ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 10 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.4)

                       10. Dhatuvibhangasuttavannana
      [342] Evamme sutanti dhatuvibhangasuttam. Tattha carikanti
turitagamanacarikam. Sace te bhaggava agaruti sace tuyham bhariyam aphasukam kinci natthi.
@Footnote: 1 an ekaka. 20/201, 202/24

--------------------------------------------------------------------------------------------- page199.

Sace so anujanatiti bhaggavassa kira etadahosi "pabbajita nama nanajjhasaya, eko ganabhirato hoti, eko ekabhirato. Sace so ekabhirato bhavissati, `avuso ma pavisi, maya sala laddha'ti vakkhati. Sace ayam ekabhirato bhavissati, `avuso nikkhama, maya sala laddha'ti vakkhati. Evam sante aham ubhinnam vivadam kareta nama bhavissami, dinnam nama dinnameva vattati, katam katameva"ti. Tasma evamaha. Kulaputtoti jatikulaputtopi acarakulaputtopi. Vasupagatoti vasam upagato. Kuto agantvati? takkasilanagarato. Tatrayam anupubbikatha:- majjhimadese kira rajagahanagare bimbisare rajjam karente paccante takkasilanagare pukkusati raja rajjam karesi. Atha takkasilato bhandam gahetva vanija rajagaham agata pannakaram gahetva rajanam addasamsu. Raja te vanditva thite "kattha vasino tumhe"ti pucchi. Takkasilavasino devati. Atha ne raja janapadassa khemasubhikkhatadini nagarassa ca pavattim pucchitva "ko nama tumhakam raja"ti pucchi. Pukkusati nama devati. Dhammikoti? ama deva dhammiko, catuhi sangahavatthuni janam sanganhati, lokassa matapititthane thito, anke nipannam darakam viya janam tosetiti. Katarasmim vaye vattatiti. Athassa vayam acikkhimsu. Vayesupi bimbisarena samavayo jato. Atha te raja aha "tata tumhakam raja dhammiko, ca vayena ca me samano, sakkuneyyatha tumhakam rajanam mama mittam katun"ti. Sakkoma devati. Raja tesam sunkam vissajjetva geham ca dapetva "gacchatha bhandam vikkinitva gamanakale mam disva gaccheyyatha"ti aha. Te tatha katva gamanakale rajanam addasamsu. Raja "gacchatha tumhakam mama vacanena punappunam arogyam pucchitva `raja tumhehi saddhim mittabhavam icchati'ti vadatha"ti aha. Te sadhuti patissunitva gantva bhandam patisametva bhuttapatarasa rajanam upasankamitva vandimsu. Raja "kaham bhane tumhe ettake ime

--------------------------------------------------------------------------------------------- page200.

Divase na dissatha"ti pucchi. Te sabbam pavuttim arocesum. Raja "sadhu tata tumhe nissaya majjhimadese raja mitto laddho"ti attamano ahosi. Aparabhage rajagahavasinopi vanija takkasilam agamamsu. Te pannakaram gahetva agate pukkusatiraja "kuto agatattha"ti pucchitva "rajagahato"ti sutva "mayham sahayassa nagarato agata tumhe"ti. Ama devati. Arogyam me sahayassati arogyam pucchitva "ajjato patthaya ye mayham sahayassa nagarato janghasatthena va sakatasatthena va vanija agacchanti, sabbesam mama visayam pavitthakalato patthaya vasanagehani, rajakotthagarato nivapanca dentu, sunkam vissajjentu, kinci upaddavam ma karontu"ti bherincarapesi. Bimbisaropi attano nagare tatheva bherincarapesi. Atha bimbisaro pukkusatissa pannam pahini "paccantadese nama manimuttadini ratanani uppajjanti, yam mayham sahayassa rajje dassaniyam va savaniyam va ratanam uppajjati, tattha me ma maccharayatu"ti. Pukkusatipi "majjhimadeso nama mahajanapado, yam tattha evarupam ratanam uppajjati, tattha me sahayo ma maccharayatu"ti patipannam pahini. Evam te gacchante gacchante kale annamannam adisvapi dalhamitta ahesum. Evam tesam kathitam katva vasantanam pathamataram pukkusatissa pannakaro uppajjati. Raja kira attha pancavanne anagghe kambale labhi, so "atisundara ime kambala, aham sahayassa me pesissami"ti lakhagulamatte atthasarakarandake likhapetva tesu te kambale pakkhipetva lakhaya vattapetva setavatthena vethetva samugge pakkhipetva vatthena vethetva rajamuddikaya lancitva "mayham sahayassa detha"ti amacce pesesi. Sasananca adasi "ayam pannakaro nagaramajjhe amaccadiparivutena datthabbo"ti. Te gantva bimbisarassa adamsu. So sasanam sutva amaccadayo sannipatantuti bherincarapetva nagaramajjhe amaccadiparivuto setacchattena dhariyamanena pallankavare nisinno

--------------------------------------------------------------------------------------------- page201.

Lancanam bhinditva vattham apanetva samuggam vivaretva anto bhandikam muncetva lakhagule disva "mayham sahayo pukkusati `jutavittako 1- me sahayo'ti mannamano manne imam pannakaram pahini"ti ekam gulam gahetva hatthena vattetva tulayantova anto dussabhandikam atthiti annasi. Atha nam pallankapade paharitva tavadeva lakha paripati. So nakhena karandakam vivaretva anto kambalaratanam disva itarepi vivarapesi, sabbepi kambala ahesum. Atha ne pattharapesi, te vannasampanna phassasampanna dighato solasahattha tiriyam atthahattha ahesum. Mahajano disva anguliyo pothesi, celukkhepam akasi, "amhakam ranno aditthasahayo pukkusati adisvava evarupam pannakaram pesesi, yuttam evarupam mittam katun"ti attamana ahosi raja ekamekam kambalam agghapesi, sabbe anaggha ahesum. Tesu cattaro sammasambuddhassa pesesi, cattaro attano ghare akasi. Tato cintesi "paccha pesentena pathamam pesitapannakarato atirekam pesetum vattati, sahayena ca me anaggho pannakaro pesito, kim nu kho pesemi"ti. Kim pana rajagahe tato adhikam ratanam natthiti? no natthi, mahapunno Raja, apica kho panassa sotapannakalato patthaya thapetva tini ratanani annataram somanassam janetum samattham nama natthiti. 2- So ratanam vicinitum araddho:- ratanam nama savinnanakam avinnanakanti duvidham, tattha avinnanakam suvannarajatadi, savinnanakam indriyabaddham, avinnanakam savinnanakassevam alankaradivasena paribhogam hoti, iti imesu dvisu ratanesu savinnanakam settham. Savinnanakampi duvidham tiracchanaratanam manussaratananti. Tattha tiracchanaratanam, tampi manussanam upabhogatthameva nibbattati, iti imesupi dvisu manussaratanam settham. Manussaratanampi duvidham itthiratanam purisatarananti. Tattha cakkavattino ranno uppannam itthiratanampi purisasseva upabhogam, iti imesupi dvisu purisaratanameva settham. @Footnote: 1 Si. dutamittako 2 cha.Ma. natthi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page202.

