ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
previous bookno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 9 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.3)

page1.

Papancasudani nama majjhimanikayatthakatha majjhimapannasakavannana ---------- namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassa. 1. Gahapativagga 1 kandarakasuttavannana [1] Evamme sutanti kandarakasuttam. Tattha campayanti evamnamake nagare. Tassa hi nagarassa aramapokkharaniadisu tesu tesu thanesu campakarukkhava ussanna ahesum, tasma campati sankham agamasi. Gaggaraya pokkharaniya tireti tassa campakanagarassa 1- avidure gaggaraya nama rajamahesiya khanitatta gaggarati laddhavohara pokkharani atthi, tassa tire samantato niladipancavannakusumapatimanditam mahantam campakavanam, tasmim bhagava kusumagandhasugandhe campakavane viharati. Tam sandhaya "gaggaraya pokkharaniya tire"ti vuttam. Mahata bhikkhusamghena saddhinti adassitaparicchedena mahantena bhikkhusamghena saddhim. Pessoti tassa namam. Hattharohaputtoti hatthacariyaputto. 2- Kandarako ca paribbajakoti kandarakoti evamnamo channaparibbajako. Abhivadetvati chabbannanam ghanabuddharasminam antaram pavisitva pasannalakharase nimmujjamano viya singisuvannavannam dussavaram pasaretva sasisam parupamano viya vannagandhasampannam campakapupphapilandhanam 3- sirasa sampaticchanto viya sinerupadam upagacchanto punnacando viya bhagavato cakkalakkhanapatimandite allattakavannaphullapadumasassirike pade vanditvati attho. Ekamantam nisiditi chanisajjadosavirahite ekasmim okase nisidi. @Footnote: 1 cha.Ma. campanagarassa 2 cha.Ma. hatthacariyassa putto @3 cha.Ma. vannagandhasampannacampakapupphani

--------------------------------------------------------------------------------------------- page2.

Tunhibhutam tunhibhutanti yato yato anuviloketi, tato tato tunhibhutamyevati 1- attho. Tattha hi ekabhikkhussapi hatthakukkuccam va padakukkuccam va natthi, sabbeva 2- bhagavato ceva garavena attano ca sikkhitasikkhataya annamannam vigatasallapa antamaso ukkasitasaddampi akaronta sunikhataindakhila viya nivatatthane sannisinnamahasamuddaudakam viya kayenapi niccala manasapi avikkhitta rattavalahaka viya sinerukutam bhagavantam parivaretva nisidimsu. Paribbajakassa evam sannisinnam parisam disva mahantam pitisomanassam uppajji, uppannam ca 3- pana antohadayasmimyeva sannidahitum 4- asakkonto piyasamudacaram 5- samutthapesi. Tasma acchariyam bho gotamatiadimaha. 6- Tassa andhassa pabbatarohanam viya niccam na hotiti acchariyam. Ayam tava tantinayo. 7- Ayam pana atthakathanayo, 8- accharanam yoganti 8- acchariyam, accharam paharitum yuttanti attho. Abhutapubbabhutanti abbhutam. Ubhayampetam vimhayavahassetam adhivacanam. Tam panetam garahaacchariyam pasamsaacchariyanti duvidham hoti. Tattha "acchariyam moggallana abbhutam moggallana, yava bahagahanapi nama so moghapuriso agamissati"ti 9- idam garahaacchariyam nama. "acchariyam nandamate, abbhutam nandamate, yatra hi nama cittuppadampi *- parisodhessasi"ti 10- idam pasamsaacchariyam nama, idhapi idameva adhippetam, ayanhi pasamsanto evamaha. Yavancidanti ettha idanti nipatamattam. Yavati pamanaparicchedo, yava sammapatipadito, yattakena pamanena sammapatipadito, na sakka tassa vannetum 11- athakho acchariyamevetam abbhutamevetanti vuttam hoti. Etaparamamyevati evam sammapatipadito esa bhikkhusamgho tassapi bhikkhusamghassa paramoti etaparamo, tam etaparamam. Yatha ayam patipadito evam patipaditam katva patipadesum, na ito bhiyyoti attho. Dutiyanaye evam patipadessanti, na ito bhiyyoti yojetabbam. Tattha @Footnote: 1 cha.Ma. tunhibhutamevati 2 cha.Ma. sabbe 3 cha.Ma. ca-saddo na dissati @4 Si. sannisidetum 5 cha.Ma. piyasamuddaharam 6 cha.Ma. acchariyam bhotiadimaha @7 cha.Ma. saddanayo 8-8 cha.Ma. accharayogganti @9 cha.Ma. agamessatiti, vinaYu. cula. 7/373/205, an. atthaka. 23/110(20)/209 (sya) @* pali. cittuppadamattampi 10 an. sattaka. 23/50/66 (sya) @11 cha.Ma. vanne vattum

