ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 5 : PALI ROMAN Di.A. (sumangala.2)

page212.

Saha adhitthanacittena tani pancadussayugasatadini 1- dvedha katva balahakantara punnacando viya pada nikkhamimsu. Thero vikasitarattapadumasadise hatthe pasaretva suvannavanne satthu pade yava gopphaka dalham gahetva attano siravare patitthapesi. Tena vuttam "padato vivaritva 2- bhagavato pade sirasa vandi"ti. Mahajano tam acchariyam disva ekappahareneva mahanadam nadi, gandhamaladihi pujetva yatharucim vandi. Evam pana therena ca mahajanena ca tehi ca pancahi bhikkhusatehi vanditamatte puna adhitthanakiccam natthi. Pakatiadhitthanavaseneva therassa hatthato muncitva alattakavannani bhagavato padatalani candanadaruadisu kinci acaletvava yathathane patitthahimsu, yathathitaneva 3- ahesum. Bhagavato hi padesu nikkhamantesu va pavisantesu va kappasaamsu va dussatantam 4- va telabindu va darukkhandham va thana calitam nama nahosi. Sabbam yathathane thitameva ahosi. Utthahitva pana atthangato cando viya suriyo viya 5- ca tathagatassa padesu antarahitesu mahajano mahakanditam kandi. Parinibbanakalato adhikataram karunnamahosi. Sayameva bhagavato citako pajjaliti idam pana kassaci pajjalapetum vayamantassa adassanavasena vuttam. Devatanubhavena panesa samantato ekappahareneva pajjali. [235] Sariraneva avasissimsuti pubbe ekasanghatena 6- thitatta sariram nama ahosi. Idani vippakinnatta sariraniti vuttam. Sumanamakulasadisa ca dhotamuttasadisa ca suvannacunnasadisa 7- ca dhatuyo avasissimsuti attho. Dighayukabuddhananhi sariram suvannakkhandhasadisam ekaghanameva 8- hoti. Bhagava pana "aham aciram thatva parinibbayami, mayham sasanam na tava sabbattha vittharitam, tasma @Footnote: 1 cha.Ma.,i. pancadussayugasatani. 2 cha.Ma.,i. padato vivaritvati patho na dissati. @3 cha.Ma. yathathane thitaneva. 4 cha.Ma. dasikatantam, i. dasatantu @5 cha.Ma.,i. atthangate cande viya suriye viya 6 cha.Ma. ekagghanena @7 cha.Ma.,i. suvannasadisa 8 cha.Ma. ekameva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page213.

Parinibbutassapi me sasapamattampi dhatum gahetva attano attano vasanatthane cetiyam katva paricaranto mahajano saggaparayano hotu"ti dhatunam vikiranam adhitthasi. Kati panassa dhatuyo vippakinna, kati na vippakinnati. Catasso datha, 1- dve akkhaka, unhisanti ima satta dhatuyo na vippakirimsu, sesa vippakirimsuti. Tattha sabbakhuddaka dhatu sasapavijamatta ahosi, mahadhatu majjhe bhinanatandulamatta, atimahati majjhe bhinnamuggamattati. 2- Udakadharati aggabahumattapi janghamattapi talakkhandhamattapi udakadhara akasato patitva nibbapesi. Udakam salatopiti parivaretva thitasalarukkhe sandhayetam vuttam, tesampi hi khandhantaravitapantarehi udakadhara nikkhamitva nibbapesum. Bhagavato citako mahanto. Samanta pathavim bhinditvapi nangalasisamatta udakavatti phalikavatamsakasadisa uggantva citakameva ganhati. 3- Gandhodakenati suvannaghate rajataghate ca puretva puretva abhatananagandhodakena. Nibbapesunti suvannamayarajatamayehi atthadandakehi vikiritva candanacitakam nibbapesum. Ettha ca citake jhayamane parivaretva thitasalarukkhanam sakhantarehi vitapantarehi pattantarehi ca jala uggacchanti, patta 4- va sakha va puppha va daddha nama natthi, kipilikapi makkatakapi panakapi jalanam antareneva vicaranti. Akasato patitaudakadharasupi salarukkhehi nikkhantaudakadharasupi pathavim bhinditva nikkhantaudakadharasupi dhammatava 5- pamanam. Evam citakam nibbapetva pana mallarajano santhagare catujatiyagandhaparibhandam karetva lajapancamani pupphani vikiritva upari celavitanam bandhitva suvannatarakadihi khacitva tattha gandhadamamaladamaratanadamani olambetva santhagarato yava makutabandhanasankhata sisapasadhanamangalasala, tava ubhohi passehi sanikilanjaparikkhepam karetva upari celavitanam bandhitva 6- suvannatarakadihi khacitva tatthapi gandhadamamaladamaratanadamani olambetva manidandavannehi 7- ca veluhi 8- ca @Footnote: 1 ka. dadha 2 i. bhinnamuggabijati, khu. buddha. 33/28/548 dhatubhajaniyakatha (saya) @3 cha.Ma. ganhanti 4 cha.Ma., i. pattam 5 cha.Ma., i. dhammakathava @6 cha.Ma., i. bandhapetva 7 i. manidandehi 8 cha.Ma. venuhi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page214.