Purisaratanampi duvidham agariyaratanam anagariyaratananca. Tattha agariyaratanesupi cakkavattiraja 1- ajja pabbajitasamaneram pancapatitthitena vandati, iti imesupi dvisu anagariyaratanameva settham. Anagariyaratanampi duvidham sekkharatananca asekkharatananca. Tattha satasahassampi sekkhanam asekkhassa padesam na papunati, iti imesupi dvisu asekkharatanameva settham. Tampi duvidham buddharatanam savakaratananti. Tattha satasahassampi savakaratananam buddharatanassa padesam na papunati, iti imesupi dvisu buddharatanameva settham. Buddharatanampi duvidham paccekabuddhanam sabbannubuddharatananti. Tattha satasahassampi paccekabuddhanam sabbannubuddhassa padesam na papunati, iti imesupi dvisu sabbannubuddharatanamyeva settham. Sadevakasmim hi loke buddharatanasamam ratanam nama natthi. Tasma asadisameva ratanam mayham sahayassa pesessamiti cintetva takkasilavasino pucchi "tata tumhakam janapade buddho dhammo samghoti imani tini ratanani dissanti"ti. 2- Ghosopi maharaja tava natthi dassanam pana kutoti. "sundaram tata"ti raja tuttho cintesi "sakka bhaveyya janasangahatthaya mayham sahayassa vasanatthanam sammasambuddham pesetum, buddha pana paccantimesu janapadesu na arunam utthapenti. Tasma satthara gantum na sakka. Sariputtamoggallanadayo mahasavake pesetum sakka bhaveyya. 3- Maya pana `thera paccante vasanti'ti sutvapi manusse pesetva te attano samipam anapetva upatthatumeva yuttam. Tasma na therehipi sakka gantum. Yena panakarena sasane pesite sattha ca mahasavaka ca gata viya honti, tenakarena sasanam pahinissami"ti cintetva caturatanayamam vidatthimattam puthulam natitanum natibahalam suvannapattam karapetva "tattha ajja akkharani likhissami"ti patova sisam nhayitva uposathangani adhitthaya bhuttapataraso apanitagandhamalabharano suvannasarakena jatihingulikam adaya hetthato patthaya dvarani @Footnote: 1 agariyaratanesu api cakkavattiraja (?) 2 Ma. nibbattantiti 3 Ma. bhaveyyum

--------------------------------------------------------------------------------------------- page203.

Pidahanto pasadam aruyha pubbadisabhimukham sihapanjaram vivaritva akasatale nisiditva suvannapatte akkharani likhanto "idha tathagato loke uppanno araham sammasambuddho vijjacaranasampanno sugato lokavidu anuttaro purasadammasarathi sattha devamanussanam buddho bhagava"ti buddhagune tava ekadesena likhi. Tato "evam dasa paramiyo puretva tusitabhavanato cavitva matukucchimhi patisandhim ganhi, evam lokavivaranam ahosi, matukucchiyam vasamane idam nama ahosi, agaramajjhe vasamane idam nama ahosi, evam mahabhinikkhamanam nikkhanto evam mahapadhanam padahi, evam dukkarakarikam katva mahabodhimandam aruyha aparajitapallanke nisinno sabbannutannanam pativijjhi, sabbannutannanam pativijjhantassa evam lokavivaranam ahosi. Sadevake loke annam evarupam ratanam nama natthiti. "yankinci vittam idha va huram va saggesu va yam ratanam panitam na no samam atthi tathagatena idampi buddhe ratanam panitam. Etena saccena suvatthi hotu"ti 1- evam ekadesena buddhagunepi likhitva dutiyam dhammaratanam thomento "svakkhato bhagavata dhammo .pe. Paccattam veditabbo vinnuhi"ti. "cattaro satipatthana .pe. Ariyo atthangiko maggo"ti. "satthara desitadhammo nama evarupo ca evarupo ca"ti sattatimsabodhipakkhiye ekadesena likhitva:- "yambuddhasettho parivannayi sucim samadhimanantarikannamahu samadhina tena samo na vijjati idampi dhamme ratanam panitam @Footnote: 1 khu.khu. 25/3/5, khu.su. 25/226/377

--------------------------------------------------------------------------------------------- page204.

Etena saccena suvatthi hotu"ti 1- evam ekadesena dhammagune likhitva tatiyam samgharatanam thomento "supatipanno bhagavato savakasamgho .pe. Punnakkhettam lokassa"ti "kulaputta nama satthu dhammakatham sutva evam nikkhamitva pabbajanti, keci setacchattam pahaya pabbajanti, keci uparajjam, keci senapatitthanadini pahaya pabbajanti. Pabbajitva ca pana imanca patipattim purenti"ti culasilamajjhimasilamahasiladini ekadesena likhitva chadvarasamvaram satisampajannam catupaccayasantosam navavidham, nivaranappahanam parikammam jhanabhinna atthatimsa kammatthanani yava asavakkhaya ekadesena likhi, solasavidham anapanassatikammatthanam vitthareneva likhitva "satthu savakasamgho nama evarupehi ca evarupehi ca gunehi samannagato. Ye puggala atthasatam pasattha cattari etani yugani honti te dakkhineyya sugatassa savaka etesu dinnani mahapphalani idampi samghe ratanam panitam etena saccena suvatthi hotu"ti 2- evam ekadesena samghagune likhitva "bhagavato sasanam svakkhatam niyyanikam, sace mayham sahayo sakkoti, nikkhamitva pabbajatu"ti likhitva suvannapattam samharitva sukhumakambalena vethetva sarasamugge pakkhipitva tam samuggam suvannamaye suvannamayam rajatamaye, rajatamayam manimaye, manimayam pavalamaye, pavalamayam lohitankamaye, lohitankamayam, masaragallamaye, masaragallamayam phalikamaye, phalikamayam dantamaye, dantamayam sabbaratanamaye, sabbaratanamayam kilanjamaye, kilanjamayam samuggam sarakarandake thapesi. Puna sarakarandakam suvannakarandaketi purimanayeneva haritva sabbaratanamayam karandakam kilanjamaye karandake thapesi. Tato kilanjamayakarandakam saramayapelayati @Footnote: 1 khu.khu. 25/3/5, khu.su. 25/226/377 2 khu.khu. 25/5/6, khu.su. 25/228/377

--------------------------------------------------------------------------------------------- page205.

