ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
ไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ENGLISH letter
TIPITAKA Volume 11 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 3 : Sutta. Tī. Pā.

page1.

Suttantapiṭake dīghanikāyassa tatiyo bhāgo ------- pāṭikavaggo namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa. Pāṭikasuttaṃ [1] Evamme sutaṃ . ekaṃ samayaṃ bhagavā mallesu viharati anuppiyaṃ nāma mallānaṃ nigamo . athakho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya anuppiyaṃ piṇḍāya pāvisi . athakho bhagavato etadahosi atippago kho tāva anuppiyāyaṃ piṇḍāya carituṃ yannūnāhaṃ yena bhaggavagottassa paribbājakassa ārāmo yena bhaggavagotto paribbājako tenupasaṅkameyyanti. {1.1} Athakho bhagavā yena bhaggavagottassa paribbājakassa ārāmo yena bhaggavagotto paribbājako tenupasaṅkami . athakho bhaggavagotto paribbājako bhagavantaṃ etadavoca etu kho bhante bhagavā svāgataṃ bhante bhagavato cirassaṃ kho bhante bhagavā imaṃ pariyāyamakāsi yadidaṃ idhāgamanāya nisīdatu bhante bhagavā idamāsanaṃ paññattanti . Nisīdi bhagavā paññatte āsane . bhaggavagottopi kho paribbājako

--------------------------------------------------------------------------------------------- page2.

Aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinno kho bhaggavagotto paribbājako bhagavantaṃ etadavoca purimāni bhante divasāni purimatarāni sunakkhatto licchaviputto yenāhaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā maṃ etadavoca paccakkhātodāni mayā bhaggava bhagavā nadānāhaṃ bhaggava 1- bhagavantaṃ uddissa viharāmīti kaccetaṃ bhante tatheva yathā sunakkhatto licchaviputto avacāti . Tatheva kho etaṃ bhaggava yathā sunakkhatto licchaviputto avaca purimāni bhaggava divasāni purimatarāni sunakkhatto licchaviputto yenāhaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. {1.2} Ekamantaṃ nisinno kho bhaggava sunakkhatto licchaviputto maṃ etadavoca paccakkhāmidānāhaṃ bhante bhagavantaṃ nadānāhaṃ bhante bhagavantaṃ uddissa viharissāmīti . evaṃ vutte ahaṃ bhaggava sunakkhattaṃ licchaviputtaṃ etadavocaṃ api nu tāhaṃ sunakkhatta evamavocaṃ ehi tvaṃ sunakkhatta mamaṃ uddissa viharāhīti . no hetaṃ bhante . Tvaṃ vā pana maṃ evaṃ avaca ahaṃ bhante bhagavantaṃ uddissa viharissāmīti. No hetaṃ bhante . iti kira sunakkhatta nevāhantaṃ vadāmi ehi tvaṃ sunakkhatta mamaṃ uddissa viharāhīti napi kira maṃ tvaṃ vadesi ahaṃ bhante bhagavantaṃ uddissa viharissāmīti evaṃ sante moghapurisa ko santo kaṃ paccācikkhati 2- passa moghapurisa @Footnote: 1 Po. Ma. ayaṃ pāṭho natthi . 2 paccakkhāsi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page3.

Yāvañca te idaṃ aparaddhanti. [2] Na hi pana me bhante bhagavā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karotīti . api nu tāhaṃ sunakkhatta evaṃ avacaṃ ehi tvaṃ sunakkhatta mamaṃ uddissa viharāhi ahante uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissāmīti . no hetaṃ bhante . tvaṃ vā 1- pana maṃ evaṃ avaca ahaṃ bhante bhagavantaṃ uddissa viharissāmi bhagavā me uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissatīti . no hetaṃ bhante . iti kira sunakkhatta nevāhantaṃ vadāmi ehi tvaṃ sunakkhatta mamaṃ uddissa viharāhi ahante uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissāmīti napi kira maṃ tvaṃ vadesi ahaṃ bhante bhagavantaṃ uddissa viharissāmi bhagavā me uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissatīti evaṃ sante moghapurisa ko santo kaṃ paccācikkhasi . taṃ kiṃ maññasi sunakkhatta kate vā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriye akate vā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriye yassatthāya mayā dhammo desito so niyyāti takkarassa sammādukkhakkhayāyāti. Kate vā bhante uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriye akate vā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriye yassatthāya bhagavatā dhammo desito so niyyāti takkarassa sammādukkhakkhayāyāti . iti kira sunakkhatta kate vā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriye akate vā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriye yassatthāya mayā dhammo desito so niyyāti @Footnote: 1 Po. Ma. tavañca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page4.

Takkarassa sammādukkhakkhayāyāti . tatra sunakkhatta kiṃ uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ kataṃ karissati passa moghapurisa yāvañca te idaṃ aparaddhanti. [3] Na hi pana me bhante bhagavā aggaññaṃ paññapetīti 1-. Api nu tāhaṃ sunakkhatta evaṃ avacaṃ ehi tvaṃ sunakkhatta mamaṃ uddissa viharāhi ahante aggaññaṃ paññapessāmīti . no hetaṃ bhante . tvaṃ vā pana maṃ evaṃ avaca ahaṃ bhante bhagavantaṃ uddissa viharissāmi bhagavā me aggaññaṃ paññapessatīti . no hetaṃ bhante . iti kira sunakkhatta nevāhantaṃ vadāmi ehi tvaṃ sunakkhatta mamaṃ uddissa viharāhi ahante aggaññaṃ paññapessāmīti napi kira maṃ tvaṃ vadesi ahaṃ bhante bhagavantaṃ uddissa viharissāmi bhagavā me aggaññaṃ paññapessatīti evaṃ sante moghapurisa ko santo kaṃ paccācikkhasi . taṃ kiṃ maññasi sunakkhatta paññatte vā aggaññe apaññatte vā aggaññe yassatthāya mayā dhammo desito so niyyāti takkarassa sammādukkhakkhayāyāti . paññatte vā bhante aggaññe apaññatte vā aggaññe yassatthāya bhagavatā dhammo desito so niyyāti takkarassa sammādukkhakkhayāyāti . Iti kira sunakkhatta paññatte vā aggaññe apaññatte vā aggaññe yassatthāya mayā dhammo desito so niyyāti takkarassa sammādukkhakkhayāyāti . tatra sunakkhatta kiṃ aggaññaṃ paññattaṃ @Footnote: 1 Po. Yu. paññāpetīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page5.

Karissati passa moghapurisa yāvañca te idaṃ aparaddhanti 1-. {3.1} Anekapariyāyena kho te sunakkhatta mama vaṇṇo bhāsito vajjigāme itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti iti kho te sunakkhatta anekapariyāyena mama vaṇṇo bhāsito vajjigāme . anekapariyāyena kho te sunakkhatta dhammassa vaṇṇo bhāsito vajjigāme svākkhāto bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opanayiko paccattaṃ veditabbo viññūhīti iti kho te sunakkhatta anekapariyāyena dhammassa vaṇṇo bhāsito vajjigāme. {3.2} Anekapariyāyena kho te sunakkhatta saṅghassa vaṇṇo bhāsito vajjigāme supaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ujupaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ñāyapaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho sāmīcipaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho yadidaṃ cattāri purisayugāni aṭṭha purisapuggalā esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti iti kho te sunakkhatta anekapariyāyena saṅghassa vaṇṇo bhāsito vajjigāme . ārocayāmi kho te sunakkhatta paṭivedayāmi kho te sunakkhatta bhavissanti kho te sunakkhatta vattāro no visahi sunakkhatto licchaviputto samaṇe gotame brahmacariyaṃ carituṃ so @Footnote: 1 Sī. Ma. Yu. itisaddo na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page6.

Avisahanto sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattoti iti kho te sunakkhatta bhavissanti vattāroti . evaṃpi kho bhaggava sunakkhatto licchaviputto mayā vuccamāno apakkameva imasmā dhammavinayā yathā taṃ āpāyiko nerayiko. [4] Ekamidāhaṃ bhaggava samayaṃ thūlūsu 1- viharāmi uttarakā nāma thūlūnaṃ nigamo . athakhvāhaṃ bhaggava pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sunakkhattena licchaviputtena pacchāsamaṇena uttarakaṃ piṇḍāya pāvisiṃ . Tena kho pana samayena acelo korakkhattiyo kukkuravattiko catukkoṇḍiko 2- chamānikiṇṇaṃ bhakkhasaṃ mukheneva khādati mukheneva bhuñjati . addasā kho bhaggava sunakkhatto licchaviputto acelaṃ korakkhattiyaṃ kukkuravattikaṃ catukkoṇḍikaṃ chamānikiṇṇaṃ bhakkhasaṃ mukheneva khādantaṃ mukheneva bhuñjantaṃ . disvānassa etadahosi sādhurūpo vata bho arahaṃ 3- samaṇo catukkoṇḍiko 2- chamānikiṇṇaṃ bhakkhasaṃ mukheneva khādati mukheneva bhuñjatīti. {4.1} Athakhvāhaṃ bhaggava sunakkhattassa licchaviputtassa cetasā cetoparivitakkamaññāya sunakkhattaṃ licchaviputtaṃ etadavocaṃ tvaṃpi nāma moghapurisa [4]- sakyaputtiyo paṭijānissasīti . kiṃ pana maṃ bhante bhagavā evamāha tvaṃpi nāma moghapurisa sakyaputtiyo paṭijānissasīti . nanu te sunakkhatta imaṃ acelaṃ korakkhattiyaṃ kukkuravattikaṃ catukkoṇḍikaṃ chamānikiṇṇaṃ bhakkhasaṃ mukheneva khādantaṃ @Footnote: 1 Sī. Yu. būmūsu. 2 Yu. catukkuṇḍiko. 3 Ma. ayaṃ. 4 Po. Ma. samaṇo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page7.

Mukheneva bhuñjantaṃ disvānassa 1- etadahosi sādhurūpo vata bho arahaṃ samaṇo catukkoṇḍiko chamānikiṇṇaṃ bhakkhasaṃ mukheneva khādati mukheneva bhuñjatīti . evaṃ sante kiṃ pana bhante bhagavā arahattassa maccharāyatīti . na kho ahaṃ moghapurisa arahattassa maccharāyāmi apica tuyhevetaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ taṃ pajaha mā te ahosi dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya yaṃ kho panetaṃ sunakkhatta maññasi acelo 2- korakkhattiyo sādhurūpo arahaṃ samaṇoti so sattamaṃ divasaṃ alasakena kālaṃ karissati kālakato ca kālakañjikā 3- nāma asurā sabbanihīno asurakāyo tatra uppajjissati kālakatañca naṃ vīraṇatthambhake susāne chaḍḍessanti . ākaṅkhamāno ca tvaṃ sunakkhatta acelaṃ korakkhattiyaṃ upasaṅkamitvā puccheyyāsi jānāsi āvuso korakkhattiya attano gatinti ṭhānaṃ kho panetaṃ sunakkhatta vijjati yante acelo korakkhattiyo byākarissati jānāmi āvuso sunakkhatta attano gatiṃ kālakañjikā nāma asurā sabbanihīno asurakāyo tatramhi uppannoti. {4.2} Athakho bhaggava sunakkhatto licchaviputto yena acelo korakkhattiyo tenupasaṅkami upasaṅkamitvā acelaṃ korakkhattiyaṃ etadavoca byākato khosi āvuso korakkhattiya samaṇena gotamena acelo korakkhattiyo sattamaṃ divasaṃ alasakena kālaṃ karissati kālakato ca kālakañjikā nāma asurā sabbanihīno @Footnote: 1 Ma. Yu. disvāna. 2 Po. Ma. Yu. acelaṃ korakkhattiyaṃ . 3 Sī. Yu. kālakañjā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page8.

Asurakāyo tatra uppajjissati kālakatañca naṃ vīraṇatthambhake susāne chaḍḍessantīti yena tvaṃ āvuso korakkhattiya mattaṃ mattaṃ ca bhattaṃ bhuñjeyyāsi mattaṃ mattaṃ ca pānīyaṃ piveyyāsi yathā samaṇassa gotamassa micchā assa vacananti. {4.3} Athakho bhaggava sunakkhatto licchaviputto ekadvīhikāya satta rattindivāni gaṇesi yathā taṃ tathāgatassa asaddahamāno . Athakho bhaggava acelo korakkhattiyo sattamaṃ divasaṃ alasakena kālamakāsi kālakato ca kālakañjikā nāma asurā sabbanihīno asurakāyo tatra uppajji kālakatañca naṃ vīraṇatthambhake susāne chaḍḍesuṃ. {4.4} Assosi kho bhaggava sunakkhatto licchaviputto acelo kira 1- korakkhattiyo alasakena kālakato vīraṇatthambhake susāne chaḍḍitoti . Athakho bhaggava sunakkhatto licchaviputto tena vīraṇatthambhakaṃ susānaṃ yena acelo korakkhattiyo tenupasaṅkami upasaṅkamitvā acelaṃ korakkhattiyaṃ tikkhattuṃ pāṇinā ākoṭesi jānāsi āvuso korakkhattiya attano gatinti . athakho bhaggava acelo korakkhattiyo pāṇinā piṭṭhiṃ paripuñchanto vuṭṭhāsi jānāmi āvuso sunakkhatta attano gatiṃ kālakañjikā nāma asurā sabbanihīno asurakāyo tatramhi uppannoti vatvā tattheva uttāno paripati 2-. {4.5} Athakho bhaggava sunakkhatto licchaviputto yenāhaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho ahaṃ @Footnote: 1 Yu. kirasaddo natthi. 2 Ma. Yu. papati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page9.

Bhaggava sunakkhattaṃ licchaviputtaṃ etadavocaṃ taṃ kiṃ maññasi sunakkhatta yatheva te ahaṃ acelaṃ korakkhattiyaṃ ārabbha byākāsiṃ tatheva taṃ vipākaṃ no 1- aññathā vāti . yatheva me bhante bhagavā acelaṃ korakkhattiyaṃ ārabbha byākāsi tatheva taṃ vipākaṃ no aññathāti . taṃ kiṃ maññasi sunakkhatta yadi evaṃ sante kataṃ vā hoti uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ akataṃ vāti . addhā kho bhante evaṃ sante kataṃ hoti uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ no akatanti . evaṃpi kho maṃ tvaṃ moghapurisa uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karontaṃ evaṃ vadesi na hi pana me bhante bhagavā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karotīti passa moghapurisa yāvañca te idaṃ aparaddhanti . evaṃpi kho bhaggava sunakkhatto licchaviputto mayā vuccamāno apakkameva imasmā dhammavinayā yathā taṃ āpāyiko nerayiko. [5] Ekamidāhaṃ bhaggava samayaṃ vesāliyaṃ viharāmi mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ . tena kho pana samayena acelo kaḷāramajjako 2- vesāliyaṃ paṭivasati lābhaggappatto ceva yasaggappatto ca vajjigāme. Tassa satta vattapadāni samattāni samādinnāni honti yāvajīvaṃ acelo assaṃ na vatthaṃ paridaheyyaṃ yāvajīvaṃ brahmacārī assaṃ na methunaṃ dhammaṃ paṭiseveyyaṃ yāvajīvaṃ surāmaṃseneva yāpeyyaṃ na @Footnote: 1 Ma. Yu. nosaddo natthi. 2 Sī. Ma. kaḷāramaṭṭako. Sī. Yu. kandaramasuko.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page10.

Odanakummāsaṃ bhuñjeyyaṃ puratthimena vesāliṃ 1- udenaṃ nāma cetiyaṃ taṃ nātikkameyyaṃ dakkhiṇena vesāliṃ gotamakaṃ nāma cetiyaṃ taṃ nātikkameyyaṃ pacchimena vesāliṃ sattambaṃ nāma cetiyaṃ taṃ nātikkameyyaṃ uttarena vesāliṃ bahuputtakannāma cetiyaṃ taṃ nātikkameyyanti so imesaṃ sattannaṃ vattapadānaṃ samādānahetu lābhaggappatto ceva yasaggappatto ca vajjigāme. {5.1} Athakho bhaggava sunakkhatto licchaviputto yena acelo kaḷāramajjako tenupasaṅkami upasaṅkamitvā acelaṃ kaḷāramajjakaṃ pañhaṃ apucchi . tassa acelo kaḷāramajjako pañhaṃ puṭṭho na saṃpāyāsi asaṃpāyanto kopañca dosañca appaccayañca pātvākāsi . athakho bhaggava sunakkhattassa licchaviputtassa etadahosi sādhurūpaṃ vata bho arahantaṃ samaṇaṃ āsādiyimhase 2- mā vata no bho ahosi dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyāti. {5.2} Athakho bhaggava sunakkhatto licchaviputto yenāhaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . Ekamantaṃ nisinnaṃ kho ahaṃ bhaggava sunakkhattaṃ licchaviputtaṃ etadavocaṃ tvaṃpi nāma moghapurisa sakyaputtiyo paṭijānissasīti . kiṃ pana maṃ bhante bhagavā evamāha tvaṃpi nāma moghapurisa sakyaputtiyo paṭijānissasīti . nanu tvaṃ sunakkhatta acelaṃ kaḷāramajjakaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ apucchi tassa te acelo kaḷāramajjako pañhaṃ puṭṭho na saṃpāyāsi asaṃpāyanto kopañca @Footnote: 1 Sī. Yu. vesāliyaṃ . 2 Ma. Yu. āsādimhase.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page11.

Dosañca appaccayañca pātvākāsi tassa te etadahosi sādhurūpaṃ vata bho arahantaṃ samaṇaṃ āsādiyimhase mā vata no bho ahosi dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyāti . evaṃ bhante kiṃ pana bhante bhagavā arahattassa maccharāyatīti . na kho ahaṃ moghapurisa arahattassa maccharāyāmi apica tuyhevetaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ taṃ pajaha mā te ahosi dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyāti . yaṃ kho panetaṃ sunakkhatta maññasi acelaṃ kaḷāramajjakaṃ sādhurūpo arahaṃ samaṇoti so nacirasseva parihito sānucariko vicaranto odanakummāsaṃ bhuñjamāno sabbāneva vesāliyāni cetiyāni samatikkamitvā yasā nihīno kālaṃ karissatīti . athakho bhaggava acelo kaḷāramajjako nacirasseva parihito sānucariko vicaranto odanakummāsaṃ bhuñjamāno sabbāneva vesāliyāni cetiyāni samatikkamitvā yasā nihīno 1- kālamakāsi. {5.3} Assosi kho bhaggava sunakkhatto licchaviputto acelo kira kaḷāramajjako parihito sānucariko vicaranto odanakummāsaṃ bhuñjamāno sabbāneva vesāliyāni cetiyāni samatikkamitvā yasā nihīno kālaṃ karoti 2- . athakho bhaggava sunakkhatto licchaviputto yenāhaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinnaṃ kho ahaṃ bhaggava sunakkhattaṃ licchaviputtaṃ etadavocaṃ taṃ kiṃ maññasi sunakkhatta yatheva te ahaṃ acelaṃ kaḷāramajjakaṃ ārabbha byākāsiṃ tatheva taṃ vipākaṃ no aññathā vāti . @Footnote: 1 Yu. yasā nikkinno. 2 Ma. katoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page12.

Yatheva me bhante bhagavā acelaṃ kaḷāramajjakaṃ ārabbha byākāsi tatheva taṃ vipākaṃ no aññathāti . taṃ kiṃ maññasi sunakkhatta yadi evaṃ sante kataṃ vā hoti uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ akataṃ vāti . athakho bhante evaṃ sante kataṃ hoti uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ no akatanti . evaṃpi kho maṃ tvaṃ moghapurisa uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karontaṃ evaṃ vadesi na hi pana me bhante bhagavā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karotīti passa moghapurisa yāvañca te idaṃ aparaddhanti . evaṃpi kho bhaggava sunakkhatto licchaviputto mayā vuccamāno apakkameva imasmā dhammavinayā yathā taṃ āpāyiko nerayiko. [6] Ekamidāhaṃ bhaggava samayaṃ tattheva 1- vesāliyaṃ viharāmi mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ . tena kho pana samayena acelo pāṭikaputto vesāliyaṃ paṭivasati lābhaggappatto ceva yasaggappatto ca vajjigāme. So vesāliyaṃ parisati evaṃ vācaṃ bhāsati samaṇopi gotamo ñāṇavādo ahaṃpi ñāṇavādo ñāṇavādo kho pana ñāṇavādena arahati uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ dassetuṃ samaṇo gotamo upaḍḍhapathaṃ āgaccheyya ahaṃpi upaḍḍhapathaṃ gaccheyya te tattha ubhopi uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ kareyyāma ekañce samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissati dvāhaṃ karissāmi dve ce samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyāni @Footnote: 1 Po. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page13.

Karissati cattārāhaṃ karissāmi cattāri ce samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyāni karissati aṭṭhāhaṃ karissāmi . iti yāvatakaṃ yāvatakaṃ samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissati taddiguṇaṃ taddiguṇāhaṃ karissāmīti. {6.1} Iti 1- kho bhaggava sunakkhatto licchaviputto yenāhaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . Ekamantaṃ nisinno kho bhaggava sunakkhatto licchaviputto maṃ etadavoca acelo bhante pāṭikaputto vesāliyaṃ paṭivasati lābhaggappatto ceva yasaggappatto ca vajjigāme so vesāliyaṃ parisati evaṃ vācaṃ bhāsati samaṇopi gotamo ñāṇavādo ahaṃpi ñāṇavādo ñāṇavādo kho pana ñāṇavādena arahati uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ dassetuṃ samaṇo gotamo upaḍḍhapathaṃ āgaccheyya ahaṃpi upaḍḍhapathaṃ gaccheyyaṃ te tattha ubhopi uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ kareyyāma ekañce samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissati dvāhaṃ karissāmi. Saṅkhittaṃ. Taddiguṇaṃ taddiguṇāhaṃ karissāmīti. {6.2} Evaṃ vutte ahaṃ bhaggava sunakkhattaṃ licchaviputtaṃ etadavocaṃ abhabbo kho sunakkhatta acelo pāṭikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ sacepissa evamassa ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. atha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page14.

Muddhāpi tassa vipateyyāti. {6.3} Rakkhatetaṃ bhante bhagavā vācaṃ rakkhatetaṃ sugato vācanti. Kiṃ pana maṃ tvaṃ sunakkhatta evaṃ vadesi rakkhatetaṃ bhante bhagavā vācaṃ rakkhatetaṃ sugato vācanti . bhagavatāpassa bhante esā vā ekaṃsena odhāritā 1- abhabbo acelo pāṭikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ sacepissa evamassa ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti muddhāpi tassa vipateyyāti acelo ca bhante pāṭikaputto virūparūpena bhagavato sammukhībhāvaṃ āgaccheyya tadassa bhagavato musāti. {6.4} Api nu sunakkhatta tathāgato taṃ vācaṃ bhāseyya yā sā vācā dvayagāminīti . kiṃ pana bhante bhagavatā acelo pāṭikaputto cetasā ceto paricca vidito abhabbo acelo pāṭikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ sacepissa evamassa ahantaṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti muddhāpi tassa vipateyyāti udāhu devatā bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ abhabbo bhante acelo pāṭikaputto taṃ vācaṃ appahāya .pe. muddhāpi tassa vipateyyāti. Cetasā ceto paricca vidito ceva me @Footnote: 1 Yu. ovāditā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page15.

Sunakkhatta acelo pāṭikaputto abhabbo acelo pāṭikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya .pe. muddhāpi tassa vipateyyāti devatāpi mama etamatthaṃ ārocesuṃ abhabbo bhante acelo pāṭikaputto taṃ vācaṃ appahāya .pe. muddhāpi tassa vipateyyāti. {6.5} Ajitopi nāma licchavīnaṃ senāpati adhunā kālakato tāvatiṃsakāyaṃ upapanno sopi maṃ upasaṅkamitvā evamārocesi alajjī bhante acelo pāṭikaputto musāvādī bhante acelo pāṭikaputto maṃpi bhante acelo pāṭikaputto byākāsi vajjigāme ajito licchavīnaṃ senāpati mahānirayaṃ upapannoti na kho panāhaṃ bhante mahānirayaṃ upapanno tāvatiṃsakāyaṃ 1- upapanno alajjī bhante acelo pāṭikaputto mūsāvādī bhante acelo pāṭikaputto abhabbo ca 2- bhante acelo pāṭikaputto taṃ vācaṃ appahāya .pe. muddhāpi tassa vipateyyāti. {6.6} Iti kho sunakkhatta cetasā ceto paricca vidito ceva me acelo pāṭikaputto abhabbo acelo pāṭikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ sacepissa evamassa ahantaṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti muddhāpi tassa vipateyyāti devatāpi me etamatthaṃ ārocesuṃ abhabbo @Footnote: 1 Yu. tāvatiṃsamhi . 2 Sī. Yu. cakāro na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page16.

Bhante acelo pāṭikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā bhagavato sammukhībhāvaṃ āgantuṃ sacepissa evamassa ahantaṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti muddhāpi tassa vipateyyāti . eso kho panāhaṃ sunakkhatta vesāliyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena acelassa pāṭikaputtassa ārāmo tenupasaṅkamiṃ 1- divā vihārāya yassadāni tvaṃ sunakkhatta icchasi tassa ārocehīti. [7] Athakho svāhaṃ bhaggava pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaraṃ ādāya vesāliyaṃ 2- piṇḍāya pāvisiṃ vesāliyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena acelassa pāṭikaputtassa ārāmo tenupasaṅkamiṃ divā vihārāya . athakho bhaggava sunakkhatto licchaviputto taramānarūpo vesāliṃ pavisitvā yena abhiññātā abhiññātā licchavī tenupasaṅkami upasaṅkamitvā abhiññāte abhiññāte licchavī etadavoca esāvuso bhagavā vesāliyaṃ piṇḍāya vicaritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena acelassa pāṭikaputtassa ārāmo tenupasaṅkami divā vihārāya abhikkamathāyasmanto abhikkamathāyasmanto sādhurūpānaṃ samaṇānaṃ uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ bhavissatīti . athakho bhaggava abhiññātānaṃ abhiññātānaṃ licchavīnaṃ etadahosi sādhurūpānaṃ kira bho samaṇānaṃ uttarimanussadhammā @Footnote: 1 Po. Ma. tenupasaṅkamissāmi . 2 Ma. vesāliṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page17.

Iddhipāṭihāriyaṃ bhavissati handa vata bho gacchāmāti . yena ca abhiññātā abhiññātā brāhmaṇamahāsālā gahapatinecayikā nānātitthiyasamaṇabrāhmaṇā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā abhiññāte abhiññāte nānātitthiyasamaṇabrāhmaṇe etadavoca esāvuso bhagavā vesāliyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena acelassa pāṭikaputtassa ārāmo tenupasaṅkami divāvihārāya abhikkamathāyasmanto abhikkamathāyasmanto sādhurūpānaṃ samaṇānaṃ uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ bhavissatīti. {7.1} Athakho bhaggava abhiññātānaṃ abhiññātānaṃ nānātitthiya- samaṇabrāhmaṇānaṃ etadahosi sādhurūpānaṃ kira bho samaṇānaṃ uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ bhavissati handa vata bho gacchāmāti . athakho bhaggava abhiññātā abhiññātā licchavī abhiññātā abhiññātā ca brāhmaṇamahāsālā gahapatinecayikā nānātitthiyasamaṇabrāhmaṇā yena acelassa pāṭikaputtassa ārāmo tenupasaṅkamiṃsu. Sā esā bhaggava parisā hoti anekasatā anekasahassā. {7.2} Assosi kho bhaggava acelo pāṭikaputto abhikkantā kira abhiññātā abhiññātā licchavī abhikkantā abhiññātā abhiññātā ca brāhmaṇamahāsālā gahapatinecayikā nānātitthiyasamaṇabrāhmaṇā samaṇopi gotamo mayhaṃ ārāme divāvihāraṃ nisinnoti . sutvānassa bhayaṃ chambhitattaṃ lomahaṃso udapādi . athakho bhaggava acelo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page18.

Pāṭikaputto bhīto saṃviggo lomahaṭṭhajāto 1- yena tiṇḍukakhānu- paribbājakārāmo tenupasaṅkami . assosi kho bhaggava sā parisā acelo kira pāṭikaputto bhīto saṃviggo lomahaṭṭhajāto yena tiṇḍukakhānuparibbājakārāmo tenupasaṅkantoti 2-. {7.3} Athakho bhaggava sā parisā aññataraṃ purisaṃ āmantesi ehi tvaṃ bho purisa yena tiṇḍukakhānuparibbājakārāmo yena acelo pāṭikaputto tenupasaṅkami upasaṅkamitvā acelaṃ pāṭikaputtaṃ evaṃ vadehi abhikkamāvuso pāṭikaputta abhikkantā abhiññātā abhiññātā licchavī abhikkantā abhiññātā abhiññātā ca brāhmaṇamahāsālā gahapatinecayikā nānātitthiyasamaṇabrāhmaṇā samaṇopi gotamo āyasmato ārāme divāvihāraṃ nisinno bhāsitā kho pana te esāvuso pāṭikaputta vesāliyaṃ parisati vācā samaṇopi gotamo ñāṇavādo ahaṃpi ñāṇavādo ñāṇavādo kho pana ñāṇavādena arahati uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ dassetuṃ samaṇo [3]- gotamo upaḍḍhapathaṃ āgaccheyya ahaṃpi upaḍḍhapathaṃ gaccheyyaṃ te tattha ubhopi uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ kareyyāma ekañce samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissati dvāhaṃ karissāmi dve ce samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyāni karissati cattārāhaṃ karissāmi cattāri ce samaṇo @Footnote: 1 Po. lomahaṃsajāto . 2 Sī. Yu. tenupasaṅkamanto . 3 Ma. cesaddo atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page19.

Gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyāni karissati aṭṭhāhaṃ karissāmi iti yāvatakaṃ yāvatakaṃ samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyāni karissati taddiguṇaṃ taddiguṇāhaṃ karissāmīti abhikkamayeva 1- kho āvuso pāṭikaputta upaḍḍhapathaṃ sabbapaṭhamaṃyeva āgantvā samaṇo gotamo āyasmato ārāme divāvihāraṃ nisinnoti. {7.4} Evaṃ bhoti kho bhaggava so puriso tassā parisāya paṭissutvā yena tiṇḍukakhānuparibbājakārāmo yena acelo pāṭikaputto tenupasaṅkami upasaṅkamitvā acelaṃ pāṭikaputtaṃ etadavoca abhikkamāvuso pāṭikaputta abhikkantā abhiññātā abhiññātā licchavī abhikkantā abhiññātā abhiññātā ca brāhmaṇamahāsālā .pe. abhikkamayeva āvuso pāṭikaputta upaḍḍhapathaṃ sabbapaṭhamaṃyeva āgantvā samaṇo gotamo āyasmato ārāme divāvihāraṃ nisinnoti. Evaṃ vutte bhaggava acelo pāṭikaputto āyāmi āvuso āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappati na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātuṃ. {7.5} Athakho so bhaggava puriso acelaṃ pāṭikaputtaṃ etadavoca kiṃsu nāma te āvuso pāṭikaputta pāvaḷāsu nāma te pīṭhakasmiṃ allīnā pīṭhakaṃsu nāma te pāvaḷāsu allīnaṃ āyāmi āvuso āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappasi na sakkosi āsanāpi vuṭṭhātunti . evaṃpi kho bhaggava vuccamāno acelo pāṭikaputto āyāmi āvuso āyāmi āvusoti vatvā tattheva @Footnote: 1 Ma. abhikkamasseva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page20.

Saṃsappati na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātuṃ. {7.6} Yadā kho so bhaggava puriso aññāsi parābhūtarūpo ayaṃ acelo pāṭikaputto āyāmi āvuso āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappati na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātunti atha taṃ parisaṃ āgantvā evamārocesi parābhūtarūpo bho ayaṃ 1- acelo pāṭikaputto āyāmi āvuso āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappati na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātunti . evaṃ vutte ahaṃ bhaggava taṃ purisaṃ etadavocaṃ abhabbo kho āvuso acelo pāṭikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ sacepissa evamassa ahantaṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti muddhāpi tassa vipateyyāti. Paṭhamabhāṇavāraṃ niṭṭhitaṃ. [8] Athakho bhaggava aññataro licchavimahāmatto uṭṭhāyāsanā taṃ parisaṃ etadavoca tenahi bho muhuttaṃ tāva āgametha yāvāhaṃ gacchāmi appevanāma ahaṃpi sakkuṇeyyaṃ acelaṃ pāṭikaputtaṃ imaṃ parisaṃ ānetunti. {8.1} Athakho so bhaggava licchavimahāmatto yena tiṇḍukakhānu- paribbājakārāmo yena acelo pāṭikaputto tenupasaṅkami upasaṅkamitvā acelaṃ pāṭikaputtaṃ etadavoca abhikkamāvuso pāṭikaputta abhikkantaṃ te seyyo abhikkantā abhiññātā @Footnote: 1 Ma. ayanti pāṭho natthi. Sī. Yu. bho ayanti dve pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page21.

Abhiññātā ca . saṅkhittaṃ . samaṇopi gotamo āyasmato ārāme divāvihāraṃ nisinnoti bhāsitā kho pana te esāvuso pāṭikaputta vesāliyaṃ parisati vācā samaṇopi gotamo ñāṇavādo ahaṃpi ñāṇavādo .pe. taddiguṇaṃ taddiguṇāhaṃ karissāmīti abhikkamayeva kho āvuso pāṭikaputta upaḍḍhapathaṃ sabbapaṭhamaṃyeva āgantvā samaṇopi gotamo āyasmato ārāne divāvihāraṃ nisinno bhāsitā kho panesā āvuso pāṭikaputta samaṇema gotamena parisati vācā abhabbo acelo pāṭikaputto taṃ vācaṃ appahāya .pe. muddhāpi tassa vipateyyāti abhikkamāvuso pāṭikaputta abhikkamaneneva te jayaṃ karissāma samaṇassa gotamassa parājayanti . evaṃ vutte bhaggava acelo pāṭikaputto āyāmi āvuso āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappati na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātuṃ. {8.2} Athakho so bhaggava licchavimahāmatto acelaṃ pāṭikaputtaṃ etadavoca kiṃsu nāma te āvuso pāṭikaputta pāvaḷāsu nāma te pīṭhakasmiṃ allīnā pīṭhakaṃsu nāma te pāvaḷāsu allīnaṃ āyāmi āvuso āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappasi na sakkosi āsanāpi vuṭṭhātunti . evaṃpi kho bhaggava vuccamāno acelo pāṭikaputto āyāmi āvuso āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappati na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātuṃ. {8.3} Yadā kho [1]- bhaggava licchavimahāmatto aññāsi parābhūtarūpo ayaṃ acelo pāṭikaputto āyāmi āvuso @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. so.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page22.

Āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappati na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātunti atha taṃ parisaṃ āgantvā evaṃ ārocesi parābhūtarūpo ayaṃ acelo pāṭikaputto āyāmi āvuso āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappati na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātunti . evaṃ vutte ahaṃ bhaggava taṃ parisaṃ etadavoca abhabbo kho āvuso acelo pāṭikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya .pe. Sacepissa evamassa ahantaṃ vācaṃ appahāya .pe. samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti muddhāpi tassa vipateyyāti sacepāyasmantānaṃ licchavīnaṃ evamassa mayaṃ acelaṃ pāṭikaputtaṃ yāhi 1- varattāhi bandhitvā goyuttehi 2- āviñjeyyāmāti 3- tā varattā chijjeruṃ 4- pāṭikaputto vā abhabbo pana acelo pāṭikaputto taṃ vācaṃ appahāya .pe. sacepissa evamassa ahantaṃ vācaṃ appahāya .pe. samaṇassa gotasassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti muddhāpi tassa vipateyyāti [9] Athakho bhaggava jāliyo dārupattikantevāsī uṭṭhāyāsanā taṃ parisaṃ etadavoca tenahi bho muhuttaṃ tāva āgametha yāvāhaṃ gacchāmi appevanāmāhaṃ 5- sakkuṇeyyaṃ acelaṃ pāṭikaputtaṃ [6]- ānetunti. Athakho bhaggava jāliyo dārupattikantevāsī yena tiṇḍukakhānuparibbājakārāmo yena acelo pāṭikaputto tenupasaṅkami upasaṅkamitvā acelaṃ @Footnote: 1 Sī. Ma. Yu. ayaṃ na dissati . 2 Sī. Ma. Yu. goyugehīti pāṭhena bhavitabbaṃ. @3 Ma. āviñcheyyāmāti. Yu. āvijjheyyāmāti . 4 Ma. chijjeyyuṃ . 5 Ma. Yu. @appevanāma ahampi . 6 Ma. Yu. imaṃ parisaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page23.

Acelaṃ pāṭikaputtaṃ etadavoca abhikkamāvuso pāṭikaputta abhikkantaṃ te seyyo abhikkantā abhiññātā abhiññātā ca licchavī .pe. Samaṇopi gotamo āyasmato ārāme divāvihāraṃ nisinno bhāsitā kho pana te esāvuso pāṭikaputta vesāliyaṃ parisati vācā samaṇopi gotamo ñāṇavādo .pe. taddiguṇaṃ taddiguṇāhaṃ karissāmīti abhikkamayeva āvuso pāṭikaputta upaḍḍhapathaṃ sabbapaṭhamaṃyeva āgantvā samaṇo gotamo āyasmato ārāme divāvihāraṃ nisinno bhāsitā kho pana te esāvuso pāṭikaputta samaṇena gotamena parisati vācā abhabbo kho āvuso acelo pāṭikaputto taṃ vācaṃ appahāya .pe. {9.1} Sacepissa evamassa ahantaṃ vācaṃ appahāya .pe. Samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti muddhāpi vipateyyāti sacepāyasmantānaṃ licchavīnaṃ evamassa mayaṃ acelaṃ pāṭikaputtaṃ yāhi varattāhi bandhitvā goyuttehi āviñjeyyāmāti tā varattā chijjeruṃ pāṭikaputto vā abhabbo pana acelo pāṭikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ sacepissa evamassa ahantaṃ vācaṃ appahāya .pe. samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti muddhāpi tassa vipateyyāti abhikkamāvuso pāṭikaputta abhikkamaneneva te jayaṃ karissāma samaṇassa gotamassa parājayanti . evaṃ vutte bhaggava acelo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page24.

Pāṭikaputto āyāmi āvuso āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappati na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātuṃ . athakho bhaggava jāliyo dārupattikantevāsī acelaṃ pāṭikaputtaṃ etadavoca kiṃsu nāma te āvuso pāṭikaputta pāvaḷāsu nāma te pīṭhakasmiṃ allīnā pīṭhakaṃsu nāma te pāvaḷāsu allīnaṃ āyāmi āvuso āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappasi na sakkosi āsanāpi vuṭṭhātunti. {9.2} Evaṃpi kho bhaggava vuccamāno acelo pāṭikaputto āyāmi āvuso āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappati na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātuṃ . yadā kho bhaggava jāliyo dārupattikantevāsī aññāsi parābhūtarūpo ayaṃ acelo pāṭikaputto āyāmi āvuso āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappati na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātunti atha naṃ etadavoca bhūtapubbaṃ āvuso pāṭikaputta sīhassa migarañño etadahosi yannūnāhaṃ aññataraṃ vanasaṇḍaṃ nissāya āsayaṃ kappeyyaṃ tatrāsayaṃ kappetvā sāyaṇhasamayaṃ āsayā nikkhameyyaṃ āsayā nikkhamitvā vijambheyyaṃ vijambhitvā samantā catuddisā anuvilokeyyaṃ samantā catuddisā anuviloketvā tikkhattuṃ sīhanādaṃ nadeyyaṃ tikkhattuṃ sīhanādaṃ naditvā gocarāya pakkameyyaṃ so varaṃ varaṃ migasaṅghaṃ 1- vadhitvā mudumaṃsāni mudumaṃsāni bhakkhayitvā tameva āsayaṃ ajjhupeyyanti. Athakho [2]- so sīho migarājā aññataraṃ vanasaṇḍaṃ nissāya āsayaṃ kappesi tatrāsayaṃ kappetvā @Footnote: 1 Ma. Yu. migasaṅghena . 2 ma Yu. āvuso.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page25.

Sāyaṇhasamayaṃ āsayā nikkhami āsayā nikkhamitvā vijambhi vijambhitvā samantā catuddisā anuvilokesi samantā catuddisā anuviloketvā tikkhattuṃ sīhanādaṃ nadi tikkhattuṃ sīhanādaṃ naditvā gocarāya pakkami so varaṃ varaṃ migasaṅghaṃ vadhitvā mudumaṃsāni mudumaṃsāni bhakkhayitvā tameva āsayaṃ ajjhupesi . tasseva kho āvuso pāṭikaputta sīhassa migarañño vighāsasaṃvaddho jarasigālo ditto ceva balavā ca. {9.3} Athakho āvuso tassa jarasigālassa etadahosi ko cāhaṃ ko sīho migarājā yannūnāhaṃpi aññataraṃ vanasaṇḍaṃ nissāya āsayaṃ kappeyyaṃ tatrāsayaṃ kappetvā sāyaṇhasamayaṃ āsayā nikkhameyyaṃ āsayā nikkhamitvā vijambheyyaṃ vijambhitvā samantā catuddisā anuvilokeyyaṃ samantā catuddisā anuviloketvā tikkhattuṃ sīhanādaṃ nadeyyaṃ tikkhattuṃ sīhanādaṃ naditvā gocarāya pakkameyyaṃ so varaṃ varaṃ migasaṅghaṃ vadhitvā mudumaṃsāni mudumaṃsāni bhakkhayitvā tameva āsayaṃ ajjhupeyyanti. {9.4} Athakho so āvuso jarasigālo aññataraṃ vanasaṇḍaṃ nissāya āsayaṃ kappesi tatrāsayaṃ kappetvā sāyaṇhasamayaṃ āsayā nikkhami āsayā nikkhamitvā vijambhi vijambhitvā samantā catuddisā anuvilokesi samantā catuddisā anuviloketvā tikkhattuṃ sīhanādaṃ nadissāmīti sigālakaṃ 1- anadi bheraṇḍakaṃyeva anadi ke ca chave sigāle ke pana sīhanādeti. Evameva kho tvaṃ āvuso pāṭikaputta sugatāpadānesu jivamāno sugatātirittāni bhuñjamāno @Footnote: 1 Po. Ma. siṅgālakaṃyeva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page26.

Tathāgate arahante sammāsambuddhe āsādetabbaṃ maññasi ke ca chave pāṭikaputte kā ca tathāgatānaṃ arahantānaṃ sammāsambuddhānaṃ āsādanāti . yato kho bhaggava jāliyo dārupattikantevāsī imināpi opammena neva asakkhi acelaṃ pāṭikaputtaṃ tamhā āsanā cāvetuṃ. Atha naṃ etadavoca sīhoti attāna samekkhiyāna amaññi kotthu migarājāhamasmi tameva 1- so sigālakaṃ anadi ke ca chave sigāle ke pana sīhanādeti. [10] Evameva kho tvaṃ āvuso pāṭikaputta sugatāpadānesu jīvamāno sugatātirittāni bhuñjamāno tathāgate arahante sammāsambuddhe āsādetabbaṃ maññasi ke ca chave pāṭikaputte kā ca tathāgatānaṃ arahantānaṃ sammāsambuddhānaṃ āsādanāti . yato kho bhaggava jāliyo dārupattikantevāsī imināpi opammena neva asakkhi acelaṃ pāṭikaputtaṃ tamhā āsanā cāvetuṃ. Atha naṃ etadavoca suññaṃ anupakaminaṃ 2- attānaṃ vighāse samekkhiya yāvattānaṃ na passati kotthu tāva byagghoti maññati @Footnote: 1 Ma. Yu. tatheva . 2 Ma. Yu. aññaṃ anucaṅkamanaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page27.

Tameva so sigālakaṃ anadi ke ca chave sigāle ke pana sīhanādeti. [11] Evameva kho tvaṃ āvuso pāṭikaputta sugatāpadānesu jīvamāno sugatātirittāni bhuñjamāno tathāgate arahante sammāsambuddhe āsādetabbaṃ maññasi ke ca chave pāṭikaputte kā ca tathāgatānaṃ arahantānaṃ sammāsambuddhānaṃ āsādanāti . yato kho bhaggava jāliyo dārupattikantevāsī imināpi opammena neva asakkhi acelaṃ pāṭikaputtaṃ tamhā āsanā cāvetuṃ. Atha naṃ etadavoca bhutvāna bheke 1- khalamūsikāyo kaṭasīsu khittāni ca kūṇapāni mahāvane suññavane vivaḍḍho amaññi kotthu migarājāhamasmi tatheva so sigālakaṃ anadi ke ca chave sigāle ke pana sīhanādeti. [12] Evameva kho tvaṃ āvuso pāṭikaputta sugatāpadānesu jīvamāno sugatātirittāni bhuñjamāno tathāgate arahante sammāsambuddhe āsādetabbaṃ maññasi ke ca chave pāṭikaputte kā ca tathāgatānaṃ arahantānaṃ sammāsambuddhānaṃ āsādanāti . yato kho bhaggava jāliyo dārupattikantevāsī imināpi opammena neva @Footnote: 1 Po. bhiṅge.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page28.

Asakkhi acelaṃ pāṭikaputtaṃ tamhā āsanā cāvetuṃ . atha taṃ parisaṃ āgantvā evamārocesi parābhūtarūpo bho acelo pāṭikaputto āyāmi āvuso āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappati na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātunti. {12.1} Evaṃ vutte ahaṃ bhaggava taṃ parisaṃ etadavocaṃ abhabbo kho āvuso acelo pāṭikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ sacepissa evamassa ahantaṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti muddhāpi tassa vipateyyāti sacepāyasmantānaṃ licchavīnaṃ evamassa mayaṃ acelaṃ pāṭikaputtaṃ yāhi 1- varattāhi bandhitvā goyuttehi āviñjeyyāmāti tā varattā chijjeruṃ pāṭikaputto vā abhabbo pana acelo pāṭikaputto taṃ vācaṃ appahāya .pe. mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ sacepissa evamassa ahantaṃ vācaṃ appahāya .pe. samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti muddhāpi tassa vipateyyāti. {12.2} Athakhvāhaṃ bhaggava taṃ parisaṃ dhammiyā kathāya sandassesiṃ samādapesiṃ samuttejesiṃ sampahaṃsesiṃ taṃ parisaṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā mahābandhanā mokkhaṃ karitvā caturāsītipāṇasahassāni mahāviduggā uddharitvā tejodhātuṃ samāpajjitvā sattatālaṃ vehāsaṃ abbhuggantvā aññaṃ sattatālaṃpi aggiṃ 2- abhinimminitvā jalitvā @Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ na dissati . 2 Ma. Yu. acciṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page29.

Dhūmāyitvā 1- mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ paccuṭṭhāsiṃ. {12.3} Athakho bhaggava sunakkhatto licchaviputto yenāhaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . Ekamantaṃ nisinnaṃ kho ahaṃ bhaggava sunakkhattaṃ licchaviputtaṃ etadavocaṃ taṃ kiṃ maññasi sunakkhatta yatheva te ahaṃ acelaṃ pāṭikaputtaṃ ārabbha byākāsiṃ tatheva taṃ vipākaṃ no 2- aññathāti . yatheva me bhante bhagavā acelaṃ pāṭikaputtaṃ ārabbha byākāsi tatheva taṃ vipākaṃ no aññathāti. {12.4} Taṃ kiṃ maññasi sunakkhatta yadi evaṃ sante kataṃ vā hoti uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ akataṃ vāti . addhā kho bhante evaṃ sante kataṃ hoti uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ no akatanti. Evaṃpi kho maṃ tvaṃ moghapurisa uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karontaṃ evaṃ vadesi na hi pana me bhante bhagavā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karotīti . passa moghapurisa yāvañca te idaṃ aparaddhanti. Evaṃpi kho bhaggava sunakkhatto licchaviputto mayā vuccamāno apakkameva imasmā dhammavinayā yathā taṃ āpāyiko nerayiko. [13] Aggaññañcāhaṃ bhaggava pajānāmi [3]- tato uttaritaraṃ pajānāmi tañca pajānanaṃ na parāmasāmi aparāmasato va 4- me paccattaṃyeva nibbuti viditā yadabhijānaṃ tathāgato no anayaṃ @Footnote: 1 Sī. dhūpāyitvā . 2 Po. Ma. nosaddo natthi . 3 Ma. Yu. tañca pajānāmi. @4 Ma. ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page30.

Āpajjati. {13.1} Santi bhaggava eke samaṇabrāhmaṇā issarakuttaṃ brahmakuttaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapenti tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi saccaṃ kira tumhe āyasmanto issarakuttaṃ brahmakuttaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethāti . te ca me evaṃ puṭṭhā āmāti 1- paṭijānanti tyāhaṃ evaṃ vadāmi kathaṃvihitakaṃ pana tumhe āyasmanto issarakuttaṃ brahmakuttaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethāti . te mayā puṭṭhā na saṃpāyanti asaṃpāyantā mamaññeva paṭipucchanti tesāhaṃ puṭṭho byākaromi hoti kho so āvuso samayo yaṃ kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena ayaṃ loko saṃvaṭṭati saṃvaṭṭamāne loke yebhuyyena sattā ābhassarasaṃvattanikā honti te tattha honti manomayā pītibhakkhā sayaṃpabhā antalikkhacarā subhaṭṭhāyino ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭhanti. {13.2} Hoti kho so āvuso samayo yaṃ kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena ayaṃ loko vivaṭṭati vivaṭṭamāne loke suññaṃ brahmavimānaṃ pātubhavati atha 2- aññataro satto āyukkhayā vā puññakkhayā vā ābhassarakāyā cavitvā suññaṃ brahmavimānaṃ upapajjati so tattha hoti manomayo pītibhakkho sayaṃpabho antalikkhacaro subhaṭṭhāyī ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭhati tassa tattha ekakassa dīgharattaṃ nivusitattā anabhirati paritassanā uppajjati aho vata aññepi sattā itthattaṃ āgaccheyyunti . athakho aññepi sattā āyukkhayā vā puññakkhayā @Footnote: 1 Ma. Yu. āmoti . 2 Ma. Yu. atha yo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page31.

Vā ābhassarakāyā cavitvā suññaṃ brahmavimānaṃ upapajjanti tassa sattassa sahabyataṃ tepi tattha honti manomayā pītibhakkhā sayaṃpabhā antalikkhacarā subhaṭṭhāyino ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭhanti. {13.3} Tatrāvuso yo so satto paṭhamaṃ upapanno tassa evaṃ hoti ahamasmi brahmā mahābrahmā abhibhū anabhibhūto aññadatthudaso vasavatti issaro kattā nimmitā seṭṭho sajjitā vasī pitā bhūtabhabyānaṃ mayā ime sattā nimmitā . taṃ kissa hetu. Mamañhi pubbe etadahosi aho vata aññepi sattā itthattaṃ āgaccheyyunti iti mamañca manopaṇidhi ime ca sattā itthattaṃ āgatāti . yepi te sattā pacchā upapannā tesaṃpi evaṃ hoti ayaṃ kho bhavaṃ brahmā mahābrahmā abhibhū anabhibhūto aññadatthudaso vasavatti issaro kattā nimmitā seṭṭho sajjitā vasī pitā bhūtabhabyānaṃ iminā mayaṃ bhotā brahmunā nimmitā . taṃ kissa hetu . imañhi mayaṃ addasāma [1]- paṭhamaṃ upapannaṃ mayaṃ panamhā pacchā upapannāti. {13.4} Tatrāvuso yo so satto paṭhamaṃ upapanno so dīghāyukataro ca hoti vaṇṇavantataro ca mahesakkhataro ca. Ye pana te sattā pacchā upapannā te appāyukatarā ca honti dubbaṇṇatarā ca appesakkhatarā ca . ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ aññataro satto tamhā kāyā cavitvā itthattaṃ āgacchati itthattaṃ āgato samāno agārasmā anagāriyaṃ pabbajati agārasmā anagāriyaṃ pabbajito samāno ātappamanvāya @Footnote:Ma. Yu. idha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page32.

Padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati yathāsamāhite citte taṃ pubbenivāsaṃ anussarati tato paraṃ nānussarati. {13.5} So evamāha yo kho so bhavaṃ brahmā mahābrahmā abhibhū anabhibhūto aññadatthudaso vasavatti issaro kattā nimmitā seṭṭho sajjitā vasī pitā bhūtabhabyānaṃ . yena mayaṃ bhotā brahmunā nimmitā so nicco dhuvo sassato dīghāyuko 1- avipariṇāmadhammo sassatisamaṃ tatheva ṭhassati . ye pana mayaṃ ahumhā tena bhotā brahmunā nimmitā te mayaṃ aniccā adhuvā asassatā 2- appāyukā cavanadhammā itthattaṃ āgatāti . evaṃvihitakaṃ bho 3- tumhe āyasmanto issarakuttaṃ brahmakuttaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethāti . te evamāhaṃsu evaṃ kho no āvuso gotama sutaṃ yathevāyasmā gotamo āhāti. Aggaññañcāhaṃ bhaggava pajānāmi . saṅkhittaṃ . yadabhijānaṃ tathāgato no anayaṃ āpajjati. [14] Santi bhaggava eke samaṇabrāhmaṇā khiḍḍāpadosikaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapenti tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi saccaṃ kira tumhe āyasmanto khiḍḍāpadosikaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethāti . te ca me evaṃ puṭṭhā āmāti paṭijānanti tyāhaṃ evaṃ vadāmi kathaṃvihitakaṃ pana tumhe āyasmanto khiḍḍāpadosikaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethāti . te mayā puṭṭhā na saṃpāyanti asaṃpāyantā mamaṃyeva paṭipucchanti tesāhaṃ puṭṭho @Footnote: 1-2 Ma. Yu. ayaṃ na dissati . 3 Ma. Yu. no.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page33.