Pancavannadhaje ussapetva samanta dhajapataka 1- parikkhipitva sittasamatthasu 2- vithisu kadaliyo punnaghate ca thapetva dandadipika jaletva alankatahatthikkhandhe saha dhatuhi suvannadonim thapetva malagandhadihi pujenta sadhukilikam kilanta antonagaram pavesetva santhagare sattaratanamayapallanke 3- thapetva upari setacchattam dharesum. Evam katva "athakho kosinaraka malla bhagavato sarirani sattaham santhagare sattipanjaram karitva"ti sabbam veditabbam. Tattha sattipanjaram karitvati sattihatthehi purisehi parikkhipapetva. Dhanupakaranti pathamantava hatthi kumbhena kumbham paharante parikkhipapesum, tato asse givaya givam paharante. Tato rathe anikotiya anikotim paharante. Tato yodhe bahuna bahum paharante. Tesam pariyante kotiya kotim paharamanani dhanuni parikkhipapesum. Iti samanta yojanappamanam thanam sattaham sannahagavacchikam viya katva arakkham samvidahimsu. Tam sandhaya vuttam "dhanupakaram parikkhipapetva"ti. Kasma pana te evamakamsuti. Ito purimesu hi dvisu sattahesu te bhikkhusamghassa thananisajjokasam karonta khadaniyabhojaniyam samvidahanta sadhukilikaya okasam na labhimsuti. Tato nesam ahosi "imam sattaham sadhukilikam kilissama, thanam kho panetam vijjati yam amhakam pamattabhavam natva kocideva agantvava dhatuyo ganheyya, tasma arakkham thapetva kilissama"ti. Tena te evamakamsu. Buddhasariradhatuvibhajanavannana [236] Assosi kho rajati katham assosi. Pathamamyeva kirassa amacca sutva cintayimsu "sattha nama parinibbuto, na so sakka puna aharitum. Pothujjanikasaddhaya pana amhakam ranna sadiso natthi, sace esa iminava niyamena sunissati, hadayamassa phalissati. Raja kho pana amhehi @Footnote: 1 cha.Ma. vatapataka 2 cha.Ma. susammatthasu 3 cha.Ma., i. sarabhamayapallanke

--------------------------------------------------------------------------------------------- page215.

