṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brahmacārīpaṭiñño antopūti avassuto kasambukajāto na tena saṅgho saṃvasati khippaṃyeva naṃ sannipatitvā ukkhipati kiñcāpi so hoti majjhe bhikkhusaṅghassa nisinno athakho so ārakāva saṅghamhā saṅgho ca tena ayaṃ pahārāda imasmiṃ dhammavinaye tatiyo acchariyo abbhutadhammo yaṃ disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti. {109.10} Seyyathāpi pahārāda yā kāci mahānadiyo seyyathīdaṃ gaṅgā yamunā aciravatī sarabhū mahī tā mahāsamuddaṃ patvā jahanti purimāni nāmagottāni @Footnote: 1 Ma. saṃvasati . 2 Ma. kasambujāto. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page205.

Mahāsamuddotveva saṅkhayaṃ gacchanti evameva kho pahārāda cattārome vaṇṇā khattiyā brāhmaṇā vessā suddā te tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā jahanti purimāni nāmagottāni samaṇo sakyaputtiyotveva 1- saṅkhayaṃ gacchanti yampi pahārāda cattārome vaṇṇā khattiyā brāhmaṇā vessā suddā te tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā jahanti purimāni nāmagottāni samaṇo sakyaputtiyotveva 1- saṅkhayaṃ gacchanti ayampi pahārāda imasmiṃ dhammavinaye catuttho acchariyo abbhutadhammo yaṃ disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti. {109.11} Seyyathāpi pahārāda yā kāci loke savantiyo mahāsamuddaṃ appenti yā ca antalikkhā dhārā papatanti na tena mahāsamuddassa unnattaṃ vā pūrattaṃ vā paññāyati evameva kho pahārāda bahū cepi bhikkhū anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyanti na tena nibbānadhātuyā unnattaṃ vā pūrattaṃ vā paññāyati yampi pahārāda bahū cepi bhikkhū anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyanti na tena nibbānadhātuyā unnattaṃ vā pūrattaṃ vā paññāyati ayaṃ pahārāda imasmiṃ dhammavinaye pañcamo acchariyo abbhutadhammo yaṃ disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti. {109.12} Seyyathāpi pahārāda mahāsamuddo ekaraso loṇaraso evameva kho pahārāda ayaṃ dhammavinayo ekaraso vimuttiraso yampi pahārāda ayaṃ dhammavinayo ekaraso @Footnote: 1 Ma. samaṇā sakyaputtiyā tveva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page206.

Vimuttiraso ayaṃ pahārāda imasmiṃ dhammavinaye chaṭṭho acchariyo abbhutadhammo yaṃ disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti. {109.13} Seyyathāpi pahārāda mahāsamuddo bahuratano anekaratano tatrīmāni ratanāni seyyathīdaṃ muttā maṇi veḍuriyo saṅkho silā pavāḷaṃ rajataṃ jātarūpaṃ lohitaṅgo masāragallaṃ evameva kho pahārāda ayaṃ dhammavinayo bahuratano anekaratano tatrīmāni ratanāni seyyathīdaṃ cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo yampi pahārāda ayaṃ dhammavinayo bahuratano anekaratano tatrīmāni ratanāni seyyathīdaṃ cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo ayaṃ pahārāda imasmiṃ dhammavinaye sattamo acchariyo abbhutadhammo yaṃ disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti. {109.14} Seyyathāpi pahārāda mahāsamuddo mahataṃ bhūtānaṃ āvāso tatrīme bhūtā timitimiṅgalā timiramiṅgalā asurā nāgā gandhabbā santi mahāsamudde yojanasatikāpi attabhāvā dviyojanasatikāpi attabhāvā tiyojanasatikāpi attabhāvā catuyojanasatikāpi attabhāvā pañcayojanasatikāpi attabhāvā evameva kho pahārāda ayaṃ dhammavinayo mahataṃ bhūtānaṃ āvāso tatrīme bhūtā sotāpanno sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno sakadāgāmī

--------------------------------------------------------------------------------------------- page207.

Sakadāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno anāgāmī anāgāmiphala- sacchikiriyāya paṭipanno arahā arahattāya paṭipanno yampi pahārāda ayaṃ dhammavinayo mahataṃ bhūtānaṃ āvāso tatrīme bhūtā sotāpanno sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno sakadāgāmī sakadāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno anāgāmī anāgāmiphala- sacchikiriyāya paṭipanno arahā arahattāya paṭipanno ayaṃ pahārāda imasmiṃ dhammavinaye aṭṭhamo acchariyo abbhutadhammo yaṃ disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti . ime kho pahārāda imasmiṃ dhammavinaye aṭṭha acchariyā abbhutadhammā ye disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramantīti. [110] 20 Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme migāramātupāsāde . tena kho pana samayena bhagavā tadahuposathe bhikkhusaṅghaparivuto nisinno hoti . athakho āyasmā ānando abhikkantāya rattiyā nikkhante paṭhame yāme uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca abhikkantā bhante ratti nikkhanto paṭhamo yāmo ciranisinno bhikkhusaṅgho uddisatu bhante bhagavā bhikkhūnaṃ pāṭimokkhanti . evaṃ vutte bhagavā tuṇhī ahosi. {110.1} Dutiyampi kho āyasmā ānando abhikkantāya rattiyā nikkhante majjhime yāme uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca abhikkantā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page208.

Bhante ratti nikkhanto majjhimo yāmo ciranisinno bhikkhusaṅgho uddisatu bhante bhagavā bhikkhūnaṃ pātimokkhanti. Dutiyampi kho bhagavā tuṇhī ahosi. {110.2} Tatiyampi kho āyasmā ānando abhikkantāya rattiyā nikkhante pacchime yāme uddhaste aruṇe nandimukhiyā rattiyā uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca abhikkantā bhante ratti nikkhanto pacchimo yāmo uddhastaṃ aruṇaṃ nandimukhī ratti ciranisinno bhikkhusaṅgho uddisatu bhante bhagavā bhikkhūnaṃ pātimokkhanti. Aparisuddhā ānanda parisāti. {110.3} Athakho āyasmato mahāmoggallānassa etadahosi kiṃ nu kho bhagavā puggalaṃ sandhāya evamāha aparisuddhā ānanda parisāti athakho āyasmā mahāmoggallāno sabbāvantaṃ bhikkhusaṅghaṃ cetasā ceto paricca manasākāsi addasā kho āyasmā mahāmoggallāno taṃ puggalaṃ dussīlaṃ pāpadhammaṃ asucisaṅkassarasamācāraṃ paṭicchannakammantaṃ assamaṇaṃ samaṇapaṭiññaṃ abrahmacāriṃ brahmacārīpaṭiññaṃ antopūtiṃ avassutaṃ kasambukajātaṃ majjhe bhikkhusaṅghassa nisinnaṃ disvā uṭṭhāyāsanā yena so puggalo tenupasaṅkami upasaṅkamitvā taṃ puggalaṃ etadavoca uṭṭhehāvuso diṭṭhosi bhagavatā natthi te bhikkhūhi saddhiṃ saṃvāsoti evaṃ vutte so puggalo tuṇhī ahosi dutiyampi kho āyasmā mahāmoggallāno taṃ puggalaṃ etadavoca uṭṭhehāvuso diṭṭhosi bhagavatā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page209.

Natthi te bhikkhūhi saddhiṃ saṃvāsoti dutiyampi kho so puggalo tuṇhī ahosi tatiyampi kho āyasmā mahāmoggallāno taṃ puggalaṃ etadavoca uṭṭhehāvuso diṭṭhosi bhagavatā natthi te bhikkhūhi saddhiṃ saṃvāsoti tatiyampi kho so puggalo tuṇhī ahosi athakho āyasmā mahāmoggallāno taṃ puggalaṃ bāhāyaṃ gahetvā bahidvārakoṭṭhakā nikkhāmetvā sūcighaṭikaṃ datvā yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavoca nikkhāmito so bhante puggalo mayā parisuddhā parisā uddisatu bhante bhagavā bhikkhūnaṃ pātimokkhanti. Acchariyaṃ moggallāna abbhutaṃ moggallāna yāvatā bāhāgahaṇāpi nāma so moghapuriso āgamissatīti athakho bhagavā bhikkhū āmantesi tumhevadāni bhikkhave uposathaṃ kareyyātha pātimokkhaṃ uddiseyyātha na dānāhaṃ bhikkhave ajjatagge [1]- pātimokkhaṃ uddisissāmi aṭṭhānametaṃ bhikkhave anavakāso yaṃ tathāgato aparisuddhāya parisāya pātimokkhaṃ uddiseyya. {110.4} Aṭṭhime bhikkhave mahāsamudde acchariyā abbhutadhammā ye disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti katame aṭṭha mahāsamuddo bhikkhave anupubbaninno anupubbapoṇo anupubbapabbhāro nāyatakeneva papāto yampi bhikkhave mahāsamuddo anupubbaninno anupubbapoṇo anupubbapabbhāro nāyatakeneva papāto ayaṃ bhikkhave mahāsamudde @Footnote: 1 Ma. uposathaṃ karissāmi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page210.

Paṭhamo acchariyo abbhutadhammo yaṃ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti . yathā purimena tathā vitthāro .pe. puna caparaṃ bhikkhave mahāsamuddo mahataṃ bhūtānaṃ āvāso tatrīme bhūtā timitimiṅgalā timiramiṅgalā asurā nāgā gandhabbā santi mahāsamudde yojanasatikāpi attabhāvā .pe. pañcayojanasatikāpi attabhāvā yampi bhikkhave mahāsamuddo mahataṃ bhūtānaṃ āvāso tatrīme bhūtā timitimiṅgalā timiramiṅgalā asurā nāgā gandhabbā santi mahāsamudde yojanasatikāpi attabhāvā .pe. pañcayojanasatikāpi attabhāvā ayaṃ bhikkhave mahāsamudde aṭṭhamo acchariyo abbhutadhammo yaṃ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti . ime kho bhikkhave mahāsamudde aṭṭha acchariyā abbhutadhammā ye disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti. {110.5} Aṭṭhime 1- bhikkhave imasmiṃ dhammavinaye acchariyā abbhutadhammā ye disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti katame aṭṭha seyyathāpi bhikkhave mahāsamuddo anupubbaninno anupubbapoṇo anupubbapabbhāro nāyatakeneva papāto evameva kho bhikkhave imasmiṃ dhammavinaye anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā nāyatakeneva aññāpaṭivedho yampi bhikkhave imasmiṃ dhammavinaye anupubbasikkhā anupubbakiriyā anupubbapaṭipadā nāyatakeneva aññāpaṭivedho ayaṃ bhikkhave imasmiṃ dhammavinaye paṭhamo acchariyo abbhutadhammo yaṃ disvā @Footnote: 1 Ma. evameva kho bhikkhave aṭṭha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page211.

Disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti .pe. seyyathāpi bhikkhave mahāsamuddo mahataṃ bhūtānaṃ āvāso tatrīme bhūtā timitimiṅgalā timiramiṅgalā asurā nāgā gandhabbā santi mahāsamudde yojanasatikāpi attabhāvā .pe. pañcayojanasatikāpi attabhāvā evameva kho bhikkhave ayaṃ dhammavinayo mahataṃ bhūtānaṃ āvāso tatrīme bhūtā sotāpanno sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno .pe. arahā arahattāya paṭipanno yampi bhikkhave ayaṃ dhammavinayo mahataṃ bhūtānaṃ āvāso tatrīme bhūtā sotāpanno sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno .pe. arahā arahattāya paṭipanno ayaṃ bhikkhave imasmiṃ dhammavinaye aṭṭhamo acchariyo abbhutadhammo yaṃ disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti . ime kho bhikkhave aṭṭha acchariyā abbhutadhammā ye disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramantīti. Mahāvaggo dutiyo. Tassuddānaṃ verañjasīho ājaññā 1- khaḷuṅkena malāni ca dūtā dve ca bandhananti 2- pahārāda uposathoti. --------- Gahapativaggo tatiyo [111] 21 Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane @Footnote: 1 Ma. verañjo sīho ājaññaṃ . 2 Ma. dūteyyaṃ dve ca bandhanā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page212.

Kūṭāgārasālāyaṃ . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi .pe. aṭṭhahi bhikkhave acchariyehi abbhutadhammehi samannāgataṃ uggaṃ gahapatiṃ vesālikaṃ dhārethāti . idamavoca bhagavā idaṃ vatvāna sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi . athakho aññataro bhikkhu pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena uggassa gahapatino vesālikassa nivesanaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi . athakho uggo gahapati vesāliko yena so bhikkhu tenupasaṅkami upasaṅkamitvā taṃ bhikkhuṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinnaṃ kho uggaṃ gahapatiṃ vesālikaṃ so bhikkhu etadavoca aṭṭhahi kho tvaṃ gahapati acchariyehi abbhutadhammehi samannāgato bhagavatā byākato katame te gahapati aṭṭha acchariyā abbhutadhammā yehi tvaṃ samannāgato bhagavatā byākatoti . na kho ahaṃ bhante jānāmi katamehi ahaṃ aṭṭhahi acchariyehi abbhutadhammehi samannāgato bhagavatā byākato 1- api ca bhante yeme aṭṭha acchariyā abbhutadhammā saṃvijjanti te 2- suṇāhi sādhukaṃ manasikarohi bhāsissāmīti . evaṃ gahapatīti kho so bhikkhu uggassa gahapatino vesālikassa paccassosi . uggo gahapati vesāliko etadavoca yadāhaṃ bhante bhagavantaṃ paṭhamaṃ dūratova addasaṃ saha dassaneneva me bhante bhagavato cittaṃ pasīdi ayaṃ kho me bhante paṭhamo acchariyo abbhutadhammo saṃvijjati. {111.1} So kho ahaṃ bhante pasannacitto bhagavantaṃ payirupāsiṃ tassa me bhagavā anupubbīkathaṃ @Footnote: 1 Ma. bayākatoti . 2 Ma. taṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page213.

Kathesi seyyathīdaṃ dānakathaṃ sīlakathaṃ saggakathaṃ kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṅkilesaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi yadā maṃ bhagavā aññāsi kallacittaṃ muducittaṃ vinīvaraṇacittaṃ udaggacittaṃ pasannacittaṃ atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā taṃ pakāsesi dukkhaṃ samudayaṃ nirodhaṃ maggaṃ seyyathāpi nāma suddhavatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya evameva kho me tasmiṃyeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi yaṅkiñci samudayadhammaṃ sabbantaṃ nirodhadhammanti so kho ahaṃ bhante diṭṭhadhammo pattadhammo viditadhammo pariyogāḷhadhammo tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthu sāsane tattheva buddhañca dhammañca saṅghañca saraṇaṃ agamāsiṃ brahmacariyapañcamāni ca sikkhāpadāni samādayiṃ 1- ayaṃ kho me bhante dutiyo acchariyo abbhutadhammo saṃvijjati. {111.2} Tassa mayhaṃ bhante catasso komāriyo pajāpatiyo ahesuṃ athakhvāhaṃ bhante yena tā pajāpatiyo tenupasaṅkamiṃ upasaṅkamitvā tā pajāpatiyo etadavocaṃ mayā kho bhaginiyo brahmacariyapañcamāni sikkhāpadāni samādinnāni yā icchati sā imeva 2- bhoge bhuñjatu puññāni ca karotu sakāni vā ñātikulāni gacchatu hoti vā pana purisādhippāyo 3- kassa vo dammīti evaṃ vutte sā bhante jeṭṭhā pajāpati maṃ etadavoca itthannāmassa maṃ ayyaputta purisassa dehīti athakho ahaṃ bhante taṃ purisaṃ pakkosāpetvā vāmena hatthena pajāpatiṃ @Footnote: 1 Ma. samādiyiṃ. evamuparipi . 2 Ma. idheva. evamuparipi . 3 Ma. purisādhippāyā. @evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page214.

Gahetvā dakkhiṇena hatthena bhiṅgāraṃ gahetvā tassa purisassa oṇojesiṃ komāriṃ kho panāhaṃ bhante dānaṃ pariccajanto nābhijānāmi cittassa aññathattaṃ ayaṃ kho me bhante tatiyo acchariyo abbhutadhammo saṃvijjati. {111.3} Saṃvijjanti kho pana me bhante kule bhogā te ca kho appaṭivibhattā sīlavantehi kalyāṇadhammehi ayaṃ kho me bhante catuttho acchariyo abbhutadhammo saṃvijjati . yaṃ kho panāhaṃ bhante bhikkhuṃ payirupāsāmi sakkaccaṃyeva payirupāsāmi no asakkaccaṃ ayaṃ kho me bhante pañcamo acchariyo abbhutadhammo saṃvijjati . so ce me āyasmā dhammaṃ desesi sakkaccaṃyeva suṇāmi no asakkaccaṃ no ce me āyasmā dhammaṃ desesi ahamassa dhammaṃ desemi ayaṃ kho me bhante chaṭṭho acchariyo abbhutadhammo saṃvijjati. {111.4} Anacchariyaṃ kho pana maṃ bhante devatā upasaṅkamitvā ārocenti svākkhāto gahapati bhagavatā dhammoti evaṃ vutte ahaṃ bhante tā devatā evaṃ vadāmi vadeyyātha vā evaṃ kho tumhe devate 1- no vā vadeyyātha athakho svākkhāto bhagavatā dhammoti na kho panāhaṃ bhante abhijānāmi tatonidānaṃ cittassa uṇṇanti 2- maṃ vā devatā upasaṅkamanti ahaṃ vā devatāhi saddhiṃ sallapāmi ayaṃ kho me bhante sattamo acchariyo abbhutadhammo saṃvijjati . yānīmāni bhante bhagavatā desitāni pañcorambhāgiyāni saññojanāni nāhaṃ tesaṃ kiñci attani appahīnaṃ samanupassāmi @Footnote: 1 Ma. devatā . 2 Ma. uṇṇatiṃ. Yu. unnatiṃ. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page215.

Ayaṃ kho me bhante aṭṭhamo acchariyo abbhutadhammo saṃvijjati . Ime kho bhante aṭṭha acchariyā abbhutadhammā saṃvijjanti na ca kho ahaṃ jānāmi katamehi cāhaṃ 1- aṭṭhahi acchariyehi abbhutadhammehi samannāgato bhagavatā byākatoti. {111.5} Athakho so bhikkhu uggassa gahapatino vesālikassa nivesane piṇḍapātaṃ gahetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi athakho so bhikkhu pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu yāvatako ahosi uggena gahapatinā vesālikena saddhiṃ kathāsallāpo taṃ sabbaṃ bhagavato ārocesi . Sādhu sādhu bhikkhu yathātaṃ uggo gahapati vesāliko sammā byākaramāno byākareyya imeheva kho bhikkhu aṭṭhahi acchariyehi abbhutadhammehi samannāgato uggo gahapati vesāliko mayā byākato imehi ca pana bhikkhu aṭṭhahi acchariyehi abbhutadhammehi samannāgataṃ uggaṃ gahapatiṃ vesālikaṃ dhārethāti 2-. [112] 22 Ekaṃ samayaṃ bhagavā vajjīsu viharati hatthigāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi aṭṭhahi bhikkhave acchariyehi abbhutadhammehi samannāgataṃ uggaṃ gahapatiṃ hatthigāmakaṃ dhārethāti . idamavoca bhagavā idaṃ vatvāna sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi . athakho aññataro bhikkhu pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya @Footnote: 1 Sī. katamehipahaṃ. Yu. katamehipāhaṃ . 2 Ma. dhārehīti. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page216.

Yena uggassa gahapatino hatthigāmakassa nivesanaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi . athakho uggo gahapati hatthigāmako yena so bhikkhu tenupasaṅkami upasaṅkamitvā taṃ bhikkhuṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinnaṃ kho uggaṃ gahapatiṃ hatthigāmakaṃ so bhikkhu etadavoca aṭṭhahi kho tvaṃ gahapati acchariyehi abbhutadhammehi samannāgato bhagavatā byākato katame te gahapati aṭṭha acchariyā abbhutadhammā yehi tvaṃ samannāgato bhagavatā byākatoti. {112.1} Na kho ahaṃ bhante jānāmi katamehi aṭṭhahi acchariyehi abbhutadhammehi samannāgato bhagavatā byākato api ca bhante ye me aṭṭha acchariyā abbhutadhammā saṃvijjanti te suṇāhi sādhukaṃ manasikarohi bhāsissāmīti . evaṃ gahapatīti kho so bhikkhu uggassa gahapatino hatthigāmakassa paccassosi . uggo gahapati hatthigāmako etadavoca yadāhaṃ bhante nāgavane paricaranto bhagavantaṃ paṭhamaṃ dūratova addasaṃ saha dassaneneva me bhante bhagavato cittaṃ pasīdi surāmado ca pahiyyi ayaṃ kho me bhante paṭhamo acchariyo abbhutadhammo saṃvijjati. {112.2} So kho ahaṃ bhante pasannacitto bhagavantaṃ payirupāsiṃ tassa me bhagavā anupubbīkathaṃ kathesi seyyathīdaṃ dānakathaṃ sīlakathaṃ saggakathaṃ kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṅkilesaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi yadā maṃ bhagavā aññāsi kallacittaṃ muducittaṃ vinīvaraṇacittaṃ udaggacittaṃ pasannacittaṃ atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page217.

Dhammadesanā taṃ pakāsesi dukkhaṃ samudayaṃ nirodhaṃ maggaṃ seyyathāpi nāma suddhavatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya evameva kho me tasmiṃyeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi yaṅkiñci samudayadhammaṃ sabbantaṃ nirodhadhammanti so kho ahaṃ bhante diṭṭhadhammo pattadhammo viditadhammo pariyogāḷhadhammo tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthu sāsane tattheva buddhañca dhammañca saṅghañca saraṇaṃ agamāsiṃ brahmacariyapañcamāni ca sikkhāpadāni samādayiṃ ayaṃ kho me bhante dutiyo acchariyo abbhutadhammo saṃvijjati. {112.3} Tassa mayhaṃ bhante catasso komāriyo pajāpatiyo ahesuṃ athakhvāhaṃ bhante yena tā pajāpatiyo tenupasaṅkamiṃ upasaṅkamitvā tā pajāpatiyo etadavocaṃ mayā kho bhaginiyo brahmacariyapañcamāni sikkhāpadāni samādinnāni yā icchati sā imeva bhoge bhuñjatu puññāni ca karotu sakāni vā ñātikulāni gacchatu hoti vā pana purisādhippāyo kassa vo dammīti evaṃ vutte sā bhante jeṭṭhā pajāpati maṃ etadavoca itthannāmassa maṃ ayyaputta purisassa dehīti athakho ahaṃ bhante taṃ purisaṃ pakkosāpetvā vāmena hatthena pajāpatiṃ gahetvā dakkhiṇena hatthena bhiṅgāraṃ gahetvā tassa purisassa oṇojesiṃ komāriṃ kho panāhaṃ bhante dānaṃ pariccajanto nābhijānāmi cittassa aññathattaṃ ayaṃ kho me bhante tatiyo acchariyo abbhutadhammo saṃvijjati . saṃvijjanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page218.

Kho pana me bhante kule bhogā te ca kho appaṭivibhattā sīlavantehi kalyāṇadhammehi ayaṃ kho me bhante catuttho acchariyo abbhutadhammo saṃvijjati. {112.4} Yaṃ kho panāhaṃ bhante bhikkhuṃ payirupāsāmi sakkaccaṃyeva payirupāsāmi no asakkaccaṃ so ce me āyasmā dhammaṃ desesi 1- sakkaccaṃyeva suṇāmi no asakkaccaṃ no ce me āyasmā dhammaṃ desesi 1- ahamassa dhammaṃ desemi ayaṃ kho me bhante pañcamo acchariyo abbhutadhammo saṃvijjati. {112.5} Anacchariyaṃ kho pana me bhante saṅghe nimantite devatā upasaṅkamitvā ārocenti asoko gahapati bhikkhu ubhatobhāgavimutto asoko paññāvimutto asoko kāyasakkhi asoko diṭṭhippatto asoko saddhāvimutto asoko dhammānusārī asoko saddhānusārī asoko sīlavā kalyāṇadhammo asoko dussīlo pāpadhammoti saṅghaṃ kho panāhaṃ bhante parivisanto nābhijānāmi evaṃ cittaṃ uppādento imassa vā thokaṃ demi imassa vā bahukanti athakhvāhaṃ bhante samacittova demi ayaṃ kho me bhante chaṭṭho acchariyo abbhutadhammo saṃvijjati. {112.6} Anacchariyaṃ kho pana maṃ bhante devatā upasaṅkamitvā ārocenti svākkhāto gahapati bhagavatā dhammoti evaṃ vutte ahaṃ bhante tā devatā evaṃ vadāmi vadeyyātha vā evaṃ kho tumhe devate no vā vadeyyātha athakho svākkhāto bhagavatā dhammoti na kho panāhaṃ bhante abhijānāmi tatonidānaṃ cittassa uṇṇanti maṃ vā devatā upasaṅkamanti ahaṃ @Footnote: 1 Ma. deseti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page219.

Vā devatāhi saddhiṃ sallapāmi ayaṃ kho me bhante sattamo acchariyo abbhutadhammo saṃvijjati. {112.7} Sace kho panāhaṃ bhante bhagavatā 1- paṭhamataraṃ kālaṃ kareyyaṃ anacchariyaṃ kho panetaṃ yammaṃ bhagavā evaṃ byākareyya natthi taṃ saṃyojanaṃ yena saṃyojanena saṃyutto uggo gahapati hatthigāmako puna imaṃ lokaṃ āgaccheyyāti ayaṃ kho me bhante aṭṭhamo acchariyo abbhutadhammo saṃvijjati. {112.8} Ime kho bhante aṭṭha acchariyā abbhutadhammā saṃvijjanti na ca kho ahaṃ jānāmi katamehi cāhaṃ aṭṭhahi acchariyehi abbhutadhammehi samannāgato bhagavatā byākatoti. {112.9} Athakho so bhikkhu uggassa gahapatino hatthigāmakassa nivesane piṇḍapātaṃ gahetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi athakho so bhikkhu pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu yāvatako ahosi uggena gahapatinā hatthigāmakena saddhiṃ kathāsallāpo taṃ sabbaṃ bhagavato ārocesi . sādhu sādhu bhikkhu yathā taṃ uggo gahapati hatthigāmako sammā byākaramāno byākareyya imeheva kho bhikkhu aṭṭhahi acchariyehi abbhutadhammehi samannāgato uggo gahapati hatthigāmako mayā byākato imehi ca pana bhikkhu aṭṭhahi acchariyehi abbhutadhammehi samannāgataṃ uggaṃ gahapatiṃ hatthigāmakaṃ dhārethāti. @Footnote: 1 Ma. bhagavato.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page220.

[113] 23 Ekaṃ samayaṃ bhagavā āḷaviyaṃ viharati aggāḷave cetiye. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi sattahi bhikkhave acchariyehi abbhutadhammehi samannāgataṃ hatthaṃ āḷavakaṃ dhāretha katamehi sattahi saddho bhikkhave hatthako āḷavako sīlavā bhikkhave hatthako āḷavako hirimā bhikkhave hatthako āḷavako ottappī bhikkhave hatthako āḷavako bahussuto bhikkhave hatthako āḷavako cāgavā bhikkhave hatthako āḷavako paññavā bhikkhave hatthako āḷavako imehi kho bhikkhave sattahi acchariyehi abbhutadhammehi samannāgataṃ hatthakaṃ āḷavakaṃ dhārethāti . Idamavoca bhagavā idaṃ vatvāna sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi. {113.1} Athakho aññataro bhikkhu pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena hatthakassa āḷavakassa nivesanaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi . athakho hatthako āḷavako yena so bhikkhu tenupasaṅkami upasaṅkamitvā taṃ bhikkhuṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinnaṃ kho hatthakaṃ āḷavakaṃ so bhikkhu etadavoca {113.2} sattahi kho tvaṃ āvuso acchariyehi abbhutadhammehi samannāgato bhagavatā byākato katamehi sattahi saddho bhikkhave hatthako āḷavako sīlavā hirimā ottappī bahussuto cāgavā paññavā bhikkhave hatthako āḷavakoti imehi kho tvaṃ āvuso sattahi acchariyehi abbhutadhammehi samannāgato bhagavatā byākatoti . Kaccittha bhante na koci gihī ahosi odātavasanoti . na hettha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page221.

Āvuso koci gihī ahosi odātavasanoti . sādhu bhante yadettha na koci gihī ahosi odātavasanoti. {113.3} Athakho so bhikkhu hatthakassa āḷavakassa nivesane piṇḍapātaṃ gahetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi athakho so bhikkhu pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca {113.4} idhāhaṃ bhante pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena hatthakassa āḷavakassa nivesanaṃ tenupasaṅkamiṃ upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdiṃ athakho bhante hatthako āḷavako yenāhaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinnaṃ kho ahaṃ bhante hatthakaṃ āḷavakaṃ etadavocaṃ sattahi kho tvaṃ āvuso acchariyehi abbhutadhammehi samannāgato bhagavatā byākato katamehi sattahi saddho bhikkhave hatthako āḷavako sīlavā hirimā ottappī bahussuto cāgavā paññavā bhikkhave hatthako āḷavakoti imehi kho tvaṃ āvuso sattahi acchariyehi abbhutadhammehi samannāgato bhagavatā byākatoti evaṃ vutte bhante hatthako āḷavako maṃ etadavoca kaccittha bhante na koci gihī ahosi odātavasanoti . na hettha āvuso koci gihī ahosi odātavasanoti . sādhu bhante yadettha na koci gihī ahosi odātavasanoti . sādhu sādhu bhikkhu appiccho so [1]- @Footnote: 1 Ma. bhikkhu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page222.

Kulaputto santeyeva attani kusale dhamme na icchati parehi ñāyamāne tenahi tvaṃ bhikkhu iminā 1- acchariyena abbhutadhammena samannāgataṃ hatthakaṃ āḷavakaṃ dhārehi yadidaṃ .pe. Appicchatāyāti. [114] 24 Ekaṃ samayaṃ bhagavā āḷaviyaṃ viharati aggāḷave cetiye. Athakho hatthako āḷavako pañcamattehi upāsakasatehi parivuto yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinnaṃ kho hatthakaṃ āḷavakaṃ bhagavā etadavoca mahatī kho tyāyaṃ hatthaka parisā kathaṃ pana tvaṃ hatthaka imaṃ mahatiṃ parisaṃ saṅgaṇhāsīti . yānīmāni bhante bhagavatā desitāni cattāri saṅgahavatthūni tehāhaṃ 2- imaṃ mahatiṃ parisaṃ saṅgaṇhāmi ahaṃ bhante yaṃ jānāmi ayaṃ dānena saṅgahetabboti taṃ dānena saṅgaṇhāmi yaṃ jānāmi ayaṃ peyyavācena 3- saṅgahetabboti taṃ peyyavācena 3- saṅgaṇhāmi yaṃ jānāmi ayaṃ atthacariyāya saṅgahetabboti taṃ atthacariyāya saṅgaṇhāmi yaṃ jānāmi ayaṃ samānattatāya saṅgahetabboti taṃ samānattatāya saṅgaṇhāmi saṃvijjante kho pana me bhante kule bhogā daḷiddassa kho no tathā sotabbaṃ maññantīti. {114.1} Sādhu sādhu hatthaka yoni kho tyāyaṃ hatthaka mahatiṃ parisaṃ saṅgahetuṃ yepi 4- hi keci hatthaka atītamaddhānaṃ mahatiṃ parisaṃ saṅgahesuṃ sabbe te imeheva catūhi saṅgahavatthūhi mahatiṃ parisaṃ saṅgahesuṃ yepi hi keci hatthaka anāgatamaddhānaṃ mahatiṃ parisaṃ @Footnote: 1 Ma. imināpi aṭṭhamena . 2 Sī. tenāhaṃ . 3 Ma. peyyavajjena . 4 Ma. ye.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page223.

Saṅgaṇhissanti sabbe te imeheva catūhi saṅgahavatthūhi mahatiṃ parisaṃ saṅgaṇhissanti yepi hi keci hatthaka etarahi mahatiṃ parisaṃ saṅgaṇhanti sabbe te imeheva catūhi saṅgahavatthūhi mahatiṃ parisaṃ saṅgaṇhantīti . athakho hatthako āḷavako bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. {114.2} Athakho bhagavā acirapakkante hatthake āḷavake bhikkhū āmantesi aṭṭhahi bhikkhave acchariyehi abbhutadhammehi samannāgataṃ hatthakaṃ āḷavakaṃ dhāretha katamehi aṭṭhahi saddho bhikkhave hatthako āḷavako sīlavā hirimā ottappī bahussuto cāgavā paññavā bhikkhave hatthako āḷavako appiccho bhikkhave hatthako āḷavako imehi kho bhikkhave aṭṭhahi acchariyehi abbhutadhammehi samannāgataṃ hatthakaṃ āḷavakaṃ dhārethāti. [115] 25 Ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme . athakho mahānāmo sakko yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho mahānāmo sakko bhagavantaṃ etadavoca kittāvatā nu kho bhante upāsako hotīti . yato kho mahānāma buddhaṃ saraṇaṃ gato hoti dhammaṃ saraṇaṃ gato hoti saṅghaṃ saraṇaṃ gato hoti ettāvatā kho mahānāma upāsako hotīti. {115.1} Kittāvatā pana bhante upāsako sīlavā hotīti. Yato kho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page224.

Mahānāma upāsako pāṇātipātā paṭivirato hoti adinnādānā paṭivirato hoti kāmesu micchācārā paṭivirato hoti musāvādā paṭivirato hoti surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti ettāvatā kho mahānāma upāsako sīlavā hotīti. {115.2} Kittāvatā pana bhante upāsako attahitāya paṭipanno hoti no parahitāyāti . yato kho mahānāma upāsako attanā ca saddhāsampanno hoti no paraṃ saddhāsampadāya samādapeti attanā ca 1- sīlasampanno hoti no paraṃ sīlasampadāya samādapeti attanā ca cāgasampanno hoti no paraṃ cāgasampadāya samādapeti attanā ca bhikkhūnaṃ dassanakāmo hoti no paraṃ bhikkhūnaṃ dassane samādapeti attanā ca saddhammaṃ sotukāmo hoti no paraṃ saddhammassavane samādapeti attanā ca sutānaṃ dhammānaṃ dhārakajātiko hoti no paraṃ dhammadhāraṇāya samādapeti attanā ca sutānaṃ dhammānaṃ atthūpaparikkhī 2- hoti no paraṃ atthūpaparikkhāya samādapeti attanā ca atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno hoti no paraṃ dhammānudhammapaṭipattiyā samādapeti ettāvatā kho mahānāma upāsako attahitāya paṭipanno hoti no parahitāyāti. {115.3} Kittāvatā pana bhante upāsako attahitāya ca paṭipanno hoti parahitāya cāti . yato kho mahānāma upāsako attanā ca saddhāsampanno hoti parañca saddhāsampadāya samādapeti attanā ca @Footnote: 1 Ma. attanāva. evamuparipi . 2 Ma. atthūpaparikkhitā. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page225.

Sīlasampanno hoti parañca sīlasampadāya samādapeti attanā ca cāgasampanno hoti parañca cāgasampadāya samādapeti attanā ca bhikkhūnaṃ dassanakāmo hoti parañca bhikkhūnaṃ dassane samādapeti attanā ca saddhammaṃ sotukāmo hoti parañca saddhammassavane samādapeti attanā ca sutānaṃ dhammānaṃ dhārakajātiko hoti parañca dhammadhāraṇāya samādapeti attanā ca sutānaṃ dhammānaṃ atthūpaparikkhī hoti parañca atthūpaparikkhāya samādapeti attanā ca atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno hoti parañca dhammānudhammapaṭipattiyā samādapeti ettāvatā kho mahānāma upāsako attahitāya ca paṭipanno hoti parahitāya cāti. [116] 26 Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati jīvakambavane. Athakho jīvako komārabhacco yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho jīvako komārabhacco bhagavantaṃ etadavoca kittāvatā nu kho bhante upāsako hotīti . yato kho jīvaka buddhaṃ saraṇaṃ gato hoti dhammaṃ saraṇaṃ gato hoti saṅghaṃ saraṇaṃ gato hoti ettāvatā kho jīvaka upāsako hotīti. {116.1} Kittāvatā pana bhante upāsako sīlavā hotīti . Yato kho jīvaka upāsako pāṇātipātā paṭivirato hoti .pe.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page226.

Surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti ettāvatā kho jīvaka upāsako sīlavā hotīti. {116.2} Kittāvatā pana bhante upāsako attahitāya paṭipanno hoti no parahitāyāti . yato kho jīvaka upāsako attanā ca saddhāsampanno hoti no paraṃ saddhāsampadāya samādapeti .pe. Attanā ca atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno hoti no paraṃ dhammānudhammapaṭipattiyā samādapeti ettāvatā kho jīvaka upāsako attahitāya paṭipanno hoti no parahitāyāti. {116.3} Kittāvatā pana bhante upāsako attahitāya ca paṭipanno hoti parahitāya cāti. Yato kho jīvaka upāsako attanā ca saddhāsampanno hoti parañca saddhāsampadāya samādapeti attanā ca sīlasampanno hoti parañca sīlasampadāya samādapeti attanā ca cāgasampanno hoti parañca cāgasampadāya samādapeti attanā ca bhikkhūnaṃ dassanakāmo hoti parañca bhikkhūnaṃ dassane samādapeti attanā ca saddhammaṃ sotukāmo hoti parañca saddhammassavane samādapeti attanā ca sutānaṃ dhammānaṃ dhārakajātiko hoti parañca dhammadhāraṇāya samādapeti attanā ca sutānaṃ dhammānaṃ atthūpaparikkhī hoti parañca atthūpaparikkhāya samādapeti attanā ca atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhamma- paṭipanno hoti parañca dhammānudhammapaṭipattiyā samādapeti ettāvatā kho jīvaka upāsako attahitāya ca paṭipanno hoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page227.

Parahitāya cāti. [117] 27 Aṭṭhimāni bhikkhave balāni . katamāni aṭṭha roṇṇabalā 1- bhikkhave dārakā kodhabalā mātugāmā āvudhabalā corā issariyabalā rājāno ujjhattibalā bālā nijjhattibalā paṇḍitā paṭisaṅkhānabalā bahussutā khantibalā samaṇabrāhmaṇā . imāni kho bhikkhave aṭṭha balānīti. [118] 28 Athakho āyasmā sārīputto yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ sārīputtaṃ bhagavā etadavoca kati nu kho sārīputta khīṇāsavassa bhikkhuno balāni yehi balehi samannāgato khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti khīṇā me āsavāti . aṭṭha bhante khīṇāsavassa bhikkhuno balāni yehi balehi samannāgato khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti khīṇā me āsavāti katamāni aṭṭha idha bhante khīṇāsavassa bhikkhuno aniccato sabbe saṅkhārā yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhā honti yampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno aniccato sabbe saṅkhārā yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhā honti idampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno balaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti khīṇā me āsavāti. {118.1} Puna caparaṃ bhante khīṇāsavassa bhikkhuno aṅgārakāsūpamā kāmā yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhā honti yampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno @Footnote: 1 Ma. ruṇṇabalā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page228.

Aṅgārakāsūpamā kāmā yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhā honti idampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno balaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti khīṇā me āsavāti. {118.2} Puna caparaṃ bhante khīṇāsavassa bhikkhuno vivekaninnaṃ cittaṃ hoti vivekapoṇaṃ vivekapabbhāraṃ vivekaṭṭhaṃ nekkhammābhirataṃ byantībhūtaṃ sabbaso āsavaṭṭhāniyehi dhammehi yampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno vivekaninnaṃ cittaṃ hoti vivekapoṇaṃ vivekapabbhāraṃ vivekaṭṭhaṃ nekkhammābhirataṃ byantībhūtaṃ sabbaso āsavaṭṭhāniyehi dhammehi idampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno balaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti khīṇā me āsavāti. {118.3} Puna caparaṃ bhante khīṇāsavassa bhikkhuno cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā honti subhāvitā yampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā honti subhāvitā idampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno balaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti khīṇā me āsavāti. {118.4} Puna caparaṃ bhante khīṇāsavassa bhikkhuno cattāro iddhipādā bhāvitā honti subhāvitā .pe. pañcindriyāni bhāvitāni honti subhāvitāni satta bojjhaṅgā bhāvitā honti subhāvitā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvito hoti subhāvito yampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvito hoti subhāvito idampi bhante khīṇāsavassa bhikkhuno balaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma khīṇāsavo bhikkhu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page229.

Āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti khīṇā me āsavāti . imāni kho bhante aṭṭha khīṇāsavassa bhikkhuno balāni yehi balehi samannāgato khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti khīṇā me āsavāti. [119] 29 Khaṇakicco loko khaṇakicco lokoti bhikkhave assutavā puthujjano bhāsati no ca kho so jānāti khaṇaṃ vā akkhaṇaṃ vā aṭṭhime bhikkhave akkhaṇā asamayā brahmacariyavāsāya katame aṭṭha idha bhikkhave tathāgato ca loke uppanno hoti arahaṃ sammāsambuddho vijjā caraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā dhammo ca desiyati upasamiko 1- parinibbāniko sambodhagāmī sugatappavedito ayañca puggalo nirayaṃ upapanno hoti ayaṃ bhikkhave paṭhamo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya. {119.1} Puna caparaṃ bhikkhave tathāgato ca loke uppanno hoti .pe. satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā dhammo ca desiyati upasamiko parinibbāniko sambodhagāmī sugatappavedito ayañca puggalo tiracchānayoniṃ upapanno hoti .pe. ayañca puggalo pittivisayaṃ upapanno hoti .pe. ayañca puggalo aññataraṃ dīghāyukaṃ devanikāyaṃ upapanno hoti .pe. ayañca puggalo paccantimesu janapadesu paccājāto hoti so ca hoti aviññātāresu milakkhūsu 2- yattha natthi gati bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ .pe. Ayañca puggalo majjhimesu janapadesu paccājāto hoti so ca hoti @Footnote: 1 Ma. opasamiko. evamuparipi . 2 Ma. milakkhesu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page230.

Micchādiṭṭhiko viparītadassano natthi dinnaṃ natthi yiṭṭhaṃ natthi hutaṃ natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko natthi ayaṃ loko natthi paro loko natthi mātā natthi pitā natthi sattā opapātikā natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentīti .pe. ayañca puggalo majjhimesu janapadesu paccājāto hoti so ca hoti duppañño jaḷo eḷamūgo na paṭibalo subhāsitadubbhāsitassa atthamaññātuṃ ayaṃ bhikkhave sattamo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya. {119.2} Puna caparaṃ bhikkhave tathāgato ca loke anuppanno hoti arahaṃ sammāsambuddho .pe. satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā dhammo ca na desiyati upasamiko parinibbāniko sambodhagāmī sugatappavedito ayañca puggalo majjhimesu janapadesu paccājāto hoti so ca hoti paññavā ajaḷo aneḷamūgo paṭibalo subhāsitadubbhāsitassa atthamaññātuṃ ayaṃ bhikkhave aṭṭhamo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya . ime kho bhikkhave aṭṭha akkhaṇā asamayā brahmacariyavāsāya. Eko 1- ca kho bhikkhave khaṇo ca samayo ca brahmacariyavāsāya katamo eko idha bhikkhave tathāgato loke uppanno hoti arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā dhammo ca desiyati upasamiko parinibbāniko sambodhagāmī sugatappavedito ayañca puggalo @Footnote: 1 ekova.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page231.

Majjhimesu janapadesu paccājāto hoti so ca hoti paññavā ajaḷo aneḷamūgo paṭibalo subhāsitadubbhāsitassa atthamaññātuṃ ayaṃ bhikkhave eko 1- khaṇo ca samayo ca brahmacariyavāsāyāti. Manussalokaṃ 2- laddhāna saddhamme suppavedite ye khaṇaṃ nādhigacchanti atināmenti te khaṇaṃ bahūhi akkhaṇā vuttā puggalassantarāyikā 3- kadāci karahaci loke uppajjanti tathāgatā tayidaṃ sammukhībhūtaṃ yaṃ lokasmiṃ sudullabhaṃ manussapaṭilābho ca saddhammassa ca desanā alaṃ vāyamituṃ tattha atthakāmena 4- jantunā kathaṃ vijaññā saddhammaṃ khaṇo vo 5- mā upajjhagā khaṇātītā hi socanti nirayamhi samappitā idha ce na virādheti saddhammassa niyāmataṃ vāṇijova atītattho cirattanutapissati avijjānivuto poso saddhammaṃ aparādhiko jātimaraṇasaṃsāraṃ ciraṃ paccānubhossati ye ca laddhā manussattaṃ saddhamme suppavedite akaṃsu satthu vacanaṃ karissanti karonti vā khaṇaṃ paccaviduṃ loke brahmacariyaṃ anuttaraṃ ye maggaṃ paṭipajjiṃsu tathāgatappaveditaṃ @Footnote: 1 Ma. ekova . 2 Ma. manussalābhaṃ . 3 Ma. maggassa antarāyikā . 4 Ma. attakāmena. @5 Ma. ve.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page232.

Ye saṃvarā cakkhumatā desitādiccabandhunā tesu gutto sadā sato viharetha 1- anavassuto sabbe anusaye chetvā māradheyyasarānuge 2- te ve pāragatā 3- loke ye pattā āsavakkhayanti. [120] 30 Ekaṃ samayaṃ bhagavā bhaggesu viharati suṃsumāragire 4- bhesakaḷāvane migadāye. {120.1} Tena kho pana samayena āyasmā anuruddho cetīsu viharati pācīnavaṃsadāye athakho āyasmato anuruddhassa rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi appicchassāyaṃ dhammo nāyaṃ dhammo mahicchassa santuṭṭhassāyaṃ dhammo nāyaṃ dhammo asantuṭṭhassa pavivittassāyaṃ dhammo nāyaṃ dhammo saṅgaṇikārāmassa āraddhaviriyassāyaṃ dhammo nāyaṃ dhammo kusītassa upaṭṭhitassatissāyaṃ dhammo nāyaṃ dhammo muṭṭhassatissa samāhitassāyaṃ dhammo nāyaṃ dhammo asamāhitassa paññavato ayaṃ dhammo nāyaṃ dhammo duppaññassāti. {120.2} Athakho bhagavā āyasmato anuruddhassa cetasā cetoparivitakkamaññāya seyyathāpi nāma balavā puriso sammiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya pasāritaṃ vā bāhaṃ sammiñjeyya evameva bhaggesu suṃsumāragire bhesakaḷāvane migadāye antarahito cetīsu pācīnavaṃsadāye āyasmato anuruddhassa sammukhe pāturahosi nisīdi bhagavā paññatte āsane . Āyasmāpi kho anuruddho bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. @Footnote: 1 Ma. vihāre . 2 Ma. māradheyyaparānuge . 3 Ma. pāraṅgatā. @4 Ma. sabbattha susmāragire.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page233.

Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ anuruddhaṃ bhagavā etadavoca sādhu sādhu anuruddha sādhu kho tvaṃ anuruddha yantaṃ mahāpurisavitakkaṃ vitakkesi appicchassāyaṃ dhammo nāyaṃ dhammo mahicchassa santuṭṭhassāyaṃ dhammo nāyaṃ dhammo asantuṭṭhassa pavivittassāyaṃ dhammo nāyaṃ dhammo saṅgaṇikārāmassa āraddhaviriyassāyaṃ dhammo nāyaṃ dhammo kusītassa upaṭṭhitassatissāyaṃ dhammo nāyaṃ dhammo muṭṭhassatissa samāhitassāyaṃ dhammo nāyaṃ dhammo asamāhitassa paññavato ayaṃ dhammo nāyaṃ dhammo duppaññassāti tenahi tvaṃ anuruddha imaṃ aṭṭhamaṃ mahāpurisavitakkaṃ vitakkehi nippapañcārāmassāyaṃ dhammo nippapañcaratino nāyaṃ dhammo papañcārāmassa papañcaratinoti. {120.3} Yato kho tvaṃ anuruddha ime aṭṭha mahāpurisavitakke 1- vitakkessasi tato tvaṃ anuruddha yāvadeva ākaṅkhissasi vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamajjhānaṃ upasampajja viharissasi . yato kho tvaṃ anuruddha ime aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi tato tvaṃ anuruddha yāvadeva ākaṅkhissasi vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyajjhānaṃ upasampajja viharissasi . yato kho tvaṃ anuruddha ime aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi tato tvaṃ anuruddha yāvadeva ākaṅkhissasi pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharissasi sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedessasi 2- yantaṃ ariyā ācikkhanti @Footnote: 1 Sī. Yu. satta mahāpurisavitakke . 2 Ma. paṭisaṃvedissasi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page234.

Upekkhako satimā sukhavihārīti tatiyajjhānaṃ upasampajja viharissasi . Yato kho tvaṃ anuruddha ime aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi tato tvaṃ anuruddha yāvadeva ākaṅkhissasi sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthajjhānaṃ upasampajja viharissasi. {120.4} Yato kho tvaṃ anuruddha ime ca aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi imesañca catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī bhavissasi akicchalābhī akasiralābhī tato tuyhaṃ anuruddha seyyathāpi nāma gahapatissa vā gahapatiputtassa vā nānārattānaṃ dussānaṃ dussakaraṇḍako pūro evameva te paṃsukūlacīvaraṃ khāyissati santuṭṭhassa viharato ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa. {120.5} Yato kho tvaṃ anuruddha ime ca aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi imesañca catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī bhavissasi akicchalābhī akasiralābhī tato tuyhaṃ anuruddha seyyathāpi nāma gahapatissa vā gahapatiputtassa vā sālīnaṃ odano vicitakāḷako anekasūpo anekabyañjano evameva te piṇḍiyālopabhojanaṃ khāyissati santuṭṭhassa viharato ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa. {120.6} Yato kho tvaṃ anuruddha ime ca aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi imesañca catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī bhavissasi akicchalābhī akasiralābhī tato tuyhaṃ anuruddha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page235.

Seyyathāpi nāma gahapatissa vā gahapatiputtassa vā kūṭāgāraṃ ullittāvalittaṃ nivātaṃ phusitaggaḷaṃ pihitavātapānaṃ evameva te rukkhamūlasenāsanaṃ khāyissati santuṭṭhassa viharato ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa. {120.7} Yato kho tvaṃ anuruddha ime ca aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi imesañca catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhamma- sukhavihārānaṃ nikāmalābhī bhavissasi akicchalābhī akasiralābhī tato tuyhaṃ anuruddha seyyathāpi nāma gahapatissa vā gahapatiputtassa vā pallaṅko goṇakatthato paṭikatthato paṭalikatthato kadalimigapavarapaccattharaṇo sauttaracchado ubhatolohitakūpadhāno evameva te tiṇasantharakasayanāsanaṃ khāyissati santuṭṭhassa viharato ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa. {120.8} Yato kho tvaṃ anuruddha ime ca aṭṭha mahāpurisavitakke vitakkessasi imesañca catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī bhavissasi akicchalābhī akasiralābhī tato tuyhaṃ anuruddha seyyathāpi nāma gahapatissa vā gahapatiputtassa vā nānābhesajjāni seyyathīdaṃ sappi navanītaṃ telaṃ madhu phāṇitaṃ evameva te pūtimuttabhesajjaṃ khāyissati santuṭṭhassa viharato ratiyā aparitassāya phāsuvihārāya okkamanāya nibbānassa . tenahi tvaṃ anuruddha āyatikampi vassāvāsaṃ idheva cetīsu pācīnavaṃsadāye vihareyyāsīti . Evaṃ bhanteti kho āyasmā anuruddho bhagavato paccassosi. {120.9} Athakho bhagavā āyasmantaṃ anuruddhaṃ iminā ovādena ovaditvā seyyathāpi nāma

--------------------------------------------------------------------------------------------- page236.

Balavā puriso sammiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya pasāritaṃ vā bāhaṃ sammiñjeyya evameva cetīsu pācīnavaṃsadāye antarahito bhaggesu suṃsumāragire bhesakaḷāvane migadāye pāturahosi nisīdi bhagavā paññatte āsane nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi aṭṭha vo bhikkhave mahāpurisavitakke desissāmi taṃ suṇātha .pe. katame ca bhikkhave aṭṭha mahāpurisavitakkā appicchassāyaṃ bhikkhave dhammo nāyaṃ dhammo mahicchassa santuṭṭhassa bhikkhave dhammo nāyaṃ dhammo asantuṭṭhassa pavivittassāyaṃ bhikkhave dhammo nāyaṃ dhammo saṅgaṇikārāmassa āraddhaviriyassāyaṃ bhikkhave dhammo nāyaṃ dhammo kusītassa upaṭṭhitassatissāyaṃ bhikkhave dhammo nāyaṃ dhammo muṭṭhassatissa samāhitassāyaṃ bhikkhave dhammo nāyaṃ dhammo asamāhitassa paññavato ayaṃ bhikkhave dhammo nāyaṃ dhammo duppaññassa nippapañcārāmassāyaṃ bhikkhave dhammo nippapañcaratino nāyaṃ dhammo papañcārāmassa papañcaratino. Appicchassāyaṃ bhikkhave dhammo nāyaṃ dhammo mahicchassāti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ idha bhikkhave bhikkhu appiccho samāno appicchoti maṃ jāneyyunti na icchati santuṭṭho samāno santuṭṭhoti maṃ jāneyyunti na icchati pavivitto samāno pavivittoti maṃ jāneyyunti na icchati āraddhaviriyo samāno āraddhaviriyoti maṃ jāneyyunti na icchati upaṭṭhitassati samāno upaṭṭhitassatīti maṃ jāneyyunti na icchati samāhito samāno

--------------------------------------------------------------------------------------------- page237.

