|
|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ | |
|
| |
|
|
TIPITAKA Volume 30 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 22 : Sutta. Khu. Cūḷaniddeso
Puṇṇakamāṇavakapañhāniddeso [116] Anejaṃ mūladassāviṃ (iccāyasmā puṇṇako) atthi pañhena āgamaṃ kiṃ nissitā isayo manujā khattiyā brāhmaṇā devatānaṃ yaññamakappiṃsu 1- puthūdha loke pucchāmi taṃ bhagavā brūhi me taṃ. [117] Anejaṃ mūladassāvinti ejā vuccati taṇhā yo rāgo sārāgo .pe. abhijjhā lobho akusalamūlaṃ . sā ejā taṇhā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅgatā āyatiṃ anuppādadhammā tasmā buddho anejo . Ejāya pahīnattā anejo . bhagavā lābhepi na iñjati alābhepi na iñjati yasepi na iñjati ayasepi na iñjati pasaṃsāyapi na iñjati nindāyapi na iñjati sukhepi na iñjati dukkhepi na iñjati na calati na vedhati nappavedhatīti anejaṃ . mūladassāvinti bhagavā mūladassāvī hetudassāvī nidānadassāvī sambhavadassāvī [2]- samuṭṭhānadassāvī āhāradassāvī ārammaṇadassāvī paccayadassāvī samudayadassāvī. {117.1} Tīṇi akusalamūlāni lobho akusalamūlaṃ doso akusalamūlaṃ moho akusalamūlaṃ . vuttañhetaṃ bhagavatā tīṇīmāni bhikkhave @Footnote: 1 Ma. yaññamakappayiṃsu. 2 Ma. pabhavadassāvī. evamuparipi. Nidānāni kammānaṃ samudayāya [1]- lobho nidānaṃ kammānaṃ samudayāya doso nidānaṃ kammānaṃ samudayāya moho nidānaṃ kammānaṃ samudayāya na bhikkhave lobhajena kammena dosajena kammena mohajena kammena devā paññāyanti manussā paññāyanti yā vā panaññāpi kāci sugatiyo athakho bhikkhave lobhajena kammena dosajena kammena mohajena kammena nirayo paññāyati tiracchānayoni paññāyati pittivisayo paññāyati yā vā panaññāpi kāci duggatiyo niraye tiracchānayoniyaṃ pittivisaye attabhāvābhinibbattiyā imāni tīṇi akusalamūlānīti bhagavā jānāti passati. {117.2} Evampi bhagavā mūladassāvī .pe. samudayadassāvī . Tīṇi kusalamūlāni alobho kusalamūlaṃ adoso kusalamūlaṃ amoho kusalamūlaṃ. Vuttañhetaṃ bhagavatā tīṇīmāni .pe. na bhikkhave alobhajena kammena adosajena kammena amohajena kammena nirayo paññāyati tiracchānayoni paññāyati pittivisayo paññāyati yā vā panaññāpi kāci duggatiyo athakho bhikkhave alobhajena kammena adosajena kammena amohajena kammena devā paññāyanti manussā paññāyanti yā vā panaññāpi kāci sugatiyo deve ca manusse ca attabhāvābhinibbattiyā imāni tīṇi kusalamūlānīti bhagavā jānāti passati . Evampi bhagavā mūladassāvī .pe. Samudayadassāvī. {117.3} Vuttañhetaṃ bhagavatā yekeci bhikkhave dhammā akusalā akusalabhāgiyā akusalapakkhikā @Footnote: 1 Ma. katamāni tīṇi. Pakkhikā sabbe te avijjāmūlakā avijjāsamosaraṇā avijjāsamugghātā sabbe te samugghātaṃ gacchantīti bhagavā jānāti passati . evampi bhagavā mūladassāvī .pe. samudayadassāvī . vuttañhetaṃ bhagavatā yekeci bhikkhave dhammā kusalā kusalabhāgiyā kusalapakkhikā sabbe te appamādamūlakā appamādasamosaraṇā appamādo tesaṃ dhammānaṃ aggamakkhāyatīti bhagavā jānāti passati . evampi bhagavā mūladassāvī .pe. Samudayadassāvī. {117.4} Athavā bhagavā jānāti passati avijjā mūlaṃ saṅkhārānaṃ saṅkhārā mūlaṃ viññāṇassa viññāṇaṃ mūlaṃ nāmarūpassa nāmarūpaṃ mūlaṃ saḷāyatanassa saḷāyatanaṃ mūlaṃ phassassa phasso mūlaṃ vedanāya vedanā mūlaṃ taṇhāya taṇhā mūlaṃ upādānassa upādānaṃ mūlaṃ bhavassa bhavo mūlaṃ jātiyā jāti mūlaṃ jarāmaraṇassāti bhagavā jānāti passati. Evampi bhagavā mūladassāvī .pe. Samudayadassāvī. {117.5} Vuttañhetaṃ 1- bhagavatā yekeci bhikkhave dhammā akusalā akusalabhāgiyā akusalapakkhikā sabbe te avijjāmūlakā avijjāsamosaraṇā avijjāsamugghātā sabbe te samugghātaṃ gacchantīti 2- bhagavā jānāti passati . evampi bhagavā mūladassāvī hetudassāvī nidānadassāvī sambhavadassāvī samuṭṭhānadassāvī āhāradassāvī ārammaṇadassāvī paccayadassāvī samudayadassāvīti anejaṃ mūladassāviṃ . iccāyasmā puṇṇakoti iccāti padasandhi . Āyasmāti piyavacanaṃ. @Footnote: 1-2 Ma. athavā bhagavā jānāti passati cakkhu mūlaṃ cakkhurogānaṃ sotaṃ mūlaṃ sotarogānaṃ @ghānaṃ mūlaṃ ghānarogānaṃ jivhā mūlaṃ jivhārogānaṃ kāyo mūlaṃ kāyarogānaṃ mano mūlaṃ @cetasikānaṃ dukkhānanti. Puṇṇakoti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ. [118] Atthi pañhena āgamanti pañhatthikamhā 1- āgatā pañhaṃ pucchitukāmamhā āgatā pañhaṃ sotukāmā āgatamhāti 2- evampi atthi pañhena āgamaṃ . athavā pañhatthikānaṃ pañhaṃ pucchitukāmānaṃ pañhaṃ sotukāmānaṃ āgamaṃ abhikkamanaṃ upasaṅkamanaṃ payirupāsanaṃ atthīti evampi atthi pañhena āgamaṃ . athavā pañhāgamo tuyhaṃ atthi tvampi pahu visavī alamatto mayā pucchituṃ 3- kathetuṃ visajjetuṃ sandassetuṃ 4- bhaṇitunti 5- evampi atthi pañhena āgamaṃ. [119] Kiṃnissitā isayo manujāti kiṃnissitāti kiṃ nissitā āsitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttā . isayoti isināmakā yekeci isipabbajjaṃ pabbajitā ājīvakā nigganthā jaṭilā tāpasā. Manujāti manussā vuccantīti kiṃnissitā isayo manujā. [120] Khattiyā brāhmaṇā devatānanti khattiyāti yekeci khattiyajātikā . brāhmaṇāti yekeci bhovādikā . devatānanti ājīvakasāvakānaṃ ājīvakā devatā nigganthasāvakānaṃ nigganthā devatā jaṭilasāvakānaṃ jaṭilā devatā paribbājakasāvakānaṃ paribbājakā devatā avaruddhakasāvakānaṃ 6- avaruddhakā 7- devatā hatthivatikānaṃ hatthī devatā assavatikānaṃ assā devatā govatikānaṃ gāvo devatā kukkuravatikānaṃ kukkurā devatā kākavatikānaṃ kākā devatā vāsudevavatikānaṃ vāsudevo devatā baladevavatikānaṃ @Footnote: 1-2 Ma. pañhena atthiko āgatomhi pañhaṃ pucchitukāmo āgatomhi pañhaṃ sotukāmo @āgatomhīti. 3 Ma. pucchitaṃ. 4-5 Ma. vahassetaṃ bhāranti. 6-7 Ma. aviruddha .... Baladevo devatā puṇṇabhaddavatikānaṃ puṇṇabhaddo devatā maṇibhaddavatikānaṃ maṇibhaddo devatā aggivatikānaṃ aggi devatā nāgavatikānaṃ nāgā devatā supaṇṇavatikānaṃ supaṇṇā devatā yakkhavatikānaṃ yakkhā devatā asuravatikānaṃ asurā devatā gandhabbavatikānaṃ gandhabbā devatā mahārājavatikānaṃ mahārājā devatā candavatikānaṃ cando devatā suriyavatikānaṃ suriyo devatā indavatikānaṃ indo devatā brahmavatikānaṃ brahmā devatā devavatikānaṃ devā devatā disāvatikānaṃ disā devatā ye yesaṃ dakkhiṇeyyā te tesaṃ devatāti khattiyā brāhmaṇā devatānaṃ. [121] Yaññamakappiṃsu puthūdha loketi yañño 1- vuccati deyyadhammo cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhaṃ vilepanaṃ seyyāvasathaṃ padīpeyyaṃ . yaññamakappiṃsūti yepi yaññaṃ esanti gavesanti pariyesanti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhaṃ vilepanaṃ seyyavasathaṃ padīpeyyaṃ tepi yaññaṃ kappenti . yepi yaññaṃ abhisaṅkharonti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhaṃ vilepanaṃ seyyāvasathaṃ padīpeyyaṃ tepi yaññaṃ kappenti . yepi yaññaṃ denti yajanti pariccajanti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ annaṃ pānaṃ @Footnote: 1 Ma. yaññaṃ. evamuparipi. Vatthaṃ yānaṃ mālāgandhaṃ vilepanaṃ seyyāvasathaṃ padīpeyyaṃ tepi yaññaṃ kappenti . puthūti yaññā vā ete puthū yaññayajakā 1- vā ete puthū dakkhiṇeyyā vā ete puthū . kathaṃ yaññā vā ete puthū . ete yaññā puthū 2- cīvarapiṇḍapātasenāsana- gilānapaccayabhesajjaparikkhārā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhaṃ vilepanaṃ seyyāvasathaṃ padīpeyyaṃ evaṃ yaññā vā ete puthū. {121.1} Kathaṃ yaññayajakā vā ete puthū . [3]- ete yaññayajakā puthū khattiyā ca brāhmaṇā ca vessā ca suddā ca gahaṭṭhā ca pabbajitā ca devā ca manussā ca evaṃ yaññayajakā vā ete puthū. Kathaṃ dakkhiṇeyyā vā ete puthū. 4- Ete dakkhiṇeyyā puthū samaṇabrāhmaṇā yācaka vaṇibbaka sāvakā 5- evaṃ dakkhiṇeyyā vā ete puthū. Idha loketi manussaloketi yaññamakappiṃsu puthūdha loke. [122] Pucchāmi taṃ bhagavā brūhi me tanti pucchāti tisso pucchā adiṭṭhajotanā pucchā diṭṭhasaṃsandanā pucchā vimaticchedanā pucchā. Katamā adiṭṭhajotanā pucchā . pakatiyā lakkhaṇaṃ añātaṃ hoti adiṭṭhaṃ atulitaṃ atiritaṃ avibhāvitaṃ avibhūtaṃ tassa ñāṇāya dassanāya tulanāya tiraṇāya vibhāvanatthāya vibhūtatthāya pañhaṃ pucchati ayaṃ adiṭṭhajotanā pucchā. {122.1} Katamā diṭṭhasaṃsandanā pucchā. Pakatiyā lakkhaṇaṃ ñātaṃ hoti @Footnote: 1 Ma. yaññayājakā. evamuparipi. 