ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 53 : PALI ROMAN Sangani.A. (atthasalini)

     Vijanatiti vinnanam, vinnanameva khandho vinnanakkhandho. Tassa rasiadivasena
attho veditabbo. "mahaudakakkhandhotveva sankham 1- gacchati"ti 2- ettha hi rasatthena
khandho vutto. "silakkhandho samadhikkhandho"tiadisu 3- gunatthena. "addasa kho bhagava
mahantam darukkhandhan"ti 4- ettha pannattimattatthena. Idha pana rulhito khandho
vutto. Rasatthena hi vinnanakkhandhassa ekadeso ekam vinnanam. Tasma yatha
rukkhassa ekadesam chindanto rukkham chindatiti vuccati, evameva vinnanakkhandhassa
ekadesabhutam ekampi vinnanam rulhito vinnanakkhandhoti vuttam.
     Tajjamanovinnanadhatuti tesam phassadinam dhammanam anucchavika manovinnanadhatu.
Imasmim hi pade ekameva cittam minanatthena mano, vijananatthena vinnanam, sabhavatthena
va nissattatthena va dhatuti tihi namehi vuttam. Iti imasmim phassapancake
phasso tava yasma phassoeva, na tajjamanovinnanadhatusamphassajo. Cittanca yasma
tajjamanovinnanadhatueva, tasma imasmim padadvaye "tajjamanovinnanadhatu-
samphassaja"ti pannatti na aropita. Vitakkapadadisu pana labbhamanapi idha pacchinnatta
na uddhata.
     Imesanca pana phassapancakanam dhammanam patiyekkam patiyekkam vinibbhogam
katva pannattim uddharamanena bhagavata dukkaram katam. Nanaudakanam hi nanatelanam
va ekabhajane pakkhipitva divasam nimmathitanam vannagandharasanam nanataya disva va
ghayitva va sayitva va nanakaranam sakka bhaveyya natum, evam santepi tam
dukkaranti vuttam. Sammasambuddhena pana imesam arupinam cittacetasikanam dhammanam
ekarammane vattamananam 5- patiyekkam patiyekkam vinibbhogam katva pannattim
uddharamanena atidukkaram katam. Tenaha ayasma nagasenatthero:-
@Footnote: 1 cha.Ma. sankhyam      2 an. catukka. 21/51/63
@3 di.pa. 11/311/204  4 sam. sala. 18/242/167
@5 cha.Ma. pavattamananam
           Dukkaram maharaja bhagavata katanti. Kim pana bhante nagasena
     bhagavata dukkaram katanti? dukkaram maharaja bhagavata katam, yam imesam
     arupinam cittacetasikanam dhammanam ekarammane vattamananam vavatthanam
     akkhatam "ayam phasso, ayam vedana, ayam sanna, ayam cetana, idam
     cittan"ti. Opammam bhante karohiti. Yatha maharaja kocideva puriso
     navaya samuddam ajjhogahetva hatthaputena udakam gahetva jivhaya
     sayitva janeyya nu kho maharaja so puriso "idam gangaya udakam,
     idam yamunaya udakam, idam aciravatiya udakam, idam sarabhuya udakam, idam
     mahiya udakan"ti. Dukkaram bhante nagasena janitunti. Tato dukkarataram
     kho maharaja bhagavata katam, yam imesam arupinam cittacetasikanam dhammanam
     ekarammane vattamananam .pe. Idam cittanti. 1-
     [7] Vitakkaniddese takkanavasena takko, tassa "kittakam takkesi? kumbham
takkesi, sakatam takkesi, yojanam takkesi, addhayojanam takkesi"ti evam takkanavasena
pavatti veditabba. Idam takkassa sabhavapadam. Vitakkanavasena vitakko. Balavataratakkassetam
namam. Sutthu kappanavasena sankappo, ekaggacittam arammane appetiti appana.
Dutiyapadam upasaggavasena vaddhitam, balavatara va appana byappana. Arammane
cittam abhiniropeti patitthapetiti cetaso abhiniropana. Yathavataya niyyanikataya ca
kusalabhavappatto pasattho sankappoti sammasankapPo.