Byākaromi santāvuso khiḍḍāpadosikā nāma devā te ativelaṃ hassakhiḍḍāratidhammasamāpannā viharanti tesaṃ ativelaṃ hassakhiḍḍāratidhammasamāpannānaṃ viharataṃ sati sammussati satiyā sammosāya te devā tamhā kāyā cavanti. {14.1} Ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ aññataro satto tamhā kāyā cavitvā itthattaṃ āgacchati itthattaṃ āgato samāno agārasmā anagāriyaṃ pabbajati agārasmā anagāriyaṃ pabbajito samāno ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati yathāsamāhite citte taṃ pubbenivāsaṃ anussarati tato paraṃ nānussarati. {14.2} So evamāha ye kho te bhonto devā na khiḍḍāpadosikā te na ativelaṃ hassakhiḍḍāratidhammasamāpannā viharanti tesaṃ nātivelaṃ hassakhiḍḍāratidhammasamāpannānaṃ viharataṃ sati na sammussati satiyā asammosāya 1- te devā tamhā kāyā na cavanti niccā dhuvā sassatā dīghāyukā avipariṇāmadhammā sassatisamaṃ tatheva ṭhassanti . Ye pana mayaṃ ahumhā khiḍḍāpadosikā te mayaṃ ativelaṃ hassakhiḍḍāratidhammasamāpannā viharimhā tesanno ativelaṃ hassakhiḍḍāratidhammasamāpannānaṃ viharataṃ sati sammussati satiyā sammosāya te 2- mayaṃ tamhā kāyā cutā aniccā adhuvā asassatā appāyukā cavanadhammā itthattaṃ āgatāti . evaṃvihitakaṃ pana 3- tumhe āyasmanto khiḍḍāpadosikaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethāti . @Footnote: 1 Ma. Yu. asammosā . 2 Sī. Yu. eva . 3 Ma. no. Yu. bho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page34.

Te evamāhaṃsu evaṃ kho no āvuso gotama sutaṃ yathevāyasmā gotamo āhāti . aggaññañcāhaṃ bhaggava pajānāmi .pe. Yadabhijānaṃ tathāgato no anayaṃ āpajjati. [15] Santi bhaggava eke samaṇabrāhmaṇā manopadosikaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapenti tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi saccaṃ kira tumhe āyasmanto manopadosikaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethāti . te ca me evaṃ puṭṭhā āmāti paṭijānanti tyāhaṃ evaṃ vadāmi kathaṃvihitakaṃ pana tumhe āyasmanto manopadosikaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethāti . te mayā puṭṭhā na saṃpāyanti asaṃpāyantā mamaṃyeva paṭipucchanti tesāhaṃ puṭṭho byākaromi santāvuso manopadosikā nāma devā te ativelaṃ aññamaññaṃ upanijjhāyanti te ativelaṃ aññamaññaṃ upanijjhāyantā aññamaññamhi cittāni padosenti te aññamaññaṃ paduṭṭhacittā kilantakāyā kilantacittā te devā tamhā kāyā cavanti. {15.1} Ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ aññataro satto tamhā kāyā cavitvā itthattaṃ āgacchati itthattaṃ āgato samāno agārasmā anagāriyaṃ pabbajati agārasmā anagāriyaṃ pabbajito samāno ātappamanvāya .pe. tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati yathāsamāhite citte taṃ pubbenivāsaṃ anussarati tato paraṃ nānussarati. {15.2} So evamāha ye kho te bhonto devā na manopadosikā te

--------------------------------------------------------------------------------------------- page35.

Ativelaṃ aññamaññaṃ na upanijjhāyanti te ativelaṃ aññamaññaṃ na upanijjhāyantā aññamaññamhi cittāni na padosenti te aññamaññaṃ apaduṭṭhacittā akilantakāyā akilantacittā te devā 1- tamhā kāyā na cavanti niccā dhuvā sassatā dīghāyukā avipariṇāmadhammā sassatisamaṃ tatheva ṭhassanti . ye pana mayaṃ ahumhā manopadosikā te mayaṃ ativelaṃ aññamaññaṃ upanijjhāyimhā te mayaṃ ativelaṃ aññamaññaṃ upanijjhāyantā aññamaññamhi cittāni padosiyimhā 2- te mayaṃ aññamaññaṃ paduṭṭhacittā kilantakāyā kilantacittā evaṃ mayaṃ 3- tamhā kāyā cutā aniccā adhuvā asassatā appāyukā cavanadhammā itthattaṃ āgatāti . evaṃvihitakaṃ pana tumhe āyasmanto manopadosikaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethāti . te evamāhaṃsu evaṃ kho no āvuso gotama sutaṃ yathevāyasmā gotamo āhāti . aggaññañcāhaṃ bhaggava pajānāmi .pe. Yadabhijānaṃ tathāgato no anayaṃ āpajjati. [16] Santi bhaggava eke samaṇabrāhmaṇā adhiccasamuppannaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapenti tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi saccaṃ kira tumhe āyasmanto adhiccasamuppannaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethāti . te ca me evaṃ puṭṭhā āmāti paṭijānanti tyāhaṃ evaṃ vadāmi kathaṃvihitakaṃ pana tumhe āyasmanto adhiccasamuppannaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethāti . te ca mayā puṭṭhā @Footnote: 1 Ma. te devāti pāṭhadvayaṃ na dissati . 2 Ma. padūsimhā. @3 Ma. evaṃ mayanti pāṭhadvayaṃ na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page36.

Na saṃpāyanti asaṃpāyantā mamaṃyeva paṭipucchanti tesāhaṃ puṭṭho byākaromi santāvuso asaññisattā nāma devā saññuppādā ca pana te devā tamhā kāyā cavanti. {16.1} Ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ aññataro satto tamhā kāyā cavitvā itthattaṃ āgacchati itthattaṃ āgato samāno agārasmā anagāriyaṃ pabbajati agārasmā anagāriyaṃ pabbajito samāno ātappamanvāya padhānamanvāya .pe. tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati yathāsamāhite citte taṃ saññuppādaṃ anussarati tato paraṃ nānussarati. {16.2} So evamāha adhiccasamuppanno attā ca loko ca taṃ kissa hetu ahaṃ hi pubbe nāhosiṃ somhi etarahi ahutvā santatāya parinatoti . evaṃvihitakaṃ no tumhe āyasmanto adhiccasamuppannaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethāti . te evamāhaṃsu evaṃ kho 1- āvuso gotama sutaṃ yathevāyasmā gotamo āhāti . aggaññañcāhaṃ bhaggava pajānāmi tañca pajānāmi tato ca uttaritaraṃ pajānāmi tañca pajānanaṃ na parāmasāmi . aparāmasato ca me paccattaññeva nibbuti viditā yadabhijānaṃ tathāgato no anayaṃ āpajjati. [17] Evaṃvādiṃ kho maṃ bhaggava evamakkhāyiṃ eke samaṇabrāhmaṇā asatā tucchā musā abhūtena abbhācikkhanti viparito samaṇo gotamo bhikkhavo ca samaṇo gotamo evamāha yasmiṃ samaye subhaṃ vimokkhaṃ upasampajja viharati sabbaṃ tasmiṃ samaye asubhanteva sampajānātīti 2-. @Footnote: 1 Ma. khosaddo natthi . 2 Ma. asubhantveva pajānātīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page37.

Na kho panāhaṃ bhaggava evaṃ vadāmi yasmiṃ samaye subhaṃ vimokkhaṃ upasampajja viharati sabbaṃ tasmiṃ samaye asubhanteva sampajānātīti . Evaṃ ca kho bhaggava vadāmi yasmiṃ samaye subhaṃ vimokkhaṃ upasampajja viharati subhanteva tasmiṃ samaye sampajānātīti. Te ca [1]- viparitā ye bhagavantaṃ viparitattā 2- dahanti bhikkhavo ca evaṃpasanno ahaṃ bhante bhagavati pahoti ca me bhagavā tathā dhammaṃ desituṃ yathā ahaṃ subhaṃ vimokkhaṃ upasampajja vihareyyanti. {17.1} Dukkaraṃ kho etaṃ 3- bhaggava tayā aññadiṭṭhikena aññakhantikena aññarucikena aññatra āyogena aññatra ācariyakena subhaṃ vimokkhaṃ upasampajja viharituṃ iṅgha tvaṃ bhaggava yo ca te ayaṃ mayi pasādo tameva tvaṃ sādhukaṃ anurakkhāti . sacetaṃ bhante mayā dukkaraṃ aññadiṭṭhikena aññakhantikena aññarucikena aññatra āyogena aññatra ācariyakena subhaṃ vimokkhaṃ upasampajja viharituṃ yo ca me ayaṃ bhante bhagavati pasādo tamevāhaṃ sādhukamanurakkhissāmīti . idamavoca bhagavā . attamano bhaggavagotto paribbājako bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti. Pāṭikasuttaṃ niṭṭhitaṃ paṭhamaṃ. ---------- @Footnote: 1 Ma. Yu. bhante . 2 Ma. Yu. viparitato . 3 Po. evaṃ taṃ. Yu. evaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page38.

Udumbarikasuttaṃ [18] Evamme sutaṃ . Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate . tena kho pana samayena nigrodho paribbājako udumbarikāya paribbājakārāme paṭivasati mahatiyā paribbājakaparisāya saddhiṃ tiṃsamattehi paribbājakasatehi . athakho sandhāno gahapati divādivasseva rājagahā nikkhami bhagavantaṃ dassanāya . athakho sandhānassa gahapatissa etadahosi akālo kho tāva 1- bhagavantaṃ dassanāya paṭisallīno bhagavā manobhāvanīyānaṃpi bhikkhūnaṃ asamayo dassanāya paṭisallīnā manobhāvanīyā bhikkhū yannūnāhaṃ yena udumbarikāya paribbājakārāmo yena nigrodho paribbājako tenupasaṅkameyyanti . athakho sandhāno gahapati yena udumbarikāya paribbājakārāmo yena nigrodho paribbājako tenupasaṅkami. [19] Tena kho pana samayena nigrodho paribbājako mahatiyā paribbājakaparisāya saddhiṃ nisinno hoti unnādiniyā uccāsaddamahāsaddāya anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ kathentiyā seyyathīdaṃ rājakathaṃ corakathaṃ mahāmattakathaṃ senākathaṃ bhayakathaṃ yuddhakathaṃ annakathaṃ pānakathaṃ vatthakathaṃ sayanakathaṃ mālākathaṃ gandhakathaṃ ñātikathaṃ yānakathaṃ gāmakathaṃ nigamakathaṃ janapadakathaṃ nagarakathaṃ itthīkathaṃ purisakathaṃ 2- surāpānakathaṃ 3- visikhākathaṃ kumbhaṭṭhānakathaṃ pubbapetakathaṃ nānattakathaṃ lokakkhāyikaṃ kathaṃ samuddakkhāyikaṃ @Footnote: 1 Ma. tāvasaddo natthi . 2 Ma. ayaṃ na dissati . 3 Po. Ma. Yu. sūrakathaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page39.

Kathaṃ itibhavābhavakathaṃ iti vā. {19.1} Addasā kho nigrodho paribbājako sandhānaṃ gahapatiṃ dūrato va āgacchantaṃ disvā sakaṃ parisaṃ saṇṭhapesi 1- appasaddā bhonto hontu mā bhonto saddamakattha ayaṃ samaṇassa gotamassa sāvako āgacchati sandhāno gahapati yāvatā kho pana samaṇassa gotamassa sāvakā gihī odātavasanā rājagahe paṭivasanti ayaṃ tesaṃ aññataro sandhāno gahapati appasaddakāmā kho panāyasmanto 2- appasaddassa vaṇṇavādino appevanāma appasaddaṃ parisaṃ viditvā upasaṅkamitabbaṃ maññeyyāti. Evaṃ vutte te paribbājakā tuṇhī ahesuṃ. [20] Athakho sandhāno gahapati yena nigrodho paribbājako tenupasaṅkami upasaṅkamitvā nigrodhena paribbājakena saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinno kho sandhāno gahapati nigrodhaṃ paribbājakaṃ etadavoca aññathā kho ime bhonto aññatitthiyā paribbājakā saṅgamma samāgamma unnādino uccāsaddamahāsaddā anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ anuyuttā viharanti seyyathīdaṃ rājakathaṃ corakathaṃ .pe. itibhavābhavakathaṃ iti vā aññathā kho pana so bhagavā araññe vanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati appasaddāni appanighosāni vījanavātāni manussarāhaseyyakāni paṭisallānasāruppānīti. {20.1} Evaṃ vutte nigrodho paribbājako sandhānaṃ gahapatiṃ etadavoca @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. saṇṭhāpesi . 2 Ma. Yu. panete āyasmanto appasaddavinītā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page40.

Yagghe gahapati jāneyyāsi kena samaṇo gotamo saddhiṃ sallapati kena sākacchaṃ samāpajjati kena paññāveyyattiyaṃ samāpajjati suññāgārahatā samaṇassa gotamassa paññā aparisāvacaro samaṇo gotamo nālaṃ sallāpāya so antapantāneva 1- sevati seyyathāpi nāma gokāṇā pariyantacārinī antapantāneva sevati evameva suññāgārahatā samaṇassa gotamassa paññā aparisāvacaro samaṇo gotamo nālaṃ sallāpāya so antapantāneva sevati iṅgha gahapati samaṇo gotamo idaṃ parisaṃ āgaccheyya ekapañheneva naṃ saṃsādeyyāma tucchakumbhiṃva naṃ maññe orodheyyāmāti. [21] Assosi kho bhagavā dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya sandhānassa gahapatissa nigrodhena paribbājakena saddhiṃ imaṃ kathāsallāpaṃ . athakho bhagavā gijjhakūṭā pabbatā orohitvā yena sumāgadhāya tīre moranivāpo tenupasaṅkami upasaṅkamitvā sumāgadhāya tīre moranivāpe abbhokāse caṅkamati 2-. Addasā kho nigrodho paribbājako bhagavantaṃ sumāgadhāya tīre moranivāpe abbhokāse caṅkamantaṃ disvā sakaṃ parisaṃ saṇṭhapesi appasaddā bhonto hontu mā bhonto saddamakattha ayaṃ samaṇo gotamo sumāgadhāya tīre moranivāpe abbhokāse caṅkamati appasaddakāmo kho pana so āyasmā appasaddassa vaṇṇavādī @Footnote: 1 Ma. Yu. antamantāneva . 2 Ma. Yu. caṅkami.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page41.

Appevanāma appasaddaṃ parisaṃ viditvā upasaṅkamitabbaṃ maññeyya sace samaṇo gotamo imaṃ parisaṃ āgaccheyya imantaṃ pañhaṃ puccheyyāma ko nāma so bhante bhagavato dhammo yena bhagavā sāvake vineti yena bhagavatā sāvakā vinītā assāsappattā paṭijānanti ajjhāsayaṃ ādibrahmacariyanti . evaṃ vutte te paribbājakā tuṇhī ahesuṃ. [22] Athakho bhagavā yena nigrodho paribbājako tenupasaṅkami. Athakho nigrodho paribbājako bhagavantaṃ etadavoca etu kho bhante bhagavā svāgataṃ bhante bhagavato cirassaṃ kho bhante bhagavā imaṃ pariyāyamakāsi yadidaṃ idhāgamanāya nisīdatu bhante bhagavā idamāsanaṃ paññattanti . nisīdi bhagavā paññatte āsane . nigrodhopi kho paribbājako aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi . Ekamantaṃ nisinnaṃ kho nigrodhaṃ paribbājakaṃ bhagavā etadavoca kāyanottha nigrodha etarahi kathāya sannisinnā kā ca pana vo antarākathā vippakatāti. {22.1} Evaṃ vutte nigrodho paribbājako bhagavantaṃ etadavoca idha mayaṃ bhante addasāma bhagavantaṃ sumāgadhāya tīre moranivāpe abbhokāse caṅkamantaṃ disvā evaṃ avocumhā sace samaṇo gotamo imaṃ parisaṃ āgaccheyya imantaṃ pañhaṃ puccheyyāma ko nāma so bhante bhagavato dhammo yena bhagavā sāvake vineti yena bhagavatā sāvakā vinītā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page42.

Assāsappattā paṭijānanti ajjhāsayaṃ ādibrahmacariyanti ayaṃ kho no bhante antarākathā vippakatā atha bhagavā anuppattoti. {22.2} Dujjānaṃ kho panetaṃ nigrodha tayā aññadiṭṭhikena aññakhantikena aññarucikena aññatra āyogena aññatra ācariyakena yenāhaṃ sāvake vinemi yena mayā sāvakā vinītā assāsappattā paṭijānanti ajjhāsayaṃ ādibrahmacariyanti iṅgha tvaṃ maṃ nigrodha sake ācariyake adhijigucche pañhaṃ puccha kathaṃsantā nu kho bhante tapojigucchā paripuṇṇā hoti kathaṃ aparipuṇṇāti . evaṃ vutte te paribbājakā unnādino uccāsaddamahāsaddā ahesuṃ acchariyaṃ vata bho abbhutaṃ vata bho samaṇassa gotamassa mahiddhikatā mahānubhāvatā yatra hi nāma sakavādaṃ ṭhapessati paravādena pavāressatīti. [23] Athakho nigrodho paribbājako te paribbājake appasadde katvā bhagavantaṃ etadavoca mayaṃ kho bhante tapojigucchavādā tapojigucchaṃ 1- allīnā viharāma kathaṃsantā nu kho bhante tapojigucchā paripuṇṇā hoti kathaṃ aparipuṇṇāti. {23.1} Idha nigrodha tapassī acelako hoti muttācāro hatthāvalekhano 2- na ehibhaddantiko na tiṭṭhabhaddantiko na abhihataṃ na uddissa kataṃ na nimantanaṃ sādiyati so na kumbhimukhā paṭiggaṇhāti na kalopimukhā paṭiggaṇhāti na eḷakamantaraṃ na udukkhalamantaraṃ 3- na musalamantaraṃ na daṇḍamantaraṃ na dvinnaṃ bhuñjamānānaṃ na gabbhiniyā na pāyamānāya @Footnote: 1 Ma. Yu. tapojigucchāsārā tapojigucchā . 2 Ma. Yu. hatthāpalekhano. @3 Ma. ayaṃ pāṭho na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page43.

Na parisantaragatāya 1- na saṅkittīsu na yattha sā upaṭṭhitā hoti na yattha makkhikā saṇḍasaṇḍacārinī na macchaṃ na maṃsaṃ na suraṃ na merayaṃ na thusodakaṃ pivati. {23.2} So ekāgāriko vā hoti ekālopiko dvāgāriko vā hoti dvālopiko sattāgāriko vā hoti sattālopiko ekissāpi dattiyā yāpeti dvīhipi dattīhi yāpeti sattahipi dattīhi yāpeti ekāhikaṃpi āhāraṃ āhāreti dvīhikaṃpi āhāraṃ āhāreti sattahikaṃpi āhāraṃ āhāreti iti evarūpaṃ addhamāsikaṃ pariyāyabhattabhojanānuyogamanuyutto viharati. {23.3} So sākabhakkho vā hoti sāmākabhakkho vā hoti nivārabhakkho vā hoti daddulakabhakkho vā hoti sātabhakkho 2- vā hoti kaṇṇabhakkho vā hoti ācāmabhakkho vā hoti piññākabhakkho vā hoti tiṇabhakkho vā hoti gomayabhakkho vā hoti vanamūlaphalāhāro yāpeti pavattaphalabhojī. {23.4} So sāṇānipi dhāreti masāṇānipi dhāreti chavadussānipi dhāreti paṃsukūlānipi dhāreti tiriṭānipi dhāreti ajinānipi dhāreti ajinakkhipaṃpi dhāreti kusacīraṃpi dhāreti vākacīraṃpi dhāreti phalakacīraṃpi dhāreti kesakambalaṃpi dhāreti vālakambalaṃpi dhāreti ulukapakkhikaṃpi dhāreti kesamassulocakopi hoti kesamassulocanānuyogamanuyutto ubhaṭṭhakopi hoti āsanapaṭikkhitto ukkuṭikopi hoti ukkuṭikappadhānamanuyutto kaṇṭakapassayikopi hoti kaṇṭakapassaye seyyaṃ kappeti phalakaseyyaṃpi kappeti ṭaṇḍilaseyyaṃpi 3- kappeti ekapassayikopi hoti rajojalladharo @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. purisantaragatāya . 2 Ma. Yu. hatabhakkho. @3 Po. Ma. Yu. thaṇḍilaseyyaṃpi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page44.

Abbhokāsikopi hoti yathāsanthatiko vekaṭikopi hoti vikaṭa- bhojanānuyogamanuyutto āpānakopi hoti āpānakattamanuyutto sāyaṃtatiyakaṃpi udakorohanānuyogamanuyutto viharati . taṃ kiṃ maññasi nigrodha yadi evaṃ sante tapojigucchā paripuṇṇā hoti aparipuṇṇāti. Addhā kho bhante evaṃ sante tapojigucchā paripuṇṇā hoti no aparipuṇṇāti . evaṃ paripuṇṇāyapi kho ahaṃ nigrodha tapojigucchāya anekavihite upakkilese vadāmīti. [24] Yathākathaṃ pana bhante bhagavā evaṃparipuṇṇāya tapojigucchāya anekavihite upakkilese vadatīti . idha nigrodha tapassī tapaṃ samādiyati so tena tapasā attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo . yaṃpi nigrodha tapassī tapaṃ samādiyati so tena tapasā attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo ayaṃpi kho nigrodha tapassino upakkileso hoti. {24.1} Puna caparaṃ nigrodha tapassī tapaṃ samādiyati so tena tapasā attānukkaṃseti paraṃ vambheti . yaṃpi nigrodha tapassī tapaṃ samādiyati so tena tapasā attānukkaṃseti paraṃ vambheti ayaṃpi kho nigrodha tapassino upakkileso hoti. {24.2} Puna caparaṃ nigrodha tapassī tapaṃ samādiyati so tena tapasā majjati mucchati madamāpajjati 1- . yaṃpi nigrodha tapassī tapaṃ samādiyati so tena tapasā majjati mucchati madamāpajjati ayaṃpi kho nigrodha tapassino upakkileso hoti. {24.3} Puna caparaṃ nigrodha tapassī tapaṃ samādiyati so tena tapasā @Footnote: 1 Ma. Yu. pamādamāpajjati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page45.

Lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti so tena lābhasakkārasilokena attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo . yaṃpi nigrodha tapassī tapaṃ samādiyati so tena tapasā lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti so tena lābhasakkārasilokena attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo ayaṃpi kho nigrodha tapassino upakkileso hoti . puna caparaṃ nigrodha tapassī tapaṃ samādiyati so tena tapasā lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti so tena lābhasakkārasilokena attānukkaṃseti paraṃ vambheti . yaṃpi nigrodha tapassī tapaṃ samādiyati so tena tapasā lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti so tena lābhasakkārasilokena attānukkaṃseti paraṃ vambheti ayaṃpi kho nigrodha tapassino upakkileso hoti . puna caparaṃ nigrodha tapassī tapaṃ samādiyati so tena tapasā lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti so tena lābhasakkārasilokena majjati mucchati madamāpajjati . yaṃpi nigrodha tapassī tapaṃ samādiyati so tena tapasā lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti so tena lābhasakkārasilokena majjati mucchati madamāpajjati ayaṃpi kho nigrodha tapassino upakkileso hoti. {24.4} Puna caparaṃ nigrodha tapassī tapaṃ samādiyati bhojanesu vodāsaṃ āpajjati idaṃ me khamati idaṃ me na khamatīti. So yañca khvāssa na khamati taṃ sāpekkho pakhahati yaṃ panassa khamati taṃ gadhito mucchito ajjhāpanno anādīnavadassāvī anissaraṇapañño paribhuñjati ayaṃ kho nigrodha tapassino upakkileso hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page46.

Puna caparaṃ nigrodha tapassī tapaṃ samādiyati lābhasakkārasilokanikantihetu sakkarissanti maṃ rājāno rājamahāmattā khattiyā brāhmaṇā gahapatikā titthiyāti ayaṃpi kho nigrodha tapassino upakkileso hoti. {24.5} Puna caparaṃ nigrodha tapassī aññataraṃ samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā kuto 1- apasādetā hoti kiṃ panāyaṃ sambahulājīvo 2- sabbasabbaṃ saṃbhakkheti seyyathīdaṃ mūlabījaṃ khandhabījaṃ phalubījaṃ aggabījaṃ bījabījameva pañcamaṃ asanivicakkaṃ dantakūṭaṃ samaṇappavādenāti ayaṃpi kho nigrodha tapassino upakkileso hoti . puna caparaṃ nigrodha tapassī passati aññataraṃ samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā kulesu sakkariyamānaṃ garukariyamānaṃ māniyamānaṃ pūjiyamānaṃ . tassa evaṃ hoti imamhi nāma sambahulājīvaṃ kulesu sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti maṃ pana tapassiṃ lūkhājīviṃ kulesu na sakkaronti na garukaronti na mānenti na pūjentīti . iti so issāmacchariyaṃ kulesu uppādetā hoti ayaṃpi kho nigrodha tapassino upakkileso hoti. {24.6} Puna caparaṃ nigrodha tapassī āpāthakanisādī hoti ayaṃpi kho nigrodha tapassino upakkileso hoti . puna caparaṃ nigrodha tapassī attānaṃ adassayamāno kulesu carati idaṃpi me tapasmiṃ idaṃpi me tapasminti ayaṃpi kho nigrodha tapassino upakkileso hoti . Puna caparaṃ nigrodha tapassī kiñcideva paṭicchannaṃ sevati so khamati te idanti puṭṭho samāno akkhamamānaṃ āha khamatīti @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ayaṃ na dissati . 2 Sī. Yu. bahulājīvo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page47.

Khamamānaṃ āha na khamatīti . iti so sampajānamusā bhāsitā hoti ayaṃpi kho nigrodha tapassino upakkileso hoti . puna caparaṃ nigrodha tapassī tathāgatassa vā tathāgatasāvakassa vā dhammaṃ desentassa santaṃyeva pariyāyaṃ anuññeyyaṃ nānujānāti ayaṃpi kho nigrodha tapassino upakkileso hoti. {24.7} Puna caparaṃ nigrodha tapassī kodhano hoti upanāhī. Yaṃpi nigrodha tapassī kodhano hoti upanāhī ayaṃpi kho nigrodha tapassino upakkileso hoti . puna caparaṃ nigrodha tapassī makkhī hoti palāsī assukī hoti maccharī saṭho hoti māyāvī thaddho hoti atimānī pāpiccho hoti pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṅgato micchādiṭṭhiko hoti antagāhikāya diṭṭhiyā samannāgato sandiṭṭhiparāmāsī hoti ādhānagāhī duppaṭinissaggī . Yaṃpi kho nigrodha tapassī sandiṭṭhiparāmāsī hoti ādhānagāhī duppaṭinissaggī ayaṃpi kho nigrodha tapassino upakkileso hoti. {24.8} Taṃ kiṃ maññasi nigrodha yadime tapojigucchā upakkilesā vā anupakkilesā vāti . addhā kho ime bhante tapojigucchā upakkilesā no anupakkilesā ṭhānaṃ kho panetaṃ bhante vijjati yaṃ idhekacco tapassī sabbeheva imehi upakkilesehi samannāgato assa ko pana vādo aññataraññatarenāti. [25] Idha nigrodha tapassī tapaṃ samādiyati so tena tapasā na attamano hoti na paripuṇṇasaṅkappo . yaṃpi nigrodha tapassī

--------------------------------------------------------------------------------------------- page48.

Tapaṃ samādiyati so tena tapasā na attamano hoti na paripuṇṇasaṅkappo evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti . Puna caparaṃ nigrodha tapassī tapaṃ samādiyati so tena tapasā na attānukkaṃseti na paraṃ vambheti .pe. Evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti . Puna caparaṃ nigrodha tapassī tapaṃ samādiyati so tena tapasā na majjati na mucchati na madamāpajjati .pe. Evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti. {25.1} Puna caparaṃ nigrodha tapassī tapaṃ samādiyati so tena tapasā lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti so tena lābhasakkārasilokena na attamano hoti na paripuṇṇasaṅkappo . yaṃpi nigrodha tapassī .pe. Evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti . Puna caparaṃ nigrodha tapassī tapaṃ samādiyati so tena tapasā lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti so tena lābhasakkārasilokena na attānukkaṃseti na paraṃ vambheti . Yaṃpi nigrodha tapassī .pe. evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti. Puna caparaṃ nigrodha tapassī tapaṃ samādiyati so tena tapasā lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti so tena lābhasakkārasilokena na majjati na mucchati na madamāpajjati. Yaṃpi nigrodha tapassī .pe. Evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti. {25.2} Puna caparaṃ nigrodha tapassī tapaṃ samādiyati 1- bhojanesu na vodāsaṃ āpajjati idaṃ me khamati idaṃ me na khamatīti . so yañca khvāssa na khamati taṃ anapekkho pajahati yaṃ panassa @Footnote: 1 Ma. tapaṃ samādiyatīti pāṭhadvayaṃ natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page49.

Khamati taṃ agadhito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti . Puna caparaṃ nigrodha tapassī tapaṃ samādiyati na so lābhasakkārasiloka- nikantihetu sakkarissanti maṃ rājāno rājamahāmattā khattiyā brāhmaṇā gahapatikā titthiyāti evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti. {25.3} Puna caparaṃ nigrodha tapassī aññataraṃ samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā na apasādetā hoti kiṃ panāyaṃ sambahulājīvo sabbasabbaṃ saṃbhakkheti seyyathīdaṃ mūlabījaṃ khandhabījaṃ phalubījaṃ aggabījaṃ bījabījameva pañcamaṃ asanivicakkaṃ dantakūṭaṃ samaṇappavādenāti evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti . puna caparaṃ nigrodha tapassī passati aññataraṃ samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā kulesu sakkariyamānaṃ garukariyamānaṃ māniyamānaṃ pūjiyamānaṃ . tassa na evaṃ hoti imamhi nāma sambahulājīvaṃ kulesu sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti maṃ pana tapassiṃ lūkhājīviṃ kulesu na sakkaronti na garukaronti na mānenti na pūjentīti. Iti so issā- macchariyaṃ kulesu nuppādetā hoti evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti. {25.4} Puna caparaṃ nigrodha tapassī na āpāthakanisādī hoti evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti . puna caparaṃ nigrodha tapassī na attānaṃ adassayamāno kulesu carati idaṃpi me tapasmiṃ idaṃpi me tapasminti evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti . puna caparaṃ nigrodha tapassī

--------------------------------------------------------------------------------------------- page50.

Na kiñcideva paṭicchannaṃ sevati so khamati te idanti puṭṭho samāno akkhamamānaṃ āha na khamatīti khamamānaṃ āha khamatīti . Iti so sampajānamusā na bhāsitā hoti evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti . puna caparaṃ nigrodha tapassī tathāgatassa vā tathāgatasāvakassa vā dhammaṃ desentassa santaṃyeva pariyāyaṃ anuññeyyaṃ anujānāti evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti. {25.5} Puna caparaṃ nigrodha tapassī akkodhano hoti anupanāhī. Yaṃpi nigrodha tapassī akkodhano hoti anupanāhī evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti . puna caparaṃ nigrodha tapassī amakkhī hoti apalāsī anissukī hoti amaccharī asaṭho hoti amāyāvī athaddho hoti anatimānī na pāpiccho hoti na pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṅgato na micchādiṭṭhiko hoti na antagāhikāya diṭṭhiyā samannāgato na sandiṭṭhiparāmāsī hoti na ādhānagāhī supaṭinissaggī . yaṃpi nigrodha tapassī na sandiṭṭhiparāmāsī hoti na ādhānagāhī supaṭinissaggī evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti. {25.6} Taṃ kiṃ maññasi nigrodha yadi evaṃ sante tapojigucchā parisuddhā vā hoti aparisuddhā vāti . addhā kho bhante evaṃ sante tapojigucchā parisuddhā hoti no aparisuddhā aggappattā ca hoti 1- sārappattā cāti . na kho nigrodha ettāvatā tapojigucchā aggappattā sārappattā hoti apica kho pappaṭikapattā ca hotīti. @Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page51.

[26] Kittāvatā pana bhante tapojigucchā aggappattā sārappattā ca hoti sādhu bhante bhagavā tapojigucchāya aggaṃyeva pāpetu sāraṃyeva pāpetūti . idha nigrodha tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti . kathañca nigrodha tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti . Idha nigrodha tapassī na pāṇaṃ atipāteti 1- na pāṇaṃ atipātayati na pāṇaṃ atipātayato samanuñño hoti na adinnaṃ ādiyati na adinnaṃ ādiyāpeti na adinnaṃ ādiyato samanuñño hoti na musā bhaṇati na musā bhaṇāpeti na musā bhaṇato samanuñño hoti na bhāvitamāsiṃsati na bhāvitamāsiṃsāpeti na bhāvitamāsiṃsato samanuñño hoti. Evaṃ nigrodha tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti. {26.1} Yato nigrodha tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti aduñcassa hoti tapassitāya . so abhiharati no hīnāyāvattati . So vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palāsapuñjaṃ 2- . so pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā . so abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati abhijjhāya cittaṃ parisodheti byāpādapadosaṃ pahāya abyāpannacitto viharati sabbapāṇabhūtahitānukampī byāpādapadosā cittaṃ parisodheti thīnamiddhaṃ pahāya vigatathīnamiddho viharati ālokasaññī sato sampajāno thīnamiddhā cittaṃ parisodheti @Footnote: 1 Sī. Yu. atipāpeti . 2 Po. Ma. Yu. palālapuñjaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page52.

Uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati ajjhattaṃ vūpasantacitto uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodheti vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati akathaṃkathī kusalesu dhammesu vicikicchāya cittaṃ parisodheti. {26.2} So ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharati . karuṇāsahagatena cetasā . muditāsahagatena cetasā . Upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharati. {26.3} Taṃ kiṃ maññasi nigrodha yadi evaṃ sante tapojigucchā parisuddhā vā hoti aparisuddhā vāti . addhā kho bhante evaṃ sante tapojigucchā parisuddhā hoti no aparisuddhā aggappattā ca hoti sārappattā cāti . na kho nigrodha ettāvatā tapojigucchā aggappattā vā hoti sārappattā vā apica kho tacapattā hotīti. [27] Kittāvatā pana bhante tapojigucchā aggappattā ca hoti sārappattā ca sādhu me bhante bhagavā tapojigucchāya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page53.

Aggaṃyeva pāpetu sāraṃyeva pāpetūti . idha nigrodha tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti . kathañca nigrodha tapassī cātuyāma- saṃvarasaṃvuto hoti .pe. yato nigrodha tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti aduñcassa hoti tapassitāya . so abhiharati no hīnāyāvattati . So vivittaṃ senāsanaṃ bhajati .pe. so ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati .pe. so anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ ekaṃpi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo .pe. dasapi jātiyo vīsaṃpi jātiyo tiṃsaṃpi jātiyo cattāḷīsaṃpi jātiyo paññāsaṃpi jātiyo sataṃpi jātiyo sahassaṃpi jātiyo satasahassaṃpi jātiyo 1- anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato cuto amutra udapādiṃ tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato cuto idhupapannoti iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. {27.1} Taṃ kiṃ maññasi nigrodha yadi evaṃ sante tapojigucchā parisuddhā vā hoti aparisuddhā vāti . Addhā kho bhante evaṃ sante tapojigucchā @Footnote: 1 Ma. Yu. jātisataṃpi jātisahassaṃpi jātisatasahassaṃpīti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page54.

Parisuddhā hoti no aparisuddhā aggappattā ca hoti sārappattā cāti . na kho nigrodha ettāvatā tapojigucchā aggappattā vā hoti sārappattā vā apica kho pheggupattā hotīti. [28] Kittāvatā pana bhante tapojigucchā aggappattā ca hoti sārappattā ca sādhu me bhante bhagavā tapojigucchāya aggaṃyeva pāpetu sāraṃyeva pāpetūti . idha nigrodha tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti . kathañca nigrodha tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti .pe. Yato ca kho nigrodha tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti aduñcassa hoti tapassitāya . so abhiharati no hīnāyāvattati . so vivittaṃ senāsanaṃ bhajati .pe. so ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe mettāsahagatena cetasā .pe. Upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharati. {28.1} So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ ekampi jātiṃ dvepi jātiyo .pe. iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati . so dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page55.

Bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannāti iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti . taṃ kiṃ maññasi nigrodha yadi evaṃ sante tapojigucchā parisuddhā vā hoti aparisuddhā vāti . addhā kho bhante evaṃ sante tapojigucchā parisuddhā hoti no aparisuddhā aggappattā ca hoti sārappattā cāti. {28.2} Ettāvatā nigrodha tapojigucchā aggappattā ca hoti sārappattā ca . iti nigrodha yaṃ maṃ tvaṃ avacāsi ko nāma so bhagavato dhammo yena bhagavā sāvake vineti yena bhagavatā sāvakā vinītā assāsappattā paṭijānanti ajjhāsayaṃ ādibrahmacariyanti . Iti kho [1]- nigrodha ṭhānaṃ uttaritarañca paṇītatarañca yenāhaṃ sāvake vinemi yena mayā sāvakā vinītā assāsappattā paṭijānanti ajjhāsayaṃ ādibrahmacariyanti . evaṃ vutte te paribbājakā unnādino uccāsaddamahāsaddā ahesuṃ ettha mayaṃ na passāma sācariyakā ettha mayaṃ na passāma sācariyakā na mayaṃ ito bhiyyo uttaritaraṃ pajānāmāti. @Footnote: 1 Ma. Yu. taṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page56.

[29] Yadā aññāsi sandhāno gahapati aññadatthu khodānime aññatitthiyā paribbājakā bhagavato bhāsitaṃ sussūsanti sotaṃ odahanti aññācittaṃ upaṭṭhapentīti atha nigrodhaṃ paribbājakaṃ etadavoca iti kho bhante nigrodha yaṃ maṃ tvaṃ avacāsi yagghe gahapati jāneyyāsi kena samaṇo gotamo saddhiṃ sallapati kena sākacchaṃ samāpajjati kena paññāveyyattiyaṃ samāpajjati suññāgārahatā samaṇassa gotamassa paññā aparisāvacaro samaṇo gotamo nālaṃ sallāpāya so antapantāneva sevati seyyathāpi nāma gokāṇā pariyantacārinī antapantāneva sevati evamevaṃ suññāgārahatā samaṇassa gotamassa paññā aparisāvacaro samaṇo gotamo nālaṃ sallāpāya so antapantāneva sevati iṅgha gahapati samaṇo gotamo imaṃ parisaṃ āgaccheyya ekapañheneva naṃ saṃsādeyyāma tucchakumbhīva naṃ maññe orodheyyāmāti athakho 1- so bhante bhagavā arahaṃ sammāsambuddho idhānuppatto aparisāvacaraṃ pana naṃ karotha gokāṇaṃ pariyantacāriniṃ karotha ekapañheneva naṃ saṃsādetha tucchakumbhīva naṃ maññe 2- orodhethāti. Evaṃ vutte nigrodho paribbājako tuṇhībhūto maṅkubhūto pattakkhandho adhomukho pajjhāyanto appaṭibhāṇo nisīdi. [30] Athakho bhagavā nigrodhaṃ paribbājakaṃ tuṇhībhūtaṃ maṅkubhūtaṃ pattakkhandhaṃ adhomukhaṃ pajjhāyantaṃ appaṭibhāṇaṃ viditvā nigrodhaṃ @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ayaṃ kho . 2 Ma. ayaṃ na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page57.

Paribbājakaṃ etadavoca saccaṃ nigrodha bhāsitā te esā vācāti . Saccaṃ bhante bhāsitā me esā vācā yathābālena yathāmūḷhena yathāakusalenāti . taṃ kiṃ maññasi nigrodha kinti te sutaṃ paribbājakānaṃ vuḍḍhānaṃ mahallakānaṃ ācariyapācariyānaṃ bhāsamānānaṃ ye te ahesuṃ atītamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā evaṃsute bhagavanto saṅgamma samāgamma unnādino uccāsaddamahāsaddā anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ anuyuttā vihariṃsu seyyathīdaṃ rājakathaṃ corakathaṃ .pe. itibhavābhavakathaṃ iti vā seyyathāpi tvaṃ etarahi sācariyako udāhu evaṃsute bhagavanto araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhaseyyakāni paṭisallānasāruppāni seyyathāpāhametarahīti. {30.1} Sutametaṃ bhante paribbājakānaṃ vuḍḍhānaṃ mahallakānaṃ ācariyapācariyānaṃ bhāsamānānaṃ ye te ahesuṃ atītamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā na evaṃsute bhagavanto evaṃ saṅgamma samāgamma unnādino uccāsaddamahāsaddā anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ anuyuttā viharanti seyyathīdaṃ rājakathaṃ corakathaṃ .pe. itibhavābhavakathaṃ iti vā seyyathāpāhametarahi sācariyako evaṃsute bhagavanto araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhaseyyakāni paṭisallānasāruppāni seyyathāpi bhagavā etarahīti . tassa kho 1- nigrodha viññussa sato mahallakassa na etadahosi buddho so bhagavā @Footnote: 1 Ma. Yu. te.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page58.

Sambodhāya dhammaṃ deseti danto so bhagavā damathāya dhammaṃ deseti santo so bhagavā samathāya dhammaṃ deseti tiṇṇo so bhagavā taraṇāya dhammaṃ deseti parinibbuto so bhagavā parinibbānāya dhammaṃ desetīti. [31] Evaṃ vutte nigrodho paribbājako bhagavantaṃ etadavoca accayo maṃ bhante accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ yvāhaṃ bhagavantaṃ evaṃ avacāsiṃ tassa me bhante bhagavā accayaṃ accayato paṭiggaṇhātu āyatiṃ saṃvarāyāti . taggha taṃ 1- nigrodha accayo accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ yaṃ 2- mantvaṃ evaṃ avacāsi yato ca kho nigrodha accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikarosi taṃ te mayaṃ paṭiggaṇhāma vuḍḍhi hesā nigrodha ariyassa vinaye yo accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikaroti āyatiṃ saṃvaramāpajjati. {31.1} Ahaṃ pana nigrodha evaṃ vadāmi etu viññū puriso asaṭho amāyāvī ujujātiko ahamanusāsāmi ahaṃ dhammaṃ desemi yathānusiṭṭhaṃ tathāpaṭipajjamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭhe va dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati satta vassāni . Tiṭṭhantu nigrodha satta vassāni . etu viññū puriso asaṭho amāyāvī ujujātiko ahamanusāsāmi ahaṃ dhammaṃ desemi yathānusiṭṭhaṃ tathāpaṭipajjamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā @Footnote: 1 Po. Ma. tavaṃ . 2 Ma. yo..

--------------------------------------------------------------------------------------------- page59.

Anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭhe va dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati cha vassāni . Pañca vassāni . cattāri vassāni . tīṇi vassāni. Dve vassāni. Ekaṃ vassaṃ . tiṭṭhatu nigrodha ekaṃ vassaṃ . Etu viññū puriso asaṭho amāyāvī ujujātiko ahamanusāsāmi ahaṃ dhammaṃ desemi yathānusiṭṭhaṃ tathāpaṭipajjamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭhe va dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati satta māsāni. {31.2} Tiṭṭhantu nigrodha satta māsāni. Cha māsāni. Pañca māsāni. Cattāri māsāni. Tīṇi māsāni. Dve māsāni. Ekaṃ māsaṃ. Aḍḍhamāsaṃ. Tiṭṭhatu nigrodha aḍḍhamāso . etu viññū puriso asaṭho amāyāvī ujujātiko ahamanusāsāmi ahaṃ dhammaṃ desemi yathānusiṭṭhaṃ tathāpaṭipajjamāno yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭhe va dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati sattāhaṃ. {31.3} Siyā kho pana te nigrodha evamassa antevāsikamyatā samaṇo gotamo evamāhāti. Na kho panetaṃ nigrodha evaṃ daṭṭhabbaṃ yo evaṃ vo ācariyo soyeva vo ācariyo hotu. Siyā kho pana te nigrodha evamassa uddesā no cāvetukāmo samaṇo gotamo evamāhāti. Na kho panetaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page60.

Nigrodha evaṃ daṭṭhabbaṃ yo evaṃ te uddeso soyeva te uddeso hotu . siyā kho pana te nigrodha evamassa ājīvā no cāvetukāmo samaṇo gotamo evamāhāti . na kho panetaṃ nigrodha evaṃ daṭṭhabbaṃ yo ca te ājīvo soyeva te ājīvo hotu. Siyā kho pana te nigrodha evamassa ye te dhammā akusalā akusalasaṅkhātā sācariyakānaṃ tesu patiṭṭhāpetukāmo samaṇo gotamo evamāhāti . na kho panetaṃ nigrodha evaṃ daṭṭhabbaṃ akusalāyeva te dhammā 1- hontu akusalasaṅkhātā sācariyakānaṃ. {31.4} Siyā kho pana te nigrodha evamassa ye te dhammā kusalā kusalasaṅkhātā sācariyakānaṃ tehi vivecetukāmo samaṇo gotamo evamāhāti . na kho panetaṃ nigrodha evaṃ daṭṭhabbaṃ kusalāyeva te dhammā hontu kusalasaṅkhātā sācariyakānaṃ . iti khohaṃ nigrodha neva antevāsikamyatā evaṃ vadāmi nāpi uddesā cāvetukāmo evaṃ vadāmi nāpi ājīvā cāvetukāmo evaṃ vadāmi napi ye te dhammā akusalā akusalasaṅkhātā sācariyakānaṃ tesu patiṭṭhāpetukāmo evaṃ vadāmi napi ye te dhammā kusalasaṅkhātā sācariyakānaṃ tehi vivecetukāmo evaṃ vadāmi . santi ca kho nigrodha akusalā dhammā appahīnā saṅkilesikā ponobbhavikā sadarathā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā yesāhaṃ pahānāya dhammaṃ desemi . Yathāpaṭipannānaṃ vo saṅkilesikā dhammā pahīyissanti vodāniyā dhammā abhivaḍḍhissanti paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭhe va @Footnote: 1 Ma. Yu. akusalā ceva vo dhammā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page61.

Dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathāti . evaṃ vutte te paribbājakā tuṇhībhūtā maṅkubhūtā pattakkhandhā adhomukhā pajjhāyantā appaṭibhāṇā nisīdiṃsu yathā taṃ mārena pariyuṭṭhitacittā. [32] Athakho bhagavato etadahosi sabbepīme moghapurisā phuṭṭhā mārena pāpimatā yatra hi nāma ekassapi na evaṃ bhavissati handa mayaṃ aññāṇatthaṃpi samaṇe gotame brahmacariyaṃ carāma kiṃ karissati sattāhoti . athakho bhagavā udumbarikāya paribbājakārāme sīhanādaṃ naditvā vehāsaṃ abbhuggantvā gijjhakūṭe pabbate paccuṭṭhāsi 1- . Sandhāno gahapati tāvadeva rājagahaṃ pāvisīti. Udumbarikasuttaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ. ---------------- @Footnote: 1 Ma. paccupaṭṭhāsi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page62.

Cakkavattisuttaṃ [33] Evamme sutaṃ . ekaṃ samayaṃ bhagavā magadhesu viharati mātulāyaṃ . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca attadīpā bhikkhave viharatha attasaraṇā anaññasaraṇā dhammadīpā dhammasaraṇā anaññasaraṇā . kathañca pana bhikkhave bhikkhu attadīpo viharati attasaraṇo anaññasaraṇo dhammadīpo dhammasaraṇo anaññasaraṇo . Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ . vedanāsu vedanānupassī . Citte cittānupassī . dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ . evaṃ kho bhikkhave bhikkhu attadīpo viharati attasaraṇo anaññasaraṇo dhammadīpo dhammasaraṇo anaññasaraṇo . gocare bhikkhave caratha sake pettike visaye . gocare bhikkhave carataṃ sake pettike visaye na lacchati māro otāraṃ na lacchati māro ārammaṇaṃ . kusalānaṃ bhikkhave dhammānaṃ samādānahetu evamidaṃ puññaṃ pavaḍḍhati. [34] Bhūtapubbaṃ bhikkhave rājā dalhanemi nāma ahosi cakkavatti dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadaṭṭhāvariyappatto sattaratanasamannāgato . tassimāni satta ratanāni ahesuṃ seyyathīdaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page63.

Cakkaratanaṃ hatthiratanaṃ assaratanaṃ maṇiratanaṃ itthīratanaṃ gahapatiratanaṃ pariṇāyakaratanameva sattamaṃ . parosahassaṃ kho panassa puttā ahesuṃ sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā . so imaṃ paṭhaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena samena abhivijiya ajjhāvasi. {34.1} Athakho bhikkhave rājā dalhanemi bahunnaṃ vassānaṃ bahunnaṃ vassasatānaṃ bahunnaṃ vassasahassānaṃ accayena aññataraṃ purisaṃ āmantesi yadā tvaṃ ambho purisa passeyyāsi dibbaṃ cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cutaṃ atha me āroceyyāsīti . evaṃ devāti kho bhikkhave so puriso rañño dalhanemissa paccassosi . addasā kho bhikkhave so puriso bahunnaṃ vassānaṃ bahunnaṃ vassasatānaṃ bahunnaṃ vassasahassānaṃ accayena dibbaṃ cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cutaṃ disvāna 1- yena rājā dalhanemi tenupasaṅkami upasaṅkamitvā rājānaṃ dalhanemiṃ etadavoca yagghe deva jāneyyāsi dibbante cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cutanti. {34.2} Athakho bhikkhave rājā dalhanemi jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ āmantetvā etadavoca dibbaṃ kira me tāta kumāra cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cutaṃ sutaṃ kho panetaṃ 2- yassa rañño cakkavattissa dibbaṃ cakkaratanaṃ osakkati ṭhānā cavati nadāni tena raññā ciraṃ jīvitabbaṃ hotīti bhuttā kho pana me mānusakā kāmā samayodāni me dibbe 3- kāme pariyesituṃ ehi tvaṃ tāta kumāra imaṃ samuddapariyantaṃ paṭhaviṃ paṭipajja ahaṃ pana kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni @Footnote: 1 Yu. disvā . 2 Ma. Yu. panametaṃ . 3 Yu. samayo dibbe.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page64.

Acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmīti . athakho bhikkhave rājā dalhanemi jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ sādhukaṃ rajje samanusāsetvā 1- kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbaji . sattāhaṃ pabbajite kho pana bhikkhave rājisimhi dibbaṃ cakkaratanaṃ antaradhāyi. [35] Athakho bhikkhave aññataro puriso yena rājā khattiyo muddhāvasitto 2- tenupasaṅkami upasaṅkamitvā rājānaṃ khattiyaṃ muddhāvasittaṃ etadavoca yagghe deva jāneyyāsi dibbaṃ cakkaratanaṃ antarahitanti . athakho bhikkhave rājā khattiyo muddhāvasitto dibbe cakkaratane antarahite anattamano ahosi anattamanatañca paṭisaṃvedesi . so yena [3]- rājisi tenupasaṅkami upasaṅkamitvā rājisiṃ etadavoca yagghe deva jāneyyāsi dibbaṃ cakkaratanaṃ antarahitanti. {35.1} Evaṃ vutte bhikkhave rājisi rājānaṃ khattiyaṃ muddhāvasittaṃ etadavoca mā kho tvaṃ tāta dibbe cakkaratane antarahite anattamano ahosi [4]- anattamanatañca paṭisaṃvedesi na hi te tāta dibbaṃ cakkaratanaṃ pettikaṃ dāyajjaṃ iṅgha tvaṃ tāta ariye cakkavattivatte vattāhi ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yante ariye cakkavattivatte vattamāne 5- tadahuposathe paṇṇarase sīsanhātassa 6- uposathikassa uparipāsādavaragatassa dibbaṃ cakkaratanaṃ pātubhavissati sahassāraṃ sanemikaṃ sanābhikaṃ sabbākāraparipūranti . katamaṃ panetaṃ deva ariyaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. samanusāsitvā . 2 Ma. sabbavāresu muddhābhisitto . 3 Yu. ca. @4 Ma. mā . 5 Ma. Yu. vattamānassa . 6 Ma. sīsaṃ nhātassa. Yu. sīsaṃ nahātassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page65.

