ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
 ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าNext itemLast item chage to ROMAN letter
TIPITAKA Volume 22 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 14 : Sutta. Aṅ. (3): pañcaka-chakkanipātā
                 Suttantapitake anguttaranikayassa
                       tatiyo bhago
                        -------
                       pancakanipato
           namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassa.
                      Pathamapannasako
                    sekhabalavaggo pathamo
     [1]   Evamme   sutam  .  ekam  samayam  bhagava  savatthiyam  viharati
jetavane  anathapindikassa  arame  .  tatra  kho bhagava bhikkhu amantesi
bhikkhavoti  .  bhadanteti  te  bhikkhu bhagavato paccassosum. Bhagava etadavoca
pancimani  bhikkhave  sekhabalani  katamani  panca saddhabalam hiribalam ottappabalam
viriyabalam   pannabalam  imani  kho  bhikkhave  panca  sekhabalani  tasma  tiha
bhikkhave  evam  sikkhitabbam  saddhabalena  samannagata  bhavissama  sekhabalena
hiribalena  samannagata  bhavissama  sekhabalena  ottappabalena  samannagata
bhavissama sekhabalena viriyabalena samannagata bhavissama sekhabalena pannabalena
samannagata bhavissama sekhabalenati evam hi vo bhikkhave sikkhitabbanti. [1]-
@Footnote: 1 ito param Po. Ma. idamavoca bhagava attamana te bhikkhu bhagavato bhasitam abhinandunti.
     [2]  Pancimani  bhikkhave  sekhabalani  katamani panca saddhabalam hiribalam
ottappabalam   viriyabalam   pannabalam   .  katamanca  bhikkhave  saddhabalam  idha
bhikkhave  ariyasavako  saddho  hoti  saddahati  tathagatassa  bodhim  itipi so
bhagava    araham   sammasambuddho   vijjacaranasampanno   sugato   lokavidu
anuttaro    purisadammasarathi    sattha   devamanussanam   buddho   bhagavati
idam vuccati bhikkhave saddhabalam.
     {2.1}   Katamanca   bhikkhave   hiribalam   idha  bhikkhave  ariyasavako
hirima   hoti   hiriyati   kayaduccaritena   vaciduccaritena   manoduccaritena
hiriyati    papakanam    akusalanam   dhammanam   samapattiya   idam   vuccati
bhikkhave hiribalam.
     {2.2}  Katamanca  bhikkhave  ottappabalam  idha  bhikkhave  ariyasavako
ottappi  hoti  ottappati  kayaduccaritena  vaciduccaritena  manoduccaritena
ottappati   papakanam   akusalanam   dhammanam   samapattiya   idam  vuccati
bhikkhave ottappabalam.
     {2.3}   Katamanca   bhikkhave   viriyabalam  idha  bhikkhave  ariyasavako
araddhaviriyo   viharati   akusalanam   dhammanam  pahanaya  kusalanam  dhammanam
upasampadaya   thamava   dalhaparakkamo   anikkhittadhuro   kusalesu  dhammesu
idam vuccati bhikkhave viriyabalam.
     {2.4}   Katamanca   bhikkhave  pannabalam  idha  bhikkhave  ariyasavako
pannava    hoti    udayatthagaminiya    pannaya   samannagato   ariyaya
nibbedhikaya   sammadukkhakkhayagaminiya  idam  vuccati  bhikkhave  pannabalam .
Imani   kho   bhikkhave   panca   sekhabalani  tasma  tiha  bhikkhave  evam
Sikkhitabbam  saddhabalena  samannagata  bhavissama  sekhabalena  hiribalena ...
Ottappabalena    ...   viriyabalena   ...   pannabalena   samannagata
bhavissama sekhabalenati evam hi vo bhikkhave sikkhitabbanti.
     [3]   Pancahi   bhikkhave   dhammehi   samannagato   bhikkhu  dittheva
dhamme  dukkham  viharati  savighatam  saupayasam  saparilaham kayassa [1]- bheda
parammarana    duggati    patikankha    katamehi   pancahi   idha   bhikkhave
bhikkhu   assaddho   hoti   ahiriko  hoti  anottappi  hoti  kusito  2-
hoti    duppanno    hoti   imehi   kho   bhikkhave   pancahi   dhammehi
samannagato   bhikkhu   dittheva  dhamme  dukkham  viharati  savighatam  saupayasam
saparilaham    kayassa    bheda    parammarana   duggati   patikankha  .
Pancahi   bhikkhave   dhammehi   samannagato   bhikkhu   dittheva  dhamme  sukham
viharati   avighatam   anupayasam   aparilaham   kayassa   bheda  parammarana
sugati  patikankha  katamehi  pancahi  idha  bhikkhave  bhikkhu saddho hoti hirima
hoti  ottappi  hoti  araddhaviriyo hoti pannava hoti imehi kho bhikkhave
pancahi  dhammehi  samannagato  bhikkhu  dittheva  dhamme  sukham  viharati avighatam
anupayasam aparilaham kayassa bheda parammarana sugati patikankhati.
     [4]   Pancahi   bhikkhave   dhammehi   samannagato   bhikkhu  yathabhatam
nikkhitto    evam    niraye   katamehi   pancahi   idha   bhikkhave   bhikkhu
assaddho    hoti    ahiriko    hoti    anottappi    hoti    kusito
@Footnote: 1 Ma. sabbattha varesu etthantare casaddo atthi .  2 Po. Yu. sabbattha varesu
@kusito.
Hoti    duppanno    hoti   imehi   kho   bhikkhave   pancahi   dhammehi
samannagato  bhikkhu  yathabhatam  nikkhitto  evam  niraye  .  pancahi  bhikkhave
dhammehi   samannagato   bhikkhu  yathabhatam  nikkhitto  evam  sagge  katamehi
pancahi    idha    bhikkhave    bhikkhu    saddho    hoti    hirima   hoti
ottappi    hoti    araddhaviriyo    hoti    pannava   hoti   imehi
kho   bhikkhave   pancahi   dhammehi  samannagato  bhikkhu  yathabhatam  nikkhitto
evam saggeti.
     [5]   Yo   hi   koci   bhikkhave  bhikkhu  va  bhikkhuni  va  sikkham
paccakkhaya   hinayavattati   tassa   dittheva   dhamme   panca  sahadhammika
vadanupata   1-   garayham   thanam  agacchanti  katame  panca  saddhapi
nama   te   nahosi   kusalesu   dhammesu   hiripi   nama  te  nahosi
kusalesu   dhammesu   ottappampi   nama   te  nahosi  kusalesu  dhammesu
viriyampi   nama   te   nahosi   kusalesu   dhammesu  pannapi  nama  te
nahosi   kusalesu   dhammesu  yo  hi  koci  bhikkhave  bhikkhu  va  bhikkhuni
va   sikkham   paccakkhaya   hinayavattati   tassa   dittheva  dhamme  ime
panca sahadhammika vadanupata garayham thanam agacchanti.
     {5.1} Yo hi koci bhikkhave bhikkhu va bhikkhuni va sahapi dukkhena sahapi
domanassena   assumukhopi   2-   rudamano  paripunnam  parisuddham  brahmacariyam
carati  tassa  dittheva  dhamme  panca  sahadhammika pasamsam 3- thanam agacchanti
@Footnote: 1 Po. Ma. vadanupata garayha thana. Yu. vadanuvada garayha thana.
@2 Ma. pisaddo natthi. ito param idisameva .  3 Po. Ma. Yu. pasamsa thana.
@ito param idisameva.
Katame   panca   saddhapi   nama   te   ahosi  kusalesu  dhammesu  hiripi
nama   te   ahosi   kusalesu   dhammesu  ottappampi  nama  te  ahosi
kusalesu    dhammesu   viriyampi   nama   te   ahosi   kusalesu   dhammesu
pannapi   nama   te  ahosi  kusalesu  dhammesu  yo  hi  koci  bhikkhave
bhikkhu  va  bhikkhuni  va  sahapi  dukkhena  sahapi  domanassena  assumukhopi
rudamano    paripunnam    parisuddham    brahmacariyam   carati   tassa   dittheva
dhamme ime panca sahadhammika pasamsam thanam agacchantiti.
     [6]   Na   tava   bhikkhave   akusalassa   samapatti   hoti  yava
saddha   paccupatthita   hoti   kusalesu  dhammesu  yato  ca  kho  bhikkhave
saddha   antarahita   hoti   assaddhiyam   pariyuddhaya   1-   titthati  atha
akusalassa   samapatti   hoti    na   tava  bhikkhave  akusalassa  samapatti
hoti  yava  hiri  paccupatthita  hoti  kusalesu dhammesu yato ca kho bhikkhave
hiri  antarahita  hoti  ahirikam  pariyuddhaya  titthati  atha akusalassa samapatti
hoti  na  tava  bhikkhave akusalassa samapatti hoti yava ottappam paccupatthitam
hoti  kusalesu  dhammesu  yato  ca  kho  bhikkhave  ottappam antarahitam hoti
anottappam    pariyuddhaya    titthati   atha   akusalassa   samapatti   hoti
na   tava  bhikkhave  akusalassa  samapatti  hoti  yava  viriyam  paccupatthitam
hoti   kusalesu  dhammesu  yato  ca  kho  bhikkhave  viriyam  antarahitam  hoti
@Footnote: 1 Ma. Yu. pariyutthaya. sabbattha varesu idisameva.
Kosajjam   pariyuddhaya   titthati  atha  akusalassa  samapatti  hoti  na  tava
bhikkhave   akusalassa   samapatti   hoti  yava  panna  paccupatthita  hoti
kusalesu  dhammesu  yato  ca  kho  bhikkhave panna antarahita hoti duppanna
pariyuddhaya titthati atha akusalassa samapatti hotiti.
     [7]  Yebhuyyena  bhikkhave  satta  kamesu lalita 1- asitabyabhangim
bhikkhave   kulaputto   ohaya   agarasma   anagariyam   pabbajito  hoti
saddho   pabbajito   2-   kulaputtoti   alam   vacanaya   tam  kissa  hetu
labbha  hi  3-  bhikkhave  yobbanena  kama  te  ca  kho  yadisa  va
tadisa  va  ye  ca  bhikkhave  hina  kama ye ca majjhima kama ye ca
panita    kama    sabbe   kamatveva   sankham   gacchanti   seyyathapi
bhikkhave    kumaro   mando   uttanaseyyako   dhatiya   pamadamanvaya
kattham  va  kathalam  4-  va  mukhe  ahareyya  tamenam  dhati  5- sigham sigham
manasikareyya sigham sigham manasikaritva sigham sigham ahareyya
     {7.1}  no ce sakkuneyya sigham sigham aharitum vamena hatthena sigham 6-
pariggahetva   dakkhinena   hatthena   vankangulam   7-  karitva  salohitampi
ahareyya  tam  kissa hetu atthesa bhikkhave kumarassa vihesa nesa natthiti
vadami  karaniyanca  kho  evam  8-  bhikkhave dhatiya atthakamaya hitesiniya
anukampikaya  anukampam  upadaya  .  yato  ca  kho  bhikkhave  so kumaro
@Footnote: 1 Po. calita. Yu. palalita .  2 Ma. saddhapabbajito .  3 Po. Ma. Yu.
@hisaddo natthi .  4 Ma. kathalam .  5 Ma. Yu. dhati .  6 Ma. Yu. sisam.
@7 Ma. vankangulim .  8 Ma. etam.
Vuddho  1-  hoti  alampanno  anapekkha  pana  2-  bhikkhave  dhati  tasmim
kumarasmim hoti attaguttodani kumaro nalam pamadayati
     {7.2}  evameva  kho  bhikkhave  yavakivanca  bhikkhuno saddhaya akatam
hoti  kusalesu  dhammesu  hiriya  akatam  hoti  kusalesu dhammesu ottappena
akatam  hoti  kusalesu  dhammesu  viriyena akatam hoti kusalesu dhammesu pannaya
akatam  hoti  kusalesu  dhammesu  anurakkhitabbo  tava  me so bhikkhave bhikkhu
hoti  yato  ca  kho  bhikkhave  bhikkhu no saddhaya katam hoti kusalesu dhammesu
hiriya  katam  hoti  kusalesu  dhammesu ottappena katam hoti kusalesu dhammesu
viriyena  katam  hoti  kusalesu  dhammesu  pannaya  katam hoti kusalesu dhammesu
anapekkho   panaham   3-  bhikkhave  tasmim  bhikkhusmim  homi  attaguttodani
bhikkhave 4- bhikkhu nalam pamadayati.
     [8]    Pancahi   bhikkhave   dhammehi   samannagato   bhikkhu   cavati
nappatitthati    saddhamme   katamehi   panhi   assaddho   bhikkhave   bhikkhu
cavati  nappatitthati  saddhamme  ahiriko  bhikkhave  bhikkhu  cavati  nappatitthati
saddhamme     anottappi     bhikkhave     bhikkhu    cavati    nappatitthati
saddhamme    kusito    bhikkhave   bhikkhu   cavati   nappatitthati   saddhamme
duppanno   bhikkhave   bhikkhu   cavati   nappatitthati  saddhamme  imehi  kho
bhikkhave    pancahi   dhammehi   samannagato   bhikkhu   cavati   nappatitthati
saddhamme.
     {8.1}   Pancahi   bhikkhave  dhammehi  samannagato  bhikkhu  na  cavati
patitthati   saddhamme   katamehi   pancahi   saddho   bhikkhave   bhikkhu   na
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. sabbattha vuddho .  2 Ma. Yu. dani .  3 Ma. Yu. danaham.
@4 Ma. Yu. ayam patho natthi.
Cavati   patitthati   saddhamme  hirima  bhikkhave  bhikkhu  na  cavati  patitthati
saddhamme   ottappi   bhikkhave   bhikkhu   na   cavati  patitthati  saddhamme
araddhaviriyo    bhikkhave    bhikkhu    na    cavati   patitthati   saddhamme
pannava   bhikkhave   bhikkhu   na   cavati  patitthati  saddhamme  imehi  kho
bhikkhave   pancahi   dhammehi   samannagato   bhikkhu   na   cavati  patitthati
saddhammeti.
     [9]   Pancahi   bhikkhave   dhammehi   samannagato  bhikkhu  agaravo
appatisso     cavati     nappatitthati    saddhamme    katamehi    pancahi
assaddho   bhikkhave   bhikkhu   agaravo   appatisso   cavati  nappatitthati
saddhamme    ahiriko    bhikkhave   bhikkhu   agaravo   appatisso   cavati
nappatitthati    saddhamme    anottappi    bhikkhave    bhikkhu    agaravo
appatisso    cavati   nappatitthati   saddhamme   kusito   bhikkhave   bhikkhu
agaravo    appatisso    cavati    nappatitthati    saddhamme   duppanno
bhikkhave   bhikkhu   agaravo   appatisso   cavati   nappatitthati  saddhamme
imehi   kho   bhikkhave   pancahi   dhammehi  samannagato  bhikkhu  agaravo
appatisso cavati nappatitthati saddhamme.
     {9.1}   Pancahi   bhikkhave  dhammehi  samannagato  bhikkhu  sagaravo
sappatisso   na   cavati   patitthati   saddhamme   katamehi  pancahi  saddho
bhikkhave   bhikkhu   sagaravo   sappatisso   na  cavati  patitthati  saddhamme
hirima     bhikkhave     bhikkhu    sagaravo    sappatisso    na    cavati
patitthati     saddhamme     ottappi     bhikkhave    bhikkhu    sagaravo
Sappatisso   na   cavati   patitthati   saddhamme   araddhaviriyo   bhikkhave
bhikkhu   sagaravo   sappatisso   na   cavati  patitthati  saddhamme  pannava
bhikkhave   bhikkhu   sagaravo   sappatisso   na  cavati  patitthati  saddhamme
imehi   kho   bhikkhave   pancahi   dhammehi  samannagato  bhikkhu  sagaravo
sappatisso na cavati patitthati saddhammeti.
