ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 9 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.3)

page97.

2. Maharahulovadasuttavannana [113] Evamme sutanti maharahulovadasuttam. Tattha pitthito pitthito anubandhiti dassanam avijahitva gamanam abbocchinnam katva pacchato pacchato iriyapathanubandhanena anubandhi. Tada hi bhagava pade padam nikkhipanto vilasitagamanena purato purato gacchati, rahulatthero dasabalassa padanupadiko hutva pacchato pacchato gacchati. 1- Tattha bhagava supupphitasalavanamajjhagato subhumiotaranatthaya nikkhantamattavaravarano viya virocittha, rahulabhaddo ca varavaranassa pacchato nikkhantagajapotako viya. Bhagava sayanhasamaye maniguhato nikkhamitva gocaram patipanno kesarasiho viya, rahulabhaddo ca sihamigarajanam anubandhanto nikkhantasihapotako viya. Bhagava manipabbatasassirikavanasandato dathabalo mahabyaggho viya, rahulabhaddo ca byaggharajanam anubandhabyagghapotako viya. Bhagava simbalidahato 2- nikkhantasupannaraja viya, rahulabhaddo ca supannarajassa pacchato nikkhantasupannapotako viya. Bhagava cittakutapabbatato gaganatalapakkhantasuvannahamsaraja 3- viya, rahulabhaddo ca hamsadhipatim anupakkhantahamsapotako 4- viya. Bhagava mahasaram ajjhogalha suvannamahanava viya, rahulabhaddo ca suvannanavam paccha anubandhanavapotako viya. Bhagava cakkaratananubhavena gaganatale sampayatacakkavattiraja viya, rahulabhaddo ca rajanam anusampayataparinayakaratanam viya. Bhagava vigatavalahakam nabham patipannatarakaraja viya, rahulabhaddo ca tarakadhipatino anumaggapatipannaparisuddhaosadhitaraka viya. Bhagavapi mahasammatapaveniyam okkakarajavamse jato, rahulabhaddopi, bhagavapi sankhe pakkhittakhirasadiso suparisuddhajatikhattiyakule jato, rahulabhaddopi. Bhagavapi rajjam pahaya pabbajito, rahulabhaddopi. Bhagavatopi sariram dvattimsamahapurisa- lakkhanapatimanditam devanagaresu samussitaratanatoranam viya sabbaphaliphullo parichattako @Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati 2 cha.Ma. simbalidayato 3 cha.Ma. gaganatalam @pakkhandasuvannahamsaraja 4 cha.Ma. anupakkhandahamsapotako

--------------------------------------------------------------------------------------------- page98.

Viya ca atimanoharam, rahulabhaddassapi. Iti dvepi abhiniharasampanna, dvepi rajapabbajita, dvepi khattiyasukhumala, dvepi suvannavanna, dvepi lakkhanasampanna ekamaggam patipanna patipatiya gacchantanam dvinnam candamandalanam dvinnam suriyamandalanam dvinnam sakkasuyamasantusitaparanimmita 1- vasavattimahabrahmadinam siriya sirim abhibhavamana viya virocimsu. Tatrayasma rahulo bhagavato pitthito pitthito gacchantova padatalato yava upari kesanta tathagatam olokesi. 2- So bhagavato buddhavesavilasam disva "sobhati bhagava dvattimsamahapurisalakkhanavicittasariro byamappabhaparikkhittatta 3- vippakinnasuvannacunnamajjhagato viya, vijjulataparikkhitto kanakapabbato viya, yantasuttasamakaddhitam ratanavicittam suvannaagghikam viya, rattapamsukulacivarapaticchannopi rattakambalaparikkhittakanakapabbato viya, pavalalatapatimanditam suvannaagghikam viya, cinapitthacunnapujitam suvannacetiyam viya, lakharasanulitto kanakayupo 4- viya. Rattavalahakantarato tamkhanabbhuggatapunnacando viya, aho samatimsaparamitanubhavasajjitassa attabhavassa sirisampatti"ti cintesi. Tato attanampi oloketva "ahampi sobhami, sace bhagava catusu mahadipesu cakkavattirajjam akarissa, mayham parinayakatthanantaram addasa. Evam sante ativiya jambudipatalam asobhissa"ti attabhavam nissaya gehassitam chandaragam uppadesi. Bhagavapi purato gacchantova cintesi "paripunnacchavimamsalohitodani rahulassa attabhavo. Rajaniyesu ruparammanadisu hi cittassa pakkhandanakalo jato, kim bahulataya nu kho rahulo vitinameti"ti. Atha sahavajjaneneva pasannaudake maccham viya, parisuddhe adasamandale mukhanimittam viya ca tassa tam cittuppadam addasa. Disva ca 5- "ayam rahulo mayham atrajo hutva mama pacchato agacchanto `aham sobhami, mayham vannayatanam pasannan'ti attabhavam nissaya gehassitachandaragam uppadeti, atitthe pakkhanno 6- uppatham patipanno @Footnote: 1 cha.Ma....santusitasunimmita... 2 cha.Ma. alokesi 3 cha.Ma. byamappabhaparikkhittataya @4 Ma. kanakarupo 5 cha.Ma. disvava 6 cha.Ma. pakkhando

