ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 53 : PALI ROMAN Sangani.A. (atthasalini)

page456.

Ito patthaya pana vo bhikkhacaraparittaso nama na bhavissati tata"ti. Tato patthaya therassa onakahapanagghanako pindapato nama na uppannapubbo. Ayam amisapatisantharo nama. Imam patisantharam katva bhikkhuna sangahapakkhe thatva tassa bhikkhuno kammatthanam kathetabbam, dhammo vacetabbo, kukkuccam vinodetabbam, uppannakiccam karaniyam katabbam, abbhanavutthanamanattaparivasa databba, pabbajjaraho pabbajetabbo, upasampadaraho upasampadetabbo. Bhikkhuniyapi attano santike upasampadam akankhamanaya kammavacam katum vattati. Ayam dhammapatisantharo nama. Imehi dvihi patisantharehi patisantharako bhikkhu anuppannam labham uppadeti, uppannam thavaram karoti, sahasikatthane 1- attano jivitam rakkhati, coranagaranno pattaggahanahattheneva aggam gahetva patteneva bhattam akiranto thero viya. Aladdhalabhuppadane pana ito palayitva paratiram gatena mahanagaranna ekassa therassa santike sangaham labhitva puna agantva rajje patitthitena setambangane 2- yavajivam pavattitam mahabhesajjadanavatthu kathetabbam. Uppannalabhathavarakarane dighabhanakaabhayattherassa hatthato patisantharam labhitva cetiyapabbate corehi bhandakassa aviluttabhavavatthu kathetabbam. [1352] Indriyesu aguttadvarataniddese cakkhuna rupam disvati karanavasena "cakkhu"ti laddhavoharena rupadassanasamatthena cakkhuvinnanena rupam disva. Porana panahu "cakkhu rupam na passati, acittakatta. Cittam na passati, acakkhukatta. Dvararammanasanghattanena pana pasadavatthukena cittena passati, idisi panesa `dhanuna vijjhati'tiadisu 3- viya sasambharakatha nama hoti. Tasma cakkhuvinnanena rupam disvati ayamevettha attho"ti. Nimittaggahiti itthipurisanimittam va subhanimittadikam va kilesavatthubhutam nimittam chandaragavasena ganhati, ditthamatteyeva na santhati. Anubyanjanaggahiti kilesanam @Footnote: 1 cha. sabhayatthane, Ma. sasankatthane @2 Si. senambangane 3 cha.Ma. vijjatiti....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page457.

Anubyanjanato pakatabhavakaranato 1- "anubyanjanan"ti laddhavoharam hatthapadasitahasitakathitaalokitavilokitadibhedam akaram ganhati. Yatvadhikaranamenantiadimhi yamkarana yassa cakkhundriyasamvarassa hetu etam puggalam satikavatena cakkhundriyam asamvutam apihitacakkhudvaram hutva viharantam ete abhijjhadayo dhamma anvassaveyyum anubandheyyum 2- ajjhotthareyyum. Tassa samvaraya na patipajjatiti tassa cakkhundriyassa satikavatena pidahanatthaya na patipajjati, evambhutoyeva ca "na rakkhati cakkhundriyam, na cakkhundriye samvaram apajjati"ti vuccati. Tattha kincapi cakkhundriye samvaro va asamvaro va natthi, na hi cakkhuppasadam nissaya sati va mutthassaccam va uppajjati. Apica yada ruparammanam cakkhussa apatham agacchati, tada bhavange dvikkhattum uppajjitva niruddhe kiriyamanodhatu avajjanakiccam sadhayamana uppajjitva nirujjhati, tato cakkhuvinnanam dassanakiccam, tato vipakamanodhatu sampaticchannakiccam, tato vipakahetukamanovinnanadhatu santiranakiccam, tato kiriyahetukamanovinnanadhatu votthavanakiccam 3- sadhayamana uppajjitva nirujjhati, tadanantaram javanam javati. Tatrapi neva bhavangasamaye, na avajjanadinam annatarasamaye samvaro va asamvaro va atthi, javanakkhane pana dussilyam va mutthassaccam va annanam va akkhanti va kosajjam va uppajjati, asamvaro hoti. Evam honto pana so cakkhundriye asamvaroti vuccati. Kasma? yasma Tasmim amsavare sati dvarampi aguttam hoti bhavangampi avajjanadini vithicittanipi. Yatha kim? yatha nagare catusu dvaresu asamvutesu kincapi antogharadvarakotthakagabbhadayo Susamvuta, tathapi antonagare sabbam bhandam arakkhitam agopitameva hoti. Nagaradvarena hi pavisitva cora yadicchanti, tam 4- kareyyum. Evameva javane dussilyadisu uppannesu tasmim asamvare sati dvarampi aguttam hoti, bhavangampi avajjanadinipi vithicittaniti. @Footnote: 1 Ma. pakatibhavakaranato 2 Si. anuppabandheyyum 3 cha.Ma. votthabbanakiccam @4 cha.Ma. yadicchakam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page458.