Puna vuttanayeneva haritva sabbaratanamayapelam kilanjamayapelaya thapetva bahivatthena vethetva rajamuddikaya lanchetva amacce anapesi "mama anapavattitthane maggam alankarapetha, maggo atthausabhavitthato hotu, majjhe catuusabham rajanubhavena patiyadetha"ti. Tato mangalahatthim alankarapetva tassa upari pallankam pannapetva setacchattam ussapetva nagaravithiyo vicittasamuttha 1- samussitadhajapataka kadalipunnaghatagandhadhupapupphadihi supatimandita karetva "attano attano visayappadese evarupam pujam karentu"ti antarabhogikanam javanadute pesetva sayam sabbalankarena alankaretva "sabbatalavacarasammissabalakayaparivuto pannakaram pesemi"ti attano visayapariyantam gantva amaccassa mukhasasanam adasi "tata mayham sahayo pukkusati imam pannakaram paticchanto orodhamajjhe apaticchitva pasadam aruyha paticchatu"ti aha. Evam sasanam datava paccantadesam sattha gacchatiti pancapatitthitena vanditva nivatti. Antarabhogika ca teneva niyamena maggam patiyadetva pannakaram nayimsu. Pukkusatipi attano rajjasimato patthaya teneva niyamena maggam patiyadetva nagaram alankarapetva pannakarassa paccuggamanam akasi. Pannakaro takkasilam papunanto uposathadivase papuni, pannakaram gahetva gataamaccopi ranno vuttasasanam arocesi. Raja tam sutva pannakarena saddhim agatanam kattabbakiccam vicaretva pannakaram adaya pasadam aruyha "ma idha koci pavisatu"ti dvare arakkham karetva sihapanjaram vivaritva pannakaram uccasayane thapetva sayam nicasane nisinno lanchanam bhinditva nivasanam apanetva kilanjapelato patthaya anupubbena vivaranto saramayam samuggam disva cintesi "mahaparivaro nayam na annassa ratanassa bhavissati, addha majjhimadese sotabbayuttakam ratanam uppannan"ti. Atha tam samuggam vivaritva rajalanchanam bhinditva sukhumakambalam ubhato viyuhitva suvannapattam addasa. @Footnote: 1 cha.Ma. sittasapmuttha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page206.

So tam pasaretva 1- "manapani vata 2- akkharani samasisani samapantini caturassani"tiadito patthaya vacetum arabhi. Tassa "idha tathagato loke uppanno"ti buddhagune vacentassa balavasomanassam uppajji, navanavutilomakupasahassani uddhaggalomani ahesum. Attano thitabhavam va nisinnabhavam va na janati. Athassa "kappakotisatasahassehipi etam dullabhasasanam sahayam nissaya sotum labhamiti bhiyyo balavapiti udapadi. So hi vacetum asakkonto yava pitivegapassaddhiya nisiditva purato 3- "svakkhato bhagavata dhammo"ti dhammagune arabhi. Tatrapissa tatheva ahosi. So puna yava pitivegapassaddhiya nisiditva purato 3- supatipanno"ti samghagune arabhi. Tatrapissa tatheva ahosi. Atha sabbapariyante anapanasatikammatthanam vacetva catukkapancakajjhanani nibbattesi, so jhanasukheneva vitinamesi, anno koci datthum na labhati, ekova culupatthako pavisati. Evam addhamasamattam vitinamesi. Nagara rajangane sannipatitva ukkutthim akamsu "pannakaram paticchitadivasato patthaya nagaradassanam va natakadassanam va natthi, vinicchayadanam natthi, raja sahayena pahitapannakaram yassicchasi, 4- tassa dassetu, rajano nama ekaccassa pannakaravasenapi vancetva rajjam attano katum vayamanti. Kim nama amhakam raja karoti"ti raja ukkutthisaddam sutva "rajjam nu kho dharemi, udahu sattharan"ti cintesi. Athassa etadahosi "rajjakaritaattabhavo nama neva ganakena, na ganakamahamattena ganetum sakka satthu sasanam dharessami"ti. Sayane thapitam asim gahetva kese chinditva sihapanjaram vivaritva "etam gahetva rajjam karetha"ti saddhim culamanina kesakalapam parisamajjhe patesi, mahajano tam ukkhipitva "sahayasantika laddhapannakara nama rajano tumhadisa honti deva"ti ekappahareneva vivari. Rannopi dvangulamattam kesamassu ahosi. Bodhisattassa pabbajjasadisameva kira jatam. @Footnote: 1 Ma. paharitva 2 Ma. tattha 3 cha.Ma. parato 4 ka. yam paticchati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page207.

Tato culupatthakam pesetva antarapana dve kasavavatthani mattikapattanca aharapetva "ye loke arahanto, te uddissa mayham pabbajja"ti sattharam uddissa ekam kasavam nivasetva ekam parupitva pattam vamaamsakute katva kattaradandam gahetva "sobhati va nu kho me pabbajja no va"ti mahatale katipaye vare aparaparam cankamitva "sobhati me pabbajja"ti dvaram vivaritva pasada otari. Otarantam pana nam tisu dvaresu 1- thitanatakadini disva na sanjanimsu. "eko paccekabuddho amhakam ranno dhammakatham kathetum agato"ti kira cintayimsu. Uparipasadam pana aruyha ranno thitanisinnatthanadini disva raja gatoti natva samuddamajjhe osidamanaya navaya jano viya ekappahareneva viravimsu. Kulaputtam bhumitalam otinnamattam attharasaseniyo sabbe nagara balakaya ca parivaretva mahaviravam viravimsu. Amaccapi tam etadavocum "deva majjhimappadese rajano nama bahumaya, sasanam pesetva buddharatanam nama loke uppannam va no vati natva gamissatha, nivattatha deva"ti. Saddahamaham mayham sahayakassa, tassa maya saddhim dvejjhavacanam nama natthi, titthatha tumheti. Te anugacchantiyeva, kulaputto kattaradandena lekham katva "idam rajjam kassa"ti aha. Tumhakam devati. Yo imam lekham antaram karoti, rajanaya karetabboti. Mahajanakajatake bodhisattena katalekham sivalidevi antaram katum avisahanti vivattamana agamasi. Tassa gatamaggena mahajano agamasi. Tam pana lekham mahajano antaram katum na visahi, lekham ussisakam katva vivattamana viravimsu. Kulaputto "ayam me gatatthane dantakattham va mukhodakam va dassati"ti antamaso ekacetakampi aggahetva pakkami. Evam kirassa ahosi "mama sattha ca mahabhinikkhamanam nikkhamitva ekakova pabbajito"ti ekakova agamasi. "satthu lajjami"ti ca "sattha kira me pabbajitva yanam narulho"ti ca antamaso ekatalikampi upahanam narulhi, pannacchattakampi na dharesi. Mahajano @Footnote: 1 Si. vayesu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page208.