Samāhitoti maṃ jāneyyunti na icchati paññavā samāno paññavāti maṃ jāneyyunti na icchati nippapañcārāmo samāno nippapañcārāmoti maṃ jāneyyunti na icchati appicchassāyaṃ bhikkhave dhammo nāyaṃ dhammo mahicchassāti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. {120.10} Santuṭṭhassāyaṃ bhikkhave dhammo nāyaṃ dhammo asantuṭṭhassāti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ idha bhikkhave bhikkhu santuṭṭho hoti itarītaracīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccaya- bhesajjaparikkhārena santuṭṭhassāyaṃ bhikkhave dhammo nāyaṃ dhammo asantuṭṭhassāti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. {120.11} Pavivittassāyaṃ bhikkhave dhammo nāyaṃ dhammo saṅgaṇikārāmassāti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ idha bhikkhave bhikkhuno pavivittassa viharato bhavanti upasaṅkamitāro bhikkhū bhikkhuniyo upāsakā upāsikāyo rājāno rājamahāmattā titthiyā titthiyasāvakā tatra bhikkhu vivekaninnena cittena vivekapoṇena vivekapabbhārena vivekaṭṭhena nekkhammābhiratena aññadatthu uyyojanikapaṭisaṃyuttaṃyeva kathaṃ kattā hoti pavivittassāyaṃ bhikkhave dhammo nāyaṃ dhammo saṅgaṇikārāmassāti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. {120.12} Āraddhaviriyassāyaṃ bhikkhave dhammo nāyaṃ dhammo kusītassāti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ idha bhikkhave bhikkhu āraddhaviriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page238.

Upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu āraddhaviriyassāyaṃ bhikkhave dhammo nāyaṃ dhammo kusītassāti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. {120.13} Upaṭṭhitassatissāyaṃ bhikkhave dhammo nāyaṃ dhammo muṭṭhassatissāti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ idha bhikkhave bhikkhu satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā upaṭṭhitassatissāyaṃ bhikkhave dhammo nāyaṃ dhammo muṭṭhassatissāti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. {120.14} Samāhitassāyaṃ bhikkhave dhammo nāyaṃ dhammo asamāhitassāti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ idha bhikkhave bhikkhu vivicceva kāmehi .pe. catutthajjhānaṃ upasampajja viharati samāhitassāyaṃ bhikkhave dhammo nāyaṃ dhammo asamāhitassāti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. {120.15} Paññavato ayaṃ bhikkhave dhammo nāyaṃ dhammo duppaññassāti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ idha bhikkhave bhikkhu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā paññavato ayaṃ bhikkhave dhammo nāyaṃ dhammo duppaññassāti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. {120.16} Nippapañcārāmassāyaṃ bhikkhave dhammo nippapañcaratino nāyaṃ dhammo papañcārāmassa papañcaratinoti iti kho panetaṃ vuttaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page239.

Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ idha bhikkhave bhikkhuno papañcanirodhe cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati nippapañcārāmassāyaṃ bhikkhave dhammo nippapañcaratino nāyaṃ dhammo papañcārāmassa papañcaratinoti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttanti. {120.17} Athakho āyasmā anuruddho āyatikampi vassāvāsaṃ tattheva cetīsu pācīnavaṃsadāye vihāsi athakho āyasmā anuruddho eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto na cirasseva yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti abbhaññāsi aññataro ca panāyasmā anuruddho arahataṃ ahosi 1- athakho āyasmā anuruddho arahattappatto tāyaṃ velāyaṃ imā gāthāyo abhāsi. Mama saṅkappamaññāya satthā loke anuttaro manomayena kāyena iddhiyā upasaṅkami yathā me ahu saṅkappo tato uttari desayi nippapañcarato buddho nippapañcaṃ adesayi tassāhaṃ dhammamaññāya vihāsiṃ sāsane rato tisso vijjā anuppattā kataṃ buddhassa sāsananti. Gahapativaggo tatiyo. @Footnote: 1 Ma. ahosīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page240.

Tassuddānaṃ bhavati 1- dve uggā dve ca hatthakā mahānāmena jīvako dve balā akkhaṇā vuttā anuruddhena te dasāti. ------------- Dānavaggo catuttho [121] 31 Aṭṭhimāni bhikkhave dānāni . Katamāni aṭṭha āsajja dānaṃ deti bhayā dānaṃ deti adāsi meti dānaṃ deti dassati meti dānaṃ deti sāhu dānanti dānaṃ deti ahaṃ pacāmi ime na pacanti nārahāmi pacanto apacantānaṃ dānaṃ na dātunti dānaṃ deti imaṃ me dānaṃ dadato kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchatīti dānaṃ deti cittālaṅkāracittaparikkhāratthaṃ dānaṃ deti . imāni kho bhikkhave aṭṭha dānānīti. [122] 32 Saddhā hiriyaṃ kusalañca dānaṃ dhammā ete sappurisānuyātā etañhi maggaṃ diviyaṃ vadanti etena hi gacchati devalokanti. [123] 33 Aṭṭhimāni bhikkhave dānavatthūni . katamāni aṭṭha chandā dānaṃ deti dosā dānaṃ deti mohā dānaṃ deti bhayā dānaṃ deti dinnapubbaṃ katapubbaṃ pitupitāmahehi nārahāsiṃ 2- porāṇaṃ kulavaṃsaṃ hāpetunti dānaṃ deti imāhaṃ dānaṃ datvā kāyassa bhedā parammaraṇā @Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi . 2 Ma. nārahāmi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page241.

Sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissāmīti dānaṃ deti imaṃ me dānaṃ dadato cittaṃ pasīdati attamanatā somanassaṃ upajāyatīti dānaṃ deti cittālaṅkāracittaparikkhāratthaṃ dānaṃ deti . imāni kho bhikkhave aṭṭha dānavatthūnīti. [124] 34 Aṭṭhaṅgasamannāgate bhikkhave khette bījaṃ vuttaṃ namahapphalaṃ hoti namahassādaṃ naphātiseyyanti 1- . kathaṃ aṭṭhaṅgasamannāgataṃ 2- idha bhikkhave khettaṃ unnamininnāmi 3- ca hoti pāsāṇasakkharillañca 4- hoti ūsarañca hoti na ca gambhīrasitaṃ hoti na āyasampannaṃ hoti na apāyasampannaṃ hoti na mātikāsampannaṃ hoti na mariyādasampannaṃ hoti evaṃ aṭṭhaṅgasamannāgate bhikkhave khette bījaṃ vuttaṃ namahapphalaṃ hoti namahassādaṃ naphātiseyyanti . evameva kho bhikkhave aṭṭhaṅgasamannāgatesu samaṇabrāhmaṇesu dānaṃ dinnaṃ namahapphalaṃ hoti namahānisaṃsaṃ namahājutikaṃ namahāvipphāraṃ . kathaṃ aṭṭhaṅgasamannāgatā idha bhikkhave samaṇabrāhmaṇā micchādiṭṭhikā honti micchāsaṅkappā micchāvācā micchākammantā micchāājīvā micchāvāyāmā micchāsatino micchāsamādhino evaṃ aṭṭhaṅgasamannāgatesu bhikkhave samaṇabrāhmaṇesu dānaṃ dinnaṃ namahapphalaṃ hoti namahānisaṃsaṃ namahājutikaṃ namahāvipphāraṃ. {124.1} Aṭṭhaṅgasamannāgate ca bhikkhave khette bījaṃ vuttaṃ mahapphalaṃ hoti @Footnote: 1-5 Ma. itisaddo natthi. 2 Ma. -samannāgate . 3 Ma. unnāmaninnāmi. @4 Ma. pāsāṇasakkharikañca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page242.

Mahassādaṃ phātiseyyanti 1-. Kathaṃ aṭṭhaṅgasamannāgataṃ 2- idha bhikkhave khettaṃ anunnamininnāmi 3- ca hoti apāsāṇasakkharillañca 4- hoti anūsarañca hoti gambhīrasitaṃ hoti āyasampannaṃ hoti apāyasampannaṃ hoti mātikāsampannaṃ hoti mariyādasampannaṃ hoti evaṃ aṭṭhaṅgasamannāgate bhikkhave khette bījaṃ vuttaṃ mahapphalaṃ hoti mahassādaṃ phātiseyyanti 5-. Evameva kho bhikkhave aṭṭhaṅgasamannāgatesu samaṇabrāhmaṇesu dānaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsaṃ mahājutikaṃ mahāvipphāraṃ . Kathaṃ aṭṭhaṅgasamannāgatā 6- idha bhikkhave samaṇabrāhmaṇā sammādiṭṭhikā honti sammāsaṅkappā sammāvācā sammākammantā sammāājīvā sammāvāyāmā sammāsatino sammāsamādhino evaṃ aṭṭhaṅgasamannāgatesu bhikkhave samaṇabrāhmaṇesu dānaṃ dinnaṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsaṃ mahājutikaṃ mahāvipphāranti. Yathāpi khette sampanne pavuttā bījasampadā deve sampādayantamhi hoti dhaññāya sampadā anītisampadā hoti virūḷhi bhavati sampadā vepullaṃ sampadā hoti phalaṃ ve hoti sampadā evaṃ sampannasīlesu dinnā bhojanasampadā sampadānaṃ upaneti sampannaṃ hissa taṃ kataṃ tasmā sampadamākaṅkhī sampannatthūdha puggalo @Footnote: 1-5 Ma. itisaddo natthi . 2 Ma. -samannāgate . 3 Ma. anunnāmāninnāmi. @4 Ma. apāsāṇasakkharikañca . 6 Ma. -samannāgatesu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page243.

Sampannapaññe sevetha evaṃ ijjhanti sampadā vijjācaraṇasampanno laddhā cittassa sampadaṃ karoti kammasampadaṃ labhati catthasampadaṃ lokaṃ ñatvā yathābhūtaṃ pappuyya diṭṭhisampadaṃ maggasampadamāgamma yāti sampannamānaso odhunitvā malaṃ sabbaṃ patvā nibbānasampadaṃ muccati sabbadukkhehi sā hoti sabbasampadāti. [125] 35 Aṭṭhimā bhikkhave dānūpapattiyo . katamā aṭṭha idha bhikkhave ekacco dānaṃ deti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathaṃ padīpeyyaṃ so yaṃ deti taṃ paccāsiṃsati so passati khattiyamahāsāle vā brāhmaṇamahāsāle vā gahapatimahāsāle vā pañcahi kāmaguṇehi samappite samaṅgibhūte paricārayamāne tassa evaṃ hoti aho vatāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā khattiyamahāsālānaṃ vā brāhmaṇamahāsālānaṃ vā gahapatimahāsālānaṃ vā sahabyataṃ upapajjeyyanti so taṃ cittaṃ padahati taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti taṃ cittaṃ bhāveti tassa taṃ cittaṃ hīnedhimuttaṃ uttariṃ abhāvitaṃ [1]- kāyassa bhedā parammaraṇā khattiyamahāsālānaṃ vā brāhmaṇamahāsālānaṃ vā gahapatimahāsālānaṃ vā sahabyataṃ upapajjati tañca kho sīlavato vadāmi no dussīlassa ijjhati bhikkhave sīlavato cetopaṇidhi suddhattā 2- . idha pana bhikkhave ekacco @Footnote: 1 Ma. tatrūpapattiyā saṃvattati. evamīdisesu ṭhānesupi . 2 Ma. visuddhattā. @evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page244.

Dānaṃ deti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathaṃ padīpeyyaṃ so yaṃ deti taṃ paccāsiṃsati tassa sutaṃ hoti cātummahārājikā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti tassa evaṃ hoti aho vatāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā cātummahārājikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyyanti so taṃ cittaṃ padahati taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti taṃ cittaṃ bhāveti tassa taṃ cittaṃ hīnedhimuttaṃ uttariṃ abhāvitaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā cātummahārājikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjati tañca kho sīlavato vadāmi no dussīlassa ijjhati bhikkhave sīlavato cetopaṇidhi suddhattā. {125.1} Idha pana bhikkhave ekacco dānaṃ deti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathaṃ padīpeyyaṃ so yaṃ deti taṃ paccāsiṃsati tassa sutaṃ hoti tāvatiṃsā devā .pe. yāmā devā tusitā devā nimmānaratī devā paranimmitavasavattī devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti tassa evaṃ hoti aho vatāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyyanti so taṃ cittaṃ padahati taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti taṃ cittaṃ bhāveti tassa taṃ cittaṃ hīnedhimuttaṃ uttariṃ abhāvitaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjati tañca kho sīlavato vadāmi no dussīlassa ijjhati bhikkhave sīlavato cetopaṇidhi suddhattā . idha pana bhikkhave

--------------------------------------------------------------------------------------------- page245.

Ekacco dānaṃ deti samaṇassa vā brāhmaṇassa vā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathaṃ padīpeyyaṃ so yaṃ deti taṃ paccāsiṃsati tassa sutaṃ hoti brahmakāyikā devā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti tassa evaṃ hoti aho vatāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā brahmakāyikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyyanti so taṃ cittaṃ padahati taṃ cittaṃ adhiṭṭhāti taṃ cittaṃ bhāveti tassa taṃ cittaṃ hīnedhimuttaṃ uttariṃ abhāvitaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā brahmakāyikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjati tañca kho sīlavato vadāmi no dussīlassa vītarāgassa no sarāgassa ijjhati bhikkhave sīlavato cetopaṇidhi vītarāgattā . imā kho bhikkhave aṭṭha dānūpapattiyoti [126] 36 Tīṇīmāni bhikkhave puññakiriyāvatthūni . katamāni tīṇi dānamayaṃ puññakiriyāvatthu 1- sīlamayaṃ puññakiriyāvatthu bhāvanāmayaṃ puññakiriyāvatthu . idha bhikkhave ekaccassa dānamayaṃ puññakiriyāvatthu parittaṃ kataṃ hoti sīlamayaṃ puññakiriyāvatthu parittaṃ kataṃ hoti bhāvanāmayaṃ puññakiriyāvatthu nābhisambhoti so kāyassa bhedā parammaraṇā manussadobhagyaṃ upapajjati. {126.1} Idha pana bhikkhave ekaccassa dānamayaṃ puññakiriyāvatthu mattaso kataṃ hoti sīlamayaṃ puññakiriyāvatthu mattaso kataṃ hoti bhāvanāmayaṃ puññakiriyāvatthu nābhisambhoti so kāyassa bhedā parammaraṇā manussasobhagyaṃ upapajjati . idha pana @Footnote: 1 Sī. Yu. puññakiriyāvatthuṃ. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page246.

Bhikkhave ekaccassa dānamayaṃ puññakiriyāvatthu adhimattaṃ kataṃ hoti sīlamayaṃ puññakiriyāvatthu adhimattaṃ kataṃ hoti bhāvanāmayaṃ puññakiriyāvatthu nābhisambhoti so kāyassa bhedā parammaraṇā catummahārājikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjati tatra bhikkhave cattāro mahārājāno dānamayaṃ puññakiriyāvatthuṃ atirekaṃ karitvā sīlamayaṃ puññakiriyāvatthu atirekaṃ karitvā cātummahārājike deve dasahi ṭhānehi adhiggaṇhanti dibbena āyunā dibbena vaṇṇena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena ādhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehi. {126.2} Idha pana bhikkhave ekaccassa dānamayaṃ puññakiriyāvatthu adhimattaṃ kataṃ hoti sīlamayaṃ puññakiriyāvatthu adhimattaṃ kataṃ hoti bhāvanāmayaṃ puññakiriyāvatthu nābhisambhoti so kāyassa bhedā parammaraṇā tāvatiṃsānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjati tatra bhikkhave sakko devānamindo dānamayaṃ puññakiriyāvatthuṃ atirekaṃ karitvā sīlamayaṃ puññakiriyāvatthuṃ atirekaṃ karitvā tāvatiṃse deve dasahi ṭhānehi adhiggaṇhāti dibbena āyunā .pe. Dibbehi phoṭṭhabbehi. {126.3} Idha pana bhikkhave ekaccassa dānamayaṃ puññakiriyāvatthu adhimattaṃ kataṃ hoti sīlamayaṃ puññakiriyāvatthu adhimattaṃ kataṃ hoti bhāvanāmayaṃ puññakiriyāvatthu nābhisambhoti so kāyassa bhedā parammaraṇā yāmānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjati tatra bhikkhave suyāmo devaputto dānamayaṃ puññakiriyāvatthuṃ atirekaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page247.

Karitvā sīlamayaṃ puññakiriyāvatthuṃ atirekaṃ karitvā yāme deve dasahi ṭhānehi adhiggaṇhāti dibbena āyunā .pe. dibbehi phoṭṭhabbehi. {126.4} Idha pana bhikkhave ekaccassa dānamayaṃ puññakiriyāvatthu adhimattaṃ kataṃ hoti sīlamayaṃ puññakiriyāvatthu adhimattaṃ kataṃ hoti bhāvanāmayaṃ puññakiriyāvatthu nābhisambhoti so kāyassa bhedā parammaraṇā tusitānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjati tatra bhikkhave santusito devaputto dānamayaṃ puññakiriyāvatthuṃ atirekaṃ karitvā sīlamayaṃ puññakiriyāvatthuṃ atirekaṃ karitvā tusite deve dasahi ṭhānehi adhiggaṇhāti dibbena āyunā .pe. Dibbehi phoṭṭhabbehi. {126.5} Idha pana bhikkhave ekaccassa dānamayaṃ puññakiriyāvatthu adhimattaṃ kataṃ hoti sīlamayaṃ puññakiriyāvatthu adhimattaṃ kataṃ hoti bhāvanāmayaṃ puññakiriyāvatthu nābhisambhoti so kāyassa bhedā parammaraṇā nimmānaratīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjati tatra bhikkhave sunimmito devaputto dānamayaṃ puññakiriyāvatthuṃ atirekaṃ karitvā sīlamayaṃ puññakiriyāvatthuṃ atirekaṃ karitvā nimmānaratī deve dasahi ṭhānehi adhiggaṇhāti dibbena āyunā .pe. Dibbehi phoṭṭhabbehi. {126.6} Idha pana bhikkhave ekaccassa dānamayaṃ puññakiriyāvatthu adhimattaṃ kataṃ hoti sīlamayaṃ puññakirayāvatthu adhimattaṃ kataṃ hoti bhāvanāmayaṃ puññakiriyāvatthu nābhisambhoti so kāyassa bhedā parammaraṇā paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjati tatra bhikkhave paranimmitavasavattī devaputto dānamayaṃ puññakiriyāvatthuṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page248.

Atirekaṃ karitvā sīlamayaṃ puññakiriyāvatthuṃ atirekaṃ karitvā paranimmitavasavattī deve dasahi ṭhānehi adhiggaṇhāti dibbena āyunā dibbena vaṇṇena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena ādhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehi. Imāni kho bhikkhave tīṇi puññakiriyāvatthūnīti. [127] 37 Aṭṭhimāni bhikkhave sappurisadānāni . katamāni aṭṭha suciṃ deti paṇītaṃ deti kālena deti kappiyaṃ deti viceyya deti abhiṇhaṃ deti dadaṃ cittaṃ pasādeti datvā attamano hoti . imāni kho bhikkhave aṭṭha sappurisadānānīti. Suciṃ paṇītaṃ kālena kappiyaṃ pānabhojanaṃ abhiṇhaṃ dadāti dānāni 1- sukhettesu 2- brahmacārisu neva 3- vippaṭisāriyaṃ 4- cajitvā āmisaṃ bahuṃ evaṃ dinnāni dānāni vaṇṇayanti vipassino evaṃ yajitvā medhāvī saddho muttena cetasā abyāpajjhaṃ sukhaṃ lokaṃ paṇḍito upapajjatīti. [128] 38 Sappuriso bhikkhave kule jāyamāno bahuno janassa atthāya hitāya sukhāya hoti mātāpitūnaṃ atthāya hitāya sukhāya hoti puttadārassa atthāya hitāya sukhāya hoti dāsakammakaraporisassa atthāya hitāya sukhāya hoti mittāmaccānaṃ atthāya hitāya sukhāya hoti pubbapetānaṃ atthāya hitāya sukhāya hoti @Footnote: 1 Ma. dānaṃ . 2 Sī. Yu. sukhette . 3 Sī. Yu. na ca . 4 Ma. vippaṭisārassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page249.

Rañño atthāya hitāya sukhāya hoti devatānaṃ atthāya hitāya sukhāya hoti samaṇabrāhmaṇānaṃ atthāya hitāya sukhāya hoti . seyyathāpi bhikkhave mahāmegho sabbasassāni sampādento bahuno janassa atthāya hitāya .pe. Hoti evameva kho bhikkhave sappuriso kule jāyamāno bahuno janassa atthāya hitāya sukhāya hoti mātāpitūnaṃ atthāya hitāya sukhāya hoti puttadārassa atthāya hitāya sukhāya hoti dāsakammakaraporisassa atthāya hitāya sukhāya hoti mittāmaccānaṃ atthāya hitāya sukhāya hoti pubbapetānaṃ atthāya hitāya sukhāya hoti rañño atthāya hitāya sukhāya hoti devatānaṃ atthāya hitāya sukhāya hoti samaṇabrāhmaṇānaṃ atthāya hitāya sukhāya hotīti. Bahūnaṃ 1- vata atthāya sappañño gharamāvasaṃ mātaraṃ pitaraṃ pubbe rattindivamatandito pūjeti sahadhammena pubbe katamanussaraṃ anāgāre pabbajite apāpe brahmacārino 2- niviṭṭhasaddho pūjeti ñatvā dhamme ca pesalo rañño hito devahito ñātīnaṃ sakhīnaṃ hito sabbesaṃ sa 3- hito hoti saddhamme supatiṭṭhito vineyya maccheramalaṃ sa lokaṃ bhajate sivanti. [129] 39 Aṭṭhime bhikkhave puññābhisandā kusalābhisandā @Footnote: 1 Sī. Yu. bahunnaṃ . 2 Ma. apace brahmacāriyo . 3 Ma. so.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page250.

Sukhassāhārā sovaggikā sukhavipākā saggasaṃvattanikā iṭṭhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saṃvattanti . katame aṭṭha idha bhikkhave ariyasāvako buddhaṃ saraṇaṃ gato hoti ayaṃ bhikkhave paṭhamo puññābhisando kusalābhisando sukhassāhāro sovaggiko sukhavipāko saggasaṃvattaniko iṭṭhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saṃvattati. {129.1} Puna caparaṃ bhikkhave ariyasāvako dhammaṃ saraṇaṃ gato hoti ayaṃ bhikkhave dutiyo puññābhisando .pe. saṃvattati . Puna caparaṃ bhikkhave ariyasāvako saṅghaṃ saraṇaṃ gato hoti ayaṃ bhikkhave tatiyo puññābhisando kusalābhisando sukhassāhāro sovaggiko sukhavipāko saggasaṃvattaniko iṭṭhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saṃvattati. {129.2} Pañcimāni bhikkhave dānāni mahādānāni aggaññāni rattaññāni vaṃsaññāni porāṇāni asaṅkiṇṇāni asaṅkiṇṇapubbāni na saṅkiyanti na saṅkiyissanti appaṭikuṭṭhāni samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi katamāni pañca idha bhikkhave ariyasāvako pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti pāṇātipātā paṭivirato bhikkhave ariyasāvako aparimāṇānaṃ sattānaṃ abhayaṃ deti averaṃ deti abyāpajjhaṃ deti aparimāṇānaṃ sattānaṃ abhayaṃ datvā averaṃ datvā abyāpajjhaṃ datvā aparimāṇassa abhayassa averassa abyāpajjhassa bhāgī hoti idaṃ bhikkhave paṭhamaṃ dānaṃ mahādānaṃ aggaññaṃ rattaññaṃ vaṃsaññaṃ porāṇaṃ asaṅkiṇṇaṃ asaṅkiṇṇapubbaṃ na saṅkiyati na saṅkiyissati appaṭikuṭṭhaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page251.

Samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi ayaṃ bhikkhave catuttho puññābhisando kusalābhisando sukhassāhāro sovaggiko sukhavipāko saggasaṃvattaniko iṭṭhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saṃvattati. {129.3} Puna caparaṃ bhikkhave ariyasāvako adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato hoti .pe. kāmesu micchācāraṃ pahāya kāmesu micchācārā paṭivirato hoti .pe. musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti .pe. surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ pahāya surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato bhikkhave ariyasāvako aparimāṇānaṃ sattānaṃ abhayaṃ deti averaṃ deti abyāpajjhaṃ deti aparimāṇānaṃ sattānaṃ abhayaṃ datvā averaṃ datvā abyāpajjhaṃ datvā aparimāṇassa abhayassa averassa abyāpajjhassa bhāgī hoti idaṃ bhikkhave pañcamaṃ dānaṃ mahādānaṃ aggaññaṃ rattaññaṃ vaṃsaññaṃ porāṇaṃ asaṅkiṇṇaṃ asaṅkiṇṇapubbaṃ na saṅkiyati na saṅkiyissati appaṭikuṭṭhaṃ samaṇehi brāhmaṇehi viññūhi ayaṃ [1]- bhikkhave aṭṭhamo puññābhisando kusalābhisando sukhassāhāro sovaggiko sukhavipāko saggasaṃvattaniko iṭṭhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saṃvattati . Ime kho bhikkhave aṭṭha puññābhisandā kusalābhisandā sukhassāhārā sovaggikā sukhavipākā saggasaṃvattanikā iṭṭhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saṃvattantīti. [130] 40 Pāṇātipāto bhikkhave āsevito bhāvito bahulīkato @Footnote: 1 Ma. kho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page252.

Nirayasaṃvattaniko tiracchānayonisaṃvattaniko pittivisayasaṃvattaniko 1- yo sabbalahuso pāṇātipātassa vipāko manussabhūtassa appāyuka- saṃvattaniko hoti . adinnādānaṃ bhikkhave āsevitaṃ bhāvitaṃ bahulīkataṃ nirayasaṃvattanikaṃ tiracchānayonisaṃvattanikaṃ pittivisayasaṃvattanikaṃ yo sabbalahuso adinnādānassa vipāko manussabhūtassa bhogabyasana- saṃvattaniko hoti . kāmesu micchācāro bhikkhave āsevito bhāvito bahulīkato nirayasaṃvattaniko tiracchānayonisaṃvattaniko pittivisayasaṃvattaniko yo sabbalahuso kāmesu micchācārassa vipāko manussabhūtassa sapattaverasaṃvattaniko hoti . musāvādo bhikkhave āsevito bhāvito bahulīkato nirayasaṃvattaniko tiracchānayoni- saṃvattaniko pittivisayasaṃvattaniko yo sabbalahuso musāvādassa vipāko manussabhūtassa abhūtabbhakkhānasaṃvattaniko hoti . pisuṇā bhikkhave vācā āsevitā bhāvitā bahulīkatā nirayasaṃvattanikā tiracchānayonisaṃvattanikā pittivisayasaṃvattanikā yo sabbalahuso pisuṇāya vācāya vipāko manussabhūtassa mittehi bhedanasaṃvattaniko hoti . pharusā bhikkhave vācā āsevitā bhāvitā bahulīkatā nirayasaṃvattanikā tiracchānayonisaṃvattanikā pittivisayasaṃvattanikā yo sabbalahuso pharusāya vācāya vipāko manussabhūtassa amanāpasaddasaṃvattaniko hoti . samphappalāpo bhikkhave āsevito bhāvito bahulīkato nirayasaṃvattaniko tiracchānayonisaṃvattaniko pittivisayasaṃvattaniko yo sabbalahuso samphappalāpassa vipāko manussabhūtassa anādeyyavācāsaṃvattaniko hoti . surāmerayapānaṃ @Footnote: 1 Ma. pettisaṃvattaniko. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page253.

Bhikkhave āsevitaṃ bhāvitaṃ bahulīkataṃ nirayasaṃvattanikaṃ tiracchānayoni- saṃvattanikaṃ pittivisayasaṃvattanikaṃ yo sabbalahuso surāmerayapānassa vipāko manussabhūtassa ummattakasaṃvattaniko hotīti. Dānavaggo catuttho. Tassuddānaṃ dve dānāni vatthuñca khettaṃ dānūpapatti 1- kiriyaṃ dve sappurisā sabbalahuso abhisando ca vattatīti 2-. ------------- Uposathavaggo pañcamo [131] 41 Evamme sutaṃ . ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti . bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . Bhagavā etadavoca {131.1} aṭṭhaṅgasamannāgato bhikkhave uposatho upavuttho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro . Kathaṃ upavuttho ca bhikkhave aṭṭhaṅgasamannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro idha bhikkhave ariyasāvako iti paṭisañcikkhati yāvajīvaṃ arahanto pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭiviratā nihitadaṇḍā nihitasatthā lajjī dayāpannā sabbapāṇabhūtahitānukampino viharanti ahaṃpajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno @Footnote: 1 Ma. nānūpapattiyo . 2 Ma. kiriyaṃ dve sappurisā abhisando vipāko cāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page254.

Sabbapāṇabhūtahitānukampī viharāmi imināpaṅgena 1- arahataṃ anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā paṭhamena aṅgena samannāgato hoti .pe. {131.2} Yāvajīvaṃ arahanto adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭiviratā dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī athenena sucibhūtena attanā viharanti ahaṃpajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī athenena sucibhūtena attanā viharāmi imināpaṅgena arahataṃ anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā dutiyena aṅgena samannāgato hoti .pe. {131.3} Yāvajīvaṃ arahanto abrahmacariyaṃ pahāya brahmacārino ārācārino viratā methunā gāmadhammā ahaṃpajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ abrahmacariyaṃ pahāya brahmacārī ārācārī virato methunā gāmadhammā imināpaṅgena arahataṃ anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā tatiyena aṅgena samannāgato hoti .pe. {131.4} Yāvajīvaṃ arahanto musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭiviratā saccavādino saccasandhā ṭhetā paccayikā avisaṃvādakā lokassa ahaṃpajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato saccavādī saccasandho ṭheto paccayiko avisaṃvādako lokassa imināpaṅgena arahataṃ anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā catutthena aṅgena samannāgato hoti .pe. {131.5} Yāvajīvaṃ arahanto surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ pahāya surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratā @Footnote: 1 Sī. Yu. imināpi aṅgena. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page255.

Ahaṃpajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ pahāya surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato imināpaṅgena arahataṃ anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā pañcamena aṅgena samannāgato hoti .pe. {131.6} Yāvajīvaṃ arahanto ekabhattikā rattūparatā viratā vikālabhojanā ahaṃpajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ ekabhattiko rattūparato virato vikālabhojanā imināpaṅgena arahataṃ anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā chaṭṭhena aṅgena samannāgato hoti .pe. {131.7} Yāvajīvaṃ arahanto naccagītavāditavisūkadassanamālāgandha- vilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānaṃ 1- pahāya naccagītavāditavisūka- dassanamālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭiviratā ahaṃpajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ naccagītavāditavisūkadassana- mālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānaṃ pahāya naccagīta- vāditavisūkadassanamālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭivirato imināpaṅgena arahataṃ anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā sattamena aṅgena samannāgato hoti .pe. {131.8} Yāvajīvaṃ arahanto uccāsayanamahāsayanaṃ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭiviratā nīcaseyyaṃ kappenti mañcake vā tiṇasantharake vā ahaṃpajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ uccāsayanamahāsayanaṃ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭivirato nīcaseyyaṃ kappemi mañcake vā tiṇasantharake vā imināpaṅgena arahataṃ anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā aṭṭhamena aṅgena samannāgato hoti . Evaṃ upavuttho kho bhikkhave aṭṭhaṅgasamannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāroti. @Footnote: 1 aṅ. tika. 20/272 nacca... dassanā mālā....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page256.

[132] 42 Aṭṭhaṅgasamannāgato bhikkhave uposatho upavuttho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro . kathaṃ upavuttho ca bhikkhave aṭṭhaṅgasamannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro idha bhikkhave ariyasāvako iti paṭisañcikkhati yāvajīvaṃ arahanto pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭiviratā nihitadaṇḍā nihitasatthā lajjī dayāpannā sabbapāṇabhūtahitānukampino viharanti ahaṃpajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharāmi imināpaṅgena arahataṃ anukaromi upasatho ca me upavuttho bhavissatīti {132.1} iminā paṭhamena aṅgena samannāgato hoti .pe. Yāvajīvaṃ arahanto uccāsayanamahāsayanaṃ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭiviratā nīcaseyyaṃ kappenti mañcake vā tiṇasantharake vā ahaṃpajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ uccāsayanamahāsayanaṃ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭivirato nīcaseyyaṃ kappemi mañcake vā tiṇasantharake vā imināpaṅgena arahataṃ anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā aṭṭhamena aṅgena samannāgato hoti . evaṃ upavuttho kho bhikkhave aṭṭhaṅgasamannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro. {132.2} Kīvamahapphalo hoti kīvamahānisaṃso kīvamahājutiko kīvamahāvipphāro seyyathāpi bhikkhave yo imesaṃ soḷasannaṃ mahājanapadānaṃ pahūtasattanānaṃ 1- @Footnote: 1 Ma. pahūtarattaratanānaṃ. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page257.

Issarādhipaccaṃ rajjaṃ kāreyya seyyathīdaṃ aṅgānaṃ magadhānaṃ kāsīnaṃ kosalānaṃ vajjīnaṃ mallānaṃ cetīnaṃ vaṃsānaṃ kurūnaṃ pañcālānaṃ macchānaṃ sūrasenānaṃ assakānaṃ avantīnaṃ gandhārānaṃ kambojānaṃ aṭṭhaṅga- samannāgatassa uposathassa etaṃ kalaṃ nāgghati soḷasiṃ taṃ kissa hetu kapaṇaṃ bhikkhave mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya. {132.3} Yāni bhikkhave mānusakāni paññāsaṃ vassāni cātummahārājikānaṃ devānaṃ eso eko rattindivo tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo tena saṃvaccharena dibbāni pañca vassasatāni cātummahārājikānaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ ṭhānaṃ kho panetaṃ bhikkhave vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā cātummahārājikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya idaṃ kho pana metaṃ 1- bhikkhave sandhāya bhāsitaṃ kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya. {132.4} Yaṃ bhikkhave mānusakaṃ vassasataṃ 2- tāvatiṃsānaṃ devānaṃ eso eko rattindivo tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo tena saṃvaccharena dibbaṃ vassasahassaṃ tāvatiṃsānaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ ṭhānaṃ kho panetaṃ bhikkhave vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā tāvatiṃsānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya idaṃ kho pana metaṃ bhikkhave sandhāya bhāsitaṃ @Footnote: 1 Ma. panetaṃ. evamuparipi . 2 Ma. yāni bhikkhave mānusakāni vassasatāni.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page258.

Kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya. {132.5} Yāni bhikkhave mānusakāni dve vassasatāni yāmānaṃ devānaṃ eso eko rattindivo tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo tena saṃvaccharena dibbāni dve vassasahassāni yāmānaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ ṭhānaṃ kho panetaṃ bhikkhave vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā yāmānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya idaṃ kho pana metaṃ bhikkhave sandhāya bhāsitaṃ kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya. {132.6} Yāni bhikkhave mānusakāni cattāri vassasatāni tusitānaṃ devānaṃ eso eko rattindivo tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo tena saṃvaccharena dibbāni cattāri vassasahassāni tusitānaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ ṭhānaṃ kho panetaṃ bhikkhave vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā tusitānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya idaṃ kho pana metaṃ bhikkhave sandhāya bhāsitaṃ kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya. {132.7} Yāni bhikkhave mānusakāni aṭṭha vassasatāni nimmānaratīnaṃ devānaṃ eso eko rattindivo tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo tena saṃvaccharena dibbāni aṭṭha vassasahassāni nimmānaratīnaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ ṭhānaṃ kho panetaṃ bhikkhave vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page259.

Upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā nimmānaratīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya idaṃ kho pana metaṃ bhikkhave sandhāya bhāsitaṃ kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya. {132.8} Yāni bhikkhave mānusakāni soḷasa vassasatāni paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ eso eko rattindivo tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo tena saṃvaccharena dibbāni soḷasa vassasahassāni paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ ṭhānaṃ kho panetaṃ bhikkhave vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya idaṃ kho pana metaṃ bhikkhave sandhāya bhāsitaṃ kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāyāti. Pāṇaṃ na haññe na cādinnamādiye musā na bhāse na ca majjapo siyā abrahmacariyā virameyya methunā rattiṃ na bhuñjeyya vikālabhojanaṃ mālaṃ na dhāraye na ca gandhamācare mañce chamāyaṃva sayetha santhate etañhi aṭṭhaṅgikamāhuposathaṃ buddhena dukkhantagunā pakāsitaṃ cando ca sūro 1- ca ubho sudassanā @Footnote: 1 Ma. suriyo. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page260.

Obhāsayantā anuyanti 1- yāvatā tamonudā te pana antalikkhagā nabhe pabhāsanti disā virocanā etamhi yaṃ vijjati antare dhanaṃ muttā maṇī veḷuriyañca bhaddakaṃ siṅgī suvaṇṇaṃ athavāpi kāñcanaṃ yaṃ jātarūpaṃ haṭakanti vuccati aṭṭhaṅgupetassa uposathassa kalampi te nānubhavanti soḷasiṃ candappabhā tāragaṇāva 2- sabbe tasmā hi nārī ca naro ca sīlavā aṭṭhaṅgupetaṃ upavassuposathaṃ puññāni katvāna sukhudrayāni aninditā saggamupenti ṭhānanti. [133] 43 Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme migāramātupāsāde . athakho visākhā migāramātā yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinnaṃ kho visākhaṃ migāramātaraṃ bhagavā etadavoca aṭṭhaṅgasamannāgato visākhe [2]- uposatho upavuttho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro . kathaṃ upavuttho ca visākhe aṭṭhaṅgasamannāgato @Footnote: 1 Ma. obhāsayaṃ anupariyanti. evamuparipi . 2 Ma. - ca. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page261.

Uposatho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro idha visākhe ariyasāvako iti paṭisañcikkhati yāvajīvaṃ arahanto pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭiviratā nihitadaṇḍā nihitasatthā lajjī dayāpannā sabbapāṇabhūtahitānukampino viharanti ahaṃpajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūta- hitānukampī viharāmi imināpaṅgena arahataṃ anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā paṭhamena aṅgena samannāgato hoti .pe. {133.1} Yāvajīvaṃ arahanto uccāsayanamahāsayanaṃ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭiviratā nīcaseyyaṃ kappenti mañcake vā tiṇasantharake vā ahaṃpajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ uccāsayanamahāsayanaṃ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭivirato nīcaseyyaṃ kappemi mañcake vā tiṇasantharake vā imināpaṅgena arahataṃ anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā aṭṭhamena aṅgena samannāgato hoti. Evaṃ upavuttho kho visākhe aṭṭhaṅgasamannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro. {133.2} Kīvamahapphalo hoti kīvamahānisaṃso kīvamahājutiko kīvamahāvipphāro seyyathāpi visākhe yo imesaṃ soḷasannaṃ mahājanapadānaṃ pahūtasattaratanānaṃ issarādhipaccaṃ rajjaṃ kāreyya seyyathīdaṃ aṅgānaṃ magadhānaṃ kāsīnaṃ kosalānaṃ vajjīnaṃ mallānaṃ cetīnaṃ vaṃsānaṃ kurūnaṃ pañcālānaṃ macchānaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page262.

Sūrasenānaṃ assakānaṃ avantīnaṃ gandhārānaṃ kambojānaṃ aṭṭhaṅga- samannāgatassa uposathassa etaṃ kalaṃ nāgghati soḷasiṃ taṃ kissa hetu kapaṇaṃ visākhe mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya. {133.3} Yāni visākhe mānusakāni paññāsa vassāni cātummahārājikānaṃ devānaṃ eso eko rattindivo tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo tena saṃvaccharena dibbāni pañca vassasatāni cātummahārājikānaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ ṭhānaṃ kho panetaṃ visākhe vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā cātummahārājikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya idaṃ kho pana metaṃ visākhe sandhāya bhāsitaṃ kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya. {133.4} Yaṃ visākhe mānusakaṃ vassasataṃ tāvatiṃsānaṃ devānaṃ eso eko rattindivo tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo tena saṃvaccharena dibbaṃ vassasahassaṃ tāvatiṃsānaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ ṭhānaṃ kho panetaṃ visākhe vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā tāvatiṃsānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya idaṃ kho pana metaṃ visākhe sandhāya bhāsitaṃ kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya. {133.5} Yāni visākhe mānusakāni dve vassasatāni .pe. Cattāri vassasatāni .pe. aṭṭha vassasatāni .pe. soḷasa vassasatāni paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ eso eko

--------------------------------------------------------------------------------------------- page263.

Rattindivo tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo tena saṃvaccharena dibbāni soḷasa vassasahassāni paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ ṭhānaṃ kho panetaṃ visākhe vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya idaṃ kho pana metaṃ visākhe sandhāya bhāsitaṃ kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāyāti. Pāṇaṃ na haññe na cādinnamādiye musā na bhāse na ca majjapo siyā abrahmacariyā virameyya methunā rattiṃ na bhuñjeyya vikālabhojanaṃ mālaṃ na dhāraye na ca gandhamācare mañce chamāyaṃva sayetha santhate etañhi aṭṭhaṅgikamāhuposathaṃ buddhena dukkhantagunā pakāsitaṃ cando ca sūro ca ubho sudassanā obhāsayantā anuyanti yāvatā tamonudā te pana antalikkhagā nabhe pabhāsanti disā virocanā etamhi yaṃ vijjati antare dhanaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page264.

Muttā maṇī veḷuriyañca bhaddakaṃ siṅgī suvaṇṇaṃ athavāpi kāñcanaṃ yaṃ jātarūpaṃ haṭakanti vuccati aṭṭhaṅgupetassa uposathassa kalampi te nānubhavanti soḷasiṃ candappabhā tāragaṇāva sabbe tasmā hi nārī ca naro ca sīlavā aṭṭhaṅgupetaṃ upavassuposathaṃ puññāni katvāna sukhudrayāni aninditā saggamupenti ṭhānanti. [134] 44 Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ . athakho vāseṭṭho upāsako yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinnaṃ kho vāseṭṭhaṃ upāsakaṃ bhagavā etadavoca aṭṭhaṅgasamannāgato vāseṭṭha uposatho upavuttho mahapphalo hoti .pe. aninditā saggamupenti ṭhānanti. Evaṃ vutte vāseṭṭho upāsako bhagavantaṃ etadavoca piyā me bhante ñātisālohitā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavaseyyuṃ piyānampi me assa ñātisālohitānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya sabbe cepi bhante khattiyā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavaseyyuṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page265.

Sabbesampassa khattiyānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya sabbe cepi bhante brāhmaṇā .pe. vessā suddā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavaseyyuṃ sabbesampassa suddānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāyāti . [1]- sabbe cepi vāseṭṭha khattiyā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavaseyyuṃ sabbesampassa khattiyānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya sabbe cepi vāseṭṭha brāhmaṇā .pe. Vessā suddā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavaseyyuṃ sabbesampassa suddānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya sadevako cepi vāseṭṭha loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavaseyyuṃ sadevakassa 2- lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya dīgharattaṃ hitāya sukhāya ime cepi vāseṭṭha mahāsālā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavaseyyuṃ imesampassa mahāsālānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya sace ceteyyuṃ ko pana vādo manussabhūtassāti. [135] 45 Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . athakho bojjhā upāsikā yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . Ekamantaṃ nisinnaṃ kho bojjhaṃ upāsikaṃ bhagavā etadavoca aṭṭhaṅgasamannāgato bojjhe uposatho upavuttho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro. {135.1} Kathaṃ upavuttho ca bojjhe aṭṭhaṅgasamannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro @Footnote: 1 Ma. evametaṃ evametaṃ . 2 Ma. sadevakassapissa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page266.

Idha bojjhe ariyasāvako iti paṭisañcikkhati yāvajīvaṃ arahanto pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭiviratā nihitadaṇḍā nihitasatthā lajjī dayāpannā sabbapāṇabhūtahitānukampino viharanti ahaṃpajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūta- hitānukampī viharāmi imināpaṅgena arahataṃ anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissatīti {135.2} iminā paṭhamena aṅgena samannāgato hoti .pe. Yāvajīvaṃ arahanto uccāsayanamahāsayanaṃ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭiviratā nīcaseyyaṃ kappenti mañcake vā tiṇasantharake vā ahaṃpajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ uccāsayanamahāsayanaṃ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭivirato nīcaseyyaṃ kappemi mañcake vā tiṇasantharake vā imināpaṅgena arahataṃ anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā aṭṭhamena aṅgena samannāgato hoti . evaṃ upavuttho kho bojjhe aṭṭhaṅgasamannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro. {135.3} Kīvamahapphalo hoti kīvamahānisaṃso kīvamahājutiko kīvamahāvipphāro seyyathāpi bojjhe yo imesaṃ soḷasannaṃ mahājanapadānaṃ pahūtasattaratanānaṃ issarādhipaccaṃ rajjaṃ kāreyya seyyathīdaṃ aṅgānaṃ magadhānaṃ kāsīnaṃ kosalānaṃ vajjīnaṃ mallānaṃ cetīnaṃ vaṃsānaṃ kurūnaṃ pañcālānaṃ macchānaṃ sūrasenānaṃ assakānaṃ avantīnaṃ gandhārānaṃ kambojānaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page267.

Aṭṭhaṅgasamannāgatassa uposathassa etaṃ kalaṃ nāgghati soḷasiṃ taṃ kissa hetu kapaṇaṃ bojjhe mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya yāni bojjhe mānusakāni paññāsaṃ vassāni cātummahārājikānaṃ devānaṃ eso eko rattindivo tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo tena saṃvaccharena dibbāni pañca vassasatāni cātummahārājikānaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ ṭhānaṃ kho panetaṃ bojjhe vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā cātummahārājikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya idaṃ kho pana metaṃ bojjhe sandhāya bhāsitaṃ kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāya. {135.4} Yaṃ bojjhe mānusakaṃ vassasataṃ .pe. yāni bojjhe mānusakāni dve vassasatāni .pe. cattāri vassasatāni .pe. aṭṭha vassasatāni .pe. soḷasa vassasatāni paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ eso eko rattindivo tāya rattiyā tiṃsarattiyo māso tena māsena dvādasamāsiyo saṃvaccharo tena saṃvaccharena dibbāni soḷasa vassasahassāni paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ ṭhānaṃ kho panetaṃ bojjhe vijjati yaṃ idhekacco itthī vā puriso vā aṭṭhaṅgasamannāgataṃ uposathaṃ upavasitvā kāyassa bhedā parammaraṇā paranimmitavasavattīnaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjeyya idaṃ kho pana metaṃ bojjhe sandhāya bhāsitaṃ kapaṇaṃ mānusakaṃ rajjaṃ dibbaṃ sukhaṃ upanidhāyāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page268.

Pāṇaṃ na haññe na cādinnamādiye musā na bhāse na ca majjapo siyā abrahmacariyā virameyya methunā rattiṃ na bhuñjeyya vikālabhojanaṃ mālaṃ na dhāraye na ca gandhamācare mañce chamāyaṃva sayetha santhate etañhi aṭṭhaṅgikamāhuposathaṃ buddhena dukkhantagunā pakāsitaṃ cando ca sūro ca ubho sudassanā obhāsayantā anuyanti yāvatā tamonudā te pana antalikkhagā nabhe pabhāsanti disā virocanā etamhi yaṃ vijjati antare dhanaṃ muttā maṇī veḷuriyañca bhaddakaṃ siṅgī suvaṇṇaṃ athavāpi kāñcanaṃ yaṃ jātarūpaṃ haṭakanti vuccati aṭṭhaṅgupetassa uposathassa kalampi te nānubhavanti soḷasiṃ candappabhā tāragaṇāva sabbe tasmā hi nārī ca naro ca sīlavā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page269.

Aṭṭhaṅgupetaṃ upavassuposathaṃ puññāni katvāna sukhudrayāni aninditā saggamupenti ṭhānanti. [136] 46 Ekaṃ samayaṃ bhagavā kosambiyaṃ viharati ghositārāme. Tena kho pana samayena āyasmā anuruddho divāvihāraṃ gato hoti paṭisallīno . athakho sambahulā manāpakāyikā devatā yenāyasmā anuruddho tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā āyasmantaṃ anuruddhaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu ekamantaṃ ṭhitā kho tā devatā āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavocuṃ mayaṃ bhante anuruddha manāpakāyikā nāma devatā tīsu ṭhānesu issariyaṃ kārema vasaṃ vattema mayaṃ bhante anuruddha yādisakaṃ vaṇṇaṃ ākaṅkhāma tādisakaṃ vaṇṇaṃ ṭhānaso paṭilabhāma yādisakaṃ saddaṃ 1- ākaṅkhāma tādisakaṃ saddaṃ 1- ṭhānaso paṭilabhāma yādisakaṃ sukhaṃ ākaṅkhāma tādisakaṃ sukhaṃ ṭhānaso paṭilabhāma mayaṃ bhante anuruddha manāpakāyikā nāma devatā imesu tīsu ṭhānesu issariyaṃ kārema vasaṃ vattemāti. {136.1} Athakho āyasamto anuruddhassa etadahosi aho vatimā devatā sabbāva nīlā assu nīlavaṇṇā nīlavatthā nīlālaṅkārāti . Athakho tā devatā āyasmato anuruddhassa cittamaññāya sabbāva nīlā ahesuṃ nīlavaṇṇā nīlavatthā nīlālaṅkārā . Athakho āyasmato anuruddhassa etadahosi aho vatimā devatā sabbāva pītā assu .pe. sabbāva lohitakā assu sabbāva @Footnote: 1 Ma. saraṃ. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page270.

Odātā assu odātavaṇṇā odātavatthā odātālaṅkārāti . Athakho tā devatā āyasamto anuruddhassa cittamaññāya sabbāva odātā ahesuṃ odātavaṇṇā odātavatthā odātālaṅkārā athakho tā devatā ekāva 1- gāyi ekāva 1- nacci ekāva 1- accharikaṃ 2- vādesi seyyathāpi nāma pañcaṅgikassa turiyassa 3- suvinītassa suppaṭippatāḷitassa kusalehi susamannāhatassa saddo hoti vaggū ca rajaniyo ca kamaniyo ca pemaniyo ca ramaṇiyo ca evameva tāsaṃ devatānaṃ alaṅkārānaṃ saddo hoti vaggū ca rajaniyo ca kamaniyo ca pemaniyo ca ramaṇiyo ca . athakho āyasmā anuruddho indriyāni okkhipi . athakho tā devatā na khvayyo anuruddho sādiyatīti tattheva antaradhāyiṃsu. {136.2} Athakho āyasmā anuruddho sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā anuruddho bhagavantaṃ etadavoca idhāhaṃ bhante divāvihāraṃ gato homi paṭisallīno athakho bhante sambahulā manāpakāyikā devatā yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu ekamantaṃ ṭhitā kho bhante tā devatā maṃ etadavocuṃ mayaṃ bhante anuruddha manāpakāyikā nāma devatā tīsu ṭhānesu issariyaṃ kārema vasaṃ vattema mayaṃ bhante anuruddha yādisakaṃ vaṇṇaṃ ākaṅkhāma tādisakaṃ vaṇṇaṃ ṭhānaso paṭilabhāma yādisakaṃ saddaṃ ākaṅkhāma tādisakaṃ saddaṃ @Footnote: 1 Ma. ekā ca . 2 Ma. accharaṃ. evamuparipi . 3 Ma. tūriyassa. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page271.

Ṭhānaso paṭilabhāma yādisakaṃ sukhaṃ ākaṅkhāma tādisakaṃ sukhaṃ ṭhānaso paṭilabhāma mayaṃ bhante anuruddha manāpakāyikā nāma devatā imesu tīsu ṭhānesu issariyaṃ kārema vasaṃ vattemāti tassa mayhaṃ bhante etadahosi aho vatimā devatā sabbāva nīlā assu nīlavaṇṇā nīlavatthā nīlālaṅkārāti athakho bhante tā devatā mama cittamaññāya sabbāva nīlā ahesuṃ nīlavaṇṇā nīlavatthā nīlālaṅkārā tassa mayhaṃ bhante etadahosi aho vatimā devatā sabbāva pītā assu .pe. sabbāva lohitakā assu .pe. sabbāva odātā assu odātavaṇṇā odātavatthā odātālaṅkārāti athakho bhante tā devatā mama cittamaññāya sabbāva odātā ahesuṃ odātavaṇṇā odātavatthā odātālaṅkārā {136.3} athakho bhante tā devatā ekāva gāyi ekāva nacci ekāva accharikaṃ vādesi seyyathāpi nāma pañcaṅgikassa turiyassa suvinītassa suppaṭippatāḷitassa kusalehi susamannāhatassa saddo hoti vaggū ca rajaniyo ca kamaniyo ca pemaniyo ca ramaṇiyo ca evameva tāsaṃ devatānaṃ alaṅkārānaṃ saddo hoti vaggū ca rajaniyo ca kamaniyo ca pemaniyo ca ramaṇiyo ca athakhohaṃ bhante indriyāni okkhipiṃ athakho bhante tā devatā na khvayyo anuruddho sādiyatīti tattheva antaradhāyiṃsu katīhi nu kho bhante dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā manāpakāyikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjatīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page272.