     [10]   Pancahi   bhikkhave   dhammehi  samannagato  bhikkhu  agaravo
appatisso  abhabbo  imasmim  dhammavinaye  vuddhim 1- virulhim vepullam apajjitum
katamehi    pancahi   assaddho   bhikkhave   bhikkhu   agaravo   appatisso
abhabbo   imasmim   dhammavinaye  vuddhim  virulhim  vepullam  apajjitum  ahiriko
bhikkhave  bhikkhu ... Anottappi bhikkhave bhikkhu ... Kusito bhikkhave bhikkhu ...
Duppanno  bhikkhave  bhikkhu  agaravo  appatisso  abhabbo imasmim dhammavinaye
vuddhim    virulhim   vepullam   apajjitum   imehi   kho   bhikkhave   pancahi
dhammehi  samannagato  bhikkhu  agaravo appatisso abhabbo imasmim dhammavinaye
vuddhim virulhim vepullam apajjitum.
     {10.1}   Pancahi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  bhikkhu  sagaravo
sappatisso    bhabbo    imasmim    dhammavinaye   vuddhim   virulhim   vepullam
apajjitum   katamehi  pancahi  saddho  bhikkhave  bhikkhu  sagaravo  sappatisso
bhabbo   imasmim   dhammavinaye   vuddhim   virulhim  vepullam  apajjitum  hirima
bhikkhave  bhikkhu  ...  ottappi  bhikkhave bhikkhu ... Araddhaviriyo  bhikkhave
bhikkhu   ...   pannava   bhikkhave   bhikkhu   sagaravo  sappatisso  bhabbo
imasmim   dhammavinaye   vuddhim   virulhim   vepullam   apajjitum   imehi  kho
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. vuddhim. sabbattha idisameva.
Bhikkhave   pancahi   dhammehi   samannagato   bhikkhu   sagaravo  sappatisso
bhabbo imasmim dhammavinaye vuddhim virulhim vepullam apajjitunti.
                     Sekhabalavaggo pathamo.
                         Tassuddanam
         sankhittam vitthatam dukkham 1-    bhatam sikkhaya pancamam
         samapatti ca kamesu         cavana dve agaravati.
                       ----------
                       Balavaggo dutiyo
     [11]   Pubbaham   bhikkhave  ananussutesu  dhammesu  abhinnavosana-
paramippatto   patijanami  pancimani  bhikkhave  tathagatassa  tathagatabalani
yehi    balehi    samannagato    tathagato    asabhanthanam   patijanati
parisasu    sihanadam    nadati    brahmacakkam   pavatteti   katamani   panca
saddhabalam    hiribalam    ottappabalam   viriyabalam   pannabalam   imani   kho
bhikkhave   panca   tathagatassa   tathagatabalani   yehi  balehi  samannagato
tathagato   asabhanthanam   patijanati  parisasu  sihanadam  nadati  brahmacakkam
pavattetiti.
     [12]   Pancimani   bhikkhave  sekhabalani  katamani  panca  saddhabalam
hiribalam    ottappabalam    viriyabalam    pannabalam   imani   kho   bhikkhave
panca   sekhabalani   imesam   kho   bhikkhave   pancannam  sekhabalanam  etam
aggam   etam   sangahikam   etam  sanghataniyam  yadidam  pannabalam  seyyathapi
@Footnote: 1 Ma. dukkha.
Bhikkhave   kutagarassa   etam   aggam  etam  sangahikam  etam  sanghataniyam
yadidam   kutam   evameva   kho   bhikkhave   imesam   pancannam   sekhabalanam
etam   aggam   etam   sangahikam   etam   sanghataniyam   yadidam   pannabalam
tasma    tiha   bhikkhave   evam   sikkhitabbam   saddhabalena   samannagata
bhavissama  sekhabalena  hiribalena  ... Ottappabalena ... Viriyabalena ...
Pannabalena   samannagata   bhavissama   sekhabalenati   evam   hi   vo
bhikkhave sikkhitabbanti.
     [13]   Pancimani   bhikkhave   balani   katamani   panca  saddhabalam
viriyabalam   satibalam   samadhibalam   pannabalam   imani   kho   bhikkhave  panca
balaniti.
     [14]   Pancimani   bhikkhave   balani   katamani   panca  saddhabalam
viriyabalam   satibalam   samadhibalam   pannabalam   katamanca   bhikkhave   saddhabalam
idha   bhikkhave   ariyasavako   saddho   hoti  saddahati  tathagatassa  bodhim
itipi   so   bhagava   araham   sammasambuddho  vijjacaranasampanno  sugato
lokavidu    anuttaro    purisadammasarathi   sattha   devamanussanam   buddho
bhagavati   idam  vuccati  bhikkhave  saddhabalam  .  katamanca  bhikkhave  viriyabalam
idha   bhikkhave   ariyasavako   araddhaviriyo   viharati  akusalanam  dhammanam
pahanaya    kusalanam    dhammanam   upasampadaya   thamava   dalhaparakkamo
anikkhittadhuro  kusalesu  dhammesu  idam  vuccati  bhikkhave  viriyabalam. Katamanca
Bhikkhave   satibalam   idha   bhikkhave   ariyasavako   satima  hoti  paramena
satinepakkena   samannagato   cirakatampi   cirabhasitampi   sarita   anussarita
idam  vuccati  bhikkhave  satibalam  .  katamanca  bhikkhave  samadhibalam idha bhikkhave
ariyasavako  vivicceva  kamehi  vivicca  akusalehi dhammehi savitakkam savicaram
vivekajam  pitisukham  pathamam  jhanam  upasampajja  viharati  vitakkavicaranam  vupasama
ajjhattam   sampasadanam   cetaso   ekodibhavam  avitakkam  avicaram  samadhijam
pitisukham  dutiyam  jhanam  upasampajja  viharati  pitiya  ca  viraga upekkhako ca
viharati  sato  ca  sampajano  sukhanca  kayena  patisamvedeti  yantam  ariya
acikkhanti  upekkhako  satima  sukhavihariti  tatiyam  jhanam  upasampajja viharati
sukhassa   ca  pahana  dukkhassa  ca  pahana  pubbeva  somanassadomanassanam
atthangama     adukkhamasukham     upekkhasatiparisuddhim     catuttham     jhanam
upasampajja  viharati  idam  vuccati  bhikkhave  samadhibalam  .  katamanca  bhikkhave
pannabalam   idha   bhikkhave   ariyasavako  pannava  hoti  udayatthagaminiya
pannaya    samannagato   ariyaya   nibbedhikaya   sammadukkhakkhayagaminiya
idam vuccati bhikkhave pannabalam. Imani kho bhikkhave panca balaniti.
     [15]   Pancimani   bhikkhave   balani   katamani   panca  saddhabalam
viriyabalam   satibalam   samadhibalam   pannabalam   kattha   ca  bhikkhave  saddhabalam
datthabbam    catusu   sotapattiyangesu   ettha   saddhabalam   datthabbam  .
Kattha   ca   bhikkhave   viriyabalam   datthabbam   catusu  sammappadhanesu  ettha
Viriyabalam    datthabbam    kattha    ca   bhikkhave   satibalam   datthabbam   catusu
satipatthanesu   ettha  satibalam  datthabbam  .  kattha  ca  bhikkhave  samadhibalam
datthabbam   catusu   jhanesu   ettha   samadhibalam   datthabbam   .  kattha  ca
bhikkhave   pannabalam   datthabbam   catusu   ariyasaccesu   ettha   pannabalam
datthabbam. Imani kho bhikkhave panca balaniti.
     [16]   Pancimani   bhikkhave   balani   katamani   panca  saddhabalam
viriyabalam   satibalam   samadhibalam   pannabalam  .  imani  kho  bhikkhave  panca
balani   .   imesam   kho  bhikkhave  pancannam  balanam  etam  aggam  etam
sangahikam   etam   sanghataniyam   yadidam  pannabalam  .  seyyathapi  bhikkhave
kutagarassa   etam  aggam  etam  sangahikam  etam  sanghataniyam  yadidam  kutam
evameva   kho   bhikkhave   imesam   pancannam  balanam  etam  aggam  etam
sangahikam etam sanghataniyam yadidam pannabalanti.
     [17]   Pancahi   bhikkhave  dhammehi  samannagato  bhikkhu  attahitaya
patipanno    hoti   no   parahitaya   katamehi   pancahi   idha   bhikkhave
bhikkhu   attana   silasampanno   hoti  no  param  silasampadaya  samadapeti
attana   samadhisampanno   hoti   no   param  samadhisampadaya  samadapeti
attana   pannasampanno   hoti   no   param  pannasampadaya  samadapeti
attana   vimuttisampanno   hoti   no   param  vimuttisampadaya  samadapeti
attana   vimuttinanadassanasampanno   hoti   no   param  vimuttinanadassana-
sampadaya   samadapeti   imehi   kho   bhikkhave   pancahi  dhammehi  1-
@Footnote: 1 Ma. angehi.
Samannagato bhikkhu attahitaya patipanno hoti no parahitayati.
     [18]   Pancahi   bhikkhave   dhammehi  samannagato  bhikkhu  parahitaya
patipanno   hoti   no   attahitaya   katamehi   pancahi   idha   bhikkhave
bhikkhu   attana   na   silasampanno   hoti  param  silasampadaya  samadapeti
attana   na   samadhisampanno   hoti   param   samadhisampadaya  samadapeti
attana   na   pannasampanno   hoti   param   pannasampadaya  samadapeti
attana     na     vimuttisampanno     hoti     param    vimuttisampadaya
samadapeti    attana    na    vimuttinanadassanasampanno    hoti    param
vimuttinanadassanasampadaya    samadapeti   imehi   kho   bhikkhave   pancahi
dhammehi    samannagato    bhikkhu    parahitaya    patipanno   hoti   no
attahitayati.
     [19]   Pancahi   bhikkhave   dhammehi   samannagato   bhikkhu   neva
attahitaya    patipanno    hoti    no    parahitaya   katamehi   pancahi
idha   bhikkhave   bhikkhu   attana   na   silasampanno   hoti   no   param
silasampadaya     samadapeti    attana    na    samadhisampanno    hoti
no   param   samadhisampadaya   samadapeti   attana   na   pannasampanno
hoti     no    param    pannasampadaya    samadapeti    attana    na
vimuttisampanno     hoti    no    param    vimuttisampadaya    samadapeti
attana     na     vimuttinanadassanasampanno     hoti     no     param
vimuttinanadassanasampadaya     samadapeti     imehi     kho     bhikkhave
pancahi    dhammehi   samannagato   bhikkhu   neva   attahitaya   patipanno
hoti no parahitayati.
     [20]   Pancahi   bhikkhave  dhammehi  samannagato  bhikkhu  attahitaya
ca   1-   patipanno  hoti  parahitaya  ca  katamehi  pancahi  idha  bhikkhave
bhikkhu   attana   ca  silasampanno  hoti  paranca  silasampadaya  samadapeti
attana   ca   samadhisampanno   hoti  paranca  samadhisampadaya  samadapeti
attana     ca     pannasampanno    hoti    paranca    pannasampadaya
samadapeti   attana   ca   vimuttisampanno  hoti  paranca  vimuttisampadaya
samadapeti    attana    ca    vimuttinanadassanasampanno   hoti   paranca
vimuttinanadassanasampadaya    samadapeti   imehi   kho   bhikkhave   pancahi
dhammehi   samannagato   bhikkhu  attahitaya  ca  patipanno  hoti  parahitaya
cati.
                      Balavaggo dutiyo.
                        Tassuddanam
           ananussutakutanca            sankhittam vitthatena 2- ca
           datthabbanca punakutam 3-  cattaropi 4- hitena cati.
                      ----------
                    Pancangikavaggo tatiyo
     [21]  So  vata  bhikkhave  bhikkhu agaravo appatisso asabhagavuttiko
sabrahmacarisu    abhisamacarikam    dhammam    paripuressatiti   netam   thanam
vijjati   abhisamacarikam   dhammam  aparipuretva  sekham  dhammam  paripuressatiti
netam   thanam   vijjati   sekham  dhammam  aparipuretva  silani  paripuressatiti
@Footnote: 1 Po. casaddo natthi .  2 Ma. vittharena .  3 Ma. sunokutam .  4 Ma. Yu. ca.
Netam   thanam   vijjati   silani   aparipuretva  sammaditthim  paripuressatiti
netam     thanam    vijjati    sammaditthim    aparipuretva    sammasamadhim
paripuressatiti   netam  thanam  vijjati   so  vata  bhikkhave  bhikkhu  sagaravo
sappatisso     sabhagavuttiko    sabrahmacarisu    abhisamacarikam    dhammam
paripuressatiti   thanametam   vijjati   abhisamacarikam   dhammam   paripuretva
sekham   dhammam  paripuressatiti  thanametam  vijjati  sekham  dhammam  paripuretva
silani   paripuressatiti  thanametam  vijjati  silani  paripuretva  sammaditthim
paripuressatiti   thanametam   vijjati   sammaditthim  paripuretva  sammasamadhim
paripuressatiti thanametam vijjatiti.
     [22]  So  vata  bhikkhave  bhikkhu agaravo appatisso asabhagavuttiko
sabrahmacarisu    abhisamacarikam    dhammam    paripuressatiti   netam   thanam
vijjati   abhisamacarikam   dhammam  aparipuretva  sekham  dhammam  paripuressatiti
netam   thanam  vijjati  sekham  dhammam  aparipuretva  silakkhandham  paripuressatiti
netam   thanam  vijjati  silakkhandham  aparipuretva  samadhikkhandham  paripuressatiti
netam    thanam    vijjati    samadhikkhandham    aparipuretva    pannakkhandham
paripuressatiti    netam  thanam  vijjati  so  vata  bhikkhave  bhikkhu  sagaravo
sappatisso     sabhagavuttiko    sabrahmacarisu    abhisamacarikam    dhammam
paripuressatiti   thanametam   vijjati   abhisamacarikam   dhammam   paripuretva
sekham   dhammam   paripuressatiti  thanametam  vijjati  sekham  dhammam  paripuretva
silakkhandham    paripuressatiti   thanametam   vijjati   silakkhandham   paripuretva
Samadhikkhandham     paripuressatiti     thanametam     vijjati     samadhikkhandham
paripuretva pannakkhandham paripuressatiti thanametam vijjatiti.
     [23]  Pancime  bhikkhave  jatarupassa upakkilesa yehi upakkilesehi
upakkilittham   jatarupam  na  ceva  mudu  hoti  na  kammaniyam  na  ca  pabhassaram
pabhangu  ca  na  ca  sammaupeti  kammaya  katame  panca  ayo  loham  tipu
sisam   sajjham   ime   kho  bhikkhave  panca  jatarupassa  upakkilesa  yehi
upakkilesehi  upakkilittham  jatarupam  na  ceva  mudu  hoti  na  ca  kammaniyam
na  ca  pabhassaram  pabhangu  ca  na  ca  sammaupeti  kammaya  yato  ca  kho
bhikkhave   jatarupam   imehi   pancahi   upakkilesehi   vimuttam  1-  hoti
tam  hoti  jatarupam  mudu  ca  kammaniyam ca pabhassaram ca na ca pabhangu sammaupeti
kammaya   yassa   kassaci   2-  pilandhanavikatiya  akankhati  yadi  muddikaya
yadi   kundalaya   yadi   giveyyakena   3-   yadi  suvannamalaya  tancassa
attham anubhoti
     {23.1}  evameva  kho  bhikkhave pancime cittassa upakkilesa yehi
upakkilesehi  upakkilittham  cittam  na  ceva  mudu  hoti  na ca kammaniyam na ca
pabhassaram  pabhangu  ca  na  ca  sammasamadhiyati  asavanam  khayaya katame panca
kamacchando   byapado   thinamiddham  uddhaccakukkuccam  vicikiccha  ime  kho
bhikkhave   panca   cittassa   upakkilesa  yehi  upakkilesehi  upakkilittham
cittam  na  ceva  mudu  hoti  na  ca  kammaniyam  na ca pabhassaram pabhangu ca na ca
@Footnote: 1 Si. vippamuttam .  2 Ma. sabbattha varesu yassa yassa ca. Po. yassa yassa ca.
@3 Ma. giveyyakaya.