Rukkhapakarattalakadini aruyha esa amhakam raja gacchatiti olokesi. Kulaputto "duram gantabbam, na sakka ekena maggo nittharitun"ti ekam satthavaham anubandhi. Sukhumalassa kulaputtassa kathinatattaya pathaviya gacchantassa padatalesu phota utthahitva bhijjanti, dukkha vedana uppajjanti. Satthavahe khandhavaram bandhitva nisinne kulaputto magga okkamma ekasmim rukkhamule nisidati. Nisinnatthane padaparikammam va pitthiparikammam va katta nama natthi, kulaputto anapanacatutthajjhanam samapajjitva maggadarathakilamathaparilaham vikkhambhitva jhanaratiya vitinameti. Punadivase utthite arune sarirapatijagganam katva puna satthavaham anubandhati, patarasakale kulaputtassa pattam gahetva khadaniyabhojaniyam patte pakkhipitva denti. Tam uttandulampi hoti kilinnampi samasakkharampi alonatilonampi, kulaputto pavisanatthanam paccavekkhitva amatam viya paribhunjitva etena niyamena atthahi unakani dveyojanasatani gato. Jetavanadvarakotthakassa pana samipena gacchantopi "kaham sattha vasati"ti na pucchi, kasma? satthugaravena ceva ranno pesitasasanavasena ca. Ranno hi "idha tathagato loke uppajjati"ti sattharam rajagahe uppannam viya katva sasanam pesitam, tasma nam apucchitva imam pancacattalisayojanamattam magagam atikkanto. So suriyatthangamanavelaya rajagaham patva sattha kaham vasatiti pucchi. Kuto nu bhante agatoti. Ito uttaratoti. Sattha tuyham agatamagge ito pancacattalisayojanamatte savatthi nama atthi, tattha vasatiti. Kulaputto cintesi "idani akalo na sakka gantum ajja idheva vasitva sve satthu santikam gamissami"ti. Tato "vikale sampattapabbajita kaham vasanti"ti pucchi. Imaya kumbhakarasalaya bhanteti. Atha so tam kumbhakaram yacitva tattha vasatthaya pavisitva nisidi. Bhagavapi tamdivasam paccusakale lokam volokento pukkusatim disva cintesi "ayam kulaputto sahayena pesitam sasanamattakam vacetva atirekayojanasatikam maharajjam pahaya mam uddissa pabbajitva atthahi unakani dviyojanasatani

--------------------------------------------------------------------------------------------- page209.

Atikkamma rajagaham papunissati, mayi agacchante pana tini samannaphalani appativijjhitva ekarattivasena anathakalakiriyam karissati, mayi pana gate tini samannaphalani pativijjhissati. Janasangahatthayeva pana maya satasahassakappadhikani cattari asankhyeyyani paramiyo purita, karissami tassa sangahan"ti patova sarirapatijagganam katva bhikkhusamghaparivuto savatthiyam pindaya caritva pacchabhattam pindapatapatikkanto gandhakutim pavisitva muhuttam attadarathakilamatham 1- patipassambhetva "kulaputto mayi garavena dukkaram akasi, atirekatiyojanasatam 2- rajjam pahaya antamaso mukhadhovanadayakampi cetakam aggahetva ekakova nikkhanto"ti sariputtamoggallanadisu kanci anamantetva sayameva attano pattacivaram gahetva ekakova nikkhanto. Gacchanto ca neva akase uppati, na pathavim sankhipi, "kulaputto mama lajjamano hatthiassarathasuvannasivikadisu ekayanepi anisiditva antamaso ekapatalikam upahanampi anaruyha pannacchattakampi aggahetva nikkhanto, mayapi padasava gantum vattati"ti puna cintetva padasava agamasi. So asiti anubyanjanani byamappabha dvattimsa mahapurisalakkhananiti imam buddhasirim paticchadetva balahakapaticchanno punnacando viya annatarabhikkhuvesena gacchanto ekapacchabhatteneva pancacattalisa yojanani atikkamma suriyatthangamanavelaya kulaputte pavitthamatteyeva tam kumbhakarasalam papuni. Tam sandhaya vuttam "tena kho pana samayena pukkusati nama kulaputto bhagavantam uddissa saddhaya agarasma anagariyam pabbajito, so tasmim kumbhakaranivesane pathamam vasupagato hoti"ti. Evam gantvapi pana bhagava "aham sammasambuddho"ti pasayha kumbhakarasalam pavisitva dvare thitakova kulaputtam okasam karento sace te bhikkhutiadimaha. Urundanti vivittam asambadham. Viharatayasma yathasukhanti yena yena iriyapathena phasu hoti, tena tena yathasukham ayasma viharatuti okasam akasi. Atirekayojanasatam hi rajjam pahaya pabbajito kulaputto parassa chadditapatitam @Footnote: 1 ka. maggakilamatham 2 ka. atirekayojanasatam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page210.

Kumbhakarasalam kim annassa brahmacarino maccharayissati. 1- Ekacce pana moghapurisa sasane pabbajitva avasamacchariyadihi abhibhuta attano vasanatthane mayham kuti mayham parivenanti annesam avasaya parakkamanti. Nisiditi accantasukhumalo lokanatho devavimanasadisam gandhakutim pahaya tattha tattha vippakinnacharikaya bhinnabhajanatinapalasakukkutasukaravaccadisankilitthaya sankaratthanasadisaya kumbhakarasalaya tinasantharam santharitva pamsukulacivaram pannapetva devavimanasadisam dibbagandhasugandham gandhakutim pavisitva nisidanto viya nisidi. Iti bhagavapi asambhinnamahasammatavamse uppanno, kulaputtopi khattiyagabbhe vaddhito. Bhagavapi abhiniharasampanno, kulaputtopi abhiniharasampanno. Bhagavapi rajjam pahaya pabbajito, kulaputtopi. Bhagavapi suvannavanno, kulaputtopi. Bhagavapi samapattilabhi, kulaputtopi. Iti dvepi khattiya dvepi abhiniharasampanna dvepi rajapabbajita dvepi suvannavanna dvepi samapattilabhino kumbhakarasalam pavisitva nisinnati tehi kumbhakarasala ativiya sobhati, dvihi sihadihi pavitthaguhadini aharitva dipetabbam. Tesu pana dvisu bhagava "sukhumalo aham paramasukhumalo ekapacchabhattena pancacattalisa yojanani agato, muhuttam tava sihaseyyam kappetva maggadaratham patipassambhemi"ti cittampi anuppadetva nisidantova phalasamapattim samapajji. Kulaputtopi "dvanavutiyojanasatam agatomhi, muhuttam tava nipajjitva maggadaratham vinodemi"ti cittam anuppadetva nisidamanova anapanacatutthajjhanam samapajji. Idam sandhaya atha kho bhagava bahudeva rattintiadi vuttam. Nanu ca bhagava kulaputtassa dhammam desessamiti agato, kasma na desesiti. Kulaputtassa maggadaratho appatipassaddho, na sakkhissati dhammadesanam sampaticchitum, so tavassa patipassambhatuti na desesi. Apare "rajagaham nama akinnamanussam avivittam dasahi saddehi, so saddo diyaddhayamamattena sannisidati, tam agamento na desesi"ti vadanti. Tam akaranam, @Footnote: 1 Ma. macchariyayati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page211.