Anurakkhitabbo"ti. Te tisso suvannadoniyo aharitva catumadhurassa puretva ranno santikam gantva etadavocum "deva amhehi supinako dittho, tassa patighatattham tumhehi dukuladupatam nivasetva yatha nasaputamattam pannayati, evam catumadhuradoniya nipajjitum vattati"ti. Raja atthacaranam amaccanam vacanam sutva "evam hotu tata"ti sampaticchitva tatha akasi. Atheko amacco alankaram omuncitva kese pakiriya yaya disaya sattha parinibbuto, tadabhimukho hutva anjalim paggayha rajanam aha "deva maranato muccanakasatto nama natthi, amhakam ayuvaddhano cetiyatthanam punnakkhettam abhisekapithako 1- so bhagava sattha kusinarayam parinibbuto"ti. Raja sutvava visanni jato catumadhuradoniya usumam munci. Atha nam tato ukakhipitva dutiyaya doniya nipajjapesum. So puna sannam labhitva "tata kim vadetha"ti pucchi. "sattha maharaja parinibbuto"ti. Raja punapi visanni jato catumadhuradoniya usumam munci. Atha nam tatopi ukkhipitva tatiyaya doniya nipajjapesum. So puna sannam labhitva "tata kim vadetha"ti pucchi. "sattha maharaja parinibbuto"ti. Raja punapi visanni jato, atha nam ukkhipitva nhapetva matthake ghatehi udakam asincimsu. Raja sannam labhitva asana vutthaya gandhaparibhavite manivanne kese vikiritva suvannaphalakavannayam pitthiyam pakiritva panina uram paharitva pavalankuravannahi suvattitangulihi suvannabimbisakavannam uram samsibbanto 2- viya gahetva paridevamano ummattakavesena antaravithiyam otinno, so alankata- natakaparivuto nagarato nikkhamma jivakambavanam gantva yasmim thane nisinnena bhagavata dhammo desito, tam oloketva "bhagava sabbannu nanu imasmim thane nisiditva dhammam desayittha, sokasallam me vinodayittha, tumhe mayham sokasallam niharittha, aham tumhakam 3- santikam agato 3- idani pana me pativacanam pi na detha @Footnote: 1 cha.Ma. abhisekasincako, i. abhisekapithika 2 cha.Ma. sibbanto, i. samsinbento @3-3 cha.Ma., i. tumhakam saranam gato.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page216.

Bhagava"ti punappunam paridevitva "nanu bhagava aham annada evarupe kale `tumhe mahabhikkhusamghaparivara jambudipatale carikam caratha'ti sunomi, idani panaham tumhakam ananurupam ayuttam pavuttim sunomi"ti evamadini ca vatva satthimattahi gathahi bhagavato gunam anussaritva cintesi "mama paridevena 1- na sijjhati, dasabalassa dhatuyo aharapessami"ti. Evam assosi. Sutva ca imissa visannibhavadippavattiya avasane dutam pahesi. Tam sandhaya athakho rajati adi vuttam. Tattha dutam pahesiti dutam ca pannam ca pesesi. Pesetva ca pana "sace dassanti, sundaram. No ce dassanti, aharanupayena aharissami"ti caturanginisenam sannayhitva sayampi nikkhantoyeva. Yatha ca ajatasattu evam licchaviadayopi dutam pesetva sayampi caturanginiya senaya nikkhamimsuyeva. Tattha paveyyaka sabbehipi asannatara kusinarato tigavutantare nagare vasanti, bhagavapi pavam pavisitva kusinaram gato. Atha kasma pathamataram na agatati ce. Mahaparivara pana te rajano mahaparivaram karontava pacchato jata. Te samghe gane etadavocunti sabbepi te sattanagaravasike agantva "amhakam dhatuyo va dentu, yuddham va"ti kusinaranagaram parivaretva thite "etam bhagava amhakam gamakkhette"ti pativacanamavocum. Te rajano 2- kira evamahamsu "na mayam satthu sasanam pahinimha, napi gantva anayimha. Sattha pana sayameva agantva sasanam pesetva amhe pakkosapesi. Tumhepi kho pana yam tumhakam gamakkhette ratanam uppajjati, na tam amhakam detha. Sadevake ca loke buddharatanasamam ratanam nama natthi, evarupam uttamaratanam labhitva mayam na dassama. Na kho pana tumhehiyeva matu thanato khiram pitam, amhehipi matu thanato khiram pitam. Na tumheyeva purisa, amhepi purisa. Hotu"ti annamannam ahamkaram katva sasanapatisasanam pesenti, annamannam managajjitam gajjanti. Yuddhe pana sati kosinarakanamyeva jayo abhavissa kasma? yasma dhatupujanattham 3- agata devata @Footnote: 1 cha.Ma., i. parideviteneva 2 cha.Ma., i. ayam patho na dissati @3 cha.Ma. dhatupasanattham, i. dhatubosanattham.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page217.