Sotena saddam sutvatiadisupi eseva nayo. Ya imesanti etam 1- samvaram anapajjantassa imesam channam indriyanam ya agutti ya agopana yo anarakkho yo asamvaro, athakanam apidahananti attho. [1353] Bhojane amattannutaniddese idhekaccoti imasmim sattaloke ekacco. Appatisankhati patisankhanapannaya ajanitva anupadharetva. Ayonisoti anupayena. Aharanti asitapitadiajjhoharaniyam. Aharetiti paribhunjati ajjhoharati davayatiadi anupayadassanattham vuttam. Anupayena hi aharam 2- aharento davatthaya madatthaya mandanatthaya vibhusanatthaya va ahareti, no idamatthitam paticca. Ya tattha asantutthitati ya tasmim ayoniso aharaparibhoge asantussana asantutthibhavo. Amattannutati amattannubhavo, pamanasankhataya mattaya ajananam. Ayam vuccatiti ayam apaccavekkhitaparibhogavasena pavatta bhojane amattannuta nama vuccati. [1354] Indriyesu guttadvarataniddese cakkhunatiadi vuttanayeneva veditabbam. Na nimittaggahi hotiti chandaragavasena vuttappakaram nimittam na ganhati. Evam sesapadanipi vuttapatipakkhanayeneva veditabbani. Yatha ca hettha "javane dussilyadisu uppannesu tasmim asamvare sati dvarampi aguttam hoti, bhavangampi avajjanadinipi vithicittani"ti vuttam, evamidha tasmim siladisu uppannesu dvarampi guttam hoti, bhavangampi avajjanadinipi vithicittani. Yatha kim? yatha nagaradvaresu samvutesu kincapi antogharadayo asamvuta honti, tathapi antonagare sabbam bhandam surakkhitam sugopitameva hoti, nagaradvaresu hi pidahitesu 3- coranam paveso natthi, evameva javane siladisu uppannesu dvarampi guttam hoti, bhavangampi avajjanadinipi vithicittani. Tasma javanakkhane uppajjamanopi cakkhundriye samvaroti vutto. Sotena saddam sutvatiadisupi eseva nayo. @Footnote: 1 cha.Ma. evam 2 cha.Ma. ayam saddo na dissati 3 cha.Ma. pihitesu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page459.

[1355] Bhojane mattannutaniddese patisankha yoniso aharam aharetiti patisankhanapannaya janitva upayena aharam paribhunjati. Idani tam upayam dassetum "neva davaya"tiadi vuttam. Tattha *- neva davayati davatthaya na ahareti. Tattha natalanghakadayo davatthaya aharenti nama. Yam hi bhojanam bhuttassa naccagitakabyasilokasankhato 1- davo atirekatarena patibhati, tam bhojanam adhammena visamena pariyesitva te aharenti. Ayam pana bhikkhu evam na ahareti. Na madayati manamadapurisamadanam vaddhanatthaya na ahareti. Tattha rajarajamahamatta madatthaya aharenti nama. Te hi attano manamadapurisamadanam vaddhanatthaya pindarasabhojanapanitabhojanani 2- bhunjanti. Ayam pana bhikkhu evam na ahareti. Na mandanayati sariramandanatthaya na ahareti. Tattha rupupajiviniyo matugama antepurikadayo ca sappiphanitam nama pivanti. Te hi siniddham mudumandabhojanam aharenti "evam no angasandhi 3- susanthita bhavissati, sarire chavivanno pasanno bhavissati"ti. Ayam pana bhikkhu evam na ahareti. Na vibhusanayati sarire mamsavibhusanatthaya na ahareti. Tattha nivuddhamallamutthita- mallacetakadayo 4- susiniddhehi macchamamsadihi sariram 5- pinenti "evanno mamsam ussadam bhavissati paharasahanatthaya"ti. Ayam pana bhikkhu evam sarire mamsavibhusanatthaya na ahareti. Yavadevati aharaharane payojanassa paricchedaniyamadassanam. Imassa kayassa thitiyati imassa catumahabhutikakarajakayassa thapanatthaya ahareti, idamassa aharaharane payojananti attho. Yapanayati jivitindriyayapanatthaya ahareti. @Footnote: * visuddhi. 1/39 silaniddesa 1 cha.Ma. naccagitakabYu.... @2 cha.Ma. pindarasabhojanadini panitabhojanani 3 Si.,Ma. angulatthi, cha. angalatthi @4 cha.Ma. nibbuddhamallamutthikamalladayo 5 cha.Ma. sariramamsam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page460.