Brahmalokappamanampi hi saddam bhagava attano anubhavena vupasametum sakkoti, maggadarathavupasamam agamentoyeva pana na desesi. Tattha bahudeva rattinti diyaddhayamamattam. Etadahositi bhagava phalasamapattito vutthaya suvannavimane manisihapanjaram vivaranto viya pancapasadappatimanditani akkhini ummiletva olokesi, athassa hatthakukkuccapada- kukkuccasisakampanavirahitam sunikhataindakhilam viya niccalam avibbhantam suvannapatimam viya nisinnam kulaputtam disva etam "pasadikam kho"tiadimaha. 1- Tattha pasadikanti pasadavaham. Bhavanapumsakam panetam, pasadikena iriyapathena iriyati. Yatha iriyato iriyapatho pasadiko hoti, evam iriyatiti ayamettha attho. Catusu hi iriyapathesu tayo iriyapatha na sobhanti. Gacchantassa hi bhikkhuno hattha calanti, pada calanti, sisam calati, thitassa kayo thaddho 2- hoti, nipannassapi iriyapatho amanapo hoti, pacchabhatte pana divatthanam sammajjitva cammakkhandam pannapetva sudhotahatthapadassa catusandhikapallankam abhujitva nisinnasseva iriyapatho sobhati. Ayanca kulaputto pallankam abhujitva anapanacatutthajjhanam appetva nisidi. Itissa iriyapatheneva sampanno bhagava "pasadikam kho"ti parivitakkesi. Yannunaham puccheyyanti kasma pucchati? kim bhagava attanam uddissa pabbajitabhavam na janatiti. No na janati, apucchite pana katha na patitthati, appatitthitaya kathaya katha na sanjayatiti kathapatitthapanattham pucchi. Disva ca pana janeyyasiti tathagatam buddhasiriya virocantam ayam buddhoti sabbe jananti. Anacchariyametam jananam, buddharamsim pana paticchadetva annatarapindapatikavasena caranto dujjano hoti. Iccayasma pukkusati "na janeyyan"ti sabhavameva katheti. Tatha hi nam ekakumbhakarasalaya nisinnampi na janati. Etadahositi maggadarathassa vupasamabhavam natva ahosi. Evamavusoti kulaputto sahayena pesitam sasanamattam 3- vacetva rajjam pahaya pabbajanto 4- @Footnote: 1 cha.Ma. ahosi 2 Ma. baddho 3 Si. sasanapattam 4 cha.Ma. pabbajamano

--------------------------------------------------------------------------------------------- page212.

"dasabalassa madhuradhammadesanam sotum labhissami"ti pabbajito, pabbajitva ettakam addhanam agacchanto "dhammam te bhikkhu desessami"ti padamattassa vattaram nalattha, so "dhammam te bhikkhu desessami"ti vuttam kim 1- sakkaccam na sunissati. Pipasitasondo viya hi pipasitahatthi viya cayam, tasma sakkaccam savanam patijananto "evamavuso"ti aha. [343] Chadhaturo ayanti bhagava kulaputtassa pubbabhagapatipadam akathetva aditova arahattassa padatthanabhutam accantasunnatam vipassanalakkhanameva acikkhitum araddho. Yassa hi pubbabhagapatipada aparisuddha hoti, tassa pathamameva silasamvaram indriyesu guttadvaratam bhojane mattannutam jagariyanuyogam satta saddhamme cattari jhananiti imam pubbabhagapatipadam acikkhati. Yassa panesa parisuddha, tassa tam 2- akathetva arahattassa padatthanabhutam vipassanameva acikkhati. Kulaputtassa ca pubbabhagapatipada parisuddha. Tatha hi anena sasanam vacetva pasadavaragateneva anapanacatutthajjhanam nibbattitam, yadassa 3- dvanavutiyojanasatam agacchantassa yanakiccam sadheti, samanerasilampissa paripunnam. Tasma pubbabhagapatipadam akathetva arahattassa padatthanabhutam accantasunnatam vipassanalakkhanamevassa acikkhitum araddho. Tattha chadhaturoti cha dhatuyo vijjamana, puriso avijjamano. Bhagava hi katthaci vijjamanena avijjamanam dasseti, katthaci avijjamanena vijjamanam, katthaci vijjamanena vijjamanam, katthaci avijjamanena avijjamananti sabbasave vuttanayeneva vittharetabbam. Idha pana vijjamanena avijjamanam dassento evamaha. Sace hi bhagava purisoti pannattim vissajjetva dhatuyoicceva vatva cittam thapapeyya, 4- kulaputto sandeham kareyya, sammoham apajjeyya, desanam sampaticchitum na sakkuneyya. Tasma tathagato anupubbena purisoti pannattim pahaya "sattoti va purisoti va puggaloti va pannattimattameva, @Footnote: 1 Ma. vutte tam 2 Si. tam katham 3 Ma. tanca tassa 4 cha.Ma. upatthapeyya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page213.

Paramatthato satto nama natthi, dhatumatteyeva cittam thapapetva tini phalani pativijjhapessami"ti ananganasutte 1- vuttabhasantarakusalo taya taya bhasaya 2- sippam ugganhapento acariyo viya evamaha. Tattha cha dhatuyo assati chadhaturo. Idam vuttam hoti:- yam tvam purisoti sanjanasi, so chadhatuko, 3- na cettha paramatthato puriso atthi, purisoti pana pannattimattamevati. Sesapadesupi eseva nayo. Caturadhitthanoti ettha adhitthanam vuccati patittha, catupatitthanoti attho. Idam vuttam hoti:- svayam bhikkhu puriso chadhaturo chaphassayatano attharasamanopavicaroti, so ettova vivattitva uttamasiddhibhutam arahattam ganhamano imesu catusu thanesu patitthaya ganhatiti caturadhitthanoti. Yatthatthitanti yesu adhitthanesu patitthitam. Mannassa va nappavattantiti mannassa va manassa va nappavattanti. Muni santoti vuccatiti khinasavamuni upasanto nibbutoti vuccati. Pannam nappamajjeyyati arahattaphalapannaya pativijjhanattham aditova samadhivipassanapannam nappamajjeyya. Saccamanurakkheyyati paramatthasaccassa nibbanassa sacchikiriyattham aditova vacisaccam rakkheyya. Cagamanubruheyyati arahattamaggena sabbakilesapariccagakaranattham aditova kilesapariccagam bruheyya. Santimeva so sikkheyyati arahattamaggena sabbakilesavupasamanattham aditova kilesavupasamanam sikkheyya. Iti pannadhitthanadinam adhigamanatthaya imani samathavipassanapannadini pubbabhagadhitthanani vuttani. [345] Phassayatananti phassassa ayatanam, akaroti attho. Pannadhitthanantiadini pubbe vuttanam arahattaphalapannadinam vasena veditabbani. [348] Idani nikkhittamatikavasena "yatthatthitam mannassa va nappavattanti"ti vattabbam bhaveyya, arahatte pana patte puna "pannam nappamajjeyya"tiadihi kiccam natthi. Iti bhagava matikam uppatipatidhatukam @Footnote: 1 Ma.mu. 12/57/32 2 Ma.,ka. vuttabhasantarakusalataya bhasaya 3 Ma. so ca chamatumattameva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page214.