--------------------------------------------------------------------------------------------- page3.

Patipaditoti abhisamacarikavattam adim katva samma apaccanikapatipattiyam yojito. Atha kasma ayam paribbajako atitanagate buddhe dasseti, kimassa tiyaddhajananananam atthiti. Natthi, nayaggahepi pana thatva 1- "yenakarena ayam bhikkhusamgho sannisinno danto vinito upasanno, atitabuddhapi etaparamamyeva katva patipajjapesum, anagatabuddhapi patipajjapessanti, natthi ito uttari patipadana"ti mannamano anubuddhiya evamaha. [2] Evametam kandarakati patiekko anusandhi. Bhagava kira tam sutva "kandaraka tvam bhikkhusamgham upasantoti vadasi, imassa pana bhikkhusamghassa upasantakaranam tuyham apakatam, na hi tvam samatimsaparamiyo puretva kusalamulam paripacetva bodhipallanke sabbannutananam pativijjhi, maya pana paramiyo puretva natatthacariyam lokatthacariyam buddhatthacariyanca kotim papetva bodhipallanke sabbannutananam patividdham, mayham etesam upasantakaranam pakatan"ti dassetum imam desanam arabhi. Santi hi kandarakati patiekko anusandhi. Bhagavato kira etadahosi "ayam paribbajako imam bhikkhusamgham upasantoti vadati, ayanca bhikkhusamgho kappetva pakappetva kuhakabhavena iriyapatham santhapento cittena anupasanto na upasantakaram dasseti. Ettha pana bhikkhusamghe patipadam purayamanapi patipadam puretva matthakam patta thitabhikkhupi atthi, tattha patipadam puretva matthakam patta attana patividdhaguneheva upasanta, patipadam purayamana uparimaggassa vipassanaya upasanta, ito mutta pana avasesa catuhi satipatthanehi upasanta. Tam nesam upasantakaranam dassessami"ti "imina ca imina ca karanena ayam bhikkhusamgho upasanto"ti dassetum "santi hi kandaraka"tiadimaha. Tattha arahanto khinasavatiadisu yam vattabbam, tam mulapariyayasuttavannayameva vuttam. Sekhapatipadampi tattheva vittharitam. Santatasilati satatasila nirantarasila. Santatavuttinoti tasseva vevacanam, santatajivika vatipi attho. Tasmim santatasile thatvava jivikam kappenti, na dussilyam maranam papunantiti attho. @Footnote: 1 Ma. nayaggahena pana vatva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page4.