{136.4} Aṭṭhahi kho anuruddha dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā manāpakāyikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjati. Katamehi aṭṭhahi idha anuruddha mātugāmo yassa mātāpitaro bhattuno denti atthakāmā hitesino anukampakā anukampaṃ upādāya tassa hoti pubbuṭṭhāyinī pacchānipātinī kiṃkārapaṭissāvinī manāpacārinī piyavādinī {136.5} ye te bhattu garuno honti mātāti vā pitāti vā samaṇabrāhmaṇāti vā te sakkaroti garukaroti māneti pūjeti abbhāgate ca āsanodakena paṭipūjeti ye te bhattu abbhantarā kammantā uṇṇāti vā kappāsāti vā tattha dakkhā hoti analasā tatrupāyāya vīmaṃsāya samannāgatā alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātuṃ ye te bhattu abbhantarā antojanā 1- dāsāti vā pessāti vā kammakarāti vā tesaṃ katañca katato jānāti akatañca akatato jānāti gilānakānañca balābalaṃ jānāti khādanīyabhojanīyañcassa paccayaṃsena 2- saṃvibhajati yaṃ bhattā āharati dhanaṃ vā dhaññaṃ vā rajataṃ vā jātarūpaṃ vā taṃ ārakkhena guttiyā sampādeti tattha ca hoti adhuttī athenī asoṇḍī avināsikā upāsikā kho pana hoti buddhaṃ saraṇaṃ gatā dhammaṃ saraṇaṃ gatā saṅghaṃ saraṇaṃ gatā {136.6} sīlavatī kho pana hoti pāṇātipātā paṭiviratā adinnādānā paṭiviratā kāmesu micchācārā paṭiviratā musāvādā paṭiviratā surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratā cāgavatī kho pana hoti vigatamalamaccherena cetasā agāraṃ ajjhāvasati muttacāgī 3- payatapāṇī @Footnote: 1 Ma. yo so bhattu abbhantaro antojano. evamuparipi . 2 Ma. paccaṃsena. @3 Ma. muttacāgā payatapāṇinī. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page273.

Vossaggaratā yācayogā dānasaṃvibhāgaratā . imehi kho anuruddha aṭṭhahi dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā manāpakāyikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjatīti. Yo naṃ bharati sabbadā niccaṃ ātāpi ussuko taṃ sabbakāmaharaṃ posaṃ bhattāraṃ nātimaññati na cāpi sotthi bhattāraṃ issāvādena 1- rosaye bhattu ca garuno sabbe paṭipūjeti paṇḍitā uṭṭhāhikā analasā saṅgahitaparijjanā bhattu manāpañcarati sambhataṃ anurakkhati yā evaṃ vattati nārī bhattu chandavasānugā manāpā nāma te devā yattha sā upapajjatīti. [137] 47 Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme migāramātupāsāde . athakho visākhā migāramātā .pe. Ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho visākhaṃ migāramātaraṃ bhagavā etadavoca aṭṭhahi kho visākhe dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā manāpakāyikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjati . katamehi aṭṭhahi idha visākhe mātugāmo yassa mātāpitaro bhattuno denti atthakāmā hitesino anukampakā anukampaṃ upādāya tassa hoti pubbuṭṭhāyinī pacchānipātinī kiṃkārapaṭissāvinī manāpacārinī piyavādinī .pe. cāgavatī @Footnote: 1 Ma. issācārenātipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page274.

Kho pana hoti vigatamalamaccherena cetasā agāraṃ ajjhāvasati muttacāgī payatapāṇī vossaggaratā yācayogā dānasaṃvibhāgaratā. Imehi kho visākhe aṭṭhahi dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā manāpakāyikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjatīti. Yo naṃ bharati sabbadā niccaṃ ātāpi ussuko taṃ sabbakāmaharaṃ posaṃ bhattāraṃ nātimaññati na cāpi sotthi bhattāraṃ issāvādena rosaye bhattu ca garuno sabbe paṭipūjeti paṇḍitā uṭṭhāhikā analasā saṅgahitaparijjanā bhattu manāpañcarati sambhataṃ anurakkhati yā evaṃ vattati nārī bhattu chandavasānugā manāpā nāma te devā yattha sā upapajjatīti. [138] 48 Ekaṃ samayaṃ bhagavā bhaggesu viharati suṃsumāragire bhesakaḷāvane migadāye . athakho nakulamātā gahapatānī yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā .pe. nisīdi . ekamantaṃ nisinnaṃ kho nakulamātaraṃ gahapatāniṃ bhagavā etadavoca aṭṭhahi kho nakulamāte dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā manāpakāyikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjati . katamehi aṭṭhahi idha nakulamāte mātugāmo yassa mātāpitaro bhattuno denti atthakāmā hitesino anukampakā anukampaṃ upādāya tassa hoti pubbuṭṭhāyinī pacchānipātinī

--------------------------------------------------------------------------------------------- page275.

Kiṃkārapaṭissāvinī manāpacārinī piyavādinī .pe. cāgavatī kho pana hoti vigatamalamaccherena cetasā agāraṃ ajjhāvasati muttacāgī payatapāṇī vossaggaratā yācayogā dānasaṃvibhāgaratā . imehi kho nakulamāte aṭṭhahi dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā manāpakāyikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjatīti. Yo naṃ bharati sabbadā niccaṃ ātāpi ussuko taṃ sabbakāmaharaṃ posaṃ bhattāraṃ nātimaññati na cāpi sotthi bhattāraṃ issāvādena rosaye bhattu ca garuno sabbe paṭipūjeti paṇḍitā uṭṭhāhikā analasā saṅgahitaparijjanā bhattu manāpañcarati sambhataṃ anurakkhati yā evaṃ vattati nārī bhattu chandavasānugā manāpā nāma te devā yattha sā upapajjatīti. [139] 49 Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme migāramātupāsāde . athakho visākhā migāramātā yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā .pe. nisīdi . ekamantaṃ nisinnaṃ kho visākhaṃ migāramātaraṃ bhagavā etadavoca catūhi kho visākhe dhammehi samannāgato mātugāmo idhalokavijayāya paṭipanno hoti ayaṃsa loko āraddho hoti . katamehi catūhi idha visākhe mātugāmo susaṃvihitakammanto hoti saṅgahitaparijano bhattu manāpaṃ carati sambhataṃ anurakkhati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page276.

Kathañca visākhe mātugāmo susaṃvihitakammanto hoti idha visākhe mātugāmo ye te bhattu abbhantarā kammantā uṇṇāti vā kappāsāti vā tattha dakkhā hoti analasā tatrupāyāya vīmaṃsāya samannāgatā alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātuṃ evaṃ kho visākhe mātugāmo susaṃvihitakammanto hoti. {139.1} Kathañca visākhe mātugāmo saṅgahitaparijano hoti idha visākhe mātugāmo ye te bhattu abbhantarā antojanā dāsāti vā pessāti vā kammakarāti vā tesaṃ katañca katato jānāti akatañca akatato jānāti gilānakānañca balābalaṃ jānāti khādanīyabhojanīyañcassa paccayena saṃvibhajati evaṃ kho visākhe mātugāmo saṅgahitaparijano hoti. {139.2} Kathañca visākhe mātugāmo bhattu manāpaṃ carati idha visākhe mātugāmo yaṃ bhattu amanāpasaṅkhātaṃ taṃ jīvitahetupi na ajjhācarati evaṃ kho visākhe mātugāmo bhattu manāpaṃ carati. {139.3} Kathañca visākhe mātugāmo sambhataṃ anurakkhati idha visākhe mātugāmo yaṃ bhattā āharati dhanaṃ vā dhaññaṃ vā rajataṃ vā jātarūpaṃ vā taṃ ārakkhena guttiyā sampādeti tattha ca hoti adhuttī athenī asoṇḍī avināsikā evaṃ kho visākhe mātugāmo sambhataṃ anurakkhati. Imehi kho visākhe catūhi dhammehi samannāgato mātugāmo idhalokavijayāya paṭipanno hoti ayaṃsa loko āraddho hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page277.

{139.4} Catūhi kho visākhe dhammehi samannāgato mātugāmo paralokavijayāya paṭipanno hoti parassa loko āraddho hoti. Katamehi catūhi idha visākhe mātugāmo saddhāsampanno hoti sīlasampanno hoti cāgasampanno hoti paññāsampanno hoti. {139.5} Kathañca visākhe mātugāmo saddhāsampanno hoti idha visākhe mātugāmo saddho hoti saddahati tathāgatassa bodhiṃ itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti evaṃ kho visākhe mātugāmo saddhāsampanno hoti. {139.6} Kathañca visākhe mātugāmo sīlasampanno hoti idha visākhe mātugāmo pāṇātipātā paṭivirato hoti .pe. Surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti evaṃ kho visākhe mātugāmo sīlasampanno hoti. {139.7} Kathañca visākhe mātugāmo cāgasampanno hoti idha visākhe mātugāmo vigatamalamaccherena cetasā agāraṃ ajjhāvasati muttacāgī payatapāṇī vossaggaratā yācayogā dānasaṃvibhāgaratā evaṃ kho visākhe mātugāmo cāgasampanno hoti. {139.8} Kathañca visākhe mātugāmo paññāsampanno hoti idha visākhe mātutāmo paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā evaṃ kho visākhe mātugāmo paññāsampanno hoti . imehi kho visākhe

--------------------------------------------------------------------------------------------- page278.

Catūhi dhammehi samannāgato mātugāmo paralokavijayāya paṭipanno hoti parassa loko āraddho hotīti. Susaṃvihitakammanto saṅgahitaparijjano bhattu manāpaṃ carati sambhataṃ anurakkhati saddhāsīlena sampanno vadaññū vītamaccharo niccaṃ maggaṃ visodheti sotthānaṃ samparāyikaṃ iccete aṭṭha dhammā ca yassā vijjanti nāriyā tampi sīlavatiṃ āhu dhammaṭṭhaṃ saccavādiniṃ soḷasākārasampannā aṭṭhaṅgasusamāgatā tādisī sīlavatī upāsikā upapajjati devalokaṃ manāpanti. [140] 50 Catūhi bhikkhave dhammehi samannāgato mātugāmo idhalokavijayāya paṭipanno hoti ayaṃsa loko āraddho hoti. Katamehi catūhi idha bhikkhave mātugāmo susaṃvihitakammanto hoti saṅgahitaparijano bhattu manāpaṃ carati sambhataṃ anurakkhati. {140.1} Kathañca bhikkhave mātugāmo susaṃvihitakammanto hoti idha bhikkhave mātugāmo ye te bhattu abbhantarā kammantā .pe. Evaṃ kho bhikkhave mātugāmo susaṃvihitakammanto hoti. {140.2} Kathañca bhikkhave mātugāmo saṅgahitaparijano hoti idha bhikkhave mātugāmo ye te bhattu abbhantarā antojanā .pe. Evaṃ kho bhikkhave mātugāmo saṅgahitaparijano hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page279.

{140.3} Kathañca bhikkhave mātugāmo bhattu manāpaṃ carati idha bhikkhave mātugāmo yaṃ bhattu amanāpasaṅkhātaṃ taṃ jīvitahetupi na ajjhācarati evaṃ kho bhikkhave mātugāmo bhattu manāpaṃ carati. {140.4} Kathañca bhikkhave mātugāmo sambhataṃ anurakkhati idha bhikkhave mātugāmo yaṃ bhattā āharati .pe. Evaṃ kho bhikkhave mātugāmo sambhataṃ anurakkhati . imehi kho bhikkhave catūhi dhammehi samannāgato mātugāmo idhalokavijayāya paṭipanno hoti ayaṃsa loko āraddho hoti. {140.5} Catūhi bhikkhave dhammehi samannāgato mātugāmo paralokavijayāya paṭipanno hoti parassa loko āraddho hoti. Katamehi catūhi idha bhikkhave mātugāmo saddhāsampanno hoti sīlasampanno hoti cāgasampanno hoti paññāsampanno hoti. {140.6} Kathañca bhikkhave mātugāmo saddhāsampanno hoti idha bhikkhave mātugāmo saddho hoti .pe. evaṃ kho bhikkhave mātugāmo saddhāsampanno hoti. {140.7} Kathañca bhikkhave mātugāmo sīlasampanno hoti idha bhikkhave mātugāmo pāṇātipātāpaṭivirato hoti .pe. Surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti evaṃ kho bhikkhave mātugāmo sīlasampanno hoti. {140.8} Kathañca bhikkhave mātugāmo cāgasampanno hoti idha bhikkhave mātugāmo vigatamalamaccherena cetasā agāraṃ ajjhāvasati .pe. evaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page280.

Kho bhikkhave mātugāmo cāgasampanno hoti. {140.9} Kathañca bhikkhave mātugāmo paññāsampanno hoti idha bhikkhave mātugāmo paññavā hoti .pe. evaṃ kho bhikkhave mātugāmo paññāsampanno hoti . imehi kho bhikkhave catūhi dhammehi samannāgato mātugāmo paralokavijayāya paṭipanno hoti parassa loko āraddho hotīti. Susaṃvihitakammanto saṅgahitaparijjano bhattu manāpaṃ carati sambhataṃ anurakkhati saddhāsīlena sampanno vadaññū vītamaccharo niccaṃ maggaṃ visodheti sotthānaṃ samparāyikaṃ iccete aṭṭha dhammā ca yassā vijjanti nāriyā tampi sīlavatiṃ āhu dhammaṭṭhaṃ saccavādiniṃ soḷasākārasampannā aṭṭhaṅgasusamāgatā tādisī sīlavatī upāsikā upapajjati devalokaṃ manāpanti. Uposathavaggo pañcamo. Tassuddānaṃ saṅkhitte vitthate visākhe vāseṭṭho bojjhāya pañcamaṃ anuruddhaṃ pana 1- visākhe nakulā idhalokikā dveti. Paṇṇāsako samatto. ------------- @Footnote: 1 Ma. puna.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page281.

Paṇṇāsakāsaṅgahitā vaggā sandhānavaggo paṭhamo [141] 51 Ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme . athakho mahāpajāpati 1- gotamī yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi ekamantaṃ ṭhitā kho mahāpajāpati gotamī bhagavantaṃ etadavoca sādhu bhante labheyya mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajjanti . alaṃ gotami mā te rucci mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāti. {141.1} Dutiyampi kho mahāpajāpati gotamī bhagavantaṃ etadavoca sādhu bhante labheyya mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajjanti . alaṃ gotami mā te rucci mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāti. {141.2} Tatiyampi kho mahāpajāpati gotamī bhagavantaṃ etadavoca sādhu bhante labheyya mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajjanti . alaṃ gotami mā te rucci mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāti . Athakho mahāpajāpati gotamī na bhagavā anujānāti mātugāmassa @Footnote: 1 Ma. mahāpajāpatī. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page282.

Tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajjanti dukkhī dummanā assumukhī rudamānā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. {141.3} Athakho bhagavā kapilavatthusmiṃ yathābhirantaṃ viharitvā yena vesālī tena cārikaṃ pakkāmi anupubbena cārikaṃ caramāno yena vesālī tadavasari tatra suradaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Athakho mahāpajāpati gotamī kese chedāpetvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā sambahulāhi sākiyāhi 1- saddhiṃ yena vesālī tena pakkāmi anupubbena yena vesālī mahāvanaṃ kūṭāgārasālā tenupasaṅkami athakho mahāpajāpati gotamī sūnehi pādehi rajokiṇṇena gattena dukkhī dummanā assumukhī rudamānā bahidvārakoṭṭhake aṭṭhāsi . addasā kho āyasmā ānando mahāpajāpatiṃ gotamiṃ sūnehi pādehi rajokiṇṇena gattena dukkhiṃ dummanaṃ assumukhiṃ rudamānaṃ bahidvārakoṭṭhake ṭhitaṃ disvāna mahāpajāpatiṃ gotamiṃ etadavoca kiṃ nu tvaṃ gotami sūnehi pādehi rajokiṇṇena gattena dukkhī dummanā assumukhī rudamānā bahidvārakoṭṭhake ṭhitāti . Tathā hi pana bhante ānanda na bhagavā anujānāti mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajjanti . Tenahi gotami idheva tāva hohi yāvāhaṃ bhagavantaṃ yācāmi mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajjanti. @Footnote: 1 Ma. sākiyānīhi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page283.

{141.4} Athakho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca esā bhante mahāpajāpati gotamī sūnehi pādehi rajokiṇṇena gattena dukkhī dummanā assumukhī rudamānā bahidvārakoṭṭhake ṭhitā na bhagavā anujānāti mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajjanti sādhu bhante labheyya mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajjanti . alaṃ ānanda mā te rucci mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāti . Dutiyampi kho .pe. {141.5} Tatiyampi kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca sādhu bhante labheyya mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajjanti . alaṃ ānanda mā te rucci mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāti . Athakho āyasmato ānandassa etadahosi na bhagavā anujānāti mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajjaṃ yannūnāhaṃ aññenapi pariyāyena bhagavantaṃ yāceyyaṃ mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajjanti athakho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca bhabbo nu kho bhante mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā sotāpattiphalaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page284.

Vā sakadāgāmiphalaṃ vā anāgāmiphalaṃ vā arahattaphalaṃ vā sacchikātunti. Bhabbo ānanda mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā sotāpattiphalampi sakadāgāmiphalampi anāgāmiphalampi arahattaphalampi sacchikātunti . sace bhante bhabbo mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā sotāpattiphalampi .pe. arahattaphalampi sacchikātuṃ bahukārā bhante mahāpajāpati gotamī bhagavato mātucchā āpādikā posikā khīrassa dāyikā bhagavantaṃ janettiyā kālakatāya thaññaṃ pāyesi sādhu bhante labheyya mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajjanti . sace ānanda mahāpajāpati gotamī aṭṭha garudhamme paṭiggaṇhāti sāvassā hotu upasampadā. {141.6} Vassasatūpasampannāya bhikkhuniyā tadahupasampannassa bhikkhuno abhivādanaṃ paccuṭṭhānaṃ añjalikammaṃ sāmīcikammaṃ kattabbaṃ ayampi dhammo sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṃ anatikkamanīyo . na bhikkhuniyā abhikkhuke āvāse vassaṃ upagantabbaṃ ayampi dhammo sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṃ anatikkamanīyo . anvaḍḍhamāsaṃ bhikkhuniyā bhikkhusaṅghato dve dhammā paccāsiṃsitabbā uposathapucchakañca ovādūpasaṅkamanañca ayampi dhammo sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṃ anatikkamanīyo. {141.7} Vassaṃ vutthāya bhikkhuniyā ubhatosaṅghe tīhi ṭhānehi pavāretabbaṃ diṭṭhena vā sutena vā parisaṅkāya vā ayampi dhammo sakkatvā garukatvā mānetvā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page285.

Pūjetvā yāvajīvaṃ anatikkamanīyo. {141.8} Garudhammaṃ ajjhāpannāya bhikkhuniyā ubhatosaṅghe pakkhamānattaṃ caritabbaṃ ayampi dhammo sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṃ anatikkamanīyo . dve vassāni chasu dhammesu sikkhitasikkhāya sikkhamānāya ubhatosaṅghe upasampadā pariyesitabbā ayampi dhammo sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṃ anatikkamanīyo . na bhikkhuniyā kenaci pariyāyena bhikkhu akkositabbo paribhāsitabbo ayampi dhammo sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṃ anatikkamanīyo . Ajjatagge ovaṭo bhikkhunīnaṃ bhikkhūsu vacanapatho anovaṭo bhikkhūnaṃ bhikkhunīsu vacanapatho ayampi dhammo sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṃ anatikkamanīyo. {141.9} Sace ānanda mahāpajāpati gotamī ime aṭṭha garudhamme paṭiggaṇhāti sāvassā hotu upasampadāti. {141.10} Athakho āyasmā ānando bhagavato santike ime aṭṭha garudhamme uggahetvā yena mahāpajāpati gotamī tenupasaṅkami upasaṅkamitvā mahāpajāpatiṃ gotamiṃ etadavoca sace kho tvaṃ gotami aṭṭha garudhamme paṭiggaṇheyyāsi sāva te bhavissati upasampadā vassasatūpasampannāya bhikkhuniyā tadahupasampannassa bhikkhuno abhivādanaṃ paccuṭṭhānaṃ añjalikammaṃ sāmīcikammaṃ kattabbaṃ ayampi dhammo sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṃ anatikkamanīyo .pe. ajjatagge ovaṭo bhikkhunīnaṃ bhikkhūsu vacanapatho anovaṭo bhikkhūnaṃ bhikkhunīsu vacanapatho ayampi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page286.

Dhammo sakkatvā garukatvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṃ anatikkamanīyo. Sace kho tvaṃ gotami ime aṭṭha garudhamme paṭiggaṇheyyāsi sāva te bhavissati upasampadāti. {141.11} Seyyathāpi bhante ānanda itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanakajātiko sīsanhāto 1- uppalamālaṃ vā vassikamālaṃ vā adhimuttakamālaṃ vā labhitvā ubhohi hatthehi paṭiggahetvā uttamaṅge sirasmiṃ patiṭṭhāpeyya evameva kho ahaṃ bhante [ānanda] ime aṭṭha garudhamme paṭiggaṇhāmi yāvajīvaṃ anatikkamanīyeti. {141.12} Athakho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca paṭiggahitā bhante mahāpajāpatiyā gotamiyā aṭṭha garudhammā yāvajīvaṃ anatikkamanīyāti 2-. Sace ānanda nālabhissa mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajjaṃ ciraṭṭhitikaṃ ānanda brahmacariyaṃ abhavissa vassasahassameva saddhammo tiṭṭheyya yato ca kho ānanda mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajito nadāni ānanda brahmacariyaṃ ciraṭṭhitikaṃ bhavissati pañcevadāni ānanda vassasatāni saddhammo ṭhassati seyyathāpi ānanda yāni kānici kulāni bahuitthikāni 3- appapurisakāni tāni suppadhaṃsiyāni honti corehi kumbhatthenakehi evameva kho ānanda yasmiṃ dhammavinaye labhati mātugāmo agārasmā anagāriyaṃ pabbajjaṃ na taṃ brahmacariyaṃ ciraṭṭhitikaṃ *- hoti @Footnote: 1 sīsaṃnhātotipi . 2 aññattha ime dve pāṭhā natthi. upasampannā bhagavato @mātucchāti dissati . 3 Ma. bahutthikāni. @* mīkār—kṛ´์ khagœ cariṭṭhitikaṃ peḌna ciraṭṭhitikaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page287.

{141.13} Seyyathāpi ānanda sampanne sālikkhette setaṭṭhikā nāma rogajāti nipatati evaṃ taṃ sālikkhettaṃ na ciraṭṭhitikaṃ hoti evameva kho ānanda yasmiṃ dhammavinaye labhati mātugāmo agārasmā anagāriyaṃ pabbajjaṃ na taṃ brahmacariyaṃ ciraṭṭhitikaṃ hoti seyyathāpi ānanda sampanne ucchukkhette mañjeṭṭhikā 1- nāma rogajāti nipatati evaṃ taṃ ucchukkhettaṃ na ciraṭṭhitikaṃ hoti evameva kho ānanda yasmiṃ dhammavinaye labhati mātugāmo agārasmā anagāriyaṃ pabbajjaṃ na taṃ brahmacariyaṃ ciraṭṭhitikaṃ hoti seyyathāpi ānanda puriso mahato taḷākassa paṭikacceva pāḷiṃ bandheyya yāvadeva udakassa anatikkamanāya evameva kho ānanda mayā paṭikacceva bhikkhunīnaṃ aṭṭha garudhammā paññattā yāvajīvaṃ anatikkamanīyāti. [142] 52 Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ . athakho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca katīhi nu kho bhante dhammehi samannāgato bhikkhu bhikkhunovādako sammannitabboti . Aṭṭhahi kho ānanda dhammehi samannāgato bhikkhu bhikkhunovādako sammannitabbo katamehi aṭṭhahi idhānanda bhikkhu sīlavā hoti .pe. samādāya sikkhati sikkhāpadesu bahussuto hoti .pe. diṭṭhiyā suppaṭividdhā ubhayāni kho panassa pātimokkhāni vitthārena svāgatāni @Footnote: 1 Ma. mañjiṭṭhikā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page288.

Honti suvibhattāni suppavattitāni 1- suvinicchitāni suttaso anubyañjanaso kalyāṇavāco hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagaḷāya atthassa viññāpaniyā paṭibalo hoti bhikkhunīsaṅghassa dhammiyā kathāya sandassetuṃ samādapetuṃ samuttejetuṃ sampahaṃsetuṃ yebhuyyena bhikkhunīnaṃ piyo hoti manāpo na kho panetaṃ bhagavantaṃ uddissa pabbajitāya kāsāyavatthanivasanāya garudhamma- majjhāpannapubbo hoti vīsativasso vā hoti atirekavīsativasso vā. Imehi kho ānanda aṭṭhahi dhammehi samannāgato bhikkhu bhikkhunovādako sammannitabboti. [143] 53 Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ . athakho mahāpajāpati gotamī yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi ekamantaṃ ṭhitā kho [2]- mahāpajāpati gotamī bhagavantaṃ etadavoca sādhu me bhante bhagavā saṅkhittena dhammaṃ desetu yamahaṃ bhagavato dhammaṃ sutvā ekā vūpakaṭṭhā appamattā ātāpinī pahitattā vihareyyanti . ye kho tvaṃ gotami dhamme jāneyyāsi ime dhammā sarāgāya saṃvattanti no virāgāya saṃyogāya saṃvattanti no visaṃyogāya ācayāya saṃvattanti no apacayāya mahicchatāya saṃvattanti no appicchatāya asantuṭṭhiyā saṃvattanti no santuṭṭhiyā saṅgaṇikāya saṃvattanti no pavivekāya kosajjāya saṃvattanti no viriyārambhāya dubbharatāya saṃvattanti no subharatāyāti ekaṃsena gotami dhāreyyāsi neso dhammo neso vinayo netaṃ satthusāsananti. @Footnote: 1 Ma. suppavattīni . 2 Ma. sā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page289.

{143.1} Ye ca kho tvaṃ gotami dhamme jāneyyāsi ime dhammā virāgāya saṃvattanti no sarāgāya visaṃyogāya saṃvattanti no saṃyogāya apacayāya saṃvattanti no ācayāya appicchatāya saṃvattanti no mahicchatāya santuṭṭhiyā saṃvattanti no asantuṭṭhiyā pavivekāya saṃvattanti no saṅgaṇikāya viriyārambhāya saṃvattanti no kosajjāya subharatāya saṃvattanti no dubbharatāyāti ekaṃsena gotami dhāreyyāsi eso dhammo eso vinayo etaṃ satthusāsananti. [144] 54 Ekaṃ samayaṃ bhagavā koḷiyesu viharati kakkarapattaṃ nāma koḷiyānaṃ nigamo . athakho dīghajāṇu koḷiyaputto yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamatvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho dīghajāṇu koḷiyaputto bhagavantaṃ etadavoca mayaṃ bhante gihī kāmabhogī 1- puttasambādhasayanaṃ ajjhāvasāma kāsikacandanaṃ paccanubhoma mālāgandhavilepanaṃ dhārayāma jātarūparajataṃ sādiyāma tesaṃ no bhante bhagavā amhākaṃ tathā dhammaṃ desetu ye amhākaṃ assu dhammā diṭṭhadhammahitāya diṭṭhadhammasukhāya samparāyahitāya samparāyasukhāyāti. {144.1} Cattārome byagghapajja dhammā kulaputtassa diṭṭhadhammahitāya saṃvattanti diṭṭhadhammasukhāya . katame cattāro uṭṭhānasampadā ārakkhasampadā kalyāṇamittatā samajīvitā. @Footnote: 1 Ma. kāmabhogino.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page290.

{144.2} Katamā ca byagghapajja uṭṭhānasampadā idha byagghapajja kulaputto yena kammuṭṭhānena 1- jīvikaṃ kappeti yadi kasiyā yadi vaṇijjāya yadi gorakkhena yadi issatthena yadi rājaporisena yadi sippaññatarena tattha dakkho hoti analaso tatrupāyāya vīmaṃsāya samannāgato alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātuṃ ayaṃ vuccati byagghapajja uṭṭhānasampadā. {144.3} Katamā ca byagghapajja ārakkhasampadā idha byagghapajja kulaputtassa bhogā honti uṭṭhānaviriyādhigatā bāhābalaparicitā sedāvakkhittā dhammikā dhammaladdhā te ārakkhena guttiyā sampādeti kinti me ime bhoge neva rājāno hareyyuṃ na corā hareyyuṃ na aggi ḍaheyya na udakaṃ vaheyya na appiyā dāyādā hareyyunti ayaṃ vuccati byagghapajja ārakkhasampadā. {144.4} Katamā ca byagghapajja kalyāṇamittatā idha byagghapajja kulaputto yasmiṃ gāme vā nigame vā paṭivasati tatra ye te honti gahapati vā gahapatiputtā vā daharā vā vuḍḍhasīlino vuḍḍhā vā vuḍḍhasīlino saddhāsampannā sīlasampannā cāgasampannā paññāsampannā tehi saddhiṃ santiṭṭhati sallapati sākacchaṃ samāpajjati yathārūpānaṃ saddhāsampannānaṃ saddhāsampadaṃ anusikkhati yathārūpānaṃ sīlasampannānaṃ sīlasampadaṃ anusikkhati yathārūpānaṃ cāgasampannānaṃ cāgasampadaṃ anusikkhati yathārūpānaṃ paññāsampannānaṃ paññāsampadaṃ anusikkhati ayaṃ vuccati byagghapajja kalyāṇamittatā. @Footnote: 1 Ma. ammaṭṭhānena. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page291.

{144.5} Katamā ca byagghapajja samajīvitā idha byagghapajja kulaputto āyañca bhogānaṃ viditvā vayañca bhogānaṃ viditvā samajīvikaṃ kappeti nāccogāḷhaṃ nātihīnaṃ evaṃ me āyo vayaṃ pariyādāya ṭhassati na ca me vayo āyaṃ pariyādāya ṭhassatīti seyyathāpi byagghapajja tulādhāro vā tulādhārantevāsī vā tulaṃ paggahetvā jānāti ettakena vā onataṃ ettakena vā unnatanti evameva kho byagghapajja kulaputto āyañca bhogānaṃ viditvā vayañca bhogānaṃ viditvā samajīvikaṃ kappeti nāccogāḷhaṃ nātihīnaṃ evaṃ me āyo vayaṃ pariyādāya ṭhassati na ca me vayo āyaṃ pariyādāya ṭhassatīti sacāyaṃ byagghapajja kulaputto appāyo samāno uḷāraṃ jīvikaṃ kappeti tassa bhavanti vattāro udumbarakhādīvāyaṃ 1- kulaputto bhoge khādatīti sace panāyaṃ byagghapajja kulaputto mahāyo samāno kasiraṃ jīvikaṃ kappeti tassa bhavanti vattāro addhamārakañcāyaṃ 2- kulaputto marissatīti yato ca khoyaṃ byagghapajja kulaputto āyañca bhogānaṃ viditvā vayañca bhogānaṃ viditvā samajīvikaṃ kappeti nāccogāḷhaṃ nātihīnaṃ evaṃ me āyo vayaṃ pariyādāya ṭhassati na ca me vayo āyaṃ pariyādāya ṭhassatīti ayaṃ vuccati byagghapajja samajīvitā. {144.6} Evaṃ samuppannānaṃ byagghapajja bhogānaṃ cattāri apāyamukhāni honti itthīdhutto surādhutto akkhadhutto pāpamitto pāpasahāyo pāpasampavaṅko seyyathāpi byagghapajja mahato taḷākassa cattāri @Footnote: 1 Ma. udumbarakhādikañcāyantaṃpi pāṭho. evamuparipi . 2 Sī. Yu. ajaddhumārikaṃ @vāyaṃ. Ma. ajeṭṭhamaraṇaṃvāyaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page292.

Ceva āyamukhāni cattāri ca apāyamukhāni tassa puriso yāni ceva āyamukhāni tāni pidaheyya yāni ca apāyamukhāni tāni vivareyya devo ca na sammā dhāraṃ anuppaveccheyya evañhi tassa byagghapajja mahato taḷākassa parihāniyeva pāṭikaṅkhā no vuḍḍhi evameva kho byagghapajja evaṃ samuppannānaṃ bhogānaṃ cattāri apāyamukhāni honti itthīdhutto surādhutto akkhadhutto pāpamitto pāpasahāyo pāpasampavaṅko. {144.7} Evaṃ samuppannānaṃ byagghapajja bhogānaṃ cattāri āyamukhāni honti naitthīdhutto nasurādhutto naakkhadhutto kalyāṇamitto kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko seyyathāpi byagghapajja mahato taḷākassa cattāri ceva āyamukhāni cattāri ca apāyamukhāni tassa puriso yāni ceva āyamukhāni tāni vivareyya yāni ca apāyamukhāni tāni pidaheyya devo ca sammā dhāraṃ anuppaveccheyya evañhi tassa byagghapajja mahato taḷākassa vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā no parihāni evameva kho byagghapajja evaṃ samuppannānaṃ bhogānaṃ cattāri āyamukhāni honti naitthīdhutto nasurādhutto naakkhadhutto kalyāṇamitto kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko . ime kho byagghapajja cattāro dhammā kulaputtassa diṭṭhadhammahitāya saṃvattanti diṭṭhadhammasukhāya. {144.8} Cattārome byagghapajja dhammā kulaputtassa samparāyahitāya saṃvattanti samparāyasukhāya . katame cattāro saddhāsampadā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page293.

Sīlasampadā cāgasampadā paññāsampadā. {144.9} Katamā ca byagghapajja saddhāsampadā idha byagghapajja kulaputto saddho hoti saddahati tathāgatassa bodhiṃ itipi so bhagavā .pe. Satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti ayaṃ vuccati byagghapajja saddhāsampadā. {144.10} Katamā ca byagghapajja sīlasampadā idha byagghapajja kulaputto pāṇātipātā paṭivirato hoti .pe. Surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti ayaṃ vuccati byagghapajja sīlasampadā. {144.11} Katamā ca byagghapajja cāgasampadā idha byagghapajja kulaputto vigatamalamaccherena cetasā agāraṃ ajjhāvasati muttacāgo payatapāṇi vossaggarato yācayogo dānasaṃvibhāgarato ayaṃ vuccati byagghapajja cāgasampadā. {144.12} Katamā ca byagghapajja paññāsampadā idha byagghapajja kulaputto paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā ayaṃ vuccati byagghapajja paññāsampadā . ime kho byagghapajja cattāro dhammā kulaputtassa samparāyahitāya saṃvattanti samparāyasukhāyāti. Uṭṭhātā kammadheyyesu appamatto vidhānavā samaṃ kappeti jīvitaṃ 1- sambhataṃ anurakkhati saddho sīlena sampanno vadaññū vītamaccharo @Footnote: 1 Ma. jīvikaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page294.

Niccaṃ maggaṃ visodheti sotthānaṃ samparāyikaṃ iccete aṭṭha dhammā ca saddhassa gharamesino akkhātā saccanāmena ubhayattha sukhāvahā diṭṭhadhammahitatthāya samparāyasukhāya ca evametaṃ gahaṭṭhānaṃ cāgo puññaṃ pavaḍḍhatīti. [145] 55 Athakho ujjayo brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho ujjayo brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca mayaṃ bho gotama pavāsaṃ gantukāmā tesanno bhavaṃ gotamo amhākaṃ tathā dhammaṃ desetu ye amhākaṃ assu dhammā diṭṭhadhammahitāya diṭṭhadhammasukhāya samparāyahitāya samparāyasukhāyāti. {145.1} Cattārome brāhmaṇa dhammā kulaputtassa diṭṭhadhammahitāya saṃvattanti diṭṭhadhammasukhāya . katame cattāro uṭṭhānasampadā ārakkhasampadā kalyāṇamittatā samajīvitā. {145.2} Katamā ca brāhmaṇa uṭṭhānasampadā idha brāhmaṇa kulaputto yena kammuṭṭhānena jīvikaṃ kappeti yadi kasiyā yadi vaṇijjāya yadi gorakkhena yadi issatthena yadi rājaporisena yadi sippaññatarena tattha dakkho hoti analaso tatrupāyāya vīmaṃsāya samannāgato alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātuṃ ayaṃ vuccati brāhmaṇa uṭṭhānasampadā. Katamā ca brāhmaṇa ārakkhasampadā idha brāhmaṇa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page295.

Kulaputtassa bhogā honti uṭṭhānaviriyādhigatā bāhābalaparicitā sedāvakkhittā dhammikā dhammaladdhā te ārakkhena guttiyā sampādeti kinti me ime bhoge neva rājāno hareyyuṃ na corā hareyyuṃ na aggi ḍaheyya na udakaṃ vaheyya na appiyā dāyādā hareyyunti ayaṃ vuccati brāhmaṇa ārakkhasampadā. {145.3} Katamā ca brāhmaṇa kalyāṇamittatā idha brāhmaṇa kulaputto yasmiṃ gāme vā nigame vā paṭivasati tatra ye te honti gahapati vā gahapatiputtā vā daharā vā vuḍḍhasīlino vuḍḍhā vā vuḍḍhasīlino saddhāsampannā sīlasampannā cāgasampannā paññāsampannā tehi saddhiṃ santiṭṭhati sallapati sākacchaṃ samāpajjati yathārūpānaṃ saddhāsampannānaṃ saddhāsampadaṃ anusikkhati yathārūpānaṃ sīlasampannānaṃ sīlasampadaṃ anusikkhati yathārūpānaṃ cāgasampannānaṃ cāgasampadaṃ anusikkhati yathārūpānaṃ paññāsampannānaṃ paññāsampadaṃ anusikkhati ayaṃ vuccati brāhmaṇa kalyāṇamittatā. {145.4} Katamā ca brāhmaṇa samajīvitā idha brāhmaṇa kulaputto āyañca bhogānaṃ viditvā vayañca bhogānaṃ viditvā samajīvikaṃ kappeti nāccogāḷhaṃ nātihīnaṃ evaṃ me āyo vayaṃ pariyādāya ṭhassati na ca me vayo āyaṃ pariyādāya ṭhassatīti seyyathāpi brāhmaṇa tulādhāro vā tulādhārantevāsī vā tulaṃ paggahetvā jānāti ettakena vā onataṃ ettakena vā unnatanti evameva kho brāhmaṇa kulaputto

--------------------------------------------------------------------------------------------- page296.

Āyañca bhogānaṃ viditvā vayañca bhogānaṃ viditvā samajīvikaṃ kappeti nāccogāḷhaṃ nātihīnaṃ evaṃ me āyo vayaṃ pariyādāya ṭhassati na ca me vayo āyaṃ pariyādāya ṭhassatīti sacāyaṃ brāhmaṇa kulaputto appāyo samāno uḷāraṃ jīvikaṃ kappeti tassa bhavanti vattāro udumbarakhādīvāyaṃ kulaputto bhoge khādatīti sace panāyaṃ brāhmaṇa kulaputto mahāyo samāno kasiraṃ jīvikaṃ kappeti tassa bhavanti vattāro addhamārakañcāyaṃ kulaputto marissatīti yato ca khoyaṃ brāhmaṇa kulaputto āyañca bhogānaṃ viditvā vayañca bhogānaṃ viditvā samajīvikaṃ kappeti nāccogāḷhaṃ nātihīnaṃ evaṃ me āyo vayaṃ pariyādāya ṭhassati na ca me vayo āyaṃ pariyādāya ṭhassatīti ayaṃ vuccati brāhmaṇa samajīvitā. {145.5} Evaṃ samuppannānaṃ brāhmaṇa bhogānaṃ cattāri apāyamukhāni honti itthīdhutto surādhutto akkhadhutto pāpamitto pāpasahāyo pāpasampavaṅko seyyathāpi brāhmaṇa mahato taḷākassa cattāri ceva āyamukhāni cattāri ca apāyamukhāni tassa puriso yāni ceva āyamukhāni tāni pidaheyya yāni ca apāyamukhāni tāni vivareyya devo ca na sammā dhāraṃ anuppaveccheyya evañhi tassa brāhmaṇa mahato taḷākassa parihāniyeva pāṭikaṅkhā no vuḍḍhi evameva kho brāhmaṇa evaṃ samuppannānaṃ bhogānaṃ cattāri apāyamukhāni honti itthīdhutto surādhutto akkhadhutto pāpamitto pāpasahāyo pāpasampavaṅko.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page297.

{145.6} Evaṃ samuppannānaṃ brāhmaṇa bhogānaṃ cattāri āyamukhāni honti naitthīdhutto nasurādhutto naakkhadhutto kalyāṇamitto kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko seyyathāpi brāhmaṇa mahato taḷākassa cattāri ceva āyamukhāni cattāri ca apāyamukhāni tassa puriso yāni ceva āyamukhāni tāni vivareyya yāni ca apāyamukhāni tāni pidaheyya devo ca sammā dhāraṃ anuppaveccheyya evañhi tassa brāhmaṇa mahato taḷākassa vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā no parihāni evameva kho brāhmaṇa evaṃ samuppannānaṃ bhogānaṃ cattāri āyamukhāni honti naitthīdhutto .pe. kalyāṇasampavaṅko . ime kho brāhmaṇa cattāro dhammā kulaputtassa diṭṭhadhammahitāya saṃvattanti diṭṭhadhammasukhāya. {145.7} Cattārome brāhmaṇa dhammā kulaputtassa samparāyahitāya saṃvattanti samparāyasukhāya . katame cattāro saddhāsampadā sīlasampadā cāgasampadā paññāsampadā. {145.8} Katamā ca brāhmaṇa saddhāsampadā idha brāhmaṇa kulaputto saddho hoti saddahati tathāgatassa bodhiṃ itipi so bhagavā .pe. satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti ayaṃ vuccati brāhmaṇa saddhāsampadā. {145.9} Katamā ca brāhmaṇa sīlasampadā idha brāhmaṇa kulaputto pāṇātipātā paṭivirato hoti .pe. surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti ayaṃ vuccati brāhmaṇa sīlasampadā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page298.

{145.10} Katamā ca brāhmaṇa cāgasampadā idha brāhmaṇa kulaputto vigatamalamaccherena cetasā agāraṃ ajjhāvasati muttacāgo payatapāṇi vossaggarato yācayogo dānasaṃvibhāgarato ayaṃ vuccati brāhmaṇa cāgasampadā. {145.11} Katamā ca brāhmaṇa paññāsampadā idha brāhmaṇa kulaputto paññavā hoti .pe. sammādukkhakkhayagāminiyā ayaṃ vuccati brāhmaṇa paññāsampadā . ime kho brāhmaṇa cattāro dhammā kulaputtassa samparāyahitāya saṃvattanti samparāyasukhāyāti. Uṭṭhātā kammadheyyesu appamatto vidhānavā samaṃ kappeti jīvitaṃ sambhataṃ anurakkhati saddho sīlena sampanno vadaññū vītamaccharo niccaṃ maggaṃ visodheti sotthānaṃ samparāyikaṃ iccete aṭṭha dhammā ca saddhassa gharamesino akkhātā saccanāmena ubhayattha sukhāvahā diṭṭhadhammahitatthāya samparāyasukhāya ca evametaṃ gahaṭṭhānaṃ cāgo puññaṃ pavaḍḍhatīti. [146] 56 Bhayanti bhikkhave kāmānametaṃ adhivacanaṃ dukkhanti bhikkhave kāmānametaṃ adhivacanaṃ rogoti bhikkhave kāmānametaṃ adhivacanaṃ gaṇḍoti bhikkhave kāmānametaṃ adhivacanaṃ sallanti bhikkhave kāmānametaṃ adhivacanaṃ saṅgoti bhikkhave kāmānametaṃ adhivacanaṃ paṅkoti bhikkhave kāmānametaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page299.

Adhivacanaṃ gabbhoti bhikkhave kāmānametaṃ adhivacanaṃ. {146.1} Kasmā ca bhikkhave bhayanti kāmānametaṃ adhivacanaṃ yasmā ca kāmarāgarattāyaṃ bhikkhave chandarāgavinibaddho diṭṭhadhammikāpi bhayā na parimuccati samparāyikāpi bhayā na parimuccati tasmā bhayanti kāmānametaṃ adhivacanaṃ kasmā ca bhikkhave dukkhanti .pe. rogoti gaṇḍoti sallanti saṅgoti paṅkoti. {146.2} Kasmā ca bhikkhave gabbhoti kāmānametaṃ adhivacanaṃ yasmā ca kāmarāgarattāyaṃ bhikkhave chandarāgavinibaddho diṭṭhadhammikāpi gabbhā na parimuccati samparāyikāpi gabbhā na parimuccati tasmā gabbhoti kāmānametaṃ adhivacananti 1-. Bhayaṃ dukkhañca rogo ca gaṇḍo sallañca saṅgo ca paṅko gabbho ca ubhayaṃ ete kāmā pavuccanti yattha satto puthujjano otiṇṇo sātarūpena puna gabbhāya gacchati yato ca bhikkhu ātāpī sampajaññaṃ na riñcati so imaṃ palipathaṃ duggaṃ atikkamma tathāvidho pajaṃ jātijarūpetaṃ phandamānaṃ avekkhatīti. [147] 57 Aṭṭhahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa . katamehi aṭṭhahi idha bhikkhave bhikkhu sīlavā @Footnote: 1 Ma. itisaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page300.

Hoti .pe. samādāya sikkhati sikkhāpadesu bahussuto hoti .pe. Diṭṭhiyā suppaṭividdhā kalyāṇamitto hoti kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko sammādiṭṭhiko hoti sammādassanena samannāgato catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ ekampi jātiṃ dvepi jātiyo .pe. iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena .pe. yathākammūpage satte pajānāti āsavānaṃ khayā .pe. Sacchikatvā upasampajja viharati . imehi kho bhikkhave aṭṭhahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti .pe. anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. [148] 58 Aṭṭhahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti .pe. anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa . katamehi aṭṭhahi idha bhikkhave bhikkhu sīlavā hoti .pe. samādāya sikkhati sikkhāpadesu bahussuto hoti .pe. diṭṭhiyā suppaṭividdhā āraddhaviriyo hoti thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu āraññako hoti pantasenāsano aratiratisaho hoti uppannaṃ aratiṃ abhibhuyya 1- viharati bhayabheravasaho hoti uppannaṃ bhayabheravaṃ abhibhuyya viharati catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī āsavānaṃ khayā .pe. @Footnote: 1 Ma. āmeṇḍitaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page301.

Sacchikatvā upasampajja viharati . imehi kho bhikkhave aṭṭhahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti .pe. anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. [149] 59 Aṭṭhime bhikkhave puggalā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa . katame aṭṭha sotāpanno sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno sakadāgāmī sakadāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno anāgāmī anāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno arahā arahattāya paṭipanno . ime kho bhikkhave aṭṭha puggalā āhuneyyā .pe. Anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. Cattāro ca paṭipannā cattāro ca phale ṭhitā esa saṅgho ujubhūto paññāsīlasamāhito yajamānānaṃ manussānaṃ puññapekkhānapāṇinaṃ karotaṃ opadhikaṃ puññaṃ saṅghe dinnaṃ mahapphalanti. [150] 60 Aṭṭhime bhikkhave puggalā āhuneyyā .pe. Anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa . katame aṭṭha sotāpanno sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno sakadāgāmī sakadāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno anāgāmī anāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno arahā arahattāya paṭipanno . Ime kho bhikkhave aṭṭha puggalā āhuneyyā .pe. Anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. Cattāro ca paṭipannā cattāro ca phale ṭhitā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page302.

Esa saṅgho samukkaṭṭho sattānaṃ aṭṭha puggalā yajamānānaṃ manussānaṃ puññapekkhānapāṇinaṃ karotaṃ opadhikaṃ puññaṃ ettha dinnaṃ mahapphalanti. Sandhānavaggo paṭhamo. Tassuddānaṃ gotamī ovādaṃ saṅkhittaṃ dīghajāṇuñca 1- ujjayo bhayā dve āhuneyyā [ca] dve ca aṭṭhapuggalāti. ----------- Cālavaggo dutiyo [151] 61 Aṭṭhime bhikkhave puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ. Katame aṭṭha idha bhikkhave bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya so uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya tassa uṭṭhahato ghaṭato vāyamato lābhāya lābho nuppajjati so tena alābhena socati kilamati paridevati urattāḷī 2- kandati sammohaṃ āpajjati ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu iccho viharati lābhāya uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya na ca lābhī soci ca paridevi 3- ca cuto ca saddhammā. {151.1} Idha pana bhikkhave bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya so uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya tassa uṭṭhahato ghaṭato vāyamato lābhāya lābho uppajjati so tena lābhena majjati pamajjati pamādamāpajjati @Footnote: 1 Ma. ḍīghajāṇu . 2 Ma. urattāḷiṃ. evamuparipi . 3 Ma. socī ca paridevī ca. @evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page303.

Ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu iccho viharati lābhāya uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya lābhī ca madī pamādī ca cuto ca saddhammā. {151.2} Idha pana bhikkhave bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyatta- vuttino icchā uppajjati lābhāya so na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya tassa anuṭṭhahato aghaṭato avāyamato lābhāya lābho nuppajjati so tena alābhena socati kilamati paridevati urattāḷī kandati sammohaṃ āpajjati ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu iccho viharati lābhāya na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya na ca lābhī soci ca paridevi ca cuto ca saddhammā. {151.3} Idha pana bhikkhave bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya so na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya tassa anuṭṭhahato aghaṭato avāyamato lābhāya lābho uppajjati so tena lābhena majjati pamajjati pamādamāpajjati ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu iccho viharati lābhāya na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya lābhī ca madī ca pamādī ca cuto ca saddhammā. {151.4} Idha pana bhikkhave bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya so uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya tassa uṭṭhahato ghaṭato vāyamato lābhāya lābho nuppajjati so tena alābhena na socati na kilamati na paridevati na urattāḷī kandati na sammohaṃ āpajjati ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu iccho viharati lābhāya uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page304.

Na ca lābhī na ca soci na ca paridevi accuto ca saddhammā. {151.5} Idha pana bhikkhave bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyatta- vuttino icchā uppajjati lābhāya so uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya tassa uṭṭhahato ghaṭato vāyamato lābhāya lābho uppajjati so tena lābhena na majjati na pamajjati na pamādamāpajjati ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu iccho viharati lābhāya uṭṭhahati ghaṭati vāyati lābhāya lābhī ca na ca madī na ca pamādī accuto ca saddhammā. {151.6} Idha pana bhikkhave bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya so na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya tassa anuṭṭhahato aghaṭato avāyamato lābhāya lābho nuppajjati so tena alābhena na socati na kilamati na paridevati na urattāḷī kandati na sammohaṃ āpajjati ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu iccho viharati lābhāya na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya na ca lābhī na ca soci na ca paridevi accuto ca saddhammā. {151.7} Idha pana bhikkhave bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya so na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya tassa anuṭṭhahato aghaṭato avāyamato lābhāya lābho uppajjati so tena lābhena na majjati na pamajjati na pamādamāpajjati ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu iccho viharati lābhāya na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya lābhī ca na ca madī na ca pamādī accuto ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page305.

Saddhammā . ime kho bhikkhave aṭṭha puggalā santo saṃvijjamānā lokasminti. [152] 62 Chahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano alaṃ paresaṃ . katamehi chahi idha bhikkhave bhikkhu khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu sutānañca dhammānaṃ dhārakajātiko 1- hoti dhatānañca dhammānaṃ atthupaparikkhī hoti atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno ca hoti kalyāṇavāco ca hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagaḷāya atthassa viññāpaniyā sandassako ca hoti samādapako samuttejako sampahaṃsako sabrahmacārīnaṃ . imehi kho bhikkhave chahi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano alaṃ paresaṃ. [153] 63 Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano alaṃ paresaṃ . katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu na heva kho khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu sutānañca dhammānaṃ dhārakajātiko hoti dhatānañca dhammānaṃ atthupaparikkhī hoti atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno ca hoti kalyāṇavāco ca hoti .pe. atthassa viññāpaniyā sandassako ca hoti samādapako samuttejako sampahaṃsako sabrahmacārīnaṃ . imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano alaṃ paresaṃ. @Footnote: 1 Ma. dhāraṇajātiko. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page306.

[154] 64 Catūhi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano no 1- paresaṃ . katamehi catūhi idha bhikkhave bhikkhu khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu sutānañca dhammānaṃ dhārakajātiko hoti dhatānañca dhammānaṃ atthupaparikkhī hoti atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno ca hoti no ca kalyāṇavāco hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagaḷāya atthassa viññāpaniyā no ca sandassako hoti samādapako samuttejako sampahaṃsako sabrahmacārīnaṃ . imehi kho bhikkhave catūhi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano no 1- paresaṃ. [155] 65 Catūhi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ paresaṃ no attano . katamehi catūhi idha bhikkhave bhikkhu khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu sutānañca dhammānaṃ dhārakajātiko hoti no ca dhatānaṃ dhammānaṃ atthupaparikkhī hoti no ca atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno hoti kalyāṇavāco ca hoti kalyāṇavākkaraṇo .pe. atthassa viññāpaniyā sandassako ca hoti .pe. Sabrahmacārīnaṃ. Imehi kho bhikkhave catūhi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ paresaṃ no attano. [156] 66 Tīhi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano no paresaṃ . katamehi tīhi idha bhikkhave bhikkhu na heva kho khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu sutānañca dhammānaṃ dhārakajātiko hoti @Footnote: 1 Ma. nālaṃ. evamīdisesu ṭhānesupi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page307.

Dhatānañca dhammānaṃ atthupaparikkhī hoti atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno ca hoti no ca kalyāṇavāco hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagaḷāya atthassa viññāpaniyā no ca sandassako hoti samādapako samuttejako sampahaṃsako sabrahmacārīnaṃ . imehi kho bhikkhave tīhi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano no paresaṃ. [157] 67 Tīhi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ paresaṃ no attano . katamehi tīhi idha bhikkhave bhikkhu na heva kho khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu sutānañca dhammānaṃ dhārakajātiko hoti no ca dhatānaṃ dhammānaṃ atthupaparikkhī hoti no ca atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno hoti kalyāṇavāco ca hoti .pe. atthassa viññāpaniyā sandassako ca hoti samādapako samuttejako sampahaṃsako sabrahmacārīnaṃ . imehi kho bhikkhave tīhi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ paresaṃ no attano. [158] 68 Dvīhi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano no paresaṃ . katamehi dvīhi idha bhikkhave bhikkhu na heva kho khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu no ca sutānaṃ dhammānaṃ dhārakajātiko hoti dhatānañca dhammānaṃ atthupaparikkhī hoti atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno ca hoti no ca kalyāṇavāco hoti .pe. Atthassa viññāpaniyā no ca sandassako hoti .pe. sabrahmacārīnaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page308.