     [8] Vicaraniddese arammane caranavasena caro. Idamassa sabhavapadam.
Vicaranavasena vicaro. Anugantva vicaranavasena anuvicaro, upagantva vicaranavasena
upavicaroti. Upasaggavasena va padani vaddhitani. Arammane cittam saram viya
jiyaya anusandahitva thapanato cittassa anusandhanata. 2- Arammanam anupekkhamano viya
titthatiti anupekkhanata. Cittassa 3- vicaranavasena va upekkhanatati anupekkhanata.
@Footnote: 1 milinda. 16/94     2 cha. anusandhanata     3 cha.Ma. ayam patho na dissati
     [9] Pitiniddese pititi sabhavapadam, pamuditassa bhavo pamojjam. Amodanakaro
amodana. Pamodanakaro pamodana. Yatha bhesajjanam va telanam va
unhodakasitodakanam va ekato karanam "modana"ti vuccati, evamayampi piti dhammanam
ekato karanena modana, upasaggavasena pana mandetva "amodana pamodana"ti
vutta. Hasetiti haso. Pahasetiti pahaso, hatthapahatthakaranam etam adhivacanam.
Vittiti vittam, dhanassetam namam. Ayam pana somanassapaccayatta vittisarikkhatta
vitti. Yatha hi dhanino dhanam paticca somanassam uppajjati, evam pitimato pitim paticca
somanassam uppajjati. Tasma "vitti"ti vutta, tutthisabhavasanthitaya pitiya etam
namam. Pitima pana puggalo kayacittanam uggatatta abbhuggatatta "udaggo"ti
vuccati, udaggassa bhavo odagyam. Attano manata attamanata. Anabhiraddhassa hi
mano dukkhapadatthanatta na attano mano nama hoti, abhiraddhassa sukhapadatthanatta
attano mano nama hoti. Iti attano manata attamanata, sakamanata, sakamanassa
bhavoti attho. Sa pana yasma na annassa kassaci attano manata, cittasseva
paneso bhavo cetasiko dhammo, tasma "attamanata cittassa"ti vutta.
     [11] Cittassekaggataniddese acalabhavena arammane titthatiti thiti.
Parato padadvayam upasaggavasena vaddhitam. Apica sampayuttadhamme arammanamhi
sampindetva titthatiti santhiti. Arammanam ogahetva anupavisitva titthatiti
avatthiti. Kusalapakkhasmim hi cattaro dhamma arammanam ogahanti saddha sati
samadhi pannati. Teneva saddha "okappana"ti vutta, sati "apilapanata"ti,
samadhi "avatthiti"ti, panna "pariyogahana"ti. Akusalapakkhe pana tayo dhamma
arammanam ogahanti tanha ditthi avijjati. Teneva te "ogha"ti vutta.
Cittekaggata panettha na balavati hoti. Yatha hi rajutthanatthane udakena sincitva
sammatthe thokameva kalam rajo sannisidati, sukkhante puna pakatibhaveneva vutthati,
evameva akusalapakkhe cittekaggata na balavati hoti. Yatha pana tasmim thane ghatehi
udakam asincitva kuddalena khanitva akottanamaddanaghattanani katva upalitte
Adase viya chaya pannayati, vassasatatikkame tammuhuttakatam viya hoti, evameva
kusalapakkhe cittekaggata balavati hoti.
    Uddhaccavicikicchavasena pavattassa 1- visaharassa patipakkhato avisaharo,
uddhaccavicikicchavaseneva gacchantam cittam vikkhipati nama, ayam pana tathavidho
vikkhepo na hotiti avikkhePo. Uddhaccavicikicchavaseneva cittam visahatam nama hoti,
ito cito ca hariyati, 2- ayam pana evam avisahatassa manasassa bhavoti avisahatamanasata.
