ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext book chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 4 : PALI ROMAN Di.A. (sumangala.1)

page332.

13. Tevijjasutta [518] Evamme sutam .pe. Kosalesuti tevijjasuttam. Tatrayamanuttanapadavannana:- manasakatanti tassa gamassa namam. Uttarena manasakatassati manasakatato avidure uttarapasse. Ambavaneti tarunambarukkhasande. Ramaniyo kira so bhumibhago, hettha rajatapatasadisa valika vippakinna, upari manivitanam viya ghanasakhapattam ambavanam, tasmim buddhanamanucchavike pavivekasukhe ambavane viharatiti attho. [519] Abhinnata abhinnatati kulacarittadisampattiya tattha tattha pannata. Vankiti adini tesam namani. Tattha vanki opasadavasiko. 1- Tarukkho icchanangalavasiko. Pokkharasati ukkatthavasiko. Janusoni savatthivasiko. Todeyyo tudigamavasiko. Anne cati anneva ca bahujana. Attano attano nivasatthanehi agantva mantasajjhayakaranattham tattha pativasanti. Manasakatassa kira ramaniyataya te brahmana tattha naditire gehani karetva parikkhipapetva annesam bahunam pavesanam vivaretva antarantara tattha gantva vasanti. [520] Vasetthabharadvajananti vasetthassa ca pokkharasatino antevasikassa bharadvajassa ca tarukkhantevasikassa. Ete kira dve jatisampanna tinnam vedanam paragu ahesum. Janghaviharanti aticiranisajjapaccaya kilamathavinodanatthaya janghacaram. Te kira divasam sajjhayam katva sayanhe vutthaya nhaniyasambharagandha- malateladhotavatthani gahapetva attano parijanaparivuta nhayitukama naditiram gantva rajatapatavanne valikasande aparaparam cankamimsu. Etam 2- cankamantam itaro anucankami, puna itaram itaroti. Tena vuttam "anucankamantanam anuvicarantanan"ti. Maggamaggeti magge ca amagge ca, katamam nu kho patipadam puretva katamena maggena sakka sukham brahmalokam gantunti evam maggamaggam arabbha katham @Footnote: 1 Si., ka. opasadavasiko 2 cha.Ma. ekam, Ma. evam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page333.

Samutthapesunti attho. Anjasayanoti ujumaggassetam vevacanam, anjasa va ujukameva, etena ayanti agacchantiti anjasayano. Niyyaniko niyyatiti niyyayanto niyyati, gacchanto gacchatiti attho, kva gacchatiti. Takkarassa brahmasahabyatayati yo tam maggam karoti patipajjati. Tassa brahmuna saddhim sahabhavaya, ekatthane patubhavaya gacchatiti attho. Yvayanti yo ayam. Akkhatoti kathito dipito. Brahmanena pokkharasatinati attano acariyam apadisati. Iti vasettho sakameva acariyavadam thometva pagganhitva vicarati. Bharadvajopi sakamevati. Tena vuttam "neva kho asakkhi vasettho"ti adi. [521-522] Tato vasettho "ubhinnampi amhakam katha aniyyanika- yeva, imasminca loke maggakusalo nama bhota gotamena sadiso nama natthi, bhavanca gotamo avidure vasati, so no tulam gahetva nisinnavanijo viya kankham bhindissati"ti 1- cintetva tamattham bharadvajassa arocesi, ubhopi gantva attano katham bhagavato arocesum. 2- Tena vuttam "atha kho vasettho .pe. Yvayam akkhato brahmanena tarukkhena"ti. Ettha bho gotamati etasmim maggamagge. Viggaho vivadoti adisu pubbuppattiko viggaho, aparabhage vivado. Duvidhopi so 3- nanaacariyanam vadato nanavado. [523] Atha kismim pana voti tvampi ayameva maggoti attano acariyavadameva paggayha titthasi, bharadvajopi attano ariyavadameva, ekassapi ekasmim samsayo natthi. Evam sati kismim vo viggahoti pucchati. [524] Maggamagge bho gotamati magge bho gotama amagge ca, ujumagge ca anujumagge cati attho. Esa kira ekabrahmanassapi maggam "amaggo"ti 4- na vadati. Yatha pana attano acariyassa maggo ujumaggo, na evam annesam anujanati, tasma tamevattham dipento "kincapi bho gotama"ti adimaha. Sabbani taniti lingavipallasena vadati, sabbe teti vuttam hoti. @Footnote: 1 cha.Ma. chindissati"ti 2 cha.Ma. arocesi @3 cha.Ma. eso 4 cha.Ma. "na maggo"ti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page334.