--------------------------------------------------------------------------------------------- page99.

Agocare carati, disamulhaaddhiko viya agantabbadisam gacchati. Ayam kho panassa kileso abbhantare vaddhanto attatthampi yathabhutam passitum na dassati, paratthampi ubhayatthampi. Tato nirayepi patisandhim ganhapessati, tiracchanayoniyampi pittivisayepi asurakayepi sambadhepi matukucchisminti anamatagge samsaravatte paripatessati, ayam hi:- anatthajanano lobho lobho cittappakopano bhayamantarato jatam tam jano navabujjhati. Luddho attham na janati luddho dhammam na passati andhatamam tada hoti yam lobho sahate naram. 1- Yatha kho pana anekaratanapura mahanava bhinnaphalakantarena udakam adiyamana muhuttampi na ajjhupekkhitabba hoti, vegavegenassa vivaram pidahitum vattati, evamevam ayampi na ajjhupekkhitabbo. Yavassa ayam kileso abbhantare silaratanadini na vinaseti, tavadeva nam nigganhissami"ti ajjhasayam akasi, evarupesu pana thanesu buddhanam nagavilokanam nama hoti. Tasma yantena parivattitasuvannapatima viya sakalakayeneva parivattetva thito rahulabhaddam amantesi. Tam sandhaya "athakho bhagava apaloketva"tiadi vuttam. Tattha yankinci rupantiadini sabbakarena visuddhimagge khandhaniddese vittharitani. Netammamatiadini mahahatthipadopame vuttani. Rupameva nu kho bhagavati kasma pucchi? 2- tassa kira "sabbam rupam netam mama, nesohamasmi na meso atta"ti sutva "bhagava sabbam rupam vipassanapannaya evam datthabbanti vadati, vedanadisu nu kho katham patipajjitabban"ti nayo udapadi. Tasma tasmim naye thito pucchati. Nayakusalo hesa ayasma rahulo, idam na kattabbanti vutte idampi na kattabbam idampi na kattabbamevati nayasatenapi nayasahassenapi pativijjhati. Idam kattabbanti vuttepi eseva nayo. @Footnote: 1 khu. iti. 25/88/305 antaramalasutta 2 cha.Ma. pucchati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page100.