     Samathoti tividho samatho cittasamatho adhikaranasamatho sabbasankharasamathoti. Tattha
atthasu samapattisu cittekaggata cittasamatho nama. Tanhi agamma cittacalanam
cittavipphandanam 3- sammati vupasammati. Tasma so cittasamathoti vuccati.
Sammukhavinayadi sattavidho samatho adhikaranasamatho nama. Tanhi agamma tani adhikaranani
sammanti vupasammanti, tasma so adhikaranasamathoti vuccati. Yasma pana sabbe sankhara
nibbanam agamma sammanti vupasammanti, tasma tam sabbasankharasamathoti vuccati.
Imasmim atthe cittasamatho adhippeto. Samadhilakkhane indattam karetiti
samadhindriyam. Uddhacce na kampatiti samadhibalam. Sammasamadhiti yathavasamadhi
niyyanikasamadhi kusalasamadhiti.
     [12] Saddhindriyaniddese buddhadigunanam saddahanavasena saddha, buddhadini
va ratanani saddahati patiyayatiti 4- saddha. Saddahanati saddahanakaro. Buddhadigune
ogahati bhinditva viya anupavisatiti okappana. Buddhadigunesu etaya satta ativiya
pasidanti, sayam va abhippasidatiti abhippasado. Idani yasma saddhindriyadinam
samasapadanam vasena annasmim pariyaye araddhe adipadam gahetvava padabhajanam
kariyati, ayam abhidhamme dhammata, tasma puna saddhati vuttam. Yatha va itthiya
indriyam itthindriyam, na tatha idam. Idam pana saddhava indriyam
saddhindriyanti evam samanadhikaranabhavanapanatthampi puna "saddha"ti vuttam. Evam
sabbapadaniddesesu adipadassa puna vacanapayojanam veditabbam. Adhimokkhalakkhane
indattam karetiti saddhindriyam assaddhiye na kampatiti saddhabalam.
@Footnote: 1 Ma. pavattitassa       2 Ma. pasariyati
@3 cha.Ma. cittavipphanditam   4 cha.Ma. pattiyayatiti
     [13] Viriyindriyaniddese cetasikoti idam viriyassa niyamato
cetasikabhavadipanattham vuttam, idam hi viriyam "yadapi bhikkhave kayikam viriyam, tadapi
viriyasambojjhango, yadapi cetasikam viriyam, tadapi viriyasambojjhangoti iti hidam
uddesam gacchati"ti 1- evamadisu suttesu cankamadini karontassa uppannataya
"kayikan"ti vuccamanampi kayavinnanam viya kayikam nama natthi, cetasikameva panetanti
dipetum 2- "cetasiko"ti vuttam. Viriyarambhoti viriyasankhato arambho. Imina
sesarambhe patikkhipati. Ayam hi arambhasaddo kamme apattiyam kiriyayam viriye himsaya
vikopaneti anekesu atthesu agato.
           "yankinci dukkham sambhoti       sabbam arambhapaccaya
            arambhanam nirodhena        natthi dukkhassa sambhavo"ti 3-
ettha hi kammam "arambho"ti agatam. "arambhati ca vippatisari ca hoti"ti 4-
ettha apatti. "mahayanna maharambha, na te honti mahapphala"ti 5- ettha
yupussapanadikiriya. "arambhatha nikkamatha, yunjatha buddhasasane"ti 6- ettha viriyam.
"samanam gotamam uddissa panam arabhanti"ti 7- ettha himsa. "bijagamabhutagamasamarambha
pativirato hoti"ti 8- ettha chedanabhanjanadikam vikopanam. Idha pana viriyameva adhippetam,
tenaha "viriyarambhoti viriyasankhato arambho"ti. Viriyam hi arambhanavasena
"arambho"ti vuccati. Idamassa sabhavapadam. Kosajjato nikkhamanavasena nikkamo. 9-
Param param thanam akkamanavasena parakkamo. Uggantva yamanavasena uyyamo.