Imehi kho bhikkhave dvīhi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano no paresaṃ. [159] 69 Dvīhi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ paresaṃ no attano . katamehi dvīhi idha bhikkhave bhikkhu na heva kho khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu no ca sutānaṃ dhammānaṃ dhārakajātiko hoti no ca dhatānaṃ dhammānaṃ atthupaparikkhī hoti no ca atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno hoti kalyāṇavāco ca hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagaḷāya atthassa viññāpaniyā sandassako ca hoti samādapako samuttejako sampahaṃsako sabrahmacārīnaṃ . imehi kho bhikkhave dvīhi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ paresaṃ no attanoti. [160] 70 Athakho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami .pe. Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca sādhu me bhante bhagavā saṅkhittena dhammaṃ desetu yamahaṃ bhagavato dhammaṃ sutvā eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto vihareyyanti. Evameva panidhekacce moghapurisā maññeva ajjhesanti dhamme ca bhāsite mamaññeva anubandhitabbaṃ maññantīti desetu me bhante bhagavā saṅkhittena dhammaṃ desetu sugato saṅkhittena dhammaṃ appevanāmāhaṃ bhagavato bhāsitassa atthaṃ ājāneyyaṃ appevanāmāhaṃ bhagavato bhāsitassa dāyādo assanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page309.

Tasmātiha te bhikkhu evaṃ sikkhitabbaṃ ajjhattaṃ me cittaṃ ṭhitaṃ bhavissati susaṇṭhitaṃ na cuppannā pāpakā akusalā dhammā cittaṃ pariyādāya ṭhassantīti evañhi te bhikkhu sikkhitabbaṃ yato kho te bhikkhu ajjhattaṃ cittaṃ ṭhitaṃ hoti susaṇṭhitaṃ na cuppannā pāpakā akusalā dhammā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti tato te bhikkhu evaṃ sikkhitabbaṃ mettā me cetovimutti bhāvitā bhavissati bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhāti evañhi te bhikkhu sikkhitabbaṃ yato kho te bhikkhu ayaṃ samādhi evaṃ bhāvito hoti bahulīkato tato tvaṃ bhikkhu imaṃ samādhiṃ savitakkampi savicāraṃ 1- bhāveyyāsi avitakkampi vicāramattaṃ 2- bhāveyyāsi avitakkampi avicāraṃ 3- bhāveyyāsi sappītikampi bhāveyyāsi nippītikampi bhāveyyāsi sātasahagatampi bhāveyyāsi upekkhāsahagatampi bhāveyyāsi {160.1} yato kho te bhikkhu ayaṃ samādhi evaṃ bhāvito hoti subhāvito tato te bhikkhu evaṃ sikkhitabbaṃ karuṇā me cetovimutti .pe. Muditā me cetovimutti .pe. upekkhā me cetovimutti bhāvitā bhavissati bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhāti evañhi te bhikkhu sikkhitabbaṃ {160.2} yato kho te bhikkhu ayaṃ samādhi evaṃ bhāvito hoti bahulīkato tato tvaṃ bhikkhu imaṃ samādhiṃ savitakkampi savicāraṃ bhāveyyāsi avitakkampi vicāramattaṃ bhāveyyāsi avitakkampi avicāraṃ bhāveyyāsi sappītikampi bhāveyyāsi nippītikampi bhāveyyāsi sātasahagatampi @Footnote: 1 Ma. savitakkasavicārampi. evamuparipi . 2 Ma. avitakkavicāramattampi. @evamuparipi. 3 Ma. avitakkaavicārampi. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page310.

Bhāveyyāsi upekkhāsahagatampi bhāveyyāsi {160.3} yato kho te bhikkhu ayaṃ samādhi evaṃ bhāvito hoti subhāvito tato te bhikkhu evaṃ sikkhitabbaṃ kāye kāyānupassī viharissāmi ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassanti evañhi te bhikkhu sikkhitabbaṃ {160.4} yato kho te bhikkhu ayaṃ samādhi evaṃ bhāvito hoti bahulīkato tato tvaṃ bhikkhu imaṃ samādhiṃ savitakkampi savicāraṃ bhāveyyāsi avitakkampi vicāramattaṃ bhāveyyāsi avitakkampi avicāraṃ bhāveyyāsi sappītikampi bhāveyyāsi nippītikampi bhāveyyāsi sātasahagatampi bhāveyyāsi upekkhāsahagatampi bhāveyyāsi {160.5} yato kho te bhikkhu ayaṃ samādhi evaṃ bhāvito hoti subhāvito tato te bhikkhu evaṃ sikkhitabbaṃ vedanāsu .pe. Citte .pe. Dhammesu dhammānupassī viharissāmi ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassanti evañhi te bhikkhu sikkhitabbaṃ {160.6} yato kho te bhikkhu ayaṃ samādhi evaṃ bhāvito hoti bahulīkato tato tvaṃ bhikkhu imaṃ samādhiṃ savitakkampi savicāraṃ bhāveyyāsi avitakkampi vicāramattaṃ bhāveyyāsi avitakkampi avicāraṃ bhāveyyāsi sappītikampi bhāveyyāsi nippītikampi bhāveyyāsi sātasahagatampi bhāveyyāsi upekkhāsahagatampi bhāveyyāsi. {160.7} Yato kho te bhikkhu ayaṃ samādhi evaṃ bhāvito hoti subhāvito tato tvaṃ bhikkhu yena yeneva tagghasi 1- phāsu 2- yeva tagghasi 3- yattha yattha ṭhassasi phāsuyeva ṭhassasi yattha yattha nisīdissasi phāsuyeva nisīdissasi yattha yattha seyyaṃ @Footnote: 1-3 Ma. gagghasi . 2 Ma. phāsuṃyeva. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page311.

Kappissasi 1- phāsuyeva seyyaṃ kappissasīti 1-. {160.8} Athakho so bhikkhu bhagavatā iminā ovādena ovadito uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi athakho so bhikkhu eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva yassatthāya kulaputtā samma dve agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti abbhaññāsi aññataro ca pana so bhikkhu arahataṃ ahosīti. [161] 71 Ekaṃ samayaṃ bhagavā gayāyaṃ viharati gayāsīse. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti .pe. bhagavā etadavoca pubbāhaṃ bhikkhave sambodhā anabhisambuddho bodhisattova samāno obhāsaṃpi 2- kho sañjānāmi no ca rūpāni passāmi {161.1} tassa mayhaṃ bhikkhave etadahosi sace kho ahaṃ obhāsañceva sañjāneyyaṃ rūpāni ca passeyyaṃ evamme idaṃ ñāṇadassanaṃ parisuddhataraṃ assāti so kho ahaṃ bhikkhave aparena samayena appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi rūpāni ca passāmi no ca kho tāhi devatāhi saddhiṃ santiṭṭhāmi sallapāmi sākacchaṃ samāpajjāmi {161.2} tassa mayhaṃ bhikkhave etadahosi sace kho ahaṃ obhāsañceva sañjāneyyaṃ rūpāni ca passeyyaṃ tāhi ca devatāhi saddhiṃ santiṭṭheyyaṃ @Footnote: 1 Ma. kappessasi . 2 Ma. obhāsaññeva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page312.

Sallapeyyaṃ sākacchaṃ samāpajjeyyaṃ evamme idaṃ ñāṇadassanaṃ parisuddhataraṃ assāti so kho ahaṃ bhikkhave aparena samayena appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi rūpāni ca passāmi tāhi ca devatāhi saddhiṃ santiṭṭhāmi sallapāmi sākacchaṃ samāpajjāmi no ca kho tā devatā jānāmi imā devatā amukamhā vā amukamhā vā devanikāyāti {161.3} tassa mayhaṃ bhikkhave etadahosi sace kho ahaṃ obhāsañceva sañjāneyyaṃ rūpāni ca passeyyaṃ tāhi ca devatāhi saddhiṃ santiṭṭheyyaṃ sallapeyyaṃ sākacchaṃ samāpajjeyyaṃ tā ca devatā jāneyyaṃ imā devatā amukamhā vā amukamhā vā devanikāyāti evamme idaṃ ñāṇadassanaṃ parisuddhataraṃ assāti so kho ahaṃ bhikkhave aparena samayena appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi rūpāni ca passāmi tāhi ca devatāhi saddhiṃ santiṭṭhāmi sallapāmi sākacchaṃ samāpajjāmi tā ca devatā jānāmi imā devatā amukamhā vā amukamhā vā devanikāyāti no ca kho tā devatā jānāmi imā devatā imassa kammassa vipākena ito cutā tattha upapannāti tā ca devatā jānāmi imā devatā imassa kammassa vipākena ito cutā tattha upapannāti no ca kho tā devatā jānāmi imā devatā [1]- evamāhārā evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvediniyoti tā ca devatā jānāmi imā devatā 1- evamāhārā evaṃsukhadukkha- paṭisaṃvediniyoti no ca kho tā devatā jānāmi imā devatā @Footnote: 1 Ma. imassa kammassa vipākena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page313.

Evaṃdīghāyukā evaṃciraṭṭhitikāti tā ca devatā jānāmi imā devatā evaṃdīghāyukā evaṃciraṭṭhitikāti no ca kho tā devatā jānāmi yadi vā me imāhi devatāhi saddhiṃ sannivutthapubbaṃ yadi vā na sannivutthapubbanti {161.4} tassa mayhaṃ bhikkhave etadahosi sace kho ahaṃ obhāsañceva sañjāneyyaṃ rūpāni ca passeyyaṃ tāhi ca devatāhi saddhiṃ santiṭṭheyyaṃ sallapeyyaṃ sākacchaṃ samāpajjeyyaṃ tā ca devatā jāneyyaṃ imā devatā amukamhā vā amukamhā vā devanikāyāti tā ca devatā jāneyyaṃ imā devatā imassa kammassa vipākena ito cutā tattha upapannāti tā ca devatā jāneyyaṃ imā devatā evamāhārā evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvediniyoti tā ca devatā jāneyyaṃ imā devatā evaṃdīghāyukā evaṃciraṭṭhitikāti tā ca devatā jāneyyaṃ yadi vā me imāhi devatāhi saddhiṃ sannivutthapubbaṃ yadi vā na sannivutthapubbanti evamme idaṃ ñāṇadassanaṃ parisuddhataraṃ assāti {161.5} so kho ahaṃ bhikkhave aparena samayena appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi rūpāni ca passāmi tāhi ca devatāhi saddhiṃ santiṭṭhāmi sallapāmi sākacchaṃ samāpajjāmi tā ca devatā jānāmi imā devatā amukamhā vā amukamhā vā devanikāyāti tā ca devatā jānāmi imā devatā imassa kammassa vipākena ito cutā tattha upapannāti tā ca devatā jānāmi imā devatā evamāhārā evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvediniyoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page314.

Tā ca devatā jānāmi imā devatā evaṃdīghāyukā evaṃciraṭṭhitikāti tā ca devatā jānāmi yadi vā me tāhi devatāhi saddhiṃ sannivutthapubbaṃ yadi vā na sannivutthapubbanti {161.6} yāvakīvañca me bhikkhave evaṃ aṭṭhaparivaṭṭaṃ adhidevañāṇadassanaṃ na suvisuddhaṃ ahosi neva tāvāhaṃ bhikkhave sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho 1- paccaññāsiṃ yato ca kho me bhikkhave evaṃ aṭṭhaparivaṭṭaṃ adhidevañāṇadassanaṃ suvisuddhaṃ ahosi athāhaṃ bhikkhave sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho 1- paccaññāsiṃ ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādi akuppā me cetovimutti ayamantimā jāti natthidāni punabbhavoti. [162] 72 Aṭṭhimāni bhikkhave abhibhāyatanāni . katamāni aṭṭha ajjhattaṃ rūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ paṭhamaṃ abhibhāyatanaṃ . ajjhattaṃ rūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ dutiyaṃ abhibhāyatanaṃ . ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ @Footnote: 1 Ma. abhisambuddhoti. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page315.

Tatiyaṃ abhibhāyatanaṃ . ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ catutthaṃ abhibhāyatanaṃ . ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati nīlāni nīlavaṇṇāni nīlanidassanāni nīlanibhāsāni tāni abhikuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ pañcamaṃ abhibhāyatanaṃ . ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati pītāni pītavaṇṇāni pītanidassanāni pītanibhāsāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ chaṭṭhaṃ abhibhāyatanaṃ . ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati lohitakāni lohitakavaṇṇāni lohitakanidassanāni lohitakanibhāsāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ sattamaṃ abhibhāyatanaṃ . ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati odātāni odātavaṇṇāni odātanidassanāni odātanibhāsāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ aṭṭhamaṃ abhibhāyatanaṃ. Imāni kho bhikkhave aṭṭha abhibhāyatanānīti. [163] 73 Aṭṭhime bhikkhave vimokkhā . katame aṭṭha rūpī rūpāni passati ayaṃ paṭhamo vimokkho . ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passati ayaṃ dutiyo vimokkho . subhanteva adhimutto hoti ayaṃ tatiyo vimokkho . sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page316.

Ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati ayaṃ catuttho vimokkho . sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati ayaṃ pañcamo vimokkho . sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati ayaṃ chaṭṭho vimokkho . Sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati ayaṃ sattamo vimokkho . sabbaso nevasaññā- nāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati ayaṃ aṭṭhamo vimokkho. Ime kho bhikkhave aṭṭha vimokkhāti. [164] 74 Aṭṭhime bhikkhave anariyavohārā . katame aṭṭha adiṭṭhe diṭṭhavāditā assute sutavāditā amute mutavāditā aviññāte viññātavāditā diṭṭhe adiṭṭhavāditā sute assutavāditā mute amutavāditā viññāte aviññātavāditā . ime kho bhikkhave aṭṭha anariyavohārāti. [165] 75 Aṭṭhime bhikkhave ariyavohārā . katame aṭṭha adiṭṭhe adiṭṭhavāditā assute assutavāditā amute amutavāditā aviññāte aviññātavāditā diṭṭhe diṭṭhavāditā sute sutavāditā mute mutavāditā viññāte viññātavāditā . ime kho bhikkhave aṭṭha ariyavohārāti. [166] 76 Aṭṭhimā bhikkhave parisā . Katamā aṭṭha khattiyaparisā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page317.

Brāhmaṇaparisā gahapatiparisā samaṇaparisā cātummahārājikaparisā tāvatiṃsaparisā māraparisā brahmaparisā . abhijānāmi kho panāhaṃ bhikkhave anekasataṃ khattiyaparisaṃ upasaṅkamitvā tatrapi mayā sannisinnapubbañceva sallapitapubbañca sākacchā ca samāpannapubbā tattha yādisako tesaṃ vaṇṇo hoti tādisako mayhaṃ vaṇṇo hoti yādisako tesaṃ saro hoti tādisako mayhaṃ saro hoti dhammiyā ca kathāya sandassemi samādapemi samuttejemi sampahaṃsemi bhāsamānañca maṃ na jānanti ko nu kho ayaṃ bhāsati devo vā manusso vāti dhammiyā ca kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā antaradhāyāmi antarahitañca maṃ na jānanti ko nu kho ayaṃ antarahito devo vā manusso vāti abhijānāmi kho panāhaṃ bhikkhave anekasataṃ brāhmaṇaparisaṃ .pe. gahapatiparisaṃ samaṇaparisaṃ cātummahārājikaparisaṃ tāvatiṃsaparisaṃ māraparisaṃ brahmaparisaṃ upasaṅkamitvā tatrapi mayā sannisinnapubbañceva sallapitapubbañca sākacchā ca samāpannapubbā tattha yādisako tesaṃ vaṇṇo hoti tādisako mayhaṃ vaṇṇo hoti yādisako tesaṃ saro hoti tādisako mayhaṃ saro hoti dhammiyā ca kathāya sandassemi samādapemi samuttejemi sampahaṃsemi bhāsamānañca maṃ na jānanti ko nu kho ayaṃ bhāsati devo vā manusso vāti dhammiyā ca kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā antaradhāyāmi antarahitañca maṃ na jānanti ko

--------------------------------------------------------------------------------------------- page318.

Nu kho ayaṃ antarahito devo vā manusso vāti. Imā kho bhikkhave aṭṭha parisāti. [167] 77 Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ . athakho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pāvisi vesāliyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi gaṇhāhi ānanda nisīdanaṃ yena pāvālacetiyaṃ 1- tenupasaṅkamissāma divāvihārāyāti . evaṃ bhanteti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissuṇitvā nisīdanaṃ ādāya bhagavantaṃ piṭṭhito piṭṭhito anubandhi. {167.1} Athakho bhagavā yena pāvālacetiyaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi nisajja kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi ramaṇīyā ānanda vesālī ramaṇīyaṃ udenacetiyaṃ ramaṇīyaṃ gotamakacetiyaṃ ramaṇīyaṃ bahuputtakacetiyaṃ ramaṇīyaṃ sattambacetiyaṃ ramaṇīyaṃ sārandadacetiyaṃ ramaṇīyaṃ pāvālacetiyaṃ yassa kassaci ānanda cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā ākaṅkhamāno so ānanda kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā tathāgatassa kho ānanda cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā ākaṅkhamāno ānanda tathāgato kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vāti. Evampi kho āyasmā ānando bhagavatā oḷārike nimitte kariyamāne @Footnote: 1 Ma. cāpālaṃ cetiyaṃ. Yu. cāpālacetiyaṃ. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page319.

Oḷārike obhāse kariyamāne nāsakkhi paṭivijjhituṃ na bhagavantaṃ yāci tiṭṭhatu bhante bhagavā kappaṃ tiṭṭhatu bhante sugato kappaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānanti yathātaṃ mārena pariyuṭṭhitacitto. {167.2} Dutiyampi kho bhagavā . tatiyampi kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi ramaṇīyā ānanda vesālī ramaṇīyaṃ udenacetiyaṃ ramaṇīyaṃ gotamakacetiyaṃ ramaṇīyaṃ bahuputtakacetiyaṃ ramaṇīyaṃ sattambacetiyaṃ ramaṇīyaṃ sārandadacetiyaṃ ramaṇīyaṃ pāvālacetiyaṃ yassa kassaci ānanda cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā .pe. ākaṅkhamāno ānanda tathāgato kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vāti evampi kho āyasmā ānando bhagavatā oḷārike nimitte kariyamāne oḷārike obhāse kariyamāne nāsakkhi paṭivijjhituṃ na bhagavantaṃ yāci tiṭṭhatu bhante bhagavā kappaṃ tiṭṭhatu bhante sugato kappaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānanti yathātaṃ mārena pariyuṭṭhitacitto. {167.3} Athakho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi gaccha tvaṃ ānanda yassa dāni kālaṃ maññasīti . evaṃ bhanteti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissuṇitvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā bhagavato avidūre aññatarasmiṃ rukkhamūle nisīdi. {167.4} Athakho māro pāpimā acirapakkante āyasmante ānande

--------------------------------------------------------------------------------------------- page320.

Bhagavantaṃ etadavoca {167.5} parinibbātudāni bhante bhagavā parinibbātu sugato parinibbānakālodāni bhante bhagavato bhāsitā kho panesā bhante bhagavatā vācā na tāvāhaṃ pāpima parinibbāyissāmi yāva me bhikkhū na sāvakā bhavissanti viyattā vinītā visāradā pattayogakkhemā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacārino sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhissanti desissanti 1- paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānīkarissanti uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desissantīti etarahi bhante bhikkhū bhagavato sāvakā viyattā vinītā visāradā pattayogakkhemā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacārino sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhanti desenti paññapenti paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttānīkaronti uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desenti {167.6} parinibbātudāni bhante bhagavā parinibbātu sugato parinibbānakālodāni bhante bhagavato bhāsitā kho panesā bhante bhagavatā vācā na tāvāhaṃ pāpima parinibbāyissāmi yāva me bhikkhuniyo na sāvikā bhavissanti .pe. yāva me upāsakā na sāvakā bhavissanti .pe. yāva me upāsikā na sāvikā bhavissanti viyattā vinītā visāradā pattayogakkhemā bahussutā dhammadharā dhammānu- dhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacāriniyo sakaṃ ācariyakaṃ @Footnote: 1 Ma. desessanti. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page321.

Uggahetvā ācikkhissanti desissanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānīkarissanti uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desissantīti etarahi bhante upāsikā bhagavato sāvikā viyattā vinītā visāradā pattayogakkhemā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacāriniyo sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhanti desenti paññapenti paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttānīkaronti uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desenti {167.7} parinibbātudāni bhante bhagavā parinibbātu sugato parinibbānakālodāni bhante bhagavato bhāsitā kho panesā bhante bhagavatā vācā na tāvāhaṃ pāpima parinibbāyissāmi yāva me idaṃ brahmacariyaṃ na iddhañceva bhavissati phītañca vitthārikaṃ bāhujaññaṃ puthubhūtaṃ yāva devamanussehi suppakāsitanti etarahi bhante bhagavato brahmacariyaṃ iddhañceva phītañca vitthārikaṃ bāhujaññaṃ puthubhūtaṃ yāva devamanussehi suppakāsitaṃ parinibbātudāni bhante bhagavā parinibbātu sugato parinibbānakālodāni bhante bhagavatoti . appossuko tvaṃ pāpima hohi naciraṃ tathāgatassa parinibbānaṃ bhavissati ito tiṇṇaṃ māsānaṃ accayena tathāgato parinibbāyissatīti athakho bhagavā pāvālacetiye sato sampajāno āyusaṅkhāraṃ ossajji ossajjite

--------------------------------------------------------------------------------------------- page322.

Bhagavatā āyusaṅkhāre mahā bhūmicālo ahosi bhiṃsanako salomahaṃso devadundubhiyo ca phaliṃsu athakho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi tulamatulañca sambhavaṃ bhavasaṅkhāramavassajji muni ajjhattarato samāhito abhindi kavacamivattasambhavanti. {167.8} Athakho āyasmato ānandassa etadahosi mahā vatāyaṃ bhūmicālo sumahā vatāyaṃ bhūmicālo bhiṃsanako salomahaṃso devadundubhiyo ca phaliṃsu ko nu kho hetu ko paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāyāti athakho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca mahā vatāyaṃ bhante bhūmicālo sumahā vatāyaṃ bhante bhūmicālo bhiṃsanako salomahaṃso devadundubhiyo ca phaliṃsu ko nu kho bhante hetu ko paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāyāti. {167.9} Aṭṭhime ānanda hetū aṭṭha paccayā mahato bhūmicālassa pātubhāvāya katame aṭṭha yaṃ ānanda mahāpaṭhavī udake patiṭṭhitā udakaṃ vāte patiṭṭhitaṃ vāto ākāsaṭṭho hoti so ānanda samayo yaṃ mahāvātā vāyanti mahāvātā vāyantā udakaṃ kampenti udakaṃ kampitaṃ paṭhaviṃ kampeti ayaṃ ānanda paṭhamo hetu paṭhamo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya . puna caparaṃ ānanda samaṇo vā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page323.

Brāhmaṇo vā iddhimā cetovasippatto devatā vā mahiddhikā mahānubhāvā tassa parittā paṭhavīsaññā bhāvitā hoti appamāṇā āposaññā so imaṃ paṭhaviṃ kampeti saṃkampeti sampakampeti [1]- ayaṃ ānanda dutiyo hetu dutiyo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya. {167.10} Puna caparaṃ ānanda yadā bodhisatto tusitā kāyā cavitvā sato sampajāno mātu kucchiṃ okkamati tadāyaṃ paṭhavī kampati saṃkampati sampakampati ayaṃ ānanda tatiyo hetu tatiyo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya. {167.11} Puna caparaṃ ānanda yadā bodhisatto sato sampajāno mātu kucchismā nikkhamati tadāyaṃ paṭhavī kampati saṃkampati sampakampati ayaṃ ānanda catuttho hetu catuttho paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya. {167.12} Puna caparaṃ ānanda yadā tathāgato anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhati tadāyaṃ paṭhavī kampati saṃkampati sampakampati ayaṃ ānanda pañcamo hetu pañcamo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya . puna caparaṃ ānanda yadā tathāgato anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavatteti tadāyaṃ paṭhavī kampati saṃkampati sampakampati ayaṃ ānanda chaṭṭho hetu chaṭṭho paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya. {167.13} Puna caparaṃ ānanda yadā tathāgato sato sampajāno āyusaṅkhāraṃ ossajjati tadāyaṃ paṭhavī kampati saṃkampati sampakampati ayaṃ ānanda sattamo hetu sattamo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya. {167.14} Puna caparaṃ ānanda yadā tathāgato anupādisesāya @Footnote: 1 Ma. sampavedeti. evamīdisesu ṭhānesupi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page324.

Nibbānadhātuyā parinibbāyati tadāyaṃ paṭhavī kampati saṃkampati sampakampati ayaṃ ānanda aṭṭhamo hetu aṭṭhamo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya . ime kho ānanda aṭṭha hetū aṭṭha paccayā mahato bhūmicālassa pātubhāvāyāti. Cālavaggo dutiyo tassuddānaṃ icchā alañca saṅkhittaṃ bhayā abhibhunā te 1- saha vimokkho dve ca vohārā parisā bhūmicālena cāti. ---------- Yamakavaggo tatiyo [168] 78 Saddho [2]- bhikkhave bhikkhu hoti no [2]- sīlavā evaṃ so tena aṅgena aparipūro hoti tena taṃ aṅgaṃ paripūretabbaṃ kinnāhaṃ saddho ca assaṃ sīlavā cāti yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca evaṃ so tena aṅgena paripūro hoti. Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti sīlavā ca no bahussuto evaṃ so tena aṅgena aparipūro hoti tena taṃ aṅgaṃ paripūretabbaṃ kinnāhaṃ saddho ca assaṃ sīlavā ca bahussuto cāti yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca evaṃ so tena aṅgena paripūro hoti. {168.1} Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti sīlavā ca bahussuto ca no dhammakathiko .pe. dhammakathiko ca no parisāvacaro .pe. parisāvacaro ca no visārado parisāya @Footnote: 1 Ma. tesaddo natthi . 2 Ma. ca. evamīdisesu ṭhānesupi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page325.

Dhammaṃ deseti .pe. visārado ca parisāya dhammaṃ deseti no catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī .pe. catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī no āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme ayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati evaṃ so tena aṅgena aparipūro hoti tena taṃ aṅgaṃ paripūretabbaṃ kinnāhaṃ saddho ca assaṃ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṃ deseyyaṃ catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī assaṃ akicchalābhī akasiralābhī āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyanti {168.2} yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṃ deseti catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī āsavānaṃ 1- khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati evaṃ so tena aṅgena paripūro hoti. Imehi kho bhikkhave aṭṭhahi dhammehi samannāgato bhikkhu samantapāsādiko ca hoti sabbākāraparipūro cāti. [169] 79 Saddho bhikkhave bhikkhu hoti no sīlavā evaṃ so tena @Footnote: 1 Ma. āsavānañca. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page326.

Aṅgena aparipūro hoti tena taṃ aṅgaṃ paripūretabbaṃ kinnāhaṃ saddho ca assaṃ sīlavā cāti yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca evaṃ so tena aṅgena paripūro hoti. {169.1} Saddho ca bhikkhave bhikkhu hoti sīlavā ca no bahussuto .pe. Bahussuto ca no dhammakathiko .pe. Dhammakathiko ca no parisāvacaro .pe. Parisāvacaro ca no visārado parisāya dhammaṃ deseti .pe. Visārado ca parisāya dhammaṃ deseti [1]- ye ca te santā vimokkhā atikkamma rūpe arūpā te kāyena phusitvā viharati no 2- āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati evaṃ so tena aṅgena aparipūro hoti tena taṃ aṅgaṃ paripūretabbaṃ kinnāhaṃ saddho ca assaṃ sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṃ deseyyaṃ ye ca 3- te santā vimokkhā atikkamma rūpe arūpā te kāyena phusitvā vihareyyaṃ āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyanti {169.2} yato ca kho bhikkhave bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca bahussuto ca dhammakathiko ca parisāvacaro ca visārado ca parisāya dhammaṃ deseti ye ca 3- te santā vimokkhā atikkamma rūpe arūpā te [4]- kāyena phusitvā viharati āsavānaṃ khayā .pe. sacchikatvā upasampajja viharati evaṃ so tena aṅgena paripūro hoti. Imehi kho bhikkhave aṭṭhahi dhammehi samannāgato @Footnote: 1-2 Ma. no ca. evamuparipi . 3 Ma. casaddo natthi . 4 Ma. ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page327.

Bhikkhu samantapāsādiko ca hoti sabbākāraparipūro cāti. [170] 80 Ekaṃ samayaṃ bhagavā nādike 1- viharati giñjakāvasathe. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti . bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca maraṇassati bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānā bhāvetha no tumhe bhikkhave maraṇassatinti. {170.1} Evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ahaṃ kho bhante bhāvemi maraṇassatinti . yathākathaṃ pana tvaṃ bhikkhu bhāvesi maraṇassatinti . idha mayhaṃ bhante evaṃ hoti aho vatāhaṃ rattindivaṃ jīveyyaṃ bhagavato sāsanaṃ manasi kareyyaṃ bahu 2- vata me katamassāti evaṃ kho ahaṃ bhante bhāvemi maraṇassatinti. {170.2} Aññataropi kho bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ahaṃpi kho bhante bhāvemi maraṇassatinti . yathākathaṃ pana tvaṃ bhikkhu bhāvesi maraṇassatinti . idha mayhaṃ bhante evaṃ hoti aho vatāhaṃ divasaṃ jīveyyaṃ bhagavato sāsanaṃ manasi kareyyaṃ bahu vata me katamassāti evaṃ kho ahaṃ bhante bhāvemi maraṇassatinti. {170.3} Aññataropi kho bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ahaṃpi kho bhante bhāvemi maraṇassatinti . yathākathaṃ pana tvaṃ bhikkhu bhāvesi maraṇassatinti. Idha mayhaṃ bhante evaṃ hoti aho vatāhaṃ upaḍḍhadivasaṃ jīveyyaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. nātike. evamuparipi . 2 Sī. Yu. bahuṃ. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page328.

Bhagavato sāsanaṃ manasi kareyyaṃ bahu vata me katamassāti evaṃ kho ahaṃ bhante bhāvemi maraṇassatinti. {170.4} Aññataropi kho bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ahaṃpi kho bhante bhāvemi maraṇassatinti . yathākathaṃ pana tvaṃ bhikkhu bhāvesi maraṇassatinti . idha mayhaṃ bhante evaṃ hoti aho vatāhaṃ tadantaraṃ jīveyyaṃ yadantaraṃ ekaṃ piṇḍapātaṃ bhuñjāmi bhagavato sāsanaṃ manasi kareyyaṃ bahu vata me katamassāti evaṃ kho ahaṃ bhante bhāvemi maraṇassatinti. {170.5} Aññataropi kho bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ahaṃpi kho bhante bhāvemi maraṇassatinti . yathākathaṃ pana tvaṃ *- bhikkhu bhāvesi maraṇassatinti . idha mayhaṃ bhante evaṃ hoti aho vatāhaṃ tadantaraṃ jīveyyaṃ yadantaraṃ upaḍḍhapiṇḍapātaṃ bhuñjāmi bhagavato sāsanaṃ manasi kareyyaṃ bahu vata me katamassāti evaṃ kho ahaṃ bhante bhāvemi maraṇassatinti. {170.6} Aññataropi kho bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ahaṃpi kho bhante bhāvemi maraṇassatinti . yathākathaṃ pana tvaṃ bhikkhu bhāvesi maraṇassatinti. Idha mayhaṃ bhante evaṃ hoti aho vatāhaṃ tadantaraṃ jīveyyaṃ yadantaraṃ cattāro pañca ālope saṅkhāditvā ajjhoharāmi bhagavato sāsanaṃ manasi kareyyaṃ bahu vata me katamassāti evaṃ kho ahaṃ bhante bhāvemi maraṇassatinti. {170.7} Aññataropi kho bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ahaṃpi kho bhante @Footnote:* mīkār—kṛ´์ khagœ tavaṃ peḌna tvaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page329.

Bhāvemi maraṇassatinti . yathākathaṃ pana tvaṃ bhikkhu bhāvesi maraṇassatinti. Idha mayhaṃ bhante evaṃ hoti aho vatāhaṃ tadantaraṃ jīveyyaṃ yadantaraṃ ekaṃ ālopaṃ saṅkhāditvā ajjhoharāmi bhagavato sāsanaṃ manasi kareyyaṃ bahu vata me katamassāti evaṃ kho ahaṃ bhante bhāvemi maraṇassatinti. {170.8} Aññataropi kho bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ahaṃpi kho bhante bhāvemi maraṇassatinti . yathākathaṃ pana tvaṃ bhikkhu bhāvesi maraṇassatinti. Idha mayhaṃ bhante evaṃ hoti aho vatāhaṃ tadantaraṃ jīveyyaṃ yadantaraṃ assasitvā vā passasāmi passasitvā vā assasāmi bhagavato sāsanaṃ manasi kareyyaṃ bahu vata me katamassāti evaṃ kho ahaṃ bhante bhāvemi maraṇassatinti. {170.9} Evaṃ vutte bhagavā te bhikkhū etadavoca yvāyaṃ bhikkhave bhikkhu evaṃ maraṇassatiṃ bhāveti aho vatāhaṃ rattindivaṃ jīveyyaṃ bhagavato sāsanaṃ manasi kareyyaṃ bahu vata me katamassāti yo cāyaṃ 1- bhikkhave bhikkhu evaṃ maraṇassatiṃ bhāveti aho vatāhaṃ divasaṃ jīveyyaṃ bhagavato sāsanaṃ manasi kareyyaṃ bahu vata me katamassāti yo cāyaṃ bhikkhave bhikkhu evaṃ maraṇassatiṃ bhāveti aho vatāhaṃ upaḍḍhadivasaṃ jīveyyaṃ bhagavato sāsanaṃ manasi kareyyaṃ bahu vata me katamassāti yo cāyaṃ bhikkhave bhikkhu evaṃ maraṇassatiṃ bhāveti aho vatāhaṃ tadantaraṃ jīveyyaṃ yadantaraṃ ekaṃ piṇḍapātaṃ bhuñjāmi @Footnote: 1 Ma. yopāyaṃ. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page330.

Bhagavato sāsanaṃ manasi kareyyaṃ bahu vata me katamassāti yo cāyaṃ bhikkhave bhikkhu evaṃ maraṇassatiṃ bhāveti aho vatāhaṃ tadantaraṃ jīveyyaṃ yadantaraṃ upaḍḍhapiṇḍapātaṃ bhuñjāmi bhagavato sāsanaṃ manasi kareyyaṃ bahu vata me katamassāti yo cāyaṃ bhikkhave bhikkhu evaṃ maraṇassatiṃ bhāveti aho vatāhaṃ tadantaraṃ jīveyyaṃ yadantaraṃ cattāro pañca ālope saṅkhāditvā ajjhoharāmi bhagavato sāsanaṃ manasi kareyyaṃ bahu vata me katamassāti ime vuccanti bhikkhave bhikkhū pamattā viharanti dandhaṃ maraṇassatiṃ bhāventi āsavānaṃ khayāya. {170.10} Yo cāyaṃ 1- bhikkhave bhikkhu evaṃ maraṇassatiṃ bhāveti aho vatāhaṃ tadantaraṃ jīveyyaṃ yadantaraṃ ekaṃ ālopaṃ saṅkhāditvā ajjhoharāmi bhagavato sāsanaṃ manasi kareyyaṃ bahu vata me katamassāti yo cāyaṃ bhikkhave bhikkhu evaṃ maraṇassatiṃ bhāveti aho vatāhaṃ tadantaraṃ jīveyyaṃ yadantaraṃ assasitvā vā passasāmi passasitvā vā assasāmi bhagavato sāsanaṃ manasi kareyyaṃ bahu vata me katamassāti ime vuccanti bhikkhave bhikkhū appamattā viharanti maraṇassatiṃ bhāventi āsavānaṃ khayāya tasmā tiha bhikkhave evaṃ sikkhitabbaṃ appamattā viharissāma [2]- maraṇassatiṃ bhāvessāma āsavānaṃ khayāyāti evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti. [171] 81 Ekaṃ samayaṃ bhagavā nādike viharati giñjakāvasathe. @Footnote: 1 Ma. yo ca khvāyaṃ . 2 Ma. tikkhaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page331.

Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi .pe. maraṇassati bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānā kathaṃ bhāvitā ca bhikkhave maraṇassati kathaṃ bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānā idha bhikkhave bhikkhu divase nikkhante rattiyā paṭihitāya iti paṭisañcikkhati bahukā kho me paccayā maraṇassa ahi vā maṃ ḍaṃseyya vicchikā vā maṃ ḍaṃseyya satapadī vā maṃ ḍaṃseyya tena me assa kālakiriyā so mamassantarāyo upakkhalitvā vā papateyyaṃ bhattaṃ vā me bhuttaṃ byāpajjeyya pittaṃ vā me kuppeyya semhaṃ vā me kuppeyya satthakā vā me vātā kuppeyyuṃ manussā vā maṃ upakkameyyuṃ amanussā vā maṃ upakkameyyuṃ tena me assa kālakiriyā so mamassantarāyoti tena bhikkhave bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ atthi nu kho me pāpakā akusalā dhammā appahīnā ye me assu rattiṃ kālaṃ karontassa antarāyāyāti {171.1} sace bhikkhave bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti atthi me pāpakā akusalā dhammā appahīnā ye me assu rattiṃ kālaṃ karontassa antarāyāyāti tena bhikkhave bhikkhunā tesaññeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṃ seyyathāpi bhikkhave ādittacelo vā ādittasīso vā tasseva celassa vā sīsassa vā nibbāpanāya adhimattaṃ chandañca vāyāmañca ussāhañca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page332.

Ussoḷhiñca appaṭivāniñca satiñca sampajaññañca kareyya evameva kho bhikkhave tena bhikkhunā tesaññeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṃ {171.2} sace pana bhikkhave bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti natthi me pāpakā akusalā dhammā appahīnā ye me assu rattiṃ kālaṃ karontassa antarāyāyāti tena bhikkhave bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu. {171.3} Idha pana bhikkhave bhikkhu rattiyā nikkhantāya divase paṭihite iti paṭisañcikkhati bahukā kho me paccayā maraṇassa ahi vā maṃ ḍaṃseyya vicchikā vā maṃ ḍaṃseyya satapadī vā maṃ ḍaṃseyya tena me assa kālakiriyā so mamassantarāyo upakkhalitvā vā papateyyaṃ bhattaṃ vā me bhuttaṃ byāpajjeyya pittaṃ vā me kuppeyya semhaṃ vā me kuppeyya satthakā vā me vātā kuppeyyuṃ manussā vā maṃ upakkameyyuṃ amanussā vā maṃ upakkameyyuṃ tena me assa kālakiriyā so mamassantarāyoti tena bhikkhave bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ atthi nu kho me pāpakā akusalā dhammā appahīnā ye me assu divā kālaṃ karontassa antarāyāyāti sace bhikkhave bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti atthi me pāpakā akusalā dhammā appahīnā ye me assu divā kālaṃ karontassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page333.

Antarāyāyāti tena bhikkhave bhikkhunā tesaññeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṃ seyyathāpi bhikkhave ādittacelo vā ādittasīso vā tasseva celassa vā sīsassa vā nibbāpanāya adhimattaṃ chandañca vāyāmañca ussāhañca ussoḷhiñca appaṭivāniñca satiñca sampajaññañca kareyya evameva kho bhikkhave tena bhikkhunā tesaññeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṃ {171.4} sace pana bhikkhave bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti natthi me pāpakā akusalā dhammā appahīnā ye me assu divā kālaṃ karontassa antarāyāyāti tena bhikkhave bhikkhunā teneva pītipāmujjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu evaṃ bhāvitā kho bhikkhave maraṇassati evaṃ bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānāti. [172] 82 Aṭṭhimā bhikkhave sampadā. Katamā aṭṭha uṭṭhānasampadā ārakkhasampadā kalyāṇamittatā samajīvitā saddhāsampadā sīlasampadā cāgasampadā paññāsampadā . imā kho bhikkhave aṭṭha sampadāti. Uṭṭhātā kammadheyyesu appamatto vidhānavā samaṃ kappeti jīvitaṃ sambhataṃ anurakkhati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page334.

Saddho sīlena sampanno vadaññū vītamaccharo niccaṃ maggaṃ visodheti sotthānaṃ samparāyikaṃ iccete aṭṭha dhammā ca saddhassa gharamesino akkhātā saccanāmena ubhayattha sukhāvahā diṭṭhadhammahitatthāya samparāya sukhāya ca evametaṃ gahaṭṭhānaṃ cāgo puññaṃ pavaḍḍhatīti. [173] 83 Aṭṭhimā bhikkhave sampadā. Katamā aṭṭha uṭṭhānasampadā ārakkhasampadā kalyāṇamittatā samajīvitā saddhāsampadā sīlasampadā cāgasampadā paññāsampadā. {173.1} Katamā ca bhikkhave uṭṭhānasampadā idha bhikkhave kulaputto yena kammuṭṭhānena jīvikaṃ kappeti yadi kasiyā yadi vaṇijjāya yadi gorakkhena yadi issatthena yadi rājaporisena yadi sippaññatarena tattha dakkho hoti analaso tatrupāyāya vīmaṃsāya samannāgato alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātuṃ ayaṃ vuccati bhikkhave uṭṭhānasampadā. {173.2} Katamā ca bhikkhave ārakkhasampadā idha bhikkhave kulaputtassa bhogā honti uṭṭhānaviriyādhigatā bāhābalaparicitā sedāvakkhittā dhammikā dhammaladdhā te ārakkhena guttiyā sampādeti kinti me ime 1- bhoge neva rājāno hareyyuṃ na corā hareyyuṃ na aggi ḍaheyya na udakaṃ vaheyya na appiyā dāyādā hareyyunti ayaṃ vuccati bhikkhave ārakkhasampadā. @Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page335.

{173.3} Katamā ca bhikkhave kalyāṇamittatā idha bhikkhave kulaputto yasmiṃ gāme vā nigame vā paṭivasati tatra ye te honti gahapati vā gahapatiputtā vā daharā vā vuḍḍhasīlino vuḍḍhā vā vuḍḍhasīlino saddhāsampannā sīlasampannā cāgasampannā paññāsampannā tehi saddhiṃ santiṭṭhati sallapati sākacchaṃ samāpajjati yathārūpānaṃ saddhāsampannānaṃ saddhāsampadaṃ anusikkhati yathārūpānaṃ sīlasampannānaṃ sīlasampadaṃ anusikkhati yathārūpānaṃ cāgasampannānaṃ cāgasampadaṃ anusikkhati yathārūpānaṃ paññāsampannānaṃ paññāsampadaṃ anusikkhati ayaṃ vuccati bhikkhave kalyāṇamittatā. {173.4} Katamā ca bhikkhave samajīvitā idha bhikkhave kulaputto āyañca bhogānaṃ viditvā vayañca bhogānaṃ viditvā samajīvikaṃ kappeti nāccogāḷhaṃ nātihīnaṃ evaṃ me āyo vayaṃ pariyādāya ṭhassati na ca me vayo āyaṃ pariyādāya ṭhassatīti seyyathāpi bhikkhave tulādhāro vā tulādhārantevāsī vā tūlaṃ paggahetvā jānāti ettakena vā onataṃ ettakena vā unnatanti evameva kho bhikkhave kulaputto āyañca bhogānaṃ viditvā vayañca bhogānaṃ viditvā samajīvikaṃ kappeti nāccogāḷhaṃ nātihīnaṃ evaṃ me āyo vayaṃ pariyādāya ṭhassati na ca me vayo āyaṃ pariyādāya ṭhassatīti sacāyaṃ bhikkhave kulaputto appāyo samāno uḷāraṃ jīvikaṃ kappeti tassa bhavanti vattāro udumbarakhādikañcāyaṃ 1- kulaputto bhoge khādatīti sace panāyaṃ bhikkhave @Footnote: 1 Ma. udumbarakhādīvāyaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page336.

Kulaputto mahāyo samāno kasiraṃ jīvikaṃ kappeti tassa bhavanti vattāro addhamārikañcāyaṃ 1- kulaputto marissatīti yato ca khoyaṃ bhikkhave kulaputto āyañca bhogānaṃ viditvā vayañca bhogānaṃ viditvā samajīvikaṃ kappeti nāccogāḷhaṃ nātihīnaṃ evaṃ me āyo vayaṃ pariyādāya ṭhassati na ca me vayo āyaṃ pariyādāya ṭhassatīti ayaṃ vuccati bhikkhave samajīvitā. {173.5} Katamā ca bhikkhave saddhāsampadā idha bhikkhave kulaputto saddho hoti saddahati tathāgatassa bodhiṃ itipi so bhagavā .pe. Satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti ayaṃ vuccati bhikkhave saddhāsampadā. {173.6} Katamā ca bhikkhave sīlasampadā idha bhikkhave kulaputto pāṇātipātā paṭivirato hoti .pe. surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti ayaṃ vuccati bhikkhave sīlasampadā. {173.7} Katamā ca bhikkhave cāgasampadā idha bhikkhave kulaputto vigatamalamaccherena cetasā agāraṃ ajjhāvasati .pe. yācayogo dānasaṃvibhāgarato ayaṃ vuccati bhikkhave cāgasampadā. {173.8} Katamā ca bhikkhave paññāsampadā idha bhikkhave kulaputto paññavā hoti .pe. sammādukkhakkhayagāminiyā ayaṃ vuccati bhikkhave paññāsampadā. Imā kho bhikkhave aṭṭha sampadāti. Uṭṭhātā kammadheyyesu appamatto vidhānavā samaṃ kappeti jīvitaṃ sambhataṃ anurakkhati @Footnote: 1 Ma. ajeḷamaraṇaṃvāyaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page337.

Saddho sīlena sampanno vadaññū vītamaccharo niccaṃ maggaṃ visodheti sotthānaṃ samparāyikaṃ iccete aṭṭha dhammā ca saddhassa gharamesino akkhātā saccanāmena ubhayattha sukhāvahā diṭṭhadhammahitatthāya samparāyasukhāya ca evametaṃ gahaṭṭhānaṃ cāgo puññaṃ pavaḍḍhatīti. [174] 84 Tatra kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi āvuso bhikkhaveti . āvusoti kho te bhikkhū āyasmato sārīputtassa paccassosuṃ . āyasmā sārīputto etadavoca aṭṭhime āvuso puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ. Katame aṭṭha. {174.1} Idhāvuso bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya so uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya tassa uṭṭhahato ghaṭato vāyamato lābhāya lābho nuppajjati so tena alābhena socati kilamati paridevati urattāḷī kandati sammohaṃ āpajjati ayaṃ vuccatāvuso bhikkhu iccho viharati lābhāya uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya na ca lābhī soci ca paridevi ca cuto ca saddhammā. {174.2} Idha panāvuso bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya so uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya tassa uṭṭhahato ghaṭato vāyamato lābhāya lābho uppajjati so

--------------------------------------------------------------------------------------------- page338.

Tena lābhena majjati pamajjati pamādamāpajjati ayaṃ vuccatāvuso bhikkhu iccho viharati lābhāya uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya lābhī ca madī ca pamādī ca cuto ca saddhammā. {174.3} Idha panāvuso bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya so na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya tassa anuṭṭhahato aghaṭato avāyamato lābhāya lābho nuppajjati so tena alābhena socati kilamati paridevati urattāḷī kandati sammohaṃ āpajjati ayaṃ vuccatāvuso bhikkhu iccho viharati lābhāya na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya na ca lābhī soci ca paridevi ca cuto ca saddhammā. {174.4} Idha panāvuso bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya so na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya tassa anuṭṭhahato aghaṭato avāyamato lābhāya lābho uppajjati so tena lābhena majjati pamajjati pamādamāpajjati ayaṃ vuccatāvuso bhikkhu iccho viharati lābhāya na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya lābhī ca madī ca pamādī ca cuto ca saddhammā. {174.5} Idha panāvuso bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya so uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya tassa uṭṭhahato ghaṭato vāyamato lābhāya lābho nuppajjati so tena alābhena na socati na kilamati na paridevati na urattāḷī kandati na

--------------------------------------------------------------------------------------------- page339.

Sammohaṃ āpajjati ayaṃ vuccatāvuso bhikkhu iccho viharati lābhāya uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya na ca lābhī na ca soci na ca paridevi accuto ca saddhammā. {174.6} Idha panāvuso bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya so uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya tassa uṭṭhahato ghaṭato vāyamato lābhāya lābho uppajjati so tena lābhena na majjati na pamajjati na pamādamāpajjati ayaṃ vuccatāvuso bhikkhu iccho viharati lābhāya uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya lābhī ca na ca madī na ca pamādī accuto ca saddhammā. {174.7} Idha panāvuso bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya so na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya tassa anuṭṭhahato aghaṭato avāyamato lābhāya lābho nuppajjati so tena alābhena na socati na kilamati na paridevati na urattāḷī kandati na sammohaṃ āpajjati ayaṃ vuccatāvuso bhikkhu iccho viharati lābhāya na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya na ca lābhī na ca soci na ca paridevi accuto ca saddhammā. {174.8} Idha panāvuso bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya so na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya tassa anuṭṭhahato aghaṭato avāyamato lābhāya lābho uppajjati so tena lābhena na majjati na pamajjati na pamādamāpajjati ayaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page340.

Vuccatāvuso bhikkhu iccho viharati lābhāya na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya lābhī ca na ca madī na ca pamādī accuto ca saddhammā. Ime kho āvuso aṭṭha puggalā santo saṃvijjamānā lokasminti. [175] 85 Tatra kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi .pe. Chahāvuso dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano alaṃ paresaṃ . Katamehi chahi . idhāvuso bhikkhu khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu sutānañca dhammānaṃ dhārakajātiko hoti dhatānañca dhammānaṃ atthūpaparikkhī 1- hoti atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno ca hoti kalyāṇavāco ca hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagaḷāya atthassa viññāpaniyā sandassako ca hoti samādapako samuttejako sampahaṃsako sabrahmacārīnaṃ. Imehi kho āvuso chahi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano alaṃ paresaṃ. [176] 86 Pañcahāvuso dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano alaṃ paresaṃ . katamehi pañcahi . idhāvuso bhikkhu na heva kho khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu sutānañca dhammānaṃ dhārakajātiko hoti dhatānañca dhammānaṃ atthūpaparikkhī hoti atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno ca hoti kalyāṇavāco ca hoti .pe. Sandassako ca hoti .pe. sabrahmacārīnaṃ . imehi kho āvuso pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano alaṃ paresaṃ. [177] 87 Catūhāvuso dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano no @Footnote: 1 Ma. atthūpaparikkhitā. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page341.

Paresaṃ . katamehi catūhi . idhāvuso bhikkhu khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu sutānañca dhammānaṃ dhārakajātiko hoti dhatānañca dhammānaṃ atthūpaparikkhī hoti atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno ca hoti no ca kalyāṇavāco hoti .pe. No ca sandassako hoti .pe. Sabrahmacārīnaṃ . imehi kho āvuso catūhi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano no paresaṃ. [178] 88 Catūhāvuso dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ paresaṃ no attano . katamehi catūhi . idhāvuso bhikkhu khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu sutānañca dhammānaṃ dhārakajātiko hoti no ca dhatānaṃ dhammānaṃ atthūpaparikkhī hoti no ca atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno hoti kalyāṇavāco ca hoti .pe. sandassako ca hoti .pe. sabrahmacārīnaṃ . imehi kho āvuso catūhi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ paresaṃ no attano. [179] 89 Tīhāvuso dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano no paresaṃ . katamehi tīhi . idhāvuso bhikkhu na heva kho khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu sutānañca dhammānaṃ dhārakajātiko hoti dhatānañca dhammānaṃ atthūpaparikkhī hoti atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno ca hoti no ca kalyāṇavāco hoti .pe. no ca sandassako hoti .pe. sabrahmacārīnaṃ . imehi kho āvuso tīhi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano no paresaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page342.

[180] 90 Tīhāvuso dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ paresaṃ no attano . katamehi tīhi. Idhāvuso bhikkhu na heva kho khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu sutānañca dhammānaṃ dhārakajātiko hoti no ca dhatānaṃ dhammānaṃ atthūpaparikkhī hoti no ca atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno hoti kalyāṇavāco ca hoti .pe. atthassa viññāpaniyā sandassako ca hoti .pe. sabrahmacārīnaṃ . imehi kho āvuso tīhi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ paresaṃ no attano. [181] 91 Dvīhāvuso dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano no paresaṃ . katamehi dvīhi. Idhāvuso bhikkhu na heva kho khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu sutānañca dhammānaṃ dhārakajātiko hoti dhatānañca dhammānaṃ atthūpaparikkhī hoti atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno ca hoti no ca kalyāṇavāco hoti .pe. no ca sandassako hoti .pe. sabrahmacārīnaṃ . imehi kho āvuso dvīhi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano no paresaṃ. [182] 92 Dvīhāvuso dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ paresaṃ no attano . katamehi dvīhi . idhāvuso bhikkhu na heva kho khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu no ca sutānaṃ dhammānaṃ dhārakajātiko hoti no ca dhatānaṃ dhammānaṃ atthūpaparikkhī hoti no ca atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno hoti kalyāṇavāco ca hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagaḷāya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page343.