Thapetvapi yathadhammavaseneva 1- vibhangam vibhajanto pannam nappamajjeyyatiadimaha. Tattha ko pannam pamajjati, ko nappamajjati? yo tava imasmim sasane Pabbajitva vejjakammadivasena ekavisatividhaya anesanaya jivikam kappento pabbajjanurupena cittuppadam thapetum na sakkoti, ayam pannam pamajjati nama. Yo pana sasane pabbajitva sile patitthaya buddhavacanam ugganhitva sappayam dhutangam samadaya cittarucitam kammatthanam gahetva vivittam senasanam nissaya kasinaparikammam katva samapattim nibbattetva 2- ajjeva arahattanti vipassanam vaddhetva vicarati, ayam pannam nappamajjati nama. Imasmim pana sutte dhatukammatthanavasena esa pannaya appamado vutto. Dhatukammatthane panettha yam vattabbam, tam hettha hatthipadopamasuttadisu vuttameva. [354] Athaparam vinnanamyeva avasissatiti ayampettha patiyekko anusandhi. Hetthato hi rupakammatthanam kathitam, idani arupakammatthanam vedanavasena nibbattetva 2- dassetum ayam desana araddha. Yam va panetam imassa bhikkhuno pathavidhatuadisu agamaniyavipassanavasena kammakarakavinnanam, tam vinnanadhatuvasena bhajetva dassentopi imam desanam arabhi. Tattha avasissatiti kimatthaya avasissati? satthu kathanatthaya kulaputtassa ca pativijjhanatthaya avasissati. Parisudadhanti nirupakkilesam. Pariyodatanti pabhassaram. Sukhantipi pajanatiti sukhavedanam vedayamano sukhavedanam vedayamiti pajanati. Sesapadadvayesupi eseva nayo. Sace panayam vedanakatha hettha na kathita bhaveyya, idha thatva kathetum vatteyya. Satipatthane panesa kathitavati tattha kathitanayeneva veditabba. Sukhavedaniyantievamadi paccayavasena udayatthangamanadassanattham vuttam. Tattha sukhavedaniyanti sukhavedanaya paccayabhutam. Sesapadesupi eseva nayo. [360] Upekkhayeva avasissatiti ettavata hi yatha nama chekena manikaracariyena vajirasuciya vijjhitva cammakkhande patetva patetva dinnam @Footnote: 1 Si. yathadhammaraseneva 2 Si. nibbethetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page215.

Muttam antevasiko gahetva gahetva luttagatam karonto muttolambakamuttajaladini karoti, evameva bhagavata kathetva kathetva dinnam kammatthanam ayam kulaputto manasi karonto manasi karonto pagunam akasiti rupakammatthanampi arupakammatthanampi pagunam jatam, atha bhagava "athaparam upekkhayeva avasissati"ti aha. Kimattham pana avasissatiti. Satthu kathanattham. Kulaputtassa ca 1- pativijjhanatthantipi vadanti, tam na gahetabbam. Kulaputtena hi sahayassa sasanam vacetva pasadatale thiteneva anapanacatutthajjhanam nibbattitam, yadassa 2- ettakam maggam agacchantassa yanakiccam sadheti. Tasma 3- satthu kathanatthamyeva avasissati. Imasmim hi thane sattha kulaputtassa rupavacarajjhane vannam kathesi. Idanhi vuttam hoti "bhikkhu pagunam tava idam rupavacaracatutthajjhanan"ti. Parisuddhatiadi tassayeva upekkhaya vannabhananam. Ukkam bandheyyati angarakapallam sajjeyya. Alimpeyyati tattha angare pakkhipitva aggim datva nalikaya dhamento aggim jaleyya. Ukkamukhe pakkhipeyyati angare viyuhitva angaramatthake va thapeyya, tattake va pakkhipeyya. Nihatanti 4- nihatadosam. Ninnitakasavanti apanitakasavam evameva khoti yatha tam suvannam icchiticchitaya pilandhanavikatiya samvattati, evameva ayam tava catutthajjhanupekkha vipassana abhinna nirodho bhavokkantiti imesu yam icchati, tassatthaya 5- hotiti vannam kathesi. Kasma pana bhagava imasmim rupavacaracatutthajjhane nikantipariyadanattham avannam akathetva vannam kathesiti. Kulaputtassa hi catutthajjhane nikantipariyutthanam balavam. Sace avannam katheyya, "mayham pabbajitva dvanavutiyojanasatam agacchantassa idam catutthajjhanam yanakiccam sadheti, aham ettakam maggam agacchanto jhanasukhena jhanasukharatiya 6- agato, evarupassa nama panitadhammassa avannam katheti, janam nu kho katheti ajanan"ti kulaputto samsayam sammoham apajjeyya, tasma bhagava vannam kathesi. @Footnote: 1 cha.Ma. casaddo na dissati 2 ka. tam panassa 3 cha.Ma. ayam patho na dissati @4 tika. nihatanti 5 Ma. tadatthaya 6 cha.Ma. jhanaratiya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page216.

[361] Tadanudhammanti ettha arupavacarajjhanam dhammo nama, tam anugatatta rupavacarajjhanam anudhammoti vuttam. Vipakajjhanam va dhammo, kusalajjhanam anudhammo. Tadupadanati taggahana. Ciram dighamaddhananti visatikappasahassani. Vipakavasena hetam vuttam. Ito uttarampi eseva nayo. [362] Evam catuhi varehi arupavacarajjhanassa vannam kathetva idani tasseva adinavam dassento so evam pajanatitiadimaha. Tattha sankhatametanti kincapi ettha visatikappasahassani ayu atthi, etam pana sankhatam pakappitam ayuhitam, karontena kariyati, aniccam adhuvam asassatam tavakalikam, cavanaparibhedanaviddhamsanadhammam, jatiya anugatam, jaraya anusatam, maranena abbhahatam, dukkhe patitthitam, atanam alenam asaranam asaranibhutanti. Vinnanayatanadisupi eseva nayo. Idani arahattanikutena desanam ganhanto so neva abhisankharotitiadimaha. Yatha hi cheko bhisakko visavikaram disvava manam karetva visam thanato cavetva upari aropetva khandham va sisam gahetum adatva visam otaretva pathaviyam pateyya, evameva bhagava kulaputtassa arupavacarajjhane vannam kathesi. Tam sutva kulaputto rupavacarajjhane nikantim pariyadaya arupavacarajjhane patthanam thapesi. Bhagava tam natva tam asampattassa appatiladdhasseva bhikkhuno "atthesa akasanancayatanadisu sampatti nama. Tesam hi pathamabrahmaloke visatikappasahassani ayu, dutiye cattalisam, tatiye satthi, catutthe caturasitikappasahassani aYu. Tam pana aniccam adhuvam asassatam tavakalikam, cavanaparibhedanaviddhamsanadhammam, jatiya anugatam, jaraya anusatam, maranena abbhahatam, dukkhe patitthitam, atanam alenam asaranam asaranibhutam, ettakam kalam tattha sampattim anubhavitvapi puthujjanakalakiriyam katva puna catusu apayesu patitabban"ti sabbametam adinavam ekapadeneva "sankhatametan"ti kathesi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page217.