2 Ma. bahukānaṃ ete yaññā. 3-4 Ma. bahukā. @5 Ma. kapaṇaddhikavanibbakayācakā. Diṭṭhaṃ tulitaṃ tiritaṃ vibhāvitaṃ vibhūtaṃ aññehi paṇḍitehi saddhiṃ saṃsandanatthāya pañhaṃ pucchati ayaṃ diṭṭhasaṃsandanā pucchā. Katamā vimaticchedanā pucchā . pakatiyā saṃsayaṃ pakkhanno 1- hoti vimatiṃ pakkhanno 2- dveḷhakajāto evaṃ nu kho na nu kho kinnu kho kathaṃnu khoti so vimaticchedanatthāya pañhaṃ pucchati ayaṃ vimaticchedanā pucchā. Imā tisso pucchā. Aparāpi tisso pucchā manussapucchā amanussapucchā nimmitapucchā. {122.2} Katamā manussapucchā . manussā buddhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ 3- pucchanti bhikkhū pucchanti bhikkhuniyo pucchanti upāsakā pucchanti upāsikāyo pucchanti rājāno pucchanti khattiyā pucchanti brāhmaṇā pucchanti vessā pucchanti suddā pucchanti gahaṭṭhā pucchanti pabbajitā pucchanti ayaṃ manussapucchā. {122.3} Katamā amanussapucchā . amanussā buddhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchanti nāgā pucchanti supaṇṇā pucchanti yakkhā pucchanti asurā pucchanti gandhabbā pucchanti mahārājāno pucchanti indā pucchanti brahmāno pucchanti devatāyo pucchanti ayaṃ amanussapucchā. {122.4} Katamā nimmitapucchā . yaṃ bhagavā rūpaṃ abhinimmināti manomayaṃ sabbaṅgapaccaṅgaṃ ahinindriyaṃ so nimmito buddhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā @Footnote: 1-2 Ma. pakkhando. 3 Ma. ayaṃ pāṭho natthi. Pañhaṃ pucchati bhagavā visajjeti ayaṃ nimmitapucchā . Imā tisso pucchā. Aparāpi tisso pucchā attatthapucchā paratthapucchā ubhayatthapucchā. {122.5} Aparāpi tisso pucchā diṭṭhadhammikatthapucchā samparāyikatthapucchā paramatthapucchā. Aparāpi tisso pucchā anavajjatthapucchā nikkilesatthapucchā vodānatthapucchā. Aparāpi tisso pucchā atītapucchā anāgatapucchā paccuppannapucchā. Aparāpi tisso pucchā ajjhattapucchā bahiddhāpucchā ajjhattabahiddhāpucchā. {122.6} Aparāpi tisso pucchā kusalapucchā akusalapucchā abyākatapucchā. Aparāpi tisso pucchā khandhapucchā dhātupucchā āyatanapucchā. Aparāpi tisso pucchā satipaṭṭhānapucchā sammappadhānapucchā iddhipādapucchā. Aparāpi tisso pucchā indriyapucchā balapucchā bojjhaṅgapucchā. Aparāpi tisso pucchā maggapucchā phalapucchā nibbānapucchā. {122.7} Pucchāmi tanti pucchāmi taṃ yācāmi taṃ ajjhesāmi taṃ pasādemi taṃ kathassu meti pucchāmi taṃ . bhagavāti gāravādhivacanametaṃ .pe. sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti . brūhi me tanti brūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti pucchāmi taṃ bhagavā brūhi me taṃ . Tenāha so brāhmaṇo anejaṃ mūladassāviṃ (iccāyasmā puṇṇako) atthī pañhena āgamaṃ kiṃnissitā isayo manujā khattiyā brāhmaṇā devatānaṃ yaññamakappiṃsu puthūdha loke pucchāmi taṃ bhagavā brūhi me tanti. [123] Yekecime isayo manujā (puṇṇakāti bhagavā) khattiyā brāhmaṇā devatānaṃ yaññamakappiṃsu puthūdha loke āsiṃsamānā 1- puṇṇaka itthataṃ 2- jaraṃ sitā yaññamakappayiṃsu. [124] Yekecime isayo manujāti yekecimeti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādāyavacanametaṃ yekecimeti . Isayoti isināmakā yekeci isipabbajjaṃ pabbajitā ājīvakā @Footnote: 1 Ma. āsīsamānā. evamuparipi. 2 Ma. itthattaṃ. evamuparipi. Nigganthā jaṭilā tāpasā . manujāti manussā vuccantīti yekecime isayo manujā . puṇṇakāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati . bhagavāti gāravādhivacanametaṃ .pe. sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti puṇṇakāti bhagavā. [125] Khattiyā brāhmaṇā devatānanti khattiyāti yekeci khattiyajātikā . brāhmaṇāti yekeci bhovādikā . devatānanti ājīvakasāvakānaṃ ājīvakā devatā .pe. disāvatikānaṃ disā devatā ye yesaṃ dakkhiṇeyyā te tesaṃ devatāti khattiyā brāhmaṇā devatānaṃ. [126] Yaññamakappiṃsu puthūdha loketi yañño vuccati