อรรถกถาเล่มที่ ๑๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 สํ.อ. (สารตฺถ.๒)

                         ๕. วกฺกลิสุตฺตวณฺณนา
    [๘๗] ปญฺจเม กุมฺภการนิเวสเนติ กุมฺภการสาลายํ. เถโร กิร วุฏฺวสฺโส
ปวาเรตฺวา ภควนฺตํ ทสฺสนาย อาคจฺฉติ. ตสฺส นครมชฺเฌ มหาอาพาโธ อุปฺปชฺชิ,
ปาทา น วหนฺติ. อถ นํ มญฺจกสิวิกาย กุมฺภการสาลํ อาหรึสุ. ๑- สา จ สาลา
เตสํ กมฺมสาลา, น นิวสนสาลา. ตํ สนฺธาย วุตฺตํ "กุมฺภการนิเวสเน วิหรตี"ติ.
พาฬฺหคิลาโนติ อธิมตฺตคิลาโน. สมโธสีติ สมนฺตโต อโธสิ, จลนากาเรน อปจิตึ
ทสฺเสสิ. วตฺตํ ๒- กิเรตํ พาฬฺหคิลาเนนปิ วุฑฺฒตรํ ทิสฺวา อุฏฺานากาเรน อปจิติ
ทสฺเสตพฺพา. เตน ปน "มา จลิ มา จลี"ติ วตฺตพฺโพ. สนฺติมานิ อาสนานีติ
พุทฺธกาลสฺมิญฺหิ เอกสฺสปิ ภิกฺขุโน วสนฏฺาเน "สเจ สตฺถา อาคจฺฉิสฺสติ, อิธ
นิสีทิสฺสตี"ติ อาสนํ ปญฺตฺตเมว โหติ อนฺตมโส ผลกมตฺตมฺปิ ปณฺณสนฺถารมตฺตมฺปิ.
ขมนียํ ยาปนียนฺติ กจฺจิ ทุกฺขํ ขมิตุํ อิริยาปถํ วา ยาเปตุํ สกฺกาติ ปุจฺฉติ.
ปฏิกฺกมนฺตีติ นิวตฺตนฺติ. อภิกฺกมนฺตีติ อธิคจฺฉนฺติ. ปฏิกฺกโมสานนฺติ ปฏิกฺกโม
เอตาสํ. สีลโต น อุปวทตีติ สีลํ อารพฺภ สีลภาเวน น อุปวทติ. จิรปฏิกาหนฺติ
จิรปฏิโก อหํ, จิรโต ปฏฺาย อหนฺติ อตฺโถ. ปูติกาเยนาติ อตฺตโน สุวณฺณวณฺณมฺปิ
กายํ ภควา ธุวปคฺฆรณฏฺเน เอวมาห. โย โข
@เชิงอรรถ: ๑ ก. อติหรึสุ         ๒ สี. ยุตฺตํ, ม. วุตฺตํ
วกฺกลิ ธมฺมนฺติ อิธ ภควา "ธมฺมกาโย โข มหาราช ตถาคโต"ติ วุตฺตํ
ธมฺมกายตํ ทสฺเสติ. นววิโธ หิ โลกุตฺตรธมฺโม ตถาคตสฺส กาโย นาม.
    อิทานิ เถรสฺส ติปริวฏฺฏํ ธมฺมเทสนํ อารภนฺโต ตํ กึ มญฺสีติอาทิมาห.
กาฬสิลาติ กาฬสิลาวิหาโร. วิโมกฺขายาติ มคฺควิโมกฺขตฺถาย. สุวิมุตฺโต
วิมุจฺจิสฺสตีติ อรหตฺตผลวิมุตฺติยา วิมุตฺโต หุตฺวา วิมุจฺจิสฺสติ. ตา กิร เทวตา
"เยน นีหาเรน อิมินา วิปสฺสนา อารทฺธา, อนนฺตราเยน อรหตฺตํ ปาปุณิสฺสตี"ติ
ตฺวา เอวมาหํสุ. อปาปกนฺติ อลามกํ. สตฺถํ อาหเรสีติ เถโร กิร อธิมานิโก
อโหสิ. โส สมาธิวิปสฺสนาหิ วิกฺขมฺภิตานํ กิเลสานํ สมุทาจารํ อปสฺสนฺโต
"ขีณาสโวมฺหี"ติ สญฺี หุตฺวา "กึ เม อิมินา ทุกฺเขน ชีวิเตน, สตฺถํ อาหริตฺวา
มริสฺสามี"ติ ติขิเณน สตฺเถน กณฺนาฬํ ฉินฺทิ. อถสฺส ทุกฺขา เวทนา อุปฺปชฺชิ.
โส ตสฺมึ ขเณ อตฺตโน ปุถุชฺชนภาวํ ตฺวา อวิสฺสฏฺกมฺมฏฺานตฺตา สีฆํ
มูลกมฺมฏฺานํ อาทาย สมฺมสนฺโต อรหตฺตํ ปาปุณิตฺวาว กาลมกาสิ. ปจฺจเวกฺขณา
ปนสฺส จ กถํ อโหสีติ? ขีณาสวสฺส เอกูนวีสติ ปจฺจเวกฺขณา น สพฺพาว อวสฺสํ
ลทฺธพฺพา, ติขิเณนาปิ ปน อสินา สีเส ฉิชฺชนฺเต เอกํ เทฺว าณานิ อวสฺสํ
อุปฺปชฺชนฺติ.
    วิวตฺตกฺขนฺธนฺติ ปริวตฺตกฺขนฺธํ. เสมานนฺติ สยมานํ. เถโร กิร
อุตฺตานโก นิปนฺโน สตฺถํ อาหริ. ตสฺส สรีรํ ยถาิตเมว อโหสิ. สีสํ ปน
ทกฺขิณปสฺเสน ปริวตฺติตฺวา อฏฺาสิ. อริยสาวกา หิ เยภุยฺเยน ทิกฺขิณปสฺเสเนว
กาลํ กโรนฺติ. เตนสฺส สรีรํ ยถาิตํเยว อโหสิ. สีสํ ปน ทกฺขิณปสฺเสน
ปริวตฺติตฺวา ิตํ. ตํ สนฺธาย วิวตฺตกฺขนฺโธ นาม ชาโตติปิ วทนฺติ. ธูมายิตตฺตนฺติ
ธูมายนภาวํ. ติมิรายิตตฺตนฺติ ติมิรายนภาวํ, ธูมวลาหกํ วิย ติมิรวลาหกํ วิย
จาติ อตฺโถ. ปญฺจมํ.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้า ๓๔๒-๓๔๓.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=12&A=7557&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=12&A=7557&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=17&i=215
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=17&A=2680
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=17&A=2962
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=17&A=2962
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_17