ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 7 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.1)

page110.

Yesanca dhammananti lobhadayo sandhayaha, ye parato "tatravuso lobho ca papako"ti adina nayena vakkhati. Nappajahantiti na pariccajanti, cittavivekam na paripurentiti vuttam hoti. Bahullikati civaradibahullaya patipanna. Sasanam sithilam ganhantiti sathilika. 1- Okkamane pubbangamati ettha okkamanam vuccati adhogamanatthena panca nivaranani, tena pancanivaranapuranena pubbangamati vuttam hoti. Paviveketi upadhiviveke nibbane. Nikkhittadhurati 2- oropitadhura, tadadhigamaya arambhampi akurumanati, ettavata upadhivivekam na paripurentiti vuttam hoti. Ettavata aniyameneva vatva idani desanam niyamento "tatravuso"ti adimaha, kasma? savaka "tihi thanehi"ti evanhi aniyametvava vuccamane "tampi anne 3- bhanati, na amhe"ti udasinapi honti. "thera nava majjhima"ti evampana niyametva vuccamane amhe bhanatiti adaram karonti. Yatha ranno 4- "amaccehi nagaravithiyo sodhetabba"ti vuttepi "kena nukho sodhetabba"ti mannamana na sodhenti, attano attano gharadvaram sodhetabbanti pana bheriya nikkhamantaya sabbe muhuttena sodhenti ca alankaronti ca evam sampadamidam veditabbam. Tattha tatrati tesu savakesu. Therati dasavasse upadaya vuccanti. Tihi thanehiti tihi karanehi. Ayanhi thanasaddo issariyatthitikhanakaranesu dissati. "kim panayasma devanamindo kammam katva imam thanam patto"ti adisu hi issariye dissati. "thanakusalo hoti akkhanavedhi"ti adisu thitiyam. "thanasovetam tathagatam patibhati"ti adisu 5- khane. "thananca thanato atthananca atthanato"ti adisu 6- karane. Idha pana karaneyeva. Karananhi yasma tattha phalam titthati tadayattavuttibhavena, tasma thananti vuccati. Imina pathamena thanena thera bhikkhu garayhati ettha garayhati garahitabba. Thera nama samana aranne vanapatthani pantani senasanani na @Footnote: 1 cha.Ma. sathalika 2 cha.Ma. nikkhittadhura evamuparipi 3 cha.Ma. manne 4 cha.Ma. ranna @5 Ma.Ma. 13/87/65 bahuvedaniyasutta 6 abhi. vibhanga. 35/809/409 dasakaniddesa, @Ma.mu. 12/148/107

--------------------------------------------------------------------------------------------- page111.

Upenti, gamantasenasanam na muncanti, sanganikaramatam vaddhenta vicaranti, kayavivekampi na paripurenti, navamajjhimakale kidisa ahesunti evam ninditabba honti, imam nindam avuso labhantiti dasseti. Dutiyena thanenati etthapi ime nama therapi samana yesam dhammanam sattha pahanamaha, te lobhadidhamme na jahanti, accharasanghatamattampi ekamante nisiditva cittekaggatam na labhanti, navamajjhimakale kidisa ahesuntievam ninditabba honti, imam nindam avuso labhantiti dasseti evam yojana katabba. Tatiyena thanenati etthapi ime namavuso therapi samana itaritarena na yapenti, civarapattasenasanaputikayam mandananuyogamanuyutta viharanti upadhivivekam apurayamana, navamajjhimakale kidisa ahesunti evam ninditabba honti, imam avuso nindam labhantiti dassetiti evam yojana veditabba. Esa nayo majjhimanavavaresu. Ayampana viseso. Majjhimati pancavasse upadaya yava navavassati vuccanti. Navati pancavassati vuccanti yatha ca tattha navamajjhimakale kidisa ahesunti vuttam, evamidha navakale kidisa ahesum, therakale kidisa bhavissanti, majjhimatherakale kidisa bhavissantiti vatva yojetabba. [32] Imasminca kanhapakkhe vuttapaccanikanayena sukkapakkhe attho veditabbo. Ayampanettha sankhepo, imeva va therapi samana yojanaparamparaya aranne vanapatthani senasanani sevanti, gamantasenasanam upagantum, yuttakalepi na upagacchanti, evam jinnasarirapi araddhaviriya paccayadayakanam pasadam janenti, navamajjhimakale kidisa ahesunti imina pathamena thanena thera pasamsa bhavanti, pasamsam labhanti. Lobhadayo pahaya cittavivekam purenti, ayampi mahathero saddhiviharikaantevasikaparivarito hutva nisiditum yuttakalepi idisepi vaye vattamane bhattakiccam katva pavittho sayam nikkhamati, sayam pavittho pato nikkhamati, kasinaparikammam karoti, samapattiyo nibbatteti, maggaphalani adhigacchati, sabbatthapi cittavivekam pureti imina dutiyena thanena thera bhikkhu pasamsa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page112.

Bhavanti, pasamsam labhanti. Yasmim kale therassa patadukulakoseyyadini 1- sukhasamphassani lahucivarani yuttani, tasmimpi nama kale ayam mahathero pamsukulani dhareti, asithilam sasanam gahetva vigatanivarano phalasamapattim appetva upadhivivekam paripurayamano viharati, navamajjhimakale kidiso ahositi imina tatiyena thanena thera pasamsa bhavanti pasamsam labhantiti. Esa nayo majjhimanavavaresu. [33] Tatravusoti ko anusandhi, evam navahakarehi amisadayadapatipadam garahanto, navahi dhammadayadapatipadam thomento, attharasahakarehi desanam nitthapetva, ye te "yesanca dhammanam sattha pahanamaha, te ca dhamme nappajahanti"ti evam pahatabbadhamma vutta, tesam sarupato "ime te"ti dassetum idam "tatravuso lobho ca"ti adimaha, ayamanusandhi. Apica hettha pariyayeneva dhamma kathita. Amisampana pariyayenapi nippariyayenapi kathitam. Idani nippariyayadhammam lokuttaramaggam kathetum idamaha. Ayancettha anusandhi. Tatrati 2- atitadesananidassanam, "satthu pavivittassa viharato savaka vivekam nanusikkhanti"ti adina nayena vuttadesanayanti vuttam hoti. Lobho ca papako doso ca papakoti ime dve dhamma papaka lamaka, ime pahatabbati dasseti. Tattha lubbhanalakkhano lobho. Dussanalakkhano doso. Tesu lobho amisadayadassa paccayanam labhe hoti, doso alabhe. Lobhena aladdham pattheti, dosena alabhanto vighatamaharati. 3- Lobho ca deyyadhamme hoti, doso adayake va amanunnadayake va. Lobhena navatanhamulake dhamme paripureti, dosena panca macchariyani. Idani nesam pahanupayam dassento lobhassa ca dosassa ca pahanayati adimaha. Tassattho, tassa pana papakassa lobhassa ca dosassa ca pahanaya. Atthi majjhima patipadati maggam sandhaya idam vuttam. Maggo hi lobho eko @Footnote: 1 Ma. pattanundukula..., cha.Ma. pattadukula... 2 cha.Ma. tattha tatrati @3 cha.Ma. vighatava hoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page113.