Sammasamadhiyati   asavanam   khayaya   yato   ca   kho   bhikkhave   cittam
imehi   pancahi   upakkilesehi   vimuttam   hoti   tam   hoti  cittam  mudu
ca  kammaniyam  ca  pabhassaram  ca  na  ca pabhangu sammasamadhiyati asavanam khayaya
yassa   yassa   ca   abhinnasacchikaraniyassa   dhammassa   cittam  abhininnameti
abhinnasacchikiriyaya   tatra   tatreva   sakkhibhabbatam   papunati   sati  sati
ayatane
     {23.2}  so  sace  akankhati  anekavihitam  iddhividham  paccanubhaveyyam
ekopi   hutva  bahudha  assam  bahudhapi  hutva  eko  assam  avibhavam
tirobhavam   tirokuddam   tiropakaram   tiropabbatam   asajjamano  gaccheyyam
seyyathapi   akase   pathaviyapi   ummujjanimujjam   kareyyam   seyyathapi
udake   udakepi  abhijjamane  gaccheyyam  seyyathapi  pathaviya  akasepi
pallankena   kameyyam   seyyathapi   pakkhi   sakuno   imepi  candimasuriye
evammahiddhike    evammahanubhave    panina   paramaseyyam   parimajjeyyam
yava  brahmalokapi  kayena  vasam  vatteyyanti  tatra  tatreva sakkhibhabbatam
papunati sati sati ayatane
     {23.3}   so   sace  akankhati  dibbaya  sotadhatuya  visuddhaya
atikkantamanusikaya  ubho  sadde  suneyyam  dibbe  ca manuse ca ye dure
santike  cati  tatra  tatreva  sakkhibhabbatam  papunati  sati  sati  ayatane
so  sace akankhati parasattanam parapuggalanam cetasa ceto paricca pajaneyyam
saragam  va  cittam  saragam  cittanti  pajaneyyam  vitaragam va cittam vitaragam
cittanti  pajaneyyam  sadosam  va  cittam  sadosam cittanti pajaneyyam vitadosam
Va  cittam  vitadosam  cittanti  pajaneyyam  samoham  va cittam samoham cittanti
pajaneyyam  vitamoham  va  cittam  vitamoham  cittanti  pajaneyyam sankhittam va
cittam sankhittam cittanti pajaneyyam vikkhittam va cittam vikkhittam cittanti
pajaneyyam  mahaggatam  va  cittam  mahaggatam  cittanti pajaneyyam amahaggatam va
cittam  amahaggatam  cittanti  pajaneyyam  sauttaram  va  cittam sauttaram cittanti
pajaneyyam  anuttaram  va  cittam  anuttaram  cittanti  pajaneyyam samahitam va
cittam  samahitam  cittanti  pajaneyyam  asamahitam  va cittam asamahitam cittanti
pajaneyyam  vimuttam  va cittam vimuttam cittanti pajaneyyam avimuttam va cittam
avimuttam  cittanti  pajaneyyanti  tatra  tatreva  sakkhibhabbatam  papunati sati
sati ayatane
     {23.4}  so  sace  akankhati  anekavihitam pubbenivasam anussareyyam
seyyathidam  ekampi  jatim  dvepi  jatiyo tissopi jatiyo catassopi jatiyo
pancapi    jatiyo   dasapi   jatiyo   visampi   jatiyo   timsampi   jatiyo
cattalisampi    jatiyo    pannasampi    jatiyo   jatisatampi   jatisahassampi
jatisatasahassampi     anekepi    samvattakappe    anekepi    vivattakappe
anekepi  samvattavivattakappe  amutrasim  evamnamo  evamgotto evamvanno
evamaharo    evamsukhadukkhapatisamvedi    evamayupariyanto    so   tato
cuto   amutra   udapadim  tatrapasim  evamnamo  evamgotto  evamvanno
evamaharo      evamsukhadukkhapatisamvedi      evamayupariyanto      so
Tato  cuto  idhupapannoti  iti  sakaram  sauddesam  anekavihitam pubbenivasam
anussareyyanti  tatra  tatreva  sakkhibhabbatam  papunati  sati  sati  ayatane
so   sace   akankhati   dibbena  cakkhuna  visuddhena  atikkantamanusakena
satte  passeyyam  cavamane  upapajjamane  hine  panite suvanne dubbanne
sugate  duggate  yathakammupage  satte  pajaneyyam ime vata bhonto satta
kayaduccaritena   samannagata   vaciduccaritena  samannagata  manoduccaritena
samannagata   ariyanam  upavadaka  micchaditthika  micchaditthikammasamadana
te  kayassa  bheda  parammarana  apayam  duggatim  vinipatam  nirayam upapanna
ime  va  pana  bhonto  satta  kayasucaritena  samannagata  vacisucaritena
samannagata     manosucaritena    samannagata    ariyanam    anupavadaka
sammaditthika     sammaditthikammasamadana     te    kayassa    bheda
parammarana   sugatim   saggam   lokam   upapannati   iti   dibbena  cakkhuna
visuddhena   atikkantamanusakena  satte  passeyyam  cavamane  upapajjamane
hine   panite  suvanne  dubbanne  sugate  duggate  yathakammupage  satte
pajaneyyanti tatra tatreva sakkhibhabbatam papunati sati sati ayatane
     {23.5}  so  sace  akankhati  asavanam khaya anasavam cetovimuttim
pannavimuttim   dittheva   dhamme   sayam   abhinna   sacchikatva  upasampajja
vihareyyanti tatra tatreva sakkhibhabbatam papunati sati sati ayataneti.
     [24]    Dussilassa    bhikkhave    silavipannassa   hatupaniso   hoti
sammasamadhi    sammasamadhimhi    asati    sammasamadhivipannassa   hatupanisam
hoti   yathabhutananadassanam   yathabhutananadassane   asati  yathabhutananadassana-
vipannassa     hatupaniso     hoti     nibbidavirago    nibbidavirage
asati     nibbidaviragavipannassa     hatupanisam    hoti    vimuttinanadassanam
seyyathapi   bhikkhave   rukkho   sakhapalasavipanno  tassa  pappatikapi  na
paripurim   gacchati   tacopi   na   paripurim   gacchati  pheggupi  na  paripurim
gacchati   saropi  na  paripurim  gacchati  evameva  kho  bhikkhave  dussilassa
silavipannassa     hatupaniso     hoti     sammasamadhi     sammasamadhimhi
asati     sammasamadhivipannassa     hatupanisam    hoti    yathabhutananadassanam
yathabhutananadassane     asati     yathabhutananadassanavipannassa     hatupaniso
hoti    nibbidavirago    nibbidavirage   asati   nibbidaviragavipannassa
hatupanisam    hoti    vimuttinanadassanam   silavato   bhikkhave   silasampannassa
upanissayasampanno     hoti     sammasamadhi     sammasamadhimhi     sati
sammasamadhisampannassa     upanissayasampannam     hoti    yathabhutananadassanam
yathabhutananadassane           sati          yathabhutananadassanasampannassa
upanissayasampanno       hoti       nibbidavirago      nibbidavirage
sati        nibbidaviragasampannassa        upanissayasampannam       hoti
vimuttinanadassanam    seyyathapi    bhikkhave   rukkho   sakhapalasasampanno
tassa      pappatikapi      paripurim     gacchati     tacopi     paripurim
gacchati    pheggupi    paripurim    gacchati    saropi    paripurim   gacchati
Evameva    kho   bhikkhave   silavato   silasampannassa   upanissayasampanno
hoti     sammasamadhi    sammasamadhimhi    sati    sammasamadhisampannassa
upanissayasampannam    hoti    yathabhutananadassanam   yathabhutananadassane   sati
yathabhutananadassanasampannassa    upanissayasampanno    hoti   nibbidavirago
nibbidavirage    sati   nibbidaviragasampannassa   upanissayasampannam   hoti
vimuttinanadassananti.
     [25]    Pancahi    bhikkhave    angehi   anuggahita   sammaditthi
cetovimuttiphala   ca   hoti   cetovimuttiphalanisamsa  ca  pannavimuttiphala
ca   hoti   pannavimuttiphalanisamsa   ca   katamehi   pancahi  idha  bhikkhave
sammaditthi    silanuggahita    ca    hoti   suttanuggahita   ca   hoti
sakacchanuggahita   ca  hoti  samathanuggahita  ca  hoti  vipassananuggahita
ca    hoti    imehi    kho   bhikkhave   pancahi   angehi   anuggahita
sammaditthi     cetovimuttiphala     ca    hoti    cetovimuttiphalanisamsa
ca pannavimuttiphala ca hoti pannavimuttiphalanisamsa cati.
     [26]    Pancimani    bhikkhave   vimuttayatanani   yattha   bhikkhuno
appamattassa   atapino   pahitattassa   viharato   avimuttam   va   cittam
vimuccati    aparikkhina   va   asava   parikkhayam   gacchanti   ananuppattam
va   anuttaram   yogakkhemam   anupapunati   katamani  panca  idha  bhikkhave
bhikkhuno  sattha  dhammam  deseti  annataro  va  garutthaniyo  sabrahmacari
yatha    yatha    bhikkhave    tassa   bhikkhuno   sattha   dhammam   deseti
Annataro   va   garutthaniyo   sabrahmacari   tatha   tatha   so  tasmim
dhamme  atthapatisamvedi  ca  hoti  dhammapatisamvedi  ca  tassa  atthapatisamvedino
dhammapatisamvedino    pamujjam    1-    jayati   pamuditassa   piti   jayati
pitimanassa    kayo   passambhati   passaddhakayo   sukham   vedeti   sukhino
cittam   samadhiyati   idam   bhikkhave   pathamam   vimuttayatanam   yattha  bhikkhuno
appamattassa   atapino   pahitattassa   viharato   avimuttam   va   cittam
vimuccati    aparikkhina   va   asava   parikkhayam   gacchanti   ananuppattam
va anuttaram yogakkhemam anupapunati.
     {26.2}  Puna  caparam  bhikkhave  bhikkhuno  naheva  kho  sattha  dhammam
deseti   annataro   va  garutthaniyo  sabrahmacari  apica  kho  yathasutam
yathapariyattam  dhammam  vittharena  paresam  deseti  yatha  yatha bhikkhave bhikkhu
yathasutam  yathapariyattam  dhammam  vittharena paresam deseti tatha tatha so tasmim
dhamme  atthapatisamvedi  ca  hoti  dhammapatisamvedi  ca  tassa  atthapatisamvedino
dhammapatisamvedino   pamujjam   jayati   pamuditassa   piti   jayati  pitimanassa
kayo   passambhati   passaddhakayo  sukham  vedeti  sukhino  cittam  samadhiyati
idam   bhikkhave   dutiyam   vimuttayatanam  yattha  bhikkhuno  appamattassa  .pe.
Yogakkhemam anupapunati.
     {26.3}  Puna  caparam  bhikkhave  bhikkhuno  naheva  kho  sattha  dhammam
deseti   annataro   va   garutthaniyo  sabrahmacari  napi  2-  yathasutam
yathapariyattam   dhammam   vittharena   paresam   deseti  apica  kho  yathasutam
yathapariyattam    dhammam    vittharena    sajjhayam    karoti   yatha   yatha
@Footnote: 1 Ma. sabbavaresu pamojjam .  2 Ma. napi. sabbavaseupi idisameva.
Bhikkhave   bhikkhu  yathasutam  yathapariyattam  dhammam  vittharena  sajjhayam  karoti
tatha   tatha   so  tasmim  dhamme  atthapatisamvedi  ca  hoti  dhammapatisamvedi
ca   tassa   atthapatisamvedino  dhammapatisamvedino  pamujjam  jayati  pamuditassa
piti   jayati   pitimanassa   kayo  passambhati  passaddhakayo  sukham  vedeti
sukhino  cittam  samadhiyati  idam  bhikkhave  tatiyam  vimuttayatanam  yattha  bhikkhuno
appamattassa atapino .pe. Yogakkhemam anupapunati.
     {26.4}  Puna  caparam  bhikkhave  bhikkhuno  naheva  kho  sattha  dhammam
deseti    annataro   va   garutthaniyo   sabrahmacari   napi   yathasutam
yathapariyattam  dhammam  vittharena  paresam  deseti  napi  yathasutam yathapariyattam
dhammam  vittharena  sajjhayam  karoti  apica  kho  yathasutam  yathapariyattam dhammam
cetasa  anuvitakketi  anuvicareti  1-  manasanupekkhati yatha yatha bhikkhave
bhikkhu   yathasutam   yathapariyattam   dhammam  cetasa  anuvitakketi  anuvicareti
manasanupekkhati   tatha  tatha  so  tasmim  dhamme  atthapatisamvedi  ca  hoti
dhammapatisamvedi   ca   tassa   atthapatisamvedino   dhammapatisamvedino   pamujjam
jayati  pamuditassa  piti  jayati  pitimanassa  kayo  passambhati  passaddhakayo
sukham  vedeti  sukhino  cittam  samadhiyati  idam  bhikkhave  catuttham  vimuttayatanam
yattha bhikkhuno appamattassa .pe. Yogakkhemam anupapunati.
     {26.5}   Puna   caparam   bhikkhave   bhikkhuno   naheva  kho  sattha
dhammam    deseti    annataro    va   garutthaniyo   sabrahmacari   napi
yathasutam       yathapariyattam       dhammam       vittharena       paresam
@Footnote: 1 Po. Yu. anuvicarati. aparampi idisameva.
Deseti   napi   yathasutam  yathapariyattam  dhammam  vittharena  sajjhayam  karoti
napi   yathasutam   yathapariyattam   dhammam   cetasa  anuvitakketi  anuvicareti
manasanupekkhati   apica   khvassa   annataram   samadhinimittam   suggahitam  hoti
sumanasikatam    supadharitam    suppatividdham   pannaya   yatha   yatha   bhikkhave
bhikkhuno   annataram   samadhinimittam   suggahitam   hoti   sumanasikatam  supadharitam
suppatividdham   pannaya   tatha   tatha   so   tasmim  dhamme  atthapatisamvedi
ca   hoti   dhammapatisamvedi   ca   tassa  atthapatisamvedino  dhammapatisamvedino
pamujjam   jayati   pamuditassa   piti   jayati  pitimanassa  kayo  passambhati
passaddhakayo  sukham  vedeti  sukhino  cittam  samadhiyati  idam  bhikkhave pancamam
vimuttayatanam    yattha    bhikkhuno    appamattassa    .pe.    yogakkhemam
anupapunati.
     {26.6}  Imani  kho  bhikkhave  panca  vimuttayatanani yattha bhikkhuno
appamattassa   atapino   pahitattassa   viharato   avimuttam   va   cittam
vimuccati   aparikkhina   va   asava  parikkhayam  gacchanti  ananuppattam  va
anuttaram yogakkhemam anupapunatiti.
     [27]   Samadhim   bhikkhave   bhavetha   appamanam  nipaka  patissata
samadhim    bhikkhave    bhavayatam   appamanam   nipakanam   patissatanam   panca
nanani    paccattanneva    uppajjanti   katamani   panca   ayam   samadhi
paccuppannasukho   ceva   ayatim   ca   sukhavipakoti   paccattanneva  nanam
uppajjati  ayam  samadhi  ariyo  niramisoti  paccattanneva  nanam  uppajjati
ayam  samadhi  akapurisasevitoti  paccattanneva  nanam  uppajjati  ayam samadhi
Santo    panito    patippassaddhiladdho    ekodibhavadhigato    na    ca
sasankharaniggayhavaritappattoti      paccattanneva     nanam     uppajjati
so  kho  panaham  imam  samadhim  satova  samapajjami  sato  1- vutthahamiti
paccattanneva   nanam  uppajjati  .   samadhim  bhikkhave  bhavetha  appamanam
nipaka    patissata    samadhim   bhikkhave   bhavayatam   appamanam   nipakanam
patissatanam imani panca nanani paccattanneva uppajjantiti.