Sikkhakamo hi ayam ayasma, patova gandhakutiparivene pattamattam 1- valikam okirati "ajja sammasambuddhassa santika mayham upajjhayassa santika ettakam ovadam ettakam paribhasam labhami"ti. Sammasambuddhopi nam etadagge thapento "etadaggam bhikkhave mama savakanam bhikkhunam sikkhakamanam yadidam rahulo"ti 2- sikkhayameva aggam katva thapesi. Sopi ayasma bhikkhusamghamajjhe evameva 3- sihanadam nadi:- "sabbametam abhinnaya dhammaraja pita mama sammukha bhikkhusamghassa etadagge thapesi mam. Sikkhakamanaham aggo dhammarajena thomito saddhapabbajitananca sahayo pavaro mama. Dhammaraja pita mayham dhammarakkho ca pettiyo sariputto upajjhayo sabbam me jinasasanan"ti. Athassa bhagava yasma na kevalam rupameva, vedanadayopi evam datthabba, tasma rupampi rahulatiadimaha. Ko nujjati ko nu ajja. Therassa kira etadahosi "sammasambuddho mayham attabhavanissitam chandaragam natva `samanena nama evarupo vitakko na vitakketabbo'ti neva pariyayeneva katham kathesi, gaccha bhikkhu rahulam vadehi `massa 4- puna evarupam vitakkam vitakkesi'ti na dutam peseti. 5- Mam sammukhe thatvayeva pana sabhandakam coram culaya ganhanto viya sammukha sugatovadam adasi. Sugatovado ca nama asankheyyehipi kappehi dullabho. Evarupassa buddhassa sammukha ovadam labhitva ko nu vinnu panditajatiko ajja gamam pindaya pavisissati"ti. Athesa ayasma aharakiccam pahaya yasmim nisinnatthane thitena ovado laddho, tatova patinivattitva annatarasmim rukkhamule nisidi. Bhagavapi tam ayasmantam nivattamanam disvapi na evamaha "ma nivatta tava rahula bhikkhacarakalo te"ti. Kasma? evam kirassa ahosi "ajja tava kayagatasatiamatabhojanam bhunjatu"ti. @Footnote: 1 cha.Ma. patthamattam 2 an. ekaka. 20/209/24 etadaggavagga 3 cha.Ma. tameva @4 cha.Ma. ma 5 cha.Ma. pesesi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page101.

Addasa kho ayasma sariputtoti bhagavati gate paccha gacchanto addasa. Etassa kirayasmato ekekassa viharato annam vattam, bhagavata saddhim viharato annam. Yada hi dve aggasavaka ekakino vasanti, tada patova senasanam sammajjitva sarirapatijagganam katva samapattim appetva nisinna 1- attano cittaruciya bhikkhacaram gacchanti. Bhagavata saddhim viharanta pana thera evam na karonti. Tada hi bhagava bhikkhusamghaparivaro pathamam bhikkhacaram gacchati. Tasmim gate thero attano senasana nikkhamitva "bahunam vasanatthane nama sabbeva pasadikam katum sakkonti va, na va sakkonti"ti tattha tattha gantva asammattham thanam sammajjati. Sace kacavaro achaddito hoti, tam chaddeti. Paniyam thapetabbatthanamhi paniyakute asati paniyaghatam thapeti. Gilananam santikam gantva "avuso tumhakam kim aharami, kim vo icchitabban"ti pucchati. Avassikadaharanam santikam gantva "abhiramatha avuso ma ukkanthittha, patipattisarakam buddhasasanan"ti ovadati. Evam katva sabbapaccha bhikkhacaram gacchati. Yatha hi cakkavatti kuhinci gantukamo senaya parivarito pathamam nikkhamati, parinayakaratanam senangani samvidhaya paccha nikkhamati, evam saddhammacakkavatti bhagava bhikkhusamghaparivaro pathamam nikkhamati, tassa bhagavato parinayakaratanabhuto dhammasenapati imam kiccam katva sabbapaccha nikkhamati. So evam nikkhanto tasmim divase annatarasmim rukkhamule nisinnam rahulabhaddam addasa. Tena vuttam "paccha gacchanto addasa"ti. Atha kasma anapanassatiyam niyyojesi? nisajjanucchavikatta. Thero Kira "etassa bhagavata rupakammatthanam kathitan"ti anavajjitvava yenakarena ayam acalo anobaddho hutva nisinno, idamassa etissa nisajjaya kammatthanam anucchavikanti cintetva evamaha. Tattha anapanassatinti assasapassase pariggahetva tattha catukkapancakajjhanam nibbattetva vipassanam vaddhetva arahattam ganhahiti dasseti. @Footnote: 1 cha.Ma. sannisinna

--------------------------------------------------------------------------------------------- page102.