Kulaputto tam sutva arupavacarajjhane nikantim pariyadiyi. Bhagava tassa rupavacararupavacaresu nikantiya pariyadinnabhavam natva arahattanikutam "so neva tam abhisankharoti"tiadimaha. Yatha va paneko mahayodho ekam rajanam aradhetva satasahassutthanakam gamavaram labheyya, puna raja tassanubhavam saritva "mahanubhavo yodho, appakam tena laddhan"ti "nayam tata gamo tuyham anucchaviko, annam catusata- sahassutthanakam ganhahi"ti dadeyya. So sadhu devati tam vissajjetva itaram gamam ganheyya. Raja asampattameva ca nam pakkosapetva "kinte tena, ahivatakarogo ettha uppajjati, asukasmim pana thane mahantam nagaram atthi, tattha chattam ussapetva rajjam karehi"ti pahineyya, so tatha kareyya. Tattha raja viya sammasambuddho datthabbo, mahayodho viya pukkusati kulaputto. Pathamaladdhagamo viya anapanacatutthajjhanam, tam vissajjetva itaram gamam ganhahiti vuttakalo viya anapanajjhane nikantipariyadanam karetva aruppakathanam, tam gamam asampattameva pakkosapetva "kim te tena, ahivatakarogo ettha uppajjati, asukasmim thane nagaram atthi, tattha chattam ussapetva rajjam karehi"ti vuttakalo viya aruppe sankhatametanti adinavakathanena tena appattasuyeva tasu samapattisu patthanam nivattapetva upari arahattanikutena desanagahanam. Tattha neva abhisankharotiti na ayuhati na rasim karoti. Na abhisancetayatiti na kappeti. Bhavaya va vibhavaya vati vuddhiya va parihaniya va. Sassatucchedavasenapi yojetabbam. Na kinci loke upadiyatiti loke rupadisu kinci ekadhammampi tanhaya na ganhati, na paramasati. Naparam itthattayati pajanatiti bhagava attano buddhavisaye thatva desanaya arahattanikutam ganhi. Kulaputto pana attano yathopanissayena tini samannaphalani pativijjhi. Yatha nama raja suvannabhajanena nanarasabhojanam bhunjanto attano pamanena pindam vattetva anke nisinnena rajakumarena pindamhi alaye dassite tam pindam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page218.

Upanameyya, kumaro attano mukhappamanena kabalam kareyya, sesam raja sayam va bhunjeyya, patiyam va pakkhipeyya, evam dhammaraja tathagato attano pamanena arahattanikutam ganhanto desanam desesi, kulaputto attano yathopanissayena tini samannaphalani pativijjhi. Ito pubbe panassa khandha dhatuyo ayatananiti evarupam accantasunnatam tilakkhanahatam katham kathentassa neva kankha, na vimati, napi "evam kira tam evam me acariyena vuttan"ti iti kira na dandhayitattam vitthayitattam atthi. Ekaccesu ca kira thanesu buddha annatakavesena vicaranti, sammasambuddho nu kho esoti ahudeva samsayo, ahu vimati. Yato anena anagamiphalam patividdham, atha ayam me satthati nittham gato. Yadi evam kasma accayam na desesiti. Okasabhavato. Bhagava hi yathanikkhittaya matikaya acchinnadharam katva akasagangam otarento viya desanam desesiyeva. [363] Soti araha. Anajjhositati gilitva parinitthapetva gahetum na yuttati pajanati. Anabhinanditati tanhaditthivasena abhinanditum na yuttati pajanati. [364] Visamyutto nam vedetiti sace hissa sukhavedanam arabbha raganusayo, dukkhavedanam arabbha patighanusayo, itaram arabbha avijjanusayo uppajjeyya, samyutto vediyeyya nama. Anuppajjanato pana visamyutto nam vedeti nissato 1- vippamutto. Kayapariyantikanti kayakotikam. Yava kayappavatta uppajjitva tato param anuppajjanavedananti attho. Dutiyapadepi eseva nayo. Anabhinanditani sitibhavissantiti dvadasasu ayatanesu kilesanam visevanassa 2- natthitaya anabhinanditani hutva idha dvadasasuyeva ayatanesu nirujjhissanti. Kilesa hi nibbanam agamma niruddhapi yattha natthi, tattha niruddhatipi vuccanti. Svayamattho "etthesa tanha nirujjhamana nirujjhati"ti samudayapanhena dipetabbo. Tasma bhagava nibbanam agamma sitibhutanipi idheva sitibhavissantiti @Footnote: 1 Ma. niyutto 2 Ma. visesanassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page219.

Aha. Nanu ca idha vedayitani vuttani, na kilesati. Vedayitanipi kilesabhaveneva sitibhavanti. Itaratha nesam sitibhavo nama natthiti suvuttametam. [365] Evameva khoti ettha idam opammasamsandanam:- yatha hi eko puriso telappadipassa jhayato tele khine telam asincati, vattiya khinaya vattim pakkhipati, evam dipasikhaya anupacchedova hoti, evameva puthujjano ekasmim bhave thito kusalakusalam karoti, so tena sugatiyanca apayesu ca nibbattatiyeva, evam vedananam anupacchedova hoti. Yatha paneko dipasikhaya ukkanthito "imam purisam agamma dipasikha na upacchijjati"ti nilino tassa sisam chindeyya, evam vattiya ca telassa ca anupahara dipasikha anahara nibbayati, evameva pavatte ukkanthito yogavacaro arahattamaggena kusalakusalam samucchindati, tassa samucchinnatta khinasavassa bhikkhuno kayassa bheda puna vedayitani na uppajjantiti. Tasmati yasma adimhi samadhivipassanapannahi arahattaphalapanna uttaritara, tasma. Evam samannagatoti imina uttamena arahattaphalapannadhitthanena samannagato. Sabbadukkhakkhaye nanam nama arahattamagge nanam, imasmim pana sutte arahattaphale nanam adhippetam. Tenevaha tassa sa vimuttisacce thita akuppa hotiti. [366] Ettha hi vimuttiti arahattaphalavimutti. Saccanti paramatthasaccam nibbanam. Iti akupparammanakaranena akuppati vutta. Musati vitatham. Mosadhammanti nassanasabhavam. Tam saccanti tam avitatham sabhavo. Amosadhammanti anassanasabhavam. Tasmati yasma adito samathavipassanavasena vacisaccato dukkhasaccasamudayasaccehipi paramatthasaccam nibbanameva uttaritaram, tasma. Evam samannagatoti imina uttamena paramatthasaccadhitthanena samannagato. [367] Pubbeti puthujjanakale. Upadhi hontiti khandhupadhi kilesupadhi abhisankharupadhi pancakamagunupadhiti ime upadhayo honti. Samatta samadinnati paripura gahita paramattha. Tasmati yasma adito samathavipassanavasena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page220.