Cakkavattivattanti . tenahi tvaṃ tāta dhammaṃyeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garukaronto dhammaṃ mānento dhammaṃ pūjento dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahassu antojanasmiṃ balakāyasmiṃ khattiyesu anuyantesu 1- brāhmaṇagahapatikesu negamajānapadesu samaṇabrāhmaṇesu migapakkhīsu mā va 2- te tāta vijite adhammakāro pavattittha ye ca te tāta vijite adhanā [3]- tesañca dhanaṃ anuppadajjeyyāsi 4- ye ca te tāta vijite samaṇabrāhmaṇā madappamādā paṭiviratā khantisoracce niviṭṭhā ekamattānaṃ damenti ekamattānaṃ samenti ekamattānaṃ parinibbāpenti te kālena kālaṃ upasaṅkamitvā paripuccheyyāsi paripañheyyāsi 5- kiṃ bhante kusalaṃ kiṃ bhante 6- akusalaṃ kiṃ sāvajjaṃ kiṃ anavajjaṃ kiṃ sevitabbaṃ kiṃ na sevitabbaṃ kiṃ me kariyamānaṃ 7- dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya assa kiṃ vā pana me kariyamānaṃ 7- dīgharattaṃ hitāya sukhāya assāti tesaṃ sutvā yaṃ akusalaṃ taṃ abhinivajjeyyāsi yaṃ kusalaṃ taṃ samādāya vatteyyāsi idaṃ kho tāta taṃ ariyaṃ cakkavattivattanti. {35.2} Evaṃ devāti kho bhikkhave rājā khattiyo muddhāvasitto rājisissa paṭissutvā ariye cakkavattivatte vattati 8- . tassa ariye cakkavattivatte vattamānassa tadahuposathe paṇṇarase sīsanhātassa uposathikassa uparipāsādavaragatassa dibbaṃ cakkaratanaṃ pāturahosi sahassāraṃ sanemikaṃ sanābhikaṃ sabbākāraparipūraṃ . @Footnote: 1 Yu. anuyuttesu . 2 Ma. Yu. ca . 3 Ma. Yu. assu . 4 Ma. dhanamanuppadeyyāsi. @5 Ma. parigaṇheyyāsi. Yu. ayaṃ pāṭho na dissati . 6 Ma. Yu. ayaṃ na dissati. @7 Ma. karīyamānaṃ. Yu. kayiramānaṃ . 8 Ma. Yu. vatti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page66.

Disvā 1- rañño khattiyassa muddhāvasittassa etadahosi sutaṃ kho pana metaṃ yassa rañño khattiyassa muddhāvasittassa tadahuposathe paṇṇarase sīsanhātassa uposathikassa uparipāsādavaragatassa dibbaṃ cakkaratanaṃ pātubhavati sahassāraṃ sanemikaṃ sanābhikaṃ sabbākāraparipūraṃ so hoti rājā cakkavattīti assaṃ nu kho ahaṃ rājā cakkavattīti. [36] Athakho bhikkhave rājā khattiyo muddhāvasitto uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā vāmena hatthena bhiṅgāraṃ gahetvā dakkhiṇena hatthena cakkaratanaṃ abbhukkiri pavattatu bhavaṃ cakkaratanaṃ abhivijinātu bhavaṃ cakkaratananti. {36.1} Athakho taṃ bhikkhave cakkaratanaṃ puratthimaṃ disaṃ pavatti 2-. Anvadeva rājā cakkavatti saddhiṃ caturaṅginiyā senāya . Yasmiṃ kho pana bhikkhave padese cakkaratanaṃ patiṭṭhāsi tattha rājā cakkavatti vāsaṃ upagacchi 3- saddhiṃ caturaṅginiyā senāya . ye kho pana bhikkhave puratthimāya disāya paṭirājāno te rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāhaṃsu ehi kho mahārāja svāgataṃ 4- mahārāja sakante mahārāja anusāsa mahārājāti . rājā cakkavatti evamāha pāṇo na hantabbo adinnaṃ nādātabbaṃ kāmesu micchā na caritabbā musā na bhāsitabbā majjaṃ na pātabbaṃ yathābhuttañca bhuñjathāti . @Footnote: 1 Ma. disvāna . 2 pavattatītipi pāṭho . 3 upagañchīti vā pāṭho . 4 Ma. svāgataṃ @te. Yu. sāgataṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page67.

Ye kho pana bhikkhave puratthimāya disāya paṭirājāno te rañño cakkavattissa anuyantā ahesuṃ. {36.2} Athakho taṃ bhikkhave cakkaratanaṃ puratthimaṃ samuddaṃ ajjhogahetvā 1- paccuttaritvā dakkhiṇaṃ samuddaṃ ajjhogahetvā paccuttaritvā pacchimaṃ 2- disaṃ pavatti . anvadeva rājā cakkavatti saddhiṃ caturaṅginiyā senāya. Yasmiṃ kho pana bhikkhave padese [3]- cakkaratanaṃ patiṭṭhāsi tattha rājā cakkavatti vāsaṃ upagacchi saddhiṃ caturaṅginiyā senāya . ye kho pana bhikkhave pacchimāya disāya paṭirājāno te rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāhaṃsu ehi kho mahārāja svāgataṃ mahārāja sakante mahārāja anusāsa mahārājāti . rājā cakkavatti evamāha pāṇo na hantabbo adinnaṃ nādātabbaṃ kāmesu micchā na caritabbā musā na bhāsitabbā majjaṃ na pātabbaṃ yathābhuttañca bhuñjathāti . ye kho pana bhikkhave pacchimāya disāya paṭirājāno te rañño cakkavattissa anuyantā ahesuṃ. {36.3} Athakho taṃ bhikkhave cakkaratanaṃ pacchimaṃ samuddaṃ ajjhogahetvā paccuttaritvā uttaraṃ disaṃ pavatti . anvadeva rājā cakkavatti saddhiṃ caturaṅginiyā senāya . yasmiṃ kho pana bhikkhave padese [3]- cakkaratanaṃ patiṭṭhāsi tattha rājā cakkavatti vāsaṃ upagacchi saddhiṃ caturaṅginiyā senāya . ye kho pana bhikkhave uttarāya disāya paṭirājāno te rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāhaṃsu ehi kho mahārāja svāgataṃ @Footnote: 1 Ma. ajjhogāhetvā . 2 Ma. Yu. samuddaṃ ... pacchimanti ime pāṭhā natthi. @3 Ma. dibbaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page68.

Mahārāja sakante mahārāja anusāsa mahārājāti . rājā cakkavatti evamāha pāṇo na hantabbo adinnaṃ nādātabbaṃ kāmesu micchā na caritabbā musā na bhāsitabbā majjaṃ na pātabbaṃ yathābhuttañca bhuñjathāti . ye kho pana bhikkhave uttarāya disāya paṭirājāno te rañño cakkavattissa anuyantā ahesuṃ. {36.4} Athakho taṃ bhikkhave cakkaratanaṃ samuddapariyantaṃ paṭhaviṃ abhivijinitvā tameva rājadhāniṃ paccuggantvā 1- rañño cakkavattissa antepuradvāre atthakaraṇapamukhe akkhāhataṃ maññe aṭṭhāsi rañño cakkavattissa antepuraṃ upasobhayamānaṃ. [37] Dutiyopi kho bhikkhave rājā cakkavatti . tatiyopi kho bhikkhave rājā cakkavatti . catutthopi kho bhikkhave rājā cakkavatti . pañcamopi kho bhikkhave rājā cakkavatti . chaṭṭhopi kho bhikkhave rājā cakkavatti . sattamopi kho bhikkhave rājā cakkavatti bahunnaṃ vassānaṃ bahunnaṃ vassasatānaṃ bahunnaṃ vassasahassānaṃ accayena aññataraṃ purisaṃ āmantesi yadā kho 2- tvaṃ ambho purisa passeyyāsi dibbaṃ cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cutaṃ atha me āroceyyāsīti . Evaṃ devāti kho bhikkhave so puriso rañño cakkavattissa paccassosi . addasā kho bhikkhave so puriso bahunnaṃ vassānaṃ bahunnaṃ vassasatānaṃ bahunnaṃ vassasahassānaṃ accayena dibbaṃ cakkaratanaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. paccāgantvā . 2 Ma. khosaddo na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page69.

Osakkitaṃ ṭhānā cutaṃ disvā 1- yena rājā cakkavatti tenupasaṅkami upasaṅkamitvā rājānaṃ cakkavattiṃ etadavoca yagghe deva jāneyyāsi dibbante cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cutanti. {37.1} Athakho bhikkhave rājā cakkavatti jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ āmantetvā 2- etadavoca dibbaṃ kira me tāta kumāra cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cutaṃ sukhaṃ kho pana metaṃ yassa rañño cakkavattissa dibbaṃ cakkaratanaṃ osakkati ṭhānā cavati nadāni tena raññā ciraṃ jīvitabbaṃ hotīti bhuttā pana me mānusakā kāmā samayodāni me dibbe 3- kāme pariyesituṃ ehi tvaṃ tāta kumāra imaṃ samuddapariyantaṃ paṭhaviṃ paṭipajja ahaṃ pana kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmīti. {37.2} Athakho bhikkhave rājā cakkavatti jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ sādhukaṃ rajje samanusāsetvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbaji . sattāhaṃ pabbajite kho pana bhikkhave rājisimhi dibbaṃ cakkaratanaṃ antaradhāyi. [38] Athakho bhikkhave aññataro puriso .pe. antarahitanti . Athakho bhikkhave rājā khattiyo muddhāvasitto dibbe cakkaratane antarahite anattamano ahosi anattamanatañca paṭisaṃvedesi no ca kho rājisiṃ upasaṅkamitvā ariyaṃ cakkavattivattaṃ pucchi . so samateneva sudaṃ janapadaṃ pasāsati tassa samatena janapadaṃ pasāsato @Footnote: 1 Ma. disvāna . 2 Ma. Yu. āmantāpetvā . 3 Yu. samayo dibbe.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page70.

Na pubbenāparaṃ janapadā paccanti yathā taṃ pubbakānaṃ rājūnaṃ ariye cakkavattivatte vattamānānaṃ. {38.1} Athakho bhikkhave amaccā pārisajjā gaṇakamahāmattā anīkaṭṭhā dovārikā mantassājīvino sannipatitvā rājānaṃ khattiyaṃ muddhāvasittaṃ [1]- etadavocuṃ na kho te deva samatena sudaṃ 2- janapadaṃ pasāsato pubbenāparaṃ janapadā paccanti yathā taṃ pubbakānaṃ rājūnaṃ ariye cakkavattivatte vattamānānaṃ saṃvijjanti kho te deva vijite amaccā pārisajjā gaṇakamahāmattā anīkaṭṭhā dovārikā mantassājīvino mayañceva aññe ca ye mayaṃ ariyaṃ cakkavattivattaṃ dhārema iṅgha tvaṃ deva amhe ariyaṃ cakkavattivattaṃ puccha tassa te mayaṃ ariyaṃ cakkavattivattaṃ puṭṭhā byākarissāmāti. [39] Athakho bhikkhave rājā khattiyo muddhāvasitto amacce pārisajje gaṇakamahāmatte anīkaṭṭhe dovārike mantassājīvino sannipātetvā ariyaṃ cakkavattivattaṃ pucchi . tassa te ariyaṃ cakkavattivattaṃ puṭṭhā byākariṃsu . tesaṃ sutvā dhammikañhi kho rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahi no ca kho adhanānaṃ dhanamanuppadāsi . Adhanānaṃ dhane nānuppadiyamāne 3- dāḷiddiyaṃ 4- vepullaṃ agamāsi. Dāḷiddiye vepullaṃ gate aññataro puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyi . tamenaṃ aggahesuṃ gahetvā rañño khattiyassa muddhāvasittassa dassesuṃ ayaṃ deva puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyīti . evaṃ vutte bhikkhave rājā khattiyo @Footnote: 1 Yu. upasaṅkamitvā . 2 Yu. ayaṃ na dissati . 3 Ma. Yu. ananuppādiyamāne. @4 Yu. sabbavāresu daliddiyaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page71.

Muddhāvasitto taṃ purisaṃ etadavoca saccaṃ kira tvaṃ ambho purisa paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyasīti 1- . saccaṃ devāti. Kiṃkāraṇāti. Na hi deva jīvāmīti . athakho bhikkhave rājā khattiyo muddhāvasitto tassa purisassa dhanamanuppadāsi iminā tvaṃ ambho purisa dhanena attanā ca jīvāhi mātāpitaro ca posehi puttadārañca posehi kammante [2]- payojehi samaṇesu brāhmaṇesu 3- uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhapehi sovaggikaṃ sukhavipākaṃ saggasaṃvattanikanti . evaṃ devāti kho bhikkhave so puriso rañño khattiyassa muddhāvasittassa paccassosi. {39.1} Aññataropi kho bhikkhave puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyi . tamenaṃ aggahesuṃ gahetvā rañño khattiyassa muddhāvasittassa dassesuṃ ayaṃ deva puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyīti. Evaṃ vutte bhikkhave rājā khattiyo muddhāvasitto taṃ 4- purisaṃ etadavoca saccaṃ kira tvaṃ ambho purisa paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyasīti. Saccaṃ devāti. Kiṃkāraṇāti. Na hi deva jīvāmīti. {39.2} Athakho bhikkhave rājā khattiyo muddhāvasitto tassa purisassa dhanamanuppadāsi iminā tvaṃ ambho purisa dhanena attanā ca jīvāhi 5- mātāpitaro ca posehi puttadārañca posehi kammante [2]- payojehi samaṇesu brāhmaṇesu 3- uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhapehi sovaggikaṃ sukhavipākaṃ saggasaṃvattanikanti . evaṃ devāti kho bhikkhave so 6- puriso rañño khattiyassa muddhāvasittassa @Footnote: 1 Ma. Yu. ādiyīti . 2 Ma. Yu. ca . 3 Ma. samaṇabrāhmaṇesu . 4 Yu. ayaṃ @na dissati . 5 Yu. upajīvāhi . 6 Yu. kho so bhikkhave.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page72.

Paccassosi . assosuṃ kho bhikkhave manussā ye kira bho paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyanti tesaṃ rājā anuppadetīti 1- . sutvāna tesaṃ etadahosi yannūna mayaṃpi paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyeyyāmāti. [40] Athakho bhikkhave aññataro puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyi . tamenaṃ aggahesuṃ gahetvā rañño khattiyassa muddhāvasittassa dassesuṃ ayaṃ deva puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyīti . Evaṃ vutte bhikkhave rājā khattiyo muddhāvasitto taṃ purisaṃ etadavoca saccaṃ kira tvaṃ ambho purisa paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyasīti. Saccaṃ devāti . kiṃkāraṇāti . na hi deva jīvāmīti. Athakho bhikkhave rañño khattiyassa muddhāvasittassa etadahosi sace kho ahaṃ yo yo paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyissati tassa tassa dhanamanuppadassāmi 2- evamidaṃ adinnādānaṃ pavaḍḍhissati yannūnāhaṃ imaṃ purisaṃ sunisedhaṃ nisedheyyaṃ mūlaghacchaṃ kareyyaṃ sīsamassa chindeyyanti. {40.1} Athakho bhikkhave rājā khattiyo muddhāvasitto purise āṇāpesi tenahi bhaṇe imaṃ purisaṃ daḷhāya rajjuyā pacchābāhuṃ gāḷhabandhanaṃ bandhitvā khuramuṇḍaṃ karitvā kharassarena paṇavena rathiyāya rathiyaṃ 3- siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ parinetvā dakkhiṇena dvārena nikkhamitvā dakkhiṇato nagarassa sunisedhaṃ nisedhetha mūlaghacchaṃ karotha sīsamassa chindathāti . evaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. dhanamanuppadesīti . 2 Yu. dhanamanuppadāmi . 3 Ma. rathikāya rathikaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page73.

Devāti kho bhikkhave te purisā rañño khattiyassa muddhāvasittassa paṭissutvā taṃ purisaṃ daḷhāya rajjuyā pacchābāhuṃ gāḷhabandhanaṃ bandhitvā khuramuṇḍaṃ karitvā kharassarena paṇavena rathiyāya rathiyaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ parinetvā dakkhiṇena dvārena nikkhamitvā dakkhiṇato nagarassa sunisedhaṃ nisedhesuṃ mūlaghacchaṃ akaṃsu sīsamassa chindiṃsu. [41] Assosuṃ kho bhikkhave manussā ye kira bho paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyanti te rājā sunisedhaṃ nisedheti mūlaghacchaṃ karoti sīsāni tesaṃ chindatīti . sutvāna tesaṃ etadahosi yannūna mayaṃpi tiṇhāni satthāni kārāpeyyāma 1- tiṇhāni satthāni kārāpetvā yesaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyissāma te sunisedhaṃ nisedhessāma mulaghacchaṃ karissāma sīsāni nesaṃ chindissāmāti . Te tiṇhāni satthāni kārāpesuṃ tiṇhāni satthāni kārāpetvā gāmaghātaṃpi upakkamiṃsu kātuṃ nigamaghātaṃpi upakkamiṃsu kātuṃ nagaraghātaṃpi upakkamiṃsu kātuṃ panthadūhaṇampi upakkamiṃsu kātuṃ . yesaṃ te 2- adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyanti te sunisedhaṃ nisedhenti mūlaghacchaṃ karonti sīsāni nesaṃ chindanti. [42] Iti kho bhikkhave adhanānaṃ dhane nānuppadiyamāne 3- dāḷiddiyaṃ vepullamagamāsi dāḷiddiye vepullaṃ gate 4- adinnādānaṃ vepullamagamāsi adinnādāne vepullaṃ gate satthaṃ vepullamagamāsi @Footnote: 1 Ma. kārāpessāma . 2 Yu. te yesaṃ . 3 Ma. Yu. ananuppadīyamāne. @4 Yu. sabbavāresu vepullagate.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page74.

Satthe vepullaṃ gate pāṇātipāto vepullamagamāsi pāṇātipāte vepullaṃ gate musāvādo vepullamagamāsi musāvāde vepullaṃ gate tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi vaṇṇopi parihāyi tesaṃ āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ asītivassasahassāyukānaṃ *- manussānaṃ cattārīsavassasahassāyukā puttā ahesuṃ cattārīsavassa- sahassāyukesu bhikkhave manussesu aññataro puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyi . tamenaṃ aggahesuṃ gahetvā rañño khattiyassa muddhāvasittassa dassesuṃ ayaṃ deva puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyīti . evaṃ vutte bhikkhave rājā khattiyo muddhāvasitto taṃ purisaṃ etadavoca saccaṃ kira tvaṃ ambho purisa paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyasīti. Na hi devāti sampajānamusā 1- bhāsi. [43] Iti kho bhikkhave adhanānaṃ dhane nānuppadiyamāne dāḷiddiyaṃ vepullamagamāsi dāḷiddiye vepullaṃ gate adinnādānaṃ vepullamagamāsi adinnādāne vepullaṃ gate satthaṃ vepullamagamāsi satthe vepullaṃ gate pāṇātipāto vepullamagamāsi pāṇātipāte vepullaṃ gate musāvādo vepullamagamāsi musāvāde vepullaṃ gate tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi vaṇṇopi parihāyi tesaṃ 2- āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ cattārīsavassasahassāyukānaṃ manussānaṃ vīsativassasahassāyukā puttā ahesuṃ vīsativassasahassāyukesu @Footnote: 1 Yu. avaca sampajānamusā . 2 Yu. ayaṃ na dissati. @* mīkār—kṛ´์ khagœ asītivassasahasusāyukānaṃ peḌna asītivassasahassāyukānaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page75.

Bhikkhave manussesu aññataro puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyi . tamenaṃ aññataro puriso rañño khattiyassa muddhāvasittassa ārocesi itthannāmo deva puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyatīti pesuññamakāsi. [44] Iti kho bhikkhave adhanānaṃ dhane nānuppadiyamāne dāḷiddiyaṃ vepullamagamāsi dāḷiddiye vepullaṃ gate .pe. Pisuṇā vācā vepullamagamāsi pisuṇāya vācāya vepullaṃ gatāya tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi vaṇṇopi parihāyi tesaṃ āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ vīsativassasahassāyukānaṃ manussānaṃ dasavassasahassāyukā puttā ahesuṃ dasavassasahassāyukesu bhikkhave manussesu ekidaṃ sattā vaṇṇavantā 1- honti ekidaṃ sattā dubbaṇṇā tattha ye te sattā dubbaṇṇā te vaṇṇavante satte abhijjhāyantā paresaṃ dāresu cārittaṃ āpajjiṃsu. [45] Iti kho bhikkhave adhanānaṃ dhane nānuppadiyamāne dāḷiddiyaṃ vepullamagamāsi dāḷiddiye vepullaṃ gate adinnādānaṃ vepullamagamāsi adinnādāne vepullaṃ gate . saṅkhittaṃ . kāmesu micchācāro vepullamagamāsi kāmesu micchācāre vepullaṃ gate tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi vaṇṇopi parihāyi tesaṃ āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ dasavassasahassāyukānaṃ manussānaṃ pañcavassasahassāyukā puttā ahesuṃ pañcavassasahassāyukesu @Footnote: 1 Ma. Yu. vaṇṇavanto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page76.

Bhikkhave manussesu dve dhammā vepullamagamiṃsu 1- pharusā ca 2- vācā samphappalāpo ca dvīsu dhammesu vepullaṃ gatesu tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi vaṇṇopi parihāyi tesaṃ āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ pañcavassasahassāyukānaṃ manussānaṃ appekacce aḍḍhateyyavassasahassāyukā appekacce dvevassasahassāyukā puttā ahesuṃ aḍḍhateyyavassasahassāyukesu bhikkhave manussesu abhijjhābyāpādā vepullamagamiṃsu abhijjhābyāpādesu vepullaṃ gatesu 3- tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi vaṇṇopi parihāyi tesaṃ āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ aḍḍhateyya- vassasahassāyukānaṃ manussānaṃ vassasahassāyukā puttā ahesuṃ {45.1} vassasahassāyukesu bhikkhave manussesu micchādiṭṭhi vepullamagamāsi micchādiṭṭhiyā vepullaṃ gatāya tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi vaṇṇopi parihāyi tesaṃ āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ vassasahassāyukānaṃ manussānaṃ pañcavassasatāyukā puttā ahesuṃ pañcavassasatāyukesu bhikkhave manussesu tayo dhammā vepullamagamaṃsu adhammarāgo visamalobho micchādhammo tīsu dhammesu vepullaṃ gatesu tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi vaṇṇopi parihāyi tesaṃ āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ pañcavassasatāyukānaṃ manussānaṃ appekacce aḍḍhateyyavassasatāyukā appekacce dvevassasatāyukā puttā ahesuṃ aḍḍhateyyavassasatāyukesu @Footnote: 1 Ma. Yu. vepullamagamaṃsu . 2 Yu. casaddo na dissati . 3 Yu. abhijjhāvyāpādo @vepullamagamāsi abhijjhāvyāpāde vepullagate.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page77.

Bhikkhave manussesu ime dhammā vepullamagamaṃsu amatteyyatā apetteyyatā asāmaññatā abrahmaññatā nakulejeṭṭhāpacāyitā 1-. {45.2} Iti kho bhikkhave adhanānaṃ dhane nānuppadiyamāne dāḷiddiyaṃ vepullamagamāsi dāḷiddiye vepullaṃ gate adinnādānaṃ vepullamagamāsi adinnādāne vepullaṃ gate satthaṃ vepullamagamāsi satthe vepullaṃ gate pāṇātipāto vepullamagamāsi pāṇātipāte vepullaṃ gate musāvādo vepullamagamāsi musāvāde vepullaṃ gate pisuṇā vācā vepullamagamāsi pisuṇāya vācāya vepullaṃ gatāya kāmesu micchācāro vepullamagamāsi kāmesu micchācāre vepullaṃ gate dve dhammā vepullamagamaṃsu pharusā ca vācā samphappalāpo ca dvīsu dhammesu vepullaṃ gatesu abhijjhābyāpādā vepullamagamaṃsu abhijjhābyāpādesu vepullaṃ gatesu micchādiṭṭhi vepullamagamāsi micchādiṭṭhiyā vepullaṃ gatāya tayo dhammā vepullamagamaṃsu adhammarāgo visamalobho micchādhammo tīsu dhammesu vepullaṃ gatesu ime dhammā vepullamagamaṃsu amatteyyatā apetteyyatā asāmaññatā abrahmaññatā nakulejeṭṭhāpacāyitā imesu dhammesu vepullaṃ gatesu tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi vaṇṇopi parihāyi tesaṃ āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ aḍḍhateyyavassasatāyukānaṃ manussānaṃ vassasatāyukā puttā ahesuṃ. @Footnote: 1 nakulejeṭṭhāpacāyikāti vā pāṭho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page78.

[46] Bhavissati bhikkhave so samayo yaṃ imesaṃ manussānaṃ dasavassāyukā puttā bhavissanti dasavassāyukesu bhikkhave manussesu pañcavassikā kumārikā alaṃpateyyā 1- bhavissanti dasavassāyukesu bhikkhave manussesu imāni rasāni antaradhāyissanti seyyathīdaṃ sappi navanītaṃ telaṃ madhu phāṇitaṃ loṇaṃ dasavassāyukesu bhikkhave manussesu kudrusako 2- aggabhojanaṃ 3- bhavissati seyyathāpi bhikkhave etarahi sālimaṃsodano aggabhojanaṃ {46.1} evameva kho bhikkhave dasavassāyukesu manussesu kudrusako aggabhojanaṃ bhavissati dasavassāyukesu bhikkhave manussesu dasa kusalakammapathā sabbena sabbaṃ antaradhāyissanti dasa akusalakammapathā ativiya dippissanti 4- dasavassāyukesu bhikkhave manussesu kusalantipi na bhavissati kuto pana kusalassa kārako dasavassāyukesu bhikkhave manussesu ye te bhavissanti amatteyyā apetteyyā asāmaññā abrahmaññā nakulejeṭṭhāpacāyino te pūjā 5- ca bhavissanti pāsaṃsā ca seyyathāpi bhikkhave etarahi matteyyā 6- petteyyā sāmaññā brahmaññā kulejeṭṭhāpacāyino te 7- pūjā ca pāsaṃsā ca {46.2} evameva kho bhikkhave dasavassāyukesu manussesu ye te bhavissanti amatteyyā apetteyyā asāmaññā abrahmaññā nakulejeṭṭhāpacāyino te pūjā ca bhavissanti pāsaṃsā ca dasavassāyukesu bhikkhave manussesu na bhavissati @Footnote: 1 Yu. alamapateyyā . 2 Ma. kudrūsako . 3 Ma. Yu. aggaṃ bhojanānaṃ. @4 Ma. atibyādippissanti . 5 Ma. Yu. pujjā . 6 Yu. metteyyā . 7 Ma. ayaṃ @na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page79.

Mātāti vā mātucchāti vā pitāti vā pitucchāti vā 1- mātulānīti vā ācariyabhariyāti vā garūnaṃ dārāti vā sambhedaṃ loko gamissati yathā ajeḷakā kukkuṭā sūkarā soṇā sigālā dasavassāyukesu bhikkhave manussesu tesaṃ sattānaṃ aññamaññamhi tibbo āghāto paccupaṭṭhito bhavissati tibbo byāpādo tibbo manopadoso tibbaṃ vadhakacittaṃ mātupi puttamhi . Puttassapi mātari . pitupi puttamhi . puttassapi pitari . bhātupi 2- bhaginiyā . bhaginiyā bhātari tibbo āghāto paccupaṭṭhito bhavissati tibbo byāpādo tibbo manopadoso tibbaṃ vadhakacittaṃ seyyathāpi bhikkhave māgavikassa migaṃ disvā tibbo āghāto paccupaṭṭhito hoti tibbo byāpādo tibbo manopadoso tibbaṃ vadhakacittaṃ {46.3} evameva kho bhikkhave dasavassāyukesu manussesu tesaṃ sattānaṃ aññamaññamhi tibbo āghāto paccupaṭṭhito bhavissati tibbo byāpādo tibbo manopadoso tibbaṃ vadhakacittaṃ mātupi puttamhi . puttassapi mātari . pitupi puttamhi . puttassapi pitari . bhātupi 2- bhaginiyā . bhaginiyāpi bhātari tibbo āghāto paccupaṭṭhito bhavissati tibbo byāpādo tibbo manopadoso tibbaṃ vadhakacittaṃ. [47] Dasavassāyukesu bhikkhave manussesu sattāhaṃ satthantarakappo bhavissati te aññamaññaṃ 3- migasaññaṃ paṭilabhissanti tesaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. pitāti vā pitucchāti vāti na dissati . 2 Yu. bhātupi bhātari. @3 Ma. aññamaññasmi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page80.

Tiṇhāni satthāni hatthesu pātubhavissanti te tiṇhena satthena esa migoti 1- aññamaññaṃ jīvitā voropissanti. {47.1} Athakho tesaṃ bhikkhave sattānaṃ ekaccānaṃ evaṃ bhavissati mā ca mayaṃ kañci 2- mā ca amhe koci yannūna mayaṃ tiṇagahaṇaṃ vā vanagahaṇaṃ vā rukkhagahaṇaṃ vā nadīviduggaṃ vā pabbatavisamaṃ vā pavisitvā vanamūlaphalāhārā yāpeyyāmāti . te tiṇagahaṇaṃ vā 3- vanagahaṇaṃ vā rukkhagahaṇaṃ vā 3- nadīviduggaṃ vā 3- pabbatavisamaṃ vā 3- pavisitvā sattāhaṃ vanamūlaphalāhārā yāpessanti 4- . te tassa sattāhassa accayena tiṇagahaṇā vanagahaṇā rukkhagahaṇā nadīviduggā pabbatavisamā nikkhamitvā aññamaññaṃ āliṅgitvā sabhāsu gāyissanti samassāsissanti diṭṭhā bho sattā jīvasi tvaṃ diṭṭhā bho sattā jīvasīti. {47.2} Athakho tesaṃ bhikkhave sattānaṃ evaṃ bhavissati mayaṃ kho akusalānaṃ dhammānaṃ samādānahetu evarūpaṃ 5- āyataṃ ñātikkhayaṃ pattā yannūna mayaṃ kusalaṃ kareyyāma kiṃ kusalaṃ kareyyāma yannūna mayaṃ pāṇātipātā virameyyāma idaṃ kusalaṃ dhammaṃ samādāya vatteyyāmāti . te pāṇātipātā viramissanti idaṃ kusalaṃ dhammaṃ samādāya vattissanti te kusalānaṃ dhammānaṃ samādānahetu āyunāpi vaḍḍhissanti vaṇṇenapi vaḍḍhissanti tesaṃ āyunāpi vaḍḍhamānānaṃ vaṇṇenapi vaḍḍhamānānaṃ dasavassāyukānaṃ manussānaṃ vīsativassāyukā puttā bhavissanti. {47.3} Athakho tesaṃ bhikkhave sattānaṃ evaṃ bhavissati mayaṃ kho kusalānaṃ @Footnote: 1 Yu. āmeṇḍitaṃ . 2 Ma. kiñci . 3 Yu. vāsaddo na dissati. @4 Yu. yāpeyyanti . 5 Yu. ayaṃ na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page81.

Dhammānaṃ samādānahetu āyunāpi vaḍḍhāma vaṇṇenapi vaḍḍhāma yannūna mayaṃ bhiyyoso mattāya kusalaṃ kareyyāma kiṃ kusalaṃ kareyyāma 1- yannūna mayaṃ adinnādānā virameyyāma kāmesu micchācārā virameyyāma musāvādā virameyyāma pisuṇāya vācāya virameyyāma pharusāya vācāya virameyyāma samphappalāpā virameyyāma abhijjhaṃ pajaheyyāma byāpādaṃ pajaheyyāma micchādiṭṭhiṃ pajaheyyāma tayo dhamme pajaheyyāma adhammarāgaṃ visamalobhaṃ micchādhammaṃ yannūna mayaṃ matteyyā assāma petteyyā sāmaññā brahmaññā kule jeṭṭhāpacāyino idaṃ kusalaṃ dhammaṃ samādāya vatteyyāmāti. {47.4} Te matteyyā bhavissanti petteyyā sāmaññā brahmaññā kule jeṭṭhāpacāyino idaṃ kusalaṃ dhammaṃ samādāya vattissanti tesaṃ 2- kusalānaṃ dhammānaṃ samādānahetu āyunāpi vaḍḍhissanti vaṇṇenapi vaḍḍhissanti tesaṃ āyunāpi vaḍḍhamānānaṃ vaṇṇenapi vaḍḍhamānānaṃ vīsativassāyukānaṃ manussānaṃ cattāḷīsavassāyukā puttā bhavissanti . cattāḷīsavassāyukānaṃ manussānaṃ asītivassāyukā puttā bhavissanti . asītivassāyukānaṃ manussānaṃ saṭṭhivassasatāyukā puttā bhavissanti . saṭṭhivassasatāyukānaṃ manussānaṃ vīsatitivassasatāyukā puttā bhavissanti . vīsatitivassasatāyukānaṃ manussānaṃ cattāḷīsachavassasatāyukā puttā bhavissanti . cattāḷīsa- chavassasatāyukānaṃ manussānaṃ dvevassasahassāyukā puttā bhavissanti . Dvevassasahassāyukānaṃ manussānaṃ cattārivassasahassāyukā @Footnote: 1 Ma. Yu. ki kusalaṃ kareyyāmāti na dissati . 2 Ma. Yu. te.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page82.

Puttā bhavissanti . cattārivassasahassāyukānaṃ manussānaṃ aṭṭhavassasahassāyukā puttā bhavissanti . aṭṭhavassasahassāyukānaṃ manussānaṃ vīsativassasahassāyukā puttā bhavissanti . vīsativassa- sahassāyukānaṃ manussānaṃ cattāḷīsavassasahassāyukā puttā bhavissanti . cattāḷīsavassasahassāyukānaṃ manussānaṃ asītivassa- sahassāyukā puttā bhavissanti. [48] Asītivassasahassāyukesu bhikkhave manussesu pañcavassasatikā kumārikā alaṃpateyyā bhavissanti . asītivassasahassāyukesu bhikkhave manussesu tayo ābādhā bhavissanti icchā anasanaṃ jarā . Asītivassasahassāyukesu bhikkhave manussesu ayaṃ jambudīpo iddho ceva bhavissati phīto ca kukkuṭasampātitā 1- gāmanigamarājadhāniyo . Asītivassasahassāyukesu bhikkhave manussesu ayaṃ jambudīpo avīci maññe phuṭo bhavissati manussehi seyyathāpi naḷavanaṃ vā sāravanaṃ vā 2-. {48.1} Asītivassasahassāyukesu bhikkhave manussesu ayaṃ bārāṇasī ketumatī nāma rājadhānī bhavissati iddhā ceva phītā ca bahujanā ca ākiṇṇamanussā ca subhikkhā ca . asītivassasahassāyukesu bhikkhave manussesu imasmiṃ jambudīpe caturāsītinagarasahassāni bhavissanti ketumati- rājadhānīpamukhāni . asītivassasahassāyukesu bhikkhave manussesu ketumatī- rājadhāniyā saṅkho nāma rājā uppajjissati cakkavatti dhammiko dhammarājā @Footnote: 1 Ma. Yu. kukkuṭasampādikā . 2 Ma. Yu. saravanaṃ vā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page83.

Cāturanto vijitāvī janapadaṭṭhāvariyappatto sattaratanasamannāgato . Tassimāni satta ratanāni bhavissanti seyyathīdaṃ cakkaratanaṃ hatthiratanaṃ assaratanaṃ maṇiratanaṃ itthīratanaṃ gahapatiratanaṃ pariṇāyakaratanameva sattamaṃ . parosahassaṃ kho panassa puttā bhavissanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā . so imaṃ paṭhaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena abhivijiya ajjhāvasissati. {48.2} Asītivassasahassāyukesu bhikkhave manussesu metteyyo nāma bhagavā loke uppajjissati arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā seyyathāpāhametarahi loke uppanno arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā. {48.3} So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedessati seyyathāpāhametarahi imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedemi . so dhammaṃ desessati ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsessati seyyathāpāhametarahi dhammaṃ desemi ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsemi . so anekasahassaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page84.

Bhikkhusaṅghaṃ pariharissati seyyathāpāhaṃ etarahi anekasataṃ bhikkhusaṅghaṃ pariharāmi. {48.4} Athakho bhikkhave saṅkho nāma rājā yo so 1- yūpo raññā mahāpanādena kārāpito taṃ yūpaṃ ussāpetvā ajjhāvasitvā [2]- vissajjitvā samaṇabrāhmaṇakapaṇaddhikavaṇibbakayācakānaṃ dānaṃ datvā metteyyassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa santike kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissati . so evaṃ pabbajito samāno eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭhe va dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati. [49] Attadīpā bhikkhave viharatha attasaraṇā anaññasaraṇā dhammadīpā dhammasaraṇā anaññasaraṇā . kathañca bhikkhave bhikkhu attadīpo viharati attasaraṇo anaññasaraṇo dhammadīpo dhammasaraṇo anaññasaraṇo . idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ . @Footnote: 1 Yu. yenassa . 2 Ma. taṃ datvā. Yu. daditvā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page85.

Evaṃ kho bhikkhave bhikkhu attadīpo viharati attasaraṇo anaññasaraṇo dhammadīpo dhammasaraṇo anaññasaraṇo. [50] Gocare bhikkhave caratha sake pettike visaye. Gocare bhikkhave carantā sake pettike visaye āyunāpi vaḍḍhissatha vaṇṇenapi vaḍḍhissatha sukhenapi vaḍḍhissatha bhogenapi vaḍḍhissatha balenapi vaḍḍhissatha. {50.1} Kiñca bhikkhave bhikkhuno āyusmiṃ . idha bhikkhave bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti viriyasamādhipadhāna ... Cittasamādhipadhāna ... vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti so imesaṃ catunnaṃ iddhipādānaṃ bhāvitattā bahulīkatattā ākaṅkhamāno kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā . Idaṃ kho bhikkhave bhikkhuno āyusmiṃ. {50.2} Kiñca bhikkhave bhikkhuno vaṇṇasmiṃ. Idha bhikkhave bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno anumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu . idaṃ kho bhikkhave bhikkhuno vaṇṇasmiṃ. {50.3} Kiñca bhikkhave bhikkhuno sukhasmiṃ. Idha bhikkhave bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati vitakkavicārānaṃ vūpasamā .pe. Dutiyaṃ jhānaṃ . tatiyaṃ jhānaṃ . catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati . Idaṃ kho bhikkhave bhikkhuno sukhasmiṃ. {50.4} Kiñca bhikkhave bhikkhuno bhogasmiṃ . idha bhikkhave bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page86.

Pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharati . karuṇāsahagatena cetasā . Muditāsahagatena cetasā . upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharati . idaṃ kho bhikkhave bhikkhuno bhogasmiṃ. {50.5} Kiñca bhikkhave bhikkhuno balasmiṃ . idha bhikkhave bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavañcetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭhe va dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati . idaṃ kho bhikkhave bhikkhuno balasmiṃ . nāhaṃ bhikkhave aññaṃ ekabalampi samanupassāmi evaṃ 1- duppasahaṃ yathāyidaṃ bhikkhave mārabalaṃ kusalānaṃ bhikkhave dhammānaṃ samādānahetu evamidaṃ puññaṃ pavaḍḍhatīti . idamavoca bhagavā . attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti. Cakkavattisuttaṃ niṭṭhitaṃ tatiyaṃ 2-. ------------------- @Footnote: 1 Ma. yaṃ evaṃ . 2 Yu. cakkavattisīhanādasuttantaṃ tatiyaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page87.

Aggaññasuttaṃ [51] Evamme sutaṃ . ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme migāramātupāsāde . tena kho pana samayena vāseṭṭhabhāradvājā bhikkhūsu parivasanti bhikkhubhāvaṃ ākaṅkhamānā . Athakho bhagavā sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito pāsādā orohitvā pāsādapacchāyāyaṃ abbhokāse caṅkamati. {51.1} Addasā kho vāseṭṭho bhagavantaṃ sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhitaṃ pāsādā orohitvā pāsādapacchāyāyaṃ abbhokāse caṅkamantaṃ disvāna bhāradvājaṃ āmantesi ayaṃ āvuso bhāradvāja bhagavā sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito pāsādā orohitvā pāsādapacchāyāyaṃ abbhokāse caṅkamati āyāmāvuso bhāradvāja yena bhagavā tenupasaṅkamissāma appevanāma labheyyāma bhagavato sammukhā 1- dhammiṃ kathaṃ savanāyāti . evamāvusoti kho bhāradvājo vāseṭṭhassa paccassosi. {51.2} Athakho vāseṭṭhabhāradvājā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā bhagavantaṃ caṅkamantaṃ anucaṅkamiṃsu . athakho bhagavā vāseṭṭhaṃ āmantesi tumhe khvattha vāseṭṭhā 2- brāhmaṇajaccā brāhmaṇakulīnā brāhmaṇakulā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā kacci vo vāseṭṭhā 3- brāhmaṇā na akkosanti na paribhāsantīti . taggha no bhante brāhmaṇā akkosanti paribhāsanti attarūpāya @Footnote: 1 Ma. Yu. santikā . 2-3 Ma. Yu. vāseṭṭha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page88.

Paribhāsāya paripuṇṇāya no aparipuṇṇāyāti . yathākathaṃ pana vo vāseṭṭhā brāhmaṇā akkosanti paribhāsanti attarūpāya paribhāsāya paripuṇṇāya no aparipuṇṇāyāti . brāhmaṇā bhante evamāhaṃsu brāhmaṇo va seṭṭho vaṇṇo hīnā aññe vaṇṇā brāhmaṇo va sukko vaṇṇo kaṇhā aññe vaṇṇā brāhmaṇā va sujjhanti no abrāhmaṇā brāhmaṇā 1- brahmuno puttā orasā mukhato jātā brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādā te tumhe seṭṭhaṃ vaṇṇaṃ hitvā hīnamatthavaṇṇaṃ ajjhupagatā yadidaṃ muṇḍake samaṇake ibbhe kaṇhe bandhupādā pacceti 2- tayidaṃ na sādhu tayidaṃ nappaṭirūpaṃ yaṃ tumhe seṭṭhaṃ vaṇṇaṃ hitvā hīnamatthavaṇṇaṃ ajjhupagatā yadidaṃ muṇḍake samaṇake ibbhe kaṇhe bandhupādā pacceti . evaṃ kho no bhante brāhmaṇā akkosanti paribhāsanti attarūpāya paribhāsāya paripuṇṇāya no aparipuṇṇāyāti. {51.3} Taggha vo vāseṭṭhā brāhmaṇā porāṇaṃ asarantā evamāhaṃsu brāhmaṇo va seṭṭho vaṇṇo hīnā aññe vaṇṇā brāhmaṇo va sukko vaṇṇo kaṇhā aññe vaṇṇā brāhmaṇā va sujjhanti no abrāhmaṇā brāhmaṇā 1- brahmuno puttā orasā mukhato jātā brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādāti . dissanti kho pana vāseṭṭhā brāhmaṇānaṃ brāhmaṇiyo utuniyopi gabbhiniyopi vijāyamānāpi pāyamānāpi te ca brāhmaṇā yonijā va samānā @Footnote: 1 Ma. Yu. brāhmaṇā va. evamupari . 2 Ma. Yu. bandhupādāpacce.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page89.

Evamāhaṃsu brāhmaṇo va seṭṭho vaṇṇo .pe. brahmadāyādāti . Te ca 1- brahmānañceva abbhācikkhanti musā ca bhāsanti bahuñca apuññaṃ pasavanti. [52] Cattārome vāseṭṭhā vaṇṇā khattiyā brāhmaṇā vessā suddā . khattiyopi kho vāseṭṭhā idhekacco pāṇātipātī hoti adinnādāyī kāmesu micchācārī musāvādī pisuṇavāco 2- pharusavāco samphappalāpī abhijjhālu byāpannacitto micchādiṭṭhī . Iti kho vāseṭṭhā yeme dhammā akusalā akusalasaṅkhātā sāvajjā sāvajjasaṅkhātā asevitabbā asevitabbasaṅkhātā nālamariyā nālamariyasaṅkhātā kaṇhā kaṇhavipākā viññugarahitā . khattiyepi te idhekacce sandissanti . Brāhmaṇopi kho vāseṭṭhā .pe. Vessopi kho vāseṭṭhā .pe. suddopi kho vāseṭṭhā idhekacco pāṇātipātī hoti adinnādāyī .pe. micchādiṭṭhī . iti kho vāseṭṭhā yeme dhammā akusalā akusalasaṅkhātā .pe. kaṇhā kaṇhavipākā viññugarahitā suddepi te idhekacce sandissanti. [53] Khattiyopi kho vāseṭṭhā idhekacco pāṇātipātā paṭivirato hoti adinnādānā paṭivirato kāmesu micchācārā paṭivirato musāvādā paṭivirato pisuṇāya vācāya paṭivirato pharusāya vācāya paṭivirato samphappalāpā paṭivirato anabhijjhālu abyāpannacitto sammādiṭṭhī . iti kho vāseṭṭhā yeme dhammā kusalā kusalasaṅkhātā @Footnote: 1 Ma. Yu. casaddo na dissati . 2 Yu. pisuṇāvāco pharusāvāco.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page90.

Anavajjā anavajjasaṅkhātā sevitabbā sevitabbasaṅkhātā alamariyā alamariyasaṅkhātā sukkā sukkavipākā viññupasatthā . khattiyepi te idhekacce sandissanti . brāhmaṇopi kho vāseṭṭhā . vessopi kho vāseṭṭhā . suddopi kho vāseṭṭhā idhekacco pāṇātipātā paṭivirato hoti .pe. anabhijjhālu abyāpannacitto sammādiṭṭhī . Iti kho vāseṭṭhā yeme dhammā kusalā kusalasaṅkhātā anavajjā anavajjasaṅkhātā sevitabbā sevitabbasaṅkhātā alamariyā alamariyasaṅkhātā sukkā sukkavipākā viññupasatthā . suddepi te idhekacce sandissanti. {53.1} Imesu kho vāseṭṭhā catūsu vaṇṇesu evaṃ ubhayabyokiṇṇesu 1- vattamānesu kaṇhasukkesu dhammesu viññuvigarahitesu ceva viññupasatthesu ca yadettha brāhmaṇā evamāhaṃsu brāhmaṇo va seṭṭho vaṇṇo hīnā aññe vaṇṇā brāhmaṇo va sukko vaṇṇo kaṇhā aññe vaṇṇā brāhmaṇā va sujjhanti no abrāhmaṇā brāhmaṇā brahmuno puttā orasā mukhato jātā brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādāti . Tantesaṃ viññū nānujānanti . taṃ kissa hetu . imesaṃ hi vāseṭṭhā catunnaṃ vaṇṇānaṃ yo hoti bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇakavasaññojano sammadaññā- vimutto so nesaṃ aggamakkhāyati dhammeneva no adhammena. Dhammo hi vāseṭṭhā seṭṭho janetasmiṃ diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāyañca . @Footnote: 1 Ma. Yu. ubhayaokiṇṇesu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page91.

Tadamināpetaṃ vāseṭṭhā pariyāyena veditabbaṃ yathā dhammo 1- seṭṭho janetasmiṃ diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāyañca. [54] Jānāti kho vāseṭṭhā rājā pasenadi kosalo samaṇo gotamo anuttaro 2- sakyakulā pabbajitoti . sakyā kho pana vāseṭṭhā rañño pasenadissa kosalassa anantarā 3- anuyantā bhavanti . karonti kho vāseṭṭhā sakyā raññe pasenadimhi kosale nipaccakāraṃ abhivādanaṃ paccuṭṭhānaṃ añjalikammaṃ sāmīcikammaṃ . iti kho vāseṭṭhā yaṃ karonti sakyā raññe pasenadimhi kosale nipaccakāraṃ abhivādanaṃ paccuṭṭhānaṃ añjalikammaṃ sāmīcikammaṃ karoti taṃ rājā pasenadi kosalo tathāgate nipaccakāraṃ abhivādanaṃ paccuṭṭhānaṃ añjalikammaṃ sāmīcikammaṃ nanu sujāto samaṇo gotamo dujjātohamasmi balavā samaṇo gotamo dubbalohamasmi pāsādiko samaṇo gotamo dubbaṇṇohamasmi mahesakkho samaṇo gotamo appesakkhohamasmīti athakho naṃ dhammaṃyeva sakkaronto dhammaṃ garukaronto dhammaṃ mānento dhammaṃ pūjento dhammaṃ apacayamāno . evaṃ rājā pasenadi kosalo tathāgate nipaccakāraṃ karoti abhivādanaṃ paccuṭṭhānaṃ añjalikammaṃ sāmīcikammaṃ . iminā 4- kho evaṃ 5- vāseṭṭhā pariyāyena veditabbaṃ yathā dhammo seṭṭho janetasmiṃ diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāyañca. [55] Tumhe khvattha vāseṭṭhā nānājaccā nānānāmā nānāgottā nānākulā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā ke tumheti @Footnote: 1 Ma. dhammo va . 2 Ma. anantarā . 3 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho na dissati. @4 Ma. imināpi . 5 Ma. Yu. etaṃ vāseṭṭha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page92.

Puṭṭhā samānā samaṇā sakyaputtiyāmhāti paṭijānāthāti 1- . yassa kho panassa vāseṭṭhā tathāgate saddhā niviṭṭhā mūlajātā patiṭṭhitā daḷhā asaṃhāriyā 2- samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ tassetaṃ kallaṃ vācāya bhagavatomhi putto oraso mukhato jāto dhammajo dhammanimmito dhammadāyādoti . taṃ kissa hetu . tathāgatassa hetaṃ vāseṭṭhā adhivacanaṃ dhammakāyo itipi brahmakāyo itipi dhammabhūto itipi brahmabhūto itipi. [56] Hoti kho so vāseṭṭhā samayo yaṃ kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena ayaṃ loko saṃvaṭṭati saṃvaṭṭamāne loke yebhuyyena sattā ābhassarasaṃvattanikā honti te tattha [2]- manomayā pītibhakkhā sayaṃpabhā antalikkhacarā subhaṭṭhāyino ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭhanti . hoti kho so vāseṭṭhā samayo yaṃ kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena ayaṃ loko vivaṭṭati vivaṭṭamāne loke yebhuyyena sattā ābhassarakāyā cavitvā itthattaṃ āgacchanti te ca honti manomayā pītibhakkhā sayaṃpabhā antalikkhacarā subhaṭṭhāyino ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭhanti. {56.1} Ekodakīkūtaṃ kho pana vāseṭṭhā tena samayena hoti andhakāro andhakāratimisā na candimasuriyā paññāyanti na nakkhattāni tārakarūpāni paññāyanti na rattindivā paññāyanti na māsaddhamāsā paññāyanti na utusaṃvaccharā @Footnote: 1 Ma. Yu. itisaddo na dissati . 2 Yu. asaṃhārikā . 3 Ma. Yu. honti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page93.

Paññāyanti na itthīpurisā 1- paññāyanti . sattā sattātveva saṅkhyaṃ gacchanti . athakho tesaṃ vāseṭṭhā sattānaṃ kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena rasapaṭhavī udakasmiṃ samantāni 2- seyyathāpi nāma payatattassa nibbāyamānassa upari santānakaṃ hoti evamevaṃ 3- pāturahoti sā ahosi vaṇṇasampannā gandhasampannā rasasampannā seyyathāpi nāma sampannā vā sappi sampannaṃ vā navanītaṃ evaṃvaṇṇā ahosi seyyathāpi nāma khuddamadhuṃ aneḷakaṃ evamassādā ahosi. {56.2} Athakho vāseṭṭhā aññataro satto lolajātiko ambho kimevidaṃ bhavissatīti rasapaṭhaviṃ aṅguliyā sāyi tassa rasapaṭhaviṃ aṅguliyā sāyato acchādesi taṇhāpassa 4- okkami . aññepi 5- kho vāseṭṭhā sattā tassa sattassa diṭṭhānugatiṃ āpajjamānā rasapaṭhaviṃ aṅguliyā sāyiṃsu . tesaṃ rasapaṭhaviṃ aṅguliyā sāyataṃ acchādeti taṇhā ca nesaṃ okkami. {56.3} Athakho te vāseṭṭhā sattā rasapaṭhaviṃ hatthehi āluppakārakaṃ upakkamiṃsu paribhuñjituṃ . yato kho vāseṭṭhā sattā rasapaṭhaviṃ hatthehi āluppakārakaṃ upakkamiṃsu paribhuñjituṃ atha tesaṃ sattānaṃ sayaṃpabhā antaradhāyi . sayaṃpabhāya antarahitāya candimasuriyā pāturahesuṃ candimasuriyesu pātubhūtesu nakkhattāni tārakarūpāni pāturahesuṃ nakkhattesu tārakarūpesu pātubhūtesu rattindivā paññāyiṃsu rattindivesu paññāyamānesu māsaddhamāsā paññāyiṃsu māsaddhamāsesu paññāyamānesu utusaṃvaccharā paññāyiṃsu ettāvatā @Footnote: 1 Ma. Yu. itthipumā . 2 Ma. Yu. samatāni . 3 Ma. evameva. evamupari. @4 Ma. Yu. taṇhā cassa . 5 Yu. aññatarepi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page94.

Kho vāseṭṭhā ayaṃ loko puna vivaṭṭo hoti. [57] Athakho te vāseṭṭhā sattā rasapaṭhaviṃ paribhuñjantā tabbhakkhā tadāhārā 1- ciraṃ dīghamaddhānaṃ aṭṭhaṃsu . yathā yathā kho te vāseṭṭhā sattā rasapaṭhaviṃ paribhuñjantā tabbhakkhā tadāhārā ciraṃ dīghamaddhānaṃ aṭṭhaṃsu tathā tathā tesaṃ sattānaṃ kharattañceva kāyasmiṃ okkami vaṇṇavevaṇṇatā ca paññāyittha . ekidaṃ sattā vaṇṇavanto honti ekidaṃ sattā dubbaṇṇā . tattha ye te sattā vaṇṇavanto te dubbaṇṇe satte atimaññanti mayametehi vaṇṇavantatarā amhehete dubbaṇṇatarāti . tesaṃ vaṇṇātimānapaccayā mānātimānajātikānaṃ rasapaṭhavī antaradhāyi . Rasapaṭhaviyā antarahitāya sannipatiṃsu sannipatitvā anutthuniṃsu aho rasaṃ aho rasanti . tadetarahipi manussā kiñcideva surasaṃ 2- labhitvā evamāhaṃsu aho rasaṃ aho rasanti . tadeva porāṇaṃ aggaññaṃ akkharaṃ anussaranti 3- na tvevassa atthaṃ ājānanti. [58] Athakho tesaṃ vāseṭṭhā sattānaṃ rasapaṭhaviyā antarahitāya bhūmipappaṭiko 4- pāturahosi . seyyathāpi nāma ahicchattako evamevaṃ pāturahosi . so ahosi vaṇṇasampanno gandhasampanno rasasampanno seyyathāpi nāma sampannā vā sappi sampannaṃ vā navanītaṃ evaṃvaṇṇo ahosi seyyathāpi nāma khuddamadhuṃ aneḷakaṃ @Footnote: 1 Yu. tadahārā . 2 Yu. sādhurasaṃ . 3 Yu. anupatanti. evamupari. @4 Ma. Yu. bhūmipappaṭako.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page95.