Nesam pakkha ahesum. Paliyam pana "bhagava amhakam gamakkhette parinibbuto, na mayam dassama bhagavato sariranam bhagan"ti ettakameva agatam. [237] Evam vutte, dono brahmanoti donabrahmano imam tesam vivadam sutva "ete rajano bhagavato parinibbutatthane vivadam karonti, na kho panetam patirupam, alam imina kalahena, vupasamessami nan"ti. So gantva te samghe gane etadavoca. Kim avoca? unnatappadese thatva dvibhanavaraparimanam donagajjitam nama avoca. Tattha pathamabhanavare tava ekapadampi te na janimsu. Dutiyabhanavarapariyosane "acariyassa viya bho saddo, acariyassa viya bho saddo"ti sabbe nirava ahesum. Jambudipatale kira kulaghare jato 1- yebhuyyena tassa na antevasiko nama natthi. Atha dono te attano vacanam sutva nirave tunhibhute viditva puna etadavoca "sunantu bhonto"ti etam gathadvayam avoca. Tattha amhaka buddhoti amhakam buddho. Ahu khantivadoti buddhabhumim appatvapi paramiyo purento khantivaditapasakale dhammapalakumarakale chaddanta- hatthirajakale bhuridattanagarajakale campeyyanagarajakale sankhapalanagaraja- kale mahakapikale annesu ca bahusu jatakesu paresu kopam akatva khantimeva akasi. Khantimeva vannayi. Kimangam pana etarahi itthanitathesu tadilakkhanam patto, sabbathapi amhakam buddho khantivado ahosi, tassa evamvidhassa. Na hi sadhu, yam uttamapuggalassa sarirabhage siya sampaharoti na hi sadhu, yanti na hi sadhu ayam. Sarirabhageti sarirabhaganimittam, dhatukotthasahetuti attho. Siya sampaharoti avudhasampaharo na sadhu siyati vuttam hoti. Sabbeva bhonto sahitati sabbeva bhavanto sahita hotha, ma bhijjittha. Samaggati kayena ca vacaya ca ekasannipata ekavacana samagga hotha. Sammodamanati cittenapi annamannam sammodamana hotha. Karomatthabhageti bhagavato sarirani attha bhage karoma. Cakkhumatoti pancahi cakkhuhi cakkhumato @Footnote: 1 cha.Ma. jata

--------------------------------------------------------------------------------------------- page218.

