บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
บทว่า พีชชาตานิ ได้แก่ พืชทั้งหลาย. บทว่า มูลพีชํ ได้แก่ พืชเกิดแต่ราก มีว่านน้ำ ว่านเปราะ ขมิ้น ขิงเป็นต้น. บทว่า ขนฺธพีชํ ได้แก่ พืชเกิดแต่ลำต้น มีต้นโพธิ ต้นไทรเป็นต้น. บทว่า ผลุพีชํ ได้แก่ พืชเกิดแต่ข้อ มีอ้อย ไม้ไผ่ ไม้อ้อเป็นต้น. บทว่า อคฺคพีชํ ได้แก่ พืชเกิดแต่ยอด มีผักบุ้ง แมงลักเป็นต้น. บทว่า พีชพีชํ ได้แก่ พืชเกิดแต่เมล็ด คือปุพพัณณชาตมีสาลีและข้าวเจ้าเป็นต้น และอปรัณณชาตมีถั่วเขียวและถั่วราชมาสเป็นต้น. บทว่า อกฺขณฺฑานิ ได้แก่ ไม่แตกตั้งแต่เวลาที่พืชแตกแล้ว ย่อมไม่สำเร็จประโยชน์แก่พืช. บทว่า อปูติกานิ ได้แก่ ไม่เน่าเพราะชุ่มด้วยน้ำ. จริงอยู่ พืชที่เน่า ย่อมไม่สำเร็จประโยชน์แก่พืช. บทว่า อวาตาตปปฺปตานิ ความว่า ไม่ถูกลมและแดดกราด ปราศจากธุลี ไม่เปียกชุ่ม. จริงอยู่ พืชที่เป็นกากไม่มีธุลี ย่อมไม่สำเร็จประโยชน์แก่พืช. บทว่า สาราทานิ ได้แก่ พืชที่มีสาระ คือที่มีแก่นอยู่แล้ว. จริงอยู่ พืชที่ไม่มีแก่น ย่อมไม่สำเร็จประโยชน์แก่พืช. บทว่า สุขสยิตานิ ได้แก่ อยู่อย่างสบายตลอดสี่เดือน โดยทำนองที่เขาใส่ไว้ในฉางนั่นแล. บทว่า ปฐวี ได้แก่ แผ่นดินที่ตั้งอยู่ภายใต้. บทว่า อาโป ได้แก่ น้ำที่กำหนดแต่เบื้องบน. บทว่า จตสฺโส วิญฺญาณฏฺฐิติโย ความว่า ขันธ์ ๔ มีรูปขันธ์เป็นต้นอันเป็นอารมณ์แห่งกรรมวิญญาณ. จริงอยู่ ขันธ์เหล่านั้นเสมือนกับปฐวีธาตุ เพราะเป็นธรรมชาติตั้งอยู่ได้ด้วยอำนาจของอารมณ์ นันทิและราคะเป็นเสมือนกับอาโปธาตุ เพราะอรรถว่าเป็นใยยาง. บทว่า วิญฺญาณํ สาหารํ ได้แก่ กรรมวิญญาณพร้อมด้วยปัจจัย. จริงอยู่ กรรมวิญญาณนั้นงอกขึ้นบนแผ่นดินคืออารมณ์ เหมือนพืชงอกขึ้นบนแผ่นดิน ฉะนั้น. จบ อรรถกถาพีชสูตรที่ ๒ ----------------------------------------------------- .. อรรถกถา สังยุตตนิกาย ขันธวารวรรค ขันธสังยุตต์ มัชฌิมปัณณาสก์ อุปายวรรคที่ ๑ พีชสูตรที่ ๒ ว่าด้วยอุปมาวิญญาณด้วยพืช จบ. |