Anto, doso eko antoti ete dve ante na upeti na upagacchati, vimutto etehi antehi, tasma "majjhima patipada"ti vuccati. Etesam majjhe bhavatta majjhima, patipajjitabbato ca patipadati tatha kamasukhallikanuyogo eko anto, attakilamathanuyogo eko anto, sassatam eko anto, ucchedo eko antoti purimanayeneva vittharetabbam. Cakkhukaraniti adihi pana tameva patipadam thometi. Sa hi saccanam dassanaya samvattati dassane parinayakatthenati cakkhukarani. Saccanam nanaya samvattati viditakaranatthenati nanakarani. Ragadinanca vupasamanato upasamaya samvattati nama. 1- Catunnampi saccanam abhinneyyabhavadassanato abhinnaya samvattati. Sambodhoti maggo, tassatthaya samvattanato sambodhaya samvattati. Maggoyeva hi maggatthaya samvattati maggena katabbakiccakaranato. Nibbanam nama appaccayam, tassa 2- pana sacchikiriyapaccakkhakammaya samvattanato nibbanaya samvattatiti vuccati, ayamettha saro. Ito annatha vannanapapanco. Idani tam majjhimapatipadam sarupato dassetukamo "katamavuso"ti pucchitva "ayameva"ti adina nayena visajjesi. 3- Tattha ayamevati avadharanavacanam, annamaggapatisedhanattham, buddhapaccekabuddha- buddhasavakanam sadharanabhavadassanattham ca. Vuttam cetam "eseva maggo natthanno, dassanassa visuddhiya"ti. 4- Svayam kilesanam arakattapi ariyo. Arippahanaya samvattatitipi ariyena desitotipi ariyabhavapatilabhaya samvattatitipi ariyo. Atthahi angehi upetatta atthangiko. Na ca angavimutto pancangikaturiyadini viya, kilese marento gacchati, maggati va nibbanam, maggiyati va nibbanatthikehi, gammati va tehi patipajjiyatiti maggo. Seyyathidanti nipato, tassa katamo so iti veti attho, katamani va tani atthanganiti. Ekamekanhi angam maggoyeva, @Footnote: 1 cha.Ma. namasaddo na dissati 2 Si. nibbanamatassa 3 cha.Ma. vissajjeti @4 khu. dhamMa. 25/274/64 pancasatabhikkhuvatthu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page114.

Yathaha "sammaditthi maggo ceva hetu ca"ti, 1- poranapi bhananti "dassanamaggo sammaditthi, abhiniropanamaggo sammasankappo .pe. Avikkhepamaggo sammasamadhi"ti. Sammaditthadisu cetesu sammadassanalakkhana sammaditthi. Sammabhiniropanalakkhano sammasankapPo. Sammapariggahanalakkhana sammavaca. Sammasamutthanalakkhano sammakammanto. Sammavodanalakkhano sammaajivo. Sammapaggahalakkhano sammavayamo. Sammaupatthanalakkhana sammasati. Sammasamadhanalakkhano sammasamadhi. Nibbacanampi nesam samma passatiti sammaditthiti eteneva nayena veditabbam. Tattha sammaditthi uppajjamana micchaditthim tappaccanikakilese 2- ca avijjam ca pajahati, nibbananca arammanam karoti, sampayuttadhamme ca passati, te ca kho asammohato na arammanato, tasma "sammaditthi"ti vuccati. Sammasankappo micchasankappam tappaccanikakilese ca pajahati, nibbanam ca arammanam karoti, sampayuttadhamme ca samma abhiniropeti, tasma "sammasankappo"ti vuccati. Sammavaca micchavacam tappaccanikakilese ca pajahati, nibbanam ca arammanam karoti, sampayuttadhamme ca samma pariganhati, tasma "sammavaca"ti vuccati. Sammakammanto micchakammantam tappaccanikakilese ca pajahati, nibbanam ca arammanam karoti, sampayuttadhamme ca samma samutthapeti, tasma "sammakammanto"ti vuccati. Sammaajivo micchaajivam tappaccanikakilese ca pajahati, nibbanam ca arammanam karoti, sampayuttadhamme ca samma vodapeti. Tasma "sammaajivo"ti vuccati. @Footnote: 1 abhi. sangani. 34/1039/247 nikkhepakanda 2 cha.Ma., i. tappaccaniyakilese @evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page115.