Evamassādo ahosi. {58.1} Athakho te vāseṭṭhā sattā bhūmipappaṭikaṃ upakkamiṃsu paribhuñjituṃ te [1]- paribhuñjantā tabbhakkhā tadāhārā ciraṃ dīghamaddhānaṃ aṭṭhaṃsu . yathā yathā kho te vāseṭṭhā sattā bhūmipappaṭikaṃ paribhuñjantā tabbhakkhā tadāhārā ciraṃ dīghamaddhānaṃ aṭṭhaṃsu tathā tathā tesaṃ sattānaṃ bhiyyoso mattāya kharattañceva kāyasmiṃ okkami vaṇṇavevaṇṇatā ca paññāyittha . ekidaṃ sattā vaṇṇavanto honti ekidaṃ sattā dubbaṇṇā . tattha ye te sattā vaṇṇavanto te dubbaṇṇe satte atimaññanti mayametehi vaṇṇavantatarā amhehete dubbaṇṇatarāti . tesaṃ vaṇṇātimāna- paccayā mānātimānajātikānaṃ bhūmipappaṭiko antaradhāyi. {58.2} Bhūmipappaṭike antarahite padālatā pāturahosi. Seyyathāpi nāma kalambakā 2- evamevaṃ pāturahosi . sā ahosi vaṇṇasampannā gandhasampannā rasasampannā seyyathāpi nāma sampannā vā sappi sampannaṃ vā navanītaṃ evaṃvaṇṇā ahosi seyyathāpi nāma khuddamadhuṃ aneḷakaṃ evamassādā ahosi . athakho te vāseṭṭhā sattā padālataṃ upakkamiṃsu paribhuñjituṃ te paribhuñjantā tabbhakkhā tadāhārā ciraṃ dīghamaddhānaṃ aṭṭhaṃsu . yathā yathā kho te vāseṭṭhā sattā padālataṃ paribhuñjantā tabbhakkhā tadāhārā ciraṃ dīghamaddhānaṃ aṭṭhaṃsu tathā tathā tesaṃ sattānaṃ bhiyyoso mattāya kharattañceva kāyasmiṃ okkami vaṇṇavevaṇṇatā ca paññāyittha . ekidaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. taṃ . 2 Ma. Yu. kalambukā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page96.

Sattā vaṇṇavanto honti ekidaṃ sattā dubbaṇṇā . tattha ye te sattā vaṇṇavanto te dubbaṇṇe satte atimaññanti mayametehi vaṇṇavantatarā amhehete dubbaṇṇatarāti . tesaṃ vaṇṇātimānapaccayā mānātimānajātikānaṃ padālatā antaradhāyi. {58.3} Padālatāya antarahitāya sannipatiṃsu sannipatitvā anutthuniṃsu ahu vata no ahāyi vata no padālatāti. Tadetarahi manussā kenacideva dukkhadhammena phuṭṭhā evamāhaṃsu ahu vata no ahāyi vata noti . tadeva porāṇaṃ aggaññaṃ akkharaṃ anussaranti na tvevassa atthaṃ ājānanti. [59] Athakho tesaṃ vāseṭṭhā sattānaṃ padālatāya antarahitāya akaṭṭhapāko sāli pāturahosi akaṇo athuso suddho 1- sugandho taṇḍulapphalo . yantaṃ sāyaṃ sāyamāsāya āharanti pāto taṃ hoti pakkaṃ paṭiviruḷhaṃ yantaṃ pāto pātarāsāya āharanti sāyaṃ taṃ hoti pakkaṃ paṭiviruḷhaṃ nāpadānaṃ paññāyati . athakho [2]- vāseṭṭhā sattā akaṭṭhapākaṃ sāliṃ paribhuñjantā tabbhakkhā tadāhārā ciraṃ dīghamaddhānaṃ aṭṭhaṃsu. {59.1} Yathā yathā kho te vāseṭṭhā sattā akaṭṭhapākaṃ sāliṃ paribhuñjantā tabbhakkhā tadāhārā ciraṃ dīghamaddhānaṃ aṭṭhaṃsu tathā tathā tesaṃ sattānaṃ bhiyyoso mattāya kharattañceva kāyasmiṃ okkami vaṇṇavevaṇṇatā ca paññāyittha . itthiyā ca itthīliṅgaṃ pāturahosi purisassa purisaliṅgaṃ. @Footnote: 1 Yu. ayaṃ pāṭho na dissati . 2 te.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page97.

Itthī ca sudaṃ 1- ativelaṃ purisaṃ 2- upanijjhāyati puriso ca itthiṃ. Tesaṃ ativelaṃ aññamaññaṃ upanijjhāyantānaṃ sārāgo udapādi pariḷāho kāyasmiṃ okkami. Te pariḷāhapaccayā methunaṃ dhammaṃ paṭiseviṃsu. {59.2} Ye kho pana te vāseṭṭhā tena samayena sattā passanti methunaṃ dhammaṃ paṭisevante aññe paṃsuṃ khipanti aññe seṭṭhiṃ khipanti aññe gomayaṃ khipanti nassa vasali 3- nassa vasalīti 3-. Kathañhi nāma satto sattassa evarūpaṃ karissatīti . tadetarahipi manussā ekaccesu janapadesu vadhaniyā 4- nibbuyhamānāya aññe paṃsuṃ khipanti aññe seṭṭhiṃ khipanti aññe gomayaṃ khipanti . tadeva porāṇaṃ aggaññaṃ akkharaṃ anussaranti na tvevassa atthaṃ ājānanti. [60] Adhammasammataṃ taṃ 5- kho pana vāseṭṭhā tena samayena hoti tadetarahi dhammasammataṃ . ye kho pana te 6- vāseṭṭhā tena samayena sattā methunaṃ dhammaṃ paṭisevanti temāsaṃpi dvemāsaṃpi na labhanti gāmaṃ vā nigamaṃ vā pavisituṃ . yato kho vāseṭṭhā te sattā tasmiṃ asaddhamme ativelaṃ pātabyataṃ āpajjiṃsu atha agārāni upakkamiṃsu kātuṃ tasseva asaddhammassa paṭicchādanatthaṃ . athakho vāseṭṭhā aññatarassa sattassa alasajātikassa etadahosi ambho kimevāhaṃ vihaññāmi sāliṃ āharanto sāyaṃ sāyamāsāya pāto pātarāsāya yannūnāhaṃ sāliṃ āhareyyaṃ sakideva sāyaṃ pātarāsāyāti. @Footnote: 1 Ma. ayaṃ na dissati . 2 Ma. purisaṃ ativelaṃ . 3 Ma. Yu. asuci. @4 Ma. Yu. vadhuyā. 5-6 Ma. Yu. ayaṃ na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page98.

{60.1} Athakho so vāseṭṭhā satto sāliṃ āhāsi sakideva sāyaṃ pātarāsāyāti 1- . athakho vāseṭṭhā aññataro satto yena so satto tenupasaṅkami upasaṅkamitvā taṃ sattaṃ etadavoca ehi bho satta sālāhāraṃ gamissāmāti . alaṃ bho satta āhaṭo me sāli sakideva sāyaṃ pātarāsāyāti. {60.2} Athakho so vāseṭṭhā satto tassa sattassa diṭṭhānugatiṃ āpajjamāno sāliṃ āhāsi sakideva dvīhāya 2- evaṃpi kira bho sādhūti. {60.3} Athakho vāseṭṭhā aññataro satto yena so satto tenupasaṅkami upasaṅkamitvā taṃ sattaṃ etadavoca ehi bho satta sālāhāraṃ gamissāmāti . alaṃ bho satta āhaṭo me sāli sakideva sāyaṃ pātarāsāyāti 1-. {60.4} Athakho so vāseṭṭhā satto tassa sattassa diṭṭhānugatiṃ āpajjamāno sāliṃ āhāsi sakideva catūhāya evaṃ 3- kira bho sādhūti . athakho vāseṭṭhā aññataro satto yena so satto tenupasaṅkami upasaṅkamitvā taṃ sattaṃ etadavoca ehi bho satta sālāhāraṃ gamissāmāti . alaṃ bho satta āhaṭo me sāli sakideva catūhāyāti. {60.5} Athakho so vāseṭṭhā satto tassa sattassa diṭṭhānugatiṃ āpajjamāno sāliṃ āhāsi sakideva aṭṭhāhāya evaṃ 3- kira bho sādhūti. {60.6} Yato kho te vāseṭṭhā sattā sannidhikārakaṃ sāliṃ upakkamiṃsu paribhuñjituṃ . athakho vāseṭṭhā 4- kaṇo taṇḍulaṃ pariyonaddhi 5- thusopi taṇḍulaṃ pariyonaddhi 5- lunaṃpi @Footnote: 1 Yu. itisaddo na dissati . 2 Ma. Yu. dvīhāyāti . 3 Ma. Yu. evaṃpi. @4 Ma. Yu. ayaṃ na dissati . 5 Ma. Yu. pariyonandhi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page99.

Nappaṭiviruḷhaṃ apadānaṃ paññāyittha saṇḍasaṇḍā sālayo 1- aṭṭhaṃsu. [61] Athakho te vāseṭṭhā sattā sannipatiṃsu sannipatitvā anutthaniṃsu pāpakā vata bho dhammā sattesu pātubhūtā mayaṃ hi pubbe manomayā ahumhā pītibhakkhā sayaṃpabhā antalikkhacarā subhaṭṭhāyino ciraṃ dīghamaddhānaṃ aṭṭhamhā tesaṃ no amhākaṃ kadāci karahaci ciraṃ 2- dīghassa addhuno accayena rasapaṭhavī udakasmiṃ samantāni sā ahosi vaṇṇasampannā gandhasampannā rasasampannā te mayaṃ rasapaṭhaviṃ hatthehi āluppakārakaṃ upakkamimhā 3- paribhuñjituṃ tesanno rasapaṭhaviṃ hatthehi āluppakārakaṃ upakkamataṃ paribhuñjituṃ sayaṃpabhā antaradhāyi sayaṃpabhāya 4- antarahitāya candimasuriyā pāturahesuṃ 5- candimasuriyesu pātubhūtesu nakkhattāni tārakarūpāni pāturahesuṃ 5- nakkhattesu tārakarūpesu pātubhūtesu rattindivā paññāyiṃsu rattindivesu paññāyamānesu māsaddhamāsā paññāyiṃsu māsaddhamāsesu paññāyamānesu utusaṃvaccharā paññāyiṃsu te mayaṃ rasapaṭhaviṃ paribhuñjantā tabbhakkhā tadāhārā ciraṃ dīghamaddhānaṃ aṭṭhamhā tesaṃ no pāpakānaṃyeva akusalānaṃ dhammānaṃ pātubhāvā rasapaṭhavī antaradhāyi rasapaṭhaviyā antarahitāya bhūmipappaṭiko pāturahosi so ahosi vaṇṇasampanno gandhasampanno rasasampanno te mayaṃ bhūmipappaṭikaṃ upakkamimhā 3- paribhuñjituṃ te mayaṃ taṃ paribhuñjantā tabbhakkhā tadāhārā ciraṃ dīghamaddhānaṃ aṭṭhamhā tesaṃ no pāpakānaṃyeva akusalānaṃ dhammānaṃ @Footnote: 1 Yu. sāliyo . 2 Ma. Yu. ayaṃ na dissati . 3 Ma. Yu. upakkamimha. @4 Ma. tāya . 5 Yu. pāturahaṃsu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page100.

Pātubhāvā bhūmipappaṭiko antaradhāyi bhūmipappaṭike antarahite padālatā pāturahosi sā ahosi vaṇṇasampannā gandhasampannā rasasampannā te mayaṃ padālataṃ upakkamimhā paribhuñjituṃ te mayaṃ taṃ paribhuñjantā tabbhakkhā tadāhārā ciraṃ dīghamaddhānaṃ aṭṭhamhā tesaṃ no pāpakānaṃyeva akusalānaṃ dhammānaṃ pātubhāvā padālatā antaradhāyi padālatāya antarahitāya akaṭṭhapāko sāli pāturahosi akaṇo athuso suddho sugandho taṇḍulapphalo yantaṃ sāyaṃ sāyamāsāya āharāma pāto taṃ hoti pakkaṃ paṭiviruḷhaṃ yantaṃ pāto pātarāsāya āharāma sāyantaṃ hoti pakkaṃ paṭiviruḷhaṃ nāpadānaṃ paññāyittha te mayaṃ akaṭṭhapākaṃ sāliṃ paribhuñjantā tabbhakkhā tadāhārā ciraṃ dīghamaddhānaṃ aṭṭhamhā tesanno pāpakānaṃyeva akusalānaṃ dhammānaṃ pātubhāvā kaṇopi taṇḍulaṃ pariyonaddhi thusopi taṇḍulaṃ pariyonaddhi lūnaṃpi nappaṭiviruḷhaṃ apadānampi paññāyittha saṇḍasaṇḍā sālayo ṭhitā yannūna mayaṃ sāliṃ vibhajeyyāma mariyādaṃ ṭhapeyyāmāti. Athakho [1]- vāseṭṭhā sattā sāliṃ vibhajiṃsu mariyādaṃ ṭhapesuṃ. [62] Athakho vāseṭṭhā aññataro satto lolajātiko sakaṃ bhāgaṃ parirakkhanto aññataraṃ bhāgaṃ adinnaṃ ādiyitvā paribhuñji . Tamenaṃ aggahesuṃ gahetvā etadavocuṃ pāpakaṃ vata bho satta karosi yatra hi nāma sakaṃ bhāgaṃ parirakkhanto aññataraṃ bhāgaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. te.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page101.

Adinnaṃ ādiyitvā paribhuñjasi mā bho 1- satta puna 2- evarūpamakāsīti. Evaṃ bhoti kho vāseṭṭhā so satto tesaṃ sattānaṃ paccassosi . Dutiyampi kho vāseṭṭhā so satto .pe. tatiyampi kho vāseṭṭhā so satto sakaṃ bhāgaṃ parirakkhanto aññataraṃ bhāgaṃ adinnaṃ ādiyitvā paribhuñji . tamenaṃ aggahesuṃ gahetvā 3- etadavocuṃ pāpakaṃ vata bho satta karosi yatra hi nāma sakaṃ bhāgaṃ parirakkhanto aññataraṃ bhāgaṃ adinnaṃ ādiyitvā paribhuñji 4- mā bho 1- satta punapi evarūpaṃ akāsīti . aññe pāṇinā pahariṃsu aññe leḍḍunā pahariṃsu aññe daṇḍena pahariṃsu . tadagge kho pana vāseṭṭhā adinnādānaṃ paññāyati garahā paññāyati musāvādo paññāyati daṇḍādānaṃ paññāyati. {62.1} Athakho seṭṭhasattā sannipatiṃsu sannipatitvā anutthaniṃsu pāpakā vata bho dhammā sattesu pātubhūtā yatra hi nāma adinnādānaṃ paññāyissati garahā paññāyissati musāvādo paññāyissati daṇḍādānaṃ paññāyissati yannūna mayaṃ ekaṃ sattaṃ sammanneyyāma yo 5- no sammākhīyitabbaṃ khīyeyya sammāgarahitabbaṃ garaheyya sammāpabbājetabbaṃ pabbājeyya mayaṃ panassa sālīnaṃ bhāgaṃ anupadassāmāti. {62.2} Athakho te vāseṭṭhā sattā yo nesaṃ satto abhirūpataro ca dassanīyataro ca pāsādikataro ca mahesakkhataro ca taṃ sattaṃ upasaṅkamitvā etadavocuṃ ehi bho satta sammākhīyitabbaṃ khīyi sammāgarahitabbaṃ garahi sammāpabbājetabbaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. māssu bho . 2 Ma. Yu. punapi . 3 Yu. aggahetvā. @4 Ma. Yu. paribhuñjasi . 5. Yu. so.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page102.

Pabbājehi mayaṃ pana vo sālīnaṃ bhāgaṃ anupadassāmāti . evaṃ bhoti kho so vāseṭṭhā satto tesaṃ sattānaṃ paṭissutvā sammākhīyitabbaṃ khīyi sammāgarahitabbaṃ garahi sammāpabbājetabbaṃ pabbājesi . te panassa sālīnaṃ bhāgaṃ anupadaṃsu. [63] Mahājanasammatoti kho vāseṭṭhā mahāsammatotveva paṭhamaṃ akkharaṃ upanibbattaṃ . khettānaṃ adhipatīti kho vāseṭṭhā khattiyo khattiyotveva dutiyaṃ akkharaṃ upanibbattaṃ . dhammena paresaṃ 1- rañjetīti kho vāseṭṭhā rājā rājātveva tatiyaṃ akkharaṃ upanibbattaṃ. Iti kho vāseṭṭhā evamevassa 2- khattiyamaṇḍalassa porāṇena aggaññena akkharena abhinibbatti ahosi . Tesaṃyeva sattānaṃ aññesaṃ 3- sadisānaṃyeva no asadisānaṃ dhammeneva no adhammena . Dhammo hi vāseṭṭhā seṭṭho janetasmiṃ diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāyañca. [64] Athakho tesaṃ sattānaṃyeva ekaccānaṃ etadahosi pāpakā vata bho dhammā sattesu pātubhūtā yatra hi nāma adinnādānaṃ paññāyissati garahā paññāyissati musāvādo paññāyissati daṇḍādānaṃ paññāyissati pabbājanaṃ paññāyissati yannūna mayaṃ pāpake akusale dhamme vāheyyāmāti . te pāpake akusale dhamme vāhesuṃ. Pāpake akusale dhamme vāhentīti kho vāseṭṭhā brāhmaṇātveva paṭhamaṃ akkharaṃ upanibbattaṃ . te araññāyatane paṇṇakuṭiyo ca karitvā paṇṇakuṭīsu jhāyanti . vītaṅgārā vītadhūmā @Footnote: 1 Ma. Yu. pare . 2 Ma. Yu. evametassa . 3 Ma. Yu. anaññesaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page103.

Paṇṇamusalā sāyaṃ sāyamāsāya pāto pātarāsāya gāmanigama- rājadhāniyo osaranti ghāsamesanā . te ghāsaṃ paṭilabhitvā punadeva araññāyatane paṇṇakuṭīsu jhāyanti . tamenaṃ manussā disvā evamāhaṃsu ime kho bho sattā araññāyatane paṇṇakuṭiyo karitvā paṇṇakuṭīsu jhāyanti vītaṅgārā vītadhūmā paṇṇamusalā sāyaṃ sāyamāsāya pāto pātarāsāya gāmanigamarājadhāniyo osaranti ghāsamesanā . te ghāsampaṭilabhitvā punadeva araññāyatane paṇṇakuṭīsu jhāyanti 1- . te kho 2- vāseṭṭhā jhāyikā jhāyikātveva dutiyaṃ akkharaṃ upanibbattaṃ tesaṃyeva kho vāseṭṭhā sattānaṃ ekacce sattā araññāyatane paṇṇakuṭīsu [3]- jhānaṃ anabhisambhunamānā gāmasāmantaṃ nigamasāmantaṃ osaritvā gaṇṭhe karontā āgacchanti. {64.1} Tamenaṃ manussā disvā evamāhaṃsu ime kho pana bho sattā araññāyatane paṇṇakuṭīsu jhānaṃ anabhisambhunamānā gāmasāmantaṃ nigamasāmantaṃ osaritvā gaṇṭhe karontā gacchanti 4- . nadānime jhāyanti nadānime jhāyantīti kho vāseṭṭhā ajjhāyikā ajjhāyikātveva tatiyaṃ akkharaṃ upanibbattaṃ . hīnasammataṃ kho pana vāseṭṭhā tena samayena hoti tadetarahi seṭṭhasammataṃ . iti kho vāseṭṭhā evametassa brāhmaṇamaṇḍalassa porāṇena aggaññena akkharena abhinibbatti ahosi tesaṃyeva sattānaṃ aññesaṃ sadisānaṃyeva no asadisānaṃ dhammeneva no adhammena . Dhammo hi vāseṭṭhā seṭṭho janetasmiṃ diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāyañca. @Footnote: 1 Ma. jhāyantīti . 2 Ma. jhāyantīti kho . 3 Ma. Yu. taṃ . 4 Ma. acchanti. @Yu. acchenti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page104.

[65] Tesaṃyeva kho vāseṭṭhā sattānaṃ ekacce sattā methunaṃ dhammaṃ samādāya visuṃ kammante 1- payojesuṃ . methunaṃ dhammaṃ samādāya visuṃ kammante payojentīti kho vāseṭṭhā vessā vessātveva akkharaṃ nibbattaṃ 2-. Iti kho vāseṭṭhā evametassa. Saṅkhittaṃ 3-. Iti kho vāseṭṭhā evametassa suddamaṇḍalassa porāṇena aggaññena akkharena abhinibbatti ahosi tesaṃyeva sattānaṃ aññesaṃ sadisānaṃyeva no asadisānaṃ dhammeneva no adhammena . Dhammo hi vāseṭṭhā seṭṭho janetasmiṃ diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāyañca. [66] Ahu kho so vāseṭṭhā samayo yaṃ khattiyopi sakaṃ dhammaṃ garahamāno agārasmā anagāriyaṃ pabbajati samaṇo bhavissāmīti . Brāhmaṇopi 4- vāseṭṭhā .pe. vessopi vāseṭṭhā .pe. Suddopi kho [5]- sakaṃ dhammaṃ garahamāno agārasmā anagāriyaṃ pabbajati samaṇo bhavissāmīti . imehi kho vāseṭṭhā catūhi maṇḍalehi samaṇamaṇḍalassa abhinibbatti ahosi tesaṃyeva sattānaṃ aññesaṃ sadisānaṃyeva no asadisānaṃ dhammeneva no adhammena . dhammo hi vāseṭṭhā seṭṭho janetasmiṃ diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāyañca. [67] Khattiyopi kho vāseṭṭhā kāyena duccaritañcaritvā vācāya @Footnote: 1 Ma. visukammante. Yu. vissutakammante . 2 Ma. Yu. upanibbattaṃ. @3 ayaṃ vitthāro. vessamaṇḍalassa porāṇena aggaññena akkharena abhinibbatti ahosi @tesaṃyeva sattānaṃ aññesaṃ sadisānaṃyeva no asadisānaṃ dhammeneva no adhammena. @dhammo hi vāseṭṭhā seṭṭho janetasmiṃ diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāyañca. tesaṃyeva @kho vāseṭṭhā sattānaṃ ye te sattā avasesā te luddācārā luddācārā ahesuṃ. @luddācārā luddācārāti kho vāseṭṭhā suddā suddātveva akkharaṃ upanibbattaṃ. @4 Ma. brāhmaṇopi kho. Yu. brāhmaṇopi sakaṃ dhammaṃ .pe. 5 Ma. vāseṭṭhā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page105.

Duccaritañcaritvā manasā duccaritañcaritvā micchādiṭṭhiko micchādiṭṭhi- kammasamādāno 1- micchādiṭṭhikammasamādānahetu kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati . brāhmaṇopi kho vāseṭṭhā .pe. vessopi kho vāseṭṭhā .pe. Suddopi kho vāseṭṭhā .pe. samaṇopi kho vāseṭṭhā kāyena duccaritañcaritvā vācāya duccaritañcaritvā manasā duccaritañcaritvā micchādiṭṭhiko micchādiṭṭhikammasamādāno micchādiṭṭhikammasamādānahetu kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. [68] Khattiyopi kho vāseṭṭhā kāyena sucaritañcaritvā vācāya sucaritañcaritvā manasā sucaritañcaritvā sammādiṭṭhiko sammādiṭṭhi- kammasamādāno 2- sammādiṭṭhikammasamādānahetu kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati . Brāhmaṇopi kho vāseṭṭhā .pe. Vessopi kho vāseṭṭhā .pe. suddopi kho vāseṭṭhā .pe. Samaṇopi kho vāseṭṭhā kāyena sucaritañcaritvā vācāya sucaritañcaritvā manasā sucaritañcaritvā sammādiṭṭhiko sammādiṭṭhikammasamādāno sammādiṭṭhikammasamādānahetu kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. [69] Khattiyopi kho vāseṭṭhā kāyena dvayakārī vācāya dvayakārī manasā dvayakārī vimissadiṭṭhiko 3- vimissakammasamādāno 4- vimissakammasamādānahetu kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sukhadukkhapaṭisaṃvedī hoti . brāhmaṇopi kho vāseṭṭhā kāyena dvayakārī vācāya @Footnote: 1 Yu. ayaṃ pāṭho na dissati . 2-4 Yu. ayaṃ pāṭho na dissati . 3 Yu. @vītimissadiṭṭhiko.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page106.

Dvayakārī manasā dvayakārī vimissadiṭṭhiko vimissakammasamādāno vimissakammasamādānahetu kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sukhadukkhapaṭisaṃvedī hoti . vessopi kho vāseṭṭhā kāyena dvayakārī vācāya dvayakārī manasā dvayakārī vimissadiṭṭhiko vimissakammasamādāno vimissakamma- samādānahetu kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sukhadukkhapaṭisaṃvedī hoti . suddopi kho vāseṭṭhā kāyena dvayakārī vācāya dvayakārī manasā dvayakārī vimissadiṭṭhiko vimissakammasamādāno vimissakammasamādānahetu kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sukhadukkhapaṭisaṃvedī hoti . samaṇopi kho vāseṭṭhā kāyena dvayakārī vācāya dvayakārī manasā dvayakārī vimissadiṭṭhiko vimissakammasamādāno vimissakamma- samādānahetu kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sukhadukkhapaṭisaṃvedī hoti. [70] Khattiyopi kho vāseṭṭhā kāyena saṃvuto vācāya saṃvuto manasā saṃvuto sattannaṃ bodhipakkhiyānaṃ dhammānaṃ bhāvanamanvāya diṭṭheyeva 1- dhamme parinibbāyati . brāhmaṇopi kho vāseṭṭhā kāyena saṃvuto vācāya saṃvuto manasā saṃvuto sattannaṃ bodhipakkhiyānaṃ dhammānaṃ bhāvanamanvāya diṭṭheyeva dhamme parinibbāyati . vessopi kho vāseṭṭhā kāyena saṃvuto vācāya saṃvuto manasā saṃvuto sattannaṃ bodhipakkhiyānaṃ dhammānaṃ bhāvanamanvāya diṭṭheyeva dhamme parinibbāyati . suddopi kho vāseṭṭhā kāyena saṃvuto vācāya @Footnote: 1 Ma. Yu. diṭṭheva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page107.

Saṃvuto manasā saṃvuto sattannaṃ bodhipakkhiyānaṃ dhammānaṃ bhāvanamanvāya diṭṭheyeva dhamme parinibbāyati. [71] Imesaṃ hi vāseṭṭhā catunnaṃ vaṇṇānaṃ yo hoti bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaññojano sammadaññāvimutto so nesaṃ aggamakkhāyati dhammeneva no adhammena . dhammo hi vāseṭṭhā seṭṭho janetasmiṃ diṭṭhe ceva dhamme abhisamparāyañca . brahmunāpi 1- vāseṭṭhā sanaṅkumārena gāthā bhāsitā [72] Khattiyo seṭṭho janetasmiṃ 2- ye gottapaṭisārino vijjācaraṇasampanno so seṭṭho devamānuseti. Sāpi 3- kho panesā vāseṭṭhā brahmunā sanaṅkumārena gāthā sugītā no duggītā subhāsitā no dubbhāsitā atthasañhitā no anatthasañhitā anumatā mayā. Ahaṃpi vāseṭṭhā evaṃ vadāmi khattiyo seṭṭho janetasmiṃ ye gottapaṭisārino vijjācaraṇasampanno so seṭṭho devamānuseti. Idamavoca bhagavā . attamanā vāseṭṭhabhāradvājā bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti. Aggaññasuttaṃ niṭṭhitaṃ catutthaṃ. ------------- @Footnote: 1 Ma. Yu. brahmunāpesā . 2 Yu. jane tasmiṃ . 3 Ma. Yu. sā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page108.

Sampasādanīyasuttaṃ [73] Evamme sutaṃ . ekaṃ samayaṃ bhagavā nāḷandāyaṃ viharati pāvārikambavane . athakho āyasmā sārīputto yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sārīputto bhagavantaṃ etadavoca evaṃ pasanno ahaṃ bhante bhagavati na cāhu na ca bhavissati na cetarahi vijjati añño samaṇo vā brāhmaṇo vā bhagavatā bhiyyobhiññataro yadidaṃ sambodhiyanti . oḷārā 1- kho te ayaṃ sārīputta āsabhivācā bhāsitā ekaṃso gahito sīhanādo nadito evaṃ pasanno ahaṃ bhante bhagavati na cāhu na ca bhavissati na cetarahi vijjati añño samaṇo vā brāhmaṇo vā bhagavatā bhiyyobhiññataro yadidaṃ sambodhiyanti. [74] Kiṃ nu kho te sārīputta ye te ahesuṃ atītamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā sabbe te bhagavanto cetasā ceto paricca viditā evaṃsīlā te bhagavanto ahesuṃ itipi evaṃdhammā te bhagavanto ahesuṃ itipi evaṃpaññā te bhagavanto ahesuṃ itipi evaṃvihārī te bhagavanto ahesuṃ itipi evaṃvimuttā te bhagavanto ahesuṃ itipīti . no hetaṃ bhanteti 2- . Kiṃ pana te 3- sārīputta ye te bhavissanti anāgatamaddhānaṃ arahanto @Footnote: 1 Ma. Yu. uḷārā . 2 sabbavāresu itisaddo na dissati . 3 Yu. ayaṃ na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page109.

Sammāsambuddhā sabbe te bhagavanto cetasā ceto paricca viditā evaṃsīlā te bhagavanto bhavissanti itipi evaṃdhammā . evaṃpaññā . Evaṃvihārī . evaṃvimuttā te bhagavanto bhavissanti itipīti . no hetaṃ bhanteti. {74.1} Kiṃ pana te sārīputta ahaṃ etarahi arahaṃ sammāsambuddho cetasā ceto paricca vidito evaṃsīlo bhagavā itipi evaṃdhammo. Evaṃpañño. Evaṃvihārī. Evaṃvimutto bhagavā itipīti. No hetaṃ bhanteti. Ettha hi 1- te sārīputta atītānāgatapaccuppannesu arahantesu sammāsambuddhesu cetopariyañāṇaṃ natthi atha kiñcarahi te ayaṃ sārīputta oḷārā āsabhivācā bhāsitā ekaṃso gahito sīhanādo nadito evaṃ pasanno ahaṃ bhante bhagavati na cāhu na ca bhavissati na cetarahi vijjati añño samaṇo vā brāhmaṇo vā bhagavatā bhiyyobhiññataro yadidaṃ sambodhiyanti. {74.2} Na kho panetaṃ [2]- bhante atītānāgatapaccuppannesu arahantesu sammāsambuddhesu cetopariyañāṇaṃ atthi apica me [3]- dhammanvayo vidito seyyathāpi bhante rañño paccantimaṃ nagaraṃ daḷhaddhālaṃ 4- daḷhapākāratoraṇaṃ ekadvāraṃ tatrassa dovāriko paṇḍito viyatto medhāvī aññātānaṃ nivāretā ñātānaṃ pavesetā so tassa nagarassa sāmantā 5- anupariyāyapathaṃ anukkamamāno 6- na passeyya pākārasandhiṃ vā pākāravivaraṃ vā antamaso viḷāra- nikkhamanamattaṃpi tassa evamassa ye keci oḷārikā pāṇā imaṃ @Footnote: 1 Ma. ca hi. Yu. carahi . 2 Ma. Yu. me . 3 Yu. bhante . 4 Ma. daḷhuddhātaṃ @Yu. daḷhuddātaṃ . 5 Ma. Yu. samantā . 6 Yu. anukkamanate.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page110.

Nagaraṃ pavisanti vā nikkhamanti vā sabbe te iminā va dvārena pavisanti vā nikkhamanti vāti evameva kho me bhante dhammanvayo vidito ye te [1]- ahesuṃ atītamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā sabbe te bhagavanto pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe catūsu satipaṭṭhānesu supatiṭṭhitacittā satta sambojjhaṅge 2- yathābhūtaṃ bhāvetvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhiṃsu yepi te bhante bhavissanti anāgatamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā sabbe te bhagavanto pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe catūsu satipaṭṭhānesu supatiṭṭhitacittā satta sambojjhaṅge yathābhūtaṃ bhāvetvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhissanti bhagavāpi bhante etarahi arahaṃ sammāsambuddho pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe catūsu satipaṭṭhānesu supatiṭṭhitacitto satta sambojjhaṅge yathābhūtaṃ bhāvetvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho. {74.3} Idhāhaṃ bhante yena bhagavā tenupasaṅkamiṃ dhammassavanāya. Tassa [3]- bhante bhagavā dhammaṃ desesi 4- uttaruttaraṃ 5- paṇītapaṇītaṃ kaṇhasukkaṃ sappaṭibhāgaṃ . yathā yathā [6]- bhante bhagavā dhammaṃ desesi uttaruttaraṃ 5- paṇītapaṇītaṃ kaṇhasukkaṃ sappaṭibhāgaṃ tathā tathāhaṃ tasmiṃ dhamme abhiññā idhekaccaṃ dhammaṃ dhammesu niṭṭhamagamaṃ satthari pasīdiṃ sammāsambuddho bhagavā svākkhāto bhagavatā dhammo supaṭipanno saṅghoti 7-. @Footnote: 1 Ma. bhante . 2 Yu. bojjhaṅge . 3 Ma. Yu. me . 4 Ma. deseti. @5 Yu. uttaruttariṃ . 6 Ma. Yu. me . 7 Ma. sāvakasaṅghoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page111.

[75] Aparaṃ pana bhante etadānuttariyaṃ yathā bhagavā dhammaṃ deseti kusalesu dhammesu tatrīme kusalā dhammā seyyathīdaṃ cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo . idha bhante bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭhe va dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati . etadānuttariyaṃ bhante kusalesu dhammesu taṃ bhagavā asesamabhijānāti taṃ bhagavato asesamabhijānato uttari- abhiññeyyaṃ natthi yadabhijānaṃ añño samaṇo vā brāhmaṇo vā bhagavatā bhiyyobhiññataro assa yadidaṃ kusalesu dhammesu. [76] Aparaṃ pana bhante etadānuttariyaṃ yathā bhagavā dhammaṃ deseti āyatanappaṇṇattīsu 1- . chayimāni bhante ajjhattikabāhirāni āyatanāni cakkhuñceva rūpā ca sotañca saddā ca ghānañca gandhā ca jivhā ca rasā ca kāyo ca phoṭṭhabbā ca mano ca dhammā ca . etadānuttariyaṃ bhante āyatanappaṇṇattīsu taṃ bhagavā asesamabhijānāti taṃ bhagavato asesamabhijānato uttariabhiññeyyaṃ natthi yadabhijānaṃ añño samaṇo vā brāhmaṇo vā bhagavatā bhiyyobhiññataro assa yadidaṃ āyatanappaṇṇattīsu. [77] Aparaṃ pana bhante etadānuttariyaṃ yathā bhagavā dhammaṃ deseti gabbhāvakkantīsu . catasso imā bhante gabbhāvakkantiyo . @Footnote: 1 Yu. āyatanapaññattīsu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page112.

Idha pana 1- bhante ekacco asampajāno 2- mātu kucchiṃ okkamati asampajāno mātu kucchismiṃ ṭhāti asampajāno mātu kucchimhā nikkhamati ayaṃ paṭhamā gabbhāvakkanti. {77.1} Puna caparaṃ bhante idhekacco sampajāno hi 3- kho mātu kucchiṃ okkamati asampajāno mātu kucchismiṃ ṭhāti asampajāno mātu kucchimhā nikkhamati ayaṃ dutiyā gabbhāvakkanti. {77.2} Puna caparaṃ bhante idhekacco sampajāno mātu kucchiṃ okkamati sampajāno mātu kucchismiṃ ṭhāti asampajāno mātu kucchimhā nikkhamati ayaṃ tatiyā gabbhāvakkanti. {77.3} Puna caparaṃ bhante idhekacco sampajāno mātu kucchiṃ okkamati sampajāno mātu kucchismiṃ ṭhāti sampajāno mātu kucchimhā nikkhamati ayaṃ catutthā gabbhāvakkanti . etadānuttariyaṃ bhante gabbhāvakkantīsu. [78] Aparaṃ pana bhante etadānuttariyaṃ yathā bhagavā dhammaṃ deseti ādesanavidhāsu . catasso imā bhante ādesanavidhā . Idha bhante ekacco nimittena ādisati evaṃpi te mano itthampi te mano itipi te cittanti . so bahuṃ cepi ādisati tatheva taṃ hoti no aññathāti 4-. Ayaṃ paṭhamā ādesanvidhā. {78.1} Puna caparaṃ bhante idhekacco na heva kho nimittena ādisati apica kho manussānaṃ vā amanussānaṃ vā devatānaṃ vā saddaṃ sutvā ādisati evaṃpi te mano itthampi te mano itipi te cittanti. @Footnote: 1 Ma. Yu. panasaddo na dissati . 2 Yu. asampajāno ceva . 3 Ma. hisaddo na @dissati. Yu. pi . 4 Ma. Yu. itisaddo na dissati. evamupari.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page113.

So bahuñcepi ādisati tatheva taṃ hoti no aññathāti . Ayaṃ dutiyā ādesanavidhā. {78.2} Puna caparaṃ bhante idhekacco na heva kho nimittena ādisati nāpi manussānaṃ vā amanussānaṃ vā devatānaṃ vā saddaṃ sutvā ādisati apica kho vitakkayato vicārayato vitakkavipphārasaddaṃ sutvā ādisati evaṃpi te mano itthampi te mano itipi te cittanti . so bahuñcepi ādisati tatheva taṃ hoti no aññathāti. Ayaṃ tatiyā ādesanavidhā. {78.3} Puna caparaṃ bhante idhekacco na heva kho nimittena ādisati nāpi manussānaṃ vā amanussānaṃ vā devatānaṃ vā saddaṃ sutvā ādisati napi vitakkayato vicārayato vitakkavipphārasaddaṃ sutvā ādisati athakho 1- vitakkavicārasamādhiṃ 2- samāpannassa cetasā ceto paricca pajānāti yathā imassa bhoto manosaṅkhārā paṇihitā tathā imassa cittassa anantarā imaṃ 3- nāma vitakkaṃ vitakkessatīti . So bahuñcepi ādisati tatheva taṃ hoti no aññathāti . ayaṃ bhante 4- catutthā ādesanavidhā. Etadānuttariyaṃ bhante ādesanavidhāsu. [79] Aparaṃ pana bhante etadānuttariyaṃ yathā bhagavā dhammaṃ deseti dassanasamāpattīsu . catasso imā bhante dassanasamāpattiyo . Idha bhante ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati yathāsamāhite citte imameva kāyaṃ uddhaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. apica kho . 2 Yu. avitakkaṃ avicāraṃ samādhiṃ . 3 Yu. amuṃ. @4 Ma. Yu. ayaṃ na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page114.

Pādatalā adho kesamatthakā tacapariyantaṃ pūrannānappakārassa asucino paccavekkhati atthi imasmiṃ kāye kesā lomā nakhā dantā taco maṃsaṃ nahārū aṭṭhī aṭṭhimiñjaṃ 1- vakkaṃ hadayaṃ yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ papphāsaṃ antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ pittaṃ semhaṃ pubbo lohitaṃ sedo medo assu vasā kheḷo siṅghānikā lasikā muttanti ayaṃ paṭhamā dassanasamāpatti. {79.1} Puna caparaṃ bhante idhekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ātappamanvāya .pe. tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati yathāsamāhite citte imameva kāyaṃ uddhaṃ pādatalā adho kesamatthakā tacapariyantaṃ pūrannānappakārassa asucino paccavekkhati atthi imasmiṃ kāye kesā lomā .pe. lasikā muttaṃ 2- atikkamma ca purisassa chavimaṃsalohitaṃ aṭṭhiṃ paccavekkhati ayaṃ dutiyā dassanasamāpatti. {79.2} Puna caparaṃ bhante idhekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ātappamanvāya .pe. tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati yathāsamāhite citte imameva kāyaṃ uddhaṃ pādatalā adho kesamatthakā tacapariyantaṃ pūrannānappakārassa asucino paccavekkhati atthi imasmiṃ kāye kesā lomā .pe. lasikā muttaṃ 2- atikkamma ca purisassa chavimaṃsalohitaṃ aṭṭhiṃ paccavekkhati purisassa ca viññāṇasotaṃ pajānāti ubhayato abbocchinnaṃ idhaloke patiṭṭhitañca paraloke patiṭṭhitañca ayaṃ tatiyā dassanasamāpatti. {79.3} Puna caparaṃ bhante idhekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ātappamanvāya .pe. lasikā muttaṃ 2- atikkamma ca @Footnote: 1 Yu. aṭṭhimiñjā . 2 Ma. muttanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page115.

Purisassa chavimaṃsalohitaṃ aṭṭhiṃ paccavekkhati purisassa ca viññāṇasotaṃ pajānāti ubhayato abbocchinnaṃ idhaloke appatiṭṭhitañca paraloke appatiṭṭhitañca ayaṃ catutthā dassanasamāpatti . etadānuttariyaṃ bhante dassanasamāpattīsu. [80] Aparaṃ pana bhante etadānuttariyaṃ yathā bhagavā dhammaṃ deseti puggalapaṇṇattīsu . sattime bhante puggalā ubhatobhāgavimutto paññāvimutto kāyasakkhi 1- diṭṭhippatto saddhāvimutto dhammānusārī saddhānusārī. Etadānuttariyaṃ bhante puggalapaṇṇattīsu. [81] Aparaṃ pana bhante etadānuttariyaṃ yathā bhagavā dhammaṃ deseti padhānesu . sattime bhante bojjhaṅgā 2- satisambojjhaṅgo dhammavicayasambojjhaṅgo viriyasambojjhaṅgo pītisambojjhaṅgo passaddhisambojjhaṅgo samādhisambojjhaṅgo upekkhāsambojjhaṅgo . Etadānuttariyaṃ bhante padhānesu. [82] Aparaṃ pana bhante etadānuttariyaṃ yathā bhagavā dhammaṃ deseti paṭipadāsu . catasso imā bhante paṭipadā dukkhāpaṭipadā dandhābhiññā dukkhāpaṭipadā khippābhiññā sukhāpaṭipadā dandhābhiññā sukhāpaṭipadā khippābhiññāti 3- tatra bhante yāyaṃ paṭipadā dukkhā dandhābhiññā ayaṃ pana bhante paṭipadā ubhayeneva hīnā akkhāyati dukkhattā ca dandhattā ca . tatra bhante yāyaṃ paṭipadā dukkhā khippābhiññā ayaṃ pana bhante paṭipadā dukkhattā hīnā @Footnote: 1 Ma. kāyasakkhī . 2 Ma. sambojjhaṅgā . 3 Yu. itisaddo na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page116.

Akkhāyati . tatra bhante yāyaṃ paṭipadā sukhā dandhābhiññā ayaṃ pana bhante paṭipadā dandhattā hīnā akkhāyati . tatra bhante yāyaṃ paṭipadā sukhā khippābhiññā ayaṃ pana bhante paṭipadā ubhayeneva paṇītā akkhāyati sukhattā ca khippattā ca . Etadānuttariyaṃ bhante paṭipadāsu. [83] Aparaṃ pana bhante etadānuttariyaṃ yathā bhagavā dhammaṃ deseti bhassasamācāre . idha bhante ekacco na ceva musāvādupasañhitaṃ vācaṃ bhāsati na ca vebhūtiyaṃ pesuṇiyaṃ na ca sārambhajaṃ jayāpekkho mantāmantā ca vācaṃ bhāsati nidhānavatiṃ kālena . Etadānuttariyaṃ bhante bhassasamācāre. [84] Aparaṃ pana bhante etadānuttariyaṃ yathā bhagavā dhammaṃ deseti purisasīlasamācāre . idha bhante ekacco sacco cassa saddho ca na ca kuhako na ca lapako na ca nemittiko na ca nipphesiko 1- na ca lābhena lābhaṃ nijigiṃsanako 2- indriyesu guttadvāro bhojanesu 3- mattaññū samakārī jāgariyānuyogamanuyutto atandito āraddhaviriyo jhāyī satimā kalyāṇapaṭibhāṇo gatimā dhitimā matimā 4- na ca kāmesu giddho sato ca nipako care 5- . etadānuttariyaṃ bhante purisasīlasamācāre. [85] Aparaṃ pana bhante etadānuttariyaṃ yathā bhagavā dhammaṃ deseti anusāsanavidhāsu catasso imā bhante anusāsanavidhā . @Footnote: 1 Ma. Yu. nippesiko. 2 Ma. nijigīsanako. Yu. nijigiṃsitā. 3 Ma. Yu. bhojane. @4 Yu. mutimā . 5 Ma. Yu. ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page117.

Jānāti bhante bhagavā paraṃ puggalaṃ paccattaṃ yonisomanasikārā ayaṃ puggalo yathānusiṭṭhaṃ tathāpaṭipajjamāno tiṇṇaṃ saññojanānaṃ parikkhayā sotāpanno bhavissati avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti. Jānāti bhante bhagavā paraṃ puggalaṃ paccattaṃ yonisomanasikārā ayaṃ puggalo yathānusiṭṭhaṃ tathāpaṭipajjamāno tiṇṇaṃ saññojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmī bhavissati sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karissatīti . jānāti bhante bhagavā paraṃ puggalaṃ paccattaṃ yonisomanasikārā ayaṃ puggalo yathānusiṭṭhaṃ tathāpaṭipajjamāno pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā opapātiko bhavissati tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokāti . jānāti bhante bhagavā paraṃ puggalaṃ paccattaṃ yonisomanasikārā ayaṃ puggalo yathānusiṭṭhaṃ tathāpaṭipajjamāno āsavānaṃ parikkhayā anāsavañcetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭhe va dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissatīti. Etadānuttariyaṃ bhante anusāsanavidhāsu 1-. [86] Aparaṃ pana bhante etadānuttariyaṃ yathā bhagavā dhammaṃ deseti parapuggalavimuttiñāṇe . jānāti bhante bhagavā paraṃ puggalaṃ paccattaṃ yonisomanasikārā ayaṃ puggalo tiṇṇaṃ saññojanānaṃ parikkhayā sotāpanno bhavissati avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti . jānāti bhante bhagavā paraṃ puggalaṃ paccattaṃ @Footnote: 1 Yu. anusāsanividhāsu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page118.

Yonisomanasikārā ayaṃ puggalo tiṇṇaṃ saññojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmī sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karissatīti . jānāti bhante bhagavā paraṃ puggalaṃ paccattaṃ yonisomanasikārā ayaṃ puggalo pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā opapātiko [1]- tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokāti . jānāti bhante bhagavā paraṃ puggalaṃ paccattaṃ yonisomanasikārā ayaṃ puggalo āsavānaṃ khayā anāsavañcetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭhe va dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissatīti . etadānuttariyaṃ bhante parapuggalavimuttiñāṇe. [87] Aparaṃ pana bhante etadānuttariyaṃ yathā bhagavā dhammaṃ deseti sassatavādesu . tayome bhante sassatavādā . idha bhante ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ātappamanvāya .pe. tathārūpañcetosamādhiṃ phusati yathāsamāhite citte anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsaṃpi jātiyo tiṃsaṃpi jātiyo cattāḷīsaṃpi jātiyo paññāsaṃpi jātiyo sataṃpi jātiṃ sahassaṃpi jātiṃ satasahassaṃpi jātiṃ anekānipi jātisatāni anekānipi jātisahassāni anekānipi jātisatasahassāni amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro @Footnote: 1 Ma. bhavissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page119.

Evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato cuto amutra udapādiṃ 1- tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato cuto idhupapannoti . Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati so evamāha atītaṃ cāhaṃ 2- addhānaṃ jānāmi saṃvaṭṭi vā loko vivaṭṭi vāti . anāgataṃ cāhaṃ 2- addhānaṃ jānāmi saṃvaṭṭissati vā loko vivaṭṭissati vāti . sassato attā ca loko ca vañjho ca 3- kuṭaṭṭho esikaṭṭhāyī ṭhito te ca sattā sandhāvanti saṃsaranti cavanti upapajjanti atthitveva sassatisamanti . ayaṃ paṭhamo sassatavādo. {87.1} Puna caparaṃ bhante idhekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ātappamanvāya .pe. tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati yathāsamāhite citte anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ ekaṃpi saṃvaṭṭavivaṭṭaṃ dvepi saṃvaṭṭavivaṭṭāni tīṇipi saṃvaṭṭavivaṭṭāni cattāripi saṃvaṭṭavivaṭṭāni pañcapi saṃvaṭṭavivaṭṭāni dasapi saṃvaṭṭavivaṭṭāni [4]- amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato cuto amutra udapādiṃ tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto .pe. Evamāyupariyanto so tato cuto idhupapannoti . iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati so evamāha atītaṃ kho cāhaṃ 5- addhānaṃ jānāmi saṃvaṭṭi 6- vā loko vivaṭṭi @Footnote: 1 Yu. upapādiṃ . 2 Ma. Yu. pāhaṃ . 3 Ma. Yu. casaddo na dissati. @4 vīsampi saṃvaṭaṭvivaṭṭāni . 5 Ma. pāhaṃ. Yu. ahaṃ . 6 Yu. saṃvaṭṭipi ... @vivaṭṭipi ....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page120.

Vāti . anāgatañca khvāhaṃ addhānaṃ jānāmi saṃvaṭṭissati vā loko vivaṭṭissati vāti . sassato attā ca loko ca vañjho kuṭaṭṭho esikaṭṭhāyī ṭhito te ca sattā sandhāvanti saṃsaranti cavanti upapajjanti atthitveva sassatisamanti . ayaṃ dutiyo sassatavādo. {87.2} Puna caparaṃ bhante idhekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ātappamanvāya .pe. tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati yathāsamāhite citte anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ dasapi saṃvaṭṭavivaṭṭāni vīsaṃpi saṃvaṭṭavivaṭṭāni tiṃsaṃpi saṃvaṭṭavivaṭṭāni cattāḷīsaṃpi saṃvaṭṭavivaṭṭāni amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato cuto amutra udapādiṃ tatrāpāsiṃ evaṃnāmo .pe. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati so evamāha atītaṃ cāhaṃ addhānaṃ jānāmi saṃvaṭṭipi loko vivaṭṭipīti . anāgataṃ cāhaṃ addhānaṃ jānāmi saṃvaṭṭissatipi loko vivaṭṭissatipīti 1- . sassato attā ca loko ca vañjho kuṭaṭṭho esikaṭṭhāyī ṭhito te ca sattā sandhāvanti saṃsaranti cavanti upapajjanti atthitveva sassatisamanti . ayaṃ bhante 2- tatiyo sassatavādo. Etadānuttariyaṃ bhante sassatavādesu. [88] Aparaṃ pana bhante etadānuttariyaṃ yathā bhagavā dhammaṃ deseti pubbenivāsānussatiñāṇe . idha bhante ekacco samaṇo @Footnote: 1 vivaṭṭissatipi lokoti . 2 Yu. ayaṃ na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page121.

Vā brāhmaṇo vā ātappamanvāya .pe. tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati yathāsamāhite citte anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ ekaṃpi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsaṃpi jātiyo tiṃsaṃpi jātiyo cattāḷīsaṃpi jātiyo paññāsaṃpi jātiyo sataṃpi jātiṃ sahassaṃpi jātiṃ satasahassaṃpi jātiṃ anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe .pe. iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati . santi bhante sattā 1- yesaṃ ca 2- na sakkā gaṇanāya vā saṅkhānena vā ayaṃ 3- saṅkhātuṃ apica yasmiṃ 4- attabhāve abhinivutthapubbo 5- hoti yadi vā rūpīsu yadi vā arūpīsu yadi vā saññīsu yadi vā asaññīsu yadi vā nevasaññināsaññīsu iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ 6- pubbenivāsaṃ anussarati . etadānuttariyaṃ bhante pubbenivāsānussatiñāṇe. [89] Aparaṃ pana bhante etadānuttariyaṃ yathā bhagavā dhammaṃ deseti sattānaṃ cutūpapātañāṇe . idha bhante ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ātappamanvāya .pe. tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati yathāsamāhite citte dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti @Footnote: 1 Ma. Yu. devā. 2 Ma. Yu. casaddo na dissati. 3 Ma. āyu. Yu. āyuṃ. @4 Ma. Yu. āmeṇḍitaṃ. 5 Yu. abhinivutthapubbaṃ. 6 Yu. ayaṃ pāṭho na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page122.

Ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannāti . iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti. Etadānuttariyaṃ bhante sattānaṃ cutūpapātañāṇe. [90] Aparaṃ pana bhante etadānuttariyaṃ yathā bhagavā dhammaṃ deseti iddhividhāsu . dvemā bhante iddhividhāyo 1-. Atthi bhante iddhi sāsavā 2- saupadhikā no ariyāti vuccati . Atthi bhante iddhi anāsavā 3- anupadhikā ariyāti vuccati . katamā ca bhante iddhi sāsavā 2- saupadhikā no ariyāti vuccati. Idha bhante ekacco samaṇo vā brāhmaṇo vā ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati yathāsamāhite citte anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhoti ekopi hutvā bahudhā hoti bahudhāpi hutvā eko hoti āvibhāvaṃ @Footnote: 1 Yu. iddhiyo . 2 Yu. iddhi yā sāsavā . 3 Yu. iddhi yā anāsavā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page123.