Nipakati nepakkena samannagata pannavanto. Nipakavuttinoti pannaya thatva jivitam kappenti. Yatha ekacco sasane pabbajitvapi jivitakarana chasu agocaresu carati, vesiyagocaro hoti, vidhavathulakumarikapandakapanagarabhikkhunigocaro hoti, samsattho viharati rajuhi rajamahamattehi titthiyehi titthiyasavakehi ananulomikena gihisamsaggena, 1- vejjakammam karoti, dutakammam karoti, pahinakammam karoti, gandam phaleti, arumakkhanam deti, uddhamvirecanam deti, adhovirecanam deti, natthutelam pacati, pivanatelam pacati, veludanam deti, pattadanam, pupphadanam, phaladanam, sinanadanam dantakatthadanam, mukhodakadanam, cunnamattikadanam deti, 2- patukamyam 3- karoti, muggasupiyam paribhatyam, janghapesanikam karotiti ekavisatividhaya anesanaya jivitam kappento anipakavutti nama hoti, na pannaya thatva jivitam kappeti, tato kalakiriyam katva samanayakkho nama hutva "tassa sanghatipi aditta hoti sampajjalita"ti vuttanayena mahadukkham anubhoti. Evamvidha ahutva jivitahetupi sikkhapadam anatikkamanto catuparisuddhisile patitthaya yathabalam buddhavacanam ugganhitva rathavinitapatipadam mahagosingapatipadam mahasunnatapatipadam ananganapatipadam dhammadayadapatipadam nalakapatipadam tuvattakapatipadam candopamapatipadanti imani ariyapatipadani purento catupaccayasantosabhavanaramaariyavamsapatipattiyam kayasakkhino hutva anika nikkhantahatthi viya yutha vissatthasiho viya nippacchabandha mahanava 4- viya ca gamanadisu ekaviharino vipassanam patthapetva ajja ajja 5- arahattanti pavattaussaha viharantiti attho. Supatitthitacittati catusu satipatthanesu sutthu thitacitta 6- hutva. Sesa satipatthanakatha hettha vittharitava. Idha pana lokiyalokuttaramissaka satipatthana kathita, ettakena bhikkhusamghassa upasantakaranam kathitam hoti. [3] Yava supannattati yava sutthu thapita 7- sudesita. Mayampi hi bhanteti imina esa attano karakabhavam dasseti, bhikkhusamghanca ukkhipati. Ayanhettha @Footnote: 1 abhi. vibhanga. 35/514/297 2 Si. cunnadanam mattikadanam deti 3 cha.Ma. catukamyam @4 Si. nippaccabandhamahanava, cha.Ma. nippacchabandhamahanava 5 cha.Ma. ajja ajjeva @6 cha.Ma. sutthapitacitta 7 cha.Ma. sutthapita

--------------------------------------------------------------------------------------------- page5.

Adhippayo, mayampi hi bhante gihi .pe. Supatitthitacitta viharama, bhikkhusamghassapi na 1- ayameva kasi ca bijanca yuganca nangalanca 2- phalapacananca. Tasma bhikkhusamgho sabbakalam satipatthanaparayano, mayam pana kalena kalam okasam labhitva etam manasikaram karoma, mayampi karaka, na sabbaso vissatthakammatthanayevati. Manussaggahaneti manussanam ajjhasayagahanena gahanata ajjhasayassapi nesampi kilesaggahanena gahanata veditabba. Kasatasatheyyesupi eseva nayo. Tattha aparisuddhatthena kasatata, keratiyatthena satheyyata veditabba. Sattanam hitahitam janatiti evam gahanakasatakeratiyanam manussanam hitahitapatipadam yatha 3- sutthu bhagava janati. Yadidam pasavoti ettha sabbapi catuppadajati pasavoti adhippeta. Pahomiti sakkomi. Yavattakena antarenati yattakena khanena. Campam gatagatam karissatiti assamandalato yava campaya nagaradvara 4- gamanam agamananca karissati. Satheyyaniti sathattani. Kuteyyaniti kutattani. Vankeyyaniti vankattani. Jimheyyaniti jimhattani. Patukarissatiti pakasessati dassessati. Na hi sakka tena tani ettakena antarena dassetum. Tattha yassa kismincideva thane thatukamassa sato yam thanam manussanam sappatibhayam, purato gantva vancetva thassamiti na hoti, tasmim thatukamatthaneyeva nikhatatthambho viya cattaro pade niccale katva titthati, ayam satho nama. Yassa pana kismincideva thane avacchinditva khandhagatam patetukamassa sato yam thanam manussanam sappatibhayam, purato gantva vancetva patessamiti na hoti, tattheva avacchinditva pateti, ayam kuto nama. Yassa kismincideva thane magga okkamma 5- nivattitva patimaggam arohitukamassa sato yam thanam manussanam sappatibhayam, purato gantva vancetva evam karissamiti na hoti, tattheva magga okkamma nivattitva patimaggam arohati, ayam vanko nama. Yassa pana kalena vamato kalena dakkhinato kalena ujumaggeneva gantukamassa sato yam thanam @Footnote: 1 cha.Ma. bhikkhusamghassa pana 2 cha.Ma. yuganangalanca 3 cha.Ma. yava @4 cha.Ma. campanagaradvara 5 cha.Ma. ukkamma, evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page6.