Vayamanavasena 10- vayamo. Ussahanavasena ussaho. Adhimattussahanavasena
ussolhi, 11- thirabhavatthena thamo. Cittacetasikanam dharanavasena avicchedato va
pavattanavasena kusalasantanam dharetiti dhiti.
@Footnote: 1 Si. Ma. 19/233/99   2 cha.Ma. dassetum
@3 khu. su. 25/750/481  4 an. pancaka. 22/142 (arabhatisutta), abhi. 36/11/114
@5 sam. sa. 15/120/92, an. catukka. 21/39/47    6 sam. sa. 15/185/188
@7 Ma.Ma. 13/51/34     8 di.Si. 9/10/5, Ma.mu. 12/293/257
@9 Si. nikkhammo         10 cha.Ma. byayamanavasena     11 Si. ussolhi
     Aparo nayo:- nikkamo ceso kamanam panudanaya. Parakkamo ceso
bandhanacchedaya, uyyamo ceso oghassa nittharanaya, vayamo ceso
parangamanatthena, ussaho ceso pubbangamatthena, ussolhi ceso adhimattatthena,
thamo ceso palighugghatanataya, dhiti cesa 1- avatthitikaritayati.
     "kamam taco ca naharu ca, atthi ca avasussatu"ti 2- evam pavattikale
asithilaparakkamanavasena asithilaparakkamata, thiraparakkamo dalhaparakkamoti attho. Yasma
panetam viriyam kusalakammakaranatthane chandam na nikkhipati, dhuram na nikkhipati, na
otareti na vissajjeti, anosakkitamanasatam avahati, tasma anikkhittachandata
anikkhittadhuratati vuttam. Yatha pana tajjatike udakasambhinnatthane dhuravahagonam
ganhathati vadanti, so jannukehi bhumiyam 3- uppiletvapi dhuram vahati, bhumiyam patitum
na deti, evameva viriyam kusalakammakaranatthane dhuram ukkhipati pagganhati, tasma
dhurasampaggahoti vuttam. Paggahalakkhane 4- indattam karetiti viriyindriyam.
Kosajje na kampatiti viriyabalam. Yathavaniyyanikakusalavayamataya sammavayamo.
     [14] Satindriyaniddese saranavasena 5- sati. Idam satiya sabhavapadam. Punappunam
saranato anussaranavasena anussati. Abhimukham gantva viya saranato patisaranavasena
patissati. Upasaggavasena va vaddhitamattametam. Saranakaro saranata. Yasma pana
"saranata"ti tinnam sarananampi namam, tasma tam patisedhetum puna satiggahanam katam.
Satisankhata saranatati ayanhettha attho. Sutapariyattassa dharanabhavato dharanata.
Anupavisanasankhatena ogahanatthena apilapanabhavo apilapanata. Yatha hi labukatahadini
udake plavanti na anupavisanti, na tatha arammane sati, arammane 6- hi esa
anupavisati, tasma apilapanatati vutta. Cirakatacirabhasitanam na sammusanabhavato
asammusanata. Upatthanalakkhane jotanalakkhane ca indattam karetiti indriyam,
satisankhatam indriyam satindriyam. Pamade na kampatiti satibalam. Yathavasati
niyyanikasati kusalasatiti sammasati.
@Footnote: 1 cha.Ma. ceso    2 Ma.Ma. 13/184/159, sam.ni. 16/22/29   3 cha.Ma. jannuna bhumim
@4 cha.Ma. paggahalakkhane       5 cha.Ma. saranakavasena       6 cha.Ma. arammanam
     [16] Pannindriyaniddese tassa tassa atthassa pakatakaranasankhatena
pannapanatthena panna. Tena tena va aniccadina pakarena dhamme janatitipi
panna. Idamassa sabhavapadam. Pajananakaro pajanana. Aniccadini vicinatiti vicayo.
Pavicayoti upasaggena padam vaddhitam. Catusaccadhamme vicinatiti dhammavicayo. Aniccadinam
sallakkhanavasena sallakkhana. Sayeva upasaggananattena upalakkhana paccupalakkhanati vutta.