Tirobhāvaṃ tirokuḍḍaṃ tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamāno gacchati seyyathāpi ākāse paṭhaviyāpi ummujjanimmujjaṃ karoti seyyathāpi udake udakepi abhijjamāne 1- gacchati seyyathāpi paṭhaviyaṃ ākāsepi pallaṅkena caṅkamati 2- seyyathāpi pakkhī sakuṇo . Imepi candimasuriye evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve pāṇinā parāmasati 3- parimajjati yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteti . Ayaṃ bhante iddhi sāsavā saupadhikā no ariyāti vuccati. {90.1} Katamā ca bhante iddhi anāsavā anupadhikā ariyāti vuccati . idha bhante bhikkhu sace ākaṅkhati paṭikūle appaṭikūlasaññī vihareyyanti appaṭikūlasaññī tattha viharati sace ākaṅkhati appaṭikūle paṭikūlasaññī vihareyyanti paṭikūlasaññī tattha viharati sace ākaṅkhati paṭikūle ca appaṭikūle ca appaṭikūlasaññī vihareyyanti appaṭikūlasaññī tattha viharati sace ākaṅkhati paṭikūle ca appaṭikūle ca paṭikūlasaññī vihareyyanti paṭikūlasaññī tattha viharati sace ākaṅkhati paṭikūlañca appaṭikūlañca tadubhayaṃ abhinivajjetvā upekkhako vihareyyaṃ sato sampajānoti upekkhako tattha viharati sato sampajāno . ayaṃ pana 4- bhante iddhi anāsavā anupadhikā ariyāti vuccati . etadānuttariyaṃ bhante iddhividhāsu . taṃ bhagavā asesamabhijānāti taṃ bhagavato asesamabhijānato uttariabhiññeyyaṃ 5- natthi yadabhijānaṃ añño samaṇo vā brāhmaṇo vā bhagavatā bhiyyobhiññataro natthi 6- yadidaṃ iddhividhāsu. @Footnote: 1 Yu. abhijjamāno . 2 Ma. Yu. kamati . 3 Yu. parimasati . 4 Ma. Yu. @panasaddo na dissati . 5 Yu. uttariṃ . 6 Ma. Yu. assa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page124.

[91] Yantaṃ bhante saddhena kulaputtena pattabbaṃ āraddhaviriyena thāmavatā purisatthāmena purisaviriyena purisaparakkamena purisadhorayhena anuppattaṃ taṃ bhagavatā . na ca bhante bhagavā kāmesu kāmasukhallikānuyogamanuyutto hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ anariyaṃ anatthasañhitaṃ na ca attakilamathānuyogamanuyutto dukkhaṃ anariyaṃ anatthasañhitaṃ catunnañca 1- bhagavā jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhī. {91.1} Sace maṃ bhante evaṃ puccheyya kinnu kho āvuso sārīputta ahesuṃ atītamaddhānaṃ aññe samaṇā vā brāhmaṇā vā bhagavatā bhiyyobhiññataro 2- sambodhiyanti . evaṃ puṭṭho ahaṃ bhante noti vadeyyaṃ . kiṃ panāvuso sārīputta bhavissanti anāgatamaddhānaṃ aññe samaṇā vā brāhmaṇā vā bhagavatā bhiyyobhiññataro 2- sambodhiyanti . evaṃ puṭṭho ahaṃ bhante noti vadeyyaṃ . kiṃ panāvuso sārīputta atthetarahi aññe samaṇā vā brāhmaṇā vā 3- bhagavatā bhiyyobhiññataro sambodhiyanti . evaṃ puṭṭho ahaṃ bhante noti vadeyyaṃ. {91.2} Sace pana maṃ bhante evaṃ puccheyya kiṃ nu kho āvuso sārīputta ahesuṃ atītamaddhānaṃ aññe samaṇā vā brāhmaṇā vā bhagavatā samasamā sambodhiyanti . evaṃ puṭṭho ahaṃ bhante evanti vadeyyaṃ. Kiṃ panāvuso sārīputta bhavissanti anāgatamaddhānaṃ aññe samaṇā vā brāhmaṇā vā bhagavatā samasamā sambodhiyanti . evaṃ puṭṭho ahaṃ bhante evanti @Footnote: 1 Yu. casaddo na dissati. 2 Ma. Yu. bhiyyobhiññatarā. 3 Ma. Yu. añño @samaṇo vā brāhmaṇo vā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page125.

Vadeyyaṃ . kiṃ panāvuso sārīputta atthetarahi aññe samaṇā vā brāhmaṇā vā bhagavatā samasamā sambodhiyanti . evaṃ puṭṭho ahaṃ bhante noti vadeyyaṃ. {91.3} Sace pana maṃ bhante evaṃ puccheyya kasmā panāyasmā sārīputto ekaccaṃ abbhanujānāti ekaccaṃ na abbhanujānātīti . Evaṃ puṭṭho ahaṃ bhante evaṃ byākareyyaṃ sammukhā metaṃ āvuso bhagavato sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ ahesuṃ atītamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā mayā samasamā sambodhiyanti sammukhā metaṃ āvuso bhagavato sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ bhavissanti anāgatamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā mayā samasamā sambodhiyanti sammukhā metaṃ āvuso bhagavato sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ ekissā lokadhātuyā dve arahanto sammāsambuddhā apubbaṃ acarimaṃ uppajjeyyuṃ netaṃ ṭhānaṃ vijjatīti. [92] Kiñcāhaṃ 1- bhante evaṃ puṭṭho evaṃ byākaramāno vuttavādī ceva ahaṃ bhagavato homi na ca bhagavantaṃ abhūtena abbhācikkhāmi dhammassa cānudhammaṃ byākaromi na ca koci sahadhammiko vādānuvādo gārayhaṭṭhānaṃ āgacchatīti . taggha tvaṃ sārīputta evaṃ puṭṭho evaṃ byākaramāno vuttavādī ceva me hosi na ca maṃ abhūtena abbhācikkhasi dhammassa cānudhammaṃ byākarosi na ca koci sahadhammiko vādānuvādo gārayhaṭṭhānaṃ āgacchatīti. @Footnote: 1 Ma. Yu. kaccāhaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page126.

[93] Evaṃ vutte āyasmā udāyi bhagavantaṃ etadavoca acchariyaṃ bhante abbhutaṃ bhante tathāgatassa appicchatā santuṭṭhitā sallekhatā yatra hi nāma tathāgato evaṃmahiddhiko evaṃmahānubhāvo atha ca pana neva attānaṃ pātukarissati ekamekañcapi ito bhante dhammaṃ aññatitthiyā paribbājakā attani samanupasseyyuṃ te tāvatakeneva paṭākaṃ parihareyyuṃ acchariyaṃ bhante abbhutaṃ bhante tathāgatassa appicchatā santuṭṭhitā sallekhatā yatra hi nāma tathāgato evaṃmahiddhiko evaṃmahānubhāvo atha ca pana neva attānaṃ pātukarissatīti. {93.1} Passa kho tvaṃ udāyi tathāgatassa appicchatā santuṭṭhitā sallekhatā yatra hi nāma tathāgato evaṃmahiddhiko evaṃmahānubhāvo atha ca pana neva attānaṃ pātukarissatīti ekamekañcapi ito udāyi dhammaṃ aññatitthiyā paribbājakā attani samanupasseyyuṃ te tāvatakeneva paṭākaṃ parihareyyuṃ passa kho tvaṃ udāyi tathāgatassa appicchatā santuṭṭhitā sallekhatā yatra hi nāma tathāgato evaṃmahiddhiko evaṃmahānubhāvo atha ca pana neva attānaṃ pātukarissatīti. {93.2} Athakho bhagavā āyasmantaṃ sārīputtaṃ āmantesi yasmātiha 1- tvaṃ sārīputta imaṃ dhammapariyāyaṃ abhikkhaṇaṃ bhāseyyāsi bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ yesaṃpi hi sārīputta moghapurisānaṃ bhavissati tathāgate kaṅkhā vā vimati vā tesaṃpīmaṃ 2- dhammapariyāyaṃ sutvā tathāgate 3- kaṅkhā vā vimati vā sā pahīyissatīti. Iti hidaṃ āyasmā @Footnote: 1 Ma. Yu. tasmātiha . 2 Ma. tesamimaṃ. Yu. tesampimaṃ. 3 Yu. sutvā yā @tathāgate.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page127.

Sārīputto bhagavato sammukhā sampasādaṃ pavedesi . tasmā imassa veyyākaraṇassa sampasādanīyantveva adhivacananti. Sampasādanīyasuttaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ. --------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page128.

Pāsādikasuttaṃ [94] Evamme sutaṃ . ekaṃ samayaṃ bhagavā sakyesu viharati vedhaññā nāma sakyā tesaṃ ambavane pāsāde . tena kho pana samayena nigaṇṭho nāṭaputto 1- pāvāyaṃ adhunā kālakato hoti . Tassa kālakiriyāya bhinnā nigaṇṭhā dvedhikajātā bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattīhi vitudantā viharanti na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsi ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāmi kiṃ tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānissasi micchāpaṭipanno tvamasi ahamasmi sammāpaṭipanno sahitamme asahitante pure vacanīyaṃ pacchā avaca pacchā vacanīyaṃ pure avaca adhiciṇṇante viparāvattaṃ āropito te vādo niggahitosi paravādappamokkhāya 2- nibbeṭhehi vā sace pahosīti . vadhoyeva ko 3- maññe nigaṇṭhesu nāṭaputtiyesu anuvattati . yepi nigaṇṭhassa nāṭaputtassa sāvakā gihī odātavasanā tepi nigaṇṭhesu nāṭaputtiyesu nibbinnarūpā virattarūpā paṭivānarūpā yathā taṃ durākkhāte 4- dhammavinaye duppavedite aniyyānike anupasamasaṃvattanike asammāsambuddhappavedite bhinnathūpe appaṭisaraṇe. [95] Athakho cundo samaṇuddeso pāvāyaṃ vassaṃ vuttho yena sāmagāmo yenāyasmā ānando tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. nāthaputto. 2 Ma. niggahito tvamasi cara vādappamokkhāya. @Yu. niggahītosi cara vādappamokkhāya . 3 Ma. Yu. kho. 4 Ma. Yu. durakkhāte.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page129.

Nisinno kho cundo samaṇuddeso āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca nigaṇṭho bhante nāṭaputto pāvāyaṃ adhunā kālakato tassa kālakiriyāya bhinnā nigaṇṭhā dvedhikajātā .pe. bhinnathūpe appaṭisaraṇeti. {95.1} Evaṃ vutte āyasmā ānando cundaṃ samaṇuddesaṃ etadavoca atthi kho idaṃ āvuso cunda kathāpābhataṃ bhagavantaṃ dassanāya āyāmāvuso cunda yena bhagavā tenupasaṅkamissāma upasaṅkamitvā etamatthaṃ bhagavato āroceyyāmāti 1- . evaṃ bhanteti kho cundo samaṇuddeso āyasmato ānandassa paccassosi. {95.2} Athakho āyasmā ca ānando cundo ca samaṇuddeso yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca ayaṃ bhante cundo samaṇuddeso evamāha nigaṇṭho bhante 2- nāṭaputto pāvāyaṃ adhunā kālakato tassa kālakiriyāya bhinnā nigaṇṭhā .pe. Bhinnathūpe appaṭisaraṇeti. [96] Evañhetaṃ cunda hoti durākkhāte dhammavinaye duppavedite aniyyānike anupasamasaṃvattanike asammāsambuddhappavedite . idha cunda satthā ca hoti asammāsambuddho dhammo ca durākkhāto duppavedito aniyyāniko anupasamasaṃvattaniko asammāsambuddhappavedito sāvako ca tasmiṃ dhamme na dhammānudhammapaṭipanno viharati na sāmīcipaṭipanno na anudhammacārī vokkamma ca tamhā dhammā vattati @Footnote: 1 Ma. Yu. ārocessāmāti . 2 Yu. ayaṃ na hissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page130.

So evamassa vacanīyo tassa te āvuso lābhā tassa te suladdhaṃ satthā ca te asammāsambuddho dhammo ca durākkhāto duppavedito aniyyāniko anupasamasaṃvattaniko asammāsambuddhappavedito tvañca tasmiṃ dhamme na dhammānudhammapaṭipanno viharasi na sāmīcipaṭipanno na anudhammacārī vokkamma ca tamhā dhammā vattasīti . iti kho cunda satthāpi tattha gārayho dhammopi tattha gārayho sāvako ca tattha evaṃ pāsaṃso . yo kho cunda evarūpaṃ sāvakaṃ evaṃ vadeyya etāyasmā tathā paṭipajjatu yathā te satthārā dhammo desito paññattoti . yo ca samādapeti yañca samādapeti yo ca samādapito tathattāya paṭipajjati sabbe te bahuṃ apuññaṃ pasavanti . taṃ kissa hetu . evañhetaṃ cunda hoti durākkhāte dhammavinaye duppavedite aniyyānike anupasamasaṃvattanike asammāsambuddhappavedite. [97] Idha pana cunda satthā ca hoti asammāsambuddho dhammo ca durākkhāto duppavedito aniyyāniko anupasamasaṃvattaniko asammāsambuddhappavedito sāvako ca tasmiṃ dhamme dhammānudhammapaṭipanno viharati sāmīcipaṭipanno anudhammacārī samādāya taṃ dhammaṃ pavattati 1- so evamassa vacanīyo tassa te āvuso alābhā tassa te dulladdhaṃ satthā ca te asammāsambuddho dhammo ca durākkhāto duppavedito aniyyāniko anupasamasaṃvattaniko asammāsambuddhappavedito @Footnote: 1 Ma. Yu. vattati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page131.

Tvañca tasmiṃ dhamme dhammānudhammapaṭipanno viharasi sāmīcipaṭipanno anudhammacārī samādāya taṃ dhammaṃ vattasīti . iti kho cunda satthāpi tattha gārayho dhammopi tattha gārayho sāvakopi tattha evaṃ gārayho . yo kho cunda evarūpaṃ sāvakaṃ evaṃ vadeyya addhāyasmā ñāyapaṭipanno ñāyaṃ ārādhessatīti . yo ca pasaṃsati yañca pasaṃsati yo ca pasaṃsito 1- bhiyyoso mattāya viriyaṃ ārabhati sabbe te bahuṃ apuññaṃ pasavanti . taṃ kissa hetu. Evaṃ hetaṃ cunda hoti durākkhāte dhammavinaye duppavedite aniyyānike anupasamasaṃvattanike asammāsambuddhappavedite. [98] Idha pana cunda satthā ca hoti sammāsambuddho dhammo ca svākkhāto suppavedito niyyāniko upasamasaṃvattaniko sammāsambuddhappavedito sāvako ca tasmiṃ dhamme na dhammānudhammapaṭipanno viharati na sāmīcipaṭipanno na anudhammacārī vokkamma ca tamhā dhammā vattati so evamassa vacanīyo tassa te āvuso alābhā tassa te dulladdhaṃ satthā ca te sammāsambuddho dhammo ca svākkhāto suppavedito niyyāniko upasamasaṃvattaniko sammāsambuddhappavedito tvañca tasmiṃ dhamme na dhammānudhammapaṭipanno viharasi na sāmīcipaṭipanno na anudhammacārī vokkamma ca tamhā dhammā vattasīti . iti kho cunda satthāpi tattha pāsaṃso dhammopi tattha pāsaṃso sāvako ca tattha evaṃ gārayho . yo kho cunda @Footnote: 1 Yu. pasattho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page132.

Evarūpaṃ sāvakaṃ evaṃ vadeyya etāyasmā tathā paṭipajjatu yathā te satthārā dhammo desito paññattoti . yo ca samādapeti yañca samādapeti yo ca samādapito tathattāya paṭipajjati sabbe te bahuṃ puññaṃ pasavanti . taṃ kissa hetu . evañhetaṃ cunda hoti svākkhāte dhammavinaye suppavedite niyyānike upasamasaṃvattanike sammāsamabuddhappavedite. [99] Idha pana cunda satthā ca hoti sammāsambuddho dhammo ca svākkhāto suppavedito niyyāniko upasamasaṃvattaniko sammāsambuddhappavedito sāvako ca tasmiṃ dhamme dhammānudhammapaṭipanno viharati sāmīcipaṭipanno anudhammacārī samādāya taṃ dhammaṃ vattati so evamassa vacanīyo tassa te āvuso sulābhā 1- tassa te suladdhaṃ satthā ca te arahaṃ 2- sammāsambuddho dhammo ca svākkhāto suppavedito niyyāniko upasamasaṃvattaniko sammāsambuddhappavedito tvañca tasmiṃ dhamme dhammānudhammapaṭipanno viharasi sāmīcipaṭipanno anudhammacārī samādāya taṃ dhammaṃ vattasīti. {99.1} Iti kho cunda satthāpi tattha pāsaṃso dhammopi tattha pāsaṃso sāvakopi tattha evaṃ pāsaṃso . yo kho cunda evarūpaṃ sāvakaṃ evaṃ vadeyya addhāyasmā ñāyapaṭipanno ñāyaṃ ārādhessatīti . yo ca pasaṃsati yañca pasaṃsati yo ca pasattho 3- bhiyyoso mattāya viriyaṃ ārabhati sabbe te bahuṃ puññaṃ pasavanti . Taṃ kissa hetu. Evañhetaṃ cunda hoti @Footnote: 1 Ma. Yu. lābhā . 2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi . 3 Ma. pasaṃsito.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page133.

Svākkhāte dhammavinaye suppavedite niyyānike upasamasaṃvattanike sammāsambuddhappavedite. [100] Idha [1]- cunda satthā ca loke udapādi arahaṃ sammāsambuddho dhammo ca svākkhāto suppavedito niyyāniko upasamasaṃvattaniko sammāsambuddhappavedito aviññāpitatthā cassa honti sāvakā saddhamme nesaṃ satthu ca nesaṃ 2- kevalaṃ paripūraṃ brahmacariyaṃ āvikataṃ hoti uttānīkataṃ sabbasaṅgāhapadakataṃ sappāṭihirakataṃ 3- yāva devamanussehi suppakāsitaṃ atha nesaṃ satthuno antaradhānaṃ hoti . evarūpo kho cunda satthā ca 4- sāvakānaṃ kālakato 5- anutappo hoti . taṃ kissa hetu . Satthā hi 6- loke udapādi arahaṃ sammāsambuddho dhammo ca svākkhāto suppavedito niyyāniko upasamasaṃvattaniko sammāsambuddhappavedito aviññāpitatthā camhā 7- saddhamme na ca no kevalañca 8- paripūraṃ brahmacariyaṃ āvikataṃ hoti uttānīkataṃ sabbasaṅgāhapadakataṃ sappāṭihirakataṃ yāva devamanussehi suppakāsitaṃ atha no satthuno antaradhānaṃ hoti 9- . Evarūpo kho cunda satthā ca 8- sāvakānaṃ kālakato anutappo hoti. [101] Idha pana cunda satthā ca loke udapādi arahaṃ sammāsambuddho dhammo ca svākkhāto suppavedito niyyāniko upasamasaṃvattaniko sammāsambuddhappavedito viññāpitatthā cassa @Footnote: 1 Ma. Yu. pana. 2 Ma. na ca nesaṃ. Yu. na ca tesaṃ. 3 Ma. Yu. sappāṭihīrakataṃ. @4-8 Ma. Yu. casaddo na dissati. 5 Ma. kālaṃ kato. 6 Ma. ca. Yu. ca no. @7 Ma. Yu. camha. 9 Ma. Yu. hotīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page134.

Honti sāvakā saddhamme kevalañca tesaṃ paripūraṃ brahmacariyaṃ āvikataṃ hoti uttānīkataṃ sabbasaṅgāhapadakataṃ sappāṭihirakataṃ yāva devamanussehi suppakāsitaṃ atha nesaṃ satthuno antaradhānaṃ hoti . Evarūpo kho cunda satthā sāvakānaṃ kālakato anānutappo 1- hoti. Taṃ kissa hetu . satthāpi loke 2- udapādi arahaṃ sammāsambuddho dhammo ca svākkhāto suppavedito niyyāniko upasamasaṃvattaniko sammāsambuddhappavedito viññāpitatthā camhā 3- saddhamme kevalañca no paripūraṃ brahmacariyaṃ āvikataṃ hoti uttānīkataṃ sabbasaṅgāhapadakataṃ sappāṭihirakataṃ yāva devamanussehi suppakāsitaṃ athakho satthuno antaradhānaṃ hoti 4- . evarūpo kho cunda satthā sāvakānaṃ kālakato anānutappo 1- hotīti 5-. [102] Etehi cepi cunda aṅgeha samannāgataṃ brahmacariyaṃ hoti no ca kho satthā hoti thero rattaññū cirapabbajito addhagato vayo anuppatto evantaṃ brahmacariyaṃ aparipūraṃ hoti tenaṅgena . yato kho 6- cunda etehi cepi 7- aṅgehi samannāgataṃ brahmacariyaṃ hoti satthā ca hoti thero rattaññū cirapabbajito addhagato vayo anuppatto evantaṃ brahmacariyaṃ paripūraṃ hoti tenaṅgena. [103] Etehi cepi cunda aṅgehi samannāgataṃ brahmacariyaṃ hoti satthā ca hoti thero rattaññū cirapabbajito addhagato @Footnote: 1 Ma. Yu. ananutappo. 2 Ma. Yu. satthā ca no loke. 3 Ma. Yu. camha. @4 Ma. Yu. hotīti. 5 Ma. Yu. itisaddo na dissati. 6 Ma. Yu. yato ca kho. @7 Ma. Yu. ceva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page135.

Vayo anuppatto no ca khvassa therā bhikkhū sāvakā honti viyattā 1- vinītā visāradā pattayogakkhemā alaṃ samakkhātuṃ saddhammassa alaṃ uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desetuṃ evantaṃ brahmacariyaṃ aparipūraṃ hoti tenaṅgena . Yato ca kho cunda etehi cepi aṅgehi samannāgataṃ brahmacariyaṃ hoti satthā ca hoti thero rattaññū cirapabbajito addhagato vayo anuppatto therā cassa bhikkhū sāvakā honti viyattā vinītā visāradā pattayogakkhemā alaṃ samakkhātuṃ saddhammassa alaṃ uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desetuṃ evantaṃ brahmacariyaṃ paripūraṃ hoti tenaṅgena. [104] Etehi cepi cunda aṅgehi samannāgataṃ brahmacariyaṃ hoti satthā ca hoti thero rattaññū cirapabbajito addhagato vayo anuppatto therā cassa bhikkhū sāvakā honti viyattā vinītā visāradā .pe. alaṃ uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desetuṃ no ca khvassa majjhimā bhikkhū sāvakā honti. Majjhimā ca 2- bhikkhū sāvakā honti. {104.1} No ca khvassa navā bhikkhū sāvakā honti . Navā cassa bhikkhuniyo sāvikā honti . no ca khvassa therā bhikkhuniyo sāvikā honti . therā cassa bhikkhuniyo sāvikā honti. No ca khvassa majjhimā bhikkhuniyo sāvikā honti . majjhimā cassa bhikkhuniyo sāvikā @Footnote: 1 Yu. vyattā . 2 Ma. cassa. majjhimāssa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page136.

Honti . no ca khvassa navā bhikkhuniyo sāvikā honti . navā cassa bhikkhuniyo sāvikā honti . no ca khvassa upāsakā sāvakā honti gihī odātavasanā brahmacārino . upāsakā cassa sāvakā honti gihī odātavasanā brahmacārino . no ca khvassa upāsakā sāvakā honti gihī odātavasanā kāmabhogino . upāsakā cassa sāvakā honti gihī odātavasanā kāmabhogino . no ca khvassa upāsikā sāvikā honti gihinī odātavasanā brahmacāriniyo . Upāsikā cassa sāvikā honti gihinī odātavasanā brahmacāriniyo. {104.2} No ca khvassa upāsikā sāvikā honti gihinī odātavasanā kāmabhoginiyo . upāsikā cassa sāvikā honti gihinī odātavasanā kāmabhoginiyo . no ca khvassa brahmacariyaṃ hoti iddhañceva [1]- phītañca vitthārikaṃ bahujaññaṃ 2- puthubhūtaṃ yāva devamanussehi suppakāsitaṃ brahmacariyañcassa hoti iddhañca phītañca vitthārikaṃ bahujaññaṃ puthubhūtaṃ yāva devamanussehi suppakāsitaṃ no ca kho lābhaggayasaggappattaṃ evantaṃ brahmacariyaṃ aparipūraṃ hoti tenaṅgena. {104.3} Yato ca kho cunda etehi ceva aṅgehi samannāgataṃ brahmacariyaṃ hoti satthā ca hoti thero rattaññū cirapabbajito addhagato vayo anuppatto therā cassa bhikkhū sāvakā honti viyattā vinītā visāradā .pe. sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desetuṃ . majjhimā cassa bhikkhū sāvakā honti . Navā cassa bhikkhū sāvakā honti. Therā cassa bhikkhuniyo @Footnote: 1 Yu. hoti . 2 Ma. Yu. bāhujaññaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page137.

Sāvikā honti . majjhimā cassa bhikkhuniyo sāvikā honti . Navā cassa bhikkhuniyo sāvikā honti . upāsakā cassa sāvakā honti gihī odātavasanā brahmacārino . upāsakā cassa sāvakā honti gihī odātavasanā kāmabhogino . upāsikā cassa sāvikā honti gihinī odātavasanā brahmacāriniyo . upāsikā cassa sāvikā honti gihinī odātavasanā kāmabhoginiyo . brahmacariyañcassa hoti iddhañceva phītañca vitthārikaṃ bahujaññaṃ puthubhūtaṃ yāva devamanussehi suppakāsitaṃ lābhaggayasaggappattañca evantaṃ brahmacariyaṃ paripūraṃ hoti tenaṅgena. [105] Ahaṃ kho pana cunda etarahi satthā loke uppanno arahaṃ sammāsambuddho dhammo ca svākkhāto suppavedito niyyāniko upasamasaṃvattaniko sammāsambuddhappavedito viññāpitatthā ca me sāvakā saddhamme kevalañca tesaṃ paripūraṃ brahmacariyaṃ āvikataṃ hoti 1- uttānīkataṃ sabbasaṅgāhapadakataṃ sappāṭihirakataṃ yāva devamanussehi suppakāsitaṃ . ahaṃ kho pana cunda etarahi satthā thero rattaññū cirapabbajito addhagato vayo anuppatto. [106] Santi kho pana me cunda etarahi therā bhikkhū sāvakā honti viyattā vinītā visāradā pattayogakkhemā alaṃ samakkhātuṃ saddhammassa alaṃ uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desetuṃ . santi kho pana me @Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page138.

Cunda etarahi 1- majjhimā bhikkhū sāvakā . santi kho pana me cunda etarahi navā bhikkhū sāvakā . santi kho pana me cunda etarahi therā bhikkhuniyo sāvikā . santi kho pana me cunda etarahi majjhimā bhikkhuniyo sāvikā . santi kho pana me cunda etarahi navā bhikkhuniyo sāvikā . santi kho pana me cunda etarahi upāsakā sāvakā gihī odātavasanā brahmacārino . santi kho pana me cunda etarahi upāsakā sāvakā gihī odātavasanā kāmabhogino .pe. Santi kho pana me cunda etarahi upāsikā sāvikā gihinī odātavasanā kāmabhoginiyo . etarahi pana me cunda brahmacariyaṃ iddhañceva phītañca vitthārikaṃ bahujaññaṃ puthubhūtaṃ yāva devamanussehi suppakāsitaṃ. [107] Yāvatā kho cunda etarahi satthāro loke uppannā. Nāhaṃ cunda aññaṃ ekaṃ satthāraṃpi samanupassāmi evaṃlābhagga- yasaggappattaṃ yatharivāhaṃ . yāvatā kho pana me 2- cunda etarahi saṅgho vā gaṇo vā loke uppanno 3- . nāhaṃ cunda aññaṃ ekaṃ saṅghaṃpi samanupassāmi evaṃlābhaggayasaggappattaṃ yathariva 4- cunda bhikkhusaṅgho. {107.1} Yaṃ kho taṃ cunda sammā vadamāno vadeyya sabbākārasampannaṃ sabbakāraparipūraṃ anūnaṃ anadhikaṃ svākkhātaṃ kevalaparipūraṃ brahmacariyaṃ suppakāsitanti . idameva taṃ sammā vadamāno vadeyya sabbākārasampannaṃ sabbākāraparipūraṃ .pe. suppakāsitanti . uddako 5- sudaṃ cunda rāmaputto evaṃ vācaṃ bhāsati passaṃ na passatīti . @Footnote: 1-2 Ma. Yu. ayaṃ na dissati . 3 Yu. saṅghā vā gaṇā loke uppannā. @4 Ma. yatharivāyaṃ . 5 Ma. udako.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page139.

Kiñca passaṃ na passatīti . khurassa sādhunisitassa talamassa passati dhārañca khurassa 1- na passati . idaṃ vuccati cunda passaṃ na passatīti . taṃ 2- kho panetaṃ cunda uddakena rāmaputtena bhāsitaṃ hīnaṃ gammaṃ pothujjanikaṃ anariyaṃ anatthasañhitaṃ khurameva sandhāya. {107.2} Yañcetaṃ 3- cunda sammā vadamāno vadeyya passaṃ na passatīti . idameva taṃ sammā vadamāno vadeyya passaṃ na passatīti . kiñca passaṃ na passatīti . evaṃ sabbākārasampannaṃ sabbākāraparipūraṃ anūnaṃ anadhikaṃ svākkhātaṃ kevalaparipūraṃ brahmacariyaṃ suppakāsitanti iti hetaṃ na 4- passatīti idamettha apakaḍḍheyya . Evantaṃ parisuddhataraṃ assāti iti hetaṃ na passatīti 5- idamettha upakaḍḍheyya . evantaṃ parisuddhataraṃ 6- assāti iti hetaṃ na passati. Idaṃ vuccati passaṃ na passatīti . Yaṃ kho taṃ cunda sammā vadamāno vadeyya sabbākārasampannaṃ .pe. brahmacariyaṃ suppakāsitanti . idametaṃ 7- sammā vadamāno vadeyya sabbākārasampannaṃ sabbākāraparipūraṃ anūnaṃ anadhikaṃ svākkhātaṃ kevalaparipūraṃ brahmacariyaṃ suppakāsitanti. [108] Tasmātiha cunda ye te 8- mayā dhammā abhiññā desitā tattha sabbeheva saṅgamma samāgamma atthena atthaṃ byañjanena byañjanaṃ saṅgāyitabbaṃ vicaritabbaṃ 9- yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assa ciraṭṭhitikaṃ tadasseva bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ . katame ca te @Footnote: 1 Ma. khvassa. Yu. kho tassa. 2 Ma. yaṃ. 3 Ma. Yu. yañca taṃ. @4 Ma. Yu. nasaddo na dissati. 5 Ma. Yu. passati. 6 Ma. Yu. paripūraṃ. @7 Ma. idameva taṃ. 8 Ma. Yu. vo. 9 Ma. Yu. na vivaditabbaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page140.

Cunda dhammā mayā abhiññā desitā . yattha sabbeheva saṅgamma samāgamma atthena atthaṃ byañjanena byañjanaṃ saṅgāyitabbaṃ vicaritabbaṃ 1- yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assa ciraṭṭhitikaṃ tadasseva bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ . seyyathīdaṃ . cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta sambojjhaṅgā 2- ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. {108.1} Ime kho te cunda dhammā mayā abhiññā desitā yattha sabbeheva saṅgamma samāgamma atthena atthaṃ byañjanena byañjanaṃ saṅgāyitabbaṃ vicaritabbaṃ yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assa ciraṭṭhitikaṃ tadasseva bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. [109] Tesañca kho 3- cunda samaggānaṃ sammodamānānaṃ avivadamānānaṃ sikkhitabbaṃ 4- . aññataro sabrahmacārī saṅgho 5- dhammaṃ bhāseyya tatra ce tumhākaṃ evamassa ayaṃ kho āvuso 6- āyasmā atthañceva micchā gaṇhāti byañjanāni ca micchā ropetīti . tassa neva abhinanditabbaṃ nappaṭikkositabbaṃ . Anabhinanditvā appaṭikkositvā so evamassa vacanīyo imassa nu kho āvuso atthassa imāni [7]- byañjanāni etāni vā byañjanāni katamāni opāyikatarāni imesaṃ vā 8- byañjanānaṃ ayaṃ vā attho eso vā attho katamo @Footnote: 1 Ma. Yu. na vivaditabbaṃ. 2 Ma. Yu. bojjhaṅgā. 3 Ma. Yu. vo. 4 Ma. sikkhataṃ. @5 Ma. Yu. saṅghe . 6 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho na dissati . 7 Ma. Yu. vā. @8 Ma. imesañca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page141.

Opāyikataroti . so ce evaṃ vadeyya imassa kho āvuso atthassa imāneva byañjanāni opāyikatarāni yāni ceva etāni imesaṃ 1- byañjanānaṃ ayameva attho opāyikataro yo ceva esoti . so neva ussādetabbo na apasādetabbo. Anussādetvā anapasādetvā sveva sādhukaṃ saññāpetabbo tassa ca atthassa tesañca byañjanānaṃ nisantiyā. [110] Aparopi ce cunda sabrahmacārī saṅgho 2- dhammaṃ bhāseyya tatra ce tumhākaṃ evamassa ayaṃ kho āyasmā atthañhi kho micchā gaṇhāti byañjanāni sammā ropetīti . tassa neva abhinanditabbaṃ nappaṭikkositabbaṃ . anabhinanditvā appaṭikkositvā so evamassa vacanīyo imesaṃ nu kho āvuso byañjanānaṃ ayaṃ vā attho eso vā attho katamo opāyikataroti . so ce evaṃ vadeyya imesaṃ nu kho āvuso byañjanānaṃ ayameva attho opāyikataro yo ceva esoti . so neva ussādetabbo na apasādetabbo. Anussādetvā anapasādetvā sveva sādhukaṃ saññāpetabbo tassa ca 3- atthassa nisantiyā. [111] Aparopi ce cunda sabrahmacārī saṅgho 2- dhammaṃ bhāseyya tatra ce tumhākaṃ evamassa ayaṃ kho āyasmā atthaṃ hi kho 4- sammā gaṇhāti byañjanāni micchā ropetīti . tassa neva abhinanditabbaṃ nappaṭikkositabbaṃ . anabhinanditvā appaṭikkositvā @Footnote: 1 Ma. imesañca. 2 Ma. Yu. saṅghe. 3 Ma. Yu. tasseva. 4 Ma. atthañceva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page142.

So evamassa vacanīyo imassa nu kho āvuso atthassa imāneva 1- byañjanāni etāni vā byañjanāni katamāni opāyikatarānīti . So ce evaṃ vadeyya imassa nu khvāvuso atthassa imāneva byañjanāni opāyikatarāni yāni ceva etānīti . so neva ussādetabbo na apasādetabbo . anussādetvā anapasādetvā sveva sādhukaṃ saññāpetabbo tesaṃyeva byañjanānaṃ nisantiyā. [112] Aparopi ce cunda sabrahmacārī saṅgho 2- dhammaṃ bhāseyya tatra ce tumhākaṃ evamassa ayaṃ kho āyasmā atthaññeva sammā gaṇhāti byañjanāni [3]- sammā ropetīti . tassa sādhūti bhāsitaṃ abhinanditabbaṃ anumoditabbaṃ . tassa sādhūti bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā so evamassa vacanīyo lābhā no āvuso suladdhaṃ no āvuso ye mayaṃ āyasmantaṃ tādisaṃ sabrahmacāriṃ sarissāma 4- evaṃ atthupetaṃ byañjanupetanti. [113] Na vo ahaṃ cunda diṭṭhadhammikānaṃyeva āsavānaṃ saṃvarāya dhammaṃ desemi na panāhaṃ cunda samparāyikānaṃyeva āsavānaṃ paṭighātāya dhammaṃ desemi diṭṭhadhammikānaṃ cevāhaṃ cunda āsavānaṃ saṃvarāya dhammaṃ desemi samparāyikānaṃ ca āsavānaṃ paṭighātāya . Tasmātiha cunda yaṃ vo mayā cīvaraṃ anuññātaṃ alaṃ vo taṃ yāvadeva sītassa paṭighātāya uṇhassa paṭighātāya ḍaṃsamakasavātātapa- siriṃsapasamphassānaṃ paṭighātāya yāvadeva hirikopinapaṭicchādanatthaṃ @Footnote: 1 Ma. imāni vā. Yu. imāni ca. 2 Ma. Yu. saṅghe. 3 Ma. ca. 4 Ma. Yu. passāma. @5 Ma. ... sarī ....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page143.

Yo vo mayā piṇḍapāto anuññāto alaṃ vo so yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsuparatiyā brahmacariyānuggahāya iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi navañca vedanaṃ na uppādessāmi yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cāti 1- yaṃ vo mayā senāsanaṃ anuññātaṃ alaṃ vo taṃ yāvadeva sītassa paṭighātāya uṇhassa paṭighātāya ḍaṃsamakasavātātapasiriṃsapasamphassānaṃ paṭighātāya yāvadeva utuparissayavinodanaṃ paṭisallānārāmatthaṃ yo vo mayā gilānapaccayabhesajjaparikkhāro anuññāto alaṃ vo so yāvadeva uppannānaṃ veyyābādhikānaṃ vedanānaṃ paṭighātāya abyāpajjhaparamatāyāti 2-. [114] Ṭhānaṃ kho panetaṃ cunda vijjati yaṃ aññatitthiyā paribbājakā evaṃ vadeyyuṃ sukhallikānuyogamanuyuttā samaṇā sakyaputtiyā viharantīti . evaṃ vadamānā 3- cunda aññatitthiyā paribbājakā evamassu vacanīyā katamo so āvuso sukhallikānuyogo sukhallikānuyogāpi hi bahū anekavihitā nānappakārakāti. {114.1} Cattārome cunda sukhallikānuyogā hīnā gammā pothujjanikā anariyā anatthasañhitā na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattanti. Katame cattāro. {114.2} Idha cunda ekacco bālo pāṇe vadhitvā 4- attānaṃ sukheti piṇeti ayaṃ paṭhamo sukhallikānuyogo . puna caparaṃ cunda @Footnote: 1 Ma. ca. 2 Ma. itisaddo na dissati. 3 Ma. Yu. vādino. 4 Ma. āmeṇḍitaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page144.

Idhekacco adinnaṃ ādiyitvā 1- attānaṃ sukheti piṇeti ayaṃ dutiyo sukhallikānuyogo . puna caparaṃ cunda idhekacco musā bhaṇitvā 2- attānaṃ sukheti piṇeti ayaṃ tatiyo sukhallikānuyogo . puna caparaṃ cunda idhekacco pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgibhūto paricāreti 3- ayaṃ catuttho sukhallikānuyogo . ime kho cunda cattāro sukhallikānuyogā hīnā gammā pothujjanikā anariyā anatthasañhitā na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattanti. [115] Ṭhānaṃ kho panetaṃ cunda vijjati yaṃ aññatitthiyā paribbājakā 4- evaṃ vadeyyuṃ 5- ime cattāro sukhallikānuyoge anuyuttā samaṇā sakyaputtiyā viharantīti . te vo 6- mā hevantissu vacanīyā na te vo sammā vadamānā vadeyyuṃ na 7- abbhācikkheyyuṃ te vo 8- asatā abhūtena. {115.1} Cattārome cunda sukhallikānuyogā ekantaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti . katame cattāro . idha cunda vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati ayaṃ paṭhamo sukhallikānuyogo . puna caparaṃ cunda bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā .pe. dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati ayaṃ dutiyo sukhallikānuyogo . puna caparaṃ cunda bhikkhu pītiyā ca virāgā .pe. @Footnote: 1-2 Ma. āmeṇḍitaṃ. 3 Yu. parivāreti. 4-6 Yu. ayaṃ pāṭho na dissati. @5 Yu. puccheyyuṃ. 7 Ma. Yu. nasaddo na dissati. 8 Ma. te voti dve @saddā na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page145.

Tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati ayaṃ tatiyo sukhallikānuyogo . Puna caparaṃ cunda bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā .pe. Catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati ayaṃ catuttho sukhallikānuyogo . Ime kho cunda cattāro sukhallikānuyogā ekantaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti . ṭhānaṃ kho panetaṃ cunda vijjati yaṃ aññatitthiyā paribbājakā evaṃ vadeyyuṃ ime kho 1- cattāro sukhallikānuyoge anuyuttā samaṇā sakyaputtiyā viharantīti . te vo evantissu vacanīyā sammā te vo vadamānā vadeyyuṃ na te vo abbhācikkheyyuṃ asatā abhūtena. [116] Ṭhānaṃ kho panetaṃ cunda vijjati yaṃ aññatitthiyā paribbājakā evaṃ vadeyyuṃ ime panāvuso cattāro sukhallikānuyoge anuyuttānaṃ viharataṃ kati phalāni katānisaṃsā pāṭikaṅkhāti . evaṃvādino cunda aññatitthiyā paribbājakā evamassu vacanīyā ime kho āvuso cattāro sukhallikānuyoge anuyuttānaṃ viharataṃ cattāri phalāni cattāro ānisaṃsā pāṭikaṅkhā. {116.1} Katame cattāro . idhāvuso bhikkhu tiṇṇaṃ saññojanānaṃ parikkhayā sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano idaṃ paṭhamaṃ phalaṃ paṭhamo ānisaṃso . puna caparaṃ āvuso bhikkhu tiṇṇaṃ saññojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmī hoti sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā @Footnote: 1 Ma. Yu. khosaddo na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page146.

Dukkhassantaṃ karoti idaṃ dutiyaṃ phalaṃ dutiyo ānisaṃso . puna caparaṃ āvuso bhikkhu pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saññojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā idaṃ tatiyaṃ phalaṃ tatiyo ānisaṃso . puna caparaṃ āvuso bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavañcetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭhe va dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati idaṃ catutthaṃ phalaṃ catuttho ānisaṃso . ime kho āvuso cattāro sukhallikānuyoge anuyuttānaṃ viharataṃ imāni cattāri phalāni cattāro ānisaṃsā pāṭikaṅkhāti. [117] Ṭhānaṃ kho panetaṃ cunda vijjati yaṃ aññatitthiyā paribbājakā evaṃ vadeyyuṃ aṭṭhitadhammā samaṇā sakyaputtiyā viharantīti . evaṃvādino cunda aññatitthiyā paribbājakā evamassu vacanīyā atthi kho āvuso tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sāvakānaṃ dhammā desitā paññattā yāvajīvaṃ anatikkamanīyā. {117.1} Seyyathāpi āvuso indakhīlo vā ayokhīlo vā gambhīranemo sunikkhitto 1- acalo asampavedhī evameva kho āvuso tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sāvakānaṃ dhammā desitā paññattā yāvajīvaṃ anatikkamanīyā . yo so āvuso bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaññojano sammadaññā vimutto abhabbo so nava ṭhānāni ajjhācarituṃ . abhabbo āvuso khīṇāsavo bhikkhu @Footnote: 1 Ma. Yu. sunikhāto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page147.

Sañcicca pāṇaṃ jīvitā voropetuṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyituṃ 1- abhabbo khīṇāsavo bhikkhu methunaṃ dhammaṃ paṭisevituṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sampajānamusāvādaṃ 2- bhāsituṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sannidhikārakakāme paribhuñjituṃ seyyathāpi pubbe āgārikabhūto 3- abhabbo khīṇāsavo bhikkhu chandāgatiṃ gantuṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu dosāgatiṃ gantuṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu mohāgatiṃ gantuṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu bhayāgatiṃ gantuṃ . yo so āvuso bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaññojano sammadaññā vimutto abhabbo kho 4- so imāni nava ṭhānāni ajjhācaritunti. [118] Ṭhānaṃ kho panetaṃ cunda vijjati yaṃ aññatitthiyā paribbājakā evaṃ vadeyyuṃ atītaṃ kho addhānaṃ ārabbha samaṇo gotamo atīrakaṃ 5- ñāṇadassanaṃ paññapeti no ca kho anāgataṃ addhānaṃ ārabbha atīrakaṃ 5- ñāṇadassanaṃ paññapeti tayidaṃ kiṃsu tayidaṃ kathaṃsūti . Te ca 6- aññatitthiyā paribbājakā aññāvihitakena ñāṇadassanena aññāvihitaṃ añāṇadassanaṃ 7- paññapetabbaṃ maññanti yathariva bālā abyattā. {118.1} Atītaṃ kho cunda addhānaṃ ārabbha tathāgatassa satānusāriñāṇaṃ 8- hoti so yāvatakaṃ ākaṅkhati tāvatakaṃ anussarati anāgatañca kho addhānaṃ ārabbha tathāgatassa bodhijaṃ ñāṇaṃ uppajjati @Footnote: 1 Yu. ādātuṃ. 2 Ma. Yu. sampajānamusā. 3 Yu. āgāriyabhūto. @4 Ma. Yu. khosaddo na dissati. 5 Ma. atirekaṃ. 6 Yu. te neva. @7 Ma. Yu. ñāṇadassanaṃ . 8 Yu. satānusāriviññāṇaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page148.

Ayamantimā jāti natthidāni punabbhavoti. [119] Atītañcepi [1]- cunda hoti abhūtaṃ atacchaṃ anatthasañhitaṃ na taṃ tathāgato byākaroti . atītañcepi kho 2- cunda hoti bhūtaṃ tacchaṃ anatthasañhitaṃ taṃpi tathāgato na byākaroti . atītañcepi kho 2- cunda hoti bhūtaṃ tacchaṃ atthasañhitaṃ tatra kālaññū tathāgato hoti tassa pañhassa veyyākaraṇāya . anāgatañcepi cunda hoti .pe. paccuppannaṃ kho cepi cunda hoti abhūtaṃ atacchaṃ anatthasañhitaṃ na taṃ tathāgato byākaroti . paccuppannaṃ cepi cunda hoti bhūtaṃ tacchaṃ anatthasañhitaṃ taṃpi tathāgato na byākaroti . paccuppannaṃpi ce cunda hoti bhūtaṃ tacchaṃ atthasañhitaṃ tatra kālaññū tathāgato hoti tassa pañhassa veyyākaraṇāya . iti kho cunda atītānāgata- paccuppannesu dhammesu tathāgato kālavādī saccavādī 3- bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī tasmā tathāgatoti vuccati. [120] Yañca kho cunda sadevakassa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā sammā 4- tathāgatena abhisambuddhaṃ tasmā tathāgatoti vuccati . yañca cunda rattiṃ tathāgato anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhati yañca rattiṃ anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyati yaṃ etasmiṃ anantare @Footnote: 1 Ma. kho. 2 Ma. Yu. khosaddo na dissati. 3 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho na dissati. @4 Ma. Yu. sabbaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page149.

Bhāsati lapati niddisati sabbantaṃ tatheva ca 1- hoti no aññathāti 2- tasmā tathāgatoti vuccati . yathāvādī cunda tathāgato tathākārī yathākārī tathāvādī iti yathāvādī tathākārī yathākārī tathāvādī vā 3- tasmā tathāgatoti vuccati . yaṃ 4- sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya tathāgato abhibhū anabhibhūto aññadatthudaso vasavattī tasmā tathāgatoti vuccati. [121] Ṭhānaṃ kho panetaṃ cunda vijjati yaṃ aññatitthiyā paribbājakā evaṃ vadeyyuṃ kiṃ nu kho āvuso hoti tathāgato paraṃ maraṇā idameva saccaṃ moghamaññanti . evaṃvādino kho 5- cunda aññatitthiyā paribbājakā evamassu vacanīyā abyākataṃ kho āvuso bhagavatā hoti tathāgato paraṃ maraṇā idameva saccaṃ moghamaññanti. {121.1} Ṭhānaṃ kho panetaṃ cunda vijjati yaṃ aññatitthiyā paribbājakā evaṃ vadeyyuṃ kiṃ panāvuso na hoti tathāgato paraṃ maraṇā idameva saccaṃ moghamaññanti . evaṃvādino cunda aññatitthiyā paribbājakā evamassu vacanīyā etaṃpi 6- kho āvuso bhagavatā abyākataṃ na hoti tathāgato paraṃ maraṇā idameva saccaṃ moghamaññanti. {121.2} Ṭhānaṃ kho panetaṃ cunda vijjati yaṃ aññatitthiyā paribbājakā evaṃ vadeyyuṃ kiṃ panāvuso 7- hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā idameva saccaṃ moghamaññanti . evaṃvādino cunda aññatitthiyā paribbājakā evamassu vacanīyā @Footnote:1-2-3-4-5 ayaṃ na dissati. 6 Ma. evampikho. 7 Yu. kinnukho āvuso.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page150.

Abyākataṃ kho panetaṃ āvuso bhagavatā hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā idameva saccaṃ moghamaññanti. {121.3} Ṭhānaṃ kho panetaṃ cunda vijjati yaṃ aññatitthiyā paribbājakā evaṃ vadeyyuṃ kiṃ panāvuso neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā idameva saccaṃ moghamaññanti . evaṃvādino cunda aññatitthiyā paribbājakā evamassu vacanīyā etaṃpi kho āvuso bhagavatā abyākataṃ neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā idameva saccaṃ moghamaññanti. [122] Ṭhānaṃ kho panetaṃ cunda vijjati yaṃ aññatitthiyā paribbājakā evaṃ vadeyyuṃ kasmā panetaṃ āvuso samaṇena gotamena abyākatanti . evaṃvādino cunda aññatitthiyā paribbājakā evamassu vacanīyā na hetaṃ āvuso atthasañhitaṃ na 1- dhammasañhitaṃ na ādibrahmacariyakaṃ na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati tasmā taṃ bhagavatā abyākatanti. {122.1} Ṭhānaṃ kho panetaṃ cunda vijjati yaṃ aññatitthiyā paribbājakā evaṃ vadeyyuṃ kiṃ panāvuso samaṇena gotamena byākatanti. Evaṃvādino cunda aññatitthiyā paribbājakā evamassu vacanīyā idaṃ dukkhanti kho āvuso bhagavatā byākataṃ ayaṃ dukkhasamudayoti kho āvuso bhagavatā byākataṃ ayaṃ dukkhanirodhoti kho āvuso bhagavatā byākataṃ ayaṃ dukkhanirodhagāminī @Footnote: 1 Ma. na ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page151.

Paṭipadāti kho āvuso bhagavatā byākatanti. {122.2} Ṭhānaṃ kho panetaṃ cunda vijjati yaṃ aññatitthiyā paribbājakā evaṃ vadeyyuṃ kasmā panetaṃ āvuso samaṇena gotamena byākatanti . evaṃvādino kho 1- cunda aññatitthiyā paribbājakā evamassu vacanīyā etañhi āvuso atthasañhitaṃ dhammasañhitaṃ 2- etaṃ ādibrahmacariyakaṃ ekantaṃ nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati tasmā taṃ bhagavatā byākatanti. [123] Yepi te cunda pubbantasahagatā diṭṭhinissayā tepi kho 3- mayā byākatā yathā te byākātabbā 4- yathā ca te 5- na byākātabbā 4- kiṃ te 6- ahante aññatitthiye tattha 7- byākarissāmi . yepi te cunda aparantasahagatā diṭṭhinissayā tepi te 5- mayā byākatā yathā te byākātabbā 4- yathā ca te 5- na byākātabbā 4- kiṃ te ahante na tattha 7- byākarissāmi. Katame te cunda pubbantasahagatā diṭṭhinissayā ye te 3- mayā byākatā yathā te byākātabbā 4- yathā ca te na byākātabbā 4-. {123.1} Santi [8]- cunda eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino sassato attā ca loko ca idameva saccaṃ moghamaññanti. Santi pana cunda eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino asassato attā ca loko ca. Saṅkhittaṃ. Sassato ca asassato ca attā ca loko ca. Nevasassato ca 9- nāsassato ca 9- attā ca loko ca. @Footnote: 1-9 Ma. Yu. ayaṃ na dissati. 2 Ma. Yu. etaṃ dhammasaṃhitaṃ. 3-6 Ma. Yu. vo. @4 Yu. vyākattabbā. 5 Yu. ca kho te. 7 Ma. na tathā. Yu. tathā. 8 Ma. kho @9 Ma. Yu. casaddo na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page152.

Sayaṅkato attā ca loko ca . paraṅkato attā ca loko ca. Sayaṅkato ca paraṅkato ca attā ca loko ca . Asayaṅkāro ca 1- aparaṅkāro ca 1- adhiccasamuppanno attā ca loko ca idameva saccaṃ moghamaññanti . sassataṃ sukhadukkhaṃ . asassataṃ sukhadukkhaṃ . sassatañca asassatañca sukhadukkhaṃ . nevasassataṃ nāsassataṃ sukhadukkhaṃ . sayaṅkataṃ sukhadukkhaṃ . paraṅkataṃ sukhadukkhaṃ . sayañca kataṃ 2- paraṅkatañca sukhadukkhaṃ . asayaṅkāraṃ aparaṅkāraṃ adhiccasamuppannaṃ sukhadukkhaṃ idameva saccaṃ moghamaññanti. [124] Tattha cunda ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino sassato attā ca loko ca idameva saccaṃ moghamaññanti tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi atthi nu kho idaṃ āvuso vuccati sassato attā ca loko cāti . yañca kho te evamāhaṃsu idameva saccaṃ moghamaññanti . taṃ tesaṃ nānujānāmi . taṃ kissa hetu . Aññathā- saññinopi hettha cunda santeke sattā . imāyapi kho ahaṃ cunda paññattiyā neva attano 3- samasamaṃ samanupassāmi kuto bhiyyo athakho ahameva tattha bhiyyo yadidaṃ adhipaññatti. [125] Tatra cunda ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino [4]- asassato attā ca loko ca. Saṅkhittaṃ. Sassato ca asassato ca attā ca loko ca . nevasassato ca nāsassato ca @Footnote: 1-5 Ma. Yu. casaddo na dissati. 2 Ma. Yu. sayaṅkatañca. evamupari. @3 Ma. attanā . 4 sassato attā ca loko ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page153.