Sammavayamo micchavayamam tappaccanikakilese 1- ca kosajjam ca pajahati, nibbanam ca arammanam karoti, sampayuttadhamme ca samma patigganhati, tasma "sammavayamo"ti vuccati. Sammasati micchasatim tappaccanikakilese ca pajahati, nibbanam ca arammanam karoti, sampayuttadhamme ca samma upatthapeti, tasma "sammasati"ti vuccati. Sammasamadhi micchasamadhim tappaccanikakilese ca uddhaccam ca pajahati, nibbanam ca arammanam karoti, sampayuttadhamme ca samma samadhiyati, tasma "sammasamadhi"ti vuccati. Idani ayam kho sa avusoti tameva patipadam nigamento aha. Tassattho, yvayam cattaropi lokuttaramagge ekato katva kathito atthangiko maggo, ayam kho sa avuso .pe. Nibbanaya samvattatiti. Evam pahatabbadhammesu lobhadose tappahanupayanca dassetva idani annepi pahatabbadhamme tesam pahanupayanca dassento tatravuso kodho cati adimaha. Tattha kujjhanalakkhano kodho candikkalakkhano va, aghatakaranaraso, dussanapaccupatthano. Upanaddhanalakkhano 2- upanaho, veram appatinissajjanaraso, kodhanuppabandhabhavapaccupatthano. Vuttam cetam "pubbakale *- kodho, aparakale upanaho"ti 3- adi. Paragunamakkhanalakkhano makkho, tesam vinasanaraso, tadavacchadanapaccupatthano. Yugaggahalakkhano palaso, paragunehi attano gunanam samitakaranaraso, paresam gunappamanena upatthanapaccupatthano. Parasampattikhiyyanalakkhana 4- issa, tassa akkhamanalakkhana va, tattha anabhiratirasa, tato vimukhabhavapaccupatthana. Attano sampattiniguhanalakkhanam maccheram, attano sampattiya parehi sadharanabhavaasukhayanarasam, sankocanapaccupatthanam. @Footnote: 1 porana. tappaccanikadhamme 2 cha.Ma. upanandhanalakkhano @*-3 pali pubabakalam, abhi. vibhanga, 35/891/437 khuddakavatthuvibhanga @4 cha.Ma... khiyanalakkhana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page116.

Katapapapaticchadanalakkhana maya, tassa niguhanarasa, tadavaranapaccupatthana. Attano avijjamanagunappakasanalakkhanam satheyyam, tesam samudaharanarasam, sarirakarehipi tesam vibhutakaranapaccupatthanam. Cittassa uddhumatabhavalakkhano thambho, appatissayavuttiraso, amaddavatapaccupatthano. Karanuttariyalakkhano sarambho, vipaccanikataraso, agaravapaccupatthano. Unnatilakkhano mano, ahankararaso, uddhumatabhavapaccupatthano. Abbhunnatilakkhano atimano, ativiya ahankararaso, accuddhumatabhavapaccupatthano. Mattabhavalakkhano mado, madagahanaraso, ummadapaccupatthano. Pancasu kamagunesu cittavossaggalakkhano pamado, vossagganuppadanaraso, sativippavasapaccupatthanoti evam imesam dhammanam lakkhanadini veditabba. Ayamettha sankhepo, vittharo pana "tattha katamo kodho"ti adina vibhange 1- vuttanayeneva veditabbo. Visesato cettha amisadayado attano alabhanto annassa labhino kujjhati, tassa sakim uppanno kodho kodhoyeva, taduttarim 2- upanaho. So eva kuddho upanayhanto ca santopi annassa labhino gune makkheti, ahampi tadisoti ca yugaggaham ganhati, ayamassa makkho ca palaso ca, so evam makkhi palasi tassa labhasakkaradisu kim imassa iminati issati padussati, ayam issa. Sace panassa kaci sampatti hoti, tassa tena sadharanabhavam na sahati, idamassa maccheram. Labhahetu kho pana attano santepi dose paticchadeti, ayamassa maya. Asantepi gune pakaseti, idamassa satheyyam. So evam patipanno sace yathadhippayam labham labhati, tena thaddho hoti amuducitto, nayidam evam katabbanti ovaditum asakkuneyyo, ayamassa thambho. Sace pana nam koci kinci vadati "nayidam evam katabban"ti, tena saraddhacitto hoti bhakutikamukho "ko me tvan"ti pasayhabhani, ayamassa sarambho. Tato thambhena "ahameva seyyo"ti attanam mannanto mani hoti. Sarambhena "ke ime"ti pare atimannanto atimani, @Footnote: 1 abhi. vibhanga. 35/891/437 dukaniddesa 2 cha.Ma. tatuttari

--------------------------------------------------------------------------------------------- page117.