     [28]   Ariyassa   bhikkhave   pancangikassa   sammasamadhissa  bhavanam
desessami  tam  sunatha  .pe.   katama  ca  bhikkhave ariyassa pancangikassa
sammasamadhissa  bhavana  idha  bhikkhave  bhikkhu vivicceva kamehi .pe. Pathamam
jhanam  upasampajja  viharati  so imameva kayam vivekajena pitisukhena abhisandeti
parisandeti  paripureti  parippharati  nassa kinci sabbavato kayassa vivekajena
pitisukhena   apphutam   hoti   seyyathapi  bhikkhave  dakkho  nhapako  va
nhapakantevasi   va   kamsathale   nhaniyacunnani   akiritva  udakena
paripphosakam   paripphosakam   sanneyya   sayam   nhaniyapindi   sinehanugata
sinehapareta  samantarabahira  2-  phuta  sinehena  na  ca  paggharati  3-
evameva  kho  bhikkhave  bhikkhu imameva kayam vivekajena pitisukhena abhisandeti
parisandeti  paripureti  parippharati  nassa kinci sabbavato kayassa vivekajena
pitisukhena   apphutam   hoti  ariyassa  bhikkhave  pancangikassa  sammasamadhissa
ayam pathama bhavana.
     {28.1} Puna caparam bhikkhave bhikkhu vitakkavicaranam vupasama .pe. Dutiyam jhanam
@Footnote: 1 Yu. etthantare vasaddo dissati .  2 Ma. Yu. santarabahira .  3 Ma. paggharini.
Upasampajja  viharati  so  imameva  kayam  samadhijena  pitisukhena  abhisandeti
parisandeti     paripureti     parippharati    nassa    kinci    sabbavato
kayassa   samadhijena   pitisukhena   apphutam   hoti   seyyathapi   bhikkhave
udakarahado  [1]-  ubbhitodako 2- tassa nevassa puratthimaya disaya udakassa
ayamukham    na   pacchimaya   disaya   udakassa   ayamukham   na   uttaraya
disaya   udakassa   ayamukham   na   dakkhinaya   disaya   udakassa  ayamukham
devo  ca  3- kalena kalam sammadharam nanuppaveccheyya 4- athakho tamha
ca   udakarahada  sita  varidhara  ubbhijjitva  tameva  udakarahadam  sitena
varina   abhisandeyya   parisandeyya   paripureyya   paripphareyya   nassa
kinci   sabbavato  udakarahadassa  sitena  varina  apphutam  assa  evameva
kho   bhikkhave   bhikkhu   imameva  kayam  samadhijena  pitisukhena  abhisandeti
parisandeti   paripureti   parippharati   nassa   kinci   sabbavato  kayassa
samadhijena   pitisukhena   apphutam   hoti   ariyassa   bhikkhave  pancangikassa
sammasamadhissa ayam dutiya bhavana.
     {28.2}  Puna caparam bhikkhave bhikkhu pitiya ca viraga .pe. Tatiyam jhanam
upasampajja   viharati   so  imameva  kayam  nippitikena  sukhena  abhisandeti
parisandeti  paripureti  parippharati  nassa kinci sabbavato kayassa nippitikena
sukhena   apphutam  hoti  seyyathapi  bhikkhave  uppaliniyam  va  paduminiyam  va
pundarikiniyam  va  appekaccani  uppalani  va  padumani va pundarikani va
udake  jatani  udake samvaddhani 5- udakanuggatani antonimuggaposini tani
@Footnote: 1 Ma. gambhiro .  2 Ma. Yu. ubbhidodako .  3 Po. pana .  4 Yu. anuppaveccheyya.
@5 Po. sambaddhani.
Yava   cagga   yava  ca  mula  sitena  varina  abhisannani  parisannani
paripurani   paripphutani   nassa  kinci  sabbavatam  uppalanam  va  padumanam
va  pundarikanam  va  sitena  varina  apphutam  assa evameva kho bhikkhave
bhikkhu  imameva  kayam  nippitikena  sukhena  abhisandeti  parisandeti paripureti
parippharati    nassa   kinci   sabbavato   kayassa   nippitikena   sukhena
apphutam   hoti   ariyassa   bhikkhave   pancangikassa   sammasamadhissa   ayam
tatiya bhavana.
     {28.3}  Puna  caparam  bhikkhave  bhikkhu  sukhassa  ca  pahana  dukkhassa
ca   pahana   .pe.   catuttham   jhanam  upasampajja  viharati  so  imameva
kayam  parisuddhena  cetasa  pariyodatena  pharitva  nisinno  hoti  nassa
kinci   sabbavato   kayassa   parisuddhena  cetasa  pariyodatena  apphutam
hoti  seyyathapi  bhikkhave  puriso  odatena  vatthena  sasisam  parupitva
nisinno    assa    nassa    kinci   sabbavato   kayassa   odatena
vatthena   apphutam   assa   evameva  kho  bhikkhave  bhikkhu  imameva  kayam
parisuddhena   cetasa   pariyodatena   pharitva   nisinno   hoti  nassa
kinci   sabbavato   kayassa   parisuddhena  cetasa  pariyodatena  apphutam
hoti   ariyassa   bhikkhave   pancangikassa   sammasamadhissa   ayam  catuttha
bhavana.
     {28.4}  Puna  caparam  bhikkhave  bhikkhuno  paccavekkhananimittam suggahitam
hoti   sumanasikatam   supadharitam   suppatividdham   pannaya  seyyathapi  bhikkhave
anno   va   annam   paccavekkheyya  thito  va  nisinnam  paccavekkheyya
nisinno   va   nipannam  paccavekkheyya  evameva  kho  bhikkhave  bhikkhuno
Paccavekkhananimittam   suggahitam   hoti   sumanasikatam   supadharitam   suppatividdham
pannaya   ariyassa   bhikkhave   pancangikassa  sammasamadhissa  ayam  pancama
bhavana.
     {28.5} Evam bhavite kho bhikkhave bhikkhu ariye pancangike sammasamadhimhi
evam     bahulikate    yassa    yassa    abhinnasacchikaraniyassa    dhammassa
cittam   abhininnameti   abhinnasacchikiriyaya   tatra   tatreva   sakkhibhabbatam
papunati  sati  sati  ayatane  seyyathapi  bhikkhave  udakamaniko  adhare
thapito   puro   udakassa  samatittiko  kakapeyyo  tamenam  balava  puriso
yato  yato  avatteyya  1-  agaccheyya  udakanti  .  evam  bhante.
Evameva  kho  bhikkhave bhikkhu evam bhavite ariye pancangike sammasamadhimhi
evam     bahulikate    yassa    yassa    abhinnasacchikaraniyassa    dhammassa
cittam   abhininnameti   abhinnasacchikiriyaya   tatra   tatreva   sakkhibhabbatam
papunati   sati   sati   ayatane   seyyathapi  bhikkhave  same  bhumibhage
pokkharani  caturassa  2-  alibaddha  pura udakassa samatittika kakapeyya
tamenam   balava   puriso   yato   yato   alim   munceyya  agaccheyya
udakanti  .  evam  bhante  .  evameva  kho  bhikkhave bhikkhu evam bhavite
ariye  pancangike  sammasamadhimhi  evam  bahulikate  yassa  yassa  abhinna
sacchikaraniyassa    dhammassa    cittam    abhininnameti    abhinnasacchikiriyaya
tatra   tatreva   sakkhibhabbatam   papunati  sati  sati  ayatane  seyyathapi
bhikkhave   subhumiyam   catummahapathe   ajannaratho   yutto   assa   thito
@Footnote: 1 Ma. Yu. avajjeyya .  2 Ma. caturamsa.
Osatapatodo  1-  tamenam  dakkho  yoggacariyo assadammasarathi abhiruhitva
vamena  hatthena  rasmiyo  gahetva  dakkhinena   hatthena patodam gahetva
yenicchakam   yadicchakam  sareyyapi  paccasareyyapi  evameva  kho  bhikkhave
bhikkhu  evam  bhavite  ariye  pancangike  sammasamadhimhi  evam  bahulikate
yassa    yassa    abhinnasacchikaraniyassa    dhammassa   cittam   abhininnameti
abhinnasacchikiriyaya   tatra   tatreva   sakkhibhabbatam   papunati   sati  sati
ayatane    so   sace   akankhati   anekavihitam  iddhividham  paccanubhaveyyam
ekopi   hutva   bahudha  assam  .pe.  yavabrahmalokapi  kayena  vasam
vatteyyanti   tatra   tatreva  sakkhibhabbatam  papunati  sati  sati  ayatane
so  sace  akankhati  dibbaya  sotadhatuya  visuddhaya  .pe.  ye  dure
santike    cati   tatra   tatreva   sakkhibhabbatam   papunati   sati   sati
ayatane  so  sace  akankhati  parasattanam  parapuggalanam  cetasa  ceto
paricca  pajaneyyam  saragam  va  cittam  saragam  cittanti  pajaneyyam .pe.
Avimuttam      va     cittam     avimuttam     cittanti     pajaneyyanti
tatra   tatreva   sakkhibhabbatam   papunati  sati  sati  ayatane  so  sace
akankhati    anekavihitam   pubbenivasam   anussareyyam   seyyathidam   ekampi
jatim  dvepi  jatiyo  .pe. Iti sakaram sauddesam anekavihitam pubbenivasam
anussareyyanti     tatra     tatreva    sakkhibhabbatam    papunati    sati
sati   ayatane   so   sace   akankhati   dibbena   cakkhuna  visuddhena
atikkantamanusakena   .pe.   yathakammupage   satte  pajaneyyanti  tatra
@Footnote: 1 Ma. Yu. odhastapatodo.
Tatreva    sakkhibhabbatam   papunati   sati   sati   ayatane   so   sace
akankhati  asavanam  khaya  anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme
sayam   abhinna   sacchikatva   upasampajja   vihareyyanti   tatra   tatreva
sakkhibhabbatam papunati sati sati ayataneti.
     [29]   Pancime   bhikkhave   cankame   anisamsa   katame   panca
addhanakkhamo   hoti   padhanakkhamo   hoti   appabadho   hoti   asitam
pitam   khayitam   sayitam   sammaparinamam  1-  gacchati  cankamadhigato  samadhi
ciratthitiko hoti ime kho bhikkhave panca cankame anisamsati.
     [30]   Ekam   samayam  bhagava  kosalesu  carikam  caramano  mahata
bhikkhusanghena   saddhim   yena  icchanangalam  nama  kosalanam  brahmanagamo
tadavasari  tatra  sudam  bhagava  icchanangale  viharati  icchanangalavanasande.
Assosum   kho   icchanangalaka   brahmanagahapatika   samano   khalu   bho
gotamo    sakyaputto   sakyakula   pabbajito   icchanangalam   anuppatto
icchanangale viharati icchanangalavanasande.
     {30.1}  Tam  kho  pana  bhavantam  gotamam  evam  kalyano kittisaddo
abbhuggato   itipi  so  bhagava  araham  sammasambuddho  vijjacaranasampanno
sugato   lokavidu  anuttaro  purisadammasarathi  sattha  devamanussanam  buddho
bhagava  2-  so  imam  lokam  sadevakam  samarakam  sabrahmakam sassamanabrahmanim
pajam  sadevamanussam  sayam  abhinna  sacchikatva  pavedeti  so  dhammam deseti
adikalyanam    majjhekalyanam    pariyosanakalyanam    sattham    sabyanjanam
kevalaparipunnam
@Footnote: 1 Po. asitapitakhayitasayitam samma .... Yu. asitapitakhayitasayitasammaparinamam.
@2 Ma. bhagavati.
Parisuddham   brahmacariyam   pakaseti   sadhu   kho   pana  tatharupanam  arahatam
dassanam    hotiti    athakho   icchanangalaka   brahmanagahapatika   tassa
rattiya  accayena  pahutam khadaniyam bhojaniyam adaya yena icchanangalavanasando
tenupasankamimsu       upasankamitva       bahidvarakotthake       atthamsu
uccasadda   mahasadda   tena   kho  pana  samayena  ayasma  nagito
bhagavato  upatthako  hoti  athakho  bhagava  ayasmantam  nagitam  amantesi
ke  pana  te  1-  nagita  uccasadda  mahasadda kevata manne macche
vilopentiti   .  ete  bhante  icchanangalaka  brahmanagahapatika  pahutam
khadaniyam   bhojaniyam   adaya  bahidvarakotthake  thita  bhagavantanceva  2-
uddissa bhikkhusanghancati.
     {30.2} Maham nagita yasena samagamam ma ca maya yaso yo kho nagita
nayimassa    nekkhammasukhassa    pavivekasukhassa   upasamasukhassa   sambodhasukhassa
nikamalabhi    assa   akicchalabhi   akasiralabhi   yassaham   nekkhammasukhassa
pavivekasukhassa    upasamasukhassa    sambodhasukhassa    nikamalabhi   akicchalabhi
akasiralabhi so 3- milhasukham middhasukham labhasakkarasilokasukham sadiyeyyati.
     {30.3}   Adhivasetudani   bhante   bhagava   adhivasetu   sugato
adhivasanakalodani   bhante   bhagavato   yena   yenevadani  bhante  4-
bhagava   gamissati   tanninnava  bhavissanti  5-  brahmanagahapatika  negama
ceva   janapada   ca  seyyathapi  bhante  thullaphusitake  deve  vassante
yathaninnam   udakani  pavattanti  evameva  kho  bhante  yena  yenevadani
bhagava    gamissati   tanninnava   bhavissanti   brahmanagahapatika   negama
@Footnote: 1 Ma. kho. .  2 Ma. bhagavantanneva. Yu. bhagavantam yeva .  3 Ma. Yu. so tam. aparampi
@idisameva. 4 Ma. Yu. ayam patho natthi .  5 Ma. gamissanti.
Ceva   janapada   ca   tam   kissa   hetu   tatha   hi  bhante  bhagavato
silapannananti.
     {30.4}  Maham  nagita  yasena  samagamam  ma  ca  maya  yaso yo
kho    nagita    nayimassa   nekkhammasukhassa   pavivekasukhassa   upasamasukhassa
sambodhasukhassa    nikamalabhi    assa   akicchalabhi   akasiralabhi   yassaham
nekkhammasukhassa   pavivekasukhassa   upasamasukhassa   sambodhasukhassa   nikamalabhi
akicchalabhi   akasiralabhi   so   milhasukham   middhasukham   labhasakkarasilokasukham
sadiyeyya  .  asitapitakhayitasayitassa  kho  nagita  uccarapassavo eso
tassa   nissando   piyanam   kho  nagita  viparinamannathabhava  uppajjanti
sokaparidevadukkhadomanassupayasa       eso      tassa      nissando
asubhanimittanuyogam    anuyuttassa    kho    nagita    asubhanimitte    1-
patikkulyata   santhati   eso   tassa   nissando   chasu   kho  nagita
phassayatanesu     aniccanupassino    viharato    phasse    patikkulyata
santhati   eso  tassa  nissando  pancasu  kho  nagita  upadanakkhandhesu
udayabbayanupassino    viharato    upadane    patikkulyata    santhati
eso tassa nissandoti.
                     Pancangikavaggo tatiyo.
                         Tassuddanam
         dvegaravupakkilesa 2-      dussilanuggahena ca
         vimutti samadhangika             cankamo nagitena cati.
@Footnote: 1 Ma. Yu. subhanimitte.
@2 Po.   dve agarava jatarupa    upakkilesa dussilanuggahena ca
@        vimuttisamadhipancangika      cankama nagitena cati.
@  Ma.    dve agaravupakkilesa       dussilanuggahitena ca
@        ................       cankamam .............
                      Sumanavaggo catuttho
     [31]   Athakho   sumana  rajakumari  pancahi  rathasatehi  pancahi  ca
rajakumarisatehi   parivuta   yena   bhagava   tenupasankami   upasankamitva
bhagavantam     abhivadetva    ekamantam    nisidi    ekamantam    nisinna
kho    sumana    rajakumari    bhagavantam    etadavoca   idhassu   bhante
bhagavato   dve   savaka  samasaddha  samasila  samapanna  eko  dayako
eko   adayako   te   kayassa   bheda   parammarana   sugatim   saggam
lokam   upapajjeyyum  devabhutanam  pana  nesam  bhante  siya  viseso  siya
nanakarananti    siya   sumaneti   bhagava   avoca   yo   so   sumane
dayako   so   amum   adayakam   devabhuto   samano   pancahi   thanehi
adhiganhati    dibbena   ayuna   dibbena   vannena   dibbena   sukhena
dibbena   yasena  dibbena  adhipateyyena  1-  yo  so  sumane  dayako
so    amum   adayakam   devabhuto   samano   imehi   pancahi   thanehi
adhiganhatiti 2-.