Buddhassa. Na kevalam tumheyeva, pasanna bahujanopi pasanno, tesu ekopi laddhum ayutto nama natthiti bahum karanam vatva sannapesi. [238] Tesam samghanam gananam patissunitvati tesam tato tato samagatasamghanam samagatagananam patissunitva. Bhagavato sarirani atthadha samam suvibhattam vibhajitvati ettha ayamanukkamo:- dono kira tesam patissunitva suvannadonim vivarapesi, rajano agantva doniyamyeva thita suvannavanna dhatuyo disva "bhagava sabbannu pubbe mayam tumhakam dvattimsamahapurisalakkhana- patimanditam chabbannabuddharasmi khacitam asitianubyanjanasamujjalitasobham suvannavannam sariram addasama, idani pana suvannavanna dhatuyova avasittha jata, na yuttamidam bhagava tumhakan"ti paridevimsu. Brahmanopi tasmim samaye tesam pamattabhavam natva dakkhinadatham 1- gahetva vethanantare 2- thapesi, atha paccha atthadha samam suvibhattam vibhaji, sabbapi dhatuyo pakatinaliya solasa naliyo ahesum, ekekanagaravasino dve dve naliyo labhimsu. Brahmanassa pana dhatuyo vibhajantasseva sakko devanamindo "kena nu kho sadevakassa lokassa kankhachedanatthaya catusaccakathaya paccayabhuta bhagavato dakkhinadatha gahita"ti olokento "brahmanena gahita"ti disva "brahmanopi dathaya anucchavikam sakkaram katum na sakkhissati, ganhami nan"ti vethanantarato gahetva suvannacankotake thapetva devalokam netva culamanicetiye patitthapesi. Brahmanopi dhatuyo vibhajitva datham apassanto corikaya gahitatta "kena me datha gahita"ti pucchitumpi nasakkhi. "nanu tayava dhatuyo bhajita, kim tvam pathamamyeva attano dhatuya atthibhavam na annasi"ti attani dosaropanam sampassanto "mayhampi kotthasam detha"ti vattum nasakkhi. Tato "ayampi suvannatumbo dhatugatikova, yena tathagatassa dhatuyo mita, imassaham thupam karissami"ti cintetva imam me bhonto tumbam dentuti 3- aha. Pipphalivaniya moriyapi ajatasattuadayo viya dutam pesetva yuddhasajjava nikkhamimsu. @Footnote: 1 ka. dakkhinadadham evamuparipi 2 cha.Ma.,i. vethantare evamuparipi @3 cha.Ma.,i. dadantuti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page219.

Dhatuthupapujavannana [239] Rajagahe bhagavato sariranam thupanca mahanca akasiti katham akasi. Kusinarato yava rajagaham pancavisatiyojanani, etthantare atthausabhavitthatam maggam samatalam karetva yadisam mallarajano makutabandhanassa ca santhagarassa ca antare pujam karesum. Tadisam pancavisatiyojanepi magge pujam karetva lokassa anukkanthanattham sabbattha antarapane pasaretva suvannadoniyam pakkhittadhatuyo sattipanjarena parikkhipapetva attano vijite pancayojanasataparimandale manusse sannipatesi. 1- Te dhatuyo gahetva kusinarato sadhukilikam kilanta nikkhamitva yattha yattha suvannavannani pupphani passanti, tattha 2- tattha sattiantare dhatuyo tani gahetva pujenti. 2- Tesam pupphanam khinakale gacchanti, rathassa dhuratthanam pacchimatthane sampatte satta satta divase sadhukilikam kilanti. Evam dhatuyo gahetva agacchantanam satta vassani satta masani satta divasani vitivattani. Micchaditthika "samanassa gotamassa parinibbutakalato patthaya balakkarena sadhukilikaya 3- upaddutamha, 4- sabbe no kammanta nattha"ti ujjhayanta manam padosetva chalasitisahassamatta apaye nibbatta. Khinasava avajjitva "mahajana manam padosetva apaye nibbatta"ti disva "sakkam devarajanam dhatuaharanupayam karessama"ti tassa santikam gantva tamattham arocetva "dhatuaharanupayam karohi maharaja"ti ahamsu. Sakko aha "bhante puthujjano nama ajatasattuna samo saddho natthi, na so mama vacanam karissati, apica kho marabhimsakasadisam 5- vibhimsanakam dassayissami, 5- mahasaddam savessami, yakkhaggahakhipanakaabadhike 6- karissami, tumhe `amanussa maharaja kupita khippam dhatuyo aharapetha'ti vadeyyatha, evam so aharapessati"ti. Atha kho sakko tam sabbam akasi. @Footnote: 1 cha.Ma.,i. sannipatapesi 2-2 cha.Ma. tattha tattha dhatuyo sattiantare thapetva @ pujam akamsu. 3 cha.Ma. sadhukilitaya 4 cha.Ma. upaddutamha @5-5 cha.Ma. maravibhimsakasadisam vibhimsakam dassessami 6 cha.Ma. yakkhagahakakhipitakaarocake.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page220.