Manussanam sappatibhayam, purato gantva vancetva evam karissamiti na hoti, tattheva kalena vamato kalena dakkhinato kalena ujumaggam gacchati, tatha landam va passavam va vissajjetukamassa tato idam thanam susammattham akinnamanussam ramaniyam, imasmim thane evarupam katum na yuttam, purato gantva paticchannatthane karissamiti na hoti, tattheva karoti, ayam jimho nama. Iti imam catubbidhampi kiriyam sandhayetam vuttam. Sabbani tani satheyyani kuteyyani vankeyyani jimheyyani patukarissatiti evam karontapi te santhanadayo tani satheyyadini patukaronti nama. Evam pasunam uttanabhavam dassetva idani manussanam gahanabhavam dassento amhakam pana bhantetiadimaha. Tattha dasati antojataka va dhanakkita va karamaranita va sayam va dasabyam upagata. Pessati pesanakaraka. Kammakarati bhattavettanabhata. Annathava kayenati annenakarena kayena samudacaranti, annenakarena vacaya, annena ca nesam akarena cittam santhitam 1- hotiti dasseti. Tattha ye sammukha samike disva paccuggamanam karonti, hatthato bhandakam ganhanti, imam vissajjetva imam ganhanta sesanipi asanapannapanatalavantavijanapadadhovanadini sabbani kiccani karonti, parammukhakale pana telampi uggharantam 2- na olokenti, satagghanakepi sahassagghanakepi kamme parihayante nivattitva oloketumpi na icchanti, ime annatha kayena samudacaranti nama. Ye pana sammukha "amhakam sami amhakam ayyo"tiadini vatva pasamsanti, parammukha avattabbam nama natthi, yam icchanti, tam vadanti, ime annatha vacaya samudacaranti nama. [4] Cattarome pessapuggalati ayampi patiekko anusandhi. Ayanhi pesso "yavancidam bhante bhagava evam manussaggahane evam manussakasate evam manussasatheyye vattamane sattanam hitahitam janati"ti aha. Purimeva 3- tayo puggala ahitapatipadam patipanna, upari catuttho hitapatipadam, evamaham sattanam @Footnote: 1 cha.Ma. thitam 2 cha.Ma. uttarantam 3 cha.Ma. purime ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page7.

Hitahitam janamiti dassetum imam desanam arabhi. Hettha kandarakassa kathaya saddhim payojetumpi vattati. Tena vuttam "yavancidam bhota gotamena samma bhikkhusamgho patipadito"ti. Athassa bhagava "purime tayo puggale pahaya upari catutthapuggalassa hitapatipattiyamyeva patipademi"ti dassentopi imam desanam arabhi. Santoti idam samvijjamanati padasseva vevacanam. "santa honti samita vupasanta"ti 1- ettha hi niruddha santati vutta. "santa ete vihara ariyassa vinaye vuccanti"ti ettha 2- nibbuta. "santo have sabbhi pavedayanti"ti 3- ettha pandita. Idha pana vijjamana upalabbhamanati attho. Attantapadisu attanam tapati dukkhapetiti attantaPo. Attano paritapananuyogam attaparitapananuyogam. Param tapati dukkhapetiti parantaPo. Paresam paritapananuyogam paraparitapananuyogam. Dittheva dhammeti imasmimyeva attabhave. Nicchatoti chatam vuccati tanha, sa assa natthiti nicchato. Sabbakilesanam nibbutatta nibbuto. Antotapanakilesanam abhava sitalo jatoti sitibhuto. Jhanamaggaphalanibbanasukhani patisamvedetiti sukhapatisamvedi. Brahmabhutena attanati setthabhutena attana. Cittam aradhetiti cittam sampadeti, paripureti ganhati pasadetiti attho. [5] Dukkhapatikkulanti dukkhassa patikkulam, paccanikasanthitam, dukkham apatthayamananti attho. [6] Panditoti idha catuhi karanehi panditoti na vattabbo, satipatthanesu pana kammam karotiti panditoti vattum vattati. Mahapannoti idampi mahante atthe parigganhatitiadina mahapannalakkhanena na vattabbam, satipatthanapariggahikaya pannaya pana samannagatatta mahapannoti vattum vattati. Mahata atthena samyutto abhavissati 4- mahata atthena samyutto hutva gato bhaveyya, sotapattiphalam papuneyyati attho. Kim pana yesam maggaphalanam upanissayo atthi, buddhanam @Footnote: 1 abhi. vibhanga. 35/546/306 jhanavibhanga 2 Ma. mula. 12/82/55 sallekhasutta @3 khu. ja. 28/352/936 mahasutasomajataka (sya) 4 cha.Ma. agamissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page8.