     {31.1}  Sace  pana  te  bhante  tato  cuta  itthattam agacchanti
manussabhutanam   pana   nesam   bhante   siya  viseso  siya  nanakarananti
siya  sumaneti  bhagava  avoca  yo  so  sumane  dayako so amum adayakam
manussabhuto    samano    pancahi    thanehi    adhiganhati    manusakena
ayuna    manusakena    vannena    manusakena    sukhena    manusakena
yasena   manusakena   adhipateyyena  yo  so  sumane  dayako  so  amum
adayakam   manussabhuto   samano  imehi  pancahi  thanehi  adhiganhatiti .
@Footnote: 1 Ma. adhipatteyyena. aparampi idisameva .  2 Po. Ma. Yu. itisaddo natthi.
@sabbatthavaresu idisameva.
Sace    pana   te   bhante   ubho   agarasma   anagariyam   pabbajanti
pabbajitanam pana nesam bhante siya viseso siya nanakarananti.
     {31.2}  Siya  sumaneti  bhagava  avoca yo so sumane dayako so
amum   adayakam  pabbajito  samano  pancahi  thanehi  adhiganhati  yacitova
bahulam   civaram   paribhunjati   appam   ayacito   yacitova  bahulam  pindapatam
paribhunjati   appam   ayacito  yacitova  bahulam  senasanam  paribhunjati  appam
ayacito    yacitova    bahulam    gilanapaccayabhesajjaparikkharam   paribhunjati
appam   ayacito   yehi   kho  pana  sabrahmacarihi  saddhim  viharati  tyassa
manapeneva    bahulam    kayakammena    samudacaranti   appam   amanapena
manapena    1-   bahulam   vacikammena   samudacaranti   appam   amanapena
manapena    bahulam    manokammena    samudacaranti    appam    amanapena
manapanneva   2-   upaharam  upaharanti  appam  amanapam  yo  so  sumane
dayako   so  amum  adayakam  pabbajito  samano  imehi  pancahi  thanehi
adhiganhatiti.
     {31.3} Sace pana te bhante ubho arahattam papunanti arahattappattanam
pana  nesam  bhante  siya  viseso  siya nanakarananti ettha kho panesaham
sumane  na  kinci  nanakaranam  vadami  yadidam  vimuttiya  vimuttanti  3- .
Acchariyam  bhante  abbhutam  bhante  yavancidam  bhante  alameva  danani datum
alam   punnani   katum  yatra  hi  nama  devabhutassapi  upakarani  punnani
manussabhutassapi     upakarani     punnani     pabbajitassapi    upakarani
@Footnote: 1 Ma. Yu. manapeneva .  2 Ma. manapam yeva .  3 Ma. Yu. vimuttinti.
Punnaniti   .   evametam   sumane   evametam   sumane  alam  hi  sumane
danani    datum    alam    punnani    katum   devabhutassapi   upakarani
punnani      manussabhutassapi     upakarani     punnani     pabbajitassapi
upakarani   punnaniti   .   idamavoca   bhagava   idam   vatvana  sugato
athaparam etadavoca sattha
         yathapi cando vimalo             gaccham akasadhatuya
         sabbe taragane 1- loke      abhaya atirocati
         tatheva silasampanno             saddho purisapuggalo
         sabbe maccharino loke         cagena atirocati.
         Yathapi megho thanayam               vijjumali satakkaku
         thalam ninnanca pureti             abhivassam vasundharam.
         Evam dassanasampanno          sammasambuddhasavako
         maccharim adhiganhati               pancatthanehi pandito
         ayuna yasasa ceva               vannena ca sukhena ca
         sa ve bhogaparibyulho           pecca sagge pamodatiti.
     [32]  Ekam samayam bhagava rajagahe viharati veluvane kalandakanivape.
Athakho   cundi   rajakumari   pancahi   rathasatehi  pancahi  ca  kumarisatehi
parivuta     yena    bhagava    tenupasankami    upasankamitva    bhagavantam
abhivadetva    ekamantam    nisidi    ekamantam   nisinna   kho   cundi
rajakumari    bhagavantam   etadavoca   amhakam   bhante   bhata   cundo
@Footnote: 1 Ma. taragane.
Nama   rajakumaro   so   evamaha   yadeva   so   hoti  itthi  va
puriso   va   buddham  saranam  gato  dhammam  saranam  gato  sangham  saranam  gato
panatipata   pativirato   adinnadana  pativirato  kamesu  micchacara
pativirato   musavada   pativirato   suramerayamajjapamadatthana  pativirato
so kayassa bheda parammarana sugatinneva upapajjati no duggatinti.
     {32.1}  Saham  bhante  bhagavantam  pucchami kathamrupe nu 1- kho bhante
satthari   pasanno   kayassa   bheda   parammarana   sugatinneva  upapajjati
no  duggatim  kathamrupe  dhamme  pasanno kayassa bheda parammarana sugatinneva
upapajjati  no  duggatim  kathamrupe  sanghe  pasanno kayassa bheda parammarana
sugatinneva    upapajjati   no   duggatim   kathamrupesu   silesu   paripurakari
kayassa bheda parammarana sugatinneva upapajjati no duggatinti.
     {32.2}  Yavata  cundi  satta  apada  va dvipada va catuppada
va   bahuppada  va  rupino  va  arupino  va  sannino  va  asannino
va   nevasanninasannino   va   tathagato   tesam   aggamakkhayati  araham
sammasambuddho  .  ye  kho  cundi  buddhe  pasanna  agge  te pasanna
agge kho pana pasannanam aggo vipako hoti.
     {32.3} Yavata cundi dhamma sankhata va asankhata va virago tesam
aggamakkhayati    yadidam    madanimmadano    pipasavinayo    alayasamugghato
vattupacchedo  tanhakkhayo  2-  virago  nirodho  nibbanam. Ye kho cundi
@Footnote: 1 Ma. nusaddo natthi .  2 Ma. tanhakkhayo.
Virage  dhamme  pasanna  agge  te  pasanna  agge  kho pana pasannanam
aggo vipako hoti.
     {32.4}  Yavata  cundi  sangha  va  gana va tathagatasavakasangho
tesam  aggamakkhayati  yadidam  cattari  purisayugani  attha  purisapuggala  esa
bhagavato  savakasangho  ahuneyyo  pahuneyyo  dakkhineyyo anjalikaraniyo
anuttaram  punnakkhettam  lokassa  .  ye kho cundi sanghe pasanna agge te
pasanna agge kho pana pasannanam aggo vipako hoti.
     {32.5} Yavata cundi silani ariyakantani [1]- tesam aggamakkhayanti
yadidam    akhandani    acchiddani    asabalani    akammasani   bhujissani
vinnupasatthani  aparamatthani  samadhisamvattanikani  ye  kho cundi ariyakantesu
silesu  paripurakarino  agge  te paripurakarino agge kho pana paripurakarinam
aggo vipako hotiti.
         Aggato ve pasannanam          aggam dhammam vijanatam
         agge buddhe pasannanam        dakkhineyye anuttare
         agge dhamme pasannanam         viragupasame sukhe
         agge sanghe pasannanam         punnakkhette anuttare
         aggasmim danam dadatam             aggam punnam pavaddhati
         aggam ayu ca vanno ca          yaso kitti sukham balam
         aggassa data medhavi          aggadhammasamahito
         devabhuto manusso va           aggappatto pamodatiti.
     [33]  Ekam  samayam  bhagava  bhaddiye  viharati  jatiyavane. Athakho
@Footnote: 1 Po. Ma. etthantare silaniti dissati.
Uggaho    mendakanatta    yena   bhagava   tenupasankami   upasankamitva
bhagavantam  abhivadetva  ekamantam  nisidi  ekamantam  nisinno  kho  uggaho
mendakanatta   bhagavantam   etadavoca   adhivasetu   me   bhante  bhagava
svatanaya   attacatuttho   bhattanti   .  adhivasesi  bhagava  tunhibhavena
athakho  uggaho  mendakanatta  bhagavato  adhivasanam  viditva  utthayasana
bhagavantam abhivadetva padakkhinam katva pakkami.
     {33.1}   Athakho  bhagava  tassa  rattiya  accayena  pubbanhasamayam
nivasetva   pattacivaramadaya   yena  uggahassa  mendakanattuno  nivesanam
tenupasankami  upasankamitva  pannatte  asane  nisidi  .  athakho  uggaho
mendakanatta    bhagavantam    panitena   khadaniyena   bhojaniyena   sahattha
santappesi sampavaresi.
     {33.2}    Athakho   uggaho   mendakanatta   bhagavantam   bhuttavim
onitapattapanim     ekamantam     nisidi     ekamantam    nisinno    kho
uggaho    mendakanatta    bhagavantam   etadavoca   ima   me   bhante
kumariyo    patikulani    gamissanti    ovadatu   tasam   bhante   bhagava
anusasatu   tasam   bhante   bhagava   yam   tasam   assa  digharattam  hitaya
sukhayati   .   athakho   bhagava   ta   kumariyo   etadavoca   tasma
tiha   kumariyo   evam  sikkhitabbam  yassa  kho  1-  matapitaro  bhattuno
dassanti   atthakama   hitesino   anukampaka   anukampam  upadaya  tassa
bhavissama     pubbutthayiniyo     pacchanipatiniyo     kimkarapatissaviniyo
manapacariniyo  piyavadiniyoti  evam hi 2- vo kumariyo sikkhitabbam. Tasma
@Footnote: 1 Po. Ma. vo. Yu. khosaddo natthi .  2 Po. sabbatthavaresu evanhi vo.
Tiha   kumariyo   evam   sikkhitabbam   ye   te  bhattu  garuno  bhavissanti
matati   va   pitati   va   samanabrahmanati   va  te  sakkarissama
garukarissama  1-  manessama  pujessama  2- abbhagate ca asanodakena
patipujessamati   evam   hi   vo  kumariyo  sikkhitabbam  .  tasma  tiha
kumariyo   evam   sikkhitabbam   ye   te   bhattu   abbhantara  kammanta
unnati   va   kappasati   va   tattha   dakkha   bhavissama   analasa
tatrupayaya   vimamsaya   samannagata   alam  katum  alam  samvidhatunti  evam
hi vo kumariyo sikkhitabbam.
     {33.3} Tasma tiha kumariyo evam sikkhitabbam yo so bhattu abbhantaro
antojano  dasati  va  pessati  va kammakarati va tesam katanca katato
janissama    akatanca    akatato   janissama   gilanakananca   balabalam
janissama  khadaniyam  bhojaniyam  cassa  paccayamsena  3- vibhajissamati evam hi
vo  kumariyo  sikkhitabbam  .  tasma tiha kumariyo evam sikkhitabbam yam bhatta
aharissati  dhanam  va  dhannam  va  rajatam  va  jatarupam  va  tam arakkhena
guttiya   sampadessama   tattha   ca  bhavissama  adhutti  atheni  asondi
avinasikati 4- evam hi vo kumariyo sikkhitabbam.
     {33.4}   Imehi   kho   kumariyo  pancahi  dhammehi  samannagato
matugamo    kayassa    bheda   parammarana   manapakayikanam   devanam
sahabyatam upapajjatiti.
         Yo nam bharati sabbada             niccam atapi ussuko
         sabbakamaharam 5- posam         bhattaram natimannati
@Footnote: 1 Ma. garum karisusama .  2 Po. Yu. manissama pujissama .  3 Ma. paccamsenesam
@vibhajissama .  4 Po. Ma. Yu. avinasikayoti .  5 Yu. sabbakamaraham.
         Na capi sotthi bhattaram          issacarena 1- rosaye
         bhattu ca garuno sabbe            patipujeti pandita
         utthayika 2- analasa          sangahitaparijjana
         bhattu manapam carati                 sambhatam 3- anurakkhati.
         Ya evam vattati nari              bhattu chandavasanuga
         manapa nama te deva          yattha sa upapajjatiti.
     [34] Ekam samayam bhagava vesaliyam viharati mahavane kutagarasalayam.
Athakho  siho  senapati  yena  bhagava  tenupasankami  upasankamitva bhagavantam
abhivadetva   ekamantam  nisidi  ekamantam  nisinno  kho  siho  senapati
bhagavantam   etadavoca   sakka   nu   kho   bhante   sanditthikam   danaphalam
pannapetunti.
     {34.1}   Sakka   sihati  bhagava  avoca  dayako  siha  danapati
bahuno  janassa  piyo  hoti  manapo  yampi  siha  dayako  danapati  bahuno
janassa piyo hoti manapo idampi sanditthikam danaphalam.
     {34.2}  Puna  caparam  siha  dayakam  danapatim  santo sappurisa bhajanti
yampi   siha   dayakam   danapatim  santo  sappurisa  bhajanti  idampi  sanditthikam
danaphalam.
     {34.3}  Puna  caparam  siha  dayakassa danapatino kalyano kittisaddo
abbhuggacchati   yampi   siha   dayakassa   danapatino   kalyano  kittisaddo
abbhuggacchati idampi sanditthikam danaphalam.
     {34.4} Puna caparam siha dayako danapati yannadeva 4- parisam upasankamati
yadi   khattiyaparisam   yadi   brahmanaparisam   yadi  gahapatiparisam  yadi  samanaparisam
@Footnote: 1 Po. Yu. issavadena. Si. icchavadena .  2 Po. Ma. Yu. utthahika.
@3 Po. Ma. Yu. sambhatam .  4 Ma. yam yadeva. ito param idisameva.
Visarado    upasankamati    amankubhuto    yampi   siha   dayako   danapati
yannadeva   parisam   upasankamati   yadi  khattiyaparisam  yadi  brahmanaparisam  yadi
gahapatiparisam   yadi   samanaparisam   visarado   upasankamati   amankubhuto  idampi
sanditthikam danaphalam.
     {34.5}   Puna   caparam   siha   dayako  danapati  kayassa  bheda
parammarana   sugatim   saggam   lokam  upapajjati  yampi  siha  dayako  danapati
kayassa   bheda   parammarana   sugatim   saggam   lokam   upapajjati   idampi
samparayikam   danaphalanti   .   evam   vutte   siho  senapati  bhagavantam
etadavoca    yanimani    bhante    bhagavata    cattari    sanditthikani
danaphalani    akkhatani   naham   ettha   bhagavato   saddhaya   gacchami
ahampetani   janami   aham   bhante   dayako   danapati  bahuno  janassa
piyo   manapo   aham   bhante   dayako  danapati  mam  santo  sappurisa
bhajanti   aham   bhante   dayako   danapati   mayham  kalyano  kittisaddo
abbhuggato   siho   senapati   dayako   karako   sanghupatthakoti  aham
bhante    dayako    danapati    yannadeva    parisam   upasankamami   yadi
khattiyaparisam    yadi    brahmanaparisam   yadi   gahapatiparisam   yadi   samanaparisam
visarado upasankamami amankubhuto.
     {34.6}    Yanimani   bhante   bhagavata   cattari   sanditthikani
danaphalani     akkhatani     naham     ettha     bhagavato    saddhaya
gacchami   ahampetani   janami   .   yanca   kho   mam   bhante  bhagava
evamaha    dayako    siha    danapati   kayassa   bheda   parammarana
sugatim   saggam   lokam   upapajjatiti   etaham   na   janami   ettha  ca
Panaham   bhagavato   saddhaya   gacchamiti   .   evametam   siha  evametam
siha   dayako   siha   1-   danapati  kayassa  bheda  parammarana  sugatim
saggam lokam upapajjatiti.