Therapi rajanam upasankamitva "maharaja amanussa kupita, dhatuyo aharapehi"ti bhanimsu. Raja "na tava bhante mayham cittam tusati, evam santepi aharantu"ti aha. Sattame divase dhatuyo aharimsu. Evam agata 1- dhatuyo gahetva rajagahe thupanca mahanca akasi. Itarepi attano attano balanurupena haritva sakasakatthanesu thupanca mahanca akamsu. [240] Evametam bhutapubbanti evametam dhatuvibhajanam ceva dasathupa- karananca jambudipe bhutapubbanti. Paccha sangitikaraka ahamsu. Evam patitthitesu pana thupesu mahakassapatthero dhatunam antarayam disva rajanam ajatasattum upasankamitva "maharaja evam 2- dhatunidhanam katum vattati"ti aha. Sadhu bhante nidhanakammam tava mama hotu, sesadhatuyo pana katham aharamiti. Na maharaja dhatuaharanam tuyham bharo, amhakam bharoti, sadhu bhante tumhe dhatuyo aharatha, aham nidhanam 3- karissamiti. Thero tesam tesam rajakulanam paticaranamattameva thapetva sesadhatuyo ahari. Ramagame pana dhatuyo naga parigganhimsu, tasam antarayo natthi. "anagate kale lankadipe mahavihare mahacetiyamhi nidahissanti"ti ta anaharitva sesehi sattahi nagarehi aharitva rajagahassa pacinadakkhinadisabhage thapetva "imasmim thane yo pasano atthi, so antaradhayatu, pamsu suvisuddha hotu, udakam ma utathahatu"ti adhitthasi. Raja tam thanam khanapetva tato uddhatapamsuna itthaka karetva asitimahasavakanam cetiyani kareti. "idha raja kim kareti"ti pucchantanampi "mahasavakanam cetiyani"ti vadanti, na koci dhatunidhanabhavam janati. Asitihatthagambhire pana tasmim padese jate hettha lohasantharam santharapetva tattha thuparame cetiyagharappamanam tambalohamayam geham karapetva attha attha haricandanadimaye karande ca thupe ca karapesi. Atha bhagavato dhatuyo haricandanakarande pakkhipitva tam haricandanakarandampi annasmim haricandanakarande pakkhipitva 4- @Footnote: 1 cha.Ma., i. ahata. 2 cha.Ma., i. ekam. @3 cha.Ma. dhatunidhanam. 4 cha.Ma., i. ayam patho na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page221.

