อรรถกถาเล่มที่ ๑๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 สํ.อ. (สารตฺถ.๒)

                      ๕-๖. อานนฺทสุตฺตาทิวณฺณนา
    [๓๗-๓๘] ปญฺจเม ิตสฺส อญฺถตฺตํ ปญฺายตีติ ธรมานสฺส ชีวมานสฺส
ชรา ปญฺายติ. ิตีติ หิ ชีวิตินฺทฺริยสงฺขาตาย อนุปาลนาย นามํ. อญฺถตฺตนฺติ
ชราย. เตนาหุ โปราณา:-
@เชิงอรรถ: ๑ ก. ขทิรสาลปิยาลาทิ
               "อุปฺปโท ชาติ อกฺขาโต    ภงฺโค วุตฺโต วโยติ จ
                อญฺถตฺตํ ชรา วุตฺตา     ิตี จ อนุปาลนา"ติ.
    เอวํ เอเกกสฺส ขนฺธสฺส อุปฺปาทชราภงฺคสงฺขาตานิ ตีณิ ลกฺขณานิ
โหนฺติ. ยานิ สนฺธาย วุตฺตํ "ตีณิมานิ ภิกฺขเว สงฺขตสฺส สงฺขตลกฺขณานี"ติ. ๑-
    ตตฺถ สงฺขตํ นาม ปจฺจยนิพฺพตฺโต โย โกจิ สงฺขาโร. สงฺขาโร จ น
ลกฺขณํ, ลกฺขณํ น สงฺขาโร, น จ สงฺขาเรน วินา ลกฺขณํ ปญฺาเปตุํ
สกฺกา, นาปิ ลกฺขณํ วินา สงฺขาโร, ลกฺขเณน ปน สงฺขาโร ปากโฏ โหตีติ.
ยถา หิ น จ ภาวีเยว ลกฺขณํ, ลกฺขณเมว คาวี, นาปิ คาวํ มุญฺจิตฺวา
ลกฺขณํ ปญฺาเปตุํ สกฺกา, นาปิ ลกฺขณํ มุญฺจิตฺวา คาวึ, ลกฺขเณน ปน คาวี
ปากโฏ โหติ, เอวํ สมฺปทมิทํ เวทิตพฺพํ.
    ตตฺถ สงฺขารานํ อุปฺปาทกฺขเณ สงฺขาโรปิ อุปฺปาทลกฺขณมฺปิ กาลสงฺขาโต
ตสฺส ขโณปิ ปญฺายติ. "อุปฺปาโทปี"ติ วุตฺเต สงฺขาโรปิ ชราลกฺขณมฺปิ
กาลสงฺขาโต ตสฺส ขโณปิ ปญฺายติ. ภงฺคลกฺขเณ สงฺขาโรปิ ตํลกฺขณมฺปิ
กาลสงฺขาโต ตสฺส ขโณปิ ปญฺายติ. อปเร ปน วทนฺติ "อรูปธมฺมานํ
ชราชิณฺโณ นาม น สกฺกา ปญฺาเปตุํ, สมฺมาสมฺพุทฺโธ จ `เวทนาย อุปฺปาโท
ปญฺายติ, วโย ปญฺายติ, ิตาย อญฺถตฺตํ ปญฺายตี'ติ วทนฺโต
อรูปธมฺมานมฺปิ ตีณิลกฺขณานิ ปญฺาเปติ, ตานิ อตฺถิ ขณํ อุปาทาย ลพฺภนฺตี"ติ
วตฺวา:-
               "อตฺถิตา สพฺพธมฺมานํ   ิติ นาม ปวุจฺจติ
                ตสฺเสว เภโท มรณํ   สพฺพทา สพฺพปาณินนฺ"ติ
อิมาย อาจริยคาถาย ตมตฺถํ สาเธนฺติ. อถวา สนฺตติวเสน านํ ิตีติ
เวทิตพฺพนฺติ จ วทนฺติ. ยสฺมา ปน สุตฺเต อยํ วิเสโส นตฺถิ, ตสฺมา อาจริยมติยา
@เชิงอรรถ: ๑ องฺ.ติก. ๒๐/๔๗/๑๔๖
สุตฺตํ อปฺปฏิพาเหตฺวา สุตฺตเมว ปมาณํ กตฺตพฺพํ. ฉฏฺ อุตฺตานตฺถเมว.
ปญฺจมฉฏฺานิ.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้า ๒๙๒-๒๙๔.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=12&A=6442&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=12&A=6442&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=17&i=79
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=17&A=836
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=17&A=909
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=17&A=909
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_17