Mahapphala hotiti kim mahapphala 1- hoti? idha bhikkhu anapanassatim anuyutto ekasane nisinnova sabbasave khepetva arahattam papunati, tatha asakkonto maranakale samasisi hoti, tatha asakkonto devaloke nibbattitva dhammakathikadevaputtassa dhammam sutva arahattam papunati, tato viraddho anuppanne buddhuppade paccekabodhim sacchikaroti, tam asacchikaronto buddhanam sammukhibhave bahiyattheradayo viya khippabhinno hoti, evam mahapphala. Mahanisamsati tasseva vevacanam. Vuttampi cetam:- "anapanassati yassa paripunna subhavita anupubbam paricita yatha buddhena desita somam lokam pabhaseti abbha muttova candima"ti. 2- Imam mahapphalatam sampassamano thero saddhiviharikam tattha niyojeti. Iti bhagava rupakammatthanam, thero anapanassatinti ubhopi kammatthanam acikkhitva gata, rahulabhaddo vihareyeva ohino. Bhagava tassa ohinabhavam janantopi neva attana khadaniyam bhojaniyam gahetva agamasi, na anandattherassa hatthe pesesi, na pasenadikosalamaharajaanathapindikadinam 3- sannam adasi. Sannamattakam hi labhitva te kajabhattam abhihareyyum. Yatha ca bhagava, evam sariputtattheropi na kinci akasi. Rahulatthero niraharo chinnabhatto ahosi. Tassa panayasmato "bhagava mam vihare ohinam janantopi attana laddham pindapatam napi sayam gahetva agato, na annassa hatthe pahini, na manussanam sannam adasi, upajjhayopi me ohinabhavam jananto tatheva na kinci akasi"ti cittampi na uppannam, kuto tappaccaya omanam va atimanam va janessati. Bhagavata pana acikkhitakammatthanameva purebhattampi pacchabhattampi "itipi rupam aniccam, itipi dukkham, itipi asubham, itipi anatta"ti aggim abhipatthento 4- viya nirantaram manasikatva sayanhasamaye cintesi "aham @Footnote: 1 cha.Ma. kivamahapphala 2 khu. thera. 26/548/350 mahakappinattheragatha, @khu. pati. 31/386/258 mahavagga (sya) 3 cha.Ma. pasenadimaharajaanathapindikadinam @4 cha.Ma. abhimatthento

--------------------------------------------------------------------------------------------- page103.

Upajjhayena anapanassatim bhavehiti vutto, tassa vacanam karissami, acariyupajjhayananhi vacanam akaronto dubbaco nama hoti. `dubbaco Rahulo, upajjhayassapi vacanam na karoti'ti ca garahuppattito kakkhalatara pila nama natthi"ti. Bhavanavidhanam pucchitukamo bhagavato santikam agamasi. Tam dassetum athakho ayasma rahulotiadi vuttam. [114] Tattha patisallanati ekibhavato. Yankinci rahuloti kasma bhagava anapanassatim puttho rupakammatthanam kathetiti. Rupe chandaragappahanattham. Evam kirassa ahosi "rahulassa attabhavam nissaya chandarago uppanno, hetthapassa 1- sankhepena rupakammatthanam kathitam. Idanissapi cattalisaya 2- akarehi attabhavam vibhajetva 3- visankharitva tannissitam chandaragam anuppattidhammatam apadessami"ti. Atha akasadhatum kasma vittharesiti. Upadarupadassanattham. Hettha hi cattari mahabhutaneva kathitani, na upadarupam. Tasma imina mukhena tam dassetum akasadhatum vittharesi. Apica ajjhattikena akasena paricchinnarupampi pakatam hoti. Akasena paricchinnam rupam yava vibhusitam 4- tasseva 5- avibhavattham tam pakasesi nayako. Ettha ca 6- purimasu tava catusu yam vattabbam, tam mahahatthipadopame vuttameva. [118] Akasadhatuyam akasagatanti akasabhavam gatam. Upadinnanti adinnam gahitam paramattham, sariratthakanti attho. Kannacchiddanti mamsalohitadihi samphuttham kannavivaram. 7- Nasacchiddadisupi eseva nayo. Yena cati yena chiddena. Ajjhoharatiti anto paveseti, jivhabandhanato hi yava udarapatala manussanam vidatthicaturangulam chinnatthanam hoti. Tam sandhayetam vuttam. Yattha cati yasmim @Footnote: 1 cha.Ma. hettha cassa 2 cha.Ma. dvicattalisaya 3 cha.Ma. virajetva @4 cha.Ma. yati vibhutatam 5 cha.Ma. tassevam 6 cha.Ma. pana 7 cha.Ma. samphutthakannavivaram

--------------------------------------------------------------------------------------------- page104.