deyyadhammo cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhaṃ vilepanaṃ seyyāvasathaṃ padīpeyyaṃ . Yaññamakappiṃsūti yepi yaññaṃ esanti gavesanti pariyesanti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhaṃ vilepanaṃ seyyāvasathaṃ padīpeyyaṃ tepi yaññaṃ kappenti . puthūti yaññā vā ete puthū yaññayajakā vā ete puthū dakkhiṇeyyā vā ete puthū . kathaṃ yaññā vā ete puthū .pe. Evaṃ dakkhiṇeyyā vā ete puthū . idha loketi manussaloketi yaññamakappiṃsu puthūdha loke. [127] Āsiṃsamānā puṇṇaka itthatanti āsiṃsamānāti Rūpapaṭilābhaṃ āsiṃsamānā saddapaṭilābhaṃ āsiṃsamānā gandhapaṭilābhaṃ āsiṃsamānā rasapaṭilābhaṃ āsiṃsamānā phoṭṭhabbapaṭilābhaṃ āsiṃsamānā puttapaṭilābhaṃ āsiṃsamānā dārapaṭilābhaṃ āsiṃsamānā dhanapaṭilābhaṃ āsiṃsamānā yasapaṭilābhaṃ āsiṃsamānā issariyapaṭilābhaṃ āsiṃsamānā khattiyamahāsālakule attabhāvapaṭilābhaṃ āsiṃsamānā brāhmaṇamahāsālakule attabhāvapaṭilābhaṃ āsiṃsamānā gahapatimahāsālakule attabhāvapaṭilābhaṃ āsiṃsamānā cātummahārājikesu devesu attabhāvapaṭilābhaṃ āsiṃsamānā tāvatiṃsesu devesu yāmesu devesu tusitesu devesu nimmānaratīsu devesu paranimmitavasavattīsu devesu brahmakāyikesu devesu attabhāvapaṭilābhaṃ āsiṃsamānā icchamānā sādiyamānā patthayamānā pihayamānā abhijappamānāti āsiṃsamānā. {127.1} Puṇṇaka itthatanti ettha attabhāvābhinibbattiṃ āsiṃsamānā ettha khattiyamahāsālakule attabhāvābhinibbattiṃ āsiṃsamānā ettha brāhmaṇamahāsālakule attabhāvābhinibbattiṃ āsiṃsamānā ettha gahapatimahāsālakule attabhāvābhinibbattiṃ āsiṃsamānā ettha cātummahārājikesu devesu attabhāvābhinibbattiṃ āsiṃsamānā ettha tāvatiṃsesu devesu ettha yāmesu devesu ettha tusitesu devesu ettha nimmānaratīsu devesu ettha paranimmitavasavattīsu devesu ettha brahmakāyikesu devesu attabhāvābhinibbattiṃ āsiṃsamānā icchamānā sādiyamānā patthayamānā pihayamānā abhijappamānāti Āsiṃsamānā puṇṇaka itthataṃ. [128] Jaraṃ sitā yaññamakappayiṃsūti jaraṃ sitāti jaranissitā byādhinissitā maraṇanissitā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsanissitā devate 1- jātinissitāya devate jātinissitā vā devate jaranissitāya devate jaranissitā vā devate byādhinissitāya devate byādhinissitā vā devate maraṇanissitāya devate maraṇanissitā vā devate sokaparidevadukkhadomanassupāyāsanissitāya devate sokaparidevadukkha- domanassupāyāsanissitā vā devate gatinissitāya devate gatinissitā vā devate upapattinissitāya devate upapattinissitā vā devate paṭisandhinissitāya devate paṭisandhinissitā vā devate bhavanissitāya devate bhavanissitā vā devate saṃsāranissitāya devate saṃsāranissitā vā devate vaṭṭanissitāya devate vaṭṭanissitā vā āsitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttāti jaraṃ sitā yaññamakappayiṃsu . Tenāha bhagavā yekecime isayo manujā (puṇṇakāti bhagavā) khattiyā brāhmaṇā devatānaṃ yaññamakappiṃsu puthūdha loke āsiṃsamānā puṇṇaka itthataṃ jaraṃ sitā yaññamakappayiṃsūti. [129] Yekecime isayo manujā (iccāyasmā puṇṇako) @Footnote: 1 Ma. yadeva te jātinissitā. tadeva te jarānissitā. yadeva te jarānissitā. @tadeva te byādhinissitā .... evamuparipi. Khattiyā brāhmaṇā devatānaṃ yaññamakappiṃsu puthūdha loke kaccissu 1- te bhagavā yaññapathe appamattā atāruṃ 2- jātiñca jarañca mārisa pucchāmi taṃ bhagavā brūhi me taṃ. [130] Yekecime isayo manujāti yekecimeti .pe. kaccissu te bhagavā yaññapathe appamattāti kaccissūti saṃsayapucchā vimatipucchā dveḷhakapucchā anekaṃsapucchā evaṃ nukho na nu kho kinnu kho kathaṃ nu khoti kaccissu . teti yaññayajakā [3]- . bhagavāti gāravādhivacanametaṃ .pe. sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti kaccissu te bhagavā . yaññapathe appamattāti yaññoyeva vuccati yaññapatho . Yathā ariyamaggo ariyapatho devamaggo devapatho brahmamaggo brahmapatho evameva yaññoyeva vuccati yaññapatho. {130.1} Appamattāti yaññapathe appamattā lakkaccakārino sātaccakārino aṭṭhitakārino anolīnavuttino anikkhittacchandā anikkhittadhurā taccaritā tabbahulā taggarukā tanninnā tappoṇā tappabbhārā tadadhimuttā tadādhipateyyāti [4]- yaññapathe appamattā. Yepi yaññaṃ esanti gavesanti pariyesanti cīvarapiṇḍapātasenāsana- gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāganadhaṃ vilepanaṃ seyyāvasathaṃ padīpeyyaṃ sakkaccakārino .pe. Tadādhipateyyā tepi yaññapathe @Footnote: 1 Ma. kaccisu. evamupari. 