Atthassa viññāpaniyā sandassako ca hoti samādapako samuttejako sampahaṃsako sabrahmacārīnaṃ . imehi kho āvuso dvīhi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ paresaṃ no attanoti. [183] 93 Aṭṭhime bhikkhave dhammā sekkhassa 1- bhikkhuno parihānāya saṃvattanti . katame aṭṭha . kammārāmatā bhassārāmatā niddārāmatā saṅgaṇikārāmatā indriyesu aguttadvāratā bhojane amattaññutā saṃsaggārāmatā papañcārāmatā . ime kho bhikkhave aṭṭha dhammā sekkhassa bhikkhuno parihānāya saṃvattanti. [184] 94 Aṭṭhime bhikkhave dhammā sekkhassa bhikkhuno aparihānāya saṃvattanti . katame aṭṭha. Nakammārāmatā nabhassārāmatā naniddārāmatā nasaṅgaṇikārāmatā indriyesu guttadvāratā bhojane mattaññutā asaṃsaggārāmatā nippapañcārāmatā . ime kho bhikkhave aṭṭha dhammā sekkhassa bhikkhuno aparihānāya saṃvattantīti. [185] 95 Aṭṭhimāni bhikkhave kusītavatthūni. Katamāni aṭṭha. Idha bhikkhave bhikkhunā kammaṃ kattabbaṃ hoti tassa evaṃ hoti kammaṃ kho me kattabbaṃ bhavissati kammaṃ kho pana me karontassa kāyo kilamissati handāhaṃ nipajjāmīti so nipajjati na viriyaṃ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya idaṃ bhikkhave paṭhamaṃ kusītavatthu. Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhunā kammaṃ kataṃ hoti tassa evaṃ hoti @Footnote: 1 Ma. sekhassa. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page344.

Ahaṃ kho kammaṃ akāsiṃ kammaṃ kho pana me karontassa kāyo kilanto handāhaṃ nipajjāmīti so nipajjati na viriyaṃ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya idaṃ bhikkhave dutiyaṃ kusītavatthu. {185.1} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhunā maggo gantabbo hoti tassa evaṃ hoti maggo kho me gantabbo bhavissati maggaṃ kho pana me gacchantassa kāyo kilamissati handāhaṃ nipajjāmīti so nipajjati na viriyaṃ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya idaṃ bhikkhave tatiyaṃ kusītavatthu. {185.2} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhunā maggo gato hoti tassa evaṃ hoti ahaṃ kho maggaṃ agamāsiṃ maggaṃ kho pana me gacchato kāyo kilanto handāhaṃ nipajjāmīti so nipajjati na viriyaṃ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya idaṃ bhikkhave catutthaṃ kusītavatthu. {185.3} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto na labhati lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ tassa evaṃ hoti ahaṃ kho gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto nālatthaṃ lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ tassa me kāyo kilanto akammañño handāhaṃ nipajjāmīti so nipajjati na viriyaṃ ārabhati .pe. Idaṃ bhikkhave pañcamaṃ kusītavatthu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page345.

{185.4} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto labhati lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ tassa evaṃ hoti ahaṃ kho gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto alatthaṃ lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ tassa me kāyo garuko akammañño māsācitaṃ maññe handāhaṃ nipajjāmīti so nipajjati na viriyaṃ ārabhati .pe. Idaṃ bhikkhave chaṭṭhaṃ kusītavatthu {185.5} puna caparaṃ bhikkhave bhikkhuno uppanno hoti appamattako ābādho tassa evaṃ hoti uppanno kho me ayaṃ appamattako ābādho atthi kappo nipajjituṃ handāhaṃ nipajjāmīti so nipajjati na viriyaṃ ārabhati .pe. Idaṃ bhikkhave sattamaṃ kusītavatthu. {185.6} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu gilānā vuṭṭhito hoti aciravuṭṭhito gelaññā tassa evaṃ hoti ahaṃ kho gilānā vuṭṭhito aciravuṭṭhito gelaññā tassa me kāyo dubbalo akammañño handāhaṃ nipajjāmīti so nipajjati na viriyaṃ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya idaṃ bhikkhave aṭṭhamaṃ kusītavatthu . imāni kho bhikkhave aṭṭha kusītavatthūnīti. [186] 96 Aṭṭhimāni bhikkhave ārabbhavatthūni. Katamāni aṭṭha. {186.1} Idha bhikkhave bhikkhunā kammaṃ kattabbaṃ hoti tassa evaṃ hoti kammaṃ kho me kattabbaṃ bhavissati kammaṃ kho pana me karontena 1- na sukaraṃ buddhānaṃ sāsanaṃ manasikātuṃ handāhaṃ paṭikacceva viriyaṃ ārabhāmi @Footnote: 1 Ma. kammaṃ kho mayā karontena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page346.

Appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāyāti so viriyaṃ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya idaṃ bhikkhave paṭhamaṃ ārabbhavatthu. {186.2} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhunā kammaṃ kataṃ hoti tassa evaṃ hoti ahaṃ kho kammaṃ akāsiṃ kammaṃ kho panāhaṃ karonto nāsakkhiṃ buddhānaṃ sāsanaṃ manasikātuṃ handāhaṃ viriyaṃ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāyāti so viriyaṃ ārabhati .pe. Idaṃ bhikkhave dutiyaṃ ārabbhavatthu. {186.3} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhunā maggo gantabbo hoti tassa evaṃ hoti maggo kho me gantabbo bhavissati maggaṃ kho pana me gacchantena na sukaraṃ buddhānaṃ sāsanaṃ manasikātuṃ handāhaṃ viriyaṃ ārabhāmi .pe. Idaṃ bhikkhave tatiyaṃ ārabbhavatthu. {186.4} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhunā maggo gato hoti tassa evaṃ hoti ahaṃ kho maggaṃ agamāsiṃ maggaṃ kho panāhaṃ gacchanto nāsakkhiṃ buddhānaṃ sāsanaṃ manasikātuṃ handāhaṃ viriyaṃ ārabhāmi .pe. idaṃ bhikkhave catutthaṃ ārabbhavatthu. {186.5} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto na labhati lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ tassa evaṃ hoti ahaṃ kho gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto nālatthaṃ lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ tassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page347.

Me kāyo lahuko kammañño handāhaṃ viriyaṃ ārabhāmi .pe. idaṃ bhikkhave pañcamaṃ ārabbhavatthu. {186.6} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto labhati lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ tassa evaṃ hoti ahaṃ kho gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto alatthaṃ lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ tassa me kāyo lahuko kammañño handāhaṃ viriyaṃ ārabhāmi .pe. idaṃ bhikkhave chaṭṭhaṃ ārabbhavatthu. {186.7} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhuno uppanno hoti appamattako ābādho tassa evaṃ hoti uppanno kho me ayaṃ appamattako ābādho ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ me ābādho pavaḍḍheyya handāhaṃ paṭikacceva viriyaṃ ārabhāmi .pe. Idaṃ bhikkhave sattamaṃ ārabbhavatthu. {186.8} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu gilānā vuṭṭhito hoti aciravuṭṭhito gelaññā tassa evaṃ hoti ahaṃ kho gilānā vuṭṭhito aciravuṭṭhito gelaññā ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ me ābādho paccudāvatteyya handāhaṃ paṭikacceva viriyaṃ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāyāti so viriyaṃ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya idaṃ bhikkhave aṭṭhamaṃ ārabbhavatthu . imāni kho bhikkhave aṭṭha ārabbhavatthūnīti. Yamakavaggo tatiyo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page348.

Tassuddānaṃ deva 1- paṭipadā apare acchā lacchā parihānaṃ kusītaṃ ārabbhavatthūnīti. --------------- Sativaggo catuttho [187] 97 Satisampajaññe bhikkhave asati satisampajaññavipannassa hatūpanisaṃ hoti hirottappaṃ hirottappe asati hirottappavipannassa hatūpaniso hoti indriyasaṃvaro indriyasaṃvare asati indriyasaṃvaravipannassa hatūpanisaṃ hoti sīlaṃ sīle asati sīlavipannassa hatūpaniso hoti sammāsamādhi sammāsamādhimhi asati sammāsamādhivipannassa hatūpanisaṃ hoti yathābhūtañāṇadassanaṃ yathābhūtañāṇadassane asati yathābhūtañāṇadassana- vipannassa hatūpaniso hoti nibbidāvirāgo nibbidāvirāge asati nibbidāvirāgavipannassa hatūpanisaṃ hoti vimuttiñāṇadassanaṃ seyyathāpi bhikkhave rukkho sākhāpalāsavipanno tassa papaṭikāpi na pāripūriṃ gacchati tacopi pheggupi sāropi na pāripūriṃ gacchati evameva kho bhikkhave satisampajaññe asati satisampajaññavipannassa hatūpanisaṃ hoti hirottappaṃ hirottappe asati hirottappavipannassa hatūpanisaṃ hoti .pe. Vimuttiñāṇadassanaṃ. {187.1} Satisampajaññe bhikkhave sati satisampajaññasampannassa upanisasampannaṃ hoti hirottappaṃ hirottappe sati hirottappasampannassa upanisasampanno hoti indriyasaṃvaro indriyasaṃvare sati indriyasaṃvarasampannassa @Footnote: 1 Ma. dve saddhā dve maraṇassatī dve sampadā athāpare @ icchā alaṃ parihānaṃ kusītārabbhavatthūnīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page349.

Upanisasampannaṃ hoti sīlaṃ sīle sati sīlasampannassa upanisasampanno hoti sammāsamādhi sammāsamādhimhi sati sammāsamādhisampannassa upanisasampannaṃ hoti yathābhūtañāṇadassanaṃ yathābhūtañāṇadassane sati yathābhūtañāṇadassanasampannassa upanisasampanno hoti nibbidāvirāgo nibbidāvirāge sati nibbidāvirāgasampannassa upanisasampannaṃ hoti *- vimuttiñāṇadassanaṃ seyyathāpi bhikkhave rukkho sākhāpalāsasampanno tassa papaṭikāpi pāripūriṃ gacchati tacopi pheggupi sāropi pāripūriṃ gacchati evameva kho bhikkhave satisampajaññe sati satisampajaññasampannassa upanisasampannaṃ hoti hirottappaṃ hirottappe sati hirottappasampannassa upanisasampannaṃ hoti .pe. Vimuttiñāṇadassananti. [188] 98 Athakho āyasmā puṇṇiyo yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā puṇṇiyo bhagavantaṃ etadavoca ko nu kho bhante hetu ko paccayo yena appekadā tathāgataṃ dhammadesanā paṭibhāti appekadā na paṭibhātīti . saddho [1]- puṇṇiya bhikkhu hoti no upasaṅkamitā 2- neva tāva 3- tathāgataṃ dhammadesanā paṭibhāti yato ca kho puṇṇiya bhikkhu saddho ca hoti upasaṅkamitā ca evaṃ tathāgataṃ dhammadesanā paṭibhāti saddho ca puṇṇiya bhikkhu hoti upasaṅkamitā ca no payirupāsitā .pe. payirupāsitā ca no paripucchitā @Footnote: 1 Ma. ca . 2 Ma. cupasaṅkamitā . 3 Ma. tāvasaddo natthi. @* mīkār—kṛ´์ khagœ hota peḌna hoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page350.

Paripucchitā ca no ohitasoto dhammaṃ suṇāti ohitasoto ca dhammaṃ suṇāti no sutvā dhāreti sutvā ca dhammaṃ dhāreti no dhatānañca dhammānaṃ atthaṃ upaparikkhati dhatānañca dhammānaṃ atthaṃ upaparikkhati no atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno hoti neva tāva tathāgataṃ dhammadesanā paṭibhāti yato ca kho puṇṇiya bhikkhu saddho ca hoti upasaṅkamitā ca payirupāsitā ca paripucchitā ca ohitasoto ca dhammaṃ suṇāti sutvā ca dhammaṃ dhāreti dhatānañca dhammānaṃ atthaṃ upaparikkhati atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipanno ca hoti evaṃ tathāgataṃ dhammadesanā paṭibhāti . Imehi kho puṇṇiya dhammehi samannāgato ekantapaṭibhāṇaṃ 1- tathāgataṃ dhammadesanā hotīti. [189] 99 Sace bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evaṃ puccheyyuṃ kiṃmūlakā āvuso sabbe dhammā kiṃsambhavā sabbe dhammā kiṃsamudayā sabbe dhammā kiṃsamosaraṇā sabbe dhammā kiṃpamukhā sabbe dhammā kiṃādhipateyyā sabbe dhammā kiṃuttarā sabbe dhammā kiṃsārā sabbe dhammāti evaṃ puṭṭhā tumhe bhikkhave tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ kinti byākareyyāthāti . Bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā bhagavaṃnettikā bhagavaṃpaṭisaraṇā sādhu bhante bhagavantaṃyeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantīti. {189.1} Tenahi bhikkhave [2]- suṇātha sādhukaṃ manasikarotha @Footnote: 1 Ma. samannāgatā ekantapaṭikānā . 2 Ma. desessāmi taṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page351.

Bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . Bhagavā etadavoca sace bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evaṃ puccheyyuṃ kiṃmūlakā āvuso sabbe dhammā kiṃsambhavā sabbe dhammā kiṃsamudayā sabbe dhammā kiṃsamosaraṇā sabbe dhammā kiṃpamukhā sabbe dhammā kiṃādhipateyyā sabbe dhammā kiṃuttarā sabbe dhammā kiṃsārā sabbe dhammāti evaṃ puṭṭhā tumhe bhikkhave tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ byākareyyātha chandamūlakā āvuso sabbe dhammā manasikārasambhavā sabbe dhammā phassasamudayā sabbe dhammā vedanāsamosaraṇā sabbe dhammā samādhippamukhā sabbe dhammā satādhipateyyā sabbe dhammā paññuttarā sabbe dhammā vimuttisārā sabbe dhammāti evaṃ puṭṭhā tumhe bhikkhave tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ byākareyyāthāti. [190] 100 Aṭṭhahi bhikkhave aṅgehi samannāgato mahācoro khippaṃ pariyāpajjati na ciraṭṭhitiko hoti . katamehi aṭṭhahi . appaharantassa paharati anavasesaṃ ādiyati itthiṃ harati kumāriṃ dūseti pabbajitaṃ vilumpati rājakosaṃ vilumpati accāsanne kammaṃ karoti na ca nidhānakusalo hoti. Imehi kho bhikkhave aṭṭhahaṅgehi samannāgato mahācoro khippaṃ pariyāpajjati na ciraṭṭhitiko hoti. [191] 101 Aṭṭhahi bhikkhave aṅgehi samannāgato mahācoro na khippaṃ pariyāpajjati ciraṭṭhitiko hoti . katamehi aṭṭhahi . na appaharantassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page352.

Paharati na anavasesaṃ ādiyati na itthiṃ harati na kumāriṃ dūseti na pabbajitaṃ vilumpati na rājakosaṃ vilumpati na accāsanne kammaṃ karoti nidhānakusalo ca hoti . imehi kho bhikkhave aṭṭhahaṅgehi samannāgato mahācoro na khippaṃ pariyāpajjati ciraṭṭhitiko hotīti. [192] 102 Samaṇoti bhikkhave tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassa brāhmaṇoti bhikkhave tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassa vedagūti bhikkhave tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassa bhisakkoti bhikkhave tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassa nimmaloti bhikkhave tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassa vimaloti bhikkhave tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassa ñāṇīti bhikkhave tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassa vimuttoti bhikkhave tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassāti. Yaṃ samaṇena kattabbaṃ brāhmaṇena vusīmatā yaṃ vedagunā pattabbaṃ bhisakkena anuttaraṃ yaṃ nimmalena pattabbaṃ vimalena vusīmatā 1- yaṃ ñāṇinā ca pattabbaṃ vimuttena anuttaraṃ sohaṃ vijitasaṅgāmo mutto mocemi bandhanā nāgomhi paramaddanto asekkho parinibbutoti. [193] 103 Ekaṃ samayaṃ bhagavā kosambīsu 2- cārikaṃ caramāno mahatā @Footnote: 1 Ma. sucīmatā . 2 Ma. Yu. kosalesu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page353.

Bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena icchānaṅgalaṃ nāma kosalānaṃ brāhmaṇagāmo tadavasari tatra sudaṃ bhagavā icchānaṅgale viharati icchānaṅgalavanasaṇḍe. {193.1} Assosuṃ kho icchānaṅgalakā brāhmaṇagahapatikā samaṇo khalu bho gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito icchānaṅgalaṃ anuppatto icchānaṅgale viharati icchānaṅgalavanasaṇḍe taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃkalyāṇo kittisaddo abbhuggato itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho .pe. sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotīti athakho icchānaṅgalakā brāhmaṇagahapatikā tassā rattiyā accayena pahūtaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ ādāya yena icchānaṅgalavanasaṇḍo tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bahidvārakoṭṭhake aṭṭhaṃsu uccāsaddā mahāsaddā. {193.2} Tena kho pana samayena āyasmā nāgito bhagavato upaṭṭhāko hoti . athakho bhagavā āyasmantaṃ nāgitaṃ āmantesi ke pana te nāgita uccāsaddā mahāsaddā kevaṭṭā maññe macchaṃ vilopentīti 1- . Ete bhante icchānaṅgalakā brāhmaṇagahapatikā pahūtaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ ādāya bahidvārakoṭṭhake ṭhitā bhagavantañceva uddissa bhikkhusaṅghañcāti . mā 2- tvaṃ nāgita yasena samāgama 3- mā ca mayā yaso yo kho nāgita na yimassa nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa sambodhasukhassa nikāmalābhī assa akicchalābhī akasiralābhī yassāhaṃ nekkhammasukhassa .pe. nikāmalābhī assaṃ 4- akicchalābhī akasiralābhī @Footnote: 1 Ma. macchavilopeti. 2 Ma. māhaṃ. 3 Ma. samāgamaṃ. 4 Ma. ayaṃ pāṭho natthi. @evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page354.

So taṃ miḷhasukhaṃ middhasukhaṃ lābhasakkārasilokasukhaṃ sādiyeyyāti . Adhivāsetu dāni bhante bhagavā adhivāsetu sugato adhivāsanakālodāni bhante bhagavato yena yenapi dāni bhante bhagavā gamissati tanninnā ca 1- bhavissanti brāhmaṇagahapatikā negamā ceva jānapadā ca seyyathāpi bhante thullaphusitake deve vassante yathāninnaṃ udakāni pavattanti evameva kho bhante yena yenapi dāni bhagavā gamissati tanninnā ca 1- bhavissanti brāhmaṇagahapatikā negamā ceva jānapadā ca taṃ kissa hetu tathā hi bhante bhagavato sīlapaññāṇanti mā 2- tvaṃ nāgita yasena samāgama 3- mā ca mayā yaso yo kho nāgita na yimassa nekkhammasukhassa .pe. nikāmalābhī assa .pe. yassāhaṃ nekkhammasukhassa .pe. sambodhasukhassa nikāmalābhī assaṃ .pe. so taṃ miḷhasukhaṃ middhasukhaṃ lābhasakkārasilokasukhaṃ sādiyeyya . devatāpi kho nāgita ekaccā nayimassa nekkhammasukhassa .pe. nikāmalābhiniyo assu akicchalābhiniyo akasiralābhiniyo yassāhaṃ nekkhammasukhassa .pe. Nikāmalābhī assaṃ akicchalābhī akasiralābhī tumhākampi kho nāgita saṃgamma samāgamma saṅgaṇikavihāraṃ anuyuttānaṃ viharataṃ evaṃ hoti naha nūname āyasmanto imassa nekkhammasukhassa .pe. nikāmalābhino assu akicchalābhino akasiralābhino yassāhaṃ nekkhammasukhassa .pe. Nikāmalābhī assaṃ akicchalābhī akasiralābhī tathā hi paname āyasmanto saṃgamma samāgamma saṅgaṇikavihāraṃ anuyuttā viharanti. @Footnote: 1 Ma. - va . 2 Ma. māhaṃ . 3 Ma. samāgamaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page355.

{193.3} Idhāhaṃ nāgita bhikkhū passāmi aññamaññaṃ aṅgulipaṭodakena 1- sañjagghante saṃkīḷante tassa mayhaṃ nāgita evaṃ hoti naha nūname āyasmanto imassa nekkhammasukhassa .pe. nikāmalābhino assu akicchalābhino akasiralābhino yassāhaṃ nekkhammasukhassa .pe. Nikāmalābhī assaṃ .pe. tathā hi paname āyasmanto aññamaññaṃ aṅgulipaṭodakena 1- sañjagghanti saṃkīḷanti. {193.4} Idha panāhaṃ nāgita bhikkhū passāmi yāvadatthaṃ udarāvadehakaṃ bhuñjitvā seyyasukhaṃ passasukhaṃ middhasukhaṃ anuyutte viharante tassa mayhaṃ nāgita evaṃ hoti naha nūname āyasmanto imassa nekkhammasukhassa .pe. Nikāmalābhino assu akicchalābhino akasiralābhino yassāhaṃ nekkhammasukhassa .pe. nikāmalābhī assaṃ .pe. tathā hi paname āyasmanto yāvadatthaṃ udarāvadehakaṃ bhuñjitvā seyyasukhaṃ passasukhaṃ middhasukhaṃ anuyuttā viharanti. {193.5} Idhāhaṃ nāgita bhikkhuṃ passāmi gāmantavihāre 2- samāhitaṃ nisinnaṃ tassa mayhaṃ nāgita evaṃ hoti idāni imaṃ āyasmantaṃ ārāmiko vā upaṭṭhahissati samaṇuddeso vā taṃ tamhā samādhimhā gamissatīti tenāhaṃ nāgita tassa bhikkhuno na attamano homi gāmantavihārena. {193.6} Idha panāhaṃ nāgita bhikkhuṃ passāmi araññe capalāyamānaṃ nisinnaṃ tassa mayhaṃ nāgita evaṃ hoti idāni ayamāyasmā imaṃ niddākilamathaṃ paṭivinodetvā araññasaññaṃyeva manasikarissati @Footnote: 1 Sī. Yu. aṅgulipaṭodakehi . 2 Ma. gāmantaravihāriṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page356.

Ettakanti tenāhaṃ nāgita tassa bhikkhuno attamano homi araññavihārena. {193.7} Idha panāhaṃ nāgita bhikkhuṃ passāmi āraññakaṃ araññe asamāhitaṃ nisinnaṃ tassa mayhaṃ nāgita evaṃ hoti idāni ayamāyasmā asamāhitaṃ vā cittaṃ samādahissati samāhitaṃ vā cittaṃ anurakkhissatīti tenāhaṃ nāgita tassa bhikkhuno attamano homi araññavihārena. {193.8} Idha panāhaṃ nāgita bhikkhuṃ passāmi āraññakaṃ araññe samāhitaṃ nisinnaṃ tassa mayhaṃ nāgita evaṃ hoti idāni ayamāyasmā avimuttaṃ vā cittaṃ vimuñcissati vimuttaṃ vā cittaṃ anurakkhissatīti tenāhaṃ nāgita tassa bhikkhuno attamano homi araññavihārena. {193.9} Idha panāhaṃ nāgita bhikkhuṃ passāmi gāmantavihāriṃ lābhiṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ . so taṃ lābhasakkārasilokaṃ nikkāmayamāno riñcati paṭisallānaṃ riñcati araññavanapatthāni pantāni senāsanāni gāmanigamarājadhāniṃ osaritvā vāsaṃ kappeti . tenāhaṃ nāgita tassa bhikkhuno na attamano homi gāmantavihārena. {193.10} Idha panāhaṃ nāgita bhikkhuṃ passāmi āraññakaṃ lābhiṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ . so taṃ lābhasakkārasilokaṃ paṭipaṇāmetvā na riñcati paṭisallānaṃ na riñcati araññavanapatthāni pantāni senāsanāni . tenāhaṃ nāgita tassa bhikkhuno attamano homi araññavihārena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page357.

{193.11} Yasmāhaṃ nāgita samaye addhānamaggapaṭipanno na kiñci passāmi purato vā pacchato vā phāsu me nāgita tasmiṃ samaye hoti antamaso uccārapassāvakammassāti. [194] 104 Aṭṭhahi bhikkhave aṅgehi samannāgatassa upāsakassa ākaṅkhamāno saṅgho pattaṃ nikkujjeyya . katamehi aṭṭhahi . bhikkhūnaṃ alābhāya parisakkati bhikkhūnaṃ anatthāya parisakkati bhikkhūnaṃ anāvāsāya parisakkati bhikkhū akkosati paribhāsati bhikkhū bhikkhūhi vibhedeti 1- buddhassa avaṇṇaṃ bhāsati dhammassa avaṇṇaṃ bhāsati saṅghassa avaṇṇaṃ bhāsati . Imehi kho bhikkhave aṭṭhahaṅgehi samannāgatassa upāsakassa ākaṅkhamāno saṅgho pattaṃ nikkujjeyya. [195] 105 Aṭṭhahi bhikkhave aṅgehi samannāgatassa upāsakassa ākaṅkhamāno saṅgho pattaṃ ukkujjeyya . katamehi aṭṭhahi. Na bhikkhūnaṃ alābhāya parisakkati na bhikkhūnaṃ anatthāya parisakkati na bhikkhūnaṃ anāvāsāya 2- parisakkati na bhikkhū akkosati paribhāsati na bhikkhū bhikkhūhi vibhedeti 3- buddhassa vaṇṇaṃ bhāsati dhammassa vaṇṇaṃ bhāsati saṅghassa vaṇṇaṃ bhāsati . imehi kho bhikkhave aṭṭhahaṅgehi samannāgatassa upāsakassa ākaṅkhamāno saṅgho pattaṃ ukkujjeyyāti. [196] 106 Aṭṭhahi bhikkhave dhammehi samannāgatassa bhikkhuno ākaṅkhamānā upāsakā appasādaṃ pavedeyyuṃ . katamehi aṭṭhahi . Gihīnaṃ alābhāya parisakkati gihīnaṃ anatthāya parisakkati gihī akkosati paribhāsati gihī gihīhi vibhedeti buddhassa avaṇṇaṃ bhāsati dhammassa avaṇṇaṃ bhāsati saṅghassa avaṇṇaṃ bhāsati agocare ca naṃ 4- passanti. @Footnote: 1-3 Ma. bhedeti. evamuparipi . 2 Ma. avāsāya . 4 Po. tato ca devā naṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page358.

Imehi kho bhikkhave aṭṭhahi dhammehi samannāgatassa bhikkhuno ākaṅkhamānā upāsakā appasādaṃ pavedeyyuṃ. [197] 107 Aṭṭhahi bhikkhave dhammehi samannāgatassa bhikkhuno ākaṅkhamānā upāsakā pasādaṃ pavedeyyuṃ . katamehi aṭṭhahi. Na gihīnaṃ alābhāya parisakkati na gihīnaṃ anatthāya parisakkati na gihī akkosati paribhāsati na gihī gihīhi vibhedeti buddhassa vaṇṇaṃ bhāsati dhammassa vaṇṇaṃ bhāsati saṅghassa vaṇṇaṃ bhāsati gocare ca naṃ 1- passanti . imehi kho bhikkhave aṭṭhahi dhammehi samannāgatassa bhikkhuno ākaṅkhamānā upāsakā pasādaṃ pavedeyyunti. [198] 108 Aṭṭhahi bhikkhave dhammehi samannāgatassa bhikkhuno ākaṅkhamāno saṅgho paṭisāraṇīyakammaṃ kareyya . katamehi aṭṭhahi . Gihīnaṃ alābhāya parisakkati gihīnaṃ anatthāya parisakkati gihī akkosati paribhāsati gihī gihīhi vibhedeti buddhassa avaṇṇaṃ bhāsati dhammassa avaṇṇaṃ bhāsati saṅghassa avaṇṇaṃ bhāsati dhammikañca gihipaṭissavaṃ na saccāpeti . imehi kho bhikkhave aṭṭhahi dhammehi samannāgatassa bhikkhuno ākaṅkhamāno saṅgho paṭisāraṇīyakammaṃ kareyya. [199] 109 Aṭṭhahi bhikkhave dhammehi samannāgatassa bhikkhuno ākaṅkhamāno saṅgho paṭisāraṇīyakammaṃ paṭippassambheyya . katamehi aṭṭhahi . na gihīnaṃ alābhāya parisakkati na gihīnaṃ anatthāya parisakkati na gihī akkosati paribhāsati na gihī gihīhi vibhedeti buddhassa vaṇṇaṃ bhāsati dhammassa vaṇṇaṃ bhāsati saṅghassa vaṇṇaṃ bhāsati dhammikañca gihipaṭissavaṃ @Footnote: 1 Po. tato ca devā naṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page359.

Saccāpeti . imehi kho bhikkhave aṭṭhahi dhammehi samannāgatassa bhikkhuno ākaṅkhamāno saṅgho paṭisāraṇīyakammaṃ paṭippassambheyyāti. [200] 110 Tassapāpiyyasikākammakatena 1- bhikkhave bhikkhunā aṭṭhasu dhammesu sammāvattitabbaṃ na upasampādetabbaṃ na nissayo dātabbo na sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo na bhikkhunovādakasammati sāditabbā sammatenapi bhikkhuniyo na ovaditabbā na kāci saṅghasammati sāditabbā na kismiñci paccekaṭṭhāne niyametabbā 2- na ca tena mūlena vuṭṭhāpetabbaṃ . tassapāpiyyasikākammakatena bhikkhave bhikkhunā imesu aṭṭhasu dhammesu sammāvattitabbanti. Sativaggo samatto. Tassuddānaṃ sati puṇṇiyamūlena corasamaṇena pañcamaṃ yaso pattāpasādena paṭisāraṇīyañca vattatīti 3-. ----------- Sāmaññavaggo bojjhā sirimā padumā sudhammā 4- maṇujā uttarā muttā khemā rucī 5- cundī bimbī sumanā mallikā tissamātā 6- soṇamātā 7- kāṇamātā uttaramātā 8- visākhā migāramātā khujjuttarā upāsikā sāmāvatī 9- upāsikā suppavāsā koḷiyadhītā suppiyā upāsikā nakulamātā gahapatānīti. Sāmaññavaggo pañcamo ------------- @Footnote: 1 Ma. tassapāpiyasikakammakatena. evamuparipi . 2 Ma. ṭhapetabbo . 3 Ma. vattananti. @4 Ma. sutanā. Yu. sudhanā . 5 Yu. rūpī . 6 Yu. tissāya mātā . 7 Yu. soṇāya @mātā. 8 Ma. uttarā nandamātā. Yu. uttarā . 9 Yu. sāmavatī.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page360.

[201] 111 Rāgassa bhikkhave abhiññāya aṭṭha dhammā bhāvetabbā. Katame aṭṭha . sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi . Rāgassa bhikkhave abhiññāya ime aṭṭha dhammā bhāvetabbā. [202] 112 Rāgassa bhikkhave abhiññāya aṭṭha dhammā bhāvetabbā. Katame aṭṭha . ajjhattaṃ rūpasaññī bahiddhā rūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti ajjhattaṃ rūpasaññī bahiddhā rūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti ajjhattaṃ arūpasaññī vā bahiddhā rūpāni passati nīlāni nīlavaṇṇāni nīlanidassanāni nīlanibhāsāni .pe. pītāni pītavaṇṇāni pītanidassanāni pītanibhāsāni .pe. lohitakāni lohitakavaṇṇāni lohitakanidassanāni lohitakanibhāsāni .pe. odātāni odātavaṇṇāni odātanidassanāni odātanibhāsāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti . rāgassa bhikkhave abhiññāya ime aṭṭha dhammā bhāvetabbā. [203] 113 Rāgassa bhikkhave abhiññāya aṭṭha dhammā bhāvetabbā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page361.

Katame aṭṭha . rūpī rūpāni passati ajjhattaṃ arūpasaññī bahiddhā rūpāni passati subhanteva adhimutto hoti sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānā saññāyatanaṃ upasampajja viharati sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati . rāgassa bhikkhave abhiññāya ime aṭṭha dhammā bhāvetabbā. [204] 114 Rāgassa bhikkhave pariññāya parikkhayāya pahānāya khayāya vayāya virāgāya nirodhāya cāgāya paṭinissaggāya ime aṭṭha dhammā bhāvetabbāti . dosassa mohassa kodhassa upanāhassa makkhassa palāsassa issāya macchariyassa māyāya sātheyyassa thambhassa sārambhassa mānassa atimānassa madassa pamādassa abhiññāya pariññāya parikkhayāya pahānāya khayāya vayāya virāgāya nirodhāya cāgāya paṭinissaggāya ime aṭṭha dhammā bhāvetabbāti. [1]- Aṭṭhakanipāto samatto ------------- @Footnote: 1 Ma. rāgapeyyālaṃ niṭṭhitaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page362.

@Footnote: ****************************** @ * hanṛ´ā 362 nīṛ´์ m‡mīkhṛ´amūla * @ ******************************

--------------------------------------------------------------------------------------------- page363.

Suttantapiṭake aṅguttaranikāyassa navakanipāto -------- namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa. Paṇṇāsako sambodhavaggo paṭhamo [205] 1 Evamme sutaṃ . ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti . bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca sace bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evaṃ puccheyyuṃ sambodhapakkhikānaṃ 1- āvuso dhammānaṃ kā upanisā bhāvanāyāti evaṃ puṭṭhā tumhe bhikkhave tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ kinti byākareyyāthāti . bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantīti. {205.1} Tenahi bhikkhave suṇātha sādhukaṃ manasi karotha bhāsissāmīti. Evambhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca sace bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evaṃ puccheyyuṃ sambodhapakkhikānaṃ āvuso dhammānaṃ kā upanisā bhāvanāyāti evaṃ puṭṭhā tumhe bhikkhave tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ @Footnote: 1 Ma. sambodhipakkhikānaṃ. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page364.

Byākareyyātha idhāvuso bhikkhu kalyāṇamitto hoti kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko sambodhapakkhikānaṃ āvuso dhammānaṃ ayaṃ paṭhamā upanisā bhāvanāya. {205.2} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu sambodhapakkhikānaṃ āvuso dhammānaṃ ayaṃ dutiyā upanisā bhāvanāya. {205.3} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu yāyaṃ kathā abhisallekhikā cetovivaraṇasappāyā seyyathīdaṃ appicchakathā santuṭṭhikathā pavivekathā asaṃsaggakathā viriyārambhakathā sīlakathā samādhikathā paññākathā vimuttikathā vimuttiñāṇadassanakathā evarūpiyā kathāya nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī sambodhapakkhikānaṃ āvuso dhammānaṃ ayaṃ tatiyā upanisā bhāvanāya. {205.4} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu āraddhaviriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu sambodhapakkhikānaṃ āvuso dhammānaṃ ayaṃ catutthā upanisā bhāvanāya. {205.5} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā sambodhapakkhikānaṃ āvuso dhammānaṃ ayaṃ pañcamī upanisā bhāvanāya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page365.

{205.6} Kalyāṇamittassetaṃ bhikkhave bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ kalyāṇasahāyassa kalyāṇasampavaṅkassa sīlavā bhavissati pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharissati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhissati sikkhāpadesu kalyāṇamittassetaṃ bhikkhave bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ kalyāṇasahāyassa kalyāṇasampavaṅkassa yāyaṃ kathā abhisallekhikā cetovivaraṇasappāyā seyyathīdaṃ appicchakathā santuṭṭhikathā pavivekakathā asaṃsaggakathā viriyārambhakathā sīlakathā samādhikathā paññākathā vimuttikathā vimuttiñāṇadassanakathā evarūpiyā kathāya nikāmalābhī bhavissati akicchalābhī akasiralābhī kalyāṇamittassetaṃ bhikkhave bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ kalyāṇasahāyassa kalyāṇasampavaṅkassa āraddhaviriyo viharissati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu kalyāṇamittassetaṃ bhikkhave bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ kalyāṇasahāyassa kalyāṇasampavaṅkassa paññavā bhavissati udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā tena ca pana bhikkhave bhikkhunā imesu pañcasu dhammesu patiṭṭhāya cattāro dhammā uttariṃ 1- bhāvetabbā asubhā bhāvetabbā rāgassa pahānāya mettā bhāvetabbā byāpādassa pahānāya ānāpānassati 2- bhāvetabbā vitakkūpacchedāya aniccasaññā bhāvetabbā asmimānasamugghātāya aniccasaññino bhikkhave bhikkhuno 3- anattasaññā saṇṭhāti anattasaññī asmimānasamugghātaṃ pāpuṇāti diṭṭheva dhamme @Footnote: 1 Ma. sabbattha uttari . 2 Sī. Yu. ānāpānasati. evamuparipi. @3 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page366.

Nibbānanti. [206] 2 Athakho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ .pe. ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca nissayasampanno nissayasampannoti bhante vuccati kittāvatā nu kho bhante bhikkhu nissayasampanno hotīti . Saddhañce bhikkhu 1- nissāya akusalaṃ pajahati kusalaṃ bhāveti pahīnamevassa taṃ akusalaṃ hoti hiriñce bhikkhu nissāya ottappañce bhikkhu nissāya viriyañce bhikkhu nissāya paññañce bhikkhu nissāya akusalaṃ pajahati kusalaṃ bhāveti pahīnamevassa taṃ akusalaṃ hoti tañhissa bhikkhuno akusalaṃ pahīnaṃ hoti suppahīnaṃ yassa ariyāya paññāya disvā pahīnaṃ tena ca pana bhikkhave bhikkhunā imesu pañcasu dhammesu patiṭṭhāya cattāro upanissayā viharitabbā katame cattāro idha bhikkhave bhikkhu saṅkhāyekaṃ paṭisevati saṅkhāyekaṃ adhivāseti saṅkhāyekaṃ parivajjeti saṅkhāyekaṃ vinodeti evaṃ kho bhikkhave bhikkhu nissayasampanno hotīti. [207] 3 Ekaṃ samayaṃ bhagavā cālikāyaṃ viharati cālikapabbate. Tena kho pana samayena āyasmā meghiyo bhagavato upaṭṭhāko hoti athakho āyasmā meghiyo yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi ekamantaṃ ṭhito kho āyasmā meghiyo bhagavantaṃ etadavoca icchāmahaṃ bhante jantugāmaṃ @Footnote: 1 Ma. bhikkhu bhikkhu. evamīdisesu ṭhānesupi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page367.

Piṇḍāya pavisitunti. Yassadāni tvaṃ meghiya kālaṃ maññasīti. {207.1} Athakho āyasmā meghiyo pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya jantugāmaṃ piṇḍāya pāvisi jantugāme piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena kimikāḷāya nadiyā tīraṃ tenupasaṅkami addasā kho āyasmā meghiyo kimikāḷāya nadiyā tīre jaṅghavihāraṃ 1- anucaṅkamamāno anuvicaramāno ambavanaṃ pāsādikaṃ ramaṇīyaṃ disvānassa etadahosi pāsādikaṃ vatidaṃ ambavanaṃ ramaṇīyaṃ alaṃ vatidaṃ kulaputtassa padhānatthikassa padhānāya sace maṃ bhagavā anujāneyya āgaccheyyāhaṃ imaṃ ambavanaṃ padhānāyāti athakho āyasmā meghiyo yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā meghiyo bhagavantaṃ etadavoca idhāhaṃ bhante pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya jantugāmaṃ piṇḍāya pāvisiṃ jantugāme piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena kimikāḷāya nadiyā tīraṃ tenupasaṅkamiṃ addasaṃ kho ahaṃ bhante kimikāḷāya nadiyā tīre jaṅghavihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno ambavanaṃ pāsādikaṃ ramaṇīyaṃ disvāna me etadahosi pāsādikaṃ vatidaṃ ambavanaṃ ramaṇīyaṃ alaṃ vatidaṃ kulaputtassa padhānatthikassa padhānāya sace maṃ bhagavā anujāneyya āgaccheyyāhaṃ imaṃ ambavanaṃ padhānāyāti sace maṃ bhagavā anujāneyya gaccheyyāhaṃ taṃ ambavanaṃ padhānāyāti . Evaṃ 2- vutte bhagavā āyasmantaṃ meghiyaṃ etadavoca 2- āgamehi tāva @Footnote: 1 Ma. jaṅghāvihāraṃ. evamuparipi . 2-2 Ma. ime pāṭhā natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page368.

Meghiya ekakamhi 1- tāva yāva aññopi koci bhikkhu dissatūti 2-. {207.2} Dutiyampi kho āyasmā meghiyo bhagavantaṃ etadavoca bhagavato bhante natthi kiñci uttarikaraṇīyaṃ natthi katassa paṭicayo mayhaṃ kho pana bhante atthi uttarikaraṇīyaṃ atthi katassa paṭicayo sace maṃ bhagavā anujāneyya gaccheyyāhaṃ taṃ ambavanaṃ padhānāyāti. Āgamehi tāva meghiya ekakamhi tāva yāva aññopi koci bhikkhu dissatūti. {207.3} Tatiyampi kho āyasmā meghiyo bhagavantaṃ etadavoca bhagavato bhante natthi kiñci uttarikaraṇīyaṃ natthi katassa paṭicayo mayhaṃ kho pana bhante atthi uttarikaraṇīyaṃ atthi katassa paṭicayo sace maṃ bhagavā anujāneyya gaccheyyāhaṃ taṃ ambavanaṃ padhānāyāti. Padhānanti kho meghiya vadamānaṃ kinti vadeyyāma yassadāni tvaṃ meghiya kālaṃ maññasīti. {207.4} Athakho āyasmā meghiyo uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena taṃ ambavanaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā taṃ ambavanaṃ ajjhogāhetvā aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisīdi . Athakho āyasmato meghiyassa tasmiṃ ambavane viharantassa yebhuyyena tayo pāpakā akusalā vitakkā samudācaranti seyyathīdaṃ kāmavitakko byāpādavitakko vihiṃsāvitakko . athakho āyasmato meghiyassa etadahosi acchariyaṃ vata bho abbhutaṃ vata bho saddhāya ca vatamhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā atha ca panimehi tīhi pāpakehi akusalehi vitakkehi anvāsattā kāmavitakkena byāpādavitakkena vihiṃsāvitakkenāti. @Footnote: 1 Sī. Yu. ekakamhā . 2 Ma. āgacchatīti. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page369.

{207.5} Athakho āyasmā meghiyo yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā meghiyo bhagavantaṃ etadavoca idha mayhaṃ bhante tasmiṃ ambavane viharantassa yebhuyyena tayo pāpakā akusalā vitakkā samudācaranti seyyathīdaṃ kāmavitakko byāpādavitakko vihiṃsāvitakko tassa mayhaṃ bhante etadahosi acchariyaṃ vata bho abbhutaṃ vata bho saddhāya vatamhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā atha ca panimehi tīhi pāpakehi akusalehi vitakkehi anvāsattā kāmavitakkena byāpādavitakkena vihiṃsāvitakkenāti . aparipakkāya meghiya cetovimuttiyā pañca dhammā paripākāya saṃvattanti katame pañca {207.6} idha meghiya bhikkhu kalyāṇamitto hoti kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko aparipakkāya meghiya cetovimuttiyā ayaṃ paṭhamo dhammo paripākāya saṃvattati. {207.7} Puna caparaṃ meghiya bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu aparipakkāya meghiya cetovimuttiyā ayaṃ dutiyo dhammo paripākāya saṃvattati. {207.8} Puna caparaṃ meghiya bhikkhu yāyaṃ kathā abhisallekhikā cetovivaraṇasappāyā seyyathīdaṃ appicchakathā santuṭṭhikathā pavivekakathā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page370.

Asaṃsaggakathā viriyārambhakathā sīlakathā samādhikathā paññākathā vimuttikathā vimuttiṇāṇadassanakathā evarūpiyā kathāya nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī aparipakkāya meghiya cetovimuttiyā ayaṃ tatiyo dhammo paripākāya saṃvattati. {207.9} Puna caparaṃ meghiya bhikkhu āraddhaviriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu aparipakkāya meghiya cetovimuttiyā ayaṃ catuttho dhammo paripākāya saṃvattati. {207.10} Puna caparaṃ meghiya bhikkhu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā aparipakkāya meghiya cetovimuttiyā ayaṃ pañcamo dhammo paripākāya saṃvattati. {207.11} Kalyāṇamittassetaṃ meghiya bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ kalyāṇasahāyassa kalyāṇasampavaṅkassa sīlavā bhavissati .pe. Samādāya sikkhissati sikkhāpadesu kalyāṇamittassetaṃ meghiya bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ kalyāṇasahāyassa kalyāṇasampavaṅkassa yāyaṃ kathā abhisallekhikā cetovivaraṇasappāyā seyyathīdaṃ appicchakathā .pe. vimuttiñāṇadassanakathā evarūpiyā kathāya nikāmalābhī bhavissati akicchalābhī akasiralābhī kalyāṇamittassetaṃ meghiya bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ kalyāṇasahāyassa kalyāṇasampavaṅkassa āraddhaviriyo viharissati .pe. anikkhittadhuro kusalesu dhammesu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page371.

Kalyāṇamittassetaṃ meghiya bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ kalyāṇasahāyassa kalyāṇasampavaṅkassa paññavā bhavissati .pe. sammādukkhayagāminiyā tena ca pana meghiya bhikkhunā imesu pañcasu dhammesu patiṭṭhāya cattāro dhammā uttariṃ bhāvetabbā asubhā bhāvetabbā rāgassa pahānāya mettā bhāvetabbā byāpādassa pahānāya ānāpānassati bhāvetabbā vitakkūpacchedāya aniccasaññā bhāvetabbā asmimānasamugghātāya aniccasaññino meghiya anattasaññā saṇṭhāti anattasaññī assamimānasamugghātaṃ pāpuṇāti diṭṭheva dhamme nibbānanti. [208] 4 Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tena kho pana samayena āyasmā nandako upaṭṭhānasālāyaṃ bhikkhū dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṃseti. {208.1} Athakho bhagavā sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenupaṭṭhānasālā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bahidvārakoṭṭhake aṭṭhāsi kathāpariyosānaṃ āgamayamāno athakho bhagavā kathāpariyosānaṃ viditvā ukkāsetvā aggaḷaṃ ākoṭesi . Vivariṃsu kho te bhikkhū bhagavato dvāraṃ. Athakho bhagavā upaṭṭhānasālaṃ pavisitvā paññatte āsane nisīdi nisajja kho bhagavā āyasmantaṃ nandakaṃ etadavoca dīgho kho tyāyaṃ nandaka dhammapariyāyo bhikkhūnaṃ paṭibhāsi api me piṭṭhi āgilāyati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page372.

Bahidvārakoṭṭhake ṭhitassa kathāpariyosānaṃ āgamayamānassāti. {208.2} Evaṃ vutte āyasmā nandako sārajjāyamānarūpo ottappamāno 1- bhagavantaṃ etadavoca na kho pana mayaṃ bhante jānāma bhagavā bahidvārakoṭṭhake ṭhitoti sace hi mayaṃ bhante jāneyyāma bhagavā bahidvārakoṭṭhake ṭhitoti ettakaṃpi no nappaṭibhāseyyāti. {208.3} Athakho bhagavā āyasmantaṃ nandakaṃ sārajjāyamānarūpaṃ viditvā āyasmantaṃ nandakaṃ etadavoca sādhu sādhu nandaka etaṃ kho nandaka tumhākaṃ paṭirūpaṃ kulaputtānaṃ saddhāya agārasmā anagāriyaṃ pabbajitānaṃ yaṃ tumhe dhammiyā kathāya sannisīdeyyātha sannipatitānaṃ vo nandaka dvayaṃ karaṇīyaṃ dhammī vā kathā ariyo vā tuṇhībhāvo saddho ca nandaka bhikkhu hoti no ca sīlavā evaṃ so tenaṅgena aparipūro hoti tena taṃ aṅgaṃ paripūretabbaṃ kinnāhaṃ saddho ca assaṃ sīlavā cāti yato ca kho nandaka bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca evaṃ so tenaṅgena paripūro hoti saddho ca nandaka bhikkhu hoti sīlavā ca no ca lābhī ajjhattaṃ cetosamādhissa evaṃ so tenaṅgena aparipūro hoti tena taṃ aṅgaṃ paripūretabbaṃ kinnāhaṃ saddho ca assaṃ sīlavā ca lābhī ca ajjhattaṃ cetosamādhissāti yato ca kho nandaka bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca lābhī ca ajjhattaṃ cetosamādhissa evaṃ so tenaṅgena paripūro hoti saddho ca nandaka bhikkhu hoti sīlavā ca lābhī ca ajjhattaṃ cetosamādhissa na lābhī adhipaññādhammavipassanāya evaṃ so @Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page373.

Tenaṅgena aparipūro hoti seyyathāpi nandaka dvipādako catuppādako assa tassa eko pādo omako lāmako evaṃ so tenaṅgena aparipūro assa evameva kho nandaka bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca lābhī ca ajjhattaṃ cetosamādhissa na lābhī adhipaññādhammavipassanāya evaṃ so tenaṅgena aparipūro hoti tena taṃ aṅgaṃ paripūretabbaṃ kinnāhaṃ saddho ca assaṃ sīlavā ca lābhī ca ajjhattaṃ cetosamādhissa lābhī ca adhipaññādhammavipassanāyāti yato ca kho nandaka bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca lābhī ca ajjhattaṃ cetosamādhissa lābhī ca adhipaññādhammavipassanāya evaṃ so tenaṅgena paripūro hotīti idamavoca bhagavā idaṃ vatvāna sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi. {208.4} Athakho āyasmā nandako acirapakkantassa bhagavato bhikkhū āmantesi idānāvuso bhagavā catūhi padehi kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsetvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho saddho nandaka bhikkhu hoti no sīlavā evaṃ so tenaṅgena aparipūro hoti tena taṃ aṅgaṃ paripūretabbaṃ kinnāhaṃ saddho ca assaṃ sīlavā cāti yato ca kho nandaka bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca evaṃ so tenaṅgena paripūro hoti saddho ca nandaka bhikkhu hoti sīlavā ca no ca lābhī ajjhattaṃ cetosamādhissa .pe. lābhī ca ajjhattaṃ cetosamādhissa na lābhī adhipaññādhammavipassanāya evaṃ so tenaṅgena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page374.

Aparipūro hoti seyyathāpi nandaka dvipādako catuppādako assa tassa eko pādo omako lāmako evaṃ so tenaṅgena aparipūro assa evameva kho nandaka bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca lābhī ca ajjhattaṃ cetosamādhissa na lābhī adhipaññādhammavipassanāya evaṃ so tenaṅgena aparipūro hoti tena taṃ aṅgaṃ paripūretabbaṃ kinnāhaṃ saddho ca assaṃ sīlavā ca lābhī ca ajjhattaṃ cetosamādhissa lābhī ca adhipaññādhammavipassanāyāti yato ca kho nandaka bhikkhu saddho ca hoti sīlavā ca lābhī ca ajjhattaṃ cetosamādhissa lābhī ca adhipaññādhammavipassanāya evaṃ so tenaṅgena paripūro hotīti. {208.5} Pañcime āvuso ānisaṃsā kālena dhammassavane kālena dhammasākacchāya . katame pañca idhāvuso bhikkhu bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti yathā yathāvuso bhikkhu bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti tathā tathā tassa tassa satthu piyo hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo ayaṃ āvuso paṭhamo ānisaṃso kālena dhammassavane kālena dhammasākacchāya. {208.6} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page375.

Parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti yathā yathāvuso bhikkhu bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ .pe. brahmacariyaṃ pakāseti tathā tathā so tasmiṃ dhamme atthapaṭisaṃvedī ca hoti dhammapaṭisaṃvedī ca ayaṃ āvuso dutiyo ānisaṃso kālena dhammassavane kālena dhammasākacchāya. {208.7} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti yathā yathāvuso bhikkhu bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ .pe. brahmacariyaṃ pakāseti tathā tathā so tasmiṃ dhamme gambhīraṃ atthapadaṃ paññāya paṭivijjha passati ayaṃ āvuso tatiyo ānisaṃso kālena dhammassavane kālena dhammasākacchāya. {208.8} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ .pe. brahmacariyaṃ pakāseti tathā tathā naṃ sabrahmacārī uttariṃ sambhāventi addhā ayamāyasmā patto vā gacchati 1- vāti ayaṃ āvuso catuttho ānisaṃso kālena dhammassavane kālena dhammasākacchāya. {208.9} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti yathā yathāvuso bhikkhu bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ @Footnote: 1 Ma. pajjati vā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page376.

Sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti tattha ye te bhikkhū sekkhā appattamānasā anuttaraṃ yogakkhemaṃ patthayamānā viharanti te taṃ dhammaṃ sutvā viriyaṃ ārabhanti appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya ye pana tattha bhikkhū arahanto khīṇāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaññojanā sammadaññāvimuttā te taṃ dhammaṃ sutvā diṭṭhadhammasukhavihāraṃyeva anuyuttā viharanti ayaṃ āvuso pañcamo ānisaṃso kālena dhammassavane kālena dhammasākacchāya. Ime kho āvuso pañca ānisaṃsā kālena dhammassavane kālena dhammasākacchāyāti. [209] 5 Cattārīmāni bhikkhave balāni . katamāni cattāri paññābalaṃ viriyabalaṃ anavajjabalaṃ saṅgahabalaṃ 1-. {209.1} Katamañca bhikkhave paññābalaṃ ye dhammā kusalā kusalasaṅkhātā ye dhammā akusalā akusalasaṅkhātā ye dhammā sāvajjā sāvajjasaṅkhātā ye dhammā anavajjā anavajjasaṅkhātā ye dhammā kaṇhā kaṇhasaṅkhātā ye dhammā sukkā sukkasaṅkhātā ye dhammā asevitabbā asevitabbasaṅkhātā ye dhammā sevitabbā sevitabbasaṅkhātā ye dhammā nālamariyā nālamariyasaṅkhātā ye dhammā alamariyā alamariyasaṅkhātā tyassu dhammā paññāya vodiṭṭhā honti vocaritā idaṃ vuccati bhikkhave paññābalaṃ. @Footnote: 1 Ma. saṅgāhabalaṃ. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page377.