Attā ca loko ca . sayaṅkato attā ca loko ca . Paraṅkato attā ca loko ca . sayaṅkato ca paraṅkato ca attā ca loko ca. Asayaṅkāro ca 1- aparaṅkāro ca 1- adhiccasamuppanno attā ca loko ca. Sassataṃ sukhadukkhaṃ . asassataṃ sukhadukkhaṃ . sassatañca asassatañca sukhadukkhaṃ . nevasassataṃ ca 1- nāsassataṃ ca 1- sukhadukkhaṃ . Sayaṅkataṃ sukhadukkhaṃ . paraṅkataṃ sukhadukkhaṃ . sayañca kataṃ paraṅkatañca sukhadukkhaṃ . Asayaṅkāraṃ aparaṅkāraṃ adhiccasamuppannaṃ sukhadukkhaṃ idameva saccaṃ moghamaññanti tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi atthi nu kho idaṃ āvuso vuccati asayaṅkāraṃ aparaṅkāraṃ adhiccasamuppannaṃ sukhadukkhanti . yañca kho te evamāhaṃsu idameva saccaṃ moghamaññanti. Tantesannānujānāmi . taṃ kissa hetu . aññathāsaññinopi hettha cunda santeke sattā . imāyapi kho ahaṃ cunda paññattiyā neva attano 2- samasamaṃ samanupassāmi kuto bhiyyo athakho ahameva tattha bhiyyo yadidaṃ adhipaññatti . ime kho te cunda pubbantasahagatā diṭṭhinissayā ye te mayā byākatā yathā te byākātabbā yathā ca te na byākātabbā kiṃ te ahante tattha byākarissāmi. [126] Katame te 3- cunda aparantasahagatā diṭṭhinissayā ye te mayā byākatā yathā te byākatā 4- yathā ca te na byākātabbā kiṃ te ahaṃ te tattha byākarissāmi 5- . Santi cunda @Footnote: 1 Ma. casaddo na disusati. 2 Ma. attanā. 3 Ma. Yu. ca. 4 Ma. byākātabbā @Yu. vyākattabbā. 5 Yu. kiṃ te ahaṃ te tattha byākarissāmīti ime pāṭhā na @dissanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page154.

Eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino rūpī attā hoti arogo paraṃ maraṇā idameva saccaṃ moghamaññanti . santi kho 1- pana cunda eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino arūpī attā hoti . rūpī ca arūpī ca attā hoti. Nevarūpinārūpī attā hoti . saññī attā hoti . asaññī attā hoti . Saññī ca asaññī ca attā hoti 2- . nevasaññināsaññī attā hoti . Attā ucchijjati vinassati na hoti paraṃ maraṇā idameva saccaṃ moghamaññanti. {126.1} Tatra cunda ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino rūpī attā hoti arogo paraṃ maraṇā idameva saccaṃ moghamaññanti tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi atthi kho idaṃ āvuso vuccati rūpī attā hoti arogo paraṃ maraṇāti yañca kho te evamāhaṃsu idameva saccaṃ moghamaññanti . tantesaṃ nānujānāmi . taṃ kissa hetu . aññathāsaññinopi hettha cunda santeke sattā . imāyapi kho ahaṃ cunda paññattiyā neva attano 3- samasamaṃ samanupassāmi kuto bhiyyo athakho [4]- ahameva tattha bhiyyo yadidaṃ adhipaññatti. [127] Tattha cunda ye te samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino arūpī attā hoti . rūpī ca arūpī ca attā hoti. Nevarūpinārūpī attā hoti . saññī attā hoti . asaññī attā hoti . saññī ca asaññī ca attā hoti 2- . @Footnote: 1 Ma. Yu. khosaddo na dissati. 2 Ma. Yu. saññī ca ... hotīti ime pāṭhā na @dissanti. 3 Ma. attanā. 4 Yu. cunda.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page155.

Nevasaññināsaññī attā hoti . attā ucchijjati vinassati na hoti paraṃ maraṇā idameva saccaṃ moghamaññanti tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi atthi kho 1- idaṃ āvuso vuccati attā ucchijjati vinassati na hoti paraṃ maraṇāti . yañca kho te cunda evamāhaṃsu idameva saccaṃ moghamaññanti . tantesaṃ nānujānāmi . Taṃ kissa hetu . aññathāsaññinopi hettha cunda santeke sattā . Imāyapi kho ahaṃ cunda paññattiyā neva attano samasamaṃ samanupassāmi kuto bhiyyo athakho ahameva tattha bhiyyo yadidaṃ adhipaññatti. Ime kho cunda aparantasahagatā diṭṭhinissayā ye te mayā byākatā yathā te byākātabbā yathā ca te na byākātabbāti 2- kiṃ te ahante tattha byākarissāmi. [128] Imesañca cunda pubbantasahagatānaṃ diṭṭhinissayānaṃ imesañca aparantasahagatānaṃ diṭṭhinissayānaṃ pahānāya samatikkamāya evaṃ mayā cattāro satipaṭṭhānā desitā paññattā . katame cattāro . idha cunda bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ . vedanāsu . Citte . dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ . imesañca cunda pubbantasahagatānaṃ diṭṭhinissayānaṃ imesañca aparantasahagatānaṃ diṭṭhinissayānaṃ @Footnote: 1 Ma. atthi nu kho . 2 Ma. Yu. itisaddo na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page156.

Pahānāya samatikkamāya evaṃ mayā ime cattāro satipaṭṭhānā desitā paññattāti. [129] Tena kho pana samayena āyasmā upadāno 1- bhagavato piṭṭhito ṭhito hoti bhagavantaṃ vījayamāno . athakho āyasmā upadāno 1- bhagavantameva etadavoca acchariyaṃ bhante abbhutaṃ bhante pāsādiko vatāyaṃ bhante dhammapariyāyo supāsādiko 2- vatāyaṃ bhante dhammapariyāyo ko nāmāyaṃ bhante dhammapariyāyoti . tasmātiha tvaṃ upadāna 3- imaṃ dhammapariyāyaṃ pāsādikotveva [4]- dhārehīti. Idamavoca bhagavā . attamano āyasmā upadāno 1- bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti. Pāsādikasuttaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ. ------------- @Footnote: 1 Ma. upavāṇo. Yu. upavāno. 2 Yu. atipāsādiko. 3 Ma. upavāṇa. @Yu. upavāna. 5 Ma. Yu. naṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page157.

Lakkhaṇasuttaṃ [130] Evamme sutaṃ . ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassārāme 1- . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. {130.1} Bhagavā etadavoca dvattiṃsimāni bhikkhave mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇāni yehi samannāgatassa mahāpurisassa dve va 2- gatiyo bhavanti anaññā sace agāraṃ ajjhāvasati rājā hoti cakkavatti dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadaṭṭhāvariyappatto sattaratanasamannāgato tassimāni satta ratanāni bhavanti seyyathīdaṃ cakkaratanaṃ hatthiratanaṃ assaratanaṃ maṇiratanaṃ itthīratanaṃ gahapatiratanaṃ pariṇāyakaratanameva sattamaṃ . parosahassaṃ kho panassa puttā bhavanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā . so imaṃ paṭhaviṃ sāgarapariyantaṃ akhīlaṃ animittaṃ akaṇṭakaṃ iddhaṃ phītaṃ khemaṃ sivaṃ nirabbudaṃ 3- adaṇḍena asatthena dhammena samena 4- abhivijiya ajjhāvasati sace kho pana agārasmā anagāriyaṃ pabbajati arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭacchado. {130.2} Katamāni [5]- tāni bhikkhave dvattiṃsa mahāpurisassa mahāpurisa- lakkhaṇāni yehi samannāgatassa mahāpurisassa dve va 2- gatiyo bhavanti anaññā sace agāraṃ ajjhāvasati rājā hoti cakkavatti . Saṅkhittaṃ. Sace kho pana agārasmā anagāriyaṃ pabbajati arahaṃ hoti sammāsambuddho @Footnote: 1 Ma. Yu. anāthapiṇḍikassa ārāme. 2 yu vasaddo na dissati. 3 Ma. Yu. akhīlaṃ @animittaṃ ... sivaṃ nirabbudanti ime pāṭhā na dissanti. @4 Ma. Yu. ayaṃ na dissati . 5 Ma. Yu. ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page158.

Loke vivaṭacchado . idha bhikkhave mahāpuriso supatiṭṭhitapādo hoti . yaṃpi bhikkhave mahāpuriso supatiṭṭhitapādo hoti idaṃpi bhikkhave mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇaṃ bhavati. {130.3} Puna caparaṃ bhikkhave mahāpurisassa heṭṭhāpādatalesu cakkāni jātāni honti sahassārāni sanemikāni sanābhikāni sabbākāraparipūrāni [1]- . yaṃpi bhikkhave mahāpurisassa heṭṭhāpādatalesu cakkāni jātāni honti sahassārāni sanemikāni sanābhikāni sabbākāraparipūrāni . idaṃpi bhikkhave mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇaṃ bhavati. {130.4} Puna caparaṃ bhikkhave mahāpuriso āyatapaṇhi hoti. Dīghaṅgulī hoti . mudutalanahatthapādo 2- hoti . jālahatthapādo hoti . Ussaṅkhapādo hoti . eṇijaṅgho hoti ṭhitako va anonamanto ubhohi pāṇitalehi jannukāni parimasati parimajjati . kosohitavatthaguyho hoti. Suvaṇṇavaṇṇo [3]- kāñcanasannibhataco . sukhumacchavī hoti sukhumattā chaviyā rajojallaṃ kāye na upalippati . ekekalomo hoti ekekāni lomāni lomakūpesu jātāni . uddhaggalomo hoti uddhaggāni lomāni jātāni nīlāni añjanavaṇṇāni kuṇḍalāvattāni dakkhiṇāvattakajātāni . Brahmujugatto hoti . sattussado hoti . sīhapubbaddhakāyo hoti . Pittantaraṃso 4- hoti . nigrodhaparimaṇḍalo hoti yāvatakvassa kāyo tāvatakvassa byāmo yāvatakvassa byāmo tāvatakvassa kāyo . Samavaṭṭakkhandho hoti . rasaggasaggī hoti. Sīhahanu hoti. Cattāḷīsadanto @Footnote: 1 Yu. suvibhattantarāni. 2 Ma. mudutaluna .... Yu. mudutaluṇa .... @3 Ma. Yu. hoti . 4 Ma. Yu. citantaraṃso.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page159.

Hoti . samadanto hoti . aviraḷadanto 1- hoti . susukkadāṭho hoti . pahūtajivho 2- hoti . brahmassaro hoti karavikabhāṇī hoti 3- . abhinīlanetto hoti . gopakhumo hoti . uṇṇā bhamukantare jātā hoti odātā mudu tūlasannibhā . yaṃpi bhikkhave mahāpurisassa uṇṇā bhamukantare jātā hoti odātā mudu tūlasannibhā idaṃpi bhikkhave mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇaṃ bhavati. {130.5} Puna caparaṃ bhikkhave mahāpuriso uṇhīsasīso hoti . Yaṃpi bhikkhave mahāpuriso uṇhīsasīso hoti idaṃpi bhikkhave mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇaṃ bhavati . imāni kho tāni bhikkhave dvattiṃsa mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇāni yehi samannāgatassa mahāpurisassa dve va gatiyo bhavanti anaññā sace agāraṃ ajjhāvasati rājā hoti cakkavatti . saṅkhittaṃ . sace kho pana agārasmā anagāriyaṃ pabbajati arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭacchado . imāni kho bhikkhave dvattiṃsa mahāpurisassa mahāpurisalakkhaṇāni bāhirakāpi isayo dhārenti no ca kho te jānanti imassa kammassa katattā .pe. Imaṃ lakkhaṇaṃ paṭilabhatīti. [131] Yaṃpi bhikkhave tathāgato purimaṃ jātiṃ purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ pubbe manussabhūto samāno daḷhasamādāno ahosi kusalesu dhammesu avatthitasamādāno kāyasucarite vacīsucarite manosucarite dānasaṃvibhāge sīlasamādāne uposathupavāse matteyyatāya petteyyatāya @Footnote: 1 Yu. avivaradanto . 2 Yu. pahūlājivho . 3 Ma. ayaṃ pāṭho na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page160.

Sāmaññatāya brahmaññatāya kulejeṭṭhāpacāyitāya aññataraññataresu ca adhikusalesu dhammesu . so tassa kammassa katattā upacitattā ussannattā vipulattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati . so tattha aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhāti dibbena āyunā dibbena vaṇṇena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena adhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehi . So tato cuto itthattaṃ āgato samāno imaṃ mahāpurisalakkhaṇaṃ paṭilabhati. [132] Supatiṭṭhitapādo hoti samaṃ pādaṃ bhūmiyaṃ nikkhipati samaṃ uddharati samaṃ sabbāvantehi pādatalehi bhūmiṃ phusati. So tena lakkhaṇena samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati rājā hoti cakkavatti dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadaṭṭhāvariyappatto sattaratanasamannāgato . Tassimāni satta ratanāni bhavanti seyyathīdaṃ cakkaratanaṃ hatthiratanaṃ assaratanaṃ maṇiratanaṃ itthīratanaṃ gahapatiratanaṃ pariṇāyakaratanameva sattamaṃ . Parosahassaṃ kho panassa puttā bhavanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā. So imaṃ paṭhaviṃ sāgarapariyantaṃ akhīlamanimittamakaṇṭakaṃ iddhaṃ phītaṃ khemaṃ sivaṃ nirabbudaṃ adaṇḍena asatthena dhammena samena abhivijiya ajjhāvasati rājā samāno kiṃ labhati akkhambhiyo 1- hoti kenaci @Footnote: 1 Yu. avikkhambhiyo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page161.

Manussabhūtena paccatthikena paccāmittena rājā samāno idaṃ labhati . sace kho pana agārasmā anagāriyaṃ pabbajati arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭacchado buddho samāno kiṃ labhati akkhambhiyo hoti abbhantarehi vā bāhirehi vā paccatthikehi [1]- paccāmittehi rāgena vā dosena vā mohena vā samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ . buddho samāno idaṃ labhati . etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ vuccati [133] Sacce ca dhamme ca dame ca saṃyame soceyyasīlālayuposathesu ca pāṇe 2- ahiṃsāya asāhase rato daḷhaṃ samādāya samantamācari 3-. So tena kammena tidivaṃ apakkami 4- sukhañca khiḍḍā ratiyo ca annubhi 5- tato cavitvā punarāgato idha samehi pādehi phusī basundharaṃ. Byākaṃsu veyyañjanikā samāgatā samappatiṭṭhassa na hoti khambhanā gihissa vā pabbajitassa vā pana 6- taṃ lakkhaṇaṃ bhavati tadatthajotakaṃ. @Footnote: 1 Yu. vā. 2 Ma. Yu. dāne. 3 Ma. Yu. samattamācari. 4 Ma. Yu. divaṃ samakkami. @5 Ma. anvabhi. Yu. ānubhi. 6 Ma. Yu. puna.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page162.

Akkhambhiyo hoti agāramāvasaṃ parābhibhū sattubhi nappamaddano manussabhūtenidha hoti 1- kenaci akkhambhiyo tassa phalena kammuno. Sace va 2- pabbajjamupeti tādiso nekkhammachandābhirato vicakkhaṇo aggo na so gacchati jātu khambhanaṃ 3- naruttamo esa hi tassa dhammatāti. [134] Yaṃpi bhikkhave tathāgato purimaṃ jātiṃ purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ pubbe manussabhūto samāno bahujanassa sukhāvaho 4- ahosi ubbegauttāsabhayaṃ apanuditā dhammikañca rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidhātā saparivārañca dānaṃ adāsi . so tassa kammassa katattā upacitattā ussannattā vipulattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati . so tattha aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhāti .pe. so tato cuto itthattaṃ āgato samāno imaṃ mahāpurisalakkhaṇaṃ paṭilabhati heṭṭhāpādatalesu cakkāni jātāni honti sahassārāni sanemikāni sanābhikāni sabbākāraparipūrāni suvibhattantarāni. {134.1} So tena lakkhaṇena samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati rājā hoti cakkavatti .pe. rājā samāno kiṃ labhati mahāparivāro hoti mahāssa honti parivārā 5- brāhmaṇagahapatikā @Footnote: 1 Yu. manussabhūtena na hoti. 2 Ma. Yu. ca. 3 Yu. gabbhaṃ. 4 Yu. bahujanasukhāya. @5 Yu. mahāssa hoti parivāro. evamupari.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page163.

Negamā jānapadā gaṇakamahāmattā anīkaṭṭhā dovārikā amaccā pārisajjā rājāno bhogikā 1- kumārā rājā samāno idaṃ labhati . sace 2- agārasmā anagāriyaṃ pabbajati arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭacchado buddho samāno kiṃ labhati mahāparivāro hoti mahāssa honti parivārā bhikkhū bhikkhuniyo upāsakā upāsikāyo devā manussā asurā nāgā gandhabbā buddho samāno idaṃ labhati. Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ vuccati [135] Pure puratthā purimāsu jātisu manussabhūto bahunaṃ sukhāvaho ubbegauttāsabhāyāpanūdano guttīsu rakkhāvaraṇesu ussuko. So tena kammena tidivaṃ apakkami sukhañca khiḍḍā ratiyo ca annubhi tato cavitvā punarāgato idha cakkāni pādesu duvesu vindati samantanemīni sahassarāni 3- ca. Byākaṃsu veyyañjanikā samāgatā disvā kumāraṃ satapuññalakkhaṇaṃ parivāravā hessati sattumaddano tathā hi cakkāni samantanemini. @Footnote: 1 Ma. Yu. bhogiyā evamupari . 2 Yu. sace pana . 3 Yu. sahassārāni ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page164.

Sace na pabbajjamupeti tādiso vatteti cakkaṃ paṭhaviṃ pasāsati tassānuyantā idha 1- bhavanti khattiyā mahāyasā 2- saparivārayanti 3- naṃ. Sace va 4- pabbajjamupeti tādiso nekkhammachandābhirato vicakkhaṇo devā manussāsurasakkarakkhasā 5- gandhabbanāgā vihaṅgā 6- catuppadā anuttaraṃ devamanussapūjitaṃ mahāyasā saparivārayanti naṃ. [136] Yaṃpi bhikkhave tathāgato purimaṃ jātiṃ purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ pubbe manussabhūto samāno pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī vihāsi . so tassa kammassa katattā .pe. so tato cuto itthattaṃ āgato samāno imāni tīṇi mahāpurisalakkhaṇāni paṭilabhati āyatapaṇhi ca hoti dīghaṅgulī ca brahmujugatto ca. {136.1} So tehi lakkhaṇehi samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati rājā hoti cakkavatti .pe. rājā samāno kiṃ labhati dīghāyuko hoti ciraṭṭhitiko dīghamāyupāleti na sakkā hoti antarā jīvitā voropetuṃ kenaci manussabhūtena paccatthikena @Footnote: 1 Ma. tassānuyantādha. Yu. tassānuyuttā idha. 2 Ma. Yu. mahāyasaṃ. @3 Ma. saṃpari.... Yu. sampari.... 4 Ma. Yu. ca . 5 Yu. devamanussa.... @6 Ma. Yu. vihagā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page165.

Paccāmittena rājā samāno idaṃ labhati .pe. buddho samāno kiṃ labhati dīghāyuko hoti ciraṭṭhitiko dīghamāyupāleti na sakkā hoti antarā jīvitā voropetuṃ paccatthikehi paccāmittehi samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ buddho samāno idaṃ labhati . etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ vuccati [137] Maraṇavadhabhayamattano viditvā paṭivirato paraṃ maraṇāya ahosi tena so 1- sucaritena saggamagamāsi 2- sukataphalavipākamanubhosi. Caviya punaridhāgato samāno paṭilabhati idha tīṇi lakkhaṇāni bhavati vipuladīghapāsuṇiko 3- brahmāva sujju 4- subho sujātagatto. Subhujo susū 5- susaṇṭhito sujāto mudutalunaṅguliyassa honti dīghā tībhi purisalakkhaṇebhi 6- cirayāpanāya 7- kumāramādisanti. Bhavati yadi gihī ciraṃ yapeti cirataraṃ pabbajati yadi tato hi @Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ na dissati. 2 Ma. Yu. saggamaggamā. 3 Ma. ... pāsaṇhiko. @Yu. ...pāṇiko. 4 Yu. brahmā viyujju. 5 Ma. Yu. susu. @6 Ma. Yu. purisavaraggalakkhaṇehi . 7 Ma. Yu. cirayapanāya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page166.

Yāpayati [1]- vasiddhibhāvanāya iti dīghāyukatāya tannimittanti. [138] Yaṃpi bhikkhave tathāgato purimaṃ jātiṃ purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ pubbe manussabhūto samāno dātā ahosi paṇītānaṃ rasitānaṃ khādanīyānaṃ bhojanīyānaṃ sāyanīyānaṃ lehanīyānaṃ pānānaṃ . so tassa kammassa katattā upacitattā .pe. kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati .pe. so tato cuto itthattaṃ āgato samāno imaṃ mahāpurisalakkhaṇaṃ paṭilabhati sattassa ussadā 2- honti ubhosu hatthesu ussadā honti ubhosu pādesu ussadā honti ubhosu aṃsakūṭesu ussadā honti khandhe ussadā honti 3-. {138.1} So tena lakkhaṇena samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati rājā hoti cakkavatti .pe. rājā samāno kiṃ labhati lābhī hoti paṇītānaṃ rasitānaṃ khādanīyānaṃ bhojanīyānaṃ sāyanīyānaṃ lehanīyānaṃ pānānaṃ rājā samāno idaṃ labhati .pe. buddho samāno kiṃ labhati lābhī hoti paṇītānaṃ rasitānaṃ khādanīyānaṃ bhojanīyānaṃ sāyanīyānaṃ lehanīyānaṃ pānānaṃ buddho samāno idaṃ labhati . etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ vuccati [139] Khajjabhojanaṃ atha lehasāyitaṃ 4- uttamaggarasadāyako ahu tena so sucaritena kammunā nandavane 5- ciramabhippamodati. @Footnote: 1 Ma. ca. 2 Ma. sattussado hoti sattassa ussadā. Yu. sattussado hoti @sattussadā. 3 Ma. Yu. ussado hoti. 4 Ma. Yu. leyyasāyiyaṃ. 5 Ma. Yu. nandane.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page167.

Satta cussade 1- idhādhigacchati hatthapādamudutalañca 2- vindati āhu byañjananimittakovidā khajjabhojanarasalābhitāya 3-. Na 4- taṃ 5- gihissapi tadatthajotakaṃ pabbajjaṃpi ca 6- tadādhigacchati khajjabhojanassa lābhiruttamaṃ 7- āhu sabbagihibandhanacchidanti. [140] Yaṃpi bhikkhave tathāgato purimaṃ jātiṃ purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ pubbe manussabhūto samāno catūhi saṅgahavatthūhi janasaṅgahiko 8- ahosi dānena piyavācena 9- atthacariyāya samānattatāya . So tassa kammassa katattā upacitattā ussannattā vipulattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati . so tato cuto itthattaṃ āgato samāno imāni dve mahāpurisalakkhaṇāni paṭilabhati mudutalahatthapādo 10- ca 11- hoti jālahatthapādo ca. {140.1} So tehi lakkhaṇehi samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati rājā hoti cakkavatti .pe. rājā samāno kiṃ labhati susaṅgahita- parijano hoti susaṅgahitassa honti brāhmaṇagahapatikā negamā @Footnote: 1 Yu. satta vussade. 2 Ma. Yu. ... mudutañca. 3 Ma. khajjabhojjarasalābhitāya naṃ. @Yu. khajjabhojjarasalābhitāya. 4 Ma. nasaddo na dissati. 5 Ma. yaṃ. 6-11 Yu. casaddo @na dissati. 7 Ma. Yu. khajjabhojjarasalābhiruttamaṃ. 8 Ma. janaṃ saṅgāhiko. Yu. janaṃ @saṅgahitā. 9 Ma. piyavajjena. Yu. peyyavācena. 10 Ma. Yu. mudutalunahatthapādo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page168.

Jānapadā 1- gaṇakamahāmattā anīkaṭṭhā dovārikā amaccā pārisajjā rājāno bhogikā kumārā rājā samāno idaṃ labhati .pe. buddho samāno kiṃ labhati susaṅgahitaparijano hoti susaṅgahitassa 2- honti bhikkhū bhikkhuniyo upāsakā upāsikāyo devā manussā asurā nāgā gandhabbā buddho samāno idaṃ labhati . etamatthaṃ bhagavā avoca . Tatthetaṃ vuccati [141] Dānaṃpi catthacariyatañca 3- piyavadatañca samānachandañca 4- kariya cariya susaṅgahaṃ bahunnaṃ anavamatena guṇena yāti saggaṃ. Caviya punaridhāgato samāno karacaraṇamudukañca 5- jālino ca atirucirasuvaggadassaneyyaṃ 6- paṭilabhati daharo susukumāro. Bhavati parijanassa vo vidheyyo mahimaṃ āvasito 7- susaṅgahito piyavadū hitasukhataṃ jigiṃsamāno abhirucitāni guṇāni ācarati. Yadi pajahati 8- sabbakāmabhogaṃ 9- kathayati dhammakathaṃ jino janassa @Footnote: 1 Ma. Yu. negamajānapadā. 2 Ma. Yu. susaṅgahitāssa. 3 Yu. dānampi ca atthacariyatampi @ca. 4 Ma. piyavāditañca samānattatañca. 5 Ma. Yu. ... mudutañca. 6 Ma. Yu. ... @suvaggu ... . 7 Yu. āvasiko. 8 Ma. Yu. yadi ca jahati. @9 Yu. sabbakāmaguṇabhogaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page169.

Vacanapaṭikarassābhippasannā sutvāna dhammānudhammamācarantīti. [142] Yaṃpi bhikkhave tathāgato purimaṃ jātiṃ purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ pubbe manussabhūto samāno atthūpasañhitaṃ dhammūpasañhitaṃ vācaṃ bhāsitā ahosi bahujanaṃ nidasseti 1- pāṇīnaṃ hitasukhāvaho [2]- dhammayāgī . so tassa kammassa katattā upacitattā vipulattā .pe. So tato cuto itthattaṃ āgato samāno imāni dve mahāpurisalakkhaṇāni paṭilabhati ussaṅkhapādo ca hoti uddhaggalomo ca. {142.1} So tehi lakkhaṇehi samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati rājā hoti cakkavatti .pe. rājā samāno kiṃ labhati aggo ca hoti seṭṭho ca pāmokkho ca uttamo ca pavaro ca kāmabhogīnaṃ rājā samāno idaṃ labhati .pe. buddho samāno kiṃ labhati aggo ca hoti seṭṭho ca pāmokkho ca uttamo ca pavaro ca sabbasattānaṃ buddho samāno idaṃ labhati . etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ vuccati [143] Atthadhammaṃ saṅgahitaṃ 3- pure tiraṃ 4- eriyaṃ 5- bahujanaṃ nidaṃsayi pāṇinaṃ hitasukhāvaho ahu dhammayāgaṃ assajji 6- amaccharī. Tena so sucaritena kammunā @Footnote: 1 Ma. nidaṃsesi. Yu. nidaṃseti. 2 Yu. ahu. 3 Ma. Yu. atthadhammasahitaṃ. 4 Ma. Yu. @giraṃ. 5 Ma. Yu. erayaṃ. 6 Ma. dhammayāgamayaji. Yu. dhammayāgamassaji.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page170.

Sugatiṃ vajati tattha modati lakkhaṇāni ca duve idhāgato uttamasukhatāya 1- vindati 2-. Ubbhamuppatitalomavā saso pādagaṇṭhirahu sādhu saṇṭhitā maṃsalohitācitā tacotthaṭā 3- uparijānu sobhanā 4- ahu. Gehamāvasati ce tathāvidho aggataṃ vajati kāmabhoginaṃ tena uttaritarañca 5- na vijjati jambudīpaṃ abhibhuyya iriyati 6-. Pabbajjāpi ca 7- anomanikkamo aggataṃ vajati sabbapāṇinaṃ tena uttaritaro na vijjati sabbalokaṃ abhibhuyya viharatīti. [144] Yaṃpi bhikkhave tathāgato purimaṃ jātiṃ purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ pubbe manussabhūto samāno sakkaccaṃ vācetā ahosi sippaṃ vā vijjaṃ vā caraṇaṃ vā kammaṃ vā kintīme khippaṃ 8- vijāneyyuṃ khippaṃ sampaṭipajjeyyuṃ na ciraṃ kiliseyyunti . so tassa kammassa katattā upacitattā .pe. so tato cuto itthattaṃ āgato @Footnote: 1 Ma. uttamappamukhatāya. 2 Yu. uttamasukhāni saṃvindati. 3 Yu. tacotatā. @4 Ma. uparicaraṇasobhanā. Yu. upari ca pana sobhanā. 5 Ma. Yu. uttaritaro. @6 Yu. irīyati. 7 Ma. Yu. pabbajjampi ca. 8 Yu. ajāneyyuṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page171.

Samāno idaṃ mahāpurisalakkhaṇaṃ paṭilabhati eṇijaṅgho hoti. {144.1} So tena lakkhaṇena samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati rājā hoti cakkavatti .pe. rājā samāno kiṃ labhati yāni tāni rājārahāni rājaṅgāni rājūpabhogāni rājānucchavikāni tāni khippaṃ paṭilabhati rājā samāno idaṃ labhati .pe. buddho samāno kiṃ labhati yāni tāni samaṇārahāni samaṇaṅgāni samaṇūpabhogāni samaṇānucchavikāni tāni khippaṃ paṭilabhati buddho samāno idaṃ labhati . etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ vuccati [145] Sippesu vijjācaraṇesu kammesu 1- kathaṃ vijāneyyu 2- lahunti 3- icchati yatūpaghātāya na hoti kassaci vāceti khippaṃ na ciraṃ kilissati. Taṃ kammaṃ katvā kusalaṃ sukhudrayaṃ jaṅghā manuññā labhate susaṇṭhitā vattā sujātā anupubbamuggatā uddhaggalomā sukhumattacotthaṭā 4-. Eṇeyyajaṅghoti tamāhu puggalaṃ sampattiyā khippamidhāhu lakkhaṇaṃ ekekalomāni 5- yadābhikaṅkhati apabbajaṃ khippamidhādhigacchati. @Footnote: 1 Yu. kammasu. 2 Ma. vijāneyyuṃ. 3 Yu. vijāney ya lahūti. 4 Yu. ... cotatā. @5 Ma. gehānulomāni.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page172.

Sace va 1- pabbajjamupeti tādiso nekkhammachandābhirato vicakkhaṇo anucchavikassa yadānulomiyaṃ 2- taṃ vindati khippamanomanikkamoti 3-. [146] Yaṃpi bhikkhave tathāgato purimaṃ jātiṃ purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ pubbe manussabhūto samāno samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā upasaṅkamitvā paripucchitā ahosi kiṃ bhante kusalaṃ kiṃ akusalaṃ kiṃ sāvajjaṃ kiṃ anavajjaṃ kiṃ sevitabbaṃ kiṃ na sevitabbaṃ kiṃ me kariyamānaṃ dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya assa kiṃ vā pana me kariyamānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya assāti . so tassa kammassa katattā upacitattā ussannattā .pe. so tato cuto itthattaṃ āgato samāno imaṃ mahāpurisalakkhaṇaṃ paṭilabhati sukhumacchavi hoti sukhumattā chaviyā rajojallaṃ kāye na upalippati. {146.1} So tena lakkhaṇena samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati rājā hoti cakkavatti .pe. rājā samāno kiṃ labhati mahāpañño [4]- nāssa hoti koci paññāya sadiso vā seṭṭho 5- vā kāmabhogīnaṃ rājā samāno idaṃ labhati .pe. buddho samāno kiṃ labhati mahāpañño hoti puthupañño hāsapañño javanapañño tikkhapañño nibbedhikapañño nāssa hoti koci paññāya sadiso vā seṭṭho 5- vā sabbasattānaṃ buddho samāno idaṃ labhati . etamatthaṃ bhagavā avoca . @Footnote: 1 Ma. Yu. ca. 2 Ma. Yu. ...lomikaṃ. 3 Ma. ...vikkamoti. 4 Ma. Yu. hoti. @5 Yu. visiṭṭho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page173.

Tatthetaṃ vuccati [147] Pure puratthā purimāsu jātisu aññātukāmo paripucchitā ahu sussusitā pabbajitaṃ upāsitā atthantaro atthakathaṃ nisāmayi. Paññāpaṭilābhagatena 1- kammunā manussabhūto sukhumacchavī ahu byākaṃsu uppāṭanimittakovidā 2- sukhumāni atthāni avecca dakkhati 3-. Sace na pabbajjamupeti tādiso vatteti cakkaṃ paṭhaviṃ pasāsati atthānusiṭṭhīsu pariggahesu ca na tena seyyo sadiso na 4- vijjati. Sace va 5- pabbajjamupeti tādiso nekkhammachandābhirato vicakkhaṇo paññāvisiṭṭhaṃ labhate anuttaraṃ pappoti bodhiṃ varabhūrimedhasoti. [148] Yaṃpi bhikkhave tathāgato purimaṃ jātiṃ purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ pubbe manussabhūto samāno akkodhano ahosi anupāyāsabahulo bahunnaṃpi 6- vutto samāno nābhisajji na kuppi na byāpajji @Footnote: 1 Yu. ...katena. 2 Ma. Yu. uppāda.... 3 Ma. dakkhiti. 4 Ma. ca. Yu. va. @5 Ma. ca. Yu. vasaddo na dissati. 6 Ma. Yu. bahumpi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page174.

Na patiṭṭhayi na kopañca dosañca appaccayañca pātvākāsi dātā ca ahosi sukhumānaṃ mudukānaṃ attharaṇānaṃ pāpuraṇānaṃ 1- khomasukhumānaṃ kappāsikasukhumānaṃ koseyyasukhumānaṃ kambalasukhumānaṃ . so tassa kammassa katattā upacitattā .pe. so tato cuto itthattaṃ āgato samāno imaṃ mahāpurisalakkhaṇaṃ paṭilabhati suvaṇṇavaṇṇo hoti kāñcanasannibhataco. {148.1} So tena lakkhaṇena samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati rājā hoti cakkavatti .pe. rājā samāno kiṃ labhati lābhī hoti sukhumānaṃ mudukānaṃ attharaṇānaṃ pāpuraṇānaṃ khomasukhumānaṃ kappāsikasukhumānaṃ koseyyasukhumānaṃ kambalasukhumānaṃ rājā samāno idaṃ labhati .pe. Buddho samāno kiṃ labhati lābhī hoti sukhumānaṃ mudukānaṃ attharaṇānaṃ pāpuraṇānaṃ khomasukhumānaṃ kappāsikasukhumānaṃ koseyyasukhumānaṃ kambalasukhumānaṃ buddho samāno idaṃ labhati . etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ vuccati [149] Akkodhañca adhiṭṭhahi adāsi 2- dānañca vatthāni sukhumāni succhavīni purimatarabhave ṭhito abhivisajji mahimiva suro abhivassaṃ 3-. Taṃ katvāna ito cuto dibbamupapajji sukataṃ phalavipākamanubhutvā kanakatanupaṭiko 4- idhābhibhavati 5- suravarataroriva indo. @Footnote: 1 Ma. pāvuraṇānaṃ. 2 Yu. adāsi ca. 3 Yu. ābhivassaṃ. 4 ... tanusannibho. @5 Yu. idha bhavati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page175.

Gehañcāvasati 1- naro apabbajjamicchaṃ mahatiṃ 2- mahiṃ pasāsati 3- pasayha sahidha sattaratanaṃ 4- paṭilabhati vipulasukhumacchavisuciñca 5-. Lābhī acchādanavatthamokkhapāpuraṇānaṃ bhavati yadi anagāriyatamupeti suhitapurimakataphalaṃ anubhavati na bhavati katassa panāsoti. [150] Yaṃpi bhikkhave tathāgato purimaṃ jātiṃ purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ pubbe manussabhūto samāno cirappanaṭṭhe sucirappavāsine 6- ñātimitte suhajje sakhino samānetā ahosi mātaraṃpi puttena samānetā ahosi puttaṃpi mātarā samānetā ahosi pitaraṃpi puttena samānetā ahosi puttaṃpi pitarā samānetā ahosi pitaraṃpi 7- bhātarā samānetā ahosi bhātaraṃpi bhaginiyā samānetā ahosi bhaginiṃpi bhātarā samānetā ahosi samaggiṃ katvā ca abbhanumoditā ahosi . so tassa kammassa katattā .pe. so tato cuto itthattaṃ āgato samāno imaṃ mahāpurisalakkhaṇaṃ paṭilabhati kosohitavatthaguyho hoti. {150.1} So tena lakkhaṇena samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati rājā hoti cakkavatti .pe. rājā samāno kiṃ labhati pahūtaputto ahosi 8- parosahassaṃ kho panassa puttā @Footnote: 1 Yu. gehamāvasati. 2 Ma. Yu. mahati. 3 Ma. Yu. anusāsati. 4 Yu. pasayha @abhivasanavarataraṃ. 5 Yu. vipulaṃ sukhumañca succhaviñca. 6 Ma. Yu. sucirappavāsino. @7 Ma. Yu. bhātarampi. 8 Ma. Yu. hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page176.

Bhavanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā rājā samāno idaṃ labhati .pe. buddho samāno kiṃ labhati pahūtaputto ahosi anekasahassaṃ kho panassa puttā bhavanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā buddho samāno idaṃ labhati. Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ vuccati [151] Pure puratthā purimāsu jātisu cirappanaṭṭhe sucirappavāsino ñātīsuhajje sakhino samānayi samaggi katvā ca 1- anumoditā ahu. So tena kammena tidivaṃ apakkami 2- sukhañca khiḍḍā ratiyo ca annubhi 3- tato cavitvā punarāgato idha kosohitaṃ vindati vatthachādiyaṃ. Pahūtaputto bhavati 4- tathāvidho parosahassañca 5- bhavanti atrajā 6- sūrā ca vīrā ca amittatāpanā gihissa pītījananā 7- piyaṃ vadā. Pahutarā 8- pabbajitassa iriyato puttā bhavanti vacanānusārino 9- gihissa vā pabbajitassa vā pana 10- taṃ lakkhaṇaṃ bhavati 11- tadatthajotakanti. @Footnote: 1 Ma. casaddo na dissati. 2 Ma. Yu. divaṃ samakkami. 3 Ma. anvabhi. Yu. ānubhi. @4 Ma. bhavatī. 5 Yu. paro sahassassa. 6 Yu. atujā. 7 Ma. pīti jananā. @8 Ma. Yu. bahutarā. 9 Yu. vacanānucārino. 10 Ma. Yu. puna. 11 Ma. jāyati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page177.

[152] Yaṃpi bhikkhave tathāgato purimaṃ jātiṃ purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ pubbe manussabhūto samāno mahājanasaṅgāhakaṃ samekkhamāno samaṃ jānāti 1- sāmaṃ jānāti purisaṃ jānāti purisavisesaṃ jānāti ayamidamarahati ayamidamarahatīti tattha tattha visesatthakaro pure 2- ahosi . so tassa kammassa katattā .pe. so tato cuto itthattaṃ āgato samāno imāni dve mahāpurisalakkhaṇāni paṭilabhati nigrodhaparimaṇḍalo ca hoti ṭhitoyeva anonamanto ubhohi pāṇitalehi jannukāni parimasati parimajjati. {152.1} So tehi lakkhaṇehi samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati rājā hoti cakkavatti .pe. rājā samāno kiṃ labhati aḍḍho hoti mahaddhano mahābhogo pahūtajātarūparajato pahūtavittūpakaraṇo pahūtadhanadhañño paripuṇṇakoṭṭhāgāro 3- rājā samāno idaṃ labhati .pe. buddho samāno kiṃ labhati aḍḍho hoti mahaddhano mahābhogo tassimāni dhanāni honti seyyathīdaṃ saddhādhanaṃ sīladhanaṃ hiridhanaṃ ottappadhanaṃ sutadhanaṃ cāgadhanaṃ paññādhanaṃ buddho samāno idaṃ labhati. Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ vuccati [153] Tuliya 4- pavicaya 5- cintayitvā mahājanasaṅgāhakaṃ 6- samekkhamāno ayamidamarahatīti 7- tattha tattha purisavisesaṅkaro pure ahosi. @Footnote: 1 Yu. saṃjānāti. 2 Yu. purisavisesakaro. 3 Ma. Yu. paripuṇṇako sakoṭṭhāgāro. @4 Yu. tulaya. 5 Ma. paṭivicaya. Yu. paviceyya. 6 Ma. ... saṅgahanaṃ. @Yu. ...saṅgahataṃ. 7 Ma. itisaddo na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page178.

Samā ca panaṭṭhito 1- anonamanto phusati karehi ubhohi jannukāni mahiruhapparimaṇḍalo ahosi sucaritakammavipākasesakena. Bahuvividhanimittalakkhaṇaññū abhinipuṇā manujā byākariṃsu bahuvividhagihīnaṃ arahāni 2- paṭilabhati daharo susū kumāro idha ca 3- mahipatissa kāmabhogā gihīpatirūpakā bahū bhavanti yadi 4- pajahati sabbakāmabhogaṃ labhati anuttaraṃ uttamaṃ dhanagganti. [154] Yaṃpi bhikkhave tathāgato purimaṃ jātiṃ purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ pubbe manussabhūto samāno bahujanassa atthakāmo ahosi hitakāmo phāsukāmo yogakkhemakāmo kintīme saddhāya vaḍḍheyyuṃ sīlena vaḍḍheyyuṃ sutena vaḍḍheyyuṃ buddhiyā vaḍḍheyyuṃ 5- cāgena vaḍḍheyyuṃ dhammena vaḍḍheyyuṃ paññāya vaḍḍheyyuṃ dhanadhaññena vaḍḍheyyuṃ khettavatthunā vaḍḍheyyuṃ dvipadacatuppadehi vaḍḍheyyuṃ puttadārehi vaḍḍheyyuṃ dāsakammakaraporisehi vaḍḍheyyuṃ ñātīhi vaḍḍheyyuṃ mittehi vaḍḍheyyuṃ bandhavehi vaḍḍheyyunti . so tassa @Footnote: 1 Ma. mahiṃ ca pana ṭhito. Yu. sa hi ca pana ṭhito. 2 Yu. ārahāni. 3 Yu. casaddo @na dissati. 4 Ma. Yu. yadica. 5 Ma. Yu. buddhiyā vaḍḍheyyunti na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page179.

Kammassa katattā upacitattā .pe. so tato cuto itthattaṃ āgato samāno imāni tīṇi mahāpurisalakkhaṇāni paṭilabhati sīhapubbaddhakāyo ca hoti pittantaraṃso 1- ca samavaṭṭakkhandho ca. {154.1} So tehi lakkhaṇehi samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati rājā hoti cakkavatti .pe. Rājā samāno kiṃ labhati aparihānadhammo hoti na parihāyati dhanadhaññena khettavatthunā dvipadacatuppadehi puttadārehi dāsakammakaraporisehi ñātīhi mittehi bandhavehi na parihāyati sabbasampattiyā rājā samāno idaṃ labhati .pe. buddho samāno kiṃ labhati aparihānadhammo hoti na parihāyati saddhāya sīlena sutena cāgena paññāya na parihāyati sabbasampattiyā buddho samāno idaṃ labhati. Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ vuccati [155] Saddhāya sīlena sutena buddhiyā cāgena dhammena bahūhi sādhubhi dhanena dhaññena ca khettavatthunā puttehi dārehi catuppadehi ca ñātīhi mittehi ca bandhavehi balena vaṇṇena sukhena cūbhayaṃ kathaṃ na hāyeyyunti 2- parehi 3- icchati addhaṃ samiddhañca 4- panābhikaṅkhati. Sasīhapubbaddhasusaṇṭhito ahu @Footnote: 1 Ma. Yu. citantaraṃso. 2 Ma. Yu. itisaddo na dissati. 3 Ma. Yu. pareti. @4 Ma. Yu. atthassa middhī ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page180.

Samavaṭṭakkhandho ca pittantaraṃso pubbe suciṇṇena katena kammunā ahāniyaṃ pubbanimittamassataṃ. Gihīpi dhaññena dhanena vaḍḍhati puttehi dārehi catuppadehi ca akiñcano pabbajito anuttaraṃ pappoti sambodhimahānadhammatanti 1-. [156] Yaṃpi bhikkhave tathāgato purimaṃ jātiṃ purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ pubbe manussabhūto samāno sattānaṃ avihesakajātiko 2- ahosi pāṇinā vā leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā . so tassa kammassa katattā upacitattā .pe. so tato cuto itthattaṃ āgato samāno imaṃ mahāpurisalakkhaṇaṃ paṭilabhati rasaggasaggī hoti uddhaggassa rasaharaṇiyo gīvāyaṃ jātā honti samavāharasaharaṇiyo 3-. {156.1} So tena lakkhaṇena samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati rājā hoti cakkavatti .pe. rājā samāno kiṃ labhati appābādho hoti appātaṅko samavepākiniyā gahaṇiyā samannāgato nātisītāya nāccuṇhāya rājā samāno idaṃ labhati .pe. buddho samāno kiṃ labhati appābādho hoti appātaṅko samavepākiniyā gahaṇiyā samannāgato nātisītāya nāccuṇhāya majjhimāya padhānakkhamāya buddho samāno idaṃ labhati. Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ vuccati @Footnote: 1 Ma. Yu. sambodhiṃ asahānadhammatanti. 2 Ma. Yu. aviheṭhakajātiko. @3 Ma. samābhivāhiniyo. Yu. samabhivāhiniyo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page181.

[157] Na pāṇinā na ca pana daṇḍaleḍḍunā 1- satthena vā maraṇavadhena vā pana 2- ubbādhanāya paritajjanāya vā na viheṭhayī janatamaheṭhako 3- ahu. Teneva so sugatisu pecca 4- modati sukhapphalaṃ kiriya 5- sukhāni vindati pāmuñjasā 6- rasaharaṇī susaṇṭhitā idhāgato labhati rasaggisaggitaṃ 7-. Tenāhu naṃ abhinipuṇā 8- vicakkhaṇā ayaṃ naro sukhabahulo bhavissati gihissa vā pabbajitassa vā pana 2- taṃ lakkhaṇaṃ bhavati tadatthajotakanti. [158] Yaṃpi bhikkhave tathāgato purimaṃ jātiṃ purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ pubbe manussabhūto samāno na ca 9- visaṭaṃ na ca visāvi 10- na ca 11- pana vidheyyapekkhitā 12- uju 13- tathā pasaṭamujumano 14- hutvā ujupekkhitā ahosi 15- piyacakkhunā bahujanaṃ udakkhitā 16- ahosi. So tassa kammassa katattā upacittatā .pe. so tato cuto itthattaṃ āgato samāno imāni dve mahāpurisalakkhaṇāni paṭilabhati abhinīlanetto @Footnote: 1 Ma. na pāṇidaṇḍehi panātha leḍḍunā. 2 Yu. puna. 3 Yu. na heṭhayī janatumaheṭhako. @4 Ma. Yu. sugatimupecca. 5 Ma. Yu. kariya. 6 Ma. samojasā. Yu. sampajjasā. @7 Ma. Yu. rasaggasaggitaṃ. 8 Ma. atinipuṇā. 9-11 Yu. casaddo na dissati. 10 Ma. @visāci. Yu. visācitaṃ. 12 Ma. Yu. viceyyapekkhitā. 13 Ma. ujuṃ. 14 Yu. ... @mudumano. 15 Ma. Yu. hutvā ujupekkhitā ahosīti pāṭhattayaṃ natthi. 16 Ma. Yu. @udikkhitā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page182.

Ca hoti gopakhumo ca. {158.1} So tehi lakkhaṇehi samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati rājā hoti cakkavatti .pe. rājā samāno kiṃ labhati piyadassano hoti bahuno janassa piyo hoti manāpo brāhmaṇagahapatikānaṃ negamajānapadānaṃ gaṇakamahāmattānaṃ anīkaṭṭhānaṃ dovārikānaṃ amaccānaṃ pārisajjānaṃ rājūnaṃ bhogikānaṃ 1- kumārānaṃ rājā samāno idaṃ labhati .pe. Buddho samāno kiṃ labhati piyadassano hoti bahuno janassa piyo hoti manāpo ca 2- bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ devānaṃ manussānaṃ asurānaṃ nāgānaṃ gandhabbānaṃ buddho samāno idaṃ labhati . etamatthaṃ bhagavā avoca . Tatthetaṃ vuccati [159] Na ca visaṭaṃ na ca visāvi na ca pana vidheyyapekkhitā uju tathā pasaṭamujumano 3- piyacakkhunā bahujanaṃ udakkhitā. Sugatisu so phalavipākaṃ anubhavati tattha modati idha ca 4- bhavati gopakhumo abhinīlanettanayano sudassano. Abhiyogino ca nipuṇā bahupadanimittakovidā gopakhumanayanakusalā 5- manujā @Footnote: 1 Ma. Yu. bhogiyānaṃ. 2 Ma. Yu. casaddo na dissati. 3 Yu. ...mudumano. @4 Ma. Yu. ca pana . 5 Ma. Yu. sukhumanayanakusalā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page183.

Piyadassanoti abhinandasanti 1- naṃ. Piyadassano gihī santo ca bhavati bahujanapiyāyako 2- yadi pana 3- bhavati gihi samaṇo 4- hoti piyo bahūnaṃ sokanāsanoti. [160] Yaṃpi bhikkhave tathāgato purimaṃ jātiṃ purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ pubbe manussabhūto samāno bahujanapubbaṅgamo ahosi kusalesu dhammesu bahujanapāmokkho kāyasucaritena vacīsucaritena manosucaritena 5- dānasaṃvibhāge sīlasamādāne uposathūpavāse matteyyatāya 6- petteyyatāya sāmaññatāya brahmaññatāya kulejeṭṭhāpacāyitāya aññataraññataresu ca 7- adhikusalesu dhammesu . so tassa kammassa katattā .pe. so tato cuto itthattaṃ āgato samāno idaṃ mahāpurisalakkhaṇaṃ paṭilabhati uṇhīsasīso hoti. {160.1} So tena lakkhaṇena samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati rājā hoti cakkavatti .pe. rājā samāno kiṃ labhati mahāssa jano anvāyiko hoti brāhmaṇagahapatikā negamajānapadā gaṇakamahāmattā anīkaṭṭhā dovārikā amaccā pārisajjā rājāno bhogikā kumārā rājā samāno idaṃ labhati .pe. buddho samāno kiṃ labhati mahāssa jano anvāyiko hoti bhikkhū bhikkhuniyo upāsakā upāsikāyo devā manussā asurā nāgā gandhabbā buddho samāno idaṃ labhati . @Footnote: 1 Ma. Yu. abhiniddisanti. 2 Ma. bahujanapiyāyito. Yu. bahūnnaṃ piyāyito. @3 Ma. Yu. yadica na. 4 gihī samaṇo hoti. 5 Ma. Yu. kāyasucarite vacīsucarite @manosucarite . 6 Yu. metteyyatāya. 7 Yu. casaddo na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page184.

Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ vuccati [161] Pubbaṅgamo sucaritesu ahu dhammesu dhammacariyābhirato anvāyiko bahujanassa ahu saggesu vedayitha 1- puññaphalaṃ. Vedayitvā 2- so sucaritassa phalaṃ uṇhīsasīsattamidhajjhagamā byākaṃsu byañjananimittadharā pubbaṅgamo bahujanaṃ hessati 3-. Paṭibhogiyāni 4- manujesu idha pubbepi tassa abhiharanti tadā yadi khattiyo bhavati bhūmipati paṭihārakaṃ bahujane labhati. Atha ceva pabbajati so manujo dhammesu hoti paguṇo visavī tassānusāsanaguṇābhirato 5- anvāyiko bahujano bhavatīti. [162] Yaṃpi bhikkhave tathāgato purimaṃ jātiṃ purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ pubbe manussabhūto samāno musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato ahosi saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṃvādako @Footnote: 1 Ma. Yu. vedayittha. 2 Yu. veditvā. 3 Yu. bahunnaṃ hessatāyaṃ. @4 Ma. paṭibhogiyā . 5 Ma. tassānusāsaniguṇābhirato. Yu. tassānusāsanī guṇābhirato.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page185.