2 Ma. atāru. 3 Ma. vuccanti. 4 Ma. tepi. Appamattā . yepi yaññaṃ abhisaṅkharonti cīvarapiṇḍapātasenāsana- gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhaṃ vilepanaṃ seyyāvasathaṃ padīpeyyaṃ sakkaccakārino .pe. tadādhipateyyā patepi yaññapathe appamattā . yepi yaññaṃ denti yajanti pariccajanti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhaṃ vilepanaṃ seyyāvasathaṃ padīpeyyaṃ sakkaccakārino .pe. tadādhipateyyā tepi yaññapathe appamattāti kaccissu te bhagavā yaññapathe appamattā. [131] Atāruṃ jātiñca jarañca mārisāti jātijarāmaraṇaṃ atāriṃsu uttariṃsu patariṃsu samatikkamiṃsu vītivattiṃsu . mārisāti piyavacanaṃ garuvacanaṃ sagāravasappatissādhivacanametaṃ mārisāti atāruṃ jātiñca jarañca mārisa. [132] Pucchāmi taṃ bhagavā brūhi me tanti pucchāmi tanti pucchāmi taṃ yācāmi taṃ ajjhesāmi taṃ pasādemi taṃ kathassu meti pucchāmi taṃ . bhagavāti gāravādhivacanametaṃ .pe. sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti . brūhi me tanti brūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti pucchāmi taṃ bhagavā brūhi me taṃ. Tenāha so brāhmaṇo yekecime isayo manujā (iccāyasmā puṇṇako) khattiyā brāhmaṇā devatānaṃ Yaññamakappiṃsu puthūdha loke kaccissu te bhagavā yaññapathe appamattā atāruṃ jātiñca jarañca mārisa pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metanti. [133] Āsiṃsanti thomayanti (abhijappanti) juhanti (puṇṇakāti bhagavā) kāmābhijappanti paṭicca lābhaṃ te yājayogā bhavarāgarattā nātariṃsu jātijaranti brūmi. [134] Āsiṃsanti thomayanti abhijappanti juhantīti āsiṃsantīti rūpapaṭilābhaṃ āsiṃsanti saddapaṭilābhaṃ āsiṃsanti gandhapaṭilābhaṃ āsiṃsanti rasapaṭilābhaṃ āsiṃsanti phoṭṭhabbapaṭilābhaṃ āsiṃsanti puttapaṭilābhaṃ āsiṃsanti dārapaṭilābhaṃ āsiṃsanti dhanapaṭilābhaṃ āsiṃsanti yasapaṭilābhaṃ āsiṃsanti issariyapaṭilābhaṃ āsiṃsanti khattiyamahāsālakule attabhāvapaṭilābhaṃ āsiṃsanti brāhmaṇa- mahāsālakule gahapatimahāsālakule cātummahārājikesu devesu .pe. brahmakāyikesu devesu attabhāvapaṭilābhaṃ āsiṃsanti sādiyanti patthayanti pihayantīti āsiṃsanti. {134.1} Thomayantīti yaññaṃ vā thomenti phalaṃ vā thomenti dakkhiṇeyyaṃ vā thomenti . kathaṃ yaññaṃ thomenti . piyaṃ 1- dinnaṃ manāpaṃ dinnaṃ paṇītaṃ dinnaṃ kappiyaṃ dinnaṃ viceyyaṃ dinnaṃ anavajjaṃ dinnaṃ abhiṇhaṃ @Footnote: 1 Ma. suciṃ. Dinnaṃ dadaṃ cittaṃ pasāditanti thomenti kittenti vaṇṇenti pasaṃsanti evaṃ yaññaṃ thomenti . kathaṃ phalaṃ thomenti . Itonidānaṃ rūpapaṭilābho bhavissati saddapaṭilābho bhavissati gandhapaṭilābho bhavissati rasapaṭilābho bhavissati phoṭṭhabbapaṭilābho bhavissati khattiyamahāsālakule brāhmaṇa- mahāsālakule .pe. brahmakāyikesu devesu attabhāvapaṭilābho bhavissatīti thomenti kittenti vaṇṇenti pasaṃsanti evaṃ phalaṃ thomenti. Kathaṃ dakkhiṇeyyaṃ thomenti. {134.2} Dakkhiṇeyyā jātisampannā gottasampannā ajjhāyakā mantadharā tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sanighaṇḍuketubhānaṃ akkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ padakā veyyākaraṇā lokāyatanamahāpurisalakkhaṇesu anavayā 1- vītarāgā [2]- rāgavinayāya vā paṭipannā vītadosā dosavinayāya vā paṭipannā vītamohā mohavinayāya vā paṭipannā saddhāsampannā sīlasampannā samādhisampannā paññāsampannā vimuttisampannā vimuttiñāṇadassanasampannāti thomenti kittenti vaṇṇenti pasaṃsanti evaṃ dakkhiṇeyyaṃ thomentīti āsiṃsanti thomayanti. {134.3} Abhijappantīti rūpapaṭilābhaṃ abhijappanti saddapaṭilābhaṃ abhijappanti gandhapaṭilābhaṃ abhijappanti rasapaṭilābhaṃ abhijappanti phoṭṭhabbajappaṭilābhaṃ abhijappanti khattiyamahāsālakule attabhāvapaṭilābhaṃ abhijappanti .pe. brahmakāyikesu devesu attabhāvapaṭilābhaṃ abhijappantīti @Footnote: 1 Ma. anavayāti. 