พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์

มาตรา กิริยากำหนดประมาณ, เครื่องวัดต่างๆ เช่นวัดขนาด จำนวน เวลา ระยะทางเป็นต้น,
มาตราที่ควรรู้ ดังนี้

มาตราเวลา
๑๕ หรือ ๑๔	วัน	เป็น ๑ ปักษ์
๒	ปักษ์	เป็น ๑ เดือน
๔	เดือน	เป็น ๑ ฤดู
๓	ฤดู	เป็น ๑ ปี

       (๑๔ วัน คือ ข้างแรมเดือนขาด, ๑๒ เดือนตั้งแต่เดือนอ้ายมีชื่อดังนี้;
           มาคสิรมาส, ปุสสมาส, มาฆมาส, ผัคคุณมาส, จิตตมาส, เวสาขมาส, เชฏฐมาส, อาสาฬหมาส, สาวนมาส, ภัททปทมาส หรือโปฏฐปทมาส, อัสสยุชมาส หรือปฐมกัตติกมาส, กัตติกามาส;
       ฤดู ๓ คือ
           เหมันต์ ฤดูหนาว เริ่มเดือนมาคสิระ ของเราเป็นแรม ๑ ค่ำ เดือน ๑๒,
           คิมหะ ฤดูร้อน เริ่มเดือนจิตตะ ของเราเป็นแรม ๑ ค่ำ เดือน ๔,
           วัสสานะ ฤดูฝน เริ่มเดือนสาวนะ ของเราเป็นแรม ๑ ค่ำ เดือน ๘)

มาตราวัด
๗	เมล็ดข้าว	เป็น ๑ นิ้ว
๑๒	นิ้ว	เป็น ๑ คืบ
๒	คืบ	เป็น ๑ ศอก
๔	ศอก	เป็น ๑ วา
๒๕	วา	เป็น ๑ อุสภะ
๘๐	อุสภะ	เป็น ๑ คาวุต
๔	คาวุต	เป็น ๑ โยชน์
หรือ
๔	ศอก	เป็น ๑ ธนู
๕๐๐	ธนู	เป็น ๑ โกสะ
๔	โกสะ	เป็น ๑ คาวุต
๔	คาวุต	เป็น ๑ โยชน์
มาตราตวง
๔	มุฏฐิ (กำมือ)	เป็น ๑ กุฑวะ (ฟายมือ)
๒	กุฑวะ	เป็น ๑ ปัตถะ (กอบ)
๒	ปัตถะ	เป็น ๑ นาฬี (ทะนาน)
๔	นาฬี	เป็น ๑ อาฬหก
มาตรารูปิยะ
๕	มาสก	เป็น ๑ บาท
๔	บาท	เป็น ๑ กหาปณะ

พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์ บรรทัดที่ ๒๔๔๗ - ๒๔๕๐.
http://84000.org/tipitaka/dic/v_line.php?A=2447&Z=2450