Vihimsuparatiyati vihimsa nama abhuttapaccaya uppajjanakakhudda 1- tassa uparatiya vupasamatthaya ahareti. Brahmacariyanuggahayati brahmacariyam nama tisso sikkha sakalam sasanam tassa anugganhanatthaya ahareti. Ititi upayanidassanam, imina upayenati attho. Purananca vedanam patihankhamiti puranavedana nama abhuttapaccaya uppajjanakavedana, tam patihanissamiti 2- ahareti. Navanca vedanam na uppadessamiti navavedana nama abhuttapaccayena 3- uppajjanakavedana, tam na uppadessamiti ahareti. Athava navavedana nama bhuttapaccayena uppajjanakavedana, 4- tassa anuppannaya anuppajjanatthameva ahareti. Yatra ca me bhavissatiti yapana ca me bhavissati. Anavajjata cati ettha atthi savajjam, atthi anavajjam. Tattha adhammikapariyesana adhammikapatiggahanam adhammena paribhogoti idam savajjam nama. Dhammena pariyesitva dhammena patiggahetva paccavekkhitva paribhunjanam idam anavajjam nama. Ekacco anavajjeyeva 5- savajjam karoti, "laddham me"ti katva pamanatikkantam bhunjati, tam tam 6- jirapetum asakkonto uddhamvirecanaadhovirecanadihi kilamati, sakalavihare bhikkhu tassa sarirapatijagganabhesajjapariyesanadisu ussukkam apajjanti, "kim idan"ti vutte "asukassa nama udaram uddhumatan"tiadini vadanti, "esa niccakalampi evam pakatikoyeva, attano kucchippamanam nama na janati"ti nindanti garahanti. Ayam anavajjeyeva savajjam karoti nama. Evam akatva "anavajjata ca bhavissati"ti ahareti. Phasuviharo cati etthapi atthi phasuviharo, atthi na phasuviharo. Tattha *- aharahatthako alamsatako tatthavattako kakamasako bhuttavamitakoti imesam pancannam brahmananam bhojanam na phasuviharo nama. Etesu hi aharahatthako nama bahum bhunjitva attano dhammataya utthatum asakkonto "ahara hatthan"ti vadati. Alamsatako nama abbhuddhumatakucchitaya 7- utthitopi satakam nivasetum na @Footnote: 1 cha.....khuda 2 Ma. pativinodessamiti 3 cha.Ma. atibhuttappaccayena @4 cha.Ma. ppajjanakavedana 5 Si.,Ma. anavajjamyeva 6 cha.Ma. tam @* visuddhi 1/40 silaniddesa 7 cha.Ma. accuddhumatakucchitaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page461.

Sakkoti. Tatthavattako nama utthatum asakkonato tattheva parivattati. Kakamasako nama yatha kakehi amasitum sakka hoti, evam yava mukhadvara ahareti. Bhuttavamitako nama mukhena santharetum 1- asakkonto tattheva vamati. Evam akatva "phasuviharo ca me bhavissati"ti ahareti. Phasuviharo nama catuhi pancahi alopehi onudarata. 2- Ettakam hi bhunjitva paniyam pivato cattaro iriyapatha sukhena pavattanti. Tasma dhammasenapati evamaha:- "cattaro panca alope abhutva udakam pive alam phasuviharaya pahitattassa bhikkhuno"ti. 3- Imasmim pana thane angani samodhanetabbani. "neva davaya"ti hi ekam angam, "na madaya"ti ekam, "na mandanaya"ti ekam, "na vibhusanaya"ti ekam, "yavadeva imassa kayassa thitiya yapanaya"ti ekam, "vihimsuparatiya brahmacariyanuggahaya"ti ekam, "iti purananca vedanam patihankhami, navanca vedanam na uppadessami"ti ekam, "yatra ca me bhavissati"ti ekam angam, "anavajjata ca phasuviharo ca"ti ayamettha bhojananisamso. Mahasivatthero panaha "hettha cattari angani patikkhepo nama, upari pana attha angani samodhanetabbani"ti. Tattha "yavadeva imassa kayassa thitiya"ti ekam angam. "yapanaya"ti ekam, "vihimsuparatiya"ti ekam, "brahmacariyanuggahaya"ti ekam, "iti purananca vedanam patihankhami"ti ekam, "navanca vedanam na uppadessami"ti ekam, "yatra ca me bhavissati"ti ekam, "anavajjata ca"ti ekam, phasuviharo pana bhojananisamsoti. Evam atthangasamannagatam aharam aharento bhojane mattannu nama hoti. Ayam vuccatiti ayam pariyesanapatiggahanaparibhogesu yuttappamanajananavasena pavatto paccavekkhitaparibhogo bhojane mattannuta nama vuccati. [1356] Mutthassaccaniddese asatiti sativirahita cattaro khandha. Ananussati appatissatiti upasaggavasena padam vaddhitam. Asaranatati asaranakaro. Adharanatati @Footnote: 1 cha.Ma. sandharetum 2 cha.Ma. unudarata 3 khu. thera. 26/983/395