2 Ma. vā. evamuparipi. Āsiṃsanti thomayanti abhijappanti. {134.4} Juhantīti juhanti denti yajanti pariccajanti cīvarapiṇḍapāta- senāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhaṃ vilepanaṃ seyyāvasathaṃ padīpeyyanti āsiṃsanti thomayanti abhijappanti juhanti . puṇṇakāti bhagavāti puṇṇakāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati . bhagavāti gāravādhivacanametaṃ .pe. Yadidaṃ bhagavāti puṇṇakāti bhagavā. [135] Kāmābhijappanti paṭicca lābhanti rūpapaṭilābhaṃ paṭicca kāme abhijappanti saddapaṭilābhaṃ paṭicca kāme abhijappanti .pe. Brahmakāyikesu devesu attabhāvapaṭilābhaṃ paṭicca kāme abhijappanti jappanti pajappantīti kāmābhijappanti paṭicca lābhaṃ. [136] Te yājayogā bhavarāgarattā nātariṃsu jātijaranti brūmīti teti yaññayajakā [1]- . yājayogāti yāgesu yuttā āyuttā samāyuttā taccaritā tabbahulā taggarukā tanninnā tappoṇā tappabbhārā tadadhimuttā tadādhipateyyāti te yājayogā . Bhavarāgarattāti bhavarāgo vuccati taṇhā 2- yo bhavesu bhavacchando bhavarāgo bhavanandi bhavataṇhā bhavasineho bhavapipāsā bhavapariḷāho bhavamucchā bhavajjhosānaṃ bhavarāgena bhavesu rattā gadhitā mucchitā ajjhopannā laggā laggitā palibuddhāti te yājayogā bhavarāgarattā . nātariṃsu jātijaranti brūmīti te yājayogā @Footnote: 1 Ma. vuccanti. 2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi. Bhavarāgarattā jātijarāmaraṇaṃ na tariṃsu na uttariṃsu na patariṃsu na samatikkamiṃsu na vītivattiṃsu jātijarāmaraṇā anikkhantā anissaṭṭhā anatikkantā asamatikkantā avītivattā antojātijarāmaraṇe parivattanti antosaṃsārapathe parivattanti jātiyā anugatā jarāya anusaṭā byādhinā abhibhūtā maraṇena abbhāhatā atāṇā aleṇā asaraṇā asaraṇībhūtāti brūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemīti te yājayogā bhavarāgarattā nātariṃsu jātijaranti brūmi. Tenāha bhagavā āsiṃsanti thomayanti (abhijappanti) juhanti (puṇṇakāti bhagavā) kāmābhijappanti paṭicca lābhaṃ te yājayogā bhavarāgarattā nātariṃsu jātijaranti brūmīti. [137] Te ce nātariṃsu yājayogā (iccāyasmā puṇṇako) yaññehi jātiñca jarañca mārisa atha ko carahi devamanussaloke atāri jātiñca jarañca mārisa pucchāmi taṃ bhagavā brūhi me taṃ. [138] Te ce nātariṃsu yājayogāti te yaññayajakā yājayogā bhavarāgarattā jātijarāmaraṇaṃ nātariṃsu na uttariṃsu na patariṃsu na samatikkamiṃsu na vītivattiṃsu jātijarāmaraṇā anikkhantā Anissaṭṭhā anatikkantā asamatikkantā avītivattā antojātijarāmaraṇe parivattanti antosaṃsārapathe parivattanti jātiyā anugatā jarāya anusaṭā byādhinā abhibhūtā maraṇena abbhāhatā atāṇā aleṇā asaraṇā asaraṇībhūtāti te ce nātariṃsu yājayogā . iccāyasmā puṇṇakoti iccāti padasandhi .pe. Āyasmā puṇṇakoti. [139] Yaññehi jātiñca jarañca mārisāti yaññehi pahutehi yaññehi vividhehi yaññehi puthūhi . mārisāti piyavacanaṃ garuvacanaṃ sagāravasappatissādhivacanametaṃ mārisāti yaññehi jātiñca jarañca mārisa. [140] Atha ko carahi devamanussaloke atāri jātiñca jarañca mārisāti atha ko eso sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya jātijarāmaraṇaṃ atāri uttari patari samatikkami vītivattayi . mārisāti piyavacanaṃ garuvacanaṃ sagāravasappatissādhivacanametaṃ mārisāti atha ko carahi devamanussaloke atāri jātiñca jarañca mārisa. [141] Pucchāmi taṃ bhagavā brūhi me tanti pucchāmi tanti pucchāmi taṃ yācāmi taṃ ajjhesāmi taṃ pasādemi taṃ kathassu meti 1- pucchāmi taṃ . bhagavāti sagāravādhivacanametaṃ .pe. sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti . brūhi me tanti brūhi ācikkhāhi desehi @Footnote: 1 Ma. metanti. Paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti pucchāmi taṃ bhagavā brūhi me taṃ. Tenāha so brāhmaṇo te ce nātariṃsu