Lokassa . so tassa kammassa katattā .pe. so tato cuto itthattaṃ āgato samāno imāni dve mahāpurisalakkhaṇāni paṭilabhati ekekalomo ca hoti uṇṇā ca bhamukantare jātā hoti odātā mudu tūlasannibhā. {162.1} So tehi lakkhaṇehi samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati rājā hoti cakkavatti .pe. rājā samāno kiṃ labhati mahāssa jano upavattati brāhmaṇagahapatikā negamajānapadā gaṇakamahāmattā anīkaṭṭhā dovārikā amaccā pārisajjā rājāno bhogikā kumārā rājā samāno idaṃ labhati .pe. buddho samāno kiṃ labhati mahāssa jano upavattati bhikkhū bhikkhuniyo upāsakā upāsikāyo devā manussā asurā nāgā gandhabbā buddho samāno idaṃ labhati . Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ vuccati [163] Saccappaṭiñño purimāsu jātisu advejjhavāco alikaṃ vivajjayi na so visaṃvādayitāpi kassaci bhūtena tacchena tathena bhāsayi 1-. Setā susukkā sumudu 2- tūlasannibhā uṇṇā sujātā bhamukantare ahu na lomakūpesu duve ajāyisuṃ ekekalomūpacitaṅgavā ahu. Taṃ lakkhaṇaññū bahavo samāgatā @Footnote: 1 Yu. tosayi. 2 Ma. Yu. mudu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page186.

Byākaṃsu uppāṭanimittakovidā 1- uṇṇā ca lomā ca yathā susaṇṭhitā upavattati 2- īdisakaṃ bahujano 3-. Gihīpi 4- santaṃ upavattati jano bahu puratthā pakatena kammunā akiñcanaṃ pabbajitaṃ anuttaraṃ buddhaṃpi santaṃ upavattati janoti. [164] Yaṃpi bhikkhave tathāgato purimaṃ jātiṃ purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ pubbe manussabhūto samāno pisuṇaṃ vācaṃ 5- pahāya pisuṇāya vācāya paṭivirato ahosi ito sutvā na amutra akkhātā imesaṃ bhedāya amutra vā sutvā na imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya iti bhinnānaṃ vā sandhātā sahitānaṃ vā anuppadātā samaggārāmo samaggarato samagganandī samaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā ahosi . so tassa kammassa katattā .pe. so tato cuto itthattaṃ āgato samāno imāni dve mahāpurisalakkhaṇāni paṭilabhati cattāḷīsadanto ca 6- hoti aviraḷadanto ca. {164.1} So tehi lakkhaṇehi samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati rājā hoti cakkavatti .pe. rājā samāno kiṃ labhati abhejjapariso hoti abhejjassa 7- honti parisā brāhmaṇagahapatikā negamajānapadā gaṇakamahāmattā anīkaṭṭhā dovārikā amaccā pārisajjā rājāno bhogikā kumārā rājā samāno idaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. uppāda.... 2 Ma. upavattatī. 3 Yu. edisakaṃ bahujjano. 4 Ma. Yu. @gihimpi. 5 Yu. pisuṇāvācaṃ. 6 Yu. casaddo na dissati. 7 Ma. Yu. @abhejjāssa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page187.

Labhati .pe. buddho samāno kiṃ labhati abhejjapariso hoti abhesajjassa honti parisā bhikkhū bhikkhuniyo upāsakā upāsikāyo devā manussā asurā nāgā gandhabbā buddho samāno idaṃ labhati. Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ vuccati [165] Savebhutiyaṃ 1- sahitabhedakāriṃ bhedappavaḍḍhanavivādakāriṃ kalahappavaḍḍhanaakiccakāriṃ sahitānaṃ bhedajananiṃ nabhaṇi. Avivādavaḍḍhanakariṃ sugiraṃ 2- bhinnāna sandhijananiṃ 3- abhaṇi kalahaṃ janassa panudi 4- samaṅgī sattehi 5- nandati pamodati ca sugatisu so phalavipākaṃ anubhavati tattha modati dantā idha honti aviraḷā 6- sahitā caturo dasassa mukhajā susaṇṭhitā. Yadi khattiyo bhavati bhūmipati avibhedayassa 7- parisā bhavati 8- samaṇo ca hoti virajo vimalo parisāssa hoti anugatā acalāti. @Footnote: 1 Ma. Yu. vebhūtiyaṃ. 2 Yu. giraṃ. 3 Ma. Yu. bhinnānusandhijananiṃ. 4 Ma. panudī. @5 Ma. Yu. sahitehi. 6 Yu. avirā. 7 Ma. avibhediyāya. Yu. avīheṭhiyāssa. @8 Yu. bhavanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page188.

[166] Yaṃpi bhikkhave tathāgato purimaṃ jātiṃ purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ pubbe manussabhūto samāno pharusaṃ vācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato ahosi yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemanīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā ahosi . so tassa kammassa katattā upacitattā .pe. so tato cuto itthattaṃ āgato samāno imāni dve mahāpurisalakkhaṇāni paṭilabhati pahūtajivho ca hoti brahmassaro ca karavikabhāṇī. {166.1} So tehi lakkhaṇehi samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati rājā hoti cakkavatti .pe. Rājā samāno kiṃ labhati ādeyyavāco hoti ādiyantassa 1- vacanaṃ brāhmaṇagahapatikā negamajānapadā gaṇakamahāmattā anīkaṭṭhā dovārikā amaccā pārisajjā rājāno bhogikā kumārā rājā samāno idaṃ labhati . .pe. Buddho samāno kiṃ labhati ādeyyavāco hoti ādiyantassa 1- vacanaṃ bhikkhū bhikkhuniyo upāsakā upāsikāyo devā manussā asurā nāgā gandhabbā buddho samāno idaṃ labhati. Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ vuccati [167] Akkosabhaṇḍanavihesakāriṃ ubbādhakaraṃ 2- bahujanappamaddanaṃ abāḷhagiraṃ so nabhaṇi pharusaṃ madhuraṃ bhaṇi susahitaṃ sakhilaṃ. @Footnote: 1 Ma. Yu. ādiyantissa. 2 Ma. ubbādhikaṃ. Yu. ubbāyikaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page189.

Manaso piyā hadayagāminiyo vācā so erayati kaṇṇasukhā vācā suciṇṇaphalamanubhavi saggesu vedayitha 1- puññaphalaṃ viditvā so sucaritassa phalaṃ brahmassarattamidhajjhagamā jivhāssa hoti vipulā puthulā 2- ādeyyavākyavacano bhavati gihinopi ijjhati yathā bhaṇato atha ce 3- pabbajati so manujo ādiyantassa vacanaṃ janakā 4- bahuno bahuṃ subhaṇitaṃ bhaṇatoti. [168] Yaṃpi bhikkhave tathāgato purimaṃ jātiṃ purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ pubbe manussabhūto samāno samphappalāpaṃ pahāya samphappalāpā paṭivirato ahosi kālavādī bhūtavādī dhammavādī atthavādī [5]- vinayavādī nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā [6]- kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ atthasañhitaṃ . so tassa kammassa katattā upacitattā .pe. So tato cuto itthattaṃ āgato samāno imaṃ mahāpurisalakkhaṇaṃ paṭilabhati sīhahanu hoti. {168.1} So tena lakkhaṇena samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati rājā hoti cakkavatti .pe. rājā samāno @Footnote: 1 Ma. Yu. vedayatha. 2 Yu. thūlā. 3 Yu. cepi. 4 Ma. Yu. janatā. 5 Ma. Yu. @dhammavādī. 6 Ma. Yu. ahosi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page190.

Kiṃ labhati appadhaṃsiko hoti kenaci manussabhūtena paccatthikena paccāmittena rājā samāno idaṃ labhati .pe. buddho samāno kiṃ labhati appadhaṃsiko hoti abbhantarehi vā bāhirehi vā paccatthikehi paccāmittehi rāgena vā dosena vā mohena vā samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ buddho samāno idaṃ labhati . etamatthaṃ bhagavā avoca . Tatthetaṃ vuccati [169] Na samphappalāpaṃ na vuccaddhatanti 1- avikiṇṇavacanabyapatho ca 2- ahosi ahitamapi 3- ca apanudi hitamapi ca bahujanasukhañca abhaṇi. Taṃ katvāna ito cuto divamupapajji sukataphalavipākamanobhosi 4- caviya punaridhāgato samāno dviduggamavaratarahanuttamalattha. Rājā hoti sudduppadhaṃsiyo manujindo manujādhipati mahānubhāvo tidivapuravarasamo bhavati suravarataroriva indo. Gandhabbāsurasakkarakkhasebhi 5- surebhi 6- @Footnote: 1 Ma. Yu. na muddhataṃ. 2 Ma. casaddo na dissati. Yu. va. 3 Yu. ahitampi ... @hitampi . 4 Ma. Yu. ...nubhosi. 5 Ma. ...yakkharakkhasebhi. 6 Yu. ...rakkhasehi @surehi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page191.

Na hi bhavati suppadhaṃsiyo tathatto yadi bhavati [1]- tathāvidho idha disā ca pati disā ca vidisā cāti. [170] Yaṃpi bhikkhave tathāgato purimaṃ jātiṃ purimaṃ bhavaṃ purimaṃ niketaṃ pubbe manussabhūto samāno micchāājīvaṃ 2- pahāya sammāājīvena jīvikaṃ kappesi tulākūṭakaṃsakūṭamānakūṭaukkoṭanavañcananikatisāviyogā 3- chedanavadhabandhanaviparāmosaālopasāhasākārā 4- paṭivirato ahosi . So tassa kammassa katattā upacitattā ussannattā vipulattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. So tassa aññe deve dasahi ṭhānehi adhigaṇhāti dibbena āyunā dibbena vaṇṇena dibbena yasena dibbena sukhena 5- dibbena adhipateyyena dibbehi rūpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoṭṭhabbehi . So tato cuto itthattaṃ āgato samāno imāni dve mahāpurisalakkhaṇāni paṭilabhati samadanto ca hoti susukkadāṭho ca. {170.1} So tehi lakkhaṇehi samannāgato sace agāraṃ ajjhāvasati rājā hoti cakkavatti dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadaṭṭhāvariyappatto sattaratanasamannāgato . tassimāni satta ratanāni bhavanti seyyathīdaṃ cakkaratanaṃ hatthiratanaṃ assaratanaṃ maṇiratanaṃ itthīratanaṃ gahapatiratanaṃ pariṇāyakaratanameva sattamaṃ . Parosahassaṃ kho panassa puttā bhavanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā . so imaṃ paṭhaviṃ sāgarapariyantaṃ akhīlaṃ animittaṃ @Footnote: 1 Yu. gihī. 2 Ma. Yu. micchājīvaṃ. 3 Yu. sāciyogā. 4 Ma. ...sahasākārā. @5 Ma. dibbena sukhena dibbena yasena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page192.

Akaṇṭakaṃ iddhaṃ phītaṃ khemaṃ sivaṃ nirabbudaṃ adaṇḍena asatthena dhammena samena 1- abhivijiya ajjhāvasati rājā samāno kiṃ labhati suciparivāro hoti sucissa honti parivārā brāhmaṇagahapatikā negamajānapadā gaṇakamahāmattā anīkaṭṭhā dovārikā amaccā pārisajjā rājāno bhogikā kumārā rājā samāno idaṃ labhati . Sace kho pana agārasmā anāgāriyaṃ pabbajati arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭacchado buddho samāno kiṃ labhati suciparivāro hoti sucissa honti parivārā bhikkhū bhikkhuniyo upāsakā upāsikāyo devā manussā asurā nāgā gandhabbā buddho samāno idaṃ labhati. Etamatthaṃ bhagavā avoca. Tatthetaṃ vuccati [171] Micchājīvañca avassaji samena vuttiṃ sucinā so janayittha dhammikena ahitamapi ca apanudi hitamapi ca bahujanasukhañca acari 2-. Sagge vedayati naro suphalāni 3- karitvā nipuṇebhi vidūbhi sabbhi 4- vaṇṇitāni tidivapuravarasamo abhiramati ratikhiḍḍāsamaṅgī. Aladdhā na 5- manussakaṃ bhavaṃ tato caviya 6- puna 7- sukataphalavipākasesakena paṭilabhati lapanajaṃ samamapi @Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ na dissati. 2 Yu. ācari. 3 Ma. Yu. sukhapphalāni. 4 Yu. samabbhi. @5 Ma. laddhāna. Yu. laddhā. 6 Ma. cavitvāna. 7 Ma. punasaddo na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page193.

Suci ca suvisuddhasusukkaṃ 1-. Taṃ veyyañjanikā samāgatā bahavo byākaṃsu nipuṇā sammatā manujā 2- sucijanaparivāragaṇo bhavati dijasamasukkasucisobhanadanto 3-. Rañño hoti bahujano suciparivāro mahatimaṃ mahimanusāsato ca pasayha na ca janapadatudanaṃ hitamapi ca bahujanasukhaṃ 4- caranti atha ce pabbajati bhavati vipāpo samaṇo samitarajo vivaṭacchado vigatadarathakilamatho imaṃpi ca paraṃpi paramaṃpi ca passati lokaṃ. Tassovādakarā bahugihī ca pabbajitā ca asuci vigarahitapanudipāpassa 5- hi sucībhi 6- parivuto bhavati malakhilakalikilesepanudebhīti 7-. Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti 8-. Lakkhaṇasuttaṃ niṭṭhitaṃ sattamaṃ. ------------ @Footnote: 1 Ma. sucisusukkaṃ. Yu. suvisuddhaṃ suvisukkaṃ. 2 Yu. manujindā. 3 Yu. @dijā ... . 4 Ma. ...sukhañca. 5 Ma. garahitaṃ dhunanti pāpaṃ. Yu. vigarahitaṃ dhunanti @pāpaṃ. 6 Ma. sa hi sucībhi. Yu. sa hi suci. 7 Ma. Yu. ...panudetīti. 8 idamavoca @bhagavā .pe. abhinanduntīti ime pāṭhā na dissanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page194.

Siṅgālakasuttaṃ [172] Evamme sutaṃ . ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe . tena kho pana samayena siṅgālako 1- gahapatiputto kālasseva vuṭṭhāya rājagahā nikkhamitvā allavattho allakeso pañjaliko puthuddisā namassati puratthimaṃ disaṃ dakkhiṇaṃ disaṃ pacchimaṃ disaṃ uttaraṃ disaṃ heṭṭhimaṃ disaṃ uparimaṃ disaṃ. [173] Athakho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya rājagahaṃ piṇḍāya pāvisi . addasā kho bhagavā siṅgālakaṃ gahapatiputtaṃ kālasseva vuṭṭhāya rājagahā nikkhamitvā allavatthaṃ allakesaṃ pañjalikaṃ puthuddisā namassantaṃ puratthimaṃ disaṃ dakkhiṇaṃ disaṃ pacchimaṃ disaṃ uttaraṃ disaṃ heṭṭhimaṃ disaṃ uparimaṃ disaṃ disvāna 2- siṅgālakaṃ gahapatiputtaṃ etadavoca kinnu 3- tvaṃ gahapatiputta kālasseva vuṭṭhāya rājagahā nikkhamitvā allavattho allakeso pañjaliko puthuddisā namassasi puratthimaṃ disaṃ .pe. uparimaṃ disanti . pitā mama 4- bhante kālaṃ karonto evaṃ 5- avaca disā tāta namasseyyāsīti so kho ahaṃ bhante pitu vacanaṃ sakkaronto garukaronto 6- mānento pūjento kālasseva vuṭṭhāya rājagahā nikkhamitvā allavattho allakeso pañjaliko puthuddisā namassāmi puratthimaṃ disaṃ .pe. @Footnote: 1 sigālakotipi pāṭho. 2 Ma. Yu. disvā. 3 Ma. kiṃ nu kho. 4 Ma. Yu. maṃ. @5 Yu. ayaṃ na dissati. 6 Ma. garuṃ karonto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page195.

Uparimaṃ disanti . na kho gahapatiputta ariyassa vinaye evaṃ cha disā namassitabbāti . yathākathaṃ pana bhante ariyassa vinaye cha disā namassitabbā sādhu me bhante bhagavā tathā dhammaṃ desetu yathā ariyassa vinaye cha disā namassitabbāti. [174] Tenahi gahapatiputta suṇāhi sādhukaṃ manasikarohi bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho siṅgālako gahapatiputto bhagavato paccassosi . bhagavā etadavoca yato kho gahapatiputta ariyasāvakassa cattāro kammakkilesā pahīnā honti catūhi 1- ṭhānehi pāpakammaṃ na karoti cha ca bhogānaṃ apāyamukhāni na sevati so evaṃ cuddasapāpakāpagato chadisāpaṭicchādī hoti 2- ubholokavijayāya paṭipanno hoti tassa ayañceva loko āraddho hoti paro ca loko. So 3- kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati. {174.1} Katamassa cattāro kammakkilesā pahīnā honti . Pāṇātipāto kho gahapatiputta kammakkileso adinnādānaṃ kammakkileso kāmesu micchācāro kammakkileso musāvādo kammakkileso imassa cattāro kammakkilesā pahīnā hontīti . idamavoca bhagavā idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā [175] Pāṇātipāto adinnādānaṃ musāvādo pavuccati 4- paradāragamanañceva na pasaṃsanti 5- paṇḍitāti. [176] Katamehi catūhi ṭhānehi pāpakammaṃ na karoti chandāgatiṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. catuhi ca. 2 Ma. Yu. ayaṃ na dissati. 3 Yu. ayaṃ na dissati. @4 Ma. Yu. musāvādo ca vuccati. 5 Ma. Yu. nappasaṃsanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page196.

Gacchanto pāpakammaṃ karoti dosāgatiṃ gacchanto pāpakammaṃ karoti mohāgatiṃ gacchanto pāpakammaṃ karoti bhayāgatiṃ gacchanto pāpakammaṃ karoti . yato kho gahapatiputta ariyasāvako neva chandāgatiṃ gacchati na dosāgatiṃ gacchati na mohāgatiṃ gacchati na bhayāgatiṃ gacchati . imehi catūhi ṭhānehi pāpakammaṃ na karotīti . idamavoca bhagavā idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā [177] Chandā dosā bhayā mohā yo dhammaṃ ativattati nihīyati tassa yaso 1- kāḷapakkheva candimā chandā dosā bhayā mohā yo dhammaṃ nātivattati āpūrati tassa yaso 1- sukkapakkheva candimāti. [178] Katamāni cha bhogānaṃ apāyamukhāni na sevati . Surāmerayamajjapamādaṭṭhānānuyogo kho gahapatiputta bhogānaṃ apāyamukhaṃ vikālavisikhācariyānuyogo bhogānaṃ apāyamukhaṃ samajjābhicaraṇaṃ bhogānaṃ apāyamukhaṃ jūtappamādaṭṭhānānuyogo bhogānaṃ apāyamukhaṃ pāpamittānuyogo bhogānaṃ apāyamukhaṃ ālassānuyogo bhogānaṃ apāyamukhaṃ. [179] Cha khome gahapatiputta ādīnavā surāmerayamajjapamādaṭ- ṭhānānuyoge sandiṭṭhikā dhanajāni 2- kalahappavaḍḍhanī rogānaṃ āyatanaṃ akittisañjananī hirikopinaniddaṃsanī paññāya dubbalīkaraṇītveva chaṭṭhaṃ padaṃ bhavati . ime kho gahapatiputta cha ādīnavā surāmerayamajja- pamādaṭṭhānānuyoge. @Footnote: 1 Ma. yaso tassa. 2 Yu. dhanañjāni.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page197.

[180] Cha khome gahapatiputta ādīnavā vikālavisikhācariyānuyoge attāpissa agutto arakkhito hoti puttadāropissa agutto arakkhito hoti sāpateyyaṃpissa aguttaṃ arakkhitaṃ hoti saṅkiyo ca hoti tesu tesu 1- ṭhānesu abhūtavacanañca tasmiṃ rūhati bahūnañca dukkhadhammānaṃ purakkhito 2- hoti . ime kho gahapatiputta cha ādīnavā vikālavisikhācariyānuyoge. [181] Cha khome gahapatiputta ādīnavā samajjābhicaraṇe kva 3- naccaṃ kva gītaṃ kva vāditaṃ kva akkhānaṃ kva pāṇissaraṃ kva kumbhathūnanti. Ime kho gahapatiputta cha ādīnavā samajjābhicaraṇe. [182] Cha khome gahapatiputta ādīnavā jūtappamādaṭṭhānānuyoge jayaṃ veraṃ pasavati jino vittamanusocati 4- sandiṭṭhikā dhanajāni sabhāgatassa vacanaṃ na rūhati mittāmaccānaṃ paribhūto hoti āvāhavivāhakānaṃ appatthito hoti akkhadhutto [5]- purisapuggalo nālaṃ dārabharaṇāyāti 6- . ime kho gahapatiputta cha ādīnavā jūtappamādaṭṭhānānuyoge. [183] Cha khome gahapatiputta ādīnavā pāpamittānuyoge ye dhuttā ye soṇḍā ye pipāsā ye nekatikā ye vañcanikā ye sāhasikā tyāssa mittā honti te sahāyā . ime kho gahapatiputta cha ādīnavā pāpamittānuyoge. [184] Cha khome gahapatiputta ādīnavā ālassānuyoge atisītanti @Footnote: 1 Ma. Yu. pāpakesu. 2 Yu. purakkhato. 3 Sī. Yu. sabbavāresu kuvaṃ. 4 Yu. @cittamanusocati. 5 Ma. ayaṃ. 6 Yu. dārābharaṇāyāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page198.

Kammaṃ na karoti atiuṇhanti kammaṃ na karoti atisāyanti kammaṃ na karoti atipātoti kammaṃ na karoti aticchātosmīti kammaṃ na karoti atipipāsitosmīti 1- kammaṃ na karoti tassa evaṃ kiccāpadesabahulassa viharato anuppannā ceva bhogā nuppajjanti uppannā ca bhogā parikkhayaṃ gacchanti . ime kho gahapatiputta cha ādīnavā ālassānuyogeti . idamavoca bhagavā idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā [185] Hoti pānasakhā nāma hoti sammiyasammiyo yo ca atthesu jātesu sahāyo hoti so sakhā. Ussūraseyyā paradārasevanā verappasaṅgo 2- ca anatthatā ca pāpā ca mittā sukadariyatā ca ete cha ṭhānā purisaṃ dhaṃsayanti. Pāpamitto pāpasakho pāpaācāragocaro 3- asmā lokā paramhā ca ubhayā dhaṃsate naro. Akkhitthiyo vāruṇī naccagītaṃ divāsoppaṃ pāricariyā akāle 4- pāpā ca mittā sukadariyatā ca ete cha ṭhānā purisaṃ dhaṃsayanti. Akkhehi dibbanti suraṃ pivanti @Footnote: 1 Ma. Yu. atidhātosmīti. 2 Ma. verappasavo. 3 Yu. pāpacāragocaro. 4 Yu. akālaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page199.

Yantitthiyo pāṇasamā paresaṃ nihīnasevī na ca vuḍḍhisevī 1- nihīyati 2- kāḷapakkheva candimā 3- yo vāruṇi adhano abhicchano 4- pipāsosi atthapāgato 5- udakamiva iṇaṃ vigāhati ākulaṃ 6- kāhati 7- khippamattano. Na divāsuppasīlena rattinuṭṭhānadessinā 8- niccaṃ mattena soṇḍena sakkā āvasituṃ gharaṃ. Atisītaṃ atiuṇhaṃ atisāyamidaṃ ahu iti vissaṭṭhakammante 9- atthā accenti māṇave. Yo ca sītañca uṇhañca tiṇā bhiyyo na maññati karaṃ purisakiccāni so sukhā 10- na vihāyatīti. [186] Cattārome gahapatiputta amittā mittappaṭirūpakā veditabbā aññadatthuharo amitto mittappaṭirūpako veditabbo vacīparamo amitto mittappaṭirūpako veditabbo anuppiyabhāṇī amitto mittappaṭirūpako veditabbo apāyasahāyo amitto mittappaṭirūpako veditabbo. [187] Catūhi kho gahapatiputta ṭhānehi aññadatthuharo amitto mittappaṭirūpako veditabbo aññadatthuharo hoti appena bahumicchati @Footnote: 1 Ma. Yu. vuddhasevī. 2 Ma. nihīyate. 3 Ma. cando. 4 Ma. Yu. yo vāruṇī addhano @akiñcano 5 Ma. pipāso pivaṃ papāgato. Yu. pipāso pibampapāgato. 6 Yu. akulaṃ. @7 Ma. akulaṃ kāhiti. 8 Yu. ...dassinā. 9 Yu. vissaṭṭhakammanto. 10 Ma. sukhaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page200.

Bhayassa kiccaṃ na 1- karoti sevati atthakāraṇā . imehi kho gahapatiputta catūhi ṭhānehi aññadatthuharo amitto mittappaṭirūpako veditabbo. [188] Catūhi kho gahapatiputta ṭhānehi vacīparamo amitto mittappaṭirūpako veditabbo atītena paṭisantharati anāgatena paṭisantharati niratthakena saṅgaṇhāti paccuppannesu kiccesu byasanaṃ dasseti . Imehi kho gahapatiputta catūhi ṭhānehi vacīparamo amitto mittappaṭirūpako veditabbo. [189] Catūhi kho gahapatiputta ṭhānehi anuppiyabhāṇī amitto mittappaṭirūpako veditabbo pāpakammaṃpissa 2- anujānāti kalyāṇaṃpissa anujānāti 3- sammukhassa 4- vaṇṇaṃ bhāsati parammukhassa 4- avaṇṇaṃ bhāsati . imehi kho gahapatiputta catūhi ṭhānehi anuppiyabhāṇī amitto mittappaṭirūpako veditabbo. [190] Catūhi kho gahapatiputta ṭhānehi apāyasahāyo amitto mittappaṭirūpako veditabbo surāmerayamajjapamādaṭṭhānānuyoge sahāyo hoti vikālavisikhācariyānuyoge sahāyo hoti samajjābhicaraṇe sahāyo hoti jūtappamādaṭṭhānānuyoge sahāyo hoti . imehi kho gahapatiputta catūhi ṭhānehi apāyasahāyo amitto mittappaṭirūpako veditabbo 5-. Idamavoca bhagavā idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā @Footnote: 1 Ma. Yu. nasaddo na dissati. 2 Ma. Yu. pāpakaṃpissa. 3 Yu. nānujānāti. @4 Yu. ...mukhāssa. 5 Ma. Yu. veditabboti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page201.

[191] Aññadatthuharo mitto yo ca mitto vacīparamo 1- anuppiyañca yo āhu 2- apāyesu ca yo sakhā ete amitte cattāro iti viññāya paṇḍito ārakā parivajjeyya maggaṃ paṭibhayaṃ yathāti. [192] Cattārome gahapatiputta mittā suhadā veditabbā upakārako mitto suhado veditabbo samānasukhadukkho mitto suhado veditabbo atthakkhāyī mitto suhado veditabbo anukampako mitto suhado veditabbo. [193] Catūhi kho gahapatiputta ṭhānehi upakārako mitto suhado veditabbo pamattaṃ rakkhati pamattassa sāpateyyaṃ rakkhati bhītassa paṭisaraṇaṃ hoti uppannesu kiccesu karaṇīyesu taddiguṇaṃ bhogaṃ anuppadeti 3- . imehi kho gahapatiputta catūhi ṭhānehi upakārako mitto suhado veditabbo. [194] Catūhi kho gahapatiputta ṭhānehi samānasukhadukkho mitto suhado veditabbo guyhamassa ācikkhati guyhamassa pariguyhati 4- āpadāsu na vijahati jīvitaṃpissa atthāya pariccattaṃ hoti . Imehi kho gahapatiputta catūhi ṭhānehi samānasukhadukkho mitto suhado veditabbo. [195] Catūhi kho gahapatiputta ṭhānehi atthakkhāyī mitto suhado veditabbo pāpā nivāreti kalyāṇe niveseti assutaṃ sāveti @Footnote: 1 Ma. Yu. vacīparo. 2 Ma. Yu. āha. 3 Yu. anuppādeti. 4 Ma. Yu. parigūhati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page202.

Saggassa maggaṃ ācikkhati . imehi kho gahapatiputta catūhi ṭhānehi atthakkhāyī mitto suhado veditabbo. [196] Catūhi kho gahapatiputta ṭhānehi anukampako mitto suhado veditabbo abhavenassa na nandati bhavenassa nandati avaṇṇaṃ bhaṇamānaṃ nivāreti vaṇṇaṃ bhaṇamānaṃ pasaṃsati . imehi kho gahapatiputta catūhi ṭhānehi anukampako mitto suhado veditabboti . idamavoca bhagavā idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā [197] Upakāro ca yo mitto sukhadukkho ca yo sakhā 1- atthakkhāyī ca yo mitto yo ca mittānukampako. Etepi mitte cattāro iti viññāya paṇḍito sakkaccaṃ payirupāseyya mātā puttaṃva orasaṃ. Paṇḍito sīlasampanno jalaṃ aggīva bhāsati bhoge saṃharamānassa bhamarasseva irīyato. Bhogā sannicayaṃ yanti vammikovūpacīyati evaṃ bhoge samāharitvā 2- alamatto kule gihī 3-. Catudhā vibhaje bhoge save mittāni ganthati ekena bhoge bhuñjeyya dvīhi kammaṃ payojaye catutthañca nidhāpeyya āpadāsu bhavissatīti. [198] Kathañca gahapatiputta ariyasāvako chadisāpaṭicchādī hoti . @Footnote: 1 Ma. sukhe dukkhe ca yo sakhā. Yu. yo ca mitto sukhe dukkhe. 2 Ma. samāhatvā. @Yu. samāhantvā. 3 alamattho kule gihi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page203.

Cha imā 1- gahapatiputta disā veditabbā puratthimā disā mātāpitaro veditabbā dakkhiṇā disā ācariyā veditabbā pacchimā disā puttadārā veditabbā uttarā disā mittāmaccā veditabbā heṭṭhimā disā dāsakammakarā veditabbā uparimā disā samaṇabrāhmaṇā veditabbā. [199] Pañcahi kho gahapatiputta ṭhānehi puttena puratthimā disā mātāpitaro paccupaṭṭhātabbā bhato nesaṃ bharissāmi kiccaṃ nesaṃ karissāmi kulavaṃsaṃ ṭhapessāmi dāyajjaṃ paṭipajjāmi athavā pana 2- petānaṃ kālakatānaṃ dakkhiṇaṃ anuppadassāmīti . imehi kho gahapatiputta pañcahi ṭhānehi puttena puratthimā disā mātāpitaro paccupaṭṭhitā pañcahi kho 3- ṭhānehi puttaṃ anukampanti pāpā nivārenti kalyāṇe nivesenti sippaṃ sikkhāpenti paṭirūpena dārena saññojenti samaye dāyajjaṃ niyyādenti . imehi kho gahapatiputta pañcahi ṭhānehi puttena puratthimā disā mātāpitaro paccupaṭṭhitā imehi pañcahi ṭhānehi puttaṃ anukampanti evamassa esā puratthimā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā. [200] Pañcahi kho gahapatiputta ṭhānehi antevāsinā dakkhiṇā disā ācariyā paccupaṭṭhātabbā uṭṭhānena upaṭṭhānena sussusāya 4- pāricariyāya sakkaccaṃ sippaṃ paṭiggahaṇena . imehi kho gahapatiputta pañcahi ṭhānehi antevāsinā dakkhiṇā disā ācariyā paccupaṭṭhitā @Footnote: 1 Yu. chayimā . 2 Yu. atha ca pana . 3 Ma. Yu. khosaddo na dissati. @4 Yu. sussūsāya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page204.

Pañcahi ṭhānehi antevāsiṃ anukampanti suvinītaṃ vinenti sugahitaṃ gāhāpenti sabbasippesu taṃ 1- samakkhāyino bhavanti mittāmaccesu paṭivedenti 2- disāsu parittāṇaṃ karonti . imehi kho gahapatiputta pañcahi ṭhānehi antevāsinā dakkhiṇā disā ācariyā paccupaṭṭhitā imehi pañcahi ṭhānehi antevāsiṃ anukampanti evamassa esā dakkhiṇā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā. [201] Pañcahi kho gahapatiputta ṭhānehi sāmikena pacchimā disā bhariyā paccupaṭṭhātabbā sammānanāya avimānanāya 3- anaticariyāya issariyavossaggena alaṅkārānuppadānena . imehi kho gahapatiputta pañcahi ṭhānehi sāmikena pacchimā disā bhariyā paccupaṭṭhitā pañcahi ṭhānehi sāmikaṃ anukampanti 4- susaṃvihitakammantā ca hoti susaṅgahitaparijanā 5- ca anaticārinī ca sambhatañca anurakkhati dakkhā ca hoti analasā sabbakiccesu. Imehi kho gahapatiputta pañcahi ṭhānehi sāmikena pacchimā disā bhariyā paccupaṭṭhitā imehi pañcahi ṭhānehi sāmikaṃ anukampanti 4- evamassa esā pacchimā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā. [202] Pañcahi kho gahapatiputta ṭhānehi kulaputtena uttarā disā mittāmaccā paccupaṭṭhātabbā dānena piyavajjena 6- atthacariyāya samānattatāya avisaṃvādanatāya . imehi kho gahapatiputta pañcahi ṭhānehi kulaputtena uttarā disā mittāmaccā paccupaṭṭhitā @Footnote: 1 Ma. Yu. sabbasippasutaṃ. 2 Ma. paṭiyādenti. Yu. parivedenti. @3 Ma. anavamānanāya. 4 Ma. Yu. anukampati. 5 Ma. saṅgahitaparijanā. @6 Yu. peyyavajjena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page205.

Pañcahi ṭhānehi kulaputtaṃ anukampanti pamattaṃ rakkhanti pamattassa sāpateyyaṃ rakkhanti bhītassa saraṇaṃ honti āpadāsu na vijahanti aparapajaṃpissa 1- paṭipūjenti . imehi kho gahapatiputta pañcahi ṭhānehi kulaputtena uttarā disā mittāmaccā paccupaṭṭhitā imehi pañcahi ṭhānehi kulaputtaṃ anukampanti evamassa esā uttarā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā. [203] Pañcahi kho gahapatiputta ṭhānehi ayirakena 2- heṭṭhimā disā dāsakammakarā paccupaṭṭhātabbā yathābalaṃ kammantaṃ saṃvidhānena bhattavettanānuppadānena 3- gilānupaṭṭhānena acchariyānaṃ rasānaṃ saṃvibhāgena samaye vossaggena . imehi kho gahapatiputta pañcahi ṭhānehi ayirakena heṭṭhimā disā dāsakammakarā paccupaṭṭhitā pañcahi ṭhānehi ayirakaṃ anukampanti pubbuṭṭhāyino ca honti pacchānipātino ca dinnādāyino ca sukatakammakarā ca 4- kittivaṇṇaharā ca . imehi kho gahapatiputta pañcahi ṭhānehi ayirakena heṭṭhimā disā dāsakammakarā paccupaṭṭhitā imehi pañcahi ṭhānehi ayirakaṃ anukampanti evamassa esā heṭṭhimā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayā. [204] Pañcahi kho gahapatiputta ṭhānehi kulaputtena uparimā disā samaṇabrāhmaṇā paccupaṭṭhātabbā mettena kāyakammena mettena vacīkammena mettena manokammena anāvaṭadvāratāya āmisānuppadānena . imehi kho gahapatiputta pañcahi ṭhānehi kulaputtena @Footnote: 1 Ma. aparapajā cassa. Yu. aparapajaṃ ca pissa. 2 Ma. ayyirakena. 3 Ma. ... @vetanānuppadānena. 4 Yu. dinnadāyino ca sukatakammakārakā ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page206.

Uparimā disā samaṇabrāhmaṇā paccupaṭṭhitā chahi ṭhānehi kulaputtaṃ anukampanti pāpā nivārenti kalyāṇe nivesenti kalyāṇena manasā anukampanti assutaṃ sāventi sutaṃ pariyodapenti 1- saggassa maggaṃ ācikkhanti . imehi kho gahapatiputta pañcahi ṭhānehi kulaputtena uparimā disā samaṇabrāhmaṇā paccupaṭṭhitā imehi chahi ṭhānehi kulaputtaṃ anukampanti evamassa esā uparimā disā paṭicchannā hoti khemā appaṭibhayāti . idamavoca bhagavā idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā [205] Mātāpitā disā pubbā ācariyā dakkhiṇā disā puttadārā disā pacchā mittāmaccā ca uttarā dāsakammakarā heṭṭhā uddhaṃ samaṇabrāhmaṇā etā disā namasseyya alamatto 2- kule gihī. Paṇḍito sīlasampanno saṇho ca paṭibhāṇavā nivātavutti atthaddho tādiso labhate yasaṃ uṭṭhānako analaso āpadāsu na vedhati acchiddavutti 3- medhāvī tādiso labhate yasaṃ. Saṅgāhako mittakaro vadaññū vītamaccharo netā vinetā anunetā tādiso labhate yasaṃ. Dānañca piyavajjañca 4- atthacariyā ca yā idha samānatā ca dhammesu tattha tattha yathārahaṃ. @Footnote: 1 Ma. pariyodāpenti. 2 Yu. alamattho. 3 Ma. acchinnavutti. @4 Yu. peyyavajjañca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page207.

Ete kho saṅgahā loke rathassāṇīva yāyato ete ca saṅgahā nāssu na mātā puttakāraṇā labhetha mānaṃ pūjaṃ vā pitā vā puttakāraṇā. Yasmā ca saṅgahā ete samapekkhanti 1- paṇḍitā tasmā mahattaṃ papponti pāsaṃsā ca bhavanti teti. [206] Evaṃ vutte siṅgālako gahapatiputto bhagavantaṃ etadavoca abhikkantaṃ bhante abhikkantaṃ bhante seyyathāpi bhante nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya paṭicchannaṃ vā vivareyya mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya andhakāre vā telappajjotaṃ dhāreyya cakkhumanto rūpāni dakkhantīti evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito esāhaṃ bhante bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṅgatanti. Siṅgālakasuttaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ. ----------------- @Footnote: 1 Yu. samavekkhanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page208.

Āṭānāṭiyasuttaṃ [207] Evamme sutaṃ . ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate . athakho cattāro mahārājā mahatiyā ca yakkhasenāya mahatiyā ca gandhabbasenāya mahatiyā ca kumbhaṇḍasenāya mahatiyā ca nāgasenāya catuddisaṃ rakkhaṃ ṭhapetvā catuddisaṃ gumbaṃ ṭhapetvā catuddisaṃ ovaraṇaṃ ṭhapetvā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ gijjhakūṭaṃ obhāsetvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu . tepi kho yakkhā appekacce bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu appekacce bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ 1- vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu appekacce yena bhagavā tenañjalimpaṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu appekacce nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu. [208] Ekamantaṃ nisinno kho vessavaṇo mahārājā bhagavantaṃ etadavoca santi hi bhante uḷārā yakkhā bhagavato appasannā santi hi bhante uḷārā yakkhā bhagavato pasannā santi hi bhante majjhimā yakkhā bhagavato appasannā santi hi bhante majjhimā yakkhā bhagavato pasannā santi hi bhante nīcā yakkhā bhagavato appasannā santi hi bhante nīcā yakkhā bhagavato pasannā. @Footnote: 1 Yu. sārāṇīyaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page209.

{208.1} Yebhuyyena kho pana bhante yakkhā appasannāyeva bhagavato taṃ kissa hetu bhagavā hi bhante pāṇātipātā veramaṇiyā dhammaṃ deseti adinnādānā veramaṇiyā dhammaṃ deseti kāmesu micchācārā veramaṇiyā dhammaṃ deseti musāvādā veramaṇiyā dhammaṃ deseti surāmerayamajjapamādaṭṭhānā veramaṇiyā dhammaṃ deseti . Yebhuyyena kho pana bhante yakkhā appaṭiviratāyeva pāṇātipātā appaṭiviratā adinnādānā appaṭiviratā kāmesu micchācārā appaṭiviratā musāvādā appaṭiviratā surāmerayamajjapamādaṭṭhānā tesantaṃ hoti appiyaṃ amanāpaṃ . santi hi bhante bhagavato sāvakā araññe vanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhaseyyakāni paṭisallānasāruppāni tattha santi uḷārā yakkhā nivāsino ye imasmiṃ bhagavato pāvacane appasannā tesaṃ pasādāya uggaṇhātu bhante bhagavā āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāyāti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. {208.2} Athakho vessavaṇo mahārājā bhagavato adhivāsanaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ abhāsi [209] Vipassissa 1- namatthu cakkhumantassa sirīmato sikhissapi 2- namatthu sabbabhūtānukampino. Vessabhussa 3- namatthu nhātakassa tapassino @Footnote: 1 Yu. vipassissa ca. 2 Ma. sikhissapi ca. 3 Ma. vessabhussa ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page210.

Namatthu kakusandhassa mārasenappamaddino. Konāgamanassa namatthu brāhmaṇassa vusīmato kassapassa 1- namatthu vippamuttassa sabbadhi. Aṅgīrasassa namatthu sakyaputtassa sirīmato yo imaṃ dhammamadesesi 2- sabbadukkhā panūdanaṃ. Ye cāpi nibbutā loke yathābhūtaṃ vipassisuṃ te janā apisuṇā mahantā vītasāradā. Hitaṃ devamanussānaṃ yaṃ namassanti gotamaṃ vijjācaraṇasampannaṃ mahantaṃ vītasāradaṃ. Yato uggacchati suriyo 3- ādicco maṇḍalīmahā yassa cuggacchamānassa saṃvarīpi nirujjhati. Yassa cuggate suriye divasoti pavuccati rahadopi tattha gambhīro samuddo saritodako evantaṃ tattha jānanti samuddo saritodako. [210] Ito sā purimā disā iti naṃ ācikkhatī jano yaṃ disaṃ abhipāleti mahārājā yasassi so gandhabbānaṃ ādhipati 4- dhataraṭṭho iti 5- nāmaso ramatī naccagītehi gandhabbehi purakkhato. Puttāpi tassa bahavo ekanāmāti me sutaṃ asīti dasa eko ca indanāmā mahabbalā @Footnote: 1 Ma. kassapassa ca. 2 Ma. dhammaṃ desesi. 3 Ma. sūriyo. @4 Ma. adhipati. ito paraṃ īdisameva. 5 Ma. dhataraṭṭhoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page211.

Te cāpi buddhaṃ disvāna buddhaṃ ādiccabandhunaṃ dūrato va namassanti mahantaṃ vītasāradaṃ. Namo te purisājañña namo te purisuttama kusalena samekkhasi amanussāpi taṃ vandanti. Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso tasmā evaṃ vademhase 1- jinaṃ vandatha gotamaṃ jinaṃ vandāma gotamaṃ vijjācaraṇasampannaṃ buddhaṃ vandāma gotamaṃ. Yena petā pavuccanti pisuṇā piṭṭhimaṃsikā pāṇātipātino luddā 2- corā nekatikā janā. [211] Ito sā dakkhiṇā disā iti naṃ ācikkhatī jano yaṃ disaṃ abhipāleti mahārājā yasassi so kumbhaṇḍānaṃ ādhipati viruḷho iti nāmaso ramatī naccagītehi kumbhaṇḍehi purakkhato. Puttāpi tassa bahavo ekanāmāti me sutaṃ asīti dasa eko ca indanāmā mahabbalā te cāpi buddhaṃ disvāna buddhaṃ ādiccabandhunaṃ dūrato va namassanti mahantaṃ vītasāradaṃ. Namo te purisājañña namo te purisuttama kusalena samekkhasi amanussāpi taṃ vandanti. Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso tasmā evaṃ vademhase @Footnote: 1 Ma. Yu. vademase. ito paraṃ īdisameva. 2 Yu. luddhā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page212.

Jinaṃ vandatha gotamaṃ jinaṃ vandāma gotamaṃ vijjācaraṇasampannaṃ buddhaṃ vandāma gotamaṃ. Yattha coggacchati suriyo ādicco maṇḍalīmahā yassa coggacchamānassa divasopi nirujjhati yassa coggate suriye saṃvarīti pavuccati. Rahadopi tattha gambhīro samuddo saritodako evantaṃ tattha jānanti samuddo saritodako. [212] Ito sā pacchimā disā iti naṃ ācikkhatī jano yaṃ disaṃ abhipāleti mahārājā yasassi so nāgānaṃ ādhipati virūpakkho iti 1- nāmaso ramatī naccagītehi nāgehi 2- purakkhato. Puttāpi tassa bahavo ekanāmāti me sutaṃ asīti dasa eko ca indanāmā mahabbalā te cāpi buddhaṃ disvāna buddhaṃ ādiccabandhunaṃ dūrato va namassanti mahantaṃ vītasāradaṃ. Namo te purisājañña namo te purisuttama kusalena samekkhasi amanussāpi taṃ vandanti. Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso tasmā evaṃ vademhase jinaṃ vandatha gotamaṃ jinaṃ vandāma gotamaṃ vijjācaraṇasampannaṃ buddhaṃ vandāma gotamaṃ. @Footnote: 1 nāgānañca adhipati virūpakkhoti . 2 Ma. nāgeheva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page213.

Yena uttarakurū rammā 1- mahāneru sudassano manussā tattha jāyanti amamā apariggahā. Na te bījaṃ pavappanti 2- napi nīyanti naṅgalā akaṭṭhapākimaṃ sāliṃ paribhuñjanti mānusā. Akaṇaṃ athusaṃ suddhaṃ sugandhaṃ taṇḍulapphalaṃ tuṇḍikire 3- pacitvāna tato bhuñjanti bhojanaṃ. Gāviṃ ekakhuraṃ katvā anuyanti diso disaṃ pasuṃ ekakhuraṃ katvā anuyanti diso disaṃ. Itthiṃ vāhanaṃ 4- katvā anuyanti diso disaṃ purisaṃ vāhanaṃ katvā anuyanti diso disaṃ. Kumāriṃ vāhanaṃ katvā anuyanti diso disaṃ kumāraṃ vāhanaṃ katvā anuyanti diso disaṃ. Te yāne abhirūhitvā sabbā disā anupariyanti 5- pacārā tassa rājino. Hatthiyānaṃ assayānaṃ dibbaṃ yānaṃ upaṭṭhitaṃ pāsādā sivikā ceva mahārājassa yasassino. Tassa ca nagarā ahu antalikkhe sumāpitā āṭānāṭā kusināṭā parakusināṭā nāṭapariyā 6- parakusitanāṭā. Uttarena kapīvanto 7- janoghamaparena ca navanavatiyo 8- ambaraambaravatiyo āḷakamandā nāma rājadhānī @Footnote: 1 Ma. uttarakurūvho. 2 Ma. Yu. pavapanti. 3 Ma. Yu. tuṇḍikīre. @4 Ma. itthiṃ vā vāhanaṃ. Yu. itthīvāhanaṃ. ito paraṃ īdisameva. @5 Ma. anupariyāyanti . 6 Ma. nāṭasūriyā Yu. nāṭapuriyā. 7 Ma. kasivanto. @8 Ma. navanavutiyo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page214.

Kuverassa kho pana mārisa mahārājassa visāṇā nāma rājadhānī tasmā kuvero mahārājā vessavaṇoti pavuccati. Paccesanto pakāsenti tatolā tattalā tatotalā ojasī tejasī tatojasī suro 1- rājā ariṭṭho nemī. Rahadopi tattha dharaṇī nāma yato meghā pavassanti vassā yato patāyanti sabhāpi tattha bhagalavatī 2- nāma yattha yakkhā payirupāsanti. Tattha niccaphalā rukkhā nānādijagaṇāyutā mayūrakoñcābhirudā kokilābhihi 3- vaggubhi. Jīvañjīvakasaddettha atho oṭṭhavacittakā kukkuṭakā kuḷīrakā vane pokkharasātakā. Sukasālikasaddettha daṇḍamāṇavakāni ca sobhati sabbakālaṃ sā kuveranaḷinī sadā. [213] Ito sā uttarā disā iti naṃ ācikkhatī jano yaṃ disaṃ abhipāleti mahārājā yasassi so. Yakkhānaṃ ādhipati 4- kuvero iti nāmaso ramatī naccagītehi yakkhehi 5- purakkhato. @Footnote: 1 Ma. Yu. sūro. 2 Ma. sālavatī. 3 Ma. kokilādīhi. @4 Ma. yakkhānañca adhipati. 5 Ma. yakkheheva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page215.

Puttāpi tassa bahavo ekanāmāti me sutaṃ asīti dasa eko ca indanāmā mahabbalā. Te cāpi buddhaṃ disvāna buddhaṃ ādiccabandhunaṃ dūrato va namassanti mahantaṃ vītasāradaṃ. Namo te purisājañña namo te purisuttama kusalena samekkhasi amanussāpi taṃ vandanti. Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso tasmā evaṃ vademhase jinaṃ vandatha gotamaṃ jinaṃ vandāma gotamaṃ vijjācaraṇasampannaṃ buddhaṃ vandāma gotamanti. [214] Ayaṃ kho sā mārisa āṭānāṭiyā rakkhā bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāyāti . Yassa kassaci mārisa bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā upāsakassa vā upāsikāya vā ayaṃ āṭānāṭiyā rakkhā sugahitā bhavissati samattā pariyāputā tañce amanusso yakkho vā yakkhinī vā yakkhapotako vā yakkhapotikā vā yakkhamahāmatto vā yakkhapārisajjo vā yakkhapacāro vā gandhabbo vā gandhabbī vā gandhabbapotako vā gandhabbapotikā vā gandhabbamahāmatto vā gandhabbapārisajjo vā gandhabbapacāro vā kumbhaṇḍo vā kumbhaṇḍī vā kumbhaṇḍapotako vā kumbhaṇḍapotikā vā kumbhaṇḍamahāmatto vā kumbhaṇḍapārisajjo vā kumbhaṇḍapacāro vā nāgo vā nāginī vā nāgapotako vā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page216.

Nāgapotikā vā nāgamahāmatto vā nāgapārisajjo vā nāgapacāro vā paduṭṭhacitto bhikkhuṃ vā bhikkhuniṃ vā upāsakaṃ vā upāsikaṃ vā gacchantaṃ vā anugaccheyya ṭhitaṃ vā upatiṭṭheyya nisinnaṃ vā upanisīdeyya nipannaṃ vā upanipajjeyya . na me so mārisa amanusso labheyya gāmesu vā nigamesu vā sakkāraṃ vā garukāraṃ vā . na me so mārisa amanusso labheyya āḷakamandāya nāma rājadhāniyā vatthuṃ vā vāsaṃ vā . na me so mārisa amanusso labheyya yakkhānaṃ samitiṃ gantuṃ. {214.1} Apissu naṃ mārisa amanussā anavayhampi 1- kareyyuṃ avivayhaṃ . apissu naṃ mārisa amanussā attāhi 2- paripuṇṇāhi paribhāsāhi paribhāseyyuṃ . apissu naṃ mārisa amanussā rittampi 3- pattaṃ sīse nikkujjeyyuṃ . apissu naṃ mārisa amanussā sattadhāpissa muddhaṃ phāleyyuṃ santi hi mārisa amanussā caṇḍā ruddhā 4- rabhasā te neva mahārājānaṃ ādiyanti na mahārājānaṃ purisakānaṃ ādiyanti na mahārājānaṃ purisakānaṃ purisakānaṃ ādiyanti . te kho te mārisa amanussā mahārājānaṃ avaruddhā nāma vuccanti. {214.2} Seyyathāpi mārisa rañño māgadhassa vijite corā 5- te neva rañño māgadhassa ādiyanti na rañño māgadhassa purisakānaṃ ādiyanti na rañño māgadhassa purisakānaṃ purisakānaṃ ādiyanti te kho te mārisa mahācorā rañño māgadhassa avaruddhā nāma vuccanti evameva kho mārisa santi hi 6- amanussā caṇḍā ruddhā 4- rabhasā te neva @Footnote: 1 Ma. anāvayhaṃpi naṃ. Yu. anāvayhampi naṃ. 2 Ma. Yu. attāhipi. @3 Ma. rittaṃ pissa. 4 Yu. ruddā. 5 Ma. Yu. mahācorā. 6 Ma. Yu. hisaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page217.

Mahārājānaṃ ādiyanti na mahārājānaṃ purisakānaṃ ādiyanti na mahārājānaṃ purisakānaṃ purisakānaṃ ādiyanti te kho te mārisa amanussā mahārājānaṃ avaruddhā nāma vuccanti. {214.3} Yo hi koci mārisa amanusso yakkho vā yakkhinī vā yakkhapotako vā yakkhapotikā vā yakkhamahāmatto vā yakkhapārisajjo vā yakkhapacāro vā gandhabbo vā gandhabbī vā gandhabbapotako vā gandhabbapotikā vā gandhabbamahāmatto vā gandhabbapārisajjo vā gandhabbapacāro vā kumbhaṇḍo vā kumbhaṇḍī vā kumbhaṇḍapotako vā kumbhaṇḍapotikā vā kumbhaṇḍamahāmatto vā kumbhaṇḍapārisajjo vā kumbhaṇḍapacāro vā nāgo vā nāginī 1- vā nāgapotako vā nāgapotikā vā nāgamahāmatto vā nāgapārisajjo vā nāgapacāro vā paduṭṭhacitto bhikkhuṃ vā bhikkhuniṃ vā upāsakaṃ vā upāsikaṃ vā gacchantaṃ vā anugaccheyya ṭhitaṃ vā upatiṭṭheyya nisinnaṃ vā upanisīdeyya nipannaṃ vā upanipajjeyya. Imesaṃ yakkhānaṃ mahāyakkhānaṃ senāpatīnaṃ mahāsenāpatīnaṃ ujjhāpetabbaṃ vikkanditabbaṃ viravitabbaṃ ayaṃ yakkho gaṇhāti ayaṃ yakkho āvisati 2- ayaṃ yakkho heṭheti ayaṃ yakkho viheṭheti ayaṃ yakkho hiṃsati ayaṃ yakkho vihiṃsati ayaṃ yakkho na muñcatīti. [215] Katamesaṃ yakkhānaṃ mahāyakkhānaṃ senāpatīnaṃ mahāsenāpatīnaṃ. Indo somo varuṇo ca bhāradvājo pajāpati candano kāmaseṭṭho ca kinnughaṇḍu nighaṇḍu ca. @Footnote: 1 Ma. nāgī . 2 Yu. avisati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page218.