Kilesapariccagato, sotapattimaggadihi ca kilesapariccagato arahattamaggeneva kilesapariccago uttaritaro, tasma. Evam samannagatoti imina uttamena cagadhitthanena samannagato. [368] Aghatotiadisu aghatakaranavasena aghato, byapajjhanavasena byapado, sampadussanavasena sampadosoti tihi padehi dosakusalamulameva vuttam. Tasmati yasma adito samathavipassanavasena kilesavupasamato, sotapattimaggadihi ca kilesavupasamato arahattamaggeneva kilesavupasamo uttaritaro, tasma. Evam samannagatoti imina uttamena upasamadhitthanena samannagato. [369] Mannitametanti tanhamannitam manamannitam ditthimannitanti tividhampi vattati. Ayamahamasmiti ettha pana ayamahanti ekam tanhamannitameva vattati. Rogotiadisu abadhatthena rogo, antodosatthena gando, anupavisanatthena sallam. Muni santoti vuccatiti khinasavamuni santo nibbutoti vuccati. Yattha thitanti yasmim thane thitam. Sankhittenati buddhanam kira sabbapi dhammadesana sankhittava, vittharadesana nama natthi, samantapatthanakathapi sankhittayeva. Iti bhagava desanam yathanusandhim papesi. Ugghatitannutiadisu pana catusu puggalesu pukkusati kulaputto vipancitannu, iti vipancitannuvasena bhagava imam dhatuvibhangasuttam kathesi. [370] Na kho me bhante paripunnam pattacivaranti kasma kulaputtassa iddhimayapattacivaram na nibbattanti. Pubbe atthannam parikkharanam adinnatta. Kulaputto hi dinnadano katabhiniharo, na dinnattati na vattabbam. Iddhimayapattacivaram pana pacchimabhavikanamyeva nibbattati, ayanca puna patisandhiko tasma na nibbattanti. Atha bhagava sayam pariyesetva kasma na upasampadesiti. Okasabhavato. Kulaputtassa ayu parikkhinam, suddhavasiko anagami mahabrahma kumbhakarasalam agantva nisinno viya ahosi. Tasma sayam na pariyesesi. Pattacivarapariyesanam pakkamiti taya velaya pakkami? utthite Arune. Bhagavato kira dhammadesanaparinitthananca arunutthananca rasmivissajjananca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page221.

Ekakkhane ahosi, bhagava kira desanam nitthapetvava chabbanna rasmiyo vissajji, sakalakumbhakaranivesanam ekappajjotam ahosi, chabbannarasmiyo jalajala punjapunja hutva vidhavantiyo sabbadisabhage suvannapatipariyonaddhe viya nanavannakusumaratanavisalasamujjale viya ca akamsu. Bhagava "nagaravasino mam passantu"ti adhitthasi. Nagaravasino bhagavantam disvava "sattha kira agato, kumbhakarasalaya kira nisinno"ti annamannassa arocetva ranno arocesum. Raja agantva sattharam vanditva "bhante kaya velaya agatattha"ti pucchi. Hiyyo suriyatthangamanavelaya maharajati. Kena kammena bhagavati. Tumhakam sahayo pukkusati raja tumhehi pahitasasanam sutva nikkhamitva pabbajitva mam uddissa agacchanto savatthim atikkamma pancacattalisa yojanani agantva imam kumbhakarasalam pavisitva nisidi, aham tassa sangahattham agantva dhammakatham kathesim, kulaputto tini phalani pativijjhi maharajati. Idani kaham bhanteti. Upasampadam yacitva aparipunnapattacivarataya pattacivaram pariyesanattham gato maharajati aha. Raja kulaputtassa gatadisabhagena agamasi. Bhagavapi akasenagantva jetavanagandhakutimhiyeva paturahosi. Kulaputtopi pattacivaram pariyesamano neva bimbisararanno na takkasilakanam janghavanijanam santikam agamasi. Evam kirassa ahosi "na kho me kukkutassa viya tattha tattha manapamanapameva vicinitva pattacivaram pariyesitum yuttam, mahantam nagaram vajjitva udakatitthasusanasankaratthanaantaravithisu pariyesissami"ti antaravithiyam sankarakutesu tava pilotikam pariyesitum araddho. Jivita voropesiti ekasmim sankarakute pilotikam olokentam vibbhanta tarunavaccha gavi upadhavitva upadhavitva singena vijjhitva ghatesi, chatakajjhatto kulaputto akaseyeva ayukkhayam patva patito, sankaratthane adhomukhatthapito suvannapatima viya ahosi, kalakato ca pana avihabrahmaloke nibbatti, nibbattamattova arahattam papuni. Avihabrahmaloke kira nibbattamattava satta jana arahattam papunimsu. Vuttam hetam;-

--------------------------------------------------------------------------------------------- page222.

"aviham upapannase vimutta satta bhikkhavo ragadosaparikkhina tinna loke visattikam. Ke ca te atarum pankam maccudheyyam suduttaram ke hitva manusam deham dibbayogam upajjhagum. Upako palagando ca pukkusati ca te tayo bhaddiyo khandadevo ca bahuraggi ca pingiyo te hitva manusam deham dibbayogam upaccagun"ti. 1- Bimbisaropi "mayham sahayo maya pesitasasanamattam vacetva hatthagatam rajjam pahaya ettakam addhanam agato, dukkaram katam kulaputtena, pabbajitasakkarena tam sakkarissami"ti "pariyesatha me sahayakan"ti tattha tattha pesesi. Pesita tam addasamsu sankaratthane patitam, disva agamma ranno arocesum. Raja gantva kulaputtam disva "na vata bho labhimha sahayassa sakkaram katum, anatho me jato sahayako"ti paridevitva kulaputtam mancakena ganhapetva yuttokase thapetva anupasampannassa sakkaram katum jananabhavena nhapakakappakadayo pakkosapetva kulaputtam sisam nhapetva suddhavatthadini 2- nivasapetva rajavesena alankarapetva sovannasivikam aropetva sabbatalavacaragandhamaladihi pujam karonto nagara niharitva bahuhi gandhakatthehi mahacitakam karetva kulaputtassa sarirakiccam katva dhatuyo adaya cetiyam patitthapesi. Sesam sabbattha uttanamevati. Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya dhatuvibhangasuttavannana nitthita. ---------------- @Footnote: 1 sam.sa. 15/105/71 2 cha.Ma. suddhavatthani


             The Pali Atthakatha in Roman Book 10 page 198-222. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=10&A=5049&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=10&A=5049&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=14&i=673              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=14&A=8748              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=14&A=8655              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=14&A=8655              Contents of The Tipitaka Volume 14 http://84000.org/tipitaka/read/?index_14

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]