yājayogā (iccāyasmā puṇṇako) yaññehi jātiñca jarañca mārisa atha ko carahi devamanussaloke atāri jātiñca jarañca mārisa pucchāmi taṃ bhagavā brūhi me tanti. [142] Saṅkhāya lokasmiṃ paroparāni (puṇṇakāti bhagavā) yassiñjitaṃ natthi kuhiñci loke santo vidhūmo anigho nirāso atāri so jātijaranti brūmi. [143] Saṅkhāya lokasmiṃ paroparānīti saṅkhā vuccati ñāṇaṃ yā paññā pajānanā .pe. amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi . Paroparānīti [1]- opāraṃ 2- vuccati manussaloko pāraṃ 3- vuccati devaloko opāraṃ vuccati kāmadhātu pāraṃ vuccati rūpadhātu arūpadhātu opāraṃ vuccati kāmadhātu rūpadhātu pāraṃ vuccati arūpadhātu . saṅkhāya lokasmiṃ paroparānīti paroparāni aniccato saṅkhāya dukkhato rogato gaṇḍato sallato .pe. anissaraṇato saṅkhāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti saṅkhāya lokasmiṃ paroparāni . Puṇṇakāti bhagavāti puṇṇakāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena @Footnote: 1 Ma. oraṃ vuccati sakattabhāvo paraṃ vuccati parattabhāvo oraṃ vucacati @sakarūpavedanāsaññāsaṅkhāraviññāṇaṃ paraṃ vuccati pararūpavedanāsaññāsaṅkhāraviññāṇaṃ oraṃ @vuccati cha ajjhattikāni āyatanāni paraṃ vuccati cha bāhirāni āyatanāni. 2 Ma. oraṃ. @3 Ma. paraṃ. evamuparipi. Ālapati . bhagavāti gāravādhivacanametaṃ *- .pe. yadidaṃ bhagavāti puṇṇakāti bhagavā. [144] Yassiñjitaṃ natthi kuhiñci loketi yassāti arahato khīṇāsavassa . iñjitanti taṇhiñjitaṃ diṭṭhiñjitaṃ kilesiñjataṃ māniñjitaṃ kammiñjitaṃ . yassime iñjitā natthi [1]- na saṃvijjanti nupalabbhanti pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā . kuhiñcīti kuhiñci kimhici katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vā . loketi apāyaloke .pe. āyatanaloketi yassiñjitaṃ natthi kuhiñci loke. [145] Santo vidhūmo anigho nirāso atāri so jātijaranti brūmīti santoti rāgassa santattā santo dosassa santattā santo mohassa santattā santo kodhassa upanāhassa makkhassa paḷāsassa issāya macchariyassa māyāya sāṭheyyassa thambhassa sārambhassa mānassa atimānassa madassa pamādassa sabbakilesānaṃ sabbaduccaritānaṃ sabbadarathānaṃ sabbapariḷāhānaṃ sabbasantāpānaṃ sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ santattā samitattā vūpasamitattā vijjhātattā nibbutattā vigatattā paṭippassaddhattā santo upasanto vūpasanto nibbuto paṭippassaddhoti santo . vidhūmoti kāyaduccaritaṃ vidhūmitaṃ vidhamitaṃ [2]- visositaṃ byantīkataṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ vidhūmitaṃ @Footnote: 1 Ma. na santi. evamuparipi. 2 Ma. sositaṃ. evamuparipi. @* mīkārkṛ´์ khagœ gāravādhivacametaṃ peḌna gāravādhivacanametaṃ Vidhamitaṃ visositaṃ byantīkataṃ rāgo vidhūmito vidhamito visosito byantīkato doso moho kodho upanāho makkho paḷāso issā macchariyaṃ māyā sāṭheyyaṃ thambho sārambho māno atimāno mado pamādo vidhūmito vidhamito visosito byantīkato sabbe kilesā sabbe duccaritā sabbe darathā sabbe pariḷāhā sabbe santāpā sabbākusalābhisaṅkhārā vidhūmitā vidhamitā visositā byantīkatā . Apica kodho vuccati dhūmo māno hi te brāhmaṇa khāribhāro kodho dhūmo gammani 1- mosavajjaṃ jivhā sujā tapparassa 2- jotiṭṭhānaṃ attā sudanto purisassa jāti 3-. {145.1} Apica dasahākārehi kodho jāyati anatthaṃ me acarīti kodho jāyati anatthaṃ me caratīti kodho jāyati anatthaṃ me carissatīti kodho jāyati piyassa me manāpassa anatthaṃ acarīti anatthaṃ caratīti anatthaṃ carissatīti kodho jāyati appiyassa me amanāpassa atthaṃ acarīti atthaṃ caratīti atthaṃ carissatīti kodho jāyati aṭṭhāne vā pana kodho jāyati . yo evarūpo cittassa āghāto paṭighāto paṭigho 4- paṭivirodho kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadoso cittassa byāpatti manopadoso kodho kujjhanā kujjhitattaṃ doso dussanā dussitattaṃ byāpatti byāpajjanā @Footnote: 1 Ma. bhasmani. 2 Ma. hadayaṃ. 