Panditassa bhavo pandiccam. Kusalassa bhavo kosallam. Nipunassa bhavo nepunnam.
Aniccadinam vibhavanavasena vebhabya. Aniccadinam cintanakavasena cinta. Yassa va
uppajjati, tam aniccadini cintayatitipi 1- cinta. Aniccadini upaparikkhatiti
upaparikkha. Bhuriti pathaviya namam, ayam hi sanhatthena vitthatatthena ca bhuri viyati
bhuri. Tena vuttam "bhuriti vuccati pathavi, taya pathavisamaya vitthataya vipulaya pannaya
samannagatoti bhuripanno"ti. 2- Apica pannayetam adhivacanam bhuriti, bhute atthe
ramatiti bhuri. Asani viya siluccaye kilese medhati himsatiti medha, khippam gahanadharanatthena
va medha. Yassa uppajjati, tam attahitapatipattiyam sampayuttadhamme ca yathavalakkhana-
pativedhe parinetiti 3- parinayika. Aniccadivasena dhamme vipassatiti vipassana.
Samma pakarehi aniccadini janatiti sampajannam. Uppatham patipanne sindhave vithim
aropanattham patodo viya uppathe dhavanakakutacittam vithim aropanattham vijjhatiti
patodo viya patodo. 4- Pannava patodo pannapatodo. 4- Dassanalakkhane
indattam karetiti indriyam, pannasankhatam indriyam pannindriyam. Avijjaya
na kampatiti pannabalam. Kilesacchedanatthena pannava sattham pannasattham. Accuggatatthena
pannava pasado pannapasado.
     Alokanatthena pannava aloko pannaaloko. Obhasanatthena pannava
obhaso pannaobhaso. Pajjotanatthena pannava pajjoto pannapajjoto.
Pannavato hi ekapallankena nisinnassa dasasahassilokadhatu ekaloka ekobhasa
@Footnote: 1 cha.Ma. cintapetitipi      2 khu. maha. 29/27 (suddhatthakasuttaniddesa)
@3 Ma. parinametiti         4-4 cha.Ma. ime patha na dissanti
Ekapajjota hoti, tenetam vuttam. Imesu pana tisu padesu ekapadenapi ekasmim
atthe siddhe yanetani "cattarome bhikkhave aloka. Katame cattaro? candaloko
suriyaloko agyaloko pannaloko. Ime kho bhikkhave cattaro aloka.
Etadaggam bhikkhave imesam catunnam alokanam yadidam pannaloko"ti. Tatha "cattarome
bhikkhave obhasa .pe. Cattarome bhikkhave pajjota"ti 1- sattanam ajjhasayavasena
suttani desitani, tadanurupeneva idhapi desana kata. Attho hi anekehi akarehi
vibhajjamano suvibhatto hoti, annatha ca anno bujjhati, annatha ca annoti.
     Ratikarakatthena 2- pana ratidayakatthena ratijanakatthena vittikatthena 3-
dullabhapatubhavatthena atulatthena anomasattaparibhogatthena ca pannava ratanam pannaratanam.
Na tena satta muyhanti, sayam va arammane na muyhati, 4- amuyhanamattameva
va tanti 4- amoho. Dhammavicayapadam vuttatthameva. Kasma panetam puna vuttanti?
amohassa mohapatipakkhabhavadipanattham. Tenetam dipeti "yvayam amoho, so na kevalam
mohato anno dhammo, mohassa pana patipakkho dhammavicayasankhato amoho nama
idha adhippeto"ti. Sammaditthiti yathavaniyyanikakusaladitthi.
     [19] Jivitindriyaniddese yo tesam arupinam dhammanam ayuti tesam
sampayuttakanam arupadhammanam yo ayapanatthena aYu. Tasmim hi sati arupadhamma ayanti
gacchanti pavattanti, tasma ayuti vuccati, idamassa sabhavapadam. Yasma pana te
dhamma ayusmimyeva sati titthanti yapenti yapenti iriyanti vattanti palayanti,
tasma thititiadini vuttani. Vacanattho panettha etaya titthantiti thiti. Yapentiti
yapana. Tatha yapana. Evam bujjhanakasattanam 5- pana vasena purimapade rassattam katam.