--------------------------------------------------------------------------------------------- page462.

Dharetum asamatthata. Taya hi samannagato puggalo adharapatto 1- nidhanakkhamo na hoti. Udake alavukataham viya arammane pilapatiti 2- pilapanata. Pamussanatati 3- natthamutthassatita, taya hi samannagato puggalo nikkhittabhatto viya kako nikkhittamamso viya ca singalo hoti. [1361] Bhavanabalaniddese kusalanam dhammananti bodhipakkhiyadhammanam. Asevanati adito sevana. Bhavanati vaddhana. Bahulikammanti punappunam karanam. [1368] Silavipattiniddeso soraccaniddesapatipakkhato 4- veditabbo. Ditthivipattiniddeso ca ditthisampadaniddesapatipakkhato, ditthisampadaniddeso ca ditthupadananiddesapatipakkhato. Silavisuddhiniddeso kincapi silasampadaniddesena samano, tattha pana visuddhisampapakapatimokkhasamvarasilam kathitam, idha visuddhippattam silam. Sati ca sampajannanca, patisankhanabalanca bhavanabalanca, samatho ca vipassana ca, samathanimittanca paggahanimittanca paggaho ca avikkhepo ca, silasampada ca ditthisampada cati imehi pana chahi dukehi catubhumikapi lokiyalokuttaradhammava kathita. [1373] Ditthivisuddhiniddese kammassakatanananti "idam kammam sakam, idam no sakan"ti jananapanna. Tattha attana va katam hotu parena va, sabbampi akusalam kammam no sakam. Kasma? atthabhanjanato anatthajananato ca. Kusalakammam pana anatthabhanjanato atthajananato ca sakam nama. Tattha yatha nama sadhano sabhogo puriso addhanamaggam patipajjitva antaramagge gamanigamadisu nakkhatte sanghutthe "aham agantuko, kinnu kho nissaya nakkhattam kileyyan"ti acintetva yatha yatha icchati, tena tena niharena nakkhattam kilanto sukhena kantaram atikkamati. Evameva imasmim kammassakatanane thatva ime satta bahum vattagamikammam ayuhitva sukhena sukham anubhavanta arahattam patta gananapatham vitivatta. @Footnote: 1 cha.Ma. adhanappatto, Si. adharanappatto 2 cha.Ma. pilavatiti @3 cha. sammusanatati 4 cha.Ma. silasampadaniddesa....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page463.