Panādo opamañño ca devasūto ca mātali cittaseno ca gandhabbo naḷorājā janosabho 1- sātāgiro hemavato puṇṇako karatiyo gulo 2- sivako muccalindo ca vessāmitto yugandharo. Gopālo suppagedho 3- ca hiri netti ca mandiyo pañcālacando ālavako 4- pajuṇṇo sumukho dadhimukho 5- maṇi mānicaro 6- dīgho atho serīsako saha 7-. [216] Imesaṃ yakkhānaṃ mahāyakkhānaṃ senāpatīnaṃ mahāsenāpatīnaṃ ujjhāpetabbaṃ vikkanditabbaṃ viravitabbaṃ ayaṃ yakkho gaṇhāti ayaṃ yakkho āvisati 8- ayaṃ yakkho heṭheti ayaṃ yakkho viheṭheti ayaṃ yakkho hiṃsati ayaṃ yakkho vihiṃsati ayaṃ yakkho na muñcatīti. [217] Ayaṃ kho sā mārisa āṭānāṭiyā rakkhā bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāyāti . Handa cadāni mayaṃ mārisa gacchāma bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyāti . Yassadāni tumhe mahārājāno kālaṃ maññathāti. [218] Athakho cattāro mahārājā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyiṃsu . tepi kho yakkhā uṭṭhāyāsanā appekacce bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyiṃsu appekacce bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā tatthevantaradhāyiṃsu @Footnote: 1 Ma. Yu. janesabho. 2 Ma. guḷo. 3 Ma. supparodho. 4 Ma. āḷavako. @5 Ma. Yu. pajunno sumano sumukho. 6 Ma. maṇimānivaro. 7 Yu. serissako sahā. @8 Yu. avisati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page219.

Appekacce yena bhagavā tenañjalimpaṇāmetvā tatthevantaradhāyiṃsu appekacce nāmagottaṃ sāvetvā tatthevantaradhāyiṃsu appekacce tuṇhībhūtā tatthevantaradhāyiṃsu. [219] Athakho bhagavā tassā rattiyā accayena bhikkhū āmantesi imaṃ bhikkhave rattiṃ cattāro mahārājā mahatiyā ca yakkhasenāya mahatiyā ca gandhabbasenāya mahatiyā ca kumbhaṇḍasenāya mahatiyā ca nāgasenāya catuddisaṃ rakkhaṃ ṭhapetvā catuddisaṃ gumbaṃ ṭhapetvā catuddisaṃ ovaraṇaṃ ṭhapetvā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ gijjhakūṭaṃ obhāsetvā yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu . tepi kho bhikkhave yakkhā appekacce maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu appekacce mayā saddhiṃ sammodiṃsu sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu appekacce yenāhaṃ tenañjalimpaṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu appekacce nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu. {219.1} Ekamantaṃ nisinno kho bhikkhave vessavaṇo mahārājā maṃ etadavoca santi hi bhante uḷārā yakkhā bhagavato appasannā santi hi bhante uḷārā yakkhā bhagavato pasannā santi hi bhante majjhimā yakkhā bhagavato appasannā santi hi bhante majjhimā yakkhā bhagavato pasannā santi hi bhante nīcā yakkhā bhagavato appasannā santi hi bhante

--------------------------------------------------------------------------------------------- page220.

Nīcā yakkhā bhagavato pasannā yebhuyyena kho pana bhante yakkhā appasannāyeva bhagavato taṃ kissa hetu bhagavā hi bhante pāṇātipātā veramaṇiyā dhammaṃ deseti adinnādānā veramaṇiyā dhammaṃ deseti kāmesu micchācārā veramaṇiyā dhammaṃ deseti musāvādā veramaṇiyā dhammaṃ deseti surāmerayamajjapamādaṭṭhānā veramaṇiyā dhammaṃ deseti. {219.2} Yebhuyyena kho pana bhante yakkhā appaṭiviratāyeva pāṇātipātā appaṭiviratā adinnādānā appaṭiviratā kāmesu micchācārā appaṭiviratā musāvādā appaṭiviratā surāmerayamajjapamādaṭṭhānā tesantaṃ hoti appiyaṃ amanāpaṃ santi hi bhante bhagavato sāvakā araññe vanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhaseyyakāni paṭisallānasāruppāni tattha santi uḷārā yakkhā nivāsino ye imasmiṃ bhagavato pāvacane appasannā tesaṃ pasādāya uggaṇhātu bhante bhagavā āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāyāti . adhivāsesiṃ kho ahaṃ bhikkhave tuṇhībhāvena. Athakho bhikkhave vessavaṇo mahārājā maṃ 1- adhivāsanaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ abhāsi [220] Vipassissa namatthu cakkhumantassa sirīmato sikhissapi namatthu sabbabhūtānukampino .pe. (soyeva purimo peyyālo vitthāretabbo) . ayaṃ kho sā @Footnote: 1 Ma. me.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page221.

Mārisa āṭānāṭiyā rakkhā bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāyāti . handadāni mayaṃ mārisa gacchāma bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyāti . yassadāni tumhe mahārājāno kālaṃ maññathāti . athakho bhikkhave cattāro mahārājā uṭṭhāyāsanā maṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyiṃsu . Tepi kho bhikkhave yakkhā uṭṭhāyāsanā appekacce maṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyiṃsu appekacce mayā saddhiṃ sammodiṃsu sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā tatthevantaradhāyiṃsu appekacce yenāhaṃ tenañjalimpaṇāmetvā tatthevantaradhāyiṃsu appekacce nāmagottaṃ sāvetvā tatthevantaradhāyiṃsu appekacce tuṇhībhūtā tatthevantaradhāyiṃsu . uggaṇhātha bhikkhave āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ pariyāpuṇātha bhikkhave āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ dhāretha bhikkhave āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ atthasañhitāyaṃ 1- bhikkhave āṭānāṭiyā rakkhā bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāyāti . idamavoca bhagavā . attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti. Āṭānāṭiyasuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ. ---------------- @Footnote: 1 Ma. atthasaṃhitā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page222.

Saṅgītisuttaṃ [221] Evamme sutaṃ . Ekaṃ samayaṃ bhagavā mallesu cārikañcaramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi yena pāvā nāma mallānaṃ nagaraṃ tadavasari . tatra sudaṃ bhagavā pāvāyaṃ viharati cundassa kammāraputtassa ambavane. [222] Tena kho pana samayena pāveyyakānaṃ mallānaṃ ubbhatakaṃ nāma navaṃ saṇṭhāgāraṃ acirakāritaṃ hoti anajjhāvutthaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā kenaci vā manussabhūtena . assosuṃ kho pāveyyakā mallā bhagavā kira mallesu cārikañcaramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi pāvaṃ anuppatto pāvāyaṃ viharati cundassa kammāraputtassa ambavaneti . athakho pāveyyakā mallā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu . ekamantaṃ nisinnā kho pāveyyakā mallā bhagavantaṃ etadavocuṃ idha bhante pāveyyakānaṃ mallānaṃ ubbhatakannāma navaṃ saṇṭhāgāraṃ acirakāritaṃ hoti 1- anajjhāvutthaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā kenaci vā manussabhūtena tañca kho 2- bhante bhagavā paṭhamaṃ paribhuñjatu bhagavatā paṭhamaṃ paribhuttaṃ pacchā pāveyyakā mallā paribhuñjissanti tadassa 3- pāveyyakānaṃ mallānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāyāti . adhivāsesi kho 4- bhagavā tuṇhībhāvena. Athakho pāveyyakā @Footnote: 1 Yu. ayaṃ na dissati. 2 Yu. taṃ bhante. 3 Yu. pāveyyakā mallā paribhuñjissanti @tadasusāti ime pāṭhā na dissanti. 4 Yu. khosaddo na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page223.

Mallā bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena saṇṭhāgāraṃ tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā sabbasanthariṃ saṇṭhāgāraṃ santharitvā 1- āsanāni paññāpetvā udakamaṇikaṃ patiṭṭhāpetvā telappadīpaṃ āropetvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu . Ekamantaṃ ṭhitā kho te 2- pāveyyakā mallā bhagavantaṃ etadavocuṃ sabbasantharisanthataṃ 3- bhante saṇṭhāgāraṃ [4]- āsanāni paññattāni udakamaṇiko patiṭṭhāpito telappadīpo āropito yassadāni bhante bhagavā kālaṃ maññatīti. [223] Athakho bhagavā nivāsetvā pattacīvaramādāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena yena saṇṭhāgāraṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā pāde pakkhāletvā saṇṭhāgāraṃ pavisitvā majjhimaṃ thambhaṃ nissāya puratthābhimukho nisīdi . bhikkhusaṅghopi kho 5- pāde pakkhāletvā saṇṭhāgāraṃ pavisitvā pacchimaṃ bhittiṃ nissāya puratthābhimukho nisīdi bhagavantaṃyeva purakkhatvā pāveyyakāpi kho mallā pāde pakkhāletvā saṇṭhāgāraṃ pavisitvā puratthimaṃ bhittiṃ nissāya pacchimābhimukhā nisīdiṃsu bhagavantaṃyeva purakkhatvā . athakho bhagavā pāveyyake malle bahudeva rattiṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uyyojesi abhikkantā kho vāseṭṭhā ratti yassadāni [6]- kālaṃ maññathāti . evaṃ bhanteti kho pāveyyakā mallā bhagavato @Footnote: 1 Ma. santharitvā bhagavato. Yu. santharāpetvā. 2 Yu. ayaṃ na dissati. @3 Yu. sabbasanthariṃ santhataṃ. 4 Ma. bhagavato. 5 Yu. khosaddo na dissati. @6 Ma. Yu. tumhe.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page224.

Paṭissutvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkamiṃsu. [224] Athakho bhagavā acirapakkantesu pāveyyakesu 1- mallesu tuṇhībhūtaṃ bhikkhusaṅghaṃ anuviloketvā āyasmantaṃ sārīputtaṃ āmantesi vigatathīnamiddho kho sārīputta bhikkhusaṅgho paṭibhātu [2]- sārīputta bhikkhūnaṃ dhammiyā kathāya 3- piṭṭhi me āgilāyati tamahaṃ āyameyyāmīti 4-. Evaṃ bhanteti kho āyasmā sārīputto bhagavato paccassosi . Athakho bhagavā catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññāpetvā dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappesi pādena 5- pādaṃ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasikaritvā. [225] Tena kho pana samayena nigaṇṭho nāṭaputto pāvāyaṃ adhunā kālakato hoti . tassa kālakiriyāya bhinnā nigaṇṭhā dveḷhakajātā 6- bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattīhi vitudantā vicaranti na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānissasi 7- kiṃ tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānissasi micchāpaṭipanno tvamasi ahamasmi sammāpaṭipanno sahitaṃ me asahitante pure vacanīyaṃ pacchā avaca pacchā vacanīyaṃ pure avaca adhiciṇṇante viparāvattaṃ āropito te vādo niggahito tvamasi paravādapamokkhāya 8- nibbeṭhehi vā sace pahosīti . vadhoyeveko maññe nigaṇṭhesu nāṭaputtiyesu anuvattati . yepi nigaṇṭhassa nāṭaputtassa sāvakā gihī odātavasanā @Footnote: 1 Yu. ayaṃ pāṭho na dissati. 2 Ma. Yu. taṃ. 3 Ma. Yu. dhammī kathā. @4 Ma. Yu. āyamissāmīti. 5 Ma. Yu. pāde. 6 Ma. Yu. dvedhikajātā. @7 Ma. Yu. ājānāsi ahaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāmi. 8 Yu. caravādappamokkhāya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page225.

Tepi nigaṇṭhesu nāṭaputtiyesu nibbinnarūpā virattarūpā 1- paṭivānarūpā yathā taṃ durākkhāte dhammavinaye duppavedite aniyyānike anupasamasaṃvattanike asammāsambuddhappavedite bhinnathūpe appaṭisaraṇe. {225.1} Athakho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi nigaṇṭho āvuso nāṭaputto pāvāyaṃ adhunā kālakato tassa kālakiriyāya bhinnā nigaṇṭhā dveḷhakajātā .pe. bhinnathūpe appaṭisaraṇe evañhetaṃ āvuso hoti 2- durākkhāte dhammavinaye duppavedite aniyyānike anupasamasaṃvattanike asammāsambuddhappavedite . ayaṃ kho panāvuso amhākaṃ bhagavatā dhammo svākkhāto suppavedito niyyāniko upasamasaṃvattaniko sammāsambuddhappavedito tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ na vivaditabbaṃ yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assa ciraṭṭhitikaṃ tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. {225.2} Katamo cāvuso amhākaṃ bhagavatā dhammo svākkhāto suppavedito niyyāniko upasamasaṃvattaniko sammāsambuddhappavedito tattha 3- sabbeheva saṅgāyitabbaṃ na vivaditabbaṃ yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assa ciraṭṭhitikaṃ tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. [226] Atthi kho āvuso tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena eko dhammo sammadakkhāto tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ na vivaditabbaṃ yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assa @Footnote: 1-2 Yu. ayaṃ pāṭho na dissati . 3 Ma. Yu. yattha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page226.

Ciraṭṭhitikaṃ tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ . katamo eko dhammo . Sabbe sattā āhāraṭṭhitikā sabbe sattā saṅkhāraṭṭhitikā . ayaṃ kho āvuso tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena eko dhammo sammadakkhāto tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ na vivaditabbaṃ yathayidaṃ brahmacariyaṃ addhaniyaṃ assa ciraṭṭhitikaṃ tadassa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Saṅgītiyaekakaṃ niṭṭhitaṃ 1-. [227] Atthi kho āvuso tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena dve dhammā sammadakkhātā tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ .pe. atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ . katame dve dhammā 2-. {227.1} Nāmañca rūpañca . avijjā ca bhavataṇhā ca . Bhavadiṭṭhi ca vibhavadiṭṭhi ca . ahirikañca anottappañca . hiri ca ottappañca . dovacassatā ca pāpamittatā ca . sovacassatā ca kalyāṇamittatā ca . āpattikusalatā ca āpattivuṭṭhānakusalatā ca . Samāpattikusalatā ca samāpattivuṭṭhānakusalatā ca . dhātukusalatā ca manasikārakusalatā ca . āyatanakusalatā ca paṭiccasamuppādakusalatā ca . ṭhānakusalatā ca aṭṭhānakusalatā ca . Ājjavañca maddavañca 3-. Khanti ca soraccañca . sākhalyañca paṭisanthāro ca . avihiṃsā ca soceyyañca . muṭṭhasaccañca asampajaññañca . sati ca @Footnote: 1 Ma. Yu. saṅgītiyaekakaṃ niṭṭhitanti na dissanti. 2 Ma. Yu. ayaṃ na dissati. @3 Ma. Yu. ajjavañca lajjavañca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page227.

Sampajaññañca . indriyesu aguttadvāratā ca bhojane amattaññutā ca . indriyesu guttadvāratā ca bhojane mattaññutā ca . Paṭisaṅkhānabalañca bhāvanābalañca . satibalañca samādhibalañca . samatho ca vipassanā ca . samathanimittañca paggahanimittañca . paggaho ca avikkhepo ca . sīlavipatti ca diṭṭhivipatti ca . sīlasampadā ca diṭṭhisampadā ca . sīlavisuddhi ca diṭṭhivisuddhi ca . diṭṭhivisuddhi kho pana yathā diṭṭhissa ca padhānaṃ . saṃvego ca saṃvejanīyesu ṭhānesu saṃviggassa ca yoniso padhānaṃ . asantuṭṭhitā ca kusalesu dhammesu appaṭivānitā ca padhānasmiṃ . vijjā ca vimutti ca . khaye ñāṇaṃ anuppāde ñāṇaṃ . ime kho āvuso tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena dve dhammā sammadakkhātā tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ .pe. Sukhāya devamanussānanti. Saṅgītiyadukaṃ niṭṭhitaṃ 1-. [228] Atthi kho āvuso tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena tayo dhammā sammadakkhātā tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ .pe. atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ . Katame tayo dhammā. {228.1} Tīṇi akusalamūlāni lobho akusalamūlaṃ doso akusalamūlaṃ moho akusalamūlaṃ . tīṇi kusalamūlāni alobho kusalamūlaṃ adoso kusalamūlaṃ amoho kusalamūlaṃ . tīṇi duccaritāni kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ . tīṇi sucaritāni kāyasucaritaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. saṅgītiyadukaṃ niṭṭhitanti na dissanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page228.

Vacīsucaritaṃ manosucaritaṃ. {228.2} Tayo akusalavitakkā kāmavitakko byāpādavitakko vihiṃsāvitakko . tayo kusalavitakkā nekkhammavitakko abyāpādavitakko avihiṃsāvitakko . tayo akusalasaṅkappā kāmasaṅkappo byāpādasaṅkappo vihiṃsāsaṅkappo . tayo kusalasaṅkappā nekkhammasaṅkappo abyāpādasaṅkappo avihiṃsāsaṅkappo. {228.3} Tisso akusalasaññā kāmasaññā byāpādasaññā vihiṃsāsaññā . tisso kusalasaññā nekkhammasaññā abyāpādasaññā avihiṃsāsaññā . tisso akusaladhātuyo kāmadhātu byāpādadhātu vihiṃsādhātu . tisso kusaladhātuyo nekkhammadhātu abyāpādadhātu avihiṃsādhātu. {228.4} Aparāpi tisso dhātuyo kāmadhātu rūpadhātu arūpadhātu. Aparāpi tisso dhātuyo rūpadhātu arūpadhātu nirodhadhātu . aparāpi tisso dhātuyo hīnadhātu majjhimadhātu paṇītadhātu 1- . tisso taṇhā kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā . aparāpi tisso taṇhā kāmataṇhā rūpataṇhā arūpataṇhā . aparāpi tisso taṇhā rūpataṇhā arūpataṇhā nirodhataṇhā . tīṇi saññojanāni sakkāyadiṭṭhi vicikicchā sīlabbataparāmāso . tayo āsavā kāmāsavo bhavāsavo avijjāsavo . tayo bhavā kāmabhavo rūpabhavo arūpabhavo. {228.5} Tisso esanā kāmesanā bhavesanā brahmacariyesanā. Tisso vidhā seyyohamasmīti vidhā sadisohamasmīti vidhā hīnohamasmīti vidhā . tayo addhā atīto addhā anāgato addhā @Footnote: 1 Yu. hīnādhātu majjhimādhātu paṇītādhātu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page229.

Paccuppanno addhā . tayo antā sakkāyo anto sakkāyasamudayo anto sakkāyanirodho anto . tisso vedanā sukhā vedanā dukkhā vedanā adukkhamasukhā vedanā . tisso dukkhatā dukkhadukkhatā saṅkhāradukkhatā vipariṇāmadukkhatā . tayo rāsī micchattaniyato rāsi sammattaniyato rāsi aniyato rāsi. {228.6} Tisso kaṅkhā 1- atītaṃ vā addhānaṃ ārabbha kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati anāgataṃ vā addhānaṃ ārabbha kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati etarahi vā paccuppannaṃ addhānaṃ ārabbha kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati. {228.7} Tīṇi tathāgatassa arakkheyyāni 2- parisuddhakāyasamācāro āvuso tathāgato natthi tathāgatassa kāyaduccaritaṃ yaṃ tathāgato rakkheyya mā me idaṃ paro aññāsīti parisuddhavacīsamācāro āvuso tathāgato natthi tathāgatassa vacīduccaritaṃ yaṃ tathāgato rakkheyya mā me idaṃ paro aññāsīti parisuddhamanosamācāro āvuso tathāgato natthi tathāgatassa manoduccaritaṃ yaṃ tathāgato rakkheyya mā me idaṃ paro aññāsīti . tayo kiñcanā rāgo kiñcanaṃ doso kiñcanaṃ moho kiñcanaṃ . tayo aggī rāgaggi dosaggi mohaggi . aparepi tayo aggī āhuneyyaggi dakkhiṇeyyaggi gahapataggi . tividhena rūpasaṅgaho sanidassanasappaṭigharūpaṃ anidassanasappaṭigharūpaṃ anidassana- appaṭigharūpaṃ . tayo saṅkhārā puññābhisaṅkhāro apuññābhisaṅkhāro @Footnote: 1 Ma. tayo tamā . 2 Yu. ārakkheyyāni.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page230.

Āneñjābhisaṅkhāro . tayo puggalā sekkho puggalo asekkho puggalo nevasekkho nāsekkho puggalo . tayo therā jātitthero dhammatthero sammatitthero 1- . tīṇi puññakiriyāvatthūni 2- dānamayaṃ puññakiriyāvatthu 3- sīlamayaṃ puññakiriyāvatthu bhāvanāmayaṃ puññakiriyāvatthu. Tīṇi codanāvatthūni diṭṭhena sutena parisaṅkāya. {228.8} Tisso kāmūpapattiyo santāvuso sattā paccupaṭṭhitakāmā te paccupaṭṭhitesu kāmesu vasaṃ vattenti seyyathāpi manussā ekacce ca devā ekacce ca vinipātikā ayaṃ paṭhamā kāmūpapatti santāvuso sattā nimmitakāmā te nimminitvā nimminitvā 4- kāmesu vasaṃ vattenti seyyathāpi devā nimmānaratī ayaṃ dutiyā kāmūpapatti santāvuso sattā paranimmitakāmā te paranimmitesu kāmesu vasaṃ vattenti seyyathāpi devā paranimmitavasavattī ayaṃ tatiyā kāmūpapatti. {228.9} Tisso sukhūpapattiyo santāvuso sattā sukhaṃ 5- uppādetvā uppādetvā sukhaṃ viharanti seyyathāpi devā brahmakāyikā ayaṃ paṭhamā sukhūpapatti santāvuso sattā sukhena abhisannā parisannā paripūrā paripphuṭā te kadāci karahaci udānaṃ udānenti aho sukhaṃ aho sukhanti seyyathāpi devā ābhassarā ayaṃ dutiyā sukhūpapatti santāvuso sattā sukhena abhisannā parisannā paripūrā paripphuṭā te santaṃyeva saṃtusitā cittasukhaṃ paṭivedenti 6- seyyathāpi devā subhakiṇhā 7- ayaṃ tatiyā @Footnote: 1 Ma. Yu. sammutithero. 2 Ma. Yu. ... kiriyavatthūni. 3 Ma. Yu. ...kiriyavatthu. @4 Yu. nimmetvā nimmetvā. 5 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho na dissati. 6 Ma. Yu. @tusitā sukhaṃ paṭisaṃvedenti. 7 Yu. subhakiṇṇā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page231.

Sukhūpapatti . tisso paññā sekkhā paññā asekkhā paññā nevasekkhā nāsekkhā paññā . aparāpi tisso paññā cintāmayā paññā sutamayā paññā bhāvanāmayā paññā . Tīṇāvudhāni sutāvudhaṃ pavivekāvudhaṃ paññāvudhaṃ . tīṇindriyāni anaññātaññassāmītindriyaṃ aññindriyaṃ aññātāvindriyaṃ . tīṇi cakkhūni maṃsacakkhu dibbacakkhu paññācakkhu . tisso sikkhā adhisīlasikkhā adhicittasikkhā adhipaññāsikkhā . tisso bhāvanā kāyabhāvanā cittabhāvanā paññābhāvanā . tīṇi anuttariyāni dassanānuttariyaṃ paṭipadānuttariyaṃ vimuttānuttariyaṃ. {228.10} Tayo samādhī savitakkavicāro 1- samādhi avitakkavicāramatto 2- samādhi avitakkavicāro 3- samādhi . Aparepi tayo samādhī suññato samādhi animitto samādhi appaṇihito samādhi . tīṇi soceyyāni kāyasoceyyaṃ vacīsoceyyaṃ manosoceyyaṃ . tīṇi moneyyāni kāyamoneyyaṃ vacīmoneyyaṃ manomoneyyaṃ . tīṇi kosallāni āyakosallaṃ apāyakosallaṃ upāyakosallaṃ . tayo madā ārogyamado yobbanamado jātimado 4-. Tīṇādhipateyyāni 5- attādhipateyyaṃ lokādhipateyyaṃ dhammādhipateyyaṃ . Tīṇi kathāvatthūni atītaṃ vā addhānaṃ ārabbha kathaṃ katheyya evaṃ ahosi atītamaddhānanti anāgataṃ vā addhānaṃ ārabbha kathaṃ katheyya evaṃ bhavissati anāgatamaddhānanti etarahi vā paccuppannaṃ addhānaṃ ārabbha kathaṃ katheyya evaṃ 6- etarahi paccuppannanti 7- . Tisso @Footnote: 1 Ma. savitakkasavicāro. Yu. savitakko savicāro. 2 Yu. avitakko vicāramatto. @3 Ma. avitakkaavicāro. Yu. avitakko avicāro. 4 Ma. Yu. jīvitamado. @5 Ma. tīṇi adhipateyyāni. 6 Ma. Yu. evaṃ hoti. 7 Ma. paccuppannaṃ addhānanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page232.

Vijjā pubbenivāsānussatiñāṇaṃ vijjā sattānaṃ cutūpapāte ñāṇaṃ vijjā āsavānaṃ khaye ñāṇaṃ vijjā . tayo vihārā dibyo vihāro 1- brahmavihāro 2- ariyo vihāro . tīṇi pāṭihāriyāni iddhipāṭihāriyaṃ ādesanāpāṭihāriyaṃ anusāsanīpāṭihāriyaṃ . ime kho āvuso tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena tayo dhammā sammadakkhātā tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ na vivaditabbaṃ .pe. Atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Saṅgītiyattikaṃ niṭṭhitaṃ 3-. [229] Atthi kho āvuso tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro dhammā sammadakkhātā tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ .pe. atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ . Katame cattāro . cattāro satipaṭṭhānā idhāvuso bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ . vedanāsu vedanā . citte cittā . dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. [230] Cattāro sammappadhānā idhāvuso bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati @Footnote: 1 Ma. Yu. dibbo vihāro. 2 Ma. brahmā vihāro. 3 Ma. Yu. saṅgītiyattikaṃ @niṭṭhitanti na dissanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page233.

Cittaṃ paggaṇhāti padahati anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati. [231] Cattāro iddhipādā idhāvuso bhikkhu chandasamādhipadhānasaṅkhāra- samannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti viriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti cittasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti. [232] Cattāri jhānāni idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamajjhānaṃ upasampajja viharati vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyajjhānaṃ upasampajja viharati pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti yantaṃ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārīti tatiyajjhānaṃ upasampajja viharati sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbe va somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthajjhānaṃ upasampajja viharati. [233] Catasso samādhibhāvanā atthāvuso samādhibhāvanā bhāvitā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page234.

Bahulīkatā diṭṭhadhammasukhavihārāya saṃvattati . atthāvuso samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā ñāṇadassanapaṭilābhāya saṃvattati . atthāvuso samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā satisampajaññāya saṃvattati . Atthāvuso samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā āsavānaṃ khayāya saṃvattati. {233.1} Katamā cāvuso samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā diṭṭhadhammasukhavihārāya saṃvattati . idhāvuso bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ .pe. catutthajjhānaṃ upasampajja viharati ayaṃ āvuso samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā diṭṭhadhammasukhavihārāya saṃvattati. {233.2} Katamā cāvuso samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā ñāṇadassanapaṭilābhāya saṃvattati . idhāvuso bhikkhu ālokasaññaṃ manasikaroti divāsaññaṃ adhiṭṭhāti yathā divā tathā rattiṃ yathā rattiṃ tathā divā iti vivaṭena cetasā apariyonaddhena sappabhāsaṃ cittaṃ bhāveti ayaṃ āvuso samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā ñāṇadassanapaṭilābhāya saṃvattati. {233.3} Katamā cāvuso samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā satisampajaññāya saṃvattati . idhāvuso bhikkhuno viditā vedanā uppajjanti viditā upaṭṭhahanti viditā abbhatthaṃ gacchanti viditā saññā uppajjanti viditā upaṭṭhahanti viditā abbhatthaṃ gacchanti viditā vitakkā uppajjanti viditā upaṭṭhahanti viditā abbhatthaṃ gacchanti ayaṃ āvuso samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā satisampajaññāya saṃvattati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page235.

{233.4} Katamā cāvuso samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā āsavānaṃ khayāya saṃvattati . idhāvuso bhikkhu pañcasu upādānakkhandhesu 1- udayabbayānupassī viharati iti rūpaṃ iti rūpassa samudayo iti rūpassa atthaṅgamo . iti vedanā . Iti saññā. Iti saṅkhārā. Iti viññāṇaṃ iti viññāṇassa samudayo iti viññāṇassa atthaṅgamo 2- ayaṃ āvuso samādhibhāvanā bhāvitā bahulīkatā āsavānaṃ khayāya saṃvattati. [234] Catasso appamaññā idhāvuso bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharati . karuṇāsahagatena cetasā . Muditāsahagatena cetasā . upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharati. [235] Cattāro arūpā 3- idhāvuso bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti @Footnote: 1 Yu. pañcasupādānakkhandhesu. 2 Yu. atthaṅgamoti. 3 Ma. āruppā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page236.

Viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati. [236] Cattāri apassenāni idhāvuso bhikkhu saṅkhāyekaṃ paṭisevati saṅkhāyekaṃ adhivāseti saṅkhāyekaṃ parivajjeti saṅkhāyekaṃ vinodeti. [237] Cattāro ariyavaṃsā idhāvuso bhikkhu santuṭṭho hoti itarītarena cīvarena itarītaracīvarasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī na ca cīvarahetu anesanaṃ appaṭirūpaṃ āpajjati aladdhā ca cīvaraṃ na paritassati laddhā ca cīvaraṃ agadhito 1- amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati tāya ca pana itarītaracīvarasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti na paraṃ vambheti yo hi tattha dakkho analaso sampajāno paṭissato ayaṃ vuccatāvuso bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito. {237.1} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu santuṭṭho hoti itarītarena piṇḍapātena itarītarapiṇḍapātasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī na ca piṇḍapātahetu anesanaṃ appaṭirūpaṃ āpajjati aladdhā ca piṇḍapātaṃ na paritassati laddhā ca piṇḍapātaṃ agadhito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati tāya ca pana itarītarapiṇḍapātasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti na paraṃ vambheti yo hi tattha dakkho analaso sampajāno @Footnote: 1 Yu. agathito. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page237.

Paṭissato ayaṃ vuccatāvuso bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito. {237.2} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu santuṭṭho hoti itarītarena senāsanena itarītarasenāsanasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī na ca senāsanahetu anesanaṃ appaṭirūpaṃ āpajjati aladdhā ca senāsanaṃ na paritassati laddhā ca senāsanaṃ agadhito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati tāya ca pana itarītarasenāsanasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti na paraṃ vambheti yo hi tattha dakkho analaso sampajāno paṭissato ayaṃ vuccatāvuso bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito. {237.3} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu pahānārāmo hoti pahānarato bhāvanārāmo hoti bhāvanārato tāya ca pana pahānārāmatāya pahānaratiyā bhāvanārāmatāya bhāvanāratiyā nevattānukkaṃseti na paraṃ vambheti yo hi tattha dakkho analaso sampajāno paṭissato ayaṃ vuccatāvuso bhikkhu porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito 1-. [238] Cattāri padhānāni saṃvarappadhānaṃ pahānappadhānaṃ bhāvanāppadhānaṃ anurakkhanāppadhānaṃ . katamañcāvuso saṃvarappadhānaṃ . idhāvuso bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati rakkhati cakkhundriyaṃ cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati . sotena saddaṃ sutvā . ghānena gandhaṃ ghāyitvā . jivhāya rasaṃ sāyitvā . @Footnote: 1 Ma. ṭhitoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page238.

Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā . manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati rakkhati manindriyaṃ manindriye saṃvaraṃ āpajjati idaṃ vuccatāvuso saṃvarappadhānaṃ. {238.1} Katamañcāvuso pahānappadhānaṃ . idhāvuso bhikkhu uppannaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāseti pajahati vinodeti byantīkaroti 1- anabhāvaṅgameti uppannaṃ byāpādavitakkaṃ .pe. uppannaṃ vihiṃsāvitakkaṃ nādhivāseti pajahati .pe. uppannuppanne pāpake akusale dhamme nādhivāseti pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṅgameti idaṃ vuccatāvuso pahānappadhānaṃ. {238.2} Katamañcāvuso bhāvanāppadhānaṃ . idhāvuso bhikkhu satisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ . dhammavicayasambojjhaṅgaṃ bhāveti . viriyasambojjhaṅgaṃ bhāveti . pītisambojjhaṅgaṃ bhāveti . passaddhisambojjhaṅgaṃ bhāveti . Samādhisambojjhaṅgaṃ bhāveti . upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ idaṃ vuccatāvuso bhāvanāppadhānaṃ. {238.3} Katamañcāvuso anurakkhanāppadhānaṃ . idhāvuso bhikkhu uppannaṃ bhaddakaṃ samādhinimittaṃ anurakkhati aṭṭhikasaññaṃ puḷuvakasaññaṃ vinīlakasaññaṃ vicchiddakasaññaṃ uddhumātakasaññaṃ idaṃ vuccatāvuso anurakkhanāppadhānaṃ. @Footnote: 1 Ma. byantiṃ karoti. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page239.

[239] Cattāri ñāṇāni dhamme ñāṇaṃ *- anvaye ñāṇaṃ paricchedañāṇaṃ 1- sammatiñāṇaṃ 2- . aparānipi cattāri ñāṇāni dukkhe ñāṇaṃ dukkhasamudaye 3- ñāṇaṃ dukkhanirodhe 4- ñāṇaṃ dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya 5- ñāṇaṃ. [240] Cattāri sotāpattiyaṅgāni sappurisasaṃsevo saddhammassavanaṃ yonisomanasikāro dhammānudhammapaṭipatti. [241] Cattāri sotāpannassa aṅgāni idhāvuso ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti dhamme aveccappasādena samannāgato hoti svākkhāto bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opanayiko paccattaṃ veditabbo viññūhīti saṅghe aveccappasādena samannāgato hoti supaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ujupaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ñāyapaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho sāmīcipaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho yadidaṃ cattāri purisayugāni aṭṭha purisapuggalā esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi acchiddehi asabalehi akammāsehi bhujissehi viññūpasatthehi aparamaṭṭhehi samādhisaṃvattanikehi. @Footnote: 1 Ma. pariye ñāṇaṃ. 2 Ma. sammutiyā ñāṇaṃ. Yu. sammutiñāṇaṃ. 3 Yu. samudaye. @4 Yu. nirodhe. 5 Yu. magge. @* mīkār—kṛ´์ khagœ ñānaṃ peḌna ñāṇaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page240.

[242] Cattāri sāmaññaphalāni sotāpattiphalaṃ sakadāgāmiphalaṃ anāgāmiphalaṃ arahattaphalaṃ. [243] Catasso dhātuyo paṭhavīdhātu āpodhātu tejodhātu vāyodhātu. [244] Cattāro āhārā kabaḷīkāro 1- āhāro oḷāriko vā sukhumo vā phasso dutiyo manosañcetanā tatiyā viññāṇaṃ catutthaṃ. [245] Catasso viññāṇaṭṭhitiyo rūpūpāyaṃ vā āvuso viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭhati rūpārammaṇaṃ rūpappatiṭṭhaṃ nandūpasevanaṃ vuḍḍhiṃ viruḷhiṃ vepullaṃ āpajjati . vedanūpāyaṃ vā āvuso . saññūpāyaṃ vā āvuso . saṅkhārūpāyaṃ vā āvuso . viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭhati saṅkhārārammaṇaṃ saṅkhārappatiṭṭhaṃ nandūpasevanaṃ vuḍḍhiṃ viruḷhiṃ vepullaṃ āpajjati. [246] Cattāri agatigamanāni chandāgatiṃ gacchati dosāgatiṃ gacchati mohāgatiṃ gacchati bhayāgatiṃ gacchati. [247] Cattāro taṇhuppādā cīvarahetu vā āvuso bhikkhuno taṇhā uppajjamānā uppajjati piṇḍapātahetu vā āvuso bhikkhuno taṇhā uppajjamānā uppajjati senāsanahetu vā āvuso bhikkhuno taṇhā uppajjamānā uppajjati abhibhavābhavahetu 2- vā āvuso bhikkhuno taṇhā uppajjamānā uppajjati. @Footnote: 1 Yu. kabaliṅkāro . 2 Ma. Yu. itibhavā ....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page241.

[248] Catasso paṭipadā dukkhāpaṭipadā dandhābhiññā dukkhāpaṭipadā khippābhiññā sukhāpaṭipadā dandhābhiññā sukhāpaṭipadā khippābhiññā. [249] Aparāpi catasso paṭipadā akkhamā paṭipadā khamā paṭipadā damā paṭipadā samā paṭipadā. [250] Cattāri dhammapadāni anabhijjhā dhammapadaṃ abyāpādo dhammapadaṃ sammāsati dhammapadaṃ sammāsamādhi dhammapadaṃ. [251] Cattāri dhammasamādānāni atthāvuso dhammasamādānaṃ paccuppannaṃ dukkhañceva āyatiñca dukkhavipākaṃ atthāvuso dhammasamādānaṃ paccuppannaṃ dukkhañceva āyatiñca sukhavipākaṃ atthāvuso dhammasamādānaṃ paccuppannaṃ sukhañceva āyatiñca dukkhavipākaṃ atthāvuso dhammasamādānaṃ paccuppannaṃ sukhañceva āyatiñca sukhavipākaṃ. [252] Cattāro dhammakkhandhā sīlakkhandho samādhikkhandho paññākkhandho vimuttikkhandho. [253] Cattāri balāni viriyabalaṃ satibalaṃ samādhibalaṃ paññābalaṃ. [254] Cattāri adhiṭṭhānāni paññādhiṭṭhānaṃ saccādhiṭṭhānaṃ cāgādhiṭṭhānaṃ upasamādhiṭṭhānaṃ. [255] Cattāro pañhābyākaraṇā 1- ekaṃsabyākaraṇīyo pañho paṭipucchābyākaraṇīyo pañho vibhajjabyākaraṇīyo pañho ṭhapanīyo pañho. @Footnote: 1 Ma. ...byākaraṇāni. Yu. ...vyākaraṇā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page242.

[256] Cattāri kammāni atthāvuso kammaṃ kaṇhaṃ kaṇhavipākaṃ atthāvuso kammaṃ sukkaṃ sukkavipākaṃ atthāvuso kammaṃ kaṇhasukkaṃ kaṇhasukkavipākaṃ atthāvuso kammaṃ akaṇhaasukkaṃ akaṇhaasukkavipākaṃ kammakkhayāya saṃvattati. [257] Cattāro sacchikaraṇīyā dhammā pubbenivāso satiyā sacchikaraṇīyo sattānaṃ cutupapāto cakkhunā sacchikaraṇīyo aṭṭhavimokkhā kāyena sacchikaraṇīyā āsavānaṃ khayo paññāya sacchikaraṇīyo. [258] Cattāro oghā kāmogho bhavogho diṭṭhogho avijjogho. [259] Cattāro yogā kāmayogo bhavayogo diṭṭhiyogo avijjāyogo. [260] Cattāro visaṃyogā kāmayogavisaṃyogo bhavayogavisaṃyogo diṭṭhiyogavisaṃyogo avijjāyogavisaṃyogo. [261] Cattāro ganthā abhijjhā kāyagantho byāpādo kāyagantho sīlabbataparāmāso kāyagantho idaṃsaccābhiniveso kāyagantho. [262] Cattāri upādānāni kāmupādānaṃ diṭṭhupādānaṃ sīlabbatupādānaṃ attavādupādānaṃ. [263] Catasso yoniyo aṇḍajayoni jalābujayoni saṃsedajayoni opapātikayoni.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page243.

[264] Catasso gabbhāvakkantiyo idhāvuso ekacco asampajāno mātu kucchiṃ okkamati asampajāno mātu kucchismiṃ ṭhāti asampajāno mātu kucchismā nikkhamati ayaṃ paṭhamā gabbhāvakkanti . Puna caparaṃ āvuso idhekacco sampajāno mātu kucchiṃ okkamati asampajāno mātu kucchismiṃ ṭhāti asampajāno mātu kucchismā nikkhamati ayaṃ dutiyā gabbhāvakkanti . puna caparaṃ āvuso idhekacco sampajāno mātu kucchiṃ okkamati sampajāno mātu kucchismiṃ ṭhāti asampajāno mātu kucchismā nikkhamati ayaṃ tatiyā gabbhāvakkanti . Puna caparaṃ āvuso idhekacco sampajāno mātu kucchiṃ okkamati sampajāno mātu kucchismiṃ ṭhāti sampajāno mātu kucchismā nikkhamati ayaṃ catutthā gabbhāvakkanti. [265] Cattāro attabhāvapaṭilābhā atthāvuso attabhāvapaṭilābho yasmiṃ attabhāvapaṭilābhe attasañcetanāyeva kamati no parasañcetanā . Atthāvuso attabhāvapaṭilābho yasmiṃ attabhāvapaṭilābhe parasañcetanāyeva kamati no attasañcetanā . atthāvuso attabhāvapaṭilābho yasmiṃ attabhāvapaṭilābhe attasañcetanā ceva so 1- kamati parasañcetanā ca . atthāvuso attabhāvapaṭilābho yasmiṃ attabhāvapaṭilābhe neva attasañcetanā kamati no parasañcetanā. [266] Catasso dakkhiṇāvisuddhiyo atthāvuso dakkhiṇā dāyakato visujjhati no paṭiggāhakato . atthāvuso dakkhiṇā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page244.

Paṭiggāhakato visujjhati no dāyakato . atthāvuso dakkhiṇā neva dāyakato visujjhati no paṭiggāhakato . atthāvuso dakkhiṇā dāyakato ceva visujjhati paṭiggāhakato ca. [267] Cattāri saṅgahavatthūni dānaṃ piyavajjaṃ 1- atthacariyā samānattatā. [268] Cattāro anariyavohārā musāvādo pisuṇā vācā pharusā vācā samphappalāpo. [269] Cattāro ariyavohārā musāvādā veramaṇī pisuṇāya vācāya veramaṇī pharusāya vācāya veramaṇī samphappalāpā vemaṇī. [270] Aparepi cattāro anariyavohārā adiṭṭhe diṭṭhavāditā assute sutavāditā amute mutavāditā aviññāte viññātavāditā. [271] Aparepi cattāro ariyavohārā adiṭṭhe adiṭṭhavāditā assute assutavāditā amute amutavāditā aviññāte aviññātavāditā. [272] Aparepi cattāro anariyavohārā diṭṭhe adiṭṭhavāditā sute assutavāditā mute amutavāditā viññāte aviññātavāditā. [273] Aparepi cattāro ariyavohārā diṭṭhe diṭṭhavāditā sute sutavāditā mute mutavāditā viññāte viññātavāditā. [274] Cattāro puggalā idhāvuso ekacco puggalo attantapo hoti attaparitāpanānuyogamanuyutto . idhāvuso ekacco puggalo @Footnote: 1 Yu. peyyavajjaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page245.

Parantapo hoti paraparitāpanānuyogamanuyutto . idhāvuso ekacco puggalo attantapo ca hoti attaparitāpanānuyogamanuyutto parantapo ca paraparitāpanānuyogamanuyutto . idhāvuso ekacco puggalo neva attantapo hoti na attaparitāpanānuyogamanuyutto na parantapo na paraparitāpanānuyogamanuyutto so anattantapo aparantapo diṭṭhe va dhamme nicchāto nibbuto sītībhūto 1- sukhapaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharati. [275] Aparepi cattāro puggalā idhāvuso ekacco puggalo attahitāya paṭipanno hoti no parahitāya . Idhāvuso ekacco puggalo parahitāya paṭipanno hoti no attahitāya . idhāvuso ekacco puggalo neva attahitāya paṭipanno hoti no parahitāya . idhāvuso ekacco puggalo attahitāya ceva paṭipanno hoti parahitāya ca. [276] Aparepi cattāro puggalā tamo tamaparāyano tamo jotiparāyano joti tamaparāyano joti jotiparāyano. [277] Aparepi cattāro puggalā samaṇamacalo samaṇapadumo samaṇapuṇḍarīko samaṇesu 2- samaṇasukhumālo . ime kho āvuso tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro dhammā sammadakkhātā tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ .pe. Atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ. Saṅgītiyacatukkaṃ niṭṭhitaṃ 3-. @Footnote: 1 Yu. sītibhūto. 2 Yu. ayaṃ pāṭho na dissati. 3 Ma. paṭhamabhāṇavāro niṭṭhito. @Yu. paṭhamakabhāṇavāraṃ niṭṭhitaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page246.

[278] Atthi kho āvuso tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena pañca dhammā sammadakkhātā tattha sabbeheva saṅgāyitabbaṃ .pe. atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ . katame pañca . pañcakkhandhā rūpakkhandho vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho. [279] Pañcupādānakkhandhā rūpūpādānakkhandho vedanūpādānakkhandho saññūpādānakkhandho saṅkhārūpādānakkhandho viññāṇūpādānakkhandho. [280] Pañca kāmaguṇā cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasañhitā rajaniyā 1- . Sotaviññeyyā saddā. Ghānaviññeyyā gandhā . jivhāviññeyyā rasā . kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasañhitā rajaniyā 1-. [281] Pañca gatiyo nirayo tiracchānayoni pettivisayo manussā devā. [282] Pañca macchariyāni āvāsamacchariyaṃ kulamacchariyaṃ lābhamacchariyaṃ vaṇṇamacchariyaṃ dhammamacchariyaṃ. [283] Pañca nīvaraṇāni kāmacchandanīvaraṇaṃ byāpādanīvaraṇaṃ thīnamiddhanīvaraṇaṃ uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ vicikicchānīvaraṇaṃ. [284] Pañca orambhāgiyāni saññojanāni sakkāyadiṭṭhi vicikicchā sīlabbataparāmāso kāmacchando byāpādo. @Footnote: 1 Ma. Yu. rajanīyā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page247.

[285] Pañcuddhambhāgiyāni saññojanāni rūparāgo arūparāgo māno uddhaccaṃ avijjā. [286] Pañca sikkhāpadāni pāṇātipātā veramaṇī adinnādānā veramaṇī kāmesu micchācārā veramaṇī musāvādā veramaṇī surāmerayamajjapamādaṭṭhānā veramaṇī. [287] Pañca abhabbaṭṭhānāni abhabbo āvuso khīṇāsavo bhikkhu sañcicca pāṇaṃ jīvitā voropetuṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādātuṃ 1- abhabbo khīṇāsavo bhikkhu methunaṃ dhammaṃ paṭisevituṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sampajānamusā bhāsituṃ abhabbo khīṇāsavo bhikkhu sannidhikārakaṃ kāme paribhuñjituṃ seyyathāpi pubbe āgārikabhūto 2-. [288] Pañca byasanāni ñātibyasanaṃ bhogabyasanaṃ rogabyasanaṃ sīlabyasanaṃ diṭṭhibyasanaṃ . nāvuso sattā ñātibyasanahetu vā bhogabyasanahetu vā rogabyasanahetu vā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti . sīlabyasanahetu vā āvuso sattā diṭṭhibyasanahetu vā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti. [289] Pañca sampadā ñātisampadā bhogasampadā ārogyasampadā sīlasampadā diṭṭhisampadā . nāvuso sattā ñātisampadāhetu vā bhogasampadāhetu vā ārogyasampadāhetu vā kāyassa @Footnote: 1 Ma. ādiyituṃ. 2 Ma. āgāriyabhūto. Yu. agāriyabhūto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page248.

Bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti . sīlasampadāhetu vā āvuso sattā diṭṭhisampadāhetu vā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti. [290] Pañca ādīnavā dussīlassa sīlavipattiyā idhāvuso dussīlo sīlavipanno pamādādhikaraṇaṃ mahatiṃ bhogajāniṃ nigacchati ayaṃ paṭhamo ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā . puna caparaṃ āvuso dussīlassa sīlavipannassa pāpako kittisaddo abbhuggacchati ayaṃ dutiyo ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā . puna caparaṃ āvuso dussīlo sīlavipanno yaṃ yadeva parisaṃ upasaṅkamati yadi khattiyaparisaṃ yadi brāhmaṇaparisaṃ yadi gahapatiparisaṃ yadi samaṇaparisaṃ avisārado upasaṅkamati maṅkubhūto 1- ayaṃ tatiyo ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā . puna caparaṃ āvuso dussīlo sīlavipanno sammūḷho kālaṃ karoti ayaṃ catuttho ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā . Puna caparaṃ āvuso dussīlo sīlavipanno kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati ayaṃ pañcamo ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā. [291] Pañca ānisaṃsā sīlavato sīlasampadāya idhāvuso sīlavā sīlasampanno appamādādhikaraṇaṃ mahantaṃ bhogakkhandhaṃ adhigacchati ayaṃ paṭhamo ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya . puna caparaṃ āvuso sīlavato sīlasampannassa kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchati ayaṃ @Footnote: 1 Yu. maṅkobhūto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page249.

Dutiyo ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya . puna caparaṃ āvuso sīlavā sīlasampanno yaṃ yadeva parisaṃ upasaṅkamati yadi khattiyaparisaṃ yadi brāhmaṇaparisaṃ yadi gahapatiparisaṃ yadi samaṇaparisaṃ visārado upasaṅkamati amaṅkubhūto ayaṃ tatiyo ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya . puna caparaṃ āvuso sīlavā sīlasampanno asammūḷho kālaṃ karoti ayaṃ catuttho ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya . Puna caparaṃ āvuso sīlavā sīlasampanno kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati ayaṃ pañcamo ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya. [292] Codakena āvuso bhikkhunā paraṃ codetukāmena pañca dhamme ajjhattaṃ upaṭṭhapetvā paro codetabbo kālena vakkhāmi no akālena bhūtena vakkhāmi no abhūtena saṇhena vakkhāmi no pharusena atthasañhitena vakkhāmi no anatthasañhitena mettacittena vakkhāmi no dosantarenāti . codakena āvuso bhikkhunā paraṃ codetukāmena ime pañca dhamme ajjhattaṃ upaṭṭhapetvā paro codetabbo. [293] Pañca padhāniyaṅgāni idhāvuso bhikkhu saddho hoti saddahati tathāgatassa bodhiṃ itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti appābādho hoti appātaṅko

--------------------------------------------------------------------------------------------- page250.

Samavepākiniyā gahaṇiyā samannāgato nātisītāya nāccuṇhāya majjhimāya padhānakkhamāya asaṭho hoti amāyāvī yathābhūtaṃ attānaṃ āvikattā satthari vā viññūsu vā sabrahmacārīsu āraddhaviriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā. [294] Pañca suddhāvāsā avihā atappā sudassā sudassī akaniṭṭhā. [295] Pañca anāgāmino antarāparinibbāyī upahaccaparinibbāyī asaṅkhāraparinibbāyī sasaṅkhāraparinibbāyī uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī. [296] Pañca cetokhīlā 1- idhāvuso bhikkhu satthari kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati . yo so āvuso bhikkhu satthari kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya ayaṃ paṭhamo cetokhīlo. Puna caparaṃ āvuso bhikkhu dhamme kaṅkhati . saṅghe kaṅkhati . sikkhāya kaṅkhati vicikicchati. Sabrahmacārīsu kupito hoti anattamano āhatacitto khīlajāto . yo so āvuso @Footnote: 1 Ma. Yu. sabbavāresu cetokhilā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page251.

Bhikkhu sabrahmacārīsu kupito hoti anattamano āhatacitto khīlajāto tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya 1- ayaṃ pañcamo cetokhīlo. [297] Pañca cetaso vinibandhā idhāvuso bhikkhu kāmesu 2- avigatarāgo hoti avigatacchando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷāho avigatataṇho . yo so āvuso bhikkhu kāmesu 2- avigatarāgo hoti avigatacchando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷāho avigatataṇho tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya ayaṃ paṭhamo cetaso vinibandho . Puna caparaṃ āvuso bhikkhu kāye avītarāgo 3- hoti. Saṅkhittaṃ. Rūpe avītarāgo 3- hoti . saṅkhittaṃ . puna caparaṃ āvuso bhikkhu yāvadatthaṃ udarāvadehakaṃ bhuñjitvā seyyasukhaṃ passasukhaṃ middhasukhaṃ anuyutto viharati. Puna caparaṃ āvuso bhikkhu aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ carati imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vāti . yo so āvuso bhikkhu aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ carati imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vāti tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya @Footnote: 1 Yu. yassa cittaṃ ... sātaccāya padhānāyāti ime pāṭhā na dissanti. 2 Yu. kāme. @3 Yu. avigatarāgo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page252.

Sātaccāya padhānāya yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya ayaṃ pañcamo cetaso vinibandho. [298] Pañcindriyāni cakkhundriyaṃ sotindriyaṃ ghānindriyaṃ jivhindriyaṃ kāyindriyaṃ. [299] Aparānipi pañcindriyāni sukhindriyaṃ dukkhindriyaṃ somanassindriyaṃ domanassindriyaṃ upekkhindriyaṃ. [300] Aparānipi pañcindriyāni saddhindriyaṃ viriyindriyaṃ satindriyaṃ samādhindriyaṃ paññindriyaṃ.


             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 11 page 1-252. http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=11&item=1&items=475&pagebreak=1              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=11&item=1&items=475&pagebreak=1&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=11&item=1&items=475&pagebreak=1              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=11&item=1&items=475&pagebreak=1              Study Atthakatha :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=11&i=1              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=6&A=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=6&A=1              Contents of The Tipitaka Volume 11 http://84000.org/tipitaka/read/?index_11

ไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ENGLISH letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

Background color :