Bahuniti attha va dasa va. Nanamagganiti mahantamahantajangha- maggasakatamaggadivasena nanavidhani samanta gamanaditalakakhettadihi agantva gamam pavisanamaggani. Vasetthamanavanuyogavannana [525] "niyyantiti vasettha vadesi"ti bhagava tikkhattum vacibhedam karetva 1- patinnam karapesi. Kasma? titthiya hi patijanitva paccha niggayhamana avajananti. So tatha katum na sakkhissatiti. [527-529] Teva tevijjati te tevijja. Vakaro agamasandhimattam. Andhaveniti andhapaveni, ekena cakkhumata gahitayatthiya kotim eko andho ganhati, tam andham anno, tam annoti evam pannasasatthi andha patipatiya ghatita andhaveniti vuccanti. Paramparasamsattati annamannam samsatta, 2- yatthigahakenapi cakkhumata virahitati attho. Eko kira dhutto andhaganam disva "amukasmim nama game khajjabhojjam sulabhan"ti ussahetva "tenahi tattha no sami nehi, idam nama te dema"ti vutte, lancam gahetva antaramagge magga okkamma mahantam gaccham anuparigantva purimassa hatthena pacchimassa kaccham ganhapetva "kinci kammam atthi, gacchatha tava tumhe"ti vatva palayi, te divasampi gantava maggam avindamana "kuhim no cakkhuma, kuhim maggo"ti paridevitva maggam avindamana tattheva marimsu. Te sandhaya vuttam `paramparasamsatta"ti. Purimopiti purimesu dasasu brahmanesu ekopi. Majjhimopiti majjhimesu acariyapacariyesu ekopi. Pacchimopiti idani tevijjesu brahmanesu ekopi. Hassakamyevati hasitabbamyeva. Namakamyevati lamakamyeva. Tadetam atthabhavena rittakam, rittakattayeva tucchakam. [530] Idani brahma 3- tava titthatu, yo tevijjehi brahmanehi 4- na ditthapubbo. Yepi candimasuriye tevijja passanti, tesampi sahabyataya maggam desetum nappahontiti dassanattham "tam kim mannasi"ti adimaha. @Footnote: 1 cha.Ma. katva 2 cha.Ma. lagga @3 cha.Ma. brahmaloko 4 cha.Ma. ayam patho na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page335.

Tattha yato candimasuriya uggacchantiti yasmim kale uggacchanti. Yattha ca ogacchantiti yasmim kale atthangamenti, 1- uggamanakale ca atthangamanakale ca passantiti attho, ayacantiti "udehi bhavam canda, udehi bhavam suriya"ti evam ayacanti. Thomayantiti "sommo cando, parimandalo cando, sappabho cando"ti adini vadanta pasamsantiti attho. Panjalikati paggahitaanjalika. Namassamanati "namo namo"ti vadamana. [531-532] Yam passantiti ettha yanti nipatamattam. Kim pana na kirati ettha idha pana kim vattabbam. Yattha kira tevijjehi brahmanehi na brahma sakkhiditthoti evamattho datthabbo. Aciravatinadiupamakatha [542] Samatittikati samabharita. Kakapeyyati yattha katthaci tire thitena kakena sakka patunti kakapeyya. Param taritukamoti nadim 2- atikkamitva paratiram pattukamo. 3- Avheyyati pakkoseyya. Ehi paraparanti ambho para aparam ehi, atha mam sahasava gahetva gamissasi, atthi me accayikakammanti attho. [544-545] Ye dhamma brahmanakarakati ettha pancasiladasasila- dasakusalakammapathabheda dhamma brahmanakarakati veditabba, tabbiparita abrahmanakaraka. Indamavhayamati indam avhayama pakkosama. Evam brahmananam avhayanassa niratthakattam dassetva punapi bhagava annavakucchiyam suriyo viya jalamano pancasatabhikkhuparivuto 4- aciravatiya tire nisinno aparampi nadiupamamyeva aharanto "seyyathapi"ti adimaha. [546] Kamagunati kamayitabbatthena kama, bandhanatthena guna. "anujanami bhikkhave ahatanam vatthanam dvigunam samghatin"ti 5- ettha hi patalattho gunasaddo 6-. @Footnote: 1 cha.Ma. atthamenti 2 Ma. naditiram 3 cha.Ma. gantukamo @4 Ma. pancasatabhikkhuparivaro 5 vi. mahavagga. 5/348/151 6 cha.Ma. gunattho. evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page336.