Tampi annasminti evam attha haricandanakarande ekato katva eteneva upayena te attha karande atthasu haricandanathupesu, attha haricandanthupe atthasu lohitacandanakarandesu, attha lohitacandanakarande atthasu lohitacandanathupesu, attha lohitacandanathupe atthasu dantakarandesu, attha dantakarande atthasu dantathupesu, attha dantathupe atthasu sabbaratanakarandesu, attha sabbaratanakarande atthasu sabbaratanathupesu, attha sabbaratanathupe atthasu suvannakarandesu, attha suvannakarande atthasu suvannathupesu, attha suvannathupe atthasu rajatakarandesu, attha rajatakarande atthasu rajatathupesu, attha rajatathupe atthasu manikarandesu, attha manikarande atthasu manithupesu, attha manithupe atthasu lohitangakarandesu, 1- attha lohitangakarande atthasu lohitangathupesu, attha lohitangathupe atthasu masaragallakarandesu, attha masaragallakarande atthasu masaragallathupesu, attha masaragallathupe atthasu phalikamayakarandesu, attha phalikamayakarande atthasu phalikamayathupesu pakkhipi. Sabbesam uparimam phalikacetiyam thuparame cetiyappamanam ahosi, tassa upari sabbaratanamayam geham karesi, tassa upari suvannamayam, tassa upari rajatamayam, tassa upari tambalohamayam geham ahosi. 2- Tattha sabbaratanamayam valikam okiritva jalajathalajapupphanam sahassani vippakiritva addhacchatthani jatakasatani asitimahathere suddhodanamaharajanam mahamayadevim satta sahajateti sabbani tani suvannamayaneva karesi. Pancapancasate suvannarajatamaye punnaghate thapapesi, panca suvannadhajasate ussapesi. Pancasate suvannadipe pancasate rajatadipe karetva sugandhatelassa puretva tesu dukulavattiyo thapesi. Athayasma mahakassapo "mala ma milayantu. Gandha ma vinassantu, dipa ma vijjhayantu"ti adhitthahitva suvannapate akkharani chindapesi:- "anagatepi 3- yada asoko nama kumaro chattam ussapetva asoko dhammaraja bhavissati, so ima dhatuyo vittharika karissati"ti. @Footnote: 1 cha.Ma.,i. lohitankakarandesu. evamuparipi. 2 cha.Ma. ayam patho na dissati, @ i. akasi. 3 cha.Ma.,i. anagate piyadaso.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page222.

Raja sabbapasadhanehi pujetva adito patthaya dvaram pidahanto nikkhami, so tambalohadvaram pidahitva avinjanarajjuyam kuncikamuddikam bandhitva tattheva mahantam manikhandam thapesi "anagate daliddaraja imam manim gahetva dhatunam sakkaram karotu"ti akkharam chindapesi. Sakko devaraja vissakammam 1- amantetva "tata ajatasattuna dhatunidhanam katam, tattha 2- arakkham patthapehi"ti pahini, so agantva valasanghatayantam yojesi, kattharupakani tasmim dhatugabbhe phalikavannakhagge gahetva vatasadisena vegena anupariyayanti 3- yantam yojetva ekayaeva aniya bandhitva samantato ginjakavasathakarena silaparikkhepam katva upari ekaya pidahitva pamsum pakkhipitva bhumim samam katva tassa upari pasanathupam patitthapesi. Evam parinitthite 4- dhatunidhane yavatayukam thatva theropi parinibbuto, rajapi yathakammam gato, tepi manussa kalakata. Aparabhagepi yada asokakumaro chattam ussapetva asoko nama dhammaraja hutva ta dhatuyo gahetva jambudipe vittharika akasi. Katham? so nigrodhasamaneram nissaya sasane laddhappasado caturasiti viharasahassani karetva bhikkhusamgham pucchi "bhante maya caturasiti viharasahassani karitani. Dhatuyo kuto labhissami"ti. "maharaja `dhatunidhanam nama atthi'ti sunoma, na pana pannayati asukasmim thane"ti. Raja rajagahe cetiyam bhindapetva dhatum apassanto puna patipakatikam karetva bhikkhu bhikkhuniyo upasake upasikayoti catasso parisa gahetva vesalim gato. Tatrapi alabhitva kapilavatthum. Tatrapi alabhitva ramagamam gato. Ramagame naga cetiyam bhinditum na adamsu. Cetiye nipatitakuddalo khandakhandam hoti. Evam tatrapi alabhitva allakappam vetthadipam pavam kusinaranti sabbattha cetiyani bhinditva dhatum alabhitvava patipakatikani @Footnote: 1 Ma. visukammam. 2 cha.Ma.,i. ettha. 3 cha.Ma.,i. anupariyayantam. @4 cha.Ma.,i. nitthite.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page223.