{209.2} Katamañca bhikkhave viriyabalaṃ ye dhammā akusalā akusalasaṅkhātā ye dhammā sāvajjā sāvajjasaṅkhātā ye dhammā kaṇhā kaṇhasaṅkhātā ye dhammā asevitabbā asevitabbasaṅkhātā ye dhammā nālamariyā nālamariyasaṅkhātā tesaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati ye dhammā kusalā kusalasaṅkhātā ye dhammā anavajjā anavajjasaṅkhātā ye dhammā sukkā sukkasaṅkhātā ye dhammā sevitabbā sevitabbasaṅkhātā ye dhammā alamariyā alamariyasaṅkhātā tesaṃ dhammānaṃ paṭilābhāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati idaṃ vuccati bhikkhave viriyabalaṃ. {209.3} Katamañca bhikkhave anavajjabalaṃ idha bhikkhave ariyasāvako anavajjena kāyakammena samannāgato hoti anavajjena vacīkammena samannāgato hoti anavajjena manokammena samannāgato hoti idaṃ vuccati bhikkhave anavajjabalaṃ. {209.4} Katamañca bhikkhave saṅgahabalaṃ cattārīmāni bhikkhave saṅgahavatthūni dānaṃ peyyavajjaṃ atthacariyā samānattatā etadaggaṃ bhikkhave dānānaṃ yadidaṃ dhammadānaṃ etadaggaṃ bhikkhave peyyavajjānaṃ yadidaṃ atthikassa ohitasotassa punappunaṃ dhammaṃ deseti etadaggaṃ bhikkhave atthacariyānaṃ yadidaṃ assaddhaṃ saddhāsampadāya samādapeti niveseti patiṭṭhāpeti dussīlaṃ sīlasampadāya macchariṃ cāgasampadāya duppaññaṃ paññāsampadāya samādapeti niveseti patiṭṭhāpeti etadaggaṃ bhikkhave samānattatānaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page378.

Yadidaṃ sotāpannena sotāpannassa samānatto sakadāgāminā sakadāgāmissa samānatto anāgāminā anāgāmissa samānatto arahatā arahato samānatto idaṃ vuccati bhikkhave saṅgahabalaṃ imāni *- kho bhikkhave cattāri balāni. {209.5} Imehi kho bhikkhave catūhi balehi samannāgato ariyasāvako pañca bhayāni samatikkanto hoti . katamāni pañca ājīvitabhayaṃ 1- asilokabhayaṃ parisasārajjabhayaṃ maraṇabhayaṃ duggatibhayaṃ . so kho 2- bhikkhave ariyasāvako iti paṭisañcikkhati nāhaṃ ājīvitabhayassa bhāyāmi kissāhaṃ ājīvitabhayassa bhāyissāmi atthi me cattāri balāni paññābalaṃ viriyabalaṃ anavajjabalaṃ saṅgahabalaṃ duppañño kho ājīvitabhayassa bhāyeyya kusīto ājīvitabhayassa bhāyeyya sāvajjakāyakammantavacīkammantamanokammanto ājīvitabhayassa bhāyeyya asaṅgahako ājīvitabhayassa bhāyeyya nāhaṃ asilokabhayassa bhāyāmi .pe. nāhaṃ parisasārajjabhayassa bhāyāmi nāhaṃ maraṇabhayassa bhāyāmi nāhaṃ duggatibhayassa bhāyāmi kissāhaṃ duggatibhayassa bhāyissāmi atthi me cattāri balāni paññābalaṃ viriyabalaṃ anavajjabalaṃ saṅgahabalaṃ duppañño kho duggatibhayassa bhāyeyya kusīto duggatibhayassa bhāyeyya sāvajjakāyakammantavacīkammantamanokammanto duggatibhayassa bhāyeyya asaṅgahako duggatibhayassa bhāyeyya imehi kho bhikkhave catūhi balehi samannāgato ariyasāvako imāni pañca bhayāni samatikkanto hotīti. @Footnote: 1 Ma. ājīvikabhayaṃ. evamuparipi . 2 Ma. sa kho so. @* mīkār—kṛ´์ khagœ amāni peḌna imāni

--------------------------------------------------------------------------------------------- page379.

[210] 6 Tatra kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi .pe. āyasmā sārīputto etadavoca puggalopi āvuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopi cīvarampi āvuso duvidhena veditabbaṃ sevitabbampi asevitabbampi piṇḍapātopi āvuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopi senāsanampi āvuso duvidhena veditabbaṃ sevitabbampi asevitabbampi gāmanigamopi āvuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopi janapadapadesopi āvuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopi. {210.1} Puggalopi āvuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopīti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ tattha yaṃ jaññā puggalaṃ imaṃ kho me puggalaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti kusalā dhammā parihāyanti ye ca khome pabbajitena jīvitaparikkhārā samudānetabbā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārā te ca kasirena samudāharanti 1- yassa camhi atthāya agārasmā anagāriyaṃ pabbajito so ca me sāmaññattho na bhāvanāpāripūriṃ gacchatīti tenāvuso puggalena so puggalo saṅkhāpi rattibhāgaṃ vā divasabhāgaṃ vā anāpucchā pakkamitabbaṃ nānubandhitabbo tattha yaṃ jaññā puggalaṃ imaṃ kho me puggalaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti kusalā dhammā parihāyanti ye ca khome pabbajitena jīvitaparikkhārā samudānetabbā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārā @Footnote: 1 Ma. samudāgacchanti. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page380.

Te ca appakasirena samudāharanti yassa camhi atthāya agārasmā anagāriyaṃ pabbajito so ca me sāmaññattho na bhāvanāpāripūriṃ gacchatīti tenāvuso puggalena so puggalo saṅkhāpi anāpucchā pakkamitabbaṃ nānubandhitabbo tattha yaṃ jaññā puggalaṃ imaṃ kho me puggalaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhanti ye ca khome pabbajitena jīvitaparikkhārā samudānetabbā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccaya- bhesajjaparikkhārā te ca kasirena samudāharanti yassa camhi atthāya agārasmā anagāriyaṃ pabbajito so ca me sāmaññattho bhāvanāpāripūriṃ gacchatīti {210.2} tenāvuso puggalena so puggalo saṅkhāpi anubandhitabbo na pakkamitabbaṃ tattha yaṃ jaññā puggalaṃ imaṃ kho me puggalaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhanti ye ca khome pabbajitena jīvitaparikkhārā samudānetabbā cīvarapiṇḍapātasenāsana- gilānapaccayabhesajjaparikkhārā te ca appakasirena samudāharanti yassa camhi atthāya agārasmā anagāriyaṃ pabbajito so ca me sāmaññattho bhāvanāpāripūriṃ gacchatīti tenāvuso puggalena so puggalo yāvajīvaṃ anubandhitabbo na pakkamitabbaṃ api panujjamānena puggalopi āvuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopīti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. Cīvarampi āvuso duvidhena veditabbaṃ sevitabbampi asevitabbampīti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page381.

Iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ tattha yaṃ jaññā cīvaraṃ idaṃ kho me cīvaraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti kusalā dhammā parihāyantīti evarūpaṃ cīvaraṃ na sevitabbaṃ tattha yaṃ jaññā cīvaraṃ idaṃ kho me cīvaraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhantīti evarūpaṃ cīvaraṃ sevitabbaṃ cīvarampi āvuso duvidhena veditabbaṃ sevitabbampi asevitabbampīti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. {210.3} Piṇḍapātopi āvuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopīti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ tattha yaṃ jaññā piṇḍapātaṃ imaṃ kho me piṇḍapātaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti kusalā dhammā parihāyantīti evarūpo piṇḍapāto na sevitabbo tattha yaṃ jaññā piṇḍapātaṃ imaṃ kho me piṇḍapātaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhantīti evarūpo piṇḍapāto sevitabbo piṇḍapātopi āvuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopīti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. {210.4} Senāsanampi āvuso duvidhena veditabbaṃ sevitabbampi asevitabbampīti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ tattha yaṃ jaññā senāsanaṃ idaṃ kho me senāsanaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti kusalā dhammā parihāyantīti evarūpaṃ senāsanaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page382.

Na sevitabbaṃ tattha yaṃ jaññā senāsanaṃ idaṃ kho me senāsanaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhantīti evarūpaṃ senāsanaṃ sevitabbaṃ senāsanampi āvuso duvidhena veditabbaṃ sevitabbampi asevitabbampīti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. {210.5} Gāmanigamopi āvuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopīti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ tattha yaṃ jaññā gāmanigamaṃ imaṃ kho me gāmanigamaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti kusalā dhammā parihāyantīti evarūpo gāmanigamo na sevitabbo tattha yaṃ jaññā gāmanigamaṃ imaṃ kho me gāmanigamaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhantīti evarūpo gāmanigamo sevitabbo gāmanigamopi āvuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopīti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. {210.6} Janapadapadesopi āvuso duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopīti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ tattha yaṃ jaññā janapadapadesaṃ imaṃ kho me janapadapadesaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti kusalā dhammā parihāyantīti evarūpo janapadapadeso na sevitabbo tattha yaṃ jaññā janapadapadesaṃ imaṃ kho me janapadapadesaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaḍḍhantīti evarūpo janapadapadeso sevitabbo janapadapadesopi āvuso

--------------------------------------------------------------------------------------------- page383.

Duvidhena veditabbo sevitabbopi asevitabbopīti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttanti. [211] 7 Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate . athakho sutavā paribbājako yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho sutavā paribbājako bhagavantaṃ etadavoca ekamidāhaṃ bhante samayaṃ bhagavā idheva rājagahe viharāmi giribbaje tatra kho me bhante bhagavato sammukhā sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ yo so sutava 1- bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaññojano sammadaññāvimutto abhabbo so pañcaṭṭhānāni ajjhācarituṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sañcicca pāṇaṃ jīvitā voropetuṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādātuṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu methunaṃ dhammaṃ paṭisevituṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sampajānamusā bhāsituṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sannidhikārakaṃ kāme paribhuñjituṃ seyyathāpi pubbe agāriyabhūtoti kacci metaṃ bhante bhagavato sussutaṃ suggahitaṃ sumanasikataṃ sūpadhāritanti. {211.1} Taggha te sutava etaṃ sussutaṃ suggahitaṃ sumanasikataṃ sūpadhāritaṃ pubbe cāhaṃ sutava etarahi ca evaṃ vadāmi yo so bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaññojano sammadaññāvimutto abhabbo so navaṭṭhānāni @Footnote: 1 Ma. sutavā. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page384.

Ajjhācarituṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sañcicca pāṇaṃ jīvitā voropetuṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādātuṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu methunaṃ dhammaṃ paṭisevituṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sampajānamusā bhāsituṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sannidhikārakaṃ kāme paribhuñjituṃ seyyathāpi pubbe agāriyabhūto abhabbo khīṇāsavo bhikkhu chandāgatiṃ gantuṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu dosāgatiṃ gantuṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu mohāgatiṃ gantuṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu bhayāgatiṃ gantuṃ pubbe cāhaṃ sutava etarahi ca evaṃ vadāmi yo so bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaññojano sammadaññāvimutto abhabbo so imāni navaṭṭhānāni ajjhācaritunti. [212] 8 Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate. Athakho sajjho paribbājako yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho sajjho paribbājako bhagavantaṃ etadavoca ekamidāhaṃ bhante samayaṃ bhagavā idheva rājagahe viharāmi giribbaje tatra me bhante bhagavato sammukhā sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ yo so sajjha bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaññojano sammadaññāvimutto abhabbo so pañcaṭṭhānāni ajjhācarituṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page385.

Sañcicca pāṇaṃ jīvitā voropetuṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādātuṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu methunaṃ dhammaṃ paṭisevituṃ abbhabo khīṇāsavo bhikkhu sampajānamusā bhāsituṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sannidhikārakaṃ kāme paribhuñjituṃ seyyathāpi pubbe agāriyabhūto kacci metaṃ bhante bhagavato sussutaṃ suggahitaṃ sumanasikataṃ sūpadhāritanti. {212.1} Taggha te etaṃ sajjha sussutaṃ suggahitaṃ sumanasikataṃ sūpadhāritaṃ pubbe cāhaṃ sajjha etarahi ca evaṃ vadāmi yo so bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaññojano sammadaññāvimutto abhabbo so navaṭṭhānāni ajjhācarituṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sañcicca pāṇaṃ jīvitā voropetuṃ .pe. abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sannidhikārakaṃ kāme paribhuñjituṃ seyyathāpi pubbe agāriyabhūto abhabbo khīṇāsavo bhikkhu buddhaṃ paccakkhātuṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu dhammaṃ paccakkhātuṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu saṅghaṃ paccakkhātuṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sikkhaṃ paccakkhātuṃ pubbe cāhaṃ sajjha etarahi ca evaṃ vadāmi yo so bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppatta- sadattho parikkhīṇabhavasaññojano sammadaññāvimutto abhabbo so imāni navaṭṭhānāni ajjhācaritunti. [213] 9 Navayime bhikkhave puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page386.

Katame nava . arahā arahattāya paṭipanno anāgāmī anāgāmiphala- sacchikiriyāya paṭipanno sakadāgāmī sakadāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno sotāpanno sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno puthujjano . ime kho bhikkhave nava puggalā santo saṃvijjamānā lokasminti. [214] 10 Navayime bhikkhave puggalā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa . katame nava . arahā arahattāya paṭipanno anāgāmī anāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno sakadāgāmī sakadāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno sotāpanno sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno gotrabhū . ime kho bhikkhave nava puggalā āhuneyyā .pe. Anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. Sambodhavaggo paṭhamo. Tassuddānaṃ sambodhi nissayo ceva meghiyaṃ nandakaṃ balaṃ sevanā sutavā sajjho puggalo āhuneyyo 1- cāti. ----------- Sīhanādavaggo dutiyo [215] 11 Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . athakho āyasmā sārīputto yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sārīputto bhagavantaṃ etadavoca @Footnote: 1 Ma. āhuneyyena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page387.

Vuṭṭho me bhante sāvatthiyaṃ vassāvāso icchāmahaṃ bhante janapadacārikaṃ pakkamitunti . yassadāni tvaṃ sārīputta kālaṃ maññasīti . athakho āyasmā sārīputto uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. {215.1} Athakho aññataro bhikkhu acirapakkante āyasmante sārīputte bhagavantaṃ etadavoca āyasmā maṃ bhante sārīputto āsajja appaṭinissajja cārikaṃ pakkantoti . athakho bhagavā aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi ehi tvaṃ bhikkhu mama vacanena sārīputtaṃ āmantehi satthā taṃ āvuso sārīputta āmantetīti . evaṃ bhanteti kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā yenāyasmā sārīputto tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmantaṃ sārīputtaṃ etadavoca satthā taṃ āvuso sārīputta āmantetīti . evamāvusoti kho āyasmā sārīputto tassa bhikkhuno paccassosi . tena kho pana samayena āyasmā ca mahāmoggallāno āyasmā ca ānando apāpuraṇaṃ ādāya vihāraṃ āhiṇḍanti 1- abhikkhamathāyasmanto abhikkhamathāyasmanto 2- idānāyasmā sārīputto bhagavato sammukhā sīhanādaṃ nadissatīti. {215.2} Athakho āyasmā sārīputto yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ sārīputtaṃ bhagavā etadavoca idha te sārīputta aññataro sabrahmacārī khīyadhammaṃ āpanno āyasmā maṃ bhante sārīputto @Footnote: 1 Sī. Yu. vihārena vihāraṃ anvāhiṇḍanti. Ma. vihāre. @2 Ma. abhikkamathāyasmanto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page388.

Āsajja appaṭinissajja cārikaṃ pakkantoti . yassa nūna bhante kāye kāyagatā sati anupaṭṭhitā assa so idha aññataraṃ sabrahmacāriṃ āsajja appaṭinissajja cārikaṃ pakkameyya seyyathāpi bhante paṭhaviyaṃ sucimpi nikkhipanti asucimpi nikkhipanti gūthagatampi nikkhipanti muttagatampi nikkhipanti kheḷagatampi nikkhipanti pubbagatampi nikkhipanti lohitagatampi nikkhipanti na ca tena paṭhavī aṭṭiyati vā harāyati vā jigucchati vā evameva kho ahaṃ bhante paṭhavīsamena cetasā viharāmi vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena yassa nūna bhante kāye kāyagatā sati anupaṭṭhitā assa so idha aññataraṃ sabrahmacāriṃ āsajja appaṭinissajja cārikaṃ pakkameyya. {215.3} Seyyathāpi bhante āpasmiṃ sucimpi dhovanti asucimpi dhovanti gūthagatampi muttagatampi kheḷagatampi pubbagatampi lohitagatampi dhovanti na ca tena āpo aṭṭiyati vā harāyati vā jigucchati vā evameva kho ahaṃ bhante āposamena cetasā viharāmi vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena yassa nūna bhante kāye kāyagatā sati anupaṭṭhitā assa so idha aññataraṃ sabrahmacāriṃ āsajja appaṭinissajja cārikaṃ pakkameyya. {215.4} Seyyathāpi bhante tejo sucimpi ḍahati asucimpi ḍahati gūthagatampi muttagatampi kheḷagatampi pubbagatampi lohitagatampi ḍahati na ca tena tejo aṭṭiyati vā harāyati vā jigucchati vā evameva kho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page389.

Ahaṃ bhante tejosamena cetasā viharāmi vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena yassa nūna bhante kāye kāyagatā sati anupaṭṭhitā assa so idha aññataraṃ sabrahmacāriṃ āsajja appaṭinissajja cārikaṃ pakkameyya. {215.5} Seyyathāpi bhante vāyo sucimpi upavāyati asucimpi upavāyati gūthagatampi muttagatampi kheḷagatampi pubbagatampi lohitagatampi upavāyati na ca tena vāyo aṭṭiyati vā harāyati vā jigucchati vā evameva kho ahaṃ bhante vāyosamena cetasā viharāmi vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena yassa nūna bhante kāye kāyagatā sati anupaṭṭhitā assa so idha aññataraṃ sabrahmacāriṃ āsajja appaṭinissajja cārikaṃ pakkameyya. {215.6} Seyyathāpi bhante rajoharaṇaṃ sucimpi puñchati asucimpi puñchati gūthagatampi muttagatampi kheḷagatampi pubbagatampi lohitagatampi puñchati na ca tena rajoharaṇaṃ aṭṭiyati vā harāyati vā jigucchati vā evameva kho ahaṃ bhante rajoharaṇasamena cetasā viharāmi vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena yassa nūna bhante kāye kāyagatā sati anupaṭṭhitā assa so idha aññataraṃ sabrahmacāriṃ āsajja appaṭinissajja cārikaṃ pakkameyya. Seyyathāpi bhante caṇḍālakumārako vā caṇḍālakumārikā vā kaḷopihattho nantikavāsī 1- gāmaṃ vā nigamaṃ vā pavisanto nīcacittaṃyeva @Footnote: 1 Ma. nantakavāsī.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page390.

Upaṭṭhapetvā pavisati evameva kho ahaṃ bhante caṇḍālakumārakasamena cetasā viharāmi vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena yassa nūna bhante kāye kāyagatā sati anupaṭṭhitā assa so idha aññataraṃ sabrahmacāriṃ āsajja appaṭinissajja cārikaṃ pakkameyya. {215.7} Seyyathāpi bhante usabho chinnavisāṇo surato sudanto susikkhito rathiyāya rathiyaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ anvāhiṇḍanto na kiñci hiṃsati pādena vā visāṇena vā evameva kho ahaṃ bhante usabhachinnavisāṇasamena cetasā viharāmi vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena yassa nūna bhante kāye kāyagatā sati anupaṭṭhitā assa so idha aññataraṃ sabrahmacāriṃ āsajja appaṭinissajja cārikaṃ pakkameyya. {215.8} Seyyathāpi bhante itthī vā puriso vā daharo vā yuvā maṇḍanakajātiko [1]- ahikuṇapena vā kukkurakuṇapena vā [2]- kaṇṭhe ālaggena 3- aṭṭiyeyya harāyeyya jiguccheyya evameva kho ahaṃ bhante iminā pūtikāyena aṭṭiyāmi harāyāmi jigucchāmi yassa nūna bhante kāye kāyagatā sati anupaṭṭhitā assa so idha aññataraṃ sabrahmacāriṃ āsajja appaṭinissajja cārikaṃ pakkameyya. {215.9} Seyyathāpi bhante puriso medakathālikaṃ parihareyya chiddāvachiddaṃ uggharantaṃ paggharantaṃ evameva kho ahaṃ bhante imaṃ kāyaṃ pariharāmi @Footnote: 1 Ma. sīsaṃnahāto . 2 Ma. manussakuṇapena vā . 3 Ma. āsattena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page391.

Chiddāvachiddaṃ uggharantaṃ paggharantaṃ yassa nūna bhante kāye kāyagatā sati anupaṭṭhitā assa so idha aññataraṃ sabrahmacāriṃ āsajja appaṭinissajja cārikaṃ pakkameyyāti. {215.10} Athakho so bhikkhu uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavantaṃ etadavoca accayo maṃ bhante accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ yo ahaṃ āyasmantaṃ sārīputtaṃ asatā tucchā musā abhūtena abbhācikkhiṃ tassa me bhante bhagavā accayaṃ accayato paṭiggaṇhātu āyatiṃ saṃvarāyāti . taggha taṃ bhikkhu accayo accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ yo tvaṃ sārīputtaṃ asatā tucchā musā abhūtena abbhācikkhi yato ca kho tvaṃ bhikkhu accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikarosi tantaṃ mayaṃ paṭiggaṇhāma vuḍḍhi hesā bhikkhu ariyassa vinaye yo accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikaroti āyatī saṃvaraṃ āpajjatīti athakho bhagavā āyasmantaṃ sārīputtaṃ āmantesi khama sārīputta imassa moghapurisassa purā tassa tattheva sattadhā muddhā phalatīti . khamāmahaṃ bhante tassa āyasmato sace maṃ so āyasmā evamāha khamatu ca me so āyasmāti. [216] 12 Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . athakho āyasmā sārīputto pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page392.

Pattacīvaramādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pāvisi athakho āyasmato sārīputtassa etadahosi atippago kho tāva sāvatthiyaṃ piṇḍāya carituṃ yannūnāhaṃ yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkameyyanti athakho āyasmā sārīputto yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkami upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi . tena kho pana samayena tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi yo hi koci āvuso saupādiseso kālaṃ karoti sabbo so aparimutto nirayā aparimutto tiracchānayoniyā aparimutto pittivisayā aparimutto apāyaduggativinipātāti. {216.1} Athakho āyasmā sārīputto tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ bhāsitaṃ neva abhinandi nappaṭikkosi anabhinanditvā appaṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi bhagavato santike etassa bhāsitassa atthaṃ ājānissāmīti athakho āyasmā sārīputto sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sārīputto bhagavantaṃ etadavoca idhāhaṃ bhante pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pāvisiṃ tassa mayhaṃ bhante etadahosi atippago kho tāva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page393.

Sāvatthiyaṃ piṇḍāya carituṃ yannūnāhaṃ yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkameyyanti athakhohaṃ bhante yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkamiṃ upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṃ sammodiṃ sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃ tena kho pana samayena tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi yo hi koci āvuso saupādiseso kālaṃ karoti sabbo so aparimutto nirayā aparimutto tiracchānayoniyā aparimutto pittivisayā aparimutto apāyaduggativinipātāti athakhohaṃ bhante tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ bhāsitaṃ neva abhinandiṃ nappaṭikkosiṃ anabhinanditvā appaṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkāmiṃ bhagavato santike etassa bhāsitassa atthaṃ ājānissāmīti. {216.2} Keci 1- sārīputta aññatitthiyā paribbājakā bālā abyattā keci 1- saupādisesaṃ vā saupādisesoti jānissanti anupādisesaṃ vā anupādisesoti jānissanti navayime sārīputta puggalā saupādisesā kālaṃ kurumānā parimuttā nirayā parimuttā tiracchānayoniyā parimuttā pittivisayā parimuttā apāyaduggativinipātā. Katame nava. {216.3} Idha sārīputta ekacco puggalo sīlesu paripūrīkārī 2- hoti samādhismiṃ paripūrīkārī paññāya mattasokārī so pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā antarāparinibbāyī hoti ayaṃ @Footnote: 1 Ma. ke ca. evamuparipi . 2 Ma. paripūrakārī. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page394.

Sārīputta paṭhamo puggalo saupādiseso kālaṃ kurumāno parimutto nirayā parimutto tiracchānayoniyā parimutto pittivisayā parimutto apāyaduggativinipātā. {216.4} Puna caparaṃ sārīputta idhekacco puggalo sīlesu paripūrīkārī hoti samādhismiṃ paripūrīkārī paññāya mattasokārī so pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā upahaccaparinibbāyī hoti asaṅkhāraparinibbāyī hoti sasaṅkhāraparinibbāyī hoti uddhaṃsoto hoti akaniṭṭhagāmī ayaṃ sārīputta pañcamo puggalo saupādiseso kālaṃ kurumāno parimutto nirayā parimutto tiracchānayoniyā parimutto pittivisayā parimutto apāyaduggativinipātā. {216.5} Puna caparaṃ sārīputta idhekacco puggalo sīlesu paripūrīkārī hoti samādhismiṃ mattasokārī paññāya mattasokārī so tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmī hoti sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karoti ayaṃ sārīputta chaṭṭho puggalo saupādiseso kālaṃ kurumāno parimutto nirayā .pe. Parimutto apāyaduggativinipātā. {216.6} Puna caparaṃ sārīputta idhekacco puggalo sīlesu paripūrīkārī hoti samādhismiṃ mattasokārī paññāya mattasokārī so tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā ekabījī hoti ekaṃyeva mānusakaṃ bhavaṃ nibbattetvā dukkhassantaṃ karoti ayaṃ sārīputta sattamo puggalo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page395.

Saupādiseso kālaṃ kurumāno parimutto nirayā .pe. parimutto apāyaduggativinipātā. {216.7} Puna caparaṃ sārīputta idhekacco puggalo sīlesu paripūrīkārī hoti samādhismiṃ mattasokārī paññāya mattasokārī so tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā kolaṃkolo hoti dve vā tīṇi vā kulāni sandhāvitvā saṃsaritvā dukkhassantaṃ karoti ayaṃ sārīputta aṭṭhamo puggalo saupādiseso kālaṃ kurumāno parimutto nirayā .pe. Parimutto apāyaduggativinipātā. {216.8} Puna caparaṃ sārīputta idhekacco puggalo sīlesu paripūrīkārī hoti samādhismiṃ mattasokārī paññāya mattasokārī so tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sattakkhattuṃparamo hoti sattakkhattuṃparamaṃ deve ca manusse ca sandhāvitvā saṃsaritvā dukkhassantaṃ karoti ayaṃ sārīputta navamo puggalo saupādiseso kālaṃ kurumāno parimutto nirayā parimutto tiracchānayoniyā parimutto pittivisayā parimutto apāyaduggativinipātā keci sārīputta aññatitthiyā paribbājakā bālā abyattā keci saupādisesaṃ vā saupādisesoti jānissanti anupādisesaṃ vā anupādisesoti jānissanti ime kho sārīputta nava puggalā saupādisesā kālaṃ kurumānā parimuttā nirayā parimuttā tiracchānayoniyā parimuttā pittivisayā parimuttā apāyaduggativinipātā na tāvāyaṃ sārīputta dhammapariyāyo paṭibhāsi bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ taṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page396.

Kissa hetu māyimaṃ dhammapariyāyaṃ sutvā pamādaṃ āhariṃsūti api ca mayā yo 1- pañhādhippāyena bhāsitoti. [217] 13 Athakho āyasmā mahākoṭṭhito 2- yenāyasmā sārīputto tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmatā sārīputtena saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā mahākoṭṭhito āyasmantaṃ sārīputtaṃ etadavoca kinnu kho āvuso sārīputta yaṃ kammaṃ diṭṭhadhammavedaniyaṃ taṃ me kammaṃ samparāyavedaniyaṃ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti. No hidaṃ āvuso. {217.1} Kiṃ panāvuso sārīputta yaṃ kammaṃ samparāyavedaniyaṃ taṃ me kammaṃ diṭṭhadhammavedaniyaṃ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti . no hidaṃ āvuso . kinnu kho āvuso sārīputta yaṃ kammaṃ sukhavedaniyaṃ taṃ me kammaṃ dukkhavedaniyaṃ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti . no hidaṃ āvuso kiṃ panāvuso sārīputta yaṃ kammaṃ dukkhavedaniyaṃ taṃ me kammaṃ sukhavedaniyaṃ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti . no hidaṃ āvuso . kinnukho āvuso sārīputta yaṃ kammaṃ paripakkavedaniyaṃ taṃ me kammaṃ aparipakkavedaniyaṃ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti . no hidaṃ āvuso . kiṃ panāvuso sārīputta yaṃ kammaṃ aparipakkavedaniyaṃ taṃ me kammaṃ paripakkavedaniyaṃ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti . @Footnote: 1 Ma. sārīputta dhammapariyāyo . 2 Ma. mahākoṭṭhiko.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page397.

No hidaṃ āvuso . kinnu kho āvuso sārīputta yaṃ kammaṃ bahuvedaniyaṃ taṃ me kammaṃ appavedaniyaṃ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti . no hidaṃ āvuso . kiṃ panāvuso sārīputta yaṃ kammaṃ appavedaniyaṃ taṃ me kammaṃ bahuvedaniyaṃ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti . no hidaṃ āvuso . Kinnu kho āvuso sārīputta yaṃ kammaṃ vedaniyaṃ taṃ me kammaṃ avedaniyaṃ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti . no hidaṃ āvuso . kiṃ panāvuso sārīputta yaṃ kammaṃ avedaniyaṃ taṃ me kammaṃ vedaniyaṃ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti . No hidaṃ āvuso. {217.2} Kinnu kho āvuso sārīputta yaṃ kammaṃ diṭṭhadhammavedaniyaṃ taṃ me kammaṃ samparāyavedaniyaṃ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti iti puṭṭho samāno no hidaṃ āvusoti vadesi kiṃ panāvuso sārīputta yaṃ kammaṃ samparāyavedaniyaṃ taṃ me kammaṃ diṭṭhadhammavedaniyaṃ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti iti puṭṭho samāno no hidaṃ āvusoti vadesi kinnu kho āvuso sārīputta yaṃ kammaṃ sukhavedaniyaṃ taṃ me kammaṃ dukkhavedanīyaṃ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti iti puṭṭho samāno no hidaṃ āvusoti vadesi kiṃ panāvuso sārīputta yaṃ kammaṃ dukkhavedaniyaṃ taṃ me kammaṃ sukhavedaniyaṃ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page398.

Iti puṭṭho samāno no hidaṃ āvusoti vadesi kinnu kho āvuso sārīputta yaṃ kammaṃ paripakkavedaniyaṃ taṃ me kammaṃ aparipakkavedaniyaṃ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti iti puṭṭho samāno no hidaṃ āvusoti vadesi kiṃ panāvuso sārīputta yaṃ kammaṃ aparipakkavedaniyaṃ taṃ me kammaṃ paripakkavedaniyaṃ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti iti puṭṭho samāno no hidaṃ āvusoti vadesi kinnu kho āvuso sārīputta yaṃ kammaṃ bahuvedaniyaṃ taṃ me kammaṃ appavedaniyaṃ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti iti puṭṭho samāno no hidaṃ āvusoti vadesi {217.3} kiṃ panāvuso sārīputta yaṃ kammaṃ appavedaniyaṃ taṃ me kammaṃ bahuvedaniyaṃ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti iti puṭṭho samāno no hidaṃ āvusoti vadesi kinnu kho āvuso sārīputta yaṃ kammaṃ vedaniyaṃ taṃ me kammaṃ avedaniyaṃ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti iti puṭṭho samāno no hidaṃ āvuso vadesi kiṃ panāvuso sārīputta yaṃ kammaṃ avedaniyaṃ taṃ me kammaṃ vedaniyaṃ hotūti etassa atthāya bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti iti puṭṭho samāno no hidaṃ āvusoti vadesi atha kimatthaṃ carahāvuso bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti. {217.4} Yaṃ khossa 1- āvuso aññātaṃ adiṭṭhaṃ appattaṃ asacchikataṃ anabhisametaṃ tassa ñāṇāya dassanāya pattiyā sacchikiriyāya abhisamayāya @Footnote: 1 Ma. khvassa. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page399.

Bhagavati brahmacariyaṃ vussati 1- [2]- idaṃ dukkhanti khossa āvuso ayaṃ dukkhasamudayoti khossa āvuso ayaṃ dukkhanirodhoti khossa āvuso ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti khossa āvuso aññātaṃ adiṭṭhaṃ appattaṃ asacchikataṃ anabhisametaṃ tassa ñāṇāya dassanāya pattiyā sacchikiriyāya abhisamayāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati idaṃ khossa āvuso aññātaṃ adiṭṭhaṃ appattaṃ asacchikataṃ anabhisametaṃ tassa ñāṇāya dassanāya pattiyā sacchikiriyāya abhisamathāya bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti. [218] 14 Athakho āyasmā samiddhi yenāyasmā sārīputto tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmantaṃ sārīputtaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ samiddhiṃ āyasmā sārīputto etadavoca kimārammaṇā samiddhi purisassa saṅkappavitakkā uppajjantīti . nāmarūpārammaṇā bhanteti . te pana samiddhi kva nānattaṃ gacchantīti . dhātūsu bhanteti . te pana samiddhi kiṃsamudayāti. Phassasamudayā bhanteti . te pana samiddhi kiṃsamosaraṇāti. Vedanāsamosaraṇā bhanteti . te pana samiddhi kiṃpamukhāti . samādhippamukhā bhanteti. Te pana samiddhi kiṃādhipateyyāti . satādhipateyyā bhanteti . te pana samiddhi kiṃuttarāti . paññuttarā bhanteti . Te pana samiddhi kiṃsārāti. Vimuttisārā bhanteti . te pana samiddhi kiṃogadhāti . amatogadhā bhanteti. {218.1} Kimārammaṇā samiddhi purisassa saṅkappavitakkā uppajjantīti iti puṭṭho samāno nāmarūpārammaṇā bhanteti vadesi te pana samiddhi @Footnote: 1 Ma. vussatīti . 2 Ma. kiṃ panassāvuso aññātaṃ adiṭṭhaṃ appattaṃ asacchikataṃ @anabhisametaṃ, yassa ñāṇāya dassanāya pattiyā sacchikiriyāya abhisamayāya bhagavati @brahmacariyaṃ vussatīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page400.

Kva nānattaṃ gacchantīti iti puṭṭho samāno dhātūsu bhanteti vadesi te pana samiddhi kiṃsamudayāti iti puṭṭho samāno phassasamudayā bhanteti vadesi te pana samiddhi kiṃsamosaraṇāti iti puṭṭho samāno vedanāsamosaraṇā bhanteti vadesi te pana samiddhi kiṃpamukhāti iti puṭṭho samāno samādhippamukhā bhanteti vadesi te pana samiddhi kiṃādhipateyyāti iti puṭṭho samāno satādhipateyyā bhanteti vadesi te pana samiddhi kiṃuttarāti iti puṭṭho samāno paññuttarā bhanteti vadesi te pana samiddhi kiṃsārāti iti puṭṭho samāno vimuttisārā bhanteti vadesi te pana samiddhi kiṃogadhāti iti puṭṭho samāno amatogadhā bhanteti vadesi sādhu sādhu samiddhi sādhu kho tvaṃ samiddhi pañhaṃ 1- puṭṭho vissajjesi tena vā mā maññīti. [219] 15 Seyyathāpi bhikkhave gaṇḍo anekavassagaṇiko tassassu [2]- nava vaṇamukhāni nava abhedanamukhāni tato yaṅkiñci pagghareyya asuciyeva pagghareyya duggandhaṃyeva pagghareyya jegucchiyaṃyeva pagghareyya yaṅkiñci pasaveyya asuciyeva pasaveyya duggandhaṃyeva pasaveyya jegucchiyaṃyeva pasaveyya gaṇḍoti kho bhikkhave imassetaṃ cātummahābhūtikassa kāyassa adhivacanaṃ mātāpettikasambhavassa odanakummāsūpacayassa aniccucchādanaparimaddanabhedanaviddhaṃsanadhammassa tassa 3- nava vaṇamukhāni nava abhedanamukhāni tato yaṅkiñci paggharati asuciyeva paggharati duggandhaṃyeva paggharati jegucchiyaṃyeva pagagharati yaṅkiñci @Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi . 2 na gaṇḍassa . 3 Ma. tassassu gaṇḍassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page401.

Pasavati asuciyeva pasavati duggandhaṃyeva pasavati jegucchiyaṃyeva pasavati tasmātiha bhikkhave imasmiṃ kāye nibbindathāti. [220] 16 Navayimā bhikkhave saññā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānā . katamā nava asubhasaññā maraṇasaññā āhāre paṭikkūlasaññā sabbaloke anabhiratasaññā 1- aniccasaññā anicce dukkhasaññā dukkhe anattasaññā pahānasaññā virāgasaññā . imā kho bhikkhave nava saññā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānāti. [221] 17 Navahi bhikkhave aṅgehi samannāgataṃ kulaṃ anupagantvā vā nālaṃ upagantuṃ upagantvā vā nālaṃ nisīdituṃ . katamehi navahi na manāpena paccuṭṭhenti na manāpena abhivādenti na manāpena āsanaṃ denti santamassa parigūhanti bahukamhi thokaṃ denti paṇītamhi lūkhaṃ denti asakkaccaṃ denti no sakkaccaṃ na upanisīdanti dhammassavanāya bhāsitamassa na ramissanti 2- . Imehi kho bhikkhave navahaṅgehi samannāgataṃ kulaṃ anupagantvā vā nālaṃ upagantuṃ upagantvā vā nālaṃ nisīdituṃ. Navahi bhikkhave aṅgehi samannāgataṃ kulaṃ anupagantvā vā alaṃ upagantuṃ upagantvā vā alaṃ nisīdituṃ . katamehi navahi manāpena paccuṭṭhenti manāpena abhivādenti manāpena āsanaṃ denti @Footnote: 1 Ma. anabhiratisaññā . 2 Ma. sussūsanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page402.

Santamassa na parigūhanti bahukamhi bahukaṃ denti paṇītamhi paṇītaṃ denti sakkaccaṃ denti no asakkaccaṃ upanisīdanti dhammassavanāya bhāsitamassa ramissanti 1- . imehi kho bhikkhave navahaṅgehi samannāgataṃ kulaṃ anupagantvā vā alaṃ upagantuṃ upagantvā vā alaṃ nisīditunti. [222] 18 Navahaṅgehi samannāgato bhikkhave uposatho upavuttho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro . kathaṃ upavuttho ca bhikkhave navahaṅgehi samannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāro idha bhikkhave ariyasāvako iti paṭisañcikkhati yāvajīvaṃ arahanto pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭiviratā nihitadaṇḍā nihitasatthā lajjī dayāpannā sabbapāṇabhūtahitānukampino viharanti ahampajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharāmi imināpaṅgena arahataṃ anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā paṭhamena aṅgena samannāgato hoti .pe. Yāvajīvaṃ arahanto uccāsayanamahāsayanaṃ pahāya uccāsayana- mahāsayanā paṭiviratā nīcaseyyaṃ kappenti mañcake vā tiṇasantharake vā ahampajja imañca rattiṃ imañca divasaṃ uccāsayanamahāsayanaṃ pahāya uccāsayanamahāsayanā paṭivirato nīcaseyyaṃ kappemi mañcake vā tiṇasantharake vā imināpaṅgena @Footnote: 1 Ma. sussūsanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page403.

Arahataṃ anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissatīti iminā aṭṭhamena aṅgena samannāgato hoti mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharati iti iminā navamena aṅgena samannāgato hoti . Evañca upavuttho kho bhikkhave navaṅgasamannāgato uposatho mahapphalo hoti mahānisaṃso mahājutiko mahāvipphāroti. [223] 19 Imañca bhikkhave rattiṃ sambahulā devatā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ jetavanaṃ obhāsetvā yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu ekamantaṃ ṭhitā kho bhikkhave tā devatā maṃ etadavocuṃ upasaṅkamiṃsu no bhante pubbe manussabhūtānaṃ pabbajitā agārāni te 1- mayaṃ bhante paccuṭṭhimha no ca kho abhivādimha te mayaṃ bhante aparipuṇṇakammantā vippaṭisāriniyo pacchānutāpiniyo hīnaṃ kāyaṃ upapannāti. {223.1} Aparāpi maṃ bhikkhave sambahulā devatā upasaṅkamitvā etadavocuṃ upasaṅkamiṃsu no bhante pubbe manussabhūtānaṃ pabbajitā agārāni te mayaṃ bhante paccuṭṭhimha ca 2- abhivādimha ca 2- no ca kho 3- āsanaṃ adimha 4- te mayaṃ bhante aparipuṇṇakammantā vippaṭisāriniyo pacchānutāpiniyo hīnaṃ kāyaṃ upapannāti. {223.2} Aparāpi maṃ bhikkhave sambahulā devatā @Footnote: 1 Ma. tā. evamuparipi . 2 Ma. casaddo natthi. evamuparipi . 3 Ma. tesaṃ. @4 Ma. adamhā. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page404.

Upasaṅkamitvā etadavocuṃ upasaṅkamiṃsu no bhante pubbe manussabhūtānaṃ pabbajitā agārāni te mayaṃ bhante paccuṭṭhimha ca abhivādimha ca āsanañca adimha no ca kho yathāsatti yathābalaṃ saṃvibhajimha .pe. yathāsatti yathābalaṃ saṃvibhajimha no ca kho upanisīdimha dhammassavanāya upanisīdimha dhammassavanāya no ca kho ohitasotā dhammaṃ suṇimha ohitasotā dhammaṃ suṇimha no ca kho sutvā dhammaṃ dhārayimha sutvā ca dhammaṃ dhārayimha no ca kho dhatānaṃ dhammānaṃ atthaṃ upaparikkhimha dhatānañca dhammānaṃ atthaṃ upaparikkhimha no ca kho atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipajjimha te mayaṃ bhante aparipuṇṇakammantā vippaṭisāriniyo pacchānutāpiniyo hīnaṃ kāyaṃ upapannāti . aparāpi maṃ bhikkhave sambahulā devatā upasaṅkamitvā etadavocuṃ upasaṅkamiṃsu no bhante pubbe manussabhūtānaṃ pabbajitā agārāni te mayaṃ bhante paccuṭṭhimha ca abhivādimha ca āsanañca adimha yathāsatti yathābalaṃ saṃvibhajimha upanisīdimha ca dhammassavanāya ohitasotā ca dhammaṃ suṇimha sutvā dhammaṃ dhārayimha dhatānañca dhammānaṃ atthaṃ upaparikkhimha atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammapaṭipajjimha te mayaṃ bhante paripuṇṇakammantā avippaṭisāriniyo apacchānutāpiniyo paṇītaṃ kāyaṃ upapannāti . Etāni bhikkhave rukkhamūlāni etāni suññāgārāni jhāyatha bhikkhave mā pamādatha mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha seyyathāpi tā purimikā devatāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page405.

[224] 20 Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . athakho anāthapiṇḍiko gahapati yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . Ekamantaṃ nisinnaṃ kho anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ bhagavā etadavoca {224.1} api nu te gahapati kule dānaṃ diyyatīti. Diyyati me bhante kule dānaṃ tañca kho lūkhaṃ kāṇājakaṃ bilaṅgadutiyanti . lūkhaṃ vāpi gahapati dānaṃ deti paṇītaṃ vā tañca asakkaccaṃ deti apacittiṃ 1- katvā deti asahatthā deti apaviddhaṃ deti anāgamanadiṭṭhiko deti yattha yattha tassa tassa dānassa vipāko nibbattati na uḷārāya bhattabhogāya cittaṃ namati na uḷārāya vatthabhogāya cittaṃ namati na uḷārāya yānabhogāya cittaṃ namati na uḷāresu pañcasu kāmaguṇesu bhogāya cittaṃ namati yepissa te honti puttāti vā dārāti vā dāsāti vā pessāti vā kammakarāti vā tepi na sussusanti na sotaṃ odahanti na aññā cittaṃ upaṭṭhapenti taṃ kissa hetu evañcetaṃ 2- gahapati hoti asakkaccakatānaṃ kammānaṃ vipāko {224.2} lūkhaṃ vāpi gahapati dānaṃ deti paṇītaṃ vā tañca sakkaccaṃ deti pacittiṃ katvā deti sahatthā deti anapaviddhaṃ deti āgamanadiṭṭhiko deti yattha yattha tassa tassa dānassa vipāko nibbattati uḷārāya bhattabhogāya cittaṃ namati uḷārāya vatthabhogāya cittaṃ namati uḷārāya yānabhogāya cittaṃ namati uḷāresu pañcasu kāmaguṇesu bhogāya cittaṃ namati yepissa te honti @Footnote: 1 Ma. acittīkatvā . 2 Ma. evaṃ hetaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page406.

Puttāti vā dārāti vā dāsāti vā pessāti vā kammakarāti vā tepi sussusanti sotaṃ odahanti aññā cittaṃ upaṭṭhahanti taṃ kissa hetu evañcetaṃ gahapati hoti sakkaccakatānaṃ kammānaṃ vipāko. {224.3} Bhūtapubbaṃ gahapati velāmo nāma brāhmaṇo ahosi so evarūpaṃ dānaṃ adāsi mahādānaṃ caturāsīti suvaṇṇapāṭisahassāni adāsi rūpiyapūrāni caturāsīti rūpiyapāṭisahassāni adāsi suvaṇṇapūrāni caturāsīti kaṃsapāṭisahassāni adāsi hiraññapūrāni caturāsīti hatthisahassāni adāsi sovaṇṇālaṅkārāni sovaṇṇaddhajāni hemajālapaṭicchannāni 1- caturāsīti rathasahassāni adāsi sīhacammaparivārāni byagghacammaparivārāni dīpicammaparivārāni paṇḍukambalaparivārāni sovaṇṇālaṅkārāni sovaṇṇaddhajāni hemajālapaṭicchannāni caturāsīti dhenusahassāni adāsi dukulasaṇṭhanāni 2- kaṃsūpadhāraṇāni caturāsīti kaññāsahassāni adāsi āmuttamaṇikuṇḍalāyo caturāsīti pallaṅkasahassāni adāsi gonakatthatāni paṭikatthatāni paṭalikatthatāni kadalimigapavarapaccattharaṇāni sauttaracchadāni ubhatolohitakūpadhānāni caturāsīti vatthakoṭisahassāni adāsi khomasukhumānaṃ koseyyasukhumānaṃ kappāsikasukhumānaṃ ko pana vādo annassa pānassa khajjassa bhojanassa lepanassa seyyassa najjo maññe visandanti {224.4} siyā kho pana te gahapati evamassa añño nūna tena samayena velāmo brāhmaṇo ahosi so taṃ dānaṃ adāsi mahādānanti na kho panetaṃ gahapati evaṃ daṭṭhabbaṃ ahaṃ tena samayena velāmo @Footnote: 1 Sī. Yu. hemajālasañchannāni . 2 Ma. dukūlasandhanāni. Yu. dukūlasanthanāni.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page407.

Brāhmaṇo ahosiṃ ahaṃ taṃ dānaṃ adāsiṃ mahādānaṃ tasmiṃ kho pana gahapati dāne na koci dakkhiṇeyyo ahosi na taṃ koci dakkhiṇaṃ visodheti yaṃ gahapati velāmo brāhmaṇo dānaṃ adāsi mahādānaṃ yo cekaṃ diṭṭhisampannaṃ bhojeyya idaṃ tato mahapphalataraṃ yo ca sataṃ diṭṭhisampannānaṃ bhojeyya yo cekaṃ sakadāgāmiṃ bhojeyya .pe. Yo ca sataṃ sakadāgāmīnaṃ bhojeyya yo cekaṃ anāgāmiṃ bhojeyya yo ca sataṃ anāgāmīnaṃ bhojeyya yo cekaṃ arahantaṃ bhojeyya yo ca sataṃ arahantānaṃ bhojeyya yo cekaṃ paccekabuddhaṃ bhojeyya yo ca sataṃ paccekabuddhānaṃ bhojeyya yo ca tathāgataṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ bhojeyya yo ca buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ bhojeyya yo ca cātuddisaṃ saṅghaṃ uddissa vihāraṃ kārāpeyya yo ca pasannacitto buddhañca dhammañca saṅghañca saraṇaṃ gaccheyya yo ca pasannacitto sikkhāpadāni samādiyeyya pāṇātipātā veramaṇī 1- adinnādānā veramaṇī kāmesu micchācārā veramaṇī musāvādā veramaṇī surāmeraya- majjapamādaṭṭhānā veramaṇī yo ca antamaso gaddūhanamattampi 2- mettacittaṃ bhāveyya idaṃ tato mahapphalataraṃ yañca gahapati velāmo brāhmaṇo dānaṃ adāsi mahādānaṃ yo cekaṃ diṭṭhisampannaṃ bhojeyya yo ca sataṃ diṭṭhisampannānaṃ bhojeyya yo cekaṃ sakadāgāmiṃ bhojeyya yo ca sataṃ sakadāgāmīnaṃ bhojeyya @Footnote: 1 Ma. veramaṇiṃ. evamuparipi . 2 Sī. gandhūhanamattampi. Ma. gandhohanamattampi. @evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page408.

Yo cekaṃ anāgāmiṃ bhojeyya yo ca sataṃ anāgāmīnaṃ bhojeyya yo cekaṃ arahantaṃ bhojeyya yo ca sataṃ arahantānaṃ bhojeyya yo cekaṃ paccekabuddhaṃ bhojeyya yo ca sataṃ paccekabuddhānaṃ bhojeyya yo ca tathāgataṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ bhojeyya yo ca buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ bhojeyya yo ca cātuddisaṃ saṅghaṃ uddissa vihāraṃ kārāpeyya yo ca pasannacitto buddhañca dhammañca saṅghañca saraṇaṃ gaccheyya yo ca pasannacitto sikkhāpadāni samādiyeyya pāṇātipātā veramaṇī .pe. surāmerayamajjapamādaṭṭhānā veramaṇī yo ca antamaso gaddūhanamattampi mettacittaṃ bhāveyya yo ca accharāsaṅghātamattampi aniccasaññaṃ bhāveyya idaṃ tato mahapphalataranti. Sīhanādavaggo dutiyo. Tassuddānaṃ vuttho 1- saupādiseso ca koṭṭhitena samiddhinā gaṇḍasaññā kule sattā 2- devatā velāmena cāti. ------------- Sattāvāsavaggo tatiyo [225] 21 Tīhi bhikkhave ṭhānehi uttarakurukā manussā deve ca tāvatiṃse adhiggaṇhanti jambudīpake ca manusse . katamehi tīhi amamā apariggahā niyatāyukā visesabhuno 3- . Imehi kho bhikkhave tīhi ṭhānehi @Footnote: 1 Ma. nādo . 2 Ma. kulaṃ mettā . 3 Ma. visesaguṇā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page409.

Uttarakurukā manussā deve ca tāvatiṃse adhiggaṇhanti jambudīpake ca manusse. {225.1} Tīhi bhikkhave ṭhānehi devā tāvatiṃsā uttarakuruke ca manusse adhiggaṇhanti jambudīpake ca manusse . katamehi tīhi dibbena āyunā dibbena vaṇṇena dibbena sukhena . imehi kho bhikkhave tīhi ṭhānehi devā tāvatiṃsā uttarakuruke ca manusse adhiggaṇhanti jambudīpake ca manusse. {225.2} Tīhi bhikkhave ṭhānehi jambudīpakā manussā uttarakuruke ca manusse adhiggaṇhanti deve ca tāvatiṃse. Katamehi tīhi sūrā satimanto idha brahmacariyavāso . imehi kho bhikkhave tīhi ṭhānehi jambudīpakā manussā uttarakuruke ca manusse adhiggaṇhanti deve ca tāvatiṃseti. [226] 22 Tayo ca bhikkhave assakhaḷuṅke desessāmi tayo ca purisakhaḷuṅke tayo ca assasadasse tayo ca purisasadasse tayo ca bhadde assājāniye tayo ca bhadde purisājāniye taṃ suṇātha. {226.1} Katame ca bhikkhave tayo assakhaḷuṅkā idha bhikkhave ekacco assakhaḷuṅko javasampanno hoti navaṇṇasampanno naāroha- pariṇāhasampanno idha pana bhikkhave ekacco assakhaḷuṅko javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca naārohapariṇāhasampanno idha pana bhikkhave ekacco assakhaḷuṅko javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca. Ime kho bhikkhave tayo assakhaḷuṅkā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page410.

{226.2} Katame ca bhikkhave tayo purisakhaḷuṅkā idha bhikkhave ekacco purisakhaḷuṅko javasampanno hoti navaṇṇasampanno naāroha- pariṇāhasampanno idha pana bhikkhave ekacco purisakhaḷuṅko javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca naārohapariṇāhasampanno idha pana bhikkhave ekacco purisakhaḷuṅko javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca. {226.3} Kathañca bhikkhave purisakhaḷuṅko javasampanno hoti navaṇṇasampanno naārohapariṇāhasampanno idha pana bhikkhave bhikkhu idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti ayaṃ dukkhasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti ayaṃ dukkhanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti idamassa javasmiṃ vadāmi abhidhamme kho pana abhivinaye pañhaṃ puṭṭho saṃsādeti no vissajjeti idamassa na vaṇṇasmiṃ vadāmi na kho pana lābhī hoti cīvarapiṇḍapātasenāsana- gilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ idamassa na ārohapariṇāhasmiṃ vadāmi evaṃ kho bhikkhave purisakhaḷuṅko javasampanno hoti navaṇṇasampanno naārohapariṇāhasampanno. {226.4} Kathañca bhikkhave purisakhaḷuṅko javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca naārohapariṇāhasampanno idha bhikkhave bhikkhu idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti idamassa javasmiṃ vadāmi abhidhamme kho pana abhivinaye

--------------------------------------------------------------------------------------------- page411.