Saccanulomikanananti catunnam saccanam anulomam vipassanananam. Maggasamangissa nanam phalasamangissa nananti maggananaphalanananiyeva. [1374] "ditthivisuddhi kho pana"ti padassa niddese "ya panna pajanana"tiadihi padehi hettha vuttani kammassakatananadineva cattari nanani vibhattani. [1375] "yatha ditthissa ca padhanan"ti padassa niddese "yo cetasiko viriyarambho"tiadihi padehi niddittham viriyam pannagatikameva. Pannaya 1- lokiyatthane lokiyam, lokuttaratthane lokuttaranti veditabbam. [1376] Samvegadukaniddese jatibhayanti jatim bhayato disva thitananam. Jaramaranabhayadisupi eseva nayo. [1377] Anuppannanam papakanantiadihi jatiadini bhayato disva jatijarabyadhimaranehi muncitukamassa 2- upayapadhanam kathitam. Padabhajaniyassa pana attho vibhangatthakathayam avibhavissati. [1378] Asantutthata 3- ca kusalesu dhammesuti padaniddese bhiyyokamyatati visesakamata. Idhekacco hi aditova pakkhikabhattam va salakabhattam va uposathikam va patipadikam va deti, so tena asantuttho hutva puna dhuvabhattam 5- samghabhattam vassavasikam deti, avasam kareti, cattaropi paccaye deti, tatrapi asantuttho hutva saranani ganhati. Panca silani samadiyati, tatrapi asantuttho hutva pabbajati, pabbajitva ekam nikayam dve nikayeti tepitakam buddhavacanam ganhati, attha samapattiyo bhaveti, vipassanam vaddhetva arahattam ganhati, arahattappattito patthaya mahasantuttho nama hoti. Evam yava arahatta visesakamata bhiyyokamyata nama. @Footnote: 1 cha.Ma. pannaya hi 2 cha.Ma. muccitukamassa @3 cha.Ma. asantutthita 4 cha.Ma. dhurabhattam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page464.

[1379] "appativanita ca padhanasmin"ti padaniddese yasma pantasenasanesu adhikusalanam dhammanam bhavanaya ukkanthamano padhanam pativaseti nama, anukkanthamano no pativaseti nama. Tasma tam nayam dassetum "ya kusalanam dhammanan"tiadi vuttam. Tattha sakkaccakiriyatati kusalanam karane sakkaccakarita. Sataccakiriyatati satatameva karanam. Atthitakiriyatati khandam akatva atthapetva karanam. Anolinavuttitati alinajivita, 1- alinappavattita va. Anikkhittachandatati kusalachandassa anikkhipanam. Anikkhittadhuratati kusalakarane viriyadhurassa anikkhipanam. [1380] Pubbenivasanussatinanam vijjati ettha pubbenivasoti pubbenivutthakkhandha ca khandhapatibaddha ca. 2- Pubbenivasassa anussati pubbenivasanussati, taya sampayuttam nanam pubbenivasanussatinanam. Tayidam pubbenivutthakkhandhapaticchadakatamam vijjhatiti vijja. Tam tamam vijjhitva te khandhe vidite pakate karotiti viditakaranatthenapi vijja. Cutupapate nananti cutiyanca upapate ca nanam. Idampi sattanam cutipatisandhipaticchadakatamam vijjhatiti vijja, tam tamam vijjhitva sattanam cutipatisandhiyo vidita pakata karotiti viditakaranatthenapi vijja. Asavanam khaye nananti sabbakilesanam khayasamaye nanam. Tayidam catusaccacchadakatamam vijjhatiti vijja. Tam tamam vijjhitva cattari saccani viditani pakatani karotiti viditakaranatthenapi vijja. [1381] Cittassa ca adhimutti nibbanancati ettha arammane adhimuccanatthena paccanikadhammehi ca sutthu muttatthena attha samapattiyo cittassa adhimutti nama. Itaram pana natthi ettha tanhasankhatam vanam, niggatam va tasma vanati nibbanam. Tattha attha samapattiyo sayam vikkhambhitakilesehi vimuttatta vimuttiti vutta, nibbanam pana sabbakilesehi accantam vimuttatta vimuttiti vuttam. 3- @Footnote: 1 Si. alinajivitata 2 cha.Ma. khandhapatibaddhanca @3 cha.Ma. ayam patho na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page465.

[1382] Maggasamangissa nananti cattari maggananani. Phalasamangissa nananti cattari phalananani. Tattha pathamamaggananam panca kilese khepentam nirodhentam vupasamentam patipassambhentam uppajjatiti khaye nanam nama jatam. Dutiyamaggananam cattaro kilese, tatha tatiyamaggananam. Catutthamaggananam pana attha kilese khepentam nirodhentam vupasamentam patipassambhentam uppajjatiti khaye nanam nama jatam. Tam tam maggaphalananam pana tesam tesam kilesanam khinante niruddhante vupasamante patipassambhante anuppadante appavattante uppannanti anuppade nanam nama jatanti. Atthasaliniya dhammasangahatthakathaya nikkhepakandavannana nitthita. ------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 53 page 456-465. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=53&A=11338&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=53&A=11338&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=34&i=836              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=34&A=7290              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=34&A=6550              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=34&A=6550              Contents of The Tipitaka Volume 34 http://84000.org/tipitaka/read/?index_34

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]