               Dadam piyo hoti bhajanti nam bahu
               kittim ca pappoti yasassa vaddhati 2-
               amankubhuto parisam vigahati
               visarado hoti naro amacchari
               tasma hi danani dadanti pandita
               vineyya maccheramalam sukhesino
               te digharattam tidive patitthita
               devanam sahabyagata ramanti te
               katavakasa katakusala ito cuta
               sayampabha anuvicaranti nandane 3-
               te tattha nandanti ramanti modare
               samappita kamagunehi pancahi.
               Katvana vakyam asitassa tadino
               kamanti sabbe 4- sugatassa savakati.
     [35]    Pancime   bhikkhave   dane   anisamsa   katame   panca
bahuno    janassa   piyo   hoti   manapo   santo   sappurisa   bhajanti
kalyano   kittisaddo   abbhuggacchati   gihidhamma   anapagato   5-  hoti
@Footnote: 1 Ma. sihati natthi .  2 Ma. Yu. yaso ca vaddhati .  3 Ma. Yu. nandanam.
@4 Ma. Yu. ramanti sagge .  5 Yu. anapeto.
Kayassa   bheda   parammarana   sugatim  saggam  lokam  upapajjati  ime  kho
bhikkhave panca dane anisamsati.
         Dadamano piyo hoti            satam dhammam anukkamam
         santo nam sada bhajanti          sannata brahmacarayo
         te tassa dhammam desenti         sabbadukkhapanudanam
         yam so dhammam idhannaya           parinibbatanasavoti 1-.
     [36]  Pancimani  bhikkhave  kaladanani  katamani  panca agantukassa
danam  deti  gamikassa  danam  deti  gilanassa  danam  deti  dubbhikkhe danam
deti   yani   tani   navasassani   navaphalani   tani   pathamam  silavantesu
patitthapeti imani kho bhikkhave panca kaladananiti.
         Kale dadanti sappanna      vadannu vitamacchara
         kalena 2- dinnam ariyesu       ujubhutesu tadisu
         vippasannamana tassa           vipula hoti dakkhina
         ye tattha anumodanti 3-       veyyavaccam karonti va
         na tena 4- dakkhina una 5-  tepi punnassa bhagino
         tasma dade appativanacitto   yattha dinnam mahapphalam
         punnani paralokasmim           patittha honti paninanti.
     [37]    Bhojanam    bhikkhave   dadamano   dayako   patiggahakanam
panca   thanani   deti   katamani   panca   ayum   deti   vannam   deti
sukham   deti   balam   deti   patibhanam   deti   ayum   kho   pana  datva
@Footnote: 1 Po. Ma. yu parinibbati anasavoti .  2 Po. Yu. kale .  3 Po. ye ca tattha
@pamodanti .  4 Yu. tesam .  5 Po. ... ona.
Ayussa   bhagi   hoti   dibbassa   va   manusassa   va  vannam  datva
vannassa   bhagi   hoti   dibbassa   va   manusassa   va   sukham  datva
sukhassa   bhagi   hoti  dibbassa  va  manusassa  va  balam  datva  balassa
bhagi   hoti   dibbassa  va  manusassa  va  patibhanam  datva  patibhanassa
bhagi   hoti   dibbassa   va  manusassa  va  bhojanam  bhikkhave  dadamano
dayako patiggahakanam imani panca thanani detiti.
         Ayudo balado dhiro             vannado patibhanado
         sukhassa data medhavi            sukham so adhigacchati
         ayum datva balam vannam          sukhanca patibhanado 1-
         dighayu yasava hoti               yattha yatthupapajjatiti.
     [38]   Pancime   bhikkhave   saddhe   kulaputte  anisamsa  katame
panca   ye   te   bhikkhave   loke  santo  sappurisa  te  saddhanneva
pathamam    anukampanta    anukampanti   no   tatha   assaddham   saddhanneva
pathamam   upasankamanta   upasankamanti  no  tatha  assaddham  saddhasseva  2-
pathamam    patigganhanta    patigganhanti    no   tatha   assaddhassa   3-
saddhasseva  3-  pathamam  dhammam  desenta desenti no tatha assaddhassa 3-
saddho   kayassa  bheda  parammarana  sugatim  saggam  lokam  upapajjati  ime
kho   bhikkhave   panca   saddhe  kulaputte  anisamsa  seyyathapi  bhikkhave
subhumiyam  catummahapathe  4-  mahanigrodho  samanta  pakkhinam  patissaranam hoti
evameva  kho  bhikkhave  saddho  kulaputto  bahuno  janassa  patissaranam hoti
@Footnote: 1 Si. patibhanakam Ma. patibhanakam .  2 Ma. saddhanneva .  3 Ma. asaddham.
@4 Po. Yu. catumahapathe. Ma. catumaha ... .
Bhikkhunam bhikkhuninam upasakanam upasikananti.
         Sakhapattaphalupeto             khandhimava mahadumo
         mulava phalasampanno            patittha hoti pakkhinam
         manorame ayatane                sevanti nam vihangama
         chayam chayatthika yanti           phalattha phalabhojino
         tatheva silasampannam               saddham purisapuggalam
         nivatavuttim atthaddham             suratam 1- sakhilam mudum
         vitaraga vitadosa               vitamoha anasava
         punnakkhettani lokasmim     sevanti tadisam naram
         te tassa dhammam desenti         sabbadukkhapanudanam
         yam so dhammam idhannaya           parinibbatanasavoti.
     [39]   Pancimani   bhikkhave   thanani   sampassanta  matapitaro
puttam   icchanti   kule   jayamanam   katamani   panca   bhato   va  no
bharissati   kiccam   va   no   karissati   kulavamso   ciram  thassati  dayajjam
patipajjati  2-  atha  va  pana  petanam  kalakatanam dakkhinam anuppadassati 3-
imani   kho   bhikkhave   panca  thanani  sampassanta  matapitaro  puttam
icchanti kule jayamananti.
         Pancatthanani sampassam       puttam icchanti pandita
         bhato va no bharissati            kiccam va no karissati
         kulavamso ciram titthe                dayajjam patipajjati
@Footnote: 1 Ma. Yu. soratam .  2 Ma. Yu. patipajjissati .  3 Po. Ma. Yu. anuppadassatiti.
         Atha va pana petanam               dakkhinamnuppadassati
         thananetani sampassam          puttam icchanti pandita
         tasma santo sappurisa        katannu katavedino
         bharanti matapitaro              pubbe katamanussaram
         karonti nesam kiccani           yathatam pubbakarinam
         ovadakari bhataposi            kulavamsam ahapayam
         saddho silena sampanno       putto hoti pasamsiyoti.
     [40]   Himavantam  bhikkhave  pabbatarajam  nissaya  mahasala  pancahi
vaddhihi    vaddhanti    katamahi    pancahi    sakhapattapalasena   vaddhanti
tacena   vaddhanti   pappatikaya   vaddhanti   phegguna   vaddhanti   sarena
vaddhanti   himavantam   bhikkhave   pabbatarajam   nissaya   mahasala  imahi
pancahi   vaddhihi   vaddhanti   evameva   kho  bhikkhave  saddham  kulapatim  1-
nissaya    antojano    pancahi    vaddhihi    vaddhati   katamahi   pancahi
saddhaya   vaddhati   silena   vaddhati   sutena   vaddhati   cagena   vaddhati
pannaya  vaddhati  saddham  bhikkhave  kulapatim  1-  nissaya  antojano  imahi
pancahi vaddhihi vaddhatiti.
         Yatha hi pabbato selo          arannasmim brahavane
         tam rukkha upanissaya             vaddhantete vanappati
         tatheva silasampannam               saddham kulaputtam idha 2-
         upanissaya vaddhanti           puttadara ca bandhava
@Footnote: 1 Ma. Yu. kulaputtam .  2 Ma. imam.
         Amacca natisangha ca           ye cassa anujivino
         tyassa silavato silam              cagam sucaritani ca
         passamananukubbanti          ye bhavanti vicakkhana
         idha dhammam caritvana               saggam 1- sugatigaminam
         nandino devalokasmim          modanti kamakaminoti.
                     Sumanavaggo catuttho.
                        Tassuddanam
         sumana cundi uggaho            siho dananisamsayo 2-
         kalabhojanasaddha ca             puttasalehi te dasati.
                     ------------
                   Mundarajavaggo pancamo
     [41]     Athakho     anathapindiko    gahapati    yena    bhagava
tenupasankami   upasankamitva   bhagavantam  abhivadetva  ekamantam  nisidi .
Ekamantam    nisinnam    kho   anathapindikam   gahapatim   bhagava   etadavoca
pancime    gahapati    bhoganam   adiya   katame   panca   idha   gahapati
ariyasavako      utthanaviriyadhigatehi     bhogehi     bahabalaparicitehi
sedavakkhittehi   dhammikehi  dhammaladdhehi  attanam  sukheti  pineti  samma
sukham   pariharati   matapitaro   sukheti   pineti   samma   sukham   pariharati
puttadaradasakammakaraporise   sukheti   pineti   samma  sukham  pariharati  ayam
pathamo bhoganam adiyo.
     {41.1}   Puna   caparam  gahapati  ariyasavako  utthanaviriyadhigatehi
@Footnote: 1 Ma. Yu. maggam .  2 Ma. dananisamsako .  3 Yu. thanaputtena.
Bhogehi    bahabalaparicitehi   sedavakkhittehi   dhammikehi   dhammaladdhehi
mittamacce    sukheti   pineti   samma   sukham   pariharati   ayam   dutiyo
bhoganam adiyo.
     {41.2}   Puna   caparam   gahapati  ariyasavako  utthanaviriyadhigatehi
bhogehi    bahabalaparicitehi   sedavakkhittehi   dhammikehi   dhammaladdhehi
ya  ta  honti  apada  aggito  va  udakato va rajato va corato
va  appiyato  va  dayadato  tatharupasu  apadasu  bhogehi pariyodhaya
vattati sotthim attanam karoti ayam tatiyo bhoganam adiyo.
     {41.3}  Puna  caparam gahapati ariyasavako utthanaviriyadhigatehi bhogehi
bahabalaparicitehi  sedavakkhittehi  dhammikehi  dhammaladdhehi  panca  bali 1-
katta   hoti   natibalim  atithibalim  pubbapetabalim  rajabalim  devatabalim  ayam
catuttho bhoganam adiyo.
     {41.4}   Puna   caparam   gahapati  ariyasavako  utthanaviriyadhigatehi
bhogehi    bahabalaparicitehi   sedavakkhittehi   dhammikehi   dhammaladdhehi
ye    te    samanabrahmana    madappamada   pativirata   khantisoracce
nivittha    ekamattanam   damenti   ekamattanam   samenti   ekamattanam
parinibbapenti     tatharupesu    samanabrahmanesu    uddhaggikam    dakkhinam
patitthapeti   sovaggikam   sukhavipakam  saggasamvattanikam  ayam  pancamo  bhoganam
adiyo.
     {41.5}   Ime  kho  gahapati  panca  bhoganam  adiya  tassa  ce
gahapati   ariyasavakassa   ime  panca  bhoganam  adiye  adiyato  bhoga
parikkhayam   gacchanti   tassa  evam  hoti  ye  vata  bhoganam  adiya  te
@Footnote: 1 Ma. balim.
Caham   adiyami   bhoga   ca   me   parikkhayam  gacchantiti  itissa  hoti
avippatisaro  .  tassa  ce  gahapati  ariyasavakassa  ime  panca  bhoganam
adiye   adiyato   bhoga   abhivaddhanti   tassa  evam  hoti  ye  vata
bhoganam   adiya   te   caham  adiyami  bhoga  ca  me  abhivaddhantiti
itissa hoti avippatisaro 1- ubhayeneva avippatisaroti.
         Bhutta bhoga bhata bhacca      vitinna apadasu me
         uddhagga dakkhina dinna    atho panca bali kata
         upatthita silavanto             sannata brahmacarayo 2-
         yadattham bhogamiccheyya            pandito gharamavasam
         so me attho anuppatto     katam ananutapiyam.
         Etam anussaram macco              ariyadhamme thito naro
         idheva nam pasamsanti                 pecca sagge pamodatiti 3-.
     [42]   Sappuriso   bhikkhave   kule   jayamano   bahuno  janassa
atthaya   hitaya  sukhaya  hoti  matapitunam  4-  atthaya  hitaya  sukhaya
hoti   puttadarassa   atthaya  hitaya  sukhaya  hoti  dasakammakaraporisassa
atthaya   hitaya   sukhaya   hoti  mittamaccanam  atthaya  hitaya  sukhaya
hoti   samanabrahmananam   atthaya   hitaya   sukhaya   hoti   seyyathapi
bhikkhave    mahamegho    sabbasassani    sampadento   bahuno   janassa
atthaya   hitaya   sukhaya   hoti   evameva   kho   bhikkhave  sappuriso
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayam patho na dissati .  2 Yu. brahmacariyo .  3 Yu. sagge ca modatiti.
@4 Ma. Yu. matapitunnam.
Kule  jayamano  bahuno  janassa  atthaya  hitaya  sukhaya hoti matapitunam
atthaya    hitaya    sukhaya    hoti    puttadarassa   atthaya   hitaya
sukhaya   hoti   dasakammakaraporisassa   atthaya   hitaya   sukhaya   hoti
mittamaccanam    atthaya    hitaya    sukhaya    hoti   samanabrahmananam
atthaya hitaya sukhaya hotiti.
               Hito bahunnam patipajja bhoge
               tam devata rakkhati dhammaguttam
               bahussutam silavatupapannam
               dhamme thitam na vijahati 1- kitti.
         Dhammattham silasampannam           saccavadim hirimanam
         nekkham jambonadasseva         ko tam ninditumarahati
         devapi nam pasamsanti              brahmunapi pasamsitoti.
     [43]   Athakho   anathapindiko  gahapati  yena  bhagava  tenupasankami
upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva   ekamantam   nisidi  .  ekamantam
nisinnam    kho    anathapindikam    gahapatim   bhagava   etadavoca   pancime
gahapati   dhamma   ittha   kanta   manapa   dullabha   lokasmim  katame
panca    ayu   gahapati   ittho   kanto   manapo   dullabho   lokasmim
vanno    ittho    kanto   manapo   dullabho   lokasmim   sukham   ittham
kantam   manapam   dullabham  lokasmim  yaso  ittho  kanto  manapo  dullabho
lokasmim sagga ittha kanta manapa dullabha lokasmim.
@Footnote: 1 Ma. vijahati.
     {43.1}  Ime  kho  gahapati  panca  dhamma  ittha  kanta manapa
dullabha  lokasmim  imesam  kho  gahapati  pancannam  dhammanam  itthanam kantanam
manapanam  dullabhanam  lokasmim  na  ayacanahetu  va na 1- patthanahetu 2-
va  patilabham  vadami  imesance  3-  gahapati  pancannam  dhammanam  itthanam
kantanam   manapanam   dullabhanam   lokasmim  ayacanahetu  va  patthanahetu
va patilabho abhavissa ko idha kena hayetha
     {43.2}  na kho gahapati arahati ariyasavako ayukamo ayum ayacitum
va  abhinanditum  va ayussa vapi hetu 4- ayukamena gahapati ariyasavakena
ayusamvattanika   patipada   patipajjitabba   ayusamvattanika  hissa  patipada
patipanna  ayupatilabhaya  samvattati  so  labhi  hoti  ayussa dibbassa va
manusassa va
     {43.3}   na  kho  gahapati  arahati  ariyasavako  vannakamo  vannam
ayacitum   va   abhinanditum   va   vannassa   vapi   hetu  vannakamena
gahapati     ariyasavakena     vannasamvattanika    patipada    patipajjitabba
vannasamvattanika      hissa     patipada     patipanna     vannapatilabhaya
samvattati so labhi hoti vannassa dibbassa va manusassa va
     {43.4}  na  kho  gahapati arahati ariyasavako sukhakamo sukham ayacitum
va  abhinanditum  va  sukhassa  vapi  hetu  sukhakamena  gahapati ariyasavakena
sukhasamvattanika   patipada   patipajjitabba   sukhasamvattanika   hissa   patipada
patipanna   sukhapatilabhaya   samvattati   so   labhi  hoti  sukhassa  dibbassa
va manusassa va
     {43.5}    na   kho   gahapati   arahati   ariyasavako   yasakamo
@Footnote: 1 Ma. nasaddo natthi .  2 Ma. Yu. patthanahetu. ito param idisameva.