Etaya iriyantiti iriyana. Vattantiti vattana. Palayantiti palana. Jivanti
etenati jivitam. Anupalanalakkhane indattam karetiti jivitindriyam.
@Footnote: 1 an. catukka. 21/143-145/158-159  2 cha.Ma. ratikaranatthena  3 cha.Ma. cittikatatthena
@4-4 cha.Ma. ime patha na dissanti    5 cha.Ma. bujjhantanam
     [30] Hiribalaniddese yam tasmim samayeti yena dhammena tasmim samaye,
lingavipallasam va katva "yo dhammo tasmim samaye"tipi attho veditabbo.
Hiriyitabbenati upayogatthe karanavacanam, hiriyitabbayuttakam kayaduccaritadidhammam
hiriyati jigucchatiti attho. Papakananti lamakanam. Akusalanam dhammananti
akosallasambhutanam dhammanam. Samapattiyati idampi upayogatthe karanavacanam,
tesam dhammanam samapattim patilabham samangibhavam hiriyati jigucchatiti attho.
     [31] Ottappabalaniddese ottappitabbenati hetvatthe karanavacanam,
ottappitabbayuttakena ottappassa hetubhutena kayaduccaritadina vuttappakaraya ca
samapattiya ottappassa hetubhutaya ottappati bhayatiti attho.
     [32] Alobhaniddese alubbhanakavasena alobho, na lubbhatitipi alobho,
idamassa sabhavapadam. Alubbhanati alubbhanakaro. Lobhasamangipuggalo lubbhito nama,
na lubbhito alubbhito, alubbhitassa bhavo alubbhitattam, saragapatikkhepato 1- na
saragoti asarago. Asarajjanati asarajjanakaro. Asarajjitassa bhavo
asarajjitattam. Na abhijjhayatiti anabhijjha. Alobho kusalamulanti alobhasankhatam
kusalamulam. Alobho hi kusalanam dhammanam mulam paccayatthenati kusalamulam, kusalanca tam
paccayatthena mulancatipi kusalamulam.
     [33] Adosaniddese adussanakavasena adoso, na dussatitipi adoso,
idamassa sabhavapadam. Adussanati adussanakaro. Adussitassa bhavo adussitattam.
Byapadapatikkhepato 2- na byapadoti abyapado. Kodhadukkhapatikkhepato 3- na
byapajjhoti abyapajjho. 4- Adosasankhatam kusalamulam adoso kusalamulam, tam
vuttatthameva.
     [40-41] Kayapassaddhiniddesadisu yasma kayoti tayo khandha adhippeta,
tasma vedanakkhandhassatiadi vuttam. Passambhanti etaya te dhamma vigatadaratha
bhavanti samassasappattati passaddhi. Dutiyapadam upasaggavasena vaddhitam. Passambhanati
passambhanakaro. Dutiyapadam upasaggavasena vaddhitam. Passaddhisamangitaya patipassambhitassa
@Footnote: 1 cha. saragapatipakkhato       2 cha. byapadapatipakkhato
@3 cha. kodhadukkhapatipakkhato      4 cha.Ma. abyapajjo
Khandhattayassa bhavo patipassambhitattam. Sabbapadehipi tinnam khandhanam
kilesadarathapatipassaddhieva  kathita, dutiyanayena vinnanakkhandhassa
darathapatipassaddhi kathita.
     [42-43] Lahutati lahutakaro. Lahuparinamatati lahuparinamo etesam
dhammananti lahuparinama, tesam bhavo lahuparinamata, sigham sigham pavattanasamatthatati 1-
vuttam hoti. Adandhanatati garubhavapatikkhepavacanametam, abhariyatati attho. Avitthanatati
manadikilesabharassa abhavena athaddhata. Evam pathamena tinnam khandhanam lahutakaro
kathito, dutiyanayena 2- vinnanakkhandhassa lahutakaro kathito.