Katva puna rajagaham gantva catasso parisa sannipatetva "atthi kenaci sutapubbam `asukatthane nama dhatunidhanan"ti pucchi. Tatreko visavassasatiko thero "asukatthane dhatunidhanan"ti na janami, mayham pana pita mahathero mam sattavassakale malacankotakam gahapetva "ehi samanera asukagacchantare pasanathupo atthi, tattha gacchama"ti gantva pujetva "imam thanam upadharetum vattati samanera"ti aha. Aham ettakam janami maharaja"ti aha. Raja "etadeva thanan"ti vatva gacche haretva pasanathupanca pamsum ca apanetva hettha sudhabhumim addasa. Tato sudha 1- ca itthakayo ca haretva anupupbena parivenam oruyha sattaratanavalikam asihatthani ca kattharupakani samparivattantani addasa. So yakkhadasake pakkosapetva balikammam karetvapi neva antam na kotim passanto devatayo 2- namassamano "aham ima dhatuyo gahetva caturasitiya viharasahassesu nidahitva sakkaram karomi, ma me devata antarayam karontu"ti aha. Sakko devaraja carikam caranto tam disva vissakammam amantesi "tata asoko dhammaraja `dhatuyo niharissami"ti parivenam otinno, gantva kattharupakani harehi"ti. So pancaculagamadarakavesena gantva ranno purato dhanuhattho thatva "harami maharaja"ti aha. "hara tata"ti saram gahetva sandhimhiyeva vijjhi, sabbam vippakiriyittha. Atha raja avinjane bandham kuncikamuddikam ganhitva 3- manikhandam 4- passi. "anagate daliddaraja imam manim gahetva dhatunam sakkaram karotu"ti puna akkharani disva kujjhitva "madisam nama rajanam daliddarajati vattum ayuttan"ti punappunam ghatetva dvaram vivarapetva antogeham pavittho. Attharasavassadhikanam dvinnam vassasatanam upari aropitadipa tatheva jalanti, niluppalapupphani tamkhanam aharitva aropitani viya, pupphasantharo tamkhanam santhato viya, gandha tam muhuttam pisetva thapita viya. Raja suvannapatam @Footnote: 1 cha.Ma. sudham. 2 cha.Ma. devatanam, i. devata 3 cha.Ma.,i. ganhi, @4 cha.Ma. manikkhandham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page224.

Gahetva "anagatepi yada asoko nama kumaro chattam ussapetva asoko nama dhammaraja bhavissati, so ima dhatuyo vittharika karissati"ti vacetva "dittho bho aham ayyena mahakassapattherena"ti vatva vamahattham abhujitva dakkhinahatthena apphotesi. So tasmim thane paricaranadhatumattameva thapetva sesa dhatuyo sabba 1- gahetva dhatugeham pubbe pidahitanayeneva pidahitva sabbam yathapatikameva katva upari pasanacetiyam patitthapetva caturasitiya viharasahassesu dhatuyo patitthapetva mahathere vanditva pucchi "dayadomhi bhante buddhasasane"ti. Kissa dayado tvam maharaja, bahirako tvam sasanassati. Bhante channavutikotidhanam visajjetva caturasiti viharasahassani karetva aham na dayado, anno ko dayadoti, paccayadayako nama tvam maharaja. Yo pana attano puttanca dhitaranca pabbajeti, ayam sasanassa 2- dayado namati. So puttanca dhitaranca pabbajesi. Atha nam thera ahamsu "idani maharaja sasane dayadosi"ti. Evametam bhutapubbanti evam etam atite dhatunidhanampi jambudipatale bhutapubbanti tatiyasangitikarakapi imam padam thapayimsu. [240] Atthadonam cakkhumato sariranti adigathayo pana tambapannidipatherehi vuttati. Mahaparinibbanasuttavannana nitthita. --------------- @Footnote: 1 cha.Ma., i. ayam patho na dissati. 2 cha.Ma., i. sasane.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 5 page 212-224. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=5&A=5471&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=5&A=5471&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=10&i=67              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=10&A=1888              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=10&A=1767              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=10&A=1767              Contents of The Tipitaka Volume 10 http://84000.org/tipitaka/read/?index_10

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]