"accenti 1- kala tarayanti rattiyo, vayoguna anupubbam jahanti"ti 2- ettha rasattho gunasaddo. "sataguna dakkhina patikankhitabba"ti 3- ettha anisamsattho gunasaddo. "antam antagunam, 4- kayira malagune bahu"ti 5- ca ettha bandhanattho gunasaddo. Idhapi eseva adhippeto. Tena vuttam "bandhanatthena guna"ti. Cakkhuvinneyyati cakkhuvinnanena passitabba. Etenupayena sotavinneyyadisupi attho veditabbo. Itthati pariyittha va hontu ma va, ittharammanabhutati attho. Kantati kamaniya. Manapati manavaddhanaka. Piyarupati piyajatika. Kamupasanhitati arammanam katva uppajjamanena kamena upasamhita. Rajaniyati ranjaniya, raguppattikaranabhutati attho. Gadhitati gedhena abhibhuta hutva. Mucchitati mucchakarappattaya adhimattakaya tanhaya abhibhuta. Ajjhosannati adhiosanna ogalha, "idam saran"ti 6- parinitthanampatta hutva. Anadinavadassavinoti adinavam apassanta. Anissaranapannati "idamettha nissaranan"ti evam parijananapannavirahita, paccavekkhanaparibhogavirahitati attho. [548-549] Avaranati adisu avarantiti avarana. Nivarayantiti nivarana. Onaddhantiti onahana. 7- Pariyonaddhantiti pariyonahana. Kamacachandadinam vittharakatha visuddhimaggato gahetabba. Avuta nivuta ophuta 8- pariyonaddhati padani avaranadinam vasena vuttani. Samsandanakathavannana [550] Sapariggahoti itthipariggahena sapariggahoti vuccati. Apariggaho bho gotamati adisupi kamacchandassa abhavato itthipariggahena apariggaho. Byapadassa abhavato kenaci saddhim veracittena avero. Thinamiddhassa abhavato @Footnote: 1 ka. accayanti 2 sam. saga. 15/4/3 3 Ma. upari. 14/379/324 @4 di., maha. 10/377/251 5 khu. dhammapada. 25/53/26 6 cha.Ma. sanan"ti @7 Si. onaha 8 cha.Ma. onaddha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page337.

Cittagelannasankhatena byapajjena abyapajjo. Uddhaccakukkuccabhavato uddhaccakukkuccadihi sankilesehi asankilitthacitto suparisuddhamanaso. Vicikicchaya abhavato cittam vase vatteti. Yatha ca brahmana cittagatika honti, cittassa vase vattanti, na tadisoti vasavatti. [552] Idha kho panati idha brahmalokamagge. Asiditvati amaggameva "maggo"ti upagantva. Samsidantiti "samatalan"ti sannaya pankam otinna viya anupavisanti. Samsiditva visattam 1- papunantiti evam panke viya samsiditva visadam angamangasambhanjanam papunanti. Sukhataram manne tarantiti maricikaya vancitva "kakapeyya nadi"ti sannaya "tarissama"ti hatthehi ca padehi ca vayamana sukhataranam manne taranti. Tasma yatha te hatthapadadinam sambhanjanam paribhanjanam, evam apayesu sambhanjanam paribhanjanam papunanti. Idheva ca sukham va satam va na labhanti. Tasma idantevijjanam brahmanananti tasma idam brahmasahabyataya maggadipakam tevijjakam pavacanam tevijjanam brahmananam. Tevijjairinanti 2- tevijjaarannam, irinanti hi agamakam mahaarannam vuccati. Tevijjavivananti pupphaphalehi anupabhogarukkhehi sanchannam nirudakam arannam. Yattha maggato okkamitva parivattitumpi na sakka hoti, tam sandhayaha "tevijjavivanantipi vuccati"ti. Tevijjabyasananti tevijjanam pancavidhabyasanasadisametam. Yatha hi natirogabhogaditthisilabyasanam pattassa sukham nama natthi, evam tevijjanam tevijjakam pavacanam agamma sukham nama natthiti dasseti. [554] Jatasamvaddhoti jato ca vaddhito ca. Yo hi kevalam tattha jatova hoti, annattha vaddhito, tassa samanta gamamagga na sabbaso paccakkha honti, tasma jatasamvaddhoti aha. Jatasamvaddhopi yo ciram nikkhanto, tassapi 3- na sabbaso paccakkha honti, tasma "tavadeva avasatan"ti aha, tamkhanameva nikkhantanti attho. Dandhayitattanti "ayam nukho maggo, ayam nu kho no"ti kankhavasena cirayitattam. Vitthayitattanti yatha sukhumam atthajatam sahasa @Footnote: 1 Ma. visaram. cha.Ma. visadam evamuparipi. 2 ka. tevijjairinam. 3 cha.Ma. tassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page338.