Ayamassa mano ca atimano ca. So tehi manatimanehi jatimadadianekarupam madam janeti, matto samano kamagunadibhedesu vatthusu pamajjati, ayamassa mado ca pamado cati. Evam amisadayado aparimutto hoti imehi papakehi dhammehi annehi ca evarupehi. Evam tavettha pahatabbadhamma veditabba. Pahanupayo pathato ca atthato ca sabbattha nibbisesoyeva. Nanaparicayapatavattham panettha ayam bhedo ca kamo ca bhavananayo ca veditabbo. Tattha bhedo tava, ayanhi majjhima patipada kadaci ariyo atthangiko maggo hoti, kadaci sattangigo. Ayanhi lokuttarapathamajjhanavasena uppajjamano atthangiko hoti, avasesajhanavasena sattangiko. Ukkatthaniddesato panidha atthangiko maggoti 1- vutto. Tato 2- paranhi maggangam natthi. Evam tavettha bhedo veditabbo. Yasma pana sabbakusalanam sammaditthi settha 3- yathaha "panna hi settha kusala vadanti"ti. 4- Kusalavare ca pubbangama, yathaha "kathanca bhikkhave sammaditthi pubbangama hoti, sammaditthim `sammaditthi'ti pajanati, micachaditthim `micchaditthi'ti pajanati"ti 5- vittharo. Yatha caha "vijja ca kho bhikkhave pubbangama kusalanam dhammanam samapattiya"ti. Tappabhavabhinibbattani sesangani, yathaha "sammaditthissa sammasankappo pahoti .pe. Sammasatissa sammasamadhi pahoti"ti. 6- Tasma imina kamena etani angani vuttaniti evamettha kamo veditabbo. Bhavananayoti koci samathapubbangamam vipassanam bhaveti, koci vipassanapubbangamam samatham. Katham? idhekacco samatham upacarasamadhim va appanasamadhim va uppadeti, ayam samatho, so tanca tamsampayutte ca dhamme aniccadihi vipassati, ayam vipassana. @Footnote: 1 cha.Ma. panidha atathangikoti vutto. 2 cha.Ma. ito 3 ka. settho @4 khu. ja. cattalisa. 27/2468/541 sarabhangajataka. 5 Ma. upari. 14/136/121 @mahacattalisakasutta 6 Ma. upari. 14/141/126 anupadavagga

--------------------------------------------------------------------------------------------- page118.

Iti pathamam samatho, paccha vipassana. Tena vuccati "samathapubbangamam vipassanam bhaveti"ti. Tassa samathapubbangamam vipassanam bhavayato maggo sanjayati, so tam maggam asevati bhaveti bahulikaroti, tassa tam maggam asevato bhavayato bahulikaroto samynoani pahiyanti, anusaya byantihonti, 1- evam samathapubbangamam vipassanam bhaveti. Idha panekacco vuttappakaram samatham anuppadetvava pancupadanakkhandhe aniccadihi vipassati, ayam vipassana. Tassa vipassanaparipuriya tattha jatanam dhammanam vossaggarammanato uppajjati cittassa ekaggata, ayam samatho. Iti pathamam vipassana. Paccha samatho. Tena vuccati "vipassanapubbangamam samatham bhaveti"ti. Tassa vipassanapubbangamam samatham bhavayato maggo sanjayati, so tam maggam asevati .pe. Bahulikaroti, tassa tam maggam asevato .pe. Anusaya byanti honti, 1- evam vipassanapubbangamam samatham bhaveti. Samathapubbangamam vipassanam bhaveti samathapubbangamam pana vipassanam bhavayatopi vipassanapubbangamam samatham bhavayatopi lokuttaramaggakkhane samathavipassanayuganaddhava hontiti evamettha bhavananayo veditabbo. Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya dhammadayadasuttavannana nitthita. ---------- @Footnote: 1-1 an. catukka. 21/170/179 yuganaddhasutta, khu. pati. 31/534/432 @yuganaddhakatha (sya), tannissayapali.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 7 page 110-118. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=7&A=2792&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=7&A=2792&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=20              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=385              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=414              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=414              Contents of The Tipitaka Volume 12 http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]