@3 Ma. imesam kho .  4 Po. Yu. hetum. ito param idisameva.
Yasam  ayacitum  va  abhinanditum  va  yasassa  vapi  hetu yasakamena gahapati
ariyasavakena    yasasamvattanika    patipada   patipajjitabba   yasasamvattanika
hissa   patipada   patipanna   yasapatilabhaya   samvattati   so  labhi  hoti
yasassa dibbassa va manusassa va
     {43.6}  na kho gahapati arahati ariyasavako saggakamo saggam ayacitum
va  abhinanditum  va  sagganam  vapi  hetu saggakamena gahapati ariyasavakena
saggasamvattanika   patipada   patipajjitabba   saggasamvattanika  hissa  patipada
patipanna saggapatilabhaya samvattati so labhi hoti saggananti.
         Ayum vannam yasam kittim             saggam uccakulinatam
         ratiyo patthayanena               ulara aparapara
         appamadam pasamsanti              punnakiriyasu pandita.
         Appamatto ubho atthe        adhigganhati pandito
         ditthe dhamme ca yo attho      yo cattho samparayiko
         atthabhisamaya dhiro               panditoti pavuccatiti.
     [44] Ekam samayam bhagava vesaliyam viharati mahavane kutagarasalayam.
Athakho  bhagava  pubbanhasamayam  nivasetva  pattacivaramadaya  yena  uggassa
gahapatino   vesalikassa   nivesanam   tenupasankami  upasankamitva  pannatte
asane   nisidi   .   athakho   uggo  gahapati  vesaliko  yena  bhagava
tenupasankami        upasankamitva        bhagavantam        abhivadetva
ekamantam     nisidi    ekamantam    nisinno    kho    uggo    gahapati
Vesaliko bhagavantam etadavoca
     {44.1}  sammukha  metam  bhante  bhagavato  sutam  sammukha  patiggahitam
manapadayi   labhate   manapanti  manapam  me  bhante  salapupphakam  khadaniyam
tam   me   bhagava  patigganhatu  anukampam  upadayati  patiggahesi  bhagava
anukampam upadaya
     {44.2}  sammukha  metam  bhante  bhagavato  sutam  sammukha  patiggahitam
manapadayi  labhate  manapanti  manapam  me  bhante  sampannavarasukaramamsam  1-
tam   me   bhagava  patigganhatu  anukampam  upadayati  patiggahesi  bhagava
anukampam upadaya
     {44.3}  sammukha  metam  bhante  bhagavato  sutam  sammukha  patiggahitam
manapadayi    labhate   manapanti   manapam   me   bhante   nibbattatelakam
naliyasakam   2-   tam   me   bhagava  patigganhatu  anukampam  upadayati
patiggahesi bhagava anukampam upadaya
     {44.4}  sammukha  metam  bhante  bhagavato  sutam  sammukha  patiggahitam
manapadayi   labhate   manapanti   manapo   me  bhante  salinam  odano
vigatakalako    3-    anekasupo    anekabyanjano   tam   me   bhagava
patigganhatu    anukampam    upadayati    patiggahesi   bhagava   anukampam
upadaya
     {44.5}  sammukha  metam  bhante  bhagavato  sutam  sammukha  patiggahitam
manapadayi   labhate  manapanti  manapani  me  bhante  kasikani  vatthani
tani  me  bhagava  patigganhatu  anukampam  upadayati  patiggahesi  bhagava
anukampam upadaya
     {44.6} sammukha metam bhante bhagavato sutam sammukha patiggahitam manapadayi labhate
@Footnote: 1 Ma. Yu. sampannakolakam sukaramamsam .  2 Yu. nibbaddhatelakam naliyasakam.
@3 Ma. vicitakalako.
Manapanti  manapo  me  bhante  pallanko  gonakatthato 1- patikatthato 2-
patilikatthato   kadalimigapavarapaccattharano   sauttaracchado  ubhatolohitakupadhano
apica    bhante    mayametam   3-   janama   netam   bhagavato   kappatiti
idam   me   bhante   candanaphalakam   agghati  adhikasatasahassam  tam  me  bhagava
patigganhatu    anukampam    upadayati    patiggahesi   bhagava   anukampam
upadaya    athakho    bhagava    uggam    gahapatim    vesalikam    imina
anumodaniyena anumodi.
               Manapadayi labhate manapam
               yo ujubhutesu dadati chandasa
               acchadanam sayanamathannapanam 4-
               nanappakarani ca paccayani
               cattanca muttanca anuggahitam
               khettupame arahante viditva
               so duccajam sappuriso cajitva
               manapadayi labhate manapanti.
Athakho    bhagava    uggam    gahapatim   vesalikam   imina   anumodaniyena
anumoditva   utthayasana   pakkami  athakho  uggo  gahapati  vesaliko
aparena   samayena   kalamakasi  kalakato  ca  uggo  gahapati  vesaliko
annataram   manomayam   kayam   upapajji   tena   kho  pana  samayena  bhagava
savatthiyam   viharati   jetavane   anathapindikassa  arame  athakho  uggo
@Footnote: 1 Po. konasandato .  2 Ma. ayam patho natthi .  3 Ma. Yu. mayampetam.
@4 Ma. sayamannapanam.
Devaputto   abhikkantaya   rattiya   abhikkantavanno  kevalakappam  jetavanam
obhasetva    yena    bhagava   tenupasankami   upasankamitva   bhagavantam
abhivadetva   ekamantam   atthasi  ekamantam  thitam  kho  uggam  devaputtam
bhagava   etadavoca   kacci   te   ugga   yathadhippayoti   taggha   me
bhagava    yathadhippayoti   athakho   bhagava   uggam   devaputtam   gathahi
ajjhabhasi.
               Manapadayi labhate manapam
               aggassa data labhate punaggam
               varassa data varalabhi ca hoti
               setthandado setthamupeti thanam
         aggadayi varadayi 1-       setthadayi ca yo naro
         dighayu yasava hoti          yattha yatthupapajjatiti.
     [45]     Pancime     bhikkhave    punnabhisanda    kusalabhisanda
sukhassahara   sovaggika  2-  sukhavipaka  saggasamvattanika  3-  itthaya
kantaya  manapaya  hitaya  sukhaya  samvattanti  katame  panca  yassa bhikkhave
bhikkhu   civaram   paribhunjamano   appamanam  cetosamadhim  upasampajja  viharati
appamano   tassa  punnabhisando  kusalabhisando  sukhassaharo  sovaggiko
sukhavipako    saggasamvattaniko    itthaya    kantaya   manapaya   hitaya
sukhaya    samvattati    yassa   bhikkhave   bhikkhu   pindapatam   paribhunjamano
...  yassa  bhikkhave  bhikkhu  viharam  paribhunjamano ... Yassa bhikkhave bhikkhu
@Footnote: 1 Po. so aggadayi .... Ma. yo aggadayi ... .  2 Po. sovatthika. sabbattha
@varesu eseva nayo .  3 Po. sukhasamvattanika.
Mancapitham   paribhunjamano   ...   yassa   bhikkhave   bhikkhu   gilanapaccaya-
bhesajjaparikkharam    paribhunjamano   appamanam   cetosamadhim   upasampajja
viharati   appamano   tassa   punnabhisando   kusalabhisando  sukhassaharo
sovaggiko   sukhavipako   saggasamvattaniko   itthaya   kantaya   manapaya
hitaya sukhaya samvattati
     {45.1}   ime  kho  bhikkhave  panca  punnabhisanda  kusalabhisanda
sukhassahara     sovaggika    sukhavipaka    saggasamvattanika    itthaya
kantaya   manapaya   hitaya  sukhaya  samvattanti  imehi  ca  pana  bhikkhave
pancahi        punnabhisandehi       kusalabhisandehi       samannagatassa
ariyasavakassa   na   sukaram   punnassa   pamanam   gahetum   1-   ettako
punnabhisando       kusalabhisando       sukhassaharo       sovaggiko
sukhavipako    saggasamvattaniko    itthaya    kantaya   manapaya   hitaya
sukhaya  samvattatiti  athakho  asankheyyo  appameyyo  mahapunnakkhandhotveva
sankham gacchati
     {45.2}  seyyathapi  bhikkhave  mahasamudde  na sukaram udakassa pamanam
gahetum  ettakani  udakalhakaniti  va  2-  ettakani udakalhakasataniti
va  ettakani  udakalhakasahassaniti va ettakani udakalhakasatasahassaniti
va  athakho  asankheyyo  appameyyo  mahaudakakkhandhotveva  sankham gacchati
evameva   kho   bhikkhave  imehi  pancahi  punnabhisandehi  kusalabhisandehi
samannagatassa  ariyasavakassa  na  sukaram  punnassa  pamanam  gahetum  ettako
punnabhisando    kusalabhisando    sukhassaharo   sovaggiko   sukhavipako
@Footnote: 1 Po. ganetum .  2 Yu. udakalhani. Ma. vasaddo na dissati.
Itthaya  kantaya  manapaya  hitaya  sukhaya samvattatiti athakho saggasamvattaniko
asankheyyo appameyyo mahapunnakkhandhotveva sankham gacchatiti.
               Mahodadhim aparimitam mahasaram
               bahubheravam ratanagananamalayam
               najjo yatha macchaganasanghasevita 1-
               puthu savanti 2- upayanti sagaram
               evam naram annadapanavatthadam 3-
               seyyanisajjattharanassa dayakam
               punnassa dhara upayanti panditam
               najjo yatha varivahava sagaranti.
     [46]   Pancima   bhikkhave   sampada  katama  panca  saddhasampada
silasampada      sutasampada     cagasampada     pannasampada     ima
kho bhikkhave panca sampadati.
     [47]   Pancimani   bhikkhave   dhanani   katamani   panca  saddhadhanam
siladhanam    sutadhanam    cagadhanam   pannadhanam   katamanca   bhikkhave   saddhadhanam
idha   bhikkhave   ariyasavako   saddho   hoti  saddahati  tathagatassa  bodhim
itipi   so   bhagava  .pe.  sattha  devamanussanam  buddho  bhagavati  idam
vuccati   bhikkhave   saddhadhanam  .  katamanca  bhikkhave  siladhanam  idha  bhikkhave
ariyasavako  panatipata pativirato hoti .pe. Suramerayamajjapamadatthana
@Footnote: 1 Po. Ma. naraganasanghasevita .  2 Po. Yu. savanti .  3 Po. annapanavattham.
Pamadatthana   pativirato   hoti   idam   vuccati   bhikkhave   siladhanam  .
Katamanca    bhikkhave    sutadhanam   idha   bhikkhave   ariyasavako   bahussuto
hoti  .pe.  ditthiya  suppatividdha  1-  idam  vuccati  bhikkhave  sutadhanam.
Katamanca   bhikkhave  cagadhanam  idha  bhikkhave  ariyasavako  vigatamalamaccherena
cetasa   agaram   ajjhavasati  muttacago  payattapani  2-  vossaggarato
yacayogo    danasamvibhagarato    idam   vuccati   bhikkhave   cagadhanam  .
Katamanca    bhikkhave   pannadhanam   idha   bhikkhave   ariyasavako   pannava
hoti   udayatthagaminiya   pannaya   samannagato   ariyaya   nibbedhikaya
sammadukkhakkhayagaminiya   idam   vuccati   bhikkhave   pannadhanam   .  imani
kho bhikkhave panca dhananiti.
         Yassa saddha tathagate            acala supatitthita
         silanca yassa kalyanam           ariyakantam pasamsitam
         sanghe pasado yassatthi        uju bhutanca dassanam
         adaliddoti tam ahu             amogham tassa jivitam
         tasma saddhanca silanca       pasadam dhammadassanam
         anuyunjetha medhavi               saram buddhanasasananti.
     [48]   Pancimani   bhikkhave   alabbhaniyani  thanani  samanena  va
brahmanena  va  devena  va  marena  va  brahmuna  va  kenaci va
lokasmim   katamani   panca   jaradhammam   ma  jiriti  3-  alabbhaniyam  thanam
@Footnote: 1 Ma. Yu. suppatividdho .  2 Ma. Yu. payatapani. Ma. Yu. sabbatthavaresu jiriti.
Samanena  va  brahmanena  va  devena  va  marena  va brahmuna va
kenaci   va   lokasmim  byadhidhammam  ma  byadhiyiti  ...  maranadhammam  ma
miyyiti  ...  khayadhammam  ma  khiyiti  ...  nassanadhammam  ma nassiti alabbhaniyam
thanam  samanena  va  brahmanena  va  devena  va marena va brahmuna
va kenaci va lokasmim
     {48.1} assutavato bhikkhave puthujjanassa jaradhammam jirati so jaradhamme
jinne  na  iti  patisancikkhati  na  kho  mayhevekassa jaradhammam jirati athakho
yavata  sattanam  agati  gati  cuti  upapatti  sabbesam  sattanam  jaradhammam
jirati  ahanceva  kho  pana jaradhamme jinne soceyyam kilameyyam parideveyyam
urattali  1-  kandeyyam  sammoham apajjeyyam bhattampi me 2- nacchadeyya
kayepi   dubbanniyam   okkameyya   kammantapi   nappavatteyyum  amittapi
attamana  assu  mittapi  dummana  assuti  so  jaradhamme  jinne socati
kilamati   paridevati   urattali   kandati   sammoham  apajjati  ayam  vuccati
bhikkhave  assutava  puthujjano  viddho  savisena  sokasallena  attananneva
paritapeti.
     {48.2}   Puna  caparam  bhikkhave  assutavato  puthujjanassa  byadhidhammam
byadhiyati  ...  maranadhammam  miyyati  ...  khayadhammam  khiyati  ... Nassanadhammam
nassati   so   nassanadhamme   natthe   na   iti   patisancikkhati   na  kho
mayhevekassa   nassanadhammam   nassati   athakho   yavata   sattanam  agati
gati   cuti   upapatti   sabbesam   sattanam   nassanadhammam  nassati  ahanceva
kho  pana  nassanadhamme  natthe  soceyyam  kilameyyam  parideveyyam urattali
@Footnote: 1 Ma. sabbatthavaresu urattalim .  2 Po. mam.
Kandeyyam   sammoham   apajjeyyam   bhattampi   me  nacchadeyya  kayepi
dubbanniyam     okkameyya     kammantapi     nappavatteyyum    amittapi
attamana   assu   mittapi   dummana   assuti  so  nassanadhamme  natthe
socati   kilamati   paridevati   urattali   kandati  sammoham  apajjati  ayam
vuccati   bhikkhave   assutava   puthujjano   viddho   savisena  sokasallena
attananneva paritapeti.
     {48.3}  Sutavato  ca  kho bhikkhave ariyasavakassa jaradhammam jirati so
jaradhamme   jinne   iti  patisancikkhati  na  kho  mayhevekassa  jaradhammam
jirati  athakho  yavata  sattanam  agati  gati  cuti upapatti sabbesam sattanam
jaradhammam  jirati  .  ahanceva kho pana jaradhamme jinne soceyyam kilameyyam
parideveyyam   urattali   kandeyyam   sammoham  apajjeyyam  bhattampi  me
nacchadeyya   kayepi   dubbanniyam  okkameyya  kammantapi  nappavatteyyum
amittapi   attamana   assu   mittapi  dummana  assuti  so  jaradhamme
jinne  na  socati  na  kilamati  na  paridevati na urattali kandati na sammoham
apajjati   ayam   vuccati   bhikkhave   sutava   ariyasavako  abbuhi  savisam
sokasallam   yena   viddho  assutava  puthujjano  attananneva  paritapeti
asoko visallo ariyasavako attananneva parinibbapeti.
     {48.4} Puna caparam bhikkhave sutavato ariyasavakassa byadhidhammam byadhiyati ...
