ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 17 : PALI ROMAN Khuddaka.A. (paramatthajo.)

         Kim vuttam hoti? yantam sattanam uppajjitva niruddhampi puranam
atitakalikam kammam tanhasinehassa appahinatta patisandhiaharanasamatthataya 1-
akhinamyeva hoti, tam puranam kammam nesam 2- arahattamaggena tanhasinehassa sositatta
aggina daddhabijamiva ayatim vipakadanasamatthataya khinam. Yanca nesam buddhapujadivasena
idani pavattamanam kammam navanti vuccati, tanca tanhapahaneneva
chinnamulapadapapupphamiva ayatim phaladanasamatthataya yesam natthi sambhavam, ye ca
tanhappahaneneva ayatike bhavasmim virattacitta, te khinasava bhikkhu "kammam
khettam vinnanam bijan"ti 3- ettha vuttapatisandhivinnanassa kammakkhayeneva khinatta
khinabija. Yopi pubbe punabbhavasankhataya virulhaya chando ahosi, tassapi
samudayappahaneneva pahinatta pubbe viya cutikale asambhavena avirulhichanda
dhitisampannatta dhira purimavinnananirodhena 4- yathayampadipo  nibbuto, evam
nibbanti, puna "rupino va arupino va"ti evamadipannattipatham accentiti.
Tasmim kira samaye nagaradevatanam pujanatthaya jalitesu 5- padipesu eko padipo
vijjhayi, tam dassento aha "yathayampadipo"ti.
         Evam bhagava ye tam purimahi dvihi gathahi vuttam pariyattidhammam
assosum, suttanusareneva 6- patipajjitva navappakarampi lokuttaradhammam adhigamimsu,
tesam anupadisesanibbanappattigunam vatta idani tameva gunam nissaya
samghadhitthanam saccavacanam payunjanto desanam samapesi "idampi samghe"ti.
Tassattho pubbe vuttanayeneva veditabbo. Kevalantu 7- idampi yathavuttappakarena
khinasavabhikkhunam nibbanasankhatam samghe ratanam panitanti evam yojetabbam. Imissapi
gathaya ana kotisatasahassacakkavalesu amanussehi patiggahitati.
         Desanapariyosane rajakulassa sotthi ahosi, sabbupaddava vupasamimsu,
caturasitiya panasahassanam dhammabhisamayo ahosi.
@Footnote: 1 Ma. patisandhiarohanasamatthataya  2 cha.Ma. yesam
@3 an. tika. 20/77/217 pathamabhavasutta  4 cha.Ma., i. carimavinnananirodhena
@5 cha.Ma. jalitesu  6 cha.Ma. sutanusarena ca  7 cha.Ma., i. kevalam pana
                       Yanidhati gathattayavannana
         [16] Atha sakko devanamindo "bhagavata ratanattayagunam nissaya
saccavacanam payunjamanena nagarassa sotthi kata, mayapi nagarassa sotthittham 1-
ratanattayagunam nissaya yankinci 2- vattabban"ti cintetva avasane gathattayam
abhasi "yanidha bhutani"ti. Tattha yasma buddho yatha lokahitatthaya ussukkam
apannehi agantabbam, tatha agatato, yatha ca tehi 3- gantabbam, tatha gatato,
yatha ca tehi ajanitabbam. Tatha ajananato, yatha ca janitabbam, tatha
jananato, yanca tatheva hoti, tassa gamanato 4- "tathagato"ti vuccati. Yasma ca
so devamanussehi pupphagandhadinapi 5- bahi nibbattena upakaranena, 6-
dhammanudhammapatipattadina ca attani nibbattena ativiya pujito, tasma sakko
devanamindo sabbam devaparisam attana saddhim sampinditva aha "tathagatam
devamanussapujitam, buddham namassama suvatthi hotu"ti.
         [17] Yasma pana dhamme maggadhammo yatha yuganaddhasamathavipassanabalena 7-
gantabbam kilesapakkhasamucchindanena, 8- tatha gato. 9- Nibbanadhammopi yatha gato 10-
pannaya patividdho sabbadukkhavighataya sampajjati, buddhadihi tatha gato, 11- tasma
"tathagato"ti 12- vuccati. Yasma ca samghopi yatha attahitaya patipannehi
gantabbam tena tena maggena, tatha gatato 13- "tathagato "tveva vuccati. Tasma
avasesagathadvayepi tathagatam dhammam namassama suvatthi hotu, tathagatam samgham
namassama suvatthi hotuti vuttam. Sesam vuttanayamevati.