Pucchitassa kassaci sarirathaddhabhavam ganhati, evam thaddhabhavaggahanam. Na tvevati imina sabbannutananassa appatihatabhavam dasseti. Tassa hi purisassa maravattanadivasena siya nanassa patighato. Tena so dandhayeyya va vitthayeyya va. Sabbannutananam pana appatihatam, na sakka tassa kenaci antarayo katunti dipeti. [555] Ullumpatu bhavam gotamoti uddharatu bhavam gotamo. Brahmanim pajanti brahmanadarakam, bhavam gotamo mama brahmanaputtam apayamaggato uddharitva brahmalokamagge patitthapetuti attho. Brahmalokamaggadesanavannana [556] Athassa bhagava buddhuppadam dassetva saddhim pubbabhagapatipadaya metta viharadibrahmalokagamimaggam dassetukamo "tenahi vasettha"ti adimaha. Tattha "idha tathagato"ti adi samannaphale vittharitam. Mettasahagatenati adisu yam vattabbam, tam sabbam visuddhimagge brahmaviharakammatthanakathayam vuttam. Seyyathapi vasettha balava sankhadhamoti adi pana idha apubbam. Tattha balavati balasampanno. Sankhadhamoti sankhadhamako. Appakasirenati akicchena adukkhena. Dubbalo hi sankhadhamo sankham dhamantopi na sakkoti catasso disa sarena vinnapetum, nassa sankhasaddo sabbato pharati. Balavato pana vipphariko hoti, tasma "balava"ti adimaha. Mettaya cetovimuttiyati ettha "metta"ti vutte upacaropi appanapi vattati, "cetovimutti"ti vutte pana appanava vattati. Yam pamanakatam kammanti pamanakatam kammam nama kamavacaram vuccati. Appamanakatam kammam nama ruparupavacaram. Tam hi pamanam atikkamitva odisakaanodisakadisapharanavasena vaddhetva katatta appamanakatanti vuccati. Na tam tatravasissati na tam tatravatitthatiti tam kamavacaram kammam tasmim rupavacararupavacarakamme na ohiyyati na titthati. Kim vuttam hoti? tam kamavacarakammam tassa rupavacararupavacarakammassa antara laggitum va thatum va rupavarupavacarakammam pharitva pariyadiyitva attano okasam gahetva patitthatum na sakkoti. Athakho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page339.

Rupavacararupavacarakammameva kamavacaram mahogho viya parittam udakam pharitva pariyadiyitva attano okasam gahetva titthati. Tassa vipakam patibahitva sayameva brahmasahabyatam upanetiti. Evam vihariti evam mettadivihari. [559] Ete mayam bhavantam gotamanti idam tesam dutiyam saranagamanam. Pathamameva hete majjhimapannasake vasetthasuttam 1- sutva saranam gata, imam pana tevijjasuttam sutva dutiyampi saranam gata. Katipahaccayena pabbajitva aggannasutte 2- upasampadanceva arahattanca aladdhum. Sesam sabbattha uttanatthamevati. Iti sumangalavilasiniya dighanikayatthakathaya tevijjasuttavannana nitthita. Terasamam. Nitthita ca terasasuttapatimanditassa silakkhandhavaggassa atthavannanati. Dighanikayatthakatha silakkhandhavaggavannana nitthita. -----------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 4 page 332-339. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=4&A=8660&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=4&A=8660&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=9&i=365              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=9&A=8549              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=9&A=5868              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=9&A=5868              Contents of The Tipitaka Volume 9 http://84000.org/tipitaka/read/?index_9

first pageprevious pageno pageNumbernext book chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]