Pañhaṃ puṭṭho vissajjeti no saṃsādeti idamassa vaṇṇasmiṃ vadāmi na kho pana lābhī hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilāna- paccayabhesajjaparikkhārānaṃ idamassa na ārohapariṇāhasmiṃ vadāmi evaṃ kho bhikkhave purisakhaḷuṅko javasampanno hoti vaṇṇasampanno ca naārohapariṇāhasampanno. {226.5} Kathañca bhikkhave purisakhaḷuṅko javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca idha bhikkhave bhikkhu idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti .pe. ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti idamassa javasmiṃ vadāmi abhidhamme kho pana abhivinaye pañhaṃ puṭṭho vissajjeti no saṃsādeti idamassa vaṇṇasmiṃ vadāmi lābhī kho pana hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccaya- bhesajjaparikkhārānaṃ idamassa ārohapariṇāhasmiṃ vadāmi evaṃ kho bhikkhave purisakhaḷuṅko javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca. Ime kho bhikkhave tayo purisakhaḷuṅkā. {226.6} Katame ca bhikkhave tayo assasadassā idha bhikkhave ekacco assasadasso .pe. javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca. Ime kho bhikkhave tayo assasadassā. {226.7} Katame ca bhikkhave tayo purisasadassā idha bhikkhave ekacco purisasadasso .pe. javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page412.

{226.8} Kathañca bhikkhave purisasadasso .p. Javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca idha bhikkhave bhikkhu pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā idamassa javasmiṃ vadāmi abhidhamme kho pana abhivinaye pañhaṃ puṭṭho vissajjeti no saṃsādeti idamassa vaṇṇasmiṃ vadāmi lābhī kho pana hoti cīvarapiṇḍapātasenāsana- gilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ idamassa ārohapariṇāhasmiṃ vadāmi evaṃ kho bhikkhave purisasadasso javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca . ime kho bhikkhave tayo purisasadassā. {226.9} Katame ca bhikkhave tayo bhaddā assājāniyā idha bhikkhave ekacco bhaddo assājāniyo .pe. javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca . ime kho bhikkhave tayo bhaddā assājāniyā. {226.10} Katame ca bhikkhave tayo bhaddā purisājāniyā idha bhikkhave ekacco bhaddo purisājāniyo .pe. javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca. {226.11} Kathañca bhikkhave bhaddo purisājāniyo .pe. Javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca idha bhikkhave bhaddo purisājāniyo āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page413.

Diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati idamassa javasmiṃ vadāmi abhidhamme kho pana abhivinaye pañhaṃ puṭṭho vissajjeti no saṃsādeti idamassa vaṇṇasmiṃ vadāmi lābhī kho pana hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ idamassa ārohapariṇāhasmiṃ vadāmi evaṃ kho bhikkhave bhaddo purisājāniyo javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca. Ime kho bhikkhave tayo bhaddā purisājāniyāti. [227] 23 Nava bhikkhave taṇhāmūlake dhamme desessāmi taṃ suṇātha .pe. katame bhikkhave nava taṇhāmūlakā dhammā taṇhaṃ paṭicca pariyesanā pariyesanaṃ paṭicca lābho lābhaṃ paṭicca vinicchayo vinicchayaṃ paṭicca chandarāgo chandarāgaṃ paṭicca ajjhosānaṃ ajjhosānaṃ paṭicca pariggaho pariggahaṃ paṭicca macchariyaṃ macchariyaṃ paṭicca ārakkho ārakkhādhikaraṇaṃ daṇḍādānasatthādānakalahaviggahavivādā tuvaṃtuvaṃpesuññamusāvādā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti. Ime kho bhikkhave nava taṇhāmūlakā dhammāti. [228] 24 Navayime bhikkhave sattāvāsā . katame nava santi bhikkhave sattā nānattakāyā nānattasaññino seyyathāpi manussā ekacce ca devā ekacce ca vinipātikā ayaṃ paṭhamo sattāvāso. Santi bhikkhave sattā nānattakāyā ekattasaññino seyyathāpi devā brahmakāyikā paṭhamābhinibbattā ayaṃ dutiyo sattāvāso.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page414.

Santi bhikkhave sattā ekattakāyā nānattasaññino seyyathāpi devā ābhassarā ayaṃ tatiyo sattāvāso. Santi bhikkhave sattā ekattakāyā ekattasaññino seyyathāpi devā subhakiṇhā ayaṃ catuttho sattāvāso. Santi bhikkhave sattā asaññino appaṭisaṃvedino seyyathāpi devā asaññisattā ayaṃ pañcamo sattāvāso. Santi bhikkhave sattā sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanūpagā ayaṃ chaṭṭho sattāvāso. {228.1} Santi bhikkhave sattā sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanūpagā ayaṃ sattamo sattāvāso. Santi bhikkhave sattā sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanūpagā ayaṃ aṭṭhamo sattāvāso. Santi bhikkhave sattā sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanūpagā ayaṃ navamo sattāvāso . ime kho bhikkhave nava sattāvāsāti. [229] 25 Yato kho bhikkhave bhikkhuno paññāya cittaṃ suparicitaṃ hoti tassetaṃ bhikkhave bhikkhuno kallaṃ vacanāya khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti 1-. @Footnote: 1 Ma. pajānāmīti. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page415.

{229.1} Kathañca bhikkhave bhikkhuno paññāya cittaṃ suparicitaṃ hoti vītarāgaṃ me cittanti paññāya cittaṃ suparicitaṃ hoti vītadosaṃ me cittanti paññāya cittaṃ suparicitaṃ hoti vītamohaṃ me cittanti paññāya cittaṃ suparicitaṃ hoti asarāgadhammaṃ me cittanti paññāya cittaṃ suparicitaṃ hoti asadosadhammaṃ me cittanti paññāya cittaṃ suparicitaṃ hoti asamohadhammaṃ me cittanti paññāya cittaṃ suparicitaṃ hoti anāvattidhammaṃ me cittaṃ kāmarāgāyāti 1- paññāya cittaṃ suparicitaṃ hoti anāvattidhammaṃ me cittaṃ rūparāgāyāti 1- paññāya cittaṃ suparicitaṃ hoti anāvattidhammaṃ me cittaṃ arūparāgāyāti 1- paññāya cittaṃ suparicitaṃ hoti . yato kho bhikkhave bhikkhuno paññāya cittaṃ suparicitaṃ hoti tassetaṃ bhikkhave bhikkhuno kallaṃ vacanāya khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. [230] 26 Ekaṃ samayaṃ āyasmā ca sārīputto āyasmā ca candikāputto rājagahe viharanti veḷuvane kalandakanivāpe . tatra kho āyasmā candikāputto bhikkhū āmantesi devadatto āvuso bhikkhūnaṃ evaṃ dhammaṃ deseti yato kho āvuso bhikkhuno cetasā citaṃ hoti tassetaṃ bhikkhuno kallaṃ veyyākaraṇāya khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. Evaṃ vutte āyasmā sārīputto āyasmantaṃ candikāputtaṃ etadavoca na kho āvuso candikāputta devadatto bhikkhūnaṃ evaṃ dhammaṃ @Footnote: 1 Ma. - bhavāyāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page416.

Deseti yato kho āvuso bhikkhuno cetasā citaṃ hoti tassetaṃ bhikkhuno kallaṃ veyyākaraṇāya khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti evañca kho āvuso candikāputta devadatto bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseti yato kho āvuso bhikkhuno cetasā cittaṃ suparicitaṃ hoti tassetaṃ bhikkhuno kallaṃ veyyākaraṇāya khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. {230.1} Dutiyampi kho āyasmā candikāputto bhikkhū āmantesi devadatto āvuso bhikkhūnaṃ evaṃ dhammaṃ deseti yato kho āvuso bhikkhuno cetasā citaṃ hoti tassetaṃ bhikkhuno kallaṃ veyyākaraṇāya khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti dutiyampi kho āyasmā sārīputto āyasmantaṃ candikāputtaṃ etadavoca na kho āvuso candikāputta devadatto bhikkhūnaṃ evaṃ dhammaṃ deseti yato kho āvuso bhikkhuno cetasā citaṃ hoti tassetaṃ bhikkhuno kallaṃ veyyākaraṇāya khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti evañca kho āvuso candikāputta devadatto bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseti yato kho āvuso bhikkhuno cetasā cittaṃ suparicitaṃ hoti tassetaṃ bhikkhuno kallaṃ veyyākaraṇāya khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page417.

{230.2} Tatiyampi kho āyasmā candikāputto bhikkhū āmantesi devadatto āvuso bhikkhūnaṃ evaṃ dhammaṃ deseti yato kho āvuso bhikkhuno cetasā citaṃ hoti tassetaṃ bhikkhuno kallaṃ veyyākaraṇāya khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti tatiyampi kho āyasmā sārīputto āyasmantaṃ candikāputtaṃ etadavoca na kho āvuso candikāputta devadatto bhikkhūnaṃ evaṃ dhammaṃ deseti yato kho āvuso bhikkhuno cetasā citaṃ hoti tassetaṃ bhikkhuno kallaṃ veyyākaraṇāya khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti evañca kho āvuso candikāputta devadatto bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseti yato kho āvuso bhikkhuno cetasā cittaṃ suparicitaṃ hoti tassetaṃ bhikkhuno kallaṃ veyyākaraṇāya khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. {230.3} Kathañca āvuso bhikkhuno cetasā cittaṃ suparicitaṃ hoti vītarāgaṃ me cittanti cetasā cittaṃ suparicitaṃ hoti vītadosaṃ me cittanti cetasā cittaṃ suparicitaṃ hoti vītamohaṃ me cittanti cetasā cittaṃ suparicitaṃ hoti asarāgadhammaṃ me cittanti cetasā cittaṃ suparicitaṃ hoti asadosadhammaṃ me cittanti cetasā cittaṃ suparicitaṃ hoti asamohadhammaṃ me cittanti cetasā cittaṃ suparicitaṃ hoti anāvattidhammaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page418.

Me cittaṃ kāmabhavāyāti cetasā cittaṃ suparicitaṃ hoti anāvattidhammaṃ me cittaṃ rūpabhavāyāti cetasā cittaṃ suparicitaṃ hoti anāvattidhammaṃ me cittaṃ arūpabhavāyāti cetasā cittaṃ suparicitaṃ hoti evaṃ sammāvimuttacittassa kho āvuso bhikkhuno bhusā cepi cakkhuviññeyyā rūpā cakkhussa āpāthaṃ āgacchanti nevassa cittaṃ pariyādiyanti amissīkatamevassa cittaṃ hoti ṭhitaṃ āneñjappattaṃ vayañcassānupassati bhusā cepi sotaviññeyyā saddā .pe. ghānaviññeyyā gandhā .pe. jivhāviññeyyā rasā .pe. kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā .pe. manoviññeyyā dhammā manassa āpāthaṃ āgacchanti nevassa cittaṃ pariyādiyanti amissīkatamevassa cittaṃ hoti ṭhitaṃ āneñjappattaṃ vayañcassānupassati seyyathāpi āvuso silāyūpo soḷasakukkutassa aṭṭha kukkū heṭṭhānemaṅgamā aṭṭha kukkū upari nemassa atha puratthimāya cepi disāya āgaccheyya bhusā vātavuṭṭhi neva naṃ saṃkampeyya na sampakampeyya na sampavedheyya atha pacchimāya ... atha uttarāya ... Atha dakkhiṇāya cepi disāya āgaccheyya bhusā vātavuṭṭhi neva naṃ saṃkampeyya na sampakampeyya na sampavedheyya taṃ kissa hetu gambhīrattā āvuso nemassa sunikhātattā silāyūpassa evameva kho āvuso evaṃ sammāvimuttacittassa bhikkhuno bhusā cepi cakkhuviññeyyā rūpā cakkhussa āpāthaṃ āgacchanti nevassa cittaṃ pariyādiyanti amissīkatamevassa cittaṃ hoti ṭhitaṃ āneñjappattaṃ vayañcassānupassati bhusā cepi sotaviññeyyā saddā .pe. Ghānaviññeyyā gandhā .pe. jivhāviññeyyā rasā .pe.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page419.

Kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā .pe. manoviññeyyā dhammā manassa āpāthaṃ āgacchanti nevassa cittaṃ pariyādiyanti amissīkatamevassa cittaṃ hoti ṭhitaṃ āneñjappattaṃ vayañcassānupassatīti. [231] 27 Athakho anāthapiṇḍiko gahapati yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . Ekamantaṃ nisinnaṃ kho anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ bhagavā etadavoca yato kho gahapati ariyasāvakassa pañca bhayāni verāni vūpasantāni honti catūhi ca sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti so ākaṅkhamāno attanāva attānaṃ byākareyya khīṇanirayomhi khīṇatiracchānayoni khīṇapittivisayo khīṇāpāyaduggativinipāto sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano. {231.1} Katamāni pañca bhayāni verāni vūpasantāni honti yaṃ gahapati pāṇātipātī pāṇātipātapaccayā diṭṭhadhammikampi bhayaṃ veraṃ pasavati samparāyikampi bhayaṃ veraṃ pasavati cetasikampi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti pāṇātipātā paṭivirato neva diṭṭhadhammikampi bhayaṃ veraṃ pasavati na samparāyikampi bhayaṃ veraṃ pasavati na cetasikampi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti pāṇātipātā paṭiviratassa evaṃ taṃ bhayaṃ veraṃ vūpasantaṃ hoti yaṃ gahapati adinnādāyī .pe. kāmesu micchācārī .pe. musāvādī .pe. Surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī surāmerayamajjapamādaṭṭhānapaccayā diṭṭhadhammikampi bhayaṃ veraṃ pasavati samparāyikampi bhayaṃ veraṃ pasavati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page420.

Cetasikampi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato neva diṭṭhadhammikampi bhayaṃ veraṃ pasavati na samparāyikampi bhayaṃ veraṃ pasavati na cetasikampi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratassa evaṃ taṃ bhayaṃ veraṃ vūpasantaṃ hoti imāni pañca bhayāni verāni vūpasantāni honti. {231.2} Katamehi catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti idha gahapati ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti dhamme aveccappasādena samannāgato hoti svākkhāto bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opanayiko paccattaṃ veditabbo viññūhīti saṅghe aveccappasādena samannāgato hoti supaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ujupaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ñāyapaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho sāmīcipaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho yadidaṃ cattāri purisayugāni aṭṭha purisapuggalā esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi acchiddehi asabalehi akammāsehi bhujissehi viññūpasatthehi aparāmaṭṭhehi samādhisaṃvattanikehi imehi catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page421.

{231.3} Yato kho gahapati ariyasāvakassa imāni pañca bhayāni verāni vūpasantāni honti imehi ca catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti so ākaṅkhamāno attanāva attānaṃ byākareyya khīṇanirayomhi khīṇatiracchānayoni khīṇapittivisayo khīṇāpāyaduggativinipāto sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti. [232] 28 Yato kho bhikkhave ariyasāvakassa pañca bhayāni verāni vūpasantāni honti catūhi ca sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti so ākaṅkhamāno attanāva attānaṃ byākareyya khīṇanirayomhi khīṇatiracchānayoni khīṇapittivisayo khīṇāpāyaduggativinipāto sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano. {232.1} Katamāni pañca bhayāni verāni vūpasantāni honti yaṃ bhikkhave pāṇātipātī pāṇātipātapaccayā diṭṭhadhammikampi bhayaṃ veraṃ pasavati samparāyikampi bhayaṃ veraṃ pasavati cetasikampi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti pāṇātipātā paṭivirato .pe. evaṃ taṃ bhayaṃ veraṃ vūpasantaṃ hoti yaṃ bhikkhave adinnādāyī .pe. kāmesu micchācārī .pe. Musāvādī .pe. Surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī surāmerayamajjapamādaṭṭhānapaccayā diṭṭhadhammikampi bhayaṃ veraṃ pasavati samparāyikampi bhayaṃ veraṃ pasavati cetasikampi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato neva diṭṭhadhammikampi bhayaṃ veraṃ pasavati na samparāyikampi bhayaṃ veraṃ pasavati na cetasikampi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti surāmerayamajjapamādaṭṭhānā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page422.

Paṭiviratassa evaṃ taṃ bhayaṃ veraṃ vūpasantaṃ hoti imāni pañca bhayāni verāni vūpasantāni honti. {232.2} Katamehi catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti idha bhikkhave ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti itipi so bhagavā .pe. satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti dhamme .pe. saṅghe .pe. ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi acchiddehi asabalehi akammāsehi bhujissehi viññūpasatthehi aparāmaṭṭhehi samādhisaṃvattanikehi imehi catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti. {232.3} Yato kho bhikkhave ariyasāvakassa imāni pañca bhayāni verāni vūpasantāni honti imehi ca catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato hoti so ākaṅkhamāno attanāva attānaṃ byākareyya khīṇanirayomhi khīṇatiracchānayoni khīṇapittivisayo khīṇāpāyaduggativinipāto sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti. [233] 29 Navayimāni bhikkhave āghātavatthūni . katamāni nava anatthaṃ me acarīti āghātaṃ bandhati anatthaṃ me caratīti āghātaṃ bandhati anatthaṃ me carissatīti āghātaṃ bandhati piyassa me manāpassa anatthaṃ acarīti āghātaṃ bandhati piyassa me manāpassa anatthaṃ caratīti āghātaṃ bandhati piyassa me manāpassa anatthaṃ carissatīti āghātaṃ bandhati appiyassa me amanāpassa atthaṃ acarīti āghātaṃ bandhati appiyassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page423.

Me amanāpassa atthaṃ caratīti āghātaṃ bandhati appiyassa me amanāpassa atthaṃ carissatīti āghātaṃ bandhati. Imāni kho bhikkhave nava āghātavatthūnīti. [234] 30 Navayime bhikkhave āghātapaṭivinayā . katame nava anatthaṃ me acarīti 1- taṃ kutettha labbhāti āghātaṃ paṭivineti anatthaṃ me caratīti 1- taṃ kutettha labbhāti āghātaṃ paṭivineti anatthaṃ me carissatīti 1- taṃ kutettha labbhāti āghātaṃ paṭivineti piyassa me manāpassa anatthaṃ acarīti 1- taṃ kutettha labbhāti āghātaṃ paṭivineti piyassa me manāpassa anatthaṃ caratīti 1- taṃ kutettha labbhāti āghātaṃ paṭivineti piyassa me manāpassa anatthaṃ carissatīti 1- taṃ kutettha labbhāti āghātaṃ paṭivineti appiyassa me amanāpassa atthaṃ acarīti 1- taṃ kutettha labbhāti āghātaṃ paṭivineti appiyassa me amanāpassa atthaṃ caratīti 1- taṃ kutettha labbhāti āghātaṃ paṭivineti appiyassa me amanāpassa atthaṃ carissatīti 1- taṃ kutettha labbhāti āghātaṃ paṭivineti. Ime kho bhikkhave nava āghātapaṭivinayāti. [235] 31 Navayime bhikkhave anupubbanirodhā . katame nava paṭhamajjhānaṃ samāpannassa āmisasaññā 2- niruddhā hoti dutiyajjhānaṃ samāpannassa vitakkavicārā niruddhā honti tatiyajjhānaṃ samāpannassa pīti niruddhā hoti catutthajjhānaṃ samāpannassa assāsapassāsā niruddhā honti ākāsānañcāyatanaṃ samāpannassa rūpasaññā niruddhā hoti viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa ākāsānañcāyatanasaññā niruddhā hoti ākiñcaññāyatanaṃ samāpannassa viññāṇañcāyatanasaññā niruddhā @Footnote: 1 Ma. itisaddo na dissati. 2 Ma. kāmasaññā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page424.

Hoti nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpannassa ākiñcaññāyatanasaññā niruddhā hoti saññāvedayitanirodhaṃ samāpannassa saññā ca vedanā ca niruddhā honti. Ime kho bhikkhave nava anupubbanirodhāti. Sattāvāsavaggo tatiyo. Tassuddānaṃ ṭhānakhaḷuṅko 1- taṇhā vavatthasaññā 2- silāyūpo dve therā 3- dve āghātāni anupubbanirodhena cāti. ------------------- Mahāvaggo catuttho [236] 32 Navayime bhikkhave anupubbavihārā . katame nava paṭhamajjhānaṃ dutiyajjhānaṃ tatiyajjhānaṃ catutthajjhānaṃ ākāsānañcāyatanaṃ viññāṇañcāyatanaṃ ākiñcaññāyatanaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ saññāvedayitanirodho. Ime kho bhikkhave nava anupubbavihārāti. [237] 33 Navayimā bhikkhave anupubbavihārasamāpattiyo desessāmi taṃ suṇātha .pe. katamā ca bhikkhave nava anupubbavihāra- samāpattiyo yattha kāmā nirujjhanti ye ca kāme nirodhetvā nirodhetvā viharanti addhā te āyasmanto nicchātā nibbutā tiṇṇā pāragatā tadaṅgenāti vadāmi kattha kāmā nirujjhanti ke ca kāme nirodhetvā nirodhetvā viharanti ahametaṃ na jānāmi ahametaṃ na passāmīti iti yo evaṃ vadeyya so evamassa vacanīyo @Footnote: 1 Ma. tiṭhānaṃ . 2 Ma. sattasaññā . 3 Ma. verā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page425.

Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamajjhānaṃ upasampajja viharati ettha kāmā nirujjhanti te ca kāme nirodhetvā nirodhetvā viharantīti addhā bhikkhave asaṭho amāyāvī sādhūti bhāsitaṃ abhinandeyya anumodeyya sādhūti bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā namassamāno pañjaliko payirupāseyya. {237.1} Yattha vitakkavicārā nirujjhanti ye ca vitakkavicāre nirodhetvā nirodhetvā viharanti addhā te āyasmanto nicchātā nibbutā tiṇṇā pāragatā tadaṅgenāti vadāmi kattha vitakkavicārā nirujjhanti ke ca vitakkavicāre nirodhetvā nirodhetvā viharanti ahametaṃ na jānāmi ahametaṃ na passāmīti iti yo evaṃ vadeyya so evamassa vacanīyo idhāvuso bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā .pe. dutiyajjhānaṃ upasampajja viharati ettha vitakkavicārā nirujjhanti te ca vitakkavicāre nirodhetvā nirodhetvā viharantīti addhā bhikkhave asaṭho amāyāvī sādhūti bhāsitaṃ abhinandeyya anumodeyya sādhūti bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā namassamāno pañjaliko payirupāseyya. {237.2} Yattha pīti nirujjhati ye ca pītiṃ nirodhetvā nirodhetvā viharanti addhā te āyasmanto nicchātā nibbutā tiṇṇā pāragatā tadaṅgenāti vadāmi kattha pīti nirujjhati ke ca pītiṃ nirodhetvā nirodhetvā viharanti ahametaṃ na jānāmi ahametaṃ na passāmīti iti yo evaṃ vadeyya so evamassa vacanīyo idhāvuso bhikkhu pītiyā ca virāgā .pe. Tatiyajjhānaṃ upasampajja

--------------------------------------------------------------------------------------------- page426.

Viharati ettha pīti nirujjhati te ca pītiṃ nirodhetvā nirodhetvā viharantīti addhā bhikkhave asaṭho amāyāvī sādhūti bhāsitaṃ abhinandeyya anumodeyya sādhūti bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā namassamāno pañjaliko payirupāseyya. {237.3} Yattha upekkhāsukhaṃ nirujjhati ye ca upekkhāsukhaṃ nirodhetvā nirodhetvā viharanti addhā te āyasmanto nicchātā nibbutā tiṇṇā pāragatā tadaṅgenāti vadāmi kattha upekkhāsukhaṃ nirujjhati ke ca upekkhāsukhaṃ nirodhetvā nirodhetvā viharanti ahametaṃ na jānāmi ahametaṃ na passāmīti iti yo evaṃ vadeyya so evamassa vacanīyo idhāvuso bhikkhu sukhassa ca pahānā .pe. catutthajjhānaṃ upasampajja viharati ettha upekkhāsukhaṃ nirujjhati te ca upekkhāsukhaṃ nirodhetvā nirodhetvā viharantīti addhā bhikkhave asaṭho amāyāvī sādhūti bhāsitaṃ abhinandeyya anumodeyya sādhūti bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā namassamāno pañjaliko payirupāseyya. {237.4} Yattha rūpasaññā nirujjhanti ye ca rūpasaññā nirodhetvā nirodhetvā viharanti addhā te āyasmanto nicchātā nibbutā tiṇṇā pāragatā tadaṅgenāti vadāmi kattha rūpasaññā nirujjhanti ke ca rūpasaññā nirodhetvā nirodhetvā viharanti ahametaṃ na jānāmi ahametaṃ na passāmīti iti yo evaṃ vadeyya so evamassa vacanīyo idhāvuso bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page427.

Ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati ettha rūpasaññā nirujjhanti te ca rūpasaññā nirodhetvā nirodhetvā viharantīti addhā bhikkhave asaṭho amāyāvī sādhūti bhāsitaṃ abhinandeyya anumodeyya sādhūti bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā namassamāno pañjaliko payirupāseyya. {237.5} Yattha ākāsānañcāyatanasaññā nirujjhati ye ca ākāsānañcāyatanasaññaṃ nirodhetvā nirodhetvā viharanti addhā te āyasmanto nicchātā nibbutā tiṇṇā pāragatā tadaṅgenāti vadāmi kattha ākāsānañcāyatanasaññā nirujjhati ke ca ākāsānañcāyatanasaññaṃ nirodhetvā nirodhetvā viharanti ahametaṃ na jānāmi ahametaṃ na passāmīti iti yo evaṃ vadeyya so evamassa vacanīyo idhāvuso bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati ettha ākāsānañcāyatanasaññā nirujjhati te ca ākāsānañcāyatanasaññaṃ nirodhetvā nirodhetvā viharantīti addhā bhikkhave asaṭho amāyāvī sādhūti bhāsitaṃ abhinandeyya anumodeyya sādhūti bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā namassamāno pañjaliko payirupāseyya. {237.6} Yattha viññāṇañcāyatanasaññā nirujjhati ye ca viññāṇañcāyatanasaññaṃ nirodhetvā nirodhetvā viharanti addhā te āyasmanto nicchātā nibbutā tiṇṇā pāragatā tadaṅgenāti vadāmi kattha viññāṇañcāyatanasaññā nirujjhati ke ca viññāṇañcāyatanasaññaṃ nirodhetvā nirodhetvā viharanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page428.

Ahametaṃ na jānāmi ahametaṃ na passāmīti iti yo evaṃ vadeyya so evamassa vacanīyo idhāvuso bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati ettha viññāṇañcāyatanasaññā nirujjhati te ca viññāṇañcāyatanasaññaṃ nirodhetvā nirodhetvā viharantīti addhā bhikkhave asaṭho amāyāvī sādhūti bhāsitaṃ abhinandeyya anumodeyya sādhūti bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā namassamāno pañjaliko payirupāseyya. {237.7} Yattha ākiñcaññāyatanasaññā nirujjhati ye ca ākiñcaññāyatanasaññaṃ nirodhetvā nirodhetvā viharanti addhā te āyasmanto nicchātā nibbutā tiṇṇā pāragatā tadaṅgenāti vadāmi kattha ākiñcaññāyatanasaññā nirujjhati ke ca ākiñcaññāyatanasaññaṃ nirodhetvā nirodhetvā viharanti ahametaṃ na jānāmi ahametaṃ na passāmīti iti yo evaṃ vadeyya so evamassa vacanīyo idhāvuso bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati ettha ākiñcaññāyatanasaññā nirujjhati te ca ākiñcaññāyatanasaññaṃ nirodhetvā nirodhetvā viharantīti addhā bhikkhave asaṭho amāyāvī sādhūti bhāsitaṃ abhinandeyya anumodeyya sādhūti bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā namassamāno pañjaliko payirupāseyya. {237.8} Yattha nevasaññānāsaññāyatanasaññā nirujjhati ye ca nevasaññānāsaññāyatanasaññaṃ nirodhetvā nirodhetvā viharanti addhā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page429.

Te āyasmanto nicchātā nibbutā tiṇṇā pāragatā tadaṅgenāti vadāmi kattha nevasaññānāsaññāyatanasaññā nirujjhati ke ca nevasaññānāsaññāyatanasaññaṃ nirodhetvā nirodhetvā viharanti ahametaṃ na jānāmi ahametaṃ na passāmīti iti yo evaṃ vadeyya so evamassa vacanīyo idhāvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati ettha nevasaññānāsaññāyatanasaññā nirujjhati te ca nevasaññā- nāsaññāyatanasaññaṃ nirodhetvā nirodhetvā viharantīti addhā bhikkhave asaṭho amāyāvī sādhūti bhāsitaṃ abhinandeyya anumodeyya sādhūti bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā namassamāno pañjaliko payirupāseyya. Imā kho bhikkhave nava anupubbavihārasamāpattiyoti. [238] 34 Ekaṃ samayaṃ āyasmā sārīputto rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe tatra kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi sukhamidaṃ āvuso nibbānaṃ sukhamidaṃ āvuso nibbānanti . Evaṃ vutte āyasmā udāyī āyasmantaṃ sārīputtaṃ etadavoca kiṃ panettha āvuso sārīputta sukhaṃ yadettha natthi vedayitanti . Etadeva khvettha āvuso sukhaṃ yadettha natthi vedayitaṃ pañcime āvuso kāmaguṇā katame pañca cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasañhitā rajaniyā sotaviññeyyā saddā .pe. ghānaviññeyyā gandhā .pe. jivhāviññeyyā rasā .pe. kāyaviññeyyā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page430.

Phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasañhitā rajaniyā ime kho āvuso pañca kāmaguṇā. Yaṃ kho āvuso ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ idaṃ vuccatāvuso kāmasukhaṃ. {238.1} Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi .pe. paṭhamajjhānaṃ upasampajja viharati tassa ce āvuso bhikkhuno iminā vihārena viharato kāmasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa hoti ābādho seyyathāpi āvuso sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya evamevassa te kāmasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa hoti ābādho yo kho panāvuso ābādho dukkhametaṃ vuttaṃ bhagavatā imināpi kho etaṃ āvuso pariyāyena veditabbaṃ yathāsukhaṃ nibbānaṃ. {238.2} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā .pe. Dutiyajjhānaṃ upasampajja viharati tassa ce āvuso bhikkhuno iminā vihārena viharato vitakkasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa hoti ābādho seyyathāpi āvuso sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya evamevassa te vitakkasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa hoti ābādho yo kho panāvuso ābādho dukkhametaṃ vuttaṃ bhagavatā imināpi kho etaṃ āvuso pariyāyena veditabbaṃ yathāsukhaṃ nibbānaṃ. {238.3} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu pītiyā ca virāgā .pe. Tatiyajjhānaṃ upasampajja viharati tassa ce āvuso bhikkhuno iminā vihārena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page431.

Viharato pītisahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa hoti ābādho seyyathāpi āvuso sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya evamevassa te pītisahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa hoti ābādho yo kho panāvuso ābādho dukkhametaṃ vuttaṃ bhagavatā imināpi kho etaṃ āvuso pariyāyena veditabbaṃ yathāsukhaṃ nibbānaṃ. {238.4} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu sukhassa ca pahānā .pe. Catutthajjhānaṃ upasampajja viharati tassa ce āvuso bhikkhuno iminā vihārena viharato upekkhāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa hoti ābādho seyyathāpi āvuso sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya evamevassa te upekkhāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa hoti ābādho yo kho panāvuso ābādho dukkhametaṃ vuttaṃ bhagavatā imināpi kho etaṃ āvuso pariyāyena veditabbaṃ yathāsukhaṃ nibbānaṃ. {238.5} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati tassa ce āvuso bhikkhuno iminā vihārena viharato rūpasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa hoti ābādho seyyathāpi āvuso sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya evamevassa te rūpasahagatā saññāmanasikārā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page432.

Samudācaranti svāssa hoti ābādho yo kho panāvuso ābādho dukkhametaṃ vuttaṃ bhagavatā imināpi kho etaṃ āvuso pariyāyena veditabbaṃ yathāsukhaṃ nibbānaṃ. {238.6} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati tassa ce āvuso bhikkhuno iminā vihārena viharato ākāsānañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa hoti ābādho seyyathāpi āvuso sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya evamevassa te ākāsānañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa hoti ābādho yo kho panāvuso ābādho dukkhametaṃ vuttaṃ bhagavatā imināpi kho etaṃ āvuso pariyāyena veditabbaṃ yathāsukhaṃ nibbānaṃ. {238.7} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati tassa ce āvuso bhikkhuno iminā vihārena viharato viññāṇañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa hoti ābādho seyyathāpi āvuso sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya evamevassa te viññāṇañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa hoti ābādho yo kho panāvuso ābādho dukkhametaṃ vuttaṃ bhagavatā imināpi kho etaṃ āvuso pariyāyena veditabbaṃ yathāsukhaṃ nibbānaṃ. {238.8} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma

--------------------------------------------------------------------------------------------- page433.

Nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati tassa ce āvuso bhikkhuno iminā vihārena viharato ākiñcaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa hoti ābādho seyyathāpi āvuso sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya evamevassa te ākiñcaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa hoti ābādho yo kho panāvuso ābādho dukkhametaṃ vuttaṃ bhagavatā imināpi kho etaṃ āvuso pariyāyena veditabbaṃ yathāsukhaṃ nibbānaṃ. {238.9} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati paññāyapassa 1- disvā āsavā parikkhīṇā honti imināpi kho etaṃ āvuso pariyāyena veditabbaṃ yathāsukhaṃ nibbānanti. [239] 35 Seyyathāpi bhikkhave gāvī pabbateyyā bālā abyattā akkhettaññū akusalā visame pabbate carituṃ tassā evamassa yannūnāhaṃ agatapubbañceva disaṃ gaccheyyaṃ akhāditapubbāni ca tiṇāni khādeyyaṃ apītapubbāni ca pānīyāni piveyyanti sā purimaṃ pādaṃ na suppatiṭṭhitaṃ patiṭṭhāpetvā pacchimaṃ pādaṃ uddhareyya sā na ceva agatapubbaṃ disaṃ gaccheyya na ca akhāditapubbāni tiṇāni khādeyya na ca apītapubbāni ca pānīyāni piveyya yasmiṃpassā 2- dese ṭhitāya evamassa yannūnāhaṃ agatapubbañceva disaṃ gaccheyyaṃ akhāditapubbāni ca tiṇāni khādeyyaṃ @Footnote: 1 Ma. paññāya cassa. evamuparipi . 2 Ma. yasmiṃ cassā. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page434.

Apītapubbāni ca pānīyāni piveyyanti tañca padesaṃ na sotthinā paccāgaccheyya taṃ kissa hetu tathāhi sā bhikkhave gāvī pabbateyyā bālā abyattā akkhettaññū akusalā visame pabbate carituṃ evameva kho bhikkhave idhekacco bhikkhu bālo abyatto akkhettaññū akusalo vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamajjhānaṃ upasampajja viharituṃ 1- so taṃ nimittaṃ na āsevati na bhāveti na bahulīkaroti na svādhiṭṭhitaṃ adhiṭṭhāti {239.1} tassa evaṃ hoti yannūnāhaṃ vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyajjhānaṃ upasampajja vihareyyanti so na sakkoti vitakkavicārānaṃ vūpasamā .pe. dutiyajjhānaṃ upasampajja viharituṃ tassa evaṃ hoti yannūnāhaṃ vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamajjhānaṃ upasampajja vihareyyanti so na sakkoti vivicceva kāmehi .pe. paṭhamajjhānaṃ upasampajja viharituṃ ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu ubhato bhaṭṭho ubhato parihīno seyyathāpi sā gāvī pabbateyyā bālā abyattā akkhettaññū akusalā visame pabbate carituṃ. {239.2} Seyyathāpi bhikkhave gāvī pabbateyyā paṇḍitā byattā khettaññū kusalā visame pabbate carituṃ tassā evamassa yannūnāhaṃ agatapubbañceva disaṃ gaccheyyaṃ akhāditapubbāni ca tiṇāni khādeyyaṃ apītapubbāni @Footnote: 1 Ma. viharati. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page435.

Ca pāṇīyāni piveyyanti sā purimaṃ pādaṃ suppatiṭṭhitaṃ patiṭṭhāpetvā pacchimaṃ pādaṃ uddhareyya sā agatapubbañceva disaṃ gaccheyya akhāditapubbāni ca tiṇāni khādeyya apītapubbāni ca pānīyāni piveyya yasmiṃpassā dese ṭhitāya evamassa yannūnāhaṃ agatapubbañceva disaṃ gaccheyyaṃ akhāditapubbāni ca tiṇāni khādeyyaṃ apītapubbāni ca pānīyāni piveyyanti tañca padesaṃ sotthinā paccāgaccheyya taṃ kissa hetu tathā hi sā bhikkhave gāvī pabbateyyā paṇḍitā byattā khettaññū kusalā visame pabbate carituṃ evameva kho bhikkhave idhekacco bhikkhu paṇḍito byatto khettaññū kusalo vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamajjhānaṃ upasampajja viharituṃ {239.3} so taṃ nimittaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti svādhiṭṭhitaṃ adhiṭṭhāti tassa evaṃ hoti yannūnāhaṃ vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyajjhānaṃ upasampajja vihareyyanti so dutiyajjhānaṃ anabhihisamāno 1- vitakkavicārānaṃ vūpasamā .pe. dutiyajjhānaṃ upasampajja viharati so taṃ nimittaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti svādhiṭṭhitaṃ adhiṭṭhāti tassa evaṃ hoti yannūnāhaṃ pītiyā ca virāgā upekkhako ca vihareyyaṃ sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeyyaṃ yantaṃ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārīti tatiyajjhānaṃ upasampajja vihareyyanti so tatiyajjhānaṃ anabhihisamāno pītiyā ca @Footnote: 1 Ma. anabhihiṃsamāno. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page436.

Virāgā .pe. tatiyajjhānaṃ upasampajja viharati so taṃ nimittaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti svādhiṭṭhitaṃ adhiṭṭhāti {239.4} tassa evaṃ hoti yannūnāhaṃ sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthajjhānaṃ upasampajja vihareyyanti so catutthajjhānaṃ anabhihisamāno sukhassa ca pahānā .pe. catutthajjhānaṃ upasampajja viharati so taṃ nimittaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti svādhiṭṭhitaṃ adhiṭṭhāti tassa evaṃ hoti yannūnāhaṃ sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja vihareyyanti so ākāsānañcāyatanaṃ anabhihisamāno sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamma .pe. ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati so taṃ nimittaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti svādhiṭṭhitaṃ adhiṭṭhāti {239.5} tassa evaṃ hoti yannūnāhaṃ sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja vihareyyanti so viññāṇañcāyatanaṃ anabhihisamāno sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati so taṃ nimittaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti svādhiṭṭhitaṃ adhiṭṭhāti {239.6} tassa evaṃ hoti yannūnāhaṃ sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja vihareyyanti so ākiñcaññāyatanaṃ anabhihisamāno

--------------------------------------------------------------------------------------------- page437.

Sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati so taṃ nimittaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti svādhiṭṭhitaṃ adhiṭṭhāti {239.7} tassa evaṃ hoti yannūnāhaṃ sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja vihareyyanti so nevasaññānāsaññāyatanaṃ anabhihisamāno sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati so taṃ nimittaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti svādhiṭṭhitaṃ adhiṭṭhāti tassa evaṃ hoti yannūnāhaṃ sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja vihareyyanti so saññāvedayitanirodhaṃ anabhihisamāno sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati. {239.8} Yato kho bhikkhave bhikkhu taṃ tadeva samāpattiṃ samāpajjatipi vuṭṭhātipi tassa mudu cittaṃ hoti kammaññaṃ mudunā cittena kammaññena appamāṇo samādhi hoti subhāvito so appamāṇena samādhinā subhāvitena yaṃ yasseva 1- abhiññāsacchikaraṇīyassa dhammassa cittaṃ abhininnāmeti abhiññāsacchikiriyāya tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane so sace ākaṅkhati anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhaveyyaṃ ekopi hutvā bahudhā assaṃ bahudhāpi hutvā eko assaṃ .pe. yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteyyanti tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane so sace ākaṅkhati @Footnote: 1 Ma. yassa yassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page438.

Dibbāya sotadhātuyā .pe. sati sati āyatane so sace ākaṅkhati parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajāneyyaṃ sarāgaṃ vā cittaṃ sarāgaṃ cittanti pajāneyyaṃ vītarāgaṃ vā cittaṃ vītarāgaṃ cittanti pajāneyyaṃ sadosaṃ vā cittaṃ sadosaṃ cittanti pajāneyyaṃ vītadosaṃ vā cittaṃ vītadosaṃ cittanti pajāneyyaṃ samohaṃ vā cittaṃ samohaṃ cittanti pajāneyyaṃ vītamohaṃ vā cittaṃ vītamohaṃ cittanti pajāneyyaṃ saṅkhittaṃ vā cittaṃ vikkhittaṃ vā cittaṃ mahaggataṃ vā cittaṃ amahaggataṃ vā cittaṃ sauttaraṃ vā cittaṃ anuttaraṃ vā cittaṃ asamāhitaṃ vā cittaṃ samāhitaṃ vā cittaṃ vimuttaṃ vā cittaṃ avimuttaṃ vā cittaṃ avimuttaṃ cittanti pajāneyyanti tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane {239.9} so sace ākaṅkhati anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussareyyaṃ seyyathīdaṃ ekampi jātiṃ dvepi jātiyo .pe. iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussareyyanti tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane so sace ākaṅkhati dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena .pe. yathākammūpage satte pajāneyyanti tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane so sace ākaṅkhati āsavānaṃ khayā .pe. sacchikatvā upasampajja vihareyyanti tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyataneti. [240] 36 Paṭhamampāhaṃ bhikkhave jhānaṃ nissāya āsavānaṃ khayaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page439.

Vadāmi dutiyampāhaṃ bhikkhave jhānaṃ nissāya āsavānaṃ khayaṃ vadāmi tatiyampāhaṃ bhikkhave jhānaṃ nissāya āsavānaṃ khayaṃ vadāmi catutthampāhaṃ bhikkhave jhānaṃ nissāya āsavānaṃ khayaṃ vadāmi ākāsānañcāyatanampāhaṃ bhikkhave nissāya āsavānaṃ khayaṃ vadāmi .pe. nevasaññānāsaññāyatanampāhaṃ bhikkhave nissāya āsavānaṃ khayaṃ vadāmi. [1]- {240.1} Paṭhamampāhaṃ bhikkhave jhānaṃ nissāya āsavānaṃ khayaṃ vadāmīti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ idha bhikkhave bhikkhu vivicceva kāmehi .pe. paṭhamajjhānaṃ upasampajja viharati so yadeva tattha hoti rūpagataṃ vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ te dhamme aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato samanupassati so tehi dhammehi cittaṃ patiṭṭhāpeti 2- so tehi dhammehi cittaṃ patiṭṭhāpetvā 3- amatāya dhātuyā cittaṃ upasaṃharati etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānanti so tattha ṭhito āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti no ce āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti tatthaparinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā {240.2} seyyathāpi bhikkhave issāso vā issāsantevāsī vā tiṇapurisarūpake vā mattikāpuñje vā yoggaṃ karitvā so aparena samayena dūrepātī ca hoti akkhaṇavedhī ca mahato ca kāyassa padālitā evameva @Footnote: 1 Ma. saññāvedayitanirodhampāhaṃ bhikkhave nissāya āsavānaṃ khayaṃ vadāmi. @2 Ma. paṭivāpeti. 3 Ma. paṭivāpetvā. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page440.

Kho bhikkhave bhikkhu vivicceva kāmehi .pe. paṭhamajjhānaṃ upasampajja viharati so yadeva tattha hoti rūpagataṃ vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ te dhamme aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato samanupassati so tehi dhammehi cittaṃ patiṭṭhāpeti so tehi dhammehi cittaṃ patiṭṭhāpetvā amatāya dhātuyā cittaṃ upasaṃharati etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānanti so tattha ṭhito āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti no ce āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti tatthaparinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā paṭhamampāhaṃ bhikkhave jhānaṃ nissāya āsavānaṃ khayaṃ vadāmīti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. {240.3} Dutiyampāhaṃ bhikkhave jhānaṃ nissāya .pe. tatiyampāhaṃ bhikkhave jhānaṃ nissāya .pe. catutthampāhaṃ bhikkhave jhānaṃ nissāya āsavānaṃ khayaṃ vadāmīti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ idha bhikkhave bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthajjhānaṃ upasampajja viharati so yadeva tattha hoti rūpagataṃ vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ te dhamme aniccato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page441.

Dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato samanupassati so tehi dhammehi cittaṃ patiṭṭhāpeti so tehi dhammehi cittaṃ patiṭṭhāpetvā amatāya dhātuyā cittaṃ upasaṃharati etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānanti so tattha ṭhito āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti no ce āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti tatthaparinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā {240.4} seyyathāpi bhikkhave issāso vā issāsantevāsī vā tiṇapurisarūpake vā mattikāpuñje vā yoggaṃ karitvā so aparena samayena dūrepātī ca hoti akkhaṇavedhī ca mahato ca kāyassa padālitā evameva kho bhikkhave bhikkhu sukhassa ca pahānā .pe. catutthajjhānaṃ upasampajja viharati so yadeva tattha hoti rūpagataṃ vedanāgataṃ .pe. Anāvattidhammo tasmā lokā catutthampāhaṃ bhikkhave jhānaṃ nissāya āsavānaṃ khayaṃ vadāmīti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. {240.5} Ākāsānañcāyatanampāhaṃ bhikkhave jhānaṃ nissāya āsavānaṃ khayaṃ vadāmīti iti kho panetaṃ vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ idha bhikkhave bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati so yadeva tattha hoti vedanāgataṃ saññāgataṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page442.

Saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ te dhamme aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato samanupassati so tehi dhammehi cittaṃ patiṭṭhāpeti so tehi dhammehi cittaṃ patiṭṭhāpetvā amatāya dhātuyā cittaṃ upasaṃharati etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānanti so tattha ṭhito āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti no ce āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti tatthaparinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā {240.6} seyyathāpi bhikkhave issāso vā issāsantevāsī vā tiṇapurisarūpake vā mattikāpuñje vā yoggaṃ karitvā so aparena samayena dūrepātī ca hoti akkhaṇavedhī ca mahato ca kāyassa padālitā evameva kho bhikkhave bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati so yadeva tattha hoti vedanāgataṃ saññāgataṃ .pe. Anāvattidhammo tasmā lokā ākāsānañcāyatanampāhaṃ bhikkhave nissāya āsavānaṃ khayaṃ vadāmīti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ. Viññāṇañcāyatanampāhaṃ bhikkhave nissāya .pe. ākiñcaññāyatanampāhaṃ bhikkhave nissāya āsavānaṃ khayaṃ vadāmīti iti kho panetaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page443.

Vuttaṃ kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ idha bhikkhave bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati so yadeva tattha hoti vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ te dhamme aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato samanupassati so tehi dhammehi cittaṃ patiṭṭhāpeti so tehi dhammehi cittaṃ patiṭṭhāpetvā amatāya dhātuyā cittaṃ upasaṃharati etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānanti {240.7} so tattha ṭhito āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti no ce āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti tatthaparinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā seyyathāpi bhikkhave issāso vā issāsantevāsī vā tiṇapurisarūpake vā mattikāpuñje vā yoggaṃ karitvā so aparena samayena dūrepātī ca hoti akkhaṇavedhī ca mahato ca kāyassa padālitā evameva kho bhikkhave bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati so yadeva tattha hoti vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ te dhamme aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato samanupassati so tehi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page444.

Dhammehi cittaṃ patiṭṭhāpeti so tehi dhammehi cittaṃ patiṭṭhāpetvā amatāya dhātuyā cittaṃ upasaṃharati etaṃ santaṃ etaṃ paṇītaṃ yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānanti so tattha ṭhito āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti no ce āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇāti teneva dhammarāgena tāya dhammanandiyā pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti tatthaparinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā ākiñcaññāyatanampāhaṃ bhikkhave nissāya āsavānaṃ khayaṃ vadāmīti iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttaṃ {240.8} iti kho bhikkhave yāvatā saññāsamāpatti tāvatā aññāpaṭivedho yāni ca kho imāni bhikkhave nissāya dve āyatanāni nevasaññānāsaññāyatanasamāpatti ca saññāvedayitanirodho ca jhāyīhete bhikkhave bhikkhūhi 1- samāpattikusalehi samāpattivuṭṭhānakusalehi samāpajjitvā vuṭṭhahitvā sammadakkhātabbānīti 2- vadāmīti. [241] 37 Ekaṃ samayaṃ āyasmā ānando kosambiyaṃ viharati ghositārāme . tatra kho āyasmā ānando bhikkhū āmantesi āvuso bhikkhaveti . āvusoti kho te bhikkhū āyasmato ānandassa paccassosuṃ. Āyasmā ānando etadavoca acchariyaṃ āvuso abbhutaṃ āvuso yāvañcidaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena @Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi . 2 Ma. sammā akkhātabbānīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page445.

[1]- Okāsādhigamo anubuddho sattānaṃ visuddhiyā sokaparidevānaṃ samatikkamāya dukkhadomanassānaṃ atthaṅgamāya ñāyassa adhigamāya nibbānassa sacchikiriyāya tadeva nāma cakkhuṃ bhavissati te rūpā tañcāyatanaṃ no paṭisaṃvedissati tadeva nāma sotaṃ bhavissati te saddā tañcāyatanaṃ no paṭisaṃvedissati tadeva nāma ghānaṃ bhavissati te gandhā tañcāyatanaṃ no paṭisaṃvedissati sā ca nāma jivhā bhavissati te rasā tañcāyatanaṃ no paṭisaṃvedissati so ca nāma kāyo bhavissati te phoṭṭhabbā tañcāyatanaṃ no paṭisaṃvedissatīti . evaṃ vutte āyasmā udāyi āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca saññī meva nu kho āvuso ānanda tadāyatanaṃ no paṭisaṃvedeti udāhu asaññīti . saññī meva kho āvuso tadāyatanaṃ paṭisaṃvedeti no asaññīti . kiṃsaññī panāvuso tadāyatanaṃ no paṭisaṃvedetīti. {241.1} Idhāvuso bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati evaṃsaññīpi kho āvuso tadāyatanaṃ no paṭisaṃvedeti puna caparaṃ āvuso bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati evaṃsaññīpi kho āvuso tadāyatanaṃ no paṭisaṃvedeti puna caparaṃ āvuso bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati evaṃsaññīpi @Footnote: 1 Ma. sambādhe.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page446.

Kho āvuso tadāyatanaṃ no paṭisaṃvedeti. {241.2} Ekamidāhaṃ āvuso samayaṃ sākete viharāmi añjanavane migadāye athakho āvuso jaṭilabhāgikā 1- bhikkhunī yenāhaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi ekamantaṃ ṭhitā kho āvuso jaṭilabhāgikā 1- bhikkhunī maṃ etadavoca yāyaṃ bhante ānanda samādhi na cābhinato na cāpanato na sasaṅkhāraniggayhavāritavato 2- vimuttattā ṭhito ṭhitattā santusito santusitattā no paritassati ayaṃ bhante ānanda samādhi kiṃphalo vutto bhagavatāti evaṃ vutte tāhaṃ 3- āvuso jaṭilabhāgikaṃ bhikkhuniṃ etadavocaṃ yāyaṃ bhagini samādhi na cābhinato na cāpanato na sasaṅkhāraniggayhavāritavato vimuttattā ṭhito ṭhitattā santusito santusitattā no paritassati ayaṃ bhagini samādhi añño phalo vutto bhagavatāti evaṃsaññīpi kho āvuso tadāyatanaṃ no paṭisaṃvedetīti. [242] 38 Athakho dve lokāyatikā brāhmaṇā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu ekamantaṃ nisinnā kho te brāhmaṇā bhagavantaṃ etadavocuṃ pūraṇo bho gotama kassapo sabbaññū sabbadassāvī aparisesañāṇadassanaṃ paṭijānāti carato ca me tiṭṭhato ca me 4- suttassa ca jāgarassa ca satataṃ samitaṃ @Footnote: 1 Sī. Yu. jaṭilabhāgiyā. A. jaṭilagāhiyā. Ma. jaṭilavāsikā. @2 Ma. sasaṅkhāraniggayhavāritagato. 3 Ma. sohaṃ. 4 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page447.

Ñāṇadassanaṃ paccupaṭṭhitanti so evamāha ahaṃ anantena ñāṇena anantaṃ lokaṃ jānaṃ passaṃ viharāmīti ayampi hi 1- bho gotama nigaṇṭho nāṭaputto sabbaññū sabbadassāvī aparisesañāṇadassanaṃ paṭijānāti carato ca me tiṭṭhato ca me 2- suttassa ca jāgarassa ca satataṃ samitaṃ ñāṇadassanaṃ paccupaṭṭhitanti so evamāha ahaṃ anantena ñāṇena anantaṃ lokaṃ jānaṃ passaṃ viharāmīti imesaṃ bho gotama ubhinnaṃ ñāṇavādānaṃ ubhinnaṃ aññamaññaṃ vipaccanīkavādānaṃ ko saccaṃ [3]- ko musāti. {242.1} Alaṃ brāhmaṇā tiṭṭhatetaṃ imesaṃ ubhinnaṃ ñāṇavādānaṃ ubhinnaṃ aññamaññaṃ vipaccanīkavādānaṃ ko saccaṃ [3]- ko musā dhammaṃ vo brāhmaṇā desissāmi taṃ suṇātha sādhukaṃ manasi karotha bhāsissāmīti . Evaṃ bhoti kho te brāhmaṇā bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca seyyathāpi brāhmaṇā cattāro purisā catuddisā ṭhitā purisagatiyā 4- ca javena samannāgatā paramena ca padavītihārena [5]- evarūpena javena samannāgatā assu seyyathāpi nāma daḷhadhammo dhanuggaho sikkhito katahattho katūpāsano lahukena asanena appakasirena tiriyaṃ tālacchātiṃ 6- atipāteyya evarūpena ca padavītihārena seyyathāpi nāma puratthimā samuddā pacchimo samuddo atha puratthimāya disāya ṭhito puriso evaṃ vadeyya ahaṃ gamanena lokassa antaṃ pāpuṇissāmīti so aññatreva asitakhāyitasāyitā aññatra uccārapassāvakammā aññatra niddākilamathapaṭivinodanā @Footnote: 1 Ma. hisaddo natthi . 2 Ma. mesaddo natthi . 3 Ma. āha. @4 Ma. paramena javena . 5 Ma. te . 6 Ma. tālacchāyaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page448.