         Evam sakko devanamindo imam gathattayam bhasitva bhagavantam
padakkhinam katva devapurameva tato saddhim devaparisaya. Bhagava pana tadeva ratanasuttam
dutiyadivasepi desesi, puna caturasitiya panasahassanam dhammabhisamayo ahosi, evam
yava sattamadivase desesi, divase divase tatheva dhammabhisamayo ahosi. Bhagava
@Footnote: 1 Si., i., Ma. sotthattham  2 cha.Ma. kinci  3 i. yatha etehi
@4 cha.Ma. gadanato ca, i. gadanato  5 cha.Ma. pupphagandhadina  6 cha.Ma. upakarakena
@7 cha.Ma. yuganandha...  8 cha.Ma. samucchindantena  9 cha.Ma. tatha gatoti tathagato
@10 Si.,Ma. yathavato  11 cha.Ma. avagato  12 cha.Ma. "tathagato"tveva, i. tatha gato tathagatoti
@13 cha.Ma. gatoti
Addhamasameva vesaliyam viharitva rajunam "gacchama"ti pativedesi, tato rajano
digunena sakkarena puna tihi divasehi bhagavantam gangatiram nayimsu. Gangaya
nibbatta nagarajano cintesum "manussa tathagatassa sakkaram karonti, mayam kim
na karissama"ti suvannarajatamanimaya navayo mapetva suvannarajatamanimaye eva
pallanke pannapetva pancavannapadumasanchannam udakam karitva "amhakam anuggaham
karotha"ti bhagavantam yacimsu. Bhagava adhivasesi. 1- Adhivasetva ratananavamarulho,
panca 2- bhikkhusatani sakam sakam navam aruyhanti. 2- Nagarajano bhagavantam saddhim
bhikkhusamghena nagabhavanam pavesesum. Tatra sudam bhagava sabbarattim nagaparisaya dhammam
desesi, dutiyadivase dibbehi khadaniyabhojaniyehi mahadanam akamsu, bhagava anumoditva
nagabhavana nikkhami.
         Bhummatthadeva "manussa ca naga ca tathagatassa sakkaram karonti,
mayam kim na karissama"ti cintetva vanappagumbarukkhapabbatadisu chattatichattani
ukkhipimsu. Eteneva upayena yava akanitthabrahmabhavanam, tava mahasakkaraviseso
nibbatti. Bimbisaropi licchavihi agatakale katasakkarato dvigunamakasi, pubbe
vuttanayeneva pancahi divasehi bhagavantam rajagaham anesi.
         Rajagahamanuppatte bhagavati pacchabhattam mandalamale sannipatitanam
bhikkhunam ayamantara katha udapadi "aho buddhassa bhagavato anubhavo, yam uddissa
gangaya orato ca parato ca atthayojano bhumibhago ninnanca thalanca samam
katva valikaya okiritva pupphehi sanchanno, yojanappamanam gangaya udakam
nanavannehi padumehi sanchannam, yava akanitthabhavanam, tava chattatichattani
ussitani"ti. Bhagava tam pavattim natva gandhakutito nikkhamitva tamkhananurupena
patihariyena mandalamalam gantva pannatte pavarabuddhasane nisidi. Nisajja kho
bhagava bhikkhu amantesi "kayanuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinna"ti. Bhikkhu
sabbam arocesum. Bhagava etadavoca "na bhikkhave ayam pujaviseso mayham
buddhanubhavena nibbatto, napi 3- nagadevabrahmanubhavena, apica kho pubbe
@Footnote: 1 cha.Ma., i. adhivasesi-saddo na dissati
@2-2 cha.Ma. panca ca bhikkhusatani pancasatam navayo abhirulha.  3 cha.Ma., i. na
Appamattakapariccaganubhavena nibbatto"ti. Bhikkhu ahamsu "na mayam bhante tam
appamattakam pariccagam janama, sadhu no bhagava tatha kathetu, yatha mayam tam
janeyyama"ti.
         Bhagava aha:- bhutapubbam bhikkhave takkasilayam sankho nama brahmano
ahosi, tassa putto susimo 1- nama manavo. So solasavassuddesiko vayena,
ekadivasam pitaram upasankamitva abhivadetva ekamantam atthasi, atha tam pita
aha "kim tata susima"ti. So aha "icchamaham tata baranasim gantva sippam
uggahetun"ti. "tenahi tata susima asuko nama brahmano mama sahayako,
tassa santikam gantva ugganhahi"ti kahapanasahassam adasi. So tam gahetva
matapitaro abhivadetva anupubbena baranasim gantva upacarayuttena vidhina
acariyam upasankamitva abhivadetva  attanam  nivedesi. Acariyo "mama sahayakassa
putto"ti manavam sampaticchitva sabbam pahuneyyamakasi. 2- So addhanakilamatham
pativinodetva 3- tam kahapanasahassam acariyassa padamule thapetva sippam uggahetum
okasam yaci, acariyo okasam katva ugganhapesi.