3 Ma. joti. 4 paṭighaṃ. Byāpajjitattaṃ virodho paṭivirodho caṇḍikkaṃ assuropo 1- anattamanatā cittassa ayaṃ vuccati kodho. {145.2} Apica kodhassa adhimattaparittatā veditabbā . atthi kañci kālaṃ kodho cittāvilakaraṇamatto hoti na ca tāva mukhakulānavikulāno hoti . atthi kañci kālaṃ kodho mukhakulānavikulānamatto hoti na ca tāva hanusañcopano hoti . atthi kañci kālaṃ kodho hanusañcopanamatto hoti na ca tāva pharusavācanicchāraṇo hoti . atthi kañci kālaṃ kodho pharusavācanicchāraṇamatto hoti na ca tāva disāvidisaṃ anuvilokano hoti. Atthi kañci kālaṃ kodho disāvidisaṃ anuvilokanamatto hoti na ca tāva daṇḍasatthaparāmasano hoti. {145.3} Atthi kañci kālaṃ kodho daṇḍasatthaparāmasanamatto hoti na ca tāva daṇḍasatthaabbhukkiraṇo hoti . atthi kañci kālaṃ kodho daṇḍasatthaabbhukkiraṇamatto hoti na ca tāva daṇḍasatthaabhinipātano hoti . atthi kañci kālaṃ kodho daṇḍasatthaabhinipātanamatto hoti na ca tāva chindavicchindakaraṇo hoti . atthi kañci kālaṃ kodho chindavicchindakaraṇamatto hoti na ca tāva sambhañjanaparibhañjano hoti . atthi kañci kālaṃ kodho sambhañjanaparibhañjanamatto hoti na ca tāva aṅgamaṅgāpakaḍḍhano hoti. Atthi kañci kālaṃ kodho aṅgamaṅgāpakaḍḍhanamatto hoti na ca tāva jīvitapanāsano 2- hoti . atthi kañci kālaṃ kodho jīvitapanāsanamatto hoti na ca tāva @Footnote: 1 Ma. asuropo. evamuparipi. 2 Ma. jīvitāvoropano. Sabbacāgapariccāgasaṇṭhito hoti . yato kodho paraṃ puggalaṃ ghātetvā attānaṃ ghāteti ettāvatā kodho paramussadagato paramavepullappatto hoti . yasseso kodho pahīno samucchinno vūpasanto paṭippassaddho abhabbuppattiko ñāṇagginā daḍḍho so vuccati vidhūmo. {145.4} Kodhassa pahīnattā vidhūmo kodhavatthussa pariññātattā vidhūmo kodhahetussa ucchinnattā 1- vidhūmoti vidhūmo . Anighoti rāgo nīgho doso nīgho moho nīgho kodho nīgho upanāho nīgho .pe. Sabbākusalābhisaṅkhārā nīghā . yassete nīghā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā so vuccati anīgho . nirāsoti āsā vuccati taṇhā yo rāgo sārāgo .pe. Abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. {145.5} Yassesā āsā taṇhā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā so vuccati nirāso . jātīti yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jāti sañjāti okkanti nibbatti abhinibbatti khandhānaṃ pātubhāvo āyatanānaṃ paṭilābho. Jarāti yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jarā jiraṇatā khaṇḍiccaṃ pāliccaṃ valittacatā āyuno saṃhāni indriyānaṃ paripāko . Santo vidhūmo anigho nirāso atāri so jātijaranti brūmīti yo santo ca vidhūmo ca anīgho ca nirāso ca so jātijarāmaraṇaṃ atāri uttāri patari samatikkami @Footnote: 1 Ma. upacchinnattā. Vītivattayīti brūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemīti santo vidhūmo anigho nirāso atāri so jātijaranti brūmi. Tenāha bhagavā saṅkhāya lokasmiṃ paroparāni (puṇṇakāti bhagavā) yassiñjitaṃ natthi kuhiñci loke santo vidhūmo anigho nirāso atāri so jātijaranti brūmīti. Saha gāthāpariyosānā .pe. pañjaliko bhagavantaṃ namassamāno nisinno hoti satthā me bhante bhagavā sāvakohamasmīti. Puṇṇakamāṇavakapañhāniddeso tatiyo. ----------------The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 30 page 42-66. https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=30&A=872 Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=30&A=872 Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=30&item=116&items=30 Compare with The MCU Version of Thai Tipitaka :- https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=30&siri=22 Study Atthakatha :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=30&i=116 The Pali Atthakatha in Thai :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=46&A=257 The Pali Atthakatha in Roman :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=46&A=257 Contents of The Tipitaka Volume 30 https://84000.org/tipitaka/read/?index_30 https://84000.org/tipitaka/english/?index_30
      |
|
บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]