Sammukhibhave thitepi tesam antarayo hotiti. Ama hoti. Na pana buddhe paticca, athakho kiriyaparihaniya va papamittataya va hoti. Tattha 1- kiriyaparihaniya hoti nama:- sace hi dhammasenapati dhananjaniyassa brahmanassa asayam natva dhammam adesayissa, so brahmano sotapanno abhavissa, evam tava kiriyaparihaniya hoti nama. Papamittataya hoti nama:- sace hi ajatasattu devadattassa vacanam gahetva pitughatakammam nakarissa, samannaphalasuttakathitadivaseva sotapanno abhavissa, tassa vacanam gahetva pitughatakammassa katatta pana nahosi, 2- evam papamittataya hoti. Imassapi upasakassa kiriyaparihani jata, aparinitthitaya desanaya utthahitva pakkanto. Apica bhikkhave ettavatapi pesso hattharohaputto mahata atthena samyuttoti katarena mahantena atthena? dvihi anisamsehi. So kira upasako samghe ca pasadam patilabhi, satipatthanaparigganhanatthaya cassa abhinavo nayo udapadi. Tena vuttam "mahata atthena samyutto"ti. Kandarako pana samghe pasadameva patilabhi. Etassa bhagava kaloti etassa dhammakkhanassa catunnam va pana puggalanam vibhajanassa kalo. [8] Orabbhikadisu urabbha vuccanti elaka, urabbhe hanatiti orabbhiko. Sukarikadisupi eseva nayo. Luddoti daruno kakkhalo. Macchaghatakoti macchabandho kevatto. Bandhanagarikoti bandhanagaragopako. Kururakammantati darunakammanta. [9] Muddhavasittoti khattiyabhisekena muddhani abhisitto. Puratthimena nagarassati nagarato puratthimadisaya. Santhagaranti yannasalam. Kharajinam nivasetvati sakhuram ajinacammam nivasetva. Sappitelenati sappina ca telena ca. Thapetva hi sappim avaseso yo koci sneho telanti vuccati. Kandavamanoti 3- nakhanam chinnatta kandavitabbakale tena kandavamano. Anantarahitayati asandataya. Sarupavacchayati sadisavacchaya. Sace gavi seta hoti, vacchopi setakova. Sace kapila va 4- ratta va, vacchopi tadisovati evam sarupavaccha. 5- @Footnote: 1 Ma. tattha katham 2 cha.Ma. na hoti 3 cha.Ma. kanduvamanoti @4 cha.Ma. sace gavi kabara 5 cha.Ma. sarupavacchaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page9.

So evamahati so raja evam vadeti. Vacchatarati tarunavacchakabhavam atikkanta balavavaccha. Vacchatarisupi eseva nayo. Barihisatthayati parikkhepakaranatthaya ceva yannabhumiyam atthakaranatthaya ca. Sesam hettha tattha tattha vittharitatta uttanamevati. Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya kandarakasuttavannana nitthita. Pathamam. --------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 9 page 1-9. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=1&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=9&A=1&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=1              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=1              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=1              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=1              Contents of The Tipitaka Volume 13 http://84000.org/tipitaka/read/?index_13

previous bookno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]