         So lahunca ganhanto bahunca ganhanto gahitagahitanca suvannabhajane
pakkhittatelamiva avinassamanam dharento dvadasavassikam sippam katipayamaseneva
pariyosapesi. So sajjhayam karonto adimajjhamyeva passati, no pariyosanam. Atha
acariyam upasankamitva aha "imassa sippassa adimajjhameva passami, pariyosanam
na passami"ti. Acariyo aha "ahampi tata evameva"ti. Atha ko acariya
imassa sippassa pariyosanam janatiti. Isipatane tata isayo atthi, te
janeyyunti. Te upasankamitva pucchami acariyati. Puccha  tata yathasukhanti. So
isipatanam gantva paccekabuddhe upasankamitva pucchi "api bhante pariyosanam
janatha"ti. Ama avuso janamati. Tam mampi sikkhapethati. Tena havuso
pabbajjahi, na sakka apabbajitena sikkhitunti. 4- Sadhu bhante pabbajetha mam
@Footnote: 1 cha.Ma. susimo evamuparipi  2 cha.Ma. pahuneyyavattamakasi  3 cha.Ma. vinodetva
@4 cha.Ma. sikkhapetunti
Tatha icchatha, 1- tam katva pariyosanam janapethati. Te tam pabbajetva
kammatthane niyojetum asamattha "evante nivasetabbam, evante 2- parupitabban"ti-
adina nayena abhisamacarikam sikkhapesum. So tattha sikkhanto upanissayasampannatta
nacireneva paccekabodhim abhisambujjhi. Sakalabaranasiyam "susimo paccekabuddho
jato"ti 3- pakato ahosi labhaggayasaggappatto sampannaparivaro. So
appayukasamvattanikassa kammassa katatta nacireneva parinibbayi, tassa paccekabuddha ca
mahajanakayo ca sarirakiccam katva dhatuyo gahetva nagaradvare thupam patitthapesum.
         Atha kho sankho brahmano "putto me ciram gato, tassa 4- pavattim
na janami"ti puttam datthukamo takkasilaya nikkhamitva anupubbena baranasim
patva 5- mahajanakayam sannipatitam disva "addha bahusu janakayesu 6- ekopi me
puttassa pavattim janissatiti cintento tattha 7- upasankamitva pucchi "susimo
nama manavo idha agato atthi, api nu tassa pavattim janatha"ti. Te "ama
brahmana janama, imasmim nagare brahmanassa santike tinnam vedanam paragu
hutva paccekabuddhanam santike pabbajitva paccekabuddho hutva anupadisesaya
nibbanadhatuya parinibbayi, ayamassa thupo patitthapito"ti ahamsu. So bhumim
hatthena paharitva roditva ca paridevitva ca tam cetiyanganam gantva tinani
uddharitva uttarasatakena valikam 8- anetva paccekabuddhacetiyangane
akiritva 9- kamandalutodakena samantato bhumim paripphosetva 10- vanapupphehi pujam
katva uttarasatakena patakam aropetva thupassa upari attano chattam bandhitva
pakkamiti.
         Evam atitam desetva tam jatakam paccuppannena anusamsandhento 11-
bhikkhunam dhammam 12- kathesi "siya kho pana vo bhikkhave evamassa `anno nuna
tena samayena sankho brahmano ahosi'ti, na kho panetam evam datthabbam,
@Footnote: 1 cha.Ma. va mam, yam va icchatha  2 cha.Ma. evam  3 cha.Ma. "susimapaccekabuddho"ti
@4 cha.Ma. cassa  5 cha.Ma. gantva  6 cha.Ma. ayam saddo na dissati
@7 cha.Ma. ayam saddo na dissati  8 cha.Ma. valukam  9 cha.Ma. okiritva
@10 cha.Ma., i. paripphositva  11 cha.Ma., i. anusandhento  12 cha.Ma., i. dhammakatham
Ahantena samayena sankho brahmano ahosim. Maya susimassa paccekabuddhassa
cetiyangane tinani uddharitani, 1- tassa me kammassa nissandena atthayojanamaggam
vihatakhanukantakam 2- katva samam suddhamakamsu. Maya tattha valika 3- okinna, tassa
me nissandena atthayojane magge valikam 4- okirimsu. Maya tattha vanakusumehi
puja kata, tassa me nissandena navayojane magge thale ca udake ca
nanapupphehi pupphasantharam akamsu. Maya tattha kamandaludakena bhumi paripphosita,
tassa me nissandena vesaliyam pokkharavassam vassi. Maya tasmim cetiye pataka
aropita, chattanca bandham, 5- tassa me nissandena yava akanitthabhavana pataka
ca aropita, chattatichattani ca ussitani. Iti kho bhikkhave ayam mayham
pujaviseso neva buddhanubhavena nibbatto, na nagadevabrahmanubhavena, apica
kho appamattakapariccaganubhavena nibbatto"ti dhammakathaya pariyosane imam
gatham abhasi:-
                "mattasukhapariccaga        passe ce vipulam sukham.
                 Caje mattasukham dhiro       sampassam vipulam sukhan"ti. 6-
                       Paramatthajotikaya  khuddakapathatthakathaya
                           ratanasuttavannana. Nitthita.
                               ----------
@Footnote: 1 cha.Ma., i. uddhatani  2 cha.Ma., i. vigatakhanukantakam  3 cha.Ma. valuka
@4 cha.Ma. valukam  5 cha.Ma. baddham  6 khu. dhamMa. 25/290/67 attano pubbakammavatthu



             The Pali Atthakatha in Roman Book 17 page 171-176. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=17&A=4531&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=17&A=4531&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=7              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=73              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=78              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=78              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]