Vassasatāyuko vassasatajīvī vassasataṃ gantvā appatvāva lokassa antamantarā kālaṃ kareyya atha pacchimāya disāya .pe. atha dakkhiṇāya disāya ṭhito puriso evaṃ vadeyya ahaṃ gamanena lokassa antaṃ pāpuṇissāmīti so aññatreva asitakhāyitasāyitā aññatra uccārapassāvakammā aññatra niddākilamathapaṭivinodanā vassasatāyuko vassasatajīvī vassasataṃ gantvā appatvāva lokassa antamantarā kālaṃ kareyya taṃ kissahetu nāhaṃ brāhmaṇā evarūpāya sandhāvanikāya lokassa antaṃ ñāteyyaṃ diṭṭheyyaṃ 1- patteyyanti vadāmi na cāhaṃ brāhmaṇā appatvāva lokassa antaṃ dukkhassa antakiriyaṃ vadāmi. {242.2} Pañcime brāhmaṇā kāmaguṇā ariyassa vinaye lokoti vuccati . katame pañca cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasañhitā rajaniyā sotaviññeyyā saddā .pe. Ghānaviññeyyā gandhā jivhāviññeyyā rasā kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasañhitā rajaniyā . Ime kho brāhmaṇā pañca kāmaguṇā ariyassa vinaye lokoti vuccati. {242.3} Idha brāhmaṇā bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamajjhānaṃ upasampajja viharati ayaṃ vuccati brāhmaṇā bhikkhu lokassa antamagamā lokassa ante viharati tamaññe evamāhaṃsu ayampi lokapariyāpanno ayampi anissaṭo lokamhāti ahampi hi 2- brāhmaṇā evaṃ vadāmi @Footnote: 1 Ma. daṭṭheyyaṃ . 2 Sī. Ma. Yu. hisaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page449.

Ayampi lokapariyāpanno ayampi anissaṭo lokamhāti. {242.4} Puna caparaṃ brāhmaṇā bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā .pe. Dutiyajjhānaṃ tatiyajjhānaṃ catutthajjhānaṃ upasampajja viharati ayaṃ vuccati brāhmaṇā bhikkhu lokassa antamagamā lokassa ante viharati tamaññe evamāhaṃsu ayampi lokapariyāpanno ayampi anissaṭo lokamhāti ahampi hi 1- brāhmaṇā evaṃ vadāmi ayampi lokapariyāpanno ayampi anissaṭo lokamhāti. {242.5} Puna caparaṃ brāhmaṇā bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati ayaṃ vuccati brāhmaṇā bhikkhu lokassa antamagamā lokassa ante viharati tamaññe evamāhaṃsu ayampi lokapariyāpanno ayampi anissaṭo lokamhāti ahampi hi 1- brāhmaṇā evaṃ vadāmi ayampi lokapariyāpanno ayampi anissaṭo lokamhāti. {242.6} Puna caparaṃ brāhmaṇā bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati .pe. sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati ayaṃ vuccati @Footnote: 1 Ma. Sī. Yu. hisaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page450.

Brāhmaṇā bhikkhu lokassa antamagamā lokassa ante viharati tamaññe evamāhaṃsu ayampi lokapariyāpanno ayampi anissaṭo lokamhāti ahampi hi brāhmaṇā evaṃ vadāmi ayampi lokapariyāpanno ayampi anissaṭo lokamhāti. {242.7} Puna caparaṃ brāhmaṇā bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati paññāyapassa disvā āsavā parikkhīṇā honti ayaṃ vuccati brāhmaṇā bhikkhu lokassa antamagamā lokassa ante viharati tiṇṇo loke visattikanti. [243] 39 Bhūtapubbaṃ bhikkhave devāsurasaṅgāmo samupabyūḷho ahosi tasmiṃ kho pana bhikkhave saṅgāme asurā jiniṃsu devā [1]- parājiyiṃsu 2- parājitā ca bhikkhave devā apassiṃsveva uttarābhimukhā 3- abhibhayiṃsu 4- asurā athakho bhikkhave devānaṃ etadahosi abhibhayanteva kho asurā yannūna mayaṃ dutiyampi asurehi saṅgāmeyyāmāti. {243.1} Dutiyampi kho bhikkhave devā asurehi saṅgāmesuṃ dutiyampi kho bhikkhave asurā 5- jiniṃsu devā parājiyiṃsu parājitā ca bhikkhave devā apassiṃsveva uttarābhimukhā abhibhayiṃsu asurā athakho bhikkhave devānaṃ etadahosi abhibhayanteva kho asurā yannūna mayaṃ tatiyampi asurehi saṅgāmeyyāmāti. {243.2} Tatiyampi kho bhikkhave devā asurehi saṅgāmesuṃ tatiyampi @Footnote: 1 Yu. bhītā . 2 Ma. parājayiṃs. evamuparipi . 3 Ma. apayiṃsuyeva uttarenābhimukhā. @evamuparipi . 4 Ma. abhiyiṃsu. evamuparipi . 5 Ma. asurāva. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page451.

Kho bhikkhave asurā jiniṃsu devā parājiyiṃsu parājitā ca bhikkhave devā bhītā devapureyeva pavisiṃsu devapuragatānañca pana bhikkhave devānaṃ etadahosi bhīruttāṇagatena kho dāni mayaṃ etarahi attanā viharāma akaraṇīyā asurehīti asurānampi bhikkhave etadahosi bhīruttāṇagatena kho dāni devā etarahi attanā viharanti akaraṇīyā amhehīti. {243.3} Bhūtapubbaṃ bhikkhave devāsurasaṅgāmo samupabyūḷho ahosi tasmiṃ kho ca bhikkhave saṅgāme devā jiniṃsu asurā parājiyiṃsu parājitā ca bhikkhave asurā apassiṃsveva dakkhiṇena 1- mukhā abhibhayiṃsu devā athakho bhikkhave asurānaṃ etadahosi abhibhayanteva kho devā yannūna mayaṃ dutiyampi devehi saṅgāmeyyāmāti. {243.4} Dutiyampi kho bhikkhave asurā devehi saṅgāmesuṃ dutiyampi kho bhikkhave devā jiniṃsu asurā parājiyiṃsu parājitā ca bhikkhave asurā apassiṃsveva dakkhiṇena 1- mukhā abhibhayiṃsu devā athakho bhikkhave asurānaṃ etadahosi abhibhayanteva kho devā yannūna mayaṃ tatiyampi devehi saṅgāmeyyāmāti. {243.5} Tatiyampi kho bhikkhave asurā devehi saṅgāmesuṃ tatiyampi kho bhikkhave devā jiniṃsu asurā parājiyiṃsu parājitā ca bhikkhave asurā bhītā asurapureyeva 2- pavisiṃsu asurapuragatānañca pana bhikkhave asurānaṃ etadahosi bhīruttāṇagatena kho dāni mayaṃ etarahi attanā viharāma @Footnote: 1 Ma. dakkhiṇenābhimukhā . 2 Ma. asurapuraṃ-yeva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page452.

Akaraṇīyā devehīti devānampi bhikkhave etadahosi bhīruttāṇagatena kho dāni asurā etarahi attanā viharanti akaraṇīyā amhehīti. {243.6} Evameva kho bhikkhave yasmiṃ samaye bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamajjhānaṃ upasampajja viharati tasmiṃ bhikkhave samaye bhikkhussa evaṃ hoti bhīruttāṇagatena kho dānāhaṃ etarahi attanā viharāmi akaraṇīyo mārassāti mārassāpi bhikkhave pāpimato evaṃ hoti bhīruttāṇagatena kho dāni bhikkhu etarahi attanā viharati akaraṇīyo mayhanti yasmiṃ bhikkhave samaye bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā .pe. dutiyajjhānaṃ tatiyajjhānaṃ catutthajjhānaṃ upasampajja viharati tasmiṃ bhikkhave samaye bhikkhussa evaṃ hoti bhīruttāṇagatena kho dānāhaṃ etarahi attanā viharāmi akaraṇīyo mārassāti mārassāpi bhikkhave pāpimato evaṃ hoti bhīruttāṇagatena kho dāni bhikkhu etarahi attanā viharati akaraṇīyo mayhanti {243.7} yasmiṃ bhikkhave samaye bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu antamakāsi māraṃ apadaṃ bandhitvā 1- māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato [2]- yasmiṃ bhikkhave samaye bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati .pe. sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma @Footnote: 1 Ma. vadhitvā . 2 Ma. tiṇṇo loke visattikanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page453.

Natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati .pe. sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati .pe. sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati paññāyapassa disvā āsavā parikkhīṇā honti ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu antamakāsi māraṃ apadaṃ bandhitvā 1- māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato tiṇṇo loke visattikanti. [244] 40 Yasmiṃ bhikkhave samaye āraññakassa nāgassa gocarapasutassa hatthīpi hatthiniyopi hatthikaḷabhāpi hatthicchāpāpi purato purato gantvā tiṇaggāni chindanti tena bhikkhave āraññako nāgo aṭṭiyati harāyati jigucchati yasmiṃ bhikkhave samaye āraññakassa nāgassa gocarapasutassa hatthīpi hatthiniyopi hatthikaḷabhāpi hatthicchāpāpi obhaggobhaggaṃ sākhābhaṅgaṃ khādanti tena bhikkhave āraññako nāgo aṭṭiyati harāyati jigucchati yasmiṃ bhikkhave samaye āraññakassa nāgassa ogāhaṃ otiṇṇassa hatthīpi hatthiniyopi hatthikaḷabhāpi hatthicchāpāpi purato purato gantvā soṇḍāya udakaṃ āloḷenti tena bhikkhave āraññako nāgo aṭṭiyati harāyati jigucchati yasmiṃ bhikkhave samaye āraññakassa nāgassa ogāhaṃ otiṇṇassa 2- hatthiniyo kāyaṃ upaghaṃsantiyo gacchanti tena bhikkhave āraññako nāgo aṭṭiyati harāyati jigucchati {244.1} tasmiṃ bhikkhave samaye āraññakassa nāgassa evaṃ hoti ahaṃ kho etarahi ākiṇṇo viharāmi hatthīhi hatthinīhi hatthikaḷabhehi hatthicchāpehi @Footnote: 1 Ma. vadhitvā . 2 Ma. ogāhā uttiṇṇassa. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page454.

Chinnaggāni ceva tiṇāni khādāmi obhaggobhaggañca me sākhābhaṅgaṃ khāditaṃ āvilāni ca pānīyāni pivāmi ogāhāpi ca uttiṇṇassa hatthiniyo kāyaṃ upaghaṃsantiyo gacchanti yannūnāhaṃ eko gaṇasmā vūpakaṭṭho vihareyyanti so aparena samayena eko gaṇasmā vūpakaṭṭho viharati acchinnaggāni ceva tiṇāni khādati na obhaggobhaggañca sākhābhaṅgaṃ khādati 1- anāvilāni ca pānīyāni pivati ogāhāpi 2- cassa uttiṇṇassa hatthiniyo kāyaṃ na upaghaṃsantiyo gacchanti {244.2} tasmiṃ bhikkhave samaye āraññakassa nāgassa evaṃ hoti ahaṃ kho pubbe ākiṇṇo vihāsiṃ hatthīhi hatthinīhi hatthikaḷabhehi hatthicchāpehi chinnaggāni ceva tiṇāni khādiṃ obhaggobhaggañca me sākhābhaṅgaṃ khāditaṃ 3- āvilāni ca pānīyāni apāsi 4- ogāhā ca me uttiṇṇassa hatthiniyo kāyaṃ upaghaṃsantiyo agamaṃsu somhi 5- etarahi eko gaṇasmā vūpakaṭṭho viharāmi acchinnaggāni ceva tiṇāni khādāmi obhaggobhaggañca me sākhābhaṅgaṃ khāditaṃ 6- anāvilāni ca pānīyāni pivāmi ogāhāpi ca me uttiṇṇassa na hatthiniyo kāyaṃ upaghaṃsantiyo gacchantīti so soṇḍāya sākhābhaṅgaṃ bhañjitvā sākhābhaṅgena kāyaṃ parimajjitvā attamano kaṇḍuṃ 7- saṃhanati. {244.3} Evameva kho bhikkhave yasmiṃ samaye bhikkhu ākiṇṇo viharati bhikkhūhi bhikkhunīhi upāsakehi upāsikāhi raññā rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi tasmiṃ samaye bhikkhave bhikkhussa evaṃ hoti ahaṃ kho etarahi ākiṇṇo viharāmi bhikkhūhi bhikkhunīhi @Footnote: 1 Ma. obhaggobhaggañcassa sākhābhaṅgaṃ na khādanti . 2 Ma. pisaddo natthi. @3 Ma. khādanti . 4 Ma. apāyiṃ . 5 Ma. sohaṃ . 6 Ma. na khādanti. @7 Ma. soṇḍaṃ. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page455.

Upāsakehi upāsikāhi raññā rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi yannūnāhaṃ eko gaṇasmā vūpakaṭṭho vihareyyanti so vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ so araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā so abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati abhijjhāya cittaṃ parisodheti byāpādapadosaṃ pahāya abyāpannacitto viharati sabbapāṇabhūtahitānukampī byāpādapadosā cittaṃ parisodheti thīnamiddhaṃ pahāya vigatathīnamiddho viharati ālokasaññī sato sampajāno thīnamiddhā cittaṃ parisodheti uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati ajjhattaṃ vūpasantacitto uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodheti vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati {244.4} akathaṃkathī kusalesu dhammesu vicikicchāya cittaṃ parisodheti so ime pañca nīvaraṇe pahāya cetasā upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamajjhānaṃ upasampajja viharati so attamano kaṇḍuṃ saṃhanati vitakkavicārānaṃ vūpasamā .pe. dutiyajjhānaṃ tatiyajjhānaṃ catutthajjhānaṃ upasampajja viharati so attamano kaṇḍuṃ saṃhanati sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati so attamano

--------------------------------------------------------------------------------------------- page456.

Kaṇḍuṃ saṃhanati sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati .pe. sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati sabbaso nevasaññā- nāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati paññāyapassa disvā āsavā parikkhīṇā honti so attamano kaṇḍuṃ saṃhanatīti. [245] 41 Ekaṃ samayaṃ bhagavā mallakesu viharati uruvelakappaṃ nāma mallānaṃ nigamo . athakho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya uruvelakappaṃ piṇḍāya pāvisi uruvelakappe piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi idheva tāva tvaṃ ānanda hohi yāvāhaṃ mahāvanaṃ ajjhogāhāmi divā vihārāyāti . evaṃ bhanteti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi . athakho bhagavā mahāvanaṃ ajjhogāhetvā aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisīdi. {245.1} Athakho tapusso gahapati yenāyasmā ānando tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho tapusso gahapati āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca mayaṃ bhante ānanda gihī kāmabhogino kāmārāmā kāmaratā kāmasammuditā tesaṃ no bhante amhākaṃ gihīnaṃ kāmabhogīnaṃ kāmārāmānaṃ kāmaratānaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page457.

Kāmasammuditānaṃ papāto viya khāyati yadidaṃ nekkhammaṃ sutametaṃ bhante imasmiṃ dhammavinaye daharānaṃ daharānaṃ bhikkhūnaṃ nekkhamme cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati etaṃ santanti passato tayidaṃ bhante imasmiṃ dhammavinaye bhikkhūnaṃ bahunā janena visabhāgo yadidaṃ nekkhammanti. {245.2} Atthi kho etaṃ gahapati kathāpābhataṃ bhagavantaṃ dassanāya āyāma gahapati yena bhagavā tenupasaṅkamissāma upasaṅkamitvā bhagavato etamatthaṃ ārocessāma yathā no bhagavā byākarissati tathā karissāmāti 1-. Evaṃ bhanteti kho tapusso gahapati āyasmato ānandassa paccassosi. {245.3} Athakho āyasmā ānando tapussena gahapatinā saddhiṃ yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca ayaṃ bhante tapusso gahapati evamāha mayaṃ bhante ānanda gihī kāmabhogino kāmārāmā kāmaratā kāmasammuditā tesaṃ no bhante amhākaṃ gihīnaṃ kāmabhogīnaṃ kāmārāmānaṃ kāmaratānaṃ kāmasammuditānaṃ papāto viya khāyati yadidaṃ nekkhammaṃ sutametaṃ bhante imasmiṃ dhammavinaye daharānaṃ daharānaṃ bhikkhūnaṃ nekkhamme cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati etaṃ santanti passato tayidaṃ bhante dhammavinaye bhikkhūnaṃ bahunā janena visabhāgo yadidaṃ nekkhammanti. {245.4} Evametaṃ ānanda evametaṃ ānanda mayhampi kho ānanda pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etadahosi sādhu @Footnote: 1 Ma. dhāressāmīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page458.

Nekkhammaṃ sādhu pavivekoti tassa mayhaṃ ānanda nekkhamme cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato tassa mayhaṃ ānanda etadahosi ko nu kho hetu ko paccayo yena me nekkhamme cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato tassa mayhaṃ ānanda etadahosi kāmesu kho me ādīnavo adiṭṭho so ca me abahulīkato nekkhamme ca ānisaṃso anadhigato so ca me anāsevito tasmā me nekkhamme cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato {245.5} tassa mayhaṃ ānanda etadahosi sace kho ahaṃ kāmesu ādīnavaṃ disvā taṃ bahulīkareyyaṃ 1- nekkhamme ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseveyyaṃ ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ me nekkhamme cittaṃ pakkhandeyya pasīdeyya santiṭṭheyya vimucceyya etaṃ santanti passato so kho ahaṃ ānanda aparena samayena kāmesu ādīnavaṃ disvā taṃ bahulamakāsiṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseviṃ tassa mayhaṃ ānanda nekkhamme cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati etaṃ santanti passato so kho ahaṃ ānanda vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamajjhānaṃ upasampajja viharāmi tassa mayhaṃ ānanda iminā vihārena viharato kāmasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa me hoti ābādho seyyathāpi ānanda sukhino dukkhaṃ @Footnote: 1 Ma. bahulaṃ kareyyaṃ. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page459.

Uppajjeyya yāvadeva ābādhāya evamassa me kāmasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa me hoti ābādho. {245.6} Tassa mayhaṃ ānanda etadahosi yannūnāhaṃ vitakkavicārānaṃ vūpasamā .pe. dutiyajjhānaṃ upasampajja vihareyyanti tassa mayhaṃ ānanda avitakke cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato tassa mayhaṃ ānanda etadahosi ko nu kho hetu ko paccayo yena me avitakke cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato tassa mayhaṃ ānanda etadahosi vitakke kho me ādīnavo adiṭṭho so ca me abahulīkato avitakke ca ānisaṃso anadhigato so ca me anāsevito tasmā me avitakke cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato {245.7} tassa mayhaṃ ānanda etadahosi sace kho ahaṃ vitakke ādīnavaṃ disvā taṃ bahulīkareyyaṃ avitakke ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseveyyaṃ ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ me avitakke cittaṃ pakkhandeyya pasīdeyya santiṭṭheyya vimucceyya etaṃ santanti passato so kho ahaṃ ānanda aparena samayena vitakke ādīnavaṃ disvā taṃ bahulamakāsiṃ avitakke ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseviṃ tassa mayhaṃ ānanda avitakke cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati etaṃ santanti passato so kho ahaṃ ānanda vitakkavicārānaṃ vūpasamā .pe. dutiyajjhānaṃ upasampajja

--------------------------------------------------------------------------------------------- page460.

Viharāmi tassa mayhaṃ ānanda iminā vihārena viharato vitakkasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa me hoti ābādho seyyathāpi ānanda sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya evamevassa me vitakkasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa me hoti ābādho. {245.8} Tassa mayhaṃ ānanda etadahosi yannūnāhaṃ pītiyā ca virāgā upekkhako ca vihareyyaṃ sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeyyaṃ yantaṃ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārīti tatiyajjhānaṃ upasampajja vihareyyanti tassa mayhaṃ ānanda nippītike cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato tassa mayhaṃ ānanda etadahosi ko nu kho hetu ko paccayo yena me nippītike cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato {245.9} tassa mayhaṃ ānanda etadahosi pītiyā kho me ādīnavo adiṭṭho so ca me abahulīkato nippītike ca ānisaṃso anadhigato so ca me anāsevito tasmā me nippītike cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato tassa mayhaṃ ānanda etadahosi sace kho ahaṃ pītiyā ādīnavaṃ disvā taṃ bahulīkareyyaṃ nippītike ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseveyyaṃ ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ me nippītike cittaṃ pakkhandeyya pasīdeyya santiṭṭheyya vimucceyya etaṃ santanti passato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page461.

So kho ahaṃ ānanda aparena samayena pītiyā ādīnavaṃ disvā taṃ bahulamakāsiṃ nippītike ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseviṃ tassa mayhaṃ ānanda nippītike cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati etaṃ santanti passato so kho ahaṃ ānanda pītiyā ca virāgā .pe. Tatiyajjhānaṃ upasampajja viharāmi tassa mayhaṃ ānanda iminā vihārena viharato pītisahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa me hoti ābādho seyyathāpi ānanda sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya evamevassa me pītisahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa me hoti ābādho. {245.10} Tassa mayhaṃ ānanda etadahosi yannūnāhaṃ sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthajjhānaṃ upasampajja vihareyyanti tassa mayhaṃ ānanda adukkhamasukhe cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato tassa mayhaṃ ānanda etadahosi ko nu kho hetu ko paccayo yena me adukkhamasukhe cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato tassa mayhaṃ ānanda etadahosi upekkhāsukhe kho me ādīnavo adiṭṭho so ca me abahulīkato adukkhamasukhe ca ānisaṃso anadhigato so ca me anāsevito tasmā me adukkhamasukhe cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page462.

Etaṃ santanti passato tassa mayhaṃ ānanda etadahosi sace kho ahaṃ upekkhāsukhe ādīnavaṃ disvā taṃ bahulīkareyyaṃ adukkhamasukhe ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseveyyaṃ ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ me adukkhamasukhe cittaṃ pakkhandeyya pasīdeyya santiṭṭheyya vimucceyya etaṃ santanti passato so kho ahaṃ ānanda aparena samayena upekkhāsukhe ādīnavaṃ disvā taṃ bahulamakāsiṃ adukkhamasukhe ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseviṃ tassa mayhaṃ ānanda adukkhamasukhe cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati etaṃ santanti passato so kho ahaṃ ānanda aparena samayena sukhassa ca pahānā .pe. catutthajjhānaṃ upasampajja viharati tassa mayhaṃ ānanda iminā vihārena viharato upekkhāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa me hoti ābādho seyyathāpi ānanda sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya evamevassa me upekkhāsahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa me hoti ābādho. {245.11} Tassa mayhaṃ ānanda etadahosi yannūnāhaṃ sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja vihareyyanti tassa mayhaṃ ānanda ākāsānañcāyatane cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato tassa mayhaṃ ānanda etadahosi ko nu kho hetu ko paccayo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page463.

Yena me ākāsānañcāyatane cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato tassa mayhaṃ ānanda etadahosi rūpesu kho me ādīnavo adiṭṭho so ca me abahulīkato ākāsānañcāyatane ca ānisaṃso anadhigato so ca me anāsevito tasmā me ākāsānañcāyatane cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato tassa mayhaṃ ānanda etadahosi sace kho ahaṃ rūpesu ādīnavaṃ disvā taṃ bahulīkareyyaṃ ākāsānañcāyatane ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseveyyaṃ ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ me ākāsānañcāyatane cittaṃ pakkhandeyya pasīdeyya santiṭṭheyya vimucceyya etaṃ santanti passato {245.12} so kho ahaṃ ānanda aparena samayena rūpesu ādīnavaṃ disvā taṃ bahulamakāsiṃ ākāsānañcāyatane ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseviṃ tassa mayhaṃ ānanda ākāsānañcāyatane cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati etaṃ santanti passato so kho ahaṃ ānanda sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharāmi tassa mayhaṃ ānanda iminā vihārena viharato rūpasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa me hoti ābādho seyyathāpi ānanda sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya evamevassa me rūpasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa me hoti ābādho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page464.

{245.13} Tassa mayhaṃ ānanda etadahosi yannūnāhaṃ sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja vihareyyanti tassa mayhaṃ ānanda viññāṇañcāyatane cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato tassa mayhaṃ ānanda etadahosi ko nu kho hetu ko paccayo yena me viññāṇañcāyatane cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato tassa mayhaṃ ānanda etadahosi ākāsānañcāyatane kho me ādīnavo adiṭṭho so ca me abahulīkato viññāṇañcāyatane ca ānisaṃso anadhigato so ca me anāsevito tasmā me viññāṇañcāyatane cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato {245.14} tassa mayhaṃ ānanda etadahosi sace kho ahaṃ ākāsānañcāyatane ādīnavaṃ disvā taṃ bahulīkareyyaṃ viññāṇañcāyatane ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseveyyaṃ ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ me viññāṇañcāyatane cittaṃ pakkhandeyya pasīdeyya santiṭṭheyya vimucceyya etaṃ santanti passato so kho ahaṃ ānanda aparena samayena ākāsānañcāyatane ādīnavaṃ disvā taṃ bahulamakāsiṃ viññāṇañcāyatane ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseviṃ tassa mayhaṃ ānanda viññāṇañcāyatane cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati etaṃ santanti passato so kho ahaṃ ānanda sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page465.

Viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharāmi tassa mayhaṃ ānanda iminā vihārena viharato ākāsānañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti savāssa me hoti ābādho seyyathāpi ānanda sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya evamevassa me ākāsānañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa me hoti ābādho. {245.15} Tassa mayhaṃ ānanda etadahosi yannūnāhaṃ sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja vihareyyanti tassa mayhaṃ ānanda ākiñcaññāyatane cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato tassa mayhaṃ ānanda etadahosi ko nu kho hetu ko paccayo yena me ākiñcaññāyatane cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato tassa mayhaṃ ānanda etadahosi viññāṇañcāyatane kho me ādīnavo adiṭṭho so ca me abahulīkato ākiñcaññāyatane ca ānisaṃso anadhigato so ca me anāsevito tasmā me āciñcaññāyatane cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato tassa mayhaṃ ānanda etadahosi sace kho ahaṃ viññāṇañcāyatane ādīnavaṃ disvā taṃ bahulīkareyyaṃ ākiñcaññāyatane ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseveyyaṃ ṭhānaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page466.

Kho panetaṃ vijjati yaṃ me ākiñcaññāyatane cittaṃ pakkhandeyya pasīdeyya santiṭṭheyya vimucceyya etaṃ santanti passato so kho ahaṃ ānanda aparena samayena viññāṇañcāyatane ādīnavaṃ disvā taṃ bahulamakāsiṃ ākiñcaññāyatane ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseviṃ tassa mayhaṃ ānanda ākiñcaññāyatane cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati etaṃ santanti passato so kho ahaṃ ānanda sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharāmi tassa mayhaṃ ānanda iminā vihārena viharato viññāṇañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa me hoti ābādho seyyathāpi ānanda sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya evamevassa me viññāṇañcāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa me hoti ābādho. {245.16} Tassa mayhaṃ ānanda etadahosi yannūnāhaṃ sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja vihareyyanti tassa mayhaṃ ānanda nevasaññānāsaññāyatane cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato tassa mayhaṃ ānanda etadahosi ko nu kho hetu ko paccayo yena me nevasaññānāsaññāyatane cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato tassa mayhaṃ ānanda etadahosi ākiñcaññāyatane kho me ādīnavo adiṭṭho so ca me abahulīkato nevasaññānāsaññāyatane

--------------------------------------------------------------------------------------------- page467.

Ca ānisaṃso anadhigato so ca me anāsevito tasmā me nevasaññānāsaññāyatane cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato tassa mayhaṃ ānanda etadahosi sace kho ahaṃ ākiñcaññāyatane ādīnavaṃ disvā taṃ bahulīkareyyaṃ nevasaññānāsaññāyatane ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseveyyaṃ ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ me nevasaññā- nāsaññāyatane cittaṃ pakkhandeyya pasīdeyya santiṭṭheyya vimucceyya etaṃ santanti passato so kho ahaṃ ānanda aparena samayena ākiñcaññāyatane ādīnavaṃ disvā taṃ bahulamakāsiṃ nevasaññānāsaññāyatane ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseviṃ tassa mayhaṃ ānanda nevasaññānāsaññāyatane cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati etaṃ santanti passato so kho ahaṃ ānanda sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharāmi tassa mayhaṃ ānanda iminā vihārena viharato ākiñcaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa me hoti ābādho seyyathāpi ānanda sukhino dukkhaṃ uppajjeyya yāvadeva ābādhāya evamevassa me ākiñcaññāyatanasahagatā saññāmanasikārā samudācaranti svāssa me hoti ābādho. {245.17} Tassa mayhaṃ ānanda etadahosi yannūnāhaṃ nevasaññā- nāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja vihareyyanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page468.

Tassa mayhaṃ ānanda saññāvedayitanirodhe cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato tassa mayhaṃ ānanda etadahosi ko nu kho hetu ko paccayo yena me saññāvedayitanirodhe cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato tassa mayhaṃ ānanda etadahosi nevasaññānāsaññāyatane kho me ādīnavo adiṭṭho so ca me abahulīkato saññāvedayitanirodhe ca ānisaṃso anadhigato so ca me anāsevito tasmā me saññāvedayitanirodhe cittaṃ na pakkhandati nappasīdati na santiṭṭhati na vimuccati etaṃ santanti passato {245.18} tassa mayhaṃ ānanda etadahosi sace kho ahaṃ nevasaññānāsaññāyatane ādīnavaṃ disvā taṃ bahulīkareyyaṃ saññāvedayitanirodhe ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseveyyaṃ ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ me saññāvedayitanirodhe cittaṃ pakkhandeyya pasīdeyya santiṭṭheyya vimucceyya etaṃ santanti passato so kho ahaṃ ānanda aparena samayena nevasaññānāsaññāyatane ādīnavaṃ disvā taṃ bahulamakāsiṃ saññāvedayitanirodhe ānisaṃsaṃ adhigamma tamāseviṃ tassa mayhaṃ ānanda saññāvedayitanirodhe cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati etaṃ santanti passato so kho ahaṃ ānanda sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharāmi paññāya ca me disvā āsavā parikkhayaṃ agamaṃsu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page469.

{245.19} Yāvakīvañcāhaṃ ānanda imā nava anupubbavihārasamāpattiyo na evaṃ anulomapaṭilomaṃ samāpajjimpi vuṭṭhahimpi neva tāvāhaṃ ānanda sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho paccaññāsiṃ yato ca kho ahaṃ ānanda imā nava anupubbavihārasamāpattiyo evaṃ anulomapaṭilomaṃ samāpajjimpi vuṭṭhahimpi athāhaṃ ānanda sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho paccaññāsiṃ ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādi akuppā me cetovimutti ayamantimā jāti natthidāni punabbhavoti. Mahāvaggo catuttho. Tassuddānaṃ dve vihāre 1- ca nibbānaṃ gāvī jhānena pañcamaṃ ānando brāhmaṇo devā 2- nāgena tapussena cāti. -------------- Pañcālavaggo 3- pañcamo [246] 42 Ekaṃ samayaṃ āyasmā ānando kosambiyaṃ viharati ghositārāme . athakho āyasmā udāyi yenāyasmā ānando tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmatā ānandena saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ @Footnote: 1 Ma. vihārā . 2 Ma. brāhmaṇā devo . 3 Ma. sāmaññavaggo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page470.

Nisinno kho āyasmā udāyi āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca vuttamidaṃ āvuso pañcālacaṇḍena devaputtena sambādhe gataṃ okāsaṃ avidā bhūrimedhaso yo jhānamanubujjhi buddho paṭilīnanisabho munīti. Katamo āvuso sambādho katamo sambādhe okāsādhigamo vutto bhagavatāti . pañcime āvuso kāmaguṇā sambādho vutto bhagavatā katame pañca cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasañhitā rajaniyā sotaviññeyyā saddā .pe. Ghānaviññeyyā gandhā .pe. jivhāviññeyyā rasā .pe. Kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasañhitā rajaniyā ime kho āvuso pañca kāmaguṇā sambādho vutto bhagavatā. {246.1} Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi .pe. paṭhamajjhānaṃ upasampajja viharati ettāvatāpi kho āvuso sambādhe okāsādhigamo vutto bhagavatā pariyāyena tatrapatthi sambādho kiñca tattha sambādho yadeva tattha vitakkavicārā aniruddhā honti ayamettha sambādho. {246.2} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā .pe. Dutiyajjhānaṃ upasampajja viharati ettāvatāpi kho āvuso sambādhe okāsādhigamo vutto bhagavatā pariyāyena tatrapatthi sambādho kiñca tattha sambādho yadeva tattha pīti aniruddhā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page471.

Hoti ayamettha sambādho. {246.3} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu pītiyā ca virāgā .pe. Tatiyajjhānaṃ upasampajja viharati ettāvatāpi kho āvuso sambādhe okāsādhigamo vutto bhagavatā pariyāyena tatrapatthi sambādho kiñca tattha sambādho yadeva tattha upekkhāsukhaṃ aniruddhaṃ hoti ayamettha sambādho. {246.4} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu sukhassa ca pahānā .pe. Catutthajjhānaṃ upasampajja viharati ettāvatāpi kho āvuso sambādhe okāsādhigamo vutto bhagavatā pariyāyena tatrapatthi sambādho kiñca tattha sambādho yadeva tattha rūpasaññā aniruddhā hoti ayamettha sambādho. {246.5} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati ettāvatāpi kho āvuso sambādhe okāsādhigamo vutto bhagavatā pariyāyena tatrapatthi sambādho kiñca tattha sambādho yadeva tattha ākāsānañcāyatanasaññā aniruddhā hoti ayamettha sambādho. {246.6} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati ettāvatāpi kho āvuso sambādhe okāsādhigamo vutto bhagavatā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page472.

Pariyāyena tatrapatthi sambādho kiñca tattha sambādho yadeva tattha viññāṇañcāyatanasaññā aniruddhā hoti ayamettha sambādho. {246.7} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati ettāvatāpi kho āvuso sambādhe okāsādhigamo vutto bhagavatā pariyāyena tatrapatthi sambādho kiñca tattha sambādho yadeva tattha ākiñcaññāyatanasaññā aniruddhā hoti ayamettha sambādho. {246.8} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati ettāvatāpi kho āvuso sambādhe okāsādhigamo vutto bhagavatā pariyāyena tatrapatthi sambādho kiñca tattha sambādho yadeva tattha nevasaññānāsaññāyatanasaññā aniruddhā hoti ayamettha sambādho. {246.9} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati paññāyapassa disvā āsavā parikkhīṇā honti ettāvatāpi kho āvuso sambādhe okāsādhigamo vutto bhagavatā nippariyāyenāti. [247] 43 Kāyasakkhi kāyasakkhīti āvuso vuccati kittāvatā nu kho āvuso kāyasakkhi vutto bhagavatāti. {247.1} Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi .pe. paṭhamajjhānaṃ upasampajja viharati yathā yathā ca tadāyatanaṃ tathā tathā naṃ kāyena phusitvā viharati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page473.

Ettāvatāpi kho āvuso kāyasakkhi vutto bhagavatā pariyāyena. {247.2} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā .pe. Dutiyajjhānaṃ .pe. tatiyajjhānaṃ .pe. catutthajjhānaṃ upasampajja viharati yathā yathā ca tadāyatanaṃ tathā tathā naṃ kāyena phusitvā viharati ettāvatāpi kho āvuso kāyasakkhi vutto bhagavatā pariyāyena. {247.3} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati yathā yathā ca tadāyatanaṃ tathā tathā naṃ kāyena phusitvā viharati ettāvatāpi kho āvuso kāyasakkhi vutto bhagavatā pariyāyena .pe. {247.4} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati paññāyapassa disvā āsavā parikkhīṇā honti yathā yathā ca tadāyatanaṃ tathā tathā naṃ kāyena phusitvā viharati ettāvatāpi kho āvuso kāyasakkhi vutto bhagavatā nippariyāyenāti. [248] 44 Paññāvimutto paññāvimuttoti āvuso vuccati kittāvatā nu kho āvuso paññāvimutto vutto bhagavatāti. {248.1} Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi .pe. paṭhamajjhānaṃ upasampajja viharati paññāya pana 1- pajānāti ettāvatāpi kho āvuso paññāvimutto vutto bhagavatā pariyāyena .pe. @Footnote: 1 Ma. ca naṃ. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page474.

{248.2} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati paññāyapassa disvā āsavā parikkhīṇā hoti paññāya pana pajānāti ettāvatāpi kho āvuso paññāvimutto vutto bhagavatā nippariyāyenāti. [249] 45 Ubhatobhāgavimutto ubhatobhāgavimuttoti āvuso vuccati kittāvatā nu kho āvuso ubhatobhāgavimutto vutto bhagavatāti. {249.1} Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi .pe. paṭhamajjhānaṃ upasampajja viharati yathā yathā ca tadāyatanaṃ tathā tathā naṃ kāyena phusitvā viharati paññāya pana pajānāti ettāvatāpi kho āvuso ubhatobhāgavimutto vutto bhagavatā pariyāyena .pe. {249.2} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati paññāyapassa disvā āsavā parikkhīṇā honti yathā yathā ca tadāyatanaṃ tathā tathā naṃ kāyena phusitvā viharati paññāya pana pajānāti ettāvatāpi kho āvuso ubhatobhāgavimutto vutto bhagavatā nippariyāyenāti. [250] 46 Sandiṭṭhiko dhammo sandiṭṭhiko dhammoti āvuso vuccati kittāvatā nu kho āvuso sandiṭṭhiko dhammo vutto bhagavatāti. {250.1} Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi .pe. paṭhamajjhānaṃ upasampajja viharati ettāvatāpi kho āvuso sandiṭṭhiko dhammo vutto bhagavatā pariyāyena .pe.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page475.

{250.2} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati paññāyapassa disvā āsavā parikkhīṇā honti ettāvatāpi kho āvuso sandiṭṭhiko dhammo vutto bhagavatā nippariyāyenāti. [251] 47 Sandiṭṭhikaṃ nibbānaṃ sandiṭṭhikaṃ nibbānanti āvuso vuccati kittāvatā nu kho āvuso sandiṭṭhikaṃ nibbānaṃ vuttaṃ bhagavatāti. {251.1} Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi .pe. paṭhamajjhānaṃ upasampajja viharati ettāvatāpi kho āvuso sandiṭṭhikaṃ nibbānaṃ vuttaṃ bhagavatā pariyāyena .pe. {251.2} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati paññāyapassa disvā āsavā parikkhīṇā honti ettāvatāpi kho āvuso sandiṭṭhikaṃ nibbānaṃ vuttaṃ bhagavatā nippariyāyenāti. [252] 48 Nibbānaṃ nibbānanti āvuso vuccati .pe. [253] 49 Parinibbānaṃ parinibbānanti .pe. [254] 50 Tadaṅganibbānaṃ tadaṅganibbānanti āvuso vuccati .pe. [255] 51 Diṭṭhadhammanibbānaṃ diṭṭhadhammanibbānanti āvuso vuccati kittāvatā nu kho āvuso diṭṭhadhammanibbānaṃ vuttaṃ bhagavatāti. Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi .pe. paṭhamajjhānaṃ upasampajja viharati ettāvatāpi kho āvuso diṭṭhadhammanibbānaṃ vuttaṃ bhagavatā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page476.

Pariyāyena .pe. {255.1} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati paññāyapassa disvā āsavā parikkhīṇā honti ettāvatāpi kho āvuso diṭṭhadhammanibbānaṃ vuttaṃ bhagavatā nippariyāyenāti. Pañcālavaggo pañcamo. Tassuddānaṃ pañcālo kāmahesañca 1- ubho 2- sandiṭṭhikā dve nibbānaṃ parinibbānaṃ tadaṅgadiṭṭhadhammikena cāti. Navakanipāte paṇṇāsako samatto. ------------ @Footnote: 1 Ma. samubādho kāyasakkhipaññā . 2 Ma. ubhatobhāgo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page477.

Paṇṇāsakāsaṅgahitā vaggā khemavaggo paṭhamo [256] 52 Khemaṃ khemanti āvuso vuccati kittāvatā nu kho āvuso khemaṃ vuttaṃ bhagavatāti. {256.1} Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi .pe. Paṭhamajjhānaṃ upasampajja viharati ettāvatāpi kho āvuso khemaṃ vuttaṃ bhagavatā pariyāyena .pe. {256.2} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati paññāyapassa disvā āsavā parikkhīṇā honti ettāvatāpi kho āvuso khemaṃ vuttaṃ bhagavatā nippariyāyenāti. [257] 53 Khemappatto khemappattoti āvuso vuccati .pe. [258] 54 Amataṃ amatanti āvuso vuccati. [259] 55 Amatappatto amatappattoti āvuso vuccati. [260] 56 Abhayaṃ abhayanti āvuso vuccati. [261] 57 Abhayappatto abhayappattoti āvuso vuccati. [262] 58 Passaddhi passaddhīti āvuso vuccati. [263] 59 Anupubbapassaddhi anupubbapassaddhīti āvuso vuccati. [264] 60 Nirodho nirodhoti āvuso vuccati. [265] 61 Anupubbanirodho anupubbanirodhoti āvuso vuccati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page478.

Kittāvatā nu kho āvuso anupubbanirodho vutto bhagavatāti. {265.1} Idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi .pe. paṭhamajjhānaṃ upasampajja viharati ettāvatāpi kho āvuso anupubbanirodho vutto bhagavatā pariyāyena .pe. {265.2} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati paññāyapassa disvā āsavā parikkhīṇā honti ettāvatāpi kho āvuso anupubbanirodho vutto bhagavatā nippariyāyenāti. [266] 62 Nava bhikkhave dhamme appahāya abhabbo arahattaṃ sacchikātuṃ . katame nava rāgaṃ dosaṃ mohaṃ kodhaṃ upanāhaṃ makkhaṃ palāsaṃ issaṃ macchariyaṃ . ime kho bhikkhave nava dhamme appahāya abhabbo arahattaṃ sacchikātuṃ. {266.1} Nava bhikkhave dhamme pahāya bhabbo arahattaṃ sacchikātuṃ. Katame nava rāgaṃ dosaṃ mohaṃ kodhaṃ upanāhaṃ makkhaṃ palāsaṃ issaṃ macchariyaṃ. Ime kho bhikkhave nava dhamme pahāya bhabbo arahattaṃ sacchikātunti. Khemavaggo paṭhamo. Tassuddānaṃ khemo ca amataṃ ceva abhayapassaddhiyena ca nirodho anupubbo ceva dhammaṃ pahāya bhabbena cāti. ---------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page479.

Satipaṭṭhānavaggo dutiyo [267] 63 Pañcimāni bhikkhave sikkhādubbalyāni . Katamāni pañca pāṇātipāto adinnādānaṃ kāmesu micchācāro musāvādo surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ. Imāni kho bhikkhave pañca sikkhādubbalyāni. {267.1} Imesaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ sikkhādubbalyānaṃ pahānāya cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbā . katame cattāro idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ vedanāsu .pe. citte .pe. dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ . Imesaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ sikkhādubbalyānaṃ pahānāya ime cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbāti. [268] 64 Pañcimāni bhikkhave nīvaraṇāni . katamāni pañca kāmacchandanīvaraṇaṃ byāpādanīvaraṇaṃ thīnamiddhanīvaraṇaṃ uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ vicikicchānīvaraṇaṃ. Imāni kho bhikkhave pañca nīvaraṇāni. {268.1} Imesaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ nīvaraṇānaṃ pahānāya cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbā . katame cattāro idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ vedanāsu .pe. citte .pe. dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ .

--------------------------------------------------------------------------------------------- page480.

Imesaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ nīvaraṇānaṃ pahānāya ime cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbāti. [269] 65 Pañcime bhikkhave kāmaguṇā . katame pañca cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasañhitā rajaniyā sotaviññeyyā saddā .pe. ghānaviññeyyā gandhā .pe. Jivhāviññeyyārasā .pe. kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasañhitā rajaniyā . ime kho bhikkhave pañca kāmaguṇā. Imesaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ kāmaguṇānaṃ pahānāya .pe. ime cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbāti. [270] 66 Pañcime bhikkhave upādānakkhandhā . katame pañca rūpūpādānakkhandho vedanūpādānakkhandho saññūpādānakkhandho saṅkhārūpādānakkhandho viññāṇūpādānakkhandho . ime kho bhikkhave pañcupādānakkhandhā. Imesaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ pahānāya .pe. Ime cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbāti. [271] 67 Pañcimāni bhikkhave orambhāgiyāni saṃyojanāni . Katamāni pañca sakkāyadiṭṭhi vicikicchā sīlabbataparāmāso kāmacchando byāpādo. Imāni kho bhikkhave pañca orambhāgiyāni saṃyojanāni. Imesaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya .pe. Ime cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbāti. [272] 68 Pañcimā bhikkhave gatiyo . katamā pañca nirayo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page481.

Tiracchānayoni pittivisayo manussā devā . imā kho bhikkhave pañca gatiyo. Imāsaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ gatīnaṃ pahānāya ime cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbāti. [273] 69 Pañcimāni bhikkhave macchariyāni . katamāni pañca āvāsamacchariyaṃ kulamacchariyaṃ lābhamacchariyaṃ vaṇṇamacchariyaṃ dhammamacchariyaṃ . Imāni kho bhikkhave pañca macchariyāni. Imesaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ macchariyānaṃ pahānāya ime cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbāti. [274] 70 Pañcimāni bhikkhave uddhambhāgiyāni saṃyojanāni . Katamāni pañca rūparāgo arūparāgo māno uddhaccaṃ avijjā . Imāni kho bhikkhave pañcuddhambhāgiyāni saṃyojanāni. Imesaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ uddhambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya ime cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbāti. [275] 71 Pañcime bhikkhave cetokhīlā . katame pañca idha bhikkhave bhikkhu satthari kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati yo so bhikkhave bhikkhu satthari kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page482.

Padhānāya ayaṃ paṭhamo cetokhīlo . puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu dhamme kaṅkhati .pe. saṅghe kaṅkhati sikkhāya kaṅkhati sabrahmacārīsu kupito hoti anattamano āhatacitto khīlajāto yo so bhikkhave bhikkhu sabrahmacārīsu kupito hoti anattamano āhatacitto khīlajāto tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya ayaṃ pañcamo cetokhīlo. Imesaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ cetokhīlānaṃ pahānāya ime cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbāti. [276] 72 Pañcime bhikkhave cetaso vinibandhā . Katame pañca idha bhikkhave bhikkhu kāmesu avītarāgo hoti avītacchando 1- avītapemo avītapipāso avītapariḷāho avītataṇho yo so bhikkhave bhikkhu kāmesu avītarāgo hoti avītacchando avītapemo avītapipāso avītapariḷāho avītataṇho tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya ayaṃ paṭhamo cetaso vinibandho . puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu kāye avītarāgo hoti rūpe avītarāgo hoti yāvadatthaṃ udarāvadehakaṃ bhuñjitvā seyyasukhaṃ passasukhaṃ middhasukhaṃ anuyutto viharati aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ carati imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi @Footnote: 1 Ma. avigata .... evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page483.

Devaññataro vāti yo so bhikkhave bhikkhu aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ carati imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vāti tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya ayaṃ pañcamo cetaso vinibandho. Ime kho bhikkhave pañca cetaso vinibandhā. {276.1} Imesaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ cetaso vinibandhānaṃ pahānāya cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbā . katame cattāro idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ vedanāsu .pe. cittesu dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ . Imesaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ cetaso vinibandhānaṃ pahānāya ime cattāro satipaṭṭhānā bhāvetabbāti. Satipaṭṭhānavaggo dutiyo. Tassuddānaṃ sikkhā nīvāraṇā kāmā khandhā ca orambhāgiyā gati macchariyañceva uddhambhāgiyānaṃ aṭṭhamaṃ cetokhīlavinibandhoti 1-. --------------- Sammappadhānavaggo dutiyo [277] 73 Pañcimāni bhikkhave sikkhādubbalyāni . Katamāni pañca @Footnote: 1 Ma. sikkhānīvāraṇākāmā khandhā ca orambhāgiyā gati @ maccheraṃ uddhambhāgiyā aṭṭhamaṃ cetokhīlā vinibandhāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page484.

Pāṇātipāto .pe. surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ . imāni kho bhikkhave pañca sikkhādubbalyāni. {277.1} Imesaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ sikkhādubbalyānaṃ pahānāya cattāro sammappadhānā bhāvetabbā . Katame cattāro idha bhikkhave bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati . imesaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ sikkhādubbalyānaṃ pahānāya ime cattāro sammappadhānā bhāvetabbā. (yāvatā sammappadhānavasena vitthārenti 1-). [278] 74 Pañcime bhikkhave cetaso vinibandhā . Katame pañca idha bhikkhave bhikkhu kāmesu avītarāgo hoti .pe. ime kho bhikkhave pañca cetaso vinibandhā. {278.1} Ime kho bhikkhave pañcannaṃ cetaso vinibandhānaṃ pahānāya cattāro sammappadhānā bhāvetabbā . Katame cattāro idha bhikkhave bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti @Footnote: 1 Ma. (yathā satipaṭṭhānavagge tathā sammappadhānavasena vitthāretabbā .)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page485.

Vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya .pe. anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammā uppādāya ... uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati . imesaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ cetaso vinibandhānaṃ pahānāya ime cattāro sammappadhānā bhāvetabbāti. Sammappadhānavaggo tatiyo. ------------ Iddhipādavaggo catuttho [279] 75 Pañcimāni bhikkhave sikkhādubbalyāni . Katamāni pañca pāṇātipāto .pe. surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ . imāni kho bhikkhave pañca sikkhādubbalyāni. {279.1} Imesaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ sikkhādubbalyānaṃ pahānāya cattāro iddhipādā bhāvetabbā . katame cattāro idha bhikkhave bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti viriyasamādhipadhāna- saṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti . imesaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ sikkhādubbalyānaṃ pahānāya ime cattāro iddhipādā bhāvetabbāti . (dvipadasesā iddhipādavasena vitthāretabbā 1-) @Footnote: 1 Ma. (yathā satipaṭṭhānavagge tathā iddhipādavasena vitthāretabbā).

--------------------------------------------------------------------------------------------- page486.

[280] 76 Pañcime bhikkhave cetaso vinibandhā . Katame pañca idha bhikkhave bhikkhu kāmesu avītarāgo hoti .pe. ime kho bhikkhave pañca cetaso vinibandhā. {280.1} Imesaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ cetaso vinibandhānaṃ pahānāya ime cattāro iddhipādā bhāvetabbā . katame cattāro idha bhikkhave bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti viriyasamādhi cittasamādhi vīmaṃsāsamādhi padhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti . Imesaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ cetaso vinibandhānaṃ pahānāya ime cattāro iddhipādā bhāvetabbāti. Iddhipādavaggo catuttho. Cattāro satipaṭṭhānā padhānā caturo pade cattāro iddhipādāpi purimehetehi yojayeti 1-. ---------------- Vaggo pañcamo [281] 77 Rāgassa bhikkhave abhiññāya nava dhammā bhāvetabbā. Katame nava asubhasaññā maraṇasaññā āhāre paṭikkūlasaññā sabbaloke anabhiratasaññā 2- aniccasaññā anicce dukkhasaññā dukkhe anattasaññā pahānasaññā virāgasaññā . rāgassa bhikkhave abhiññāya ime nava dhammā bhāvetabbāti. [282] 78 Rāgassa bhikkhave abhiññāya nava dhammā bhāvetabbā. @Footnote: 1 Ma. yatheva satipaṭṭhānā padhānā caturopi ca @ cattāro iddhipādā ca tatheva sampayojayeti. @2 Ma. anabhiratisaññā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page487.

Katame nava paṭhamajjhānaṃ dutiyajjhānaṃ tatiyajjhānaṃ catutthajjhānaṃ ākāsānañcāyatanaṃ viññāṇañcāyatanaṃ ākiñcaññāyatanaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ saññāvedayitanirodho . rāgassa bhikkhave abhiññāya ime nava dhammā bhāvetabbā. [283] 79 Rāgassa bhikkhave pariññāya parikkhayāya pahānāya khayāya vayāya virāgāya nirodhāya cāgāya paṭinissaggāya ime nava dhammā bhāvetabbā . dosassa mohassa kodhassa upanāhassa makkhassa palāsassa issāya macchariyassa māyāya sātheyyassa thambhassa sārambhassa mānassa atimānassa madassa pamādassa abhiññāya pariññāya parikkhayāya pahānāya khayāya vayāya virāgāya nirodhāya cāgāya paṭinissaggāya ime nava dhammā bhāvetabbāti . idamavoca bhagavā . attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti 1-. Navakanipāto samatto. -------------- @Footnote: 1 Ma. idamavoca .pe. abhinandunti ime pāṭhā natthi.


             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 23 page 1-487. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=23&item=1&items=283&pagebreak=1              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=23&item=1&items=283&pagebreak=1&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=23&item=1&items=283&pagebreak=1              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=23&item=1&items=283&pagebreak=1              Study Atthakatha :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=23&i=1              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=16&A=3547              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=16&A=3547              Contents of The Tipitaka Volume 23 http://84000.org/tipitaka/read/?index_23

ไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้า chage to ENGLISH letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

Background color :