Okase. Santitthatiti patitthati. Manussananhi mahantam pataparissavanam mahantanca 1- udarapatalam nama hoti. Tam sandhayetam vuttam. Adhobhagam nikkhamatiti yena hettha nikkhamati. Dvattimsahatthamattam ekavisatiya thanesu vankam 2- antam nama hoti. Tam sandhayetam vuttam. Yam va pana annampiti imina sukhumam sukhumam cammamamsadiantaragatanceva lomakupabhavena ca thitam akasam dasseti. Sesametthapi pathavidhatuadisu vuttanayeneva veditabbam. [119] Idanissa tadibhavalakkhanam acikkhanto pathavisamantiadimaha. Itthanitthesu hi arajjanto adusanto 3- tadi nama hoti. Manapamanapati ettha atthalobhasahagatacittasampayutta manapa nama, dvedomanassacittasampayutta amanapa nama. Cittam na pariyadaya thassantiti ete phassa uppajjitva tava cittam antomutthigatam karonto viya pariyadaya gahetva thatum na sakkhissanti "aham sobhami, mayham vannayatanam pasannan"ti puna attabhavam nissaya chandarago nuppajjissati. Guthagatantiadisu guthameva guthagatam. Evam sabbattha. Na katthaci patitthitoti pathavipabbatarukkhadisu ekasmimpi na patitthito, yadi hi pathaviyam patitthito bhaveyya, pathaviya bhijjamanaya saheva bhijjeyya, pabbate patamane saheva pateyya, rukkhe chijjamane saheva chijjeyya. [120] Mettam rahulati kasma arabhi? tadibhavassa karanadassanattham. Hettha hi tadibhavalakkhanam dassitam, na ca sakka aham tadi homiti akarana bhavitum, napi "aham uccakulappasuto bahussuto labhi, mam rajarajamahamattadayo bhajanti, aham tadi homi"ti imehi karanehi koci tadi nama na 4- hoti, mettadibhavanaya pana hotiti tadibhavassa karanadassanattham imam desanam arabhi. Tattha bhavayatoti upacaram va appanam va papentassa. Yo byapadoti yo satte kopo, so pahiyissati. Vihesati paniadihi sattanam vihimsanam. Aratiti pantasenasanesu ceva adhikusaladhammesu ca ukkanthitata. 5- Patighoti yattha katthaci @Footnote: 1 cha.Ma. pataparissavanamattanca 2 Ma. thitam 3 cha.Ma. adussanto @4 cha.Ma. ayam saddo na dissati 5 Ma. ukkanthita

--------------------------------------------------------------------------------------------- page105.

Sattesu sankharesu ca patihannanakileso. Asubhanti uddhumatakadisu upacarappanam. Uddhumatakadisu asubhabhavana ca namesa vittharato visuddhimagge kathitava. Ragoti pancakamagunikarago. Aniccasannanti aniccanupassanaya sahajatasannam, vipassanaeva va esa asannapi sannasisena sannati vutta. Asmimanoti rupadisu asmiti mano. [121] Idani therena pucchitam panham vittharento anapanassatintiadimaha. Tattha idam kammatthananca kammatthanabhavana ca paliattho ca saddhim anisamsakathaya sabbo sabbakarena visuddhimagge anussatiniddese vittharitoyeva. Imam desanam bhagava neyyapuggalavaseneva parinitthapesiti. Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya maharahulovadasuttavannana nitthita. Dutiyam. -------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 9 page 97-105. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=2439&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=9&A=2439&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=133              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=2541              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=2747              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=2747              Contents of The Tipitaka Volume 13 http://84000.org/tipitaka/read/?index_13

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]