     [44-45] Mudutati mudubhavo. Maddavatati maddavam vuccati siniddham mattham,
maddavassa bhavo maddavata. Akakkhalatati akakkhalabhavo. Akathinatati akathinabhavo.
Idhapi purimanayena tinnam khandhanam, pacchimanayena vinnanakkhandhassa mudutakarova
kathito.
     [46-47] Kammannatati kammani sadhuta, kusalakiriyaya viniyogakkhamatati
attho. Sesapadadvayam byanjanavaseneva vaddhitam. Padadvayenapi hi purimanayena tinnam
khandhanam, pacchimanayena vinnanakkhandhassa kammaniyakarova kathito.
     [48-49] Pagunatati pagunabhavo, anaturata niggilanatati attho.
Sesapadadvayam byanjanavasena vaddhitam. Idhapi purimanayena tinnam khandhanam, pacchimanayena
vinnanakkhandhassa niggilanakarova kathito.
     [50-51] Ujukatati ujukabhavo, ujukena akarena pavattanatati attho.
Ujukassa khandhattayassa vinnanakkhandhassa ca bhavo ujukata. Ajimhatati
gomuttavankabhavapatikkhePo. Avankatati candalekhavankabhavapatikkhePo.
Akutilatati nangalakotivankabhavapatikkhePo.
     Yo hi papam katvava "na karomi"ti bhasati, so gantva paccosakkanataya
gomuttavanko nama hoti. Yo papam karontova "bhayamaham papassa"ti bhasati,
so yebhuyyena kutilataya candalekhavanko nama hoti. Yo papam karontova "ko
@Footnote: 1 cha.Ma. parivattanasamatthatati     2 cha.Ma. nayena
Papassa na bhayeyya"ti bhasati, so natikutilataya nangalakotivanko nama hoti.
Yassa va tinipi kammadvarani asuddhani, so gomuttavanko nama hoti. Yassa
yani kanici dve, so candalekhavanko nama. Yassa yankinci ekam, so
nangalakotivanko nama.
     Dighabhanaka panahu "ekacco bhikkhu sabbavaye ekavisatiya anesanasu chasu
ca agocaresu carati, ayam gomuttavanko nama. Eko pathamavaye catuparisuddhisilam
paripureti, lajji kukkuccako sikkhakamo hoti, majjhimavayapacchimavayesu purimasadiso,
ayam candalekhavanko nama. Eko pathamavayepi majjhimavayepi catuparisuddhisilam pureti,
lajji kukkuccako sikkhakamo hoti, pacchimavaye purimasadiso, ayam nangalakotivanko
nama.
     Tassa kilesavasena evam vankassa puggalassa bhavo jimhata vankata kutilatati
vuccati. Tasam patikkhepavasena ajimhatadika vutta. Khandhadhitthanadesana kata,
khandhanam hi eta ajimhatadika, na 1- puggalassati. Evam sabbehipi imehi padehi
purimanayena tinnam khandhanam, pacchimanayena vinnanakkhandhassati arupinam dhammanam
nikkilesataya ujutakarova kathitoti veditabbo.
     Idani yvayam "ye va  pana"ti appanavaro vutto, tena dhammuddesavare
dassitanam yevapanakanamyeva sankhepato niddeso kathito hotiti.
                       Niddesavarakatha nitthita.
                        ----------------
     Ettavata puccha samayaniddeso dhammuddeso appanati uddesavare catuhi
paricchedehi, puccha samayaniddeso dhammuddeso appanati niddesavare catuhi
paricchedehiti atthaparicchedapatimandito dhammavavatthanavaro nitthitova hoti.



             The Pali Atthakatha in Roman Book 53 page 192-202. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=53&A=4808&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=53&A=4808&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=34&i=16              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=34&A=598              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=34&A=154              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=34&A=154              Contents of The Tipitaka Volume 34 http://84000.org/tipitaka/read/?index_34

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]