Maranadhammam  miyyati ... Khayadhammam khiyati ... Nassanadhammam nassati so nasasanadhamme
Natthe   iti   patisancikkhati   na   kho  mayhevekassa  nassanadhammam  nassati
athakho   yavata   sattanam  agati  gati  cuti  upapatti  sabbesam  sattanam
nassanadhammam    nassati    ahanceva    kho    pana   nassanadhamme   natthe
soceyyam    kilameyyam    parideveyyam    urattali   kandeyyam   sammoham
apajjeyyam     bhattampi    me    nacchadeyya    kayepi    dubbanniyam
okkameyya    kammantapi   nappavatteyyum   amittapi   attamana   assu
mittapi   dummana   assuti   so   nassanadhamme   natthe  na  socati  na
kilamati   na   paridevati   na   urattali   kandati  na  sammoham  apajjati
ayam   vuccati   bhikkhave   sutava   ariyasavako   abbuhi  savisam  sokasallam
yena    viddho    assutava    puthujjano    attananneva    paritapeti
asoko    visallo    ariyasavako    attananneva   parinibbapeti  .
Imani   kho   bhikkhave   panca   alabbhaniyani   thanani   samanena   va
brahmanena  va  devena  va  marena  va  brahmuna  va  kenaci va
lokasminti.
               Na socanaya na 1- paridevanaya
               attho idha labbhati 2- api appakopi
               socantamenam dukkhitam viditva
               paccatthika attamana bhavanti
               yato ca kho pandito apadasu
               na vedhati atthavinicchayannu
@Footnote: 1 Po. Ma. nasaddo natthi .  2 Ma. Yu. labbha.
               Paccatthikassa dukkhita
               bhavanti disva mukham avikaram 1- puranam
               jappena mantena subhasitena
               anuppadanena paveniya va
               yatha yatha yattha labhetha attham
               tatha tatha tattha parakkameyya
               sace pajaneyya 2- alabbhaneyyo
               maya va annena va esa attho
               asocamano adhivasayeyya
               kammam dalham kinti karomidaniti.
     [49]  Ekam  samayam  bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa
arame  .  athakho  raja  pasenadi  kosalo  yena  bhagava tenupasankami
upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva   ekamantam   nisidi   tena   kho
pana   samayena   mallika   devi   kalakata   hoti   athakho   annataro
puriso   yena   raja   pasenadi   kosalo   tenupasankami  upasankamitva
ranno  pasenadissa  kosalassa  upakannake  arocesi  mallika  deva  3-
devi  kalakatati  evam  vutte  raja  pasenadi  kosalo  dukkhi  dummano
pattakkhandho    adhomukho    pajjhayanto    appatibhano   nisidi   athakho
bhagava   rajanam   pasenadim   kosalam   dukkhim  dummanam  pattakkhandham  adhomukham
@Footnote: 1 Po. adhikaram .  2 Po. Yu. saceva janeyya .  3 Ma. devi deva.
Pajjhayantam   appatibhanam   viditva   rajanam  pasenadim  kosalam  etadavoca
pancimani   maharaja   alabbhaniyani   thanani  samanena  va  brahmanena
va  devena  va  marena  va  brahmuna va kenaci va lokasmim katamani
panca   jaradhammam   ma   jiriti   alabbhaniyam   thanam  .pe.  na  socanaya
na paridevanaya .pe. Kammam dalham kinti karomidaniti.
     [50]   Ekam   samayam   ayasma   narado   pataliputte  viharati
kukkutarame  .  tena  kho  pana  samayena mundassa 1- ranno bhadda devi
kalakata   hoti   piya   manapa   so   bhaddaya  deviya  kalakataya
piyaya   manapaya   neva   nhayati   na  vilimpati  na  bhattam  bhunjati  na
kammantam   payojeti   rattindivam   bhaddaya  deviya  sarire  ajjhomucchito
athakho   mundo  raja  piyakam  sokarakkham  2-  amantesi  tenahi  samma
piyaka  bhaddaya  deviya  sariram ayasaya 3- teladoniya pakkhipitva annissa
ayasaya   doniya  patikujjatha  yatha  mayam  bhaddaya  deviya  sariram  cirataram
passeyyamati   evam   devati   kho   piyako   sokarakkho   mundassa
ranno   patissutva   4-  bhaddaya  deviya  sariram  ayasaya  teladoniya
pakkhipitva   annissa   ayasaya   doniya   patikujji   athakho   piyakassa
sokarakkhassa   etadahosi   imassa   kho  mundassa  ranno  bhadda  devi
kalakata   piya   manapa   so   bhaddaya  deviya  kalakataya  piyaya
manapaya   neva   nhayati   na  vilimpati  na  bhattam  bhunjati  na  kammantam
@Footnote: 1 Po. mundakassa .  2 Ma. Yu. kosarakkham .  3 Po. Ma. Yu. ayasaya.
@4 patisunitvatipi dissati.
Payojeti  rattindivam  bhaddaya  deviya  sarire  ajjhomuncito  kam  1-  nu
kho   mundo   raja   samanam   va  brahmanam  va  payirupaseyya  yassa
dhammam sutva sokasallam pajaheyyati.
     {50.1}  Athakho  piyakassa sokarakkhassa etadahosi ayam kho ayasma
narado  pataliputte  viharati  kukkutarame  tam  kho  panayasmantam  naradam
evam   kalyano  kittisaddo  abbhuggato  pandito  byatto  2-  medhavi
bahussuto   cittakathi   kalyanapatibhano   vuddho  ceva  araha  ca  yannuna
mundo   raja  ayasmantam  naradam  payirupaseyya  appeva  nama  mundo
raja ayasmato naradassa dhammam sutva sokasallam pajaheyyati
     {50.2}  athakho  piyako sokarakkho yena mundo raja tenupasankami
upasankamitva  mundam  rajanam  etadavoca  ayam  kho deva ayasma narado
pataliputte   viharati   kukkutarame  tam  kho  panayasmantam  naradam  evam
kalyano   kittisaddo   abbhuggato  pandito  byatto  medhavi  bahussuto
cittakathi   kalyanapatibhano   vuddho   ceva  araha  ca  yadi  pana  devo
ayasmantam   naradam   payirupaseyya   appeva   nama  devo  ayasmato
naradassa dhammam sutva sokasallam pajaheyyati.
     {50.3}   Tenahi   samma   piyaka   ayasmantam  naradam  pativedehi
kathanhi    nama    madiso    samanam    va    brahmanam   va   vijite
vasantam       pubbe       appatisamviditam       3-       upasankamitabbam
@Footnote: 1 Yu. kim .  2 Po. Ma. viyatto. Yu. vyatto .  3 Ma. Yu. appatisamvidito.
Manneyyati   evam   devati  kho  piyako  sokarakkho  mundassa  ranno
patissutva     yenayasma     narado    tenupasankami    upasankamitva
ayasmantam   naradam   abhivadetva   ekamantam  nisidi  ekamantam  nisinno
kho   piyako  sokarakkho  ayasmantam  naradam  etadavoca  imassa  bhante
mundassa   ranno   bhadda  devi  kalakata  piya  manapa  so  bhaddaya
deviya   kalakataya   piyaya  manapaya  neva  nhayati  na  vilimpati  na
bhattam  bhunjati  na  kammantam  payojeti  rattindivam  bhaddaya  deviya  sarire
ajjhomuncito    sadhu   bhante   ayasma   narado   mundassa   ranno
tatha   dhammam   desetu   yatha   mundo   raja   ayasmato  naradassa
dhammam sutva sokasallam pajaheyyati
     {50.4}  yassadani  piyaka  mundo raja kalam mannatiti athakho piyako
sokarakkho   utthayasana   ayasmantam   naradam  abhivadetva  padakkhinam
katva   yena  mundo  raja  tenupasankami  upasankamitva  mundam  rajanam
etadavoca  katavakaso  kho  deva  ayasmata  naradena yassadani devo
kalam  mannatiti  tenahi  samma  piyaka  bhadrani  1-  bhadrani  1-  yanani
yojapehiti   evam   devati  kho  piyako  sokarakkho  mundassa  ranno
patissutva   bhadrani   bhadrani   yanani   yojapetva  mundam  rajanam
etadavoca yuttani kho te deva bhadrani bhadrani yanani.
@Footnote: 1 Yu. bhaddani. ito param idisameva.
     {50.5}   Yassadani   devo   kalam  mannatiti  athakho  mundo  raja
bhadrani  1-  bhadrani  yanani  2-  abhiruhitva  bhadrehi bhadrehi yanehi
yena   kukkutaramo   tena   payasi   mahaccarajanubhavena  ayasmantam
naradam   dassanaya   yavatika   yanassa   bhumi  yanena  gantva  yana
paccorohitva   pattikova   aramam   pavisi  .  athakho  mundo  raja
yena    ayasma    narado   tenupasankami   upasankamitva   ayasmantam
naradam   abhivadetva   ekamantam   nisidi   ekamantam  nisinnam  kho  mundam
rajanam ayasma narado etadavoca
     {50.6}  pancimani  maharaja  alabbhaniyani  thanani  samanena  va
brahmanena  va  devena va marena va brahmuna va kenaci va lokasmim
katamani   panca   jaradhammam   ma   jiriti  alabbhaniyam  thanam  samanena  va
brahmanena  va  devena va marena va brahmuna va kenaci va lokasmim
byadhidhammam  ma  byadhiyiti  ...  maranadhammam  ma  miyyiti ... Khayadhammam ma
khiyiti   ...   nassanadhammam   ma   nassiti  alabbhaniyam  thanam  samanena  va
brahmanena va devena va marena va brahmuna va kenaci va lokasmim
     {50.7}   assutavato  maharaja  puthujjanassa  jaradhammam  jirati  so
jaradhamme  jinne  na  iti  patisancikkhati  na  kho  mayhevekassa jaradhammam
jirati  athakho  yavata  sattanam  agati  gati  cuti upapatti sabbesam sattanam
jaradhammam  jirati  ahanceva  kho  pana  jaradhamme jinne soceyyam kilameyyam
parideveyyam    urattali    kandeyyam   sammoham   apajjeyyam   bhattampi
@Footnote: 1 Ma. bhadram bhadram. Yu. bhaddam bhaddam .  2 Ma. Yu. yanam.
Me    nacchadeyya    kayepi    dubbanniyam    okkameyya   kammantapi
nappavatteyyum   amittapi   attamana   assu   mittapi   dummana  assuti
so   jaradhamme   jinne   socati   kilamati  paridevati  urattali  kandati
sammoham   apajjati   ayam  vuccati  maharaja  assutava  puthujjano  viddho
savisena sokasallena attananneva paritapeti.
     {50.8}  Puna  caparam  maharaja  assutavato  puthujjanassa  byadhidhammam
byadhiyati  ...  maranadhammam miyyati ... Khayadhammam khiyati ... Nassanadhammam nassati
so   nassanadhamme   natthe  na  iti  patisancikkhati  na  kho  mayhevekassa
nassanadhammam   nassati  athakho  yavata  sattanam  agati  gati  cuti  upapatti
sabbesam   sattanam   nassanadhammam  nassati  ahanceva  kho  pana  nassanadhamme
natthe   soceyyam   kilameyyam  parideveyyam  urattali  kandeyyam  sammoham
apajjeyyam   bhattampi  me  nacchadeyya  kayepi  dubbanniyam  okkameyya
kammantapi   nappavatteyyum   amittapi  attamana  assu  mittapi  dummana
assuti   so   nassanadhamme   natthe  socati  kilamati  paridevati  urattali
kandati   sammoham   apajjati  ayam  vuccati  maharaja  assutava  puthujjano
viddho savisena sokasallena attananneva paritapeti.
     {50.9}  Sutavato  ca kho maharaja ariyasavakassa jaradhammam jirati so
jaradhamme   jinne   iti  patisancikkhati  na  kho  mayhevekassa  jaradhammam
jirati  athakho  yavata  sattanam  agati  gati  cuti upapatti sabbesam sattanam
jaradhammam   jirati   ahanceva   kho   pana   jaradhamme  jinne  soceyyam
Kilameyyam  parideveyyam  urattali  kandeyyam  sammoham  apajjeyyam bhattampi
me    nacchadeyya    kayepi    dubbanniyam    okkameyya   kammantapi
nappavatteyyum   amittapi   attamana   assu   mittapi   dummana  assuti
so   jaradhamme   jinne   na   socati   na   kilamati  na  paridevati  na
urattali   kandati  na  sammoham  apajjati  ayam  vuccati  maharaja  sutava
ariyasavako   abbuhi  savisam  sokasallam  yena  viddho  assutava  puthujjano
attananneva   paritapeti   asoko  visallo  ariyasavako  attananneva
parinibbapeti 1-.
     {50.10}  Puna  caparam  maharaja  sutavato  ariyasavakassa byadhidhammam
byadhiyati  ...  maranadhammam miyyati ... Khayadhammam khiyati ... Nassanadhammam nassati
so  nassanadhamme  natthe  iti  patisancikkhati na kho mayhevekassa nassanadhammam
nassati  athakho  yavata  sattanam  agati  gati cuti upapatti sabbesam sattanam
nassanadhammam   nassati   ahanceva  kho  pana  nassanadhamme  natthe  soceyyam
kilameyyam    parideveyyam   urattali   kandeyyam   sammoham   apajjeyyam
bhattampi   me   nacchadeyya  kayepi  dubbanniyam  okkameyya  kammantapi
nappavatteyyum   amittapi   attamana   assu   mittapi   dummana  assuti
so  nassanadhamme  natthe  na  socati  na  kilamati  na paridevati na urattali
kandati  na  sammoham  apajjati  ayam  vuccati  maharaja  sutava ariyasavako
abbuhi  savisam  sokasallam  yena  viddho  assutava  puthujjano  attananneva
paritapeti  asoko  visallo  ariyasavako  attananneva  parinibbapeti.
@Footnote: 1 Po. parinibbayati.
Imani   kho   maharaja   panca   alabbhaniyani   thanani   samanena  va
brahmanena  va  devena  va  marena  va  brahmuna  va  kenaci va
lokasminti.
               Na socanaya na paridevanaya
               attho idha labbhati api appakopi
               socantamenam dukkhitam viditva
               paccatthika attamana bhavanti
               yato ca kho pandito apadasu
               na vedhati atthavinicchayannu
               paccatthikassa dukkhita bhavanti
               disva mukham avikaram puranam
               jappena mantena subhasitena
               anuppadanena paveniya va
               yatha yatha yattha labhetha attham
               tatha tatha tattha parakkameyya
               sace pajaneyya alabbhaneyyo
               maya va annena va esa attho
               asocamano adhivasayeyya
               kammam dalham kinti karomidaniti.
Evam  vutte  mundo  raja  ayasmantam  naradam  etadavoca konamo 1-
ayam  bhante  dhammapariyayoti  .  sokasallaharano  2-  nama  ayam maharaja
dhammapariyayoti  .  taggha  bhante  sokasallaharano  2- taggha 3- bhante 3-
sokasallaharano  3-  imam  hi  me  bhante  dhammapariyayam  sutva  sokasallam
pahinanti  .  athakho  mundo  raja  piyakam  sokarakkham  amantesi  tenahi
samma   piyaka   bhaddaya   deviya  sariram  jhapetha  thupancassa  karotha .
Ajjataggedani   mayam   nhayissama  ceva  vilimpissama  bhattam  bhunjissama
kammante ca payojessamati 4-.
                   Mundarajavaggo pancamo.
                        Tassuddanam
        adiyo sappuriso ca 5-     ittha  manapadayibhisandam 6-
        sampada ca dhanam thanam          kosalo naradena cati.
                Pathamo pannasako nitthito 7-.
                      -----------
@Footnote: 1 Yu. ko nu kho .  2 Po. sokasallamarano .  3 Ma. idam padattayam na dissati.
@4 Po. payojissamati .  5 Ma. casaddo natthi .  6 Ma. Yu. manapadayibhisandam.
@7 Ma. samatto.
                      Dutiyapannasako
                     nivaranavaggo pathamo
     [51]    Ekam    samayam   bhagava   savatthiyam   viharati   jetavane
anathapindikassa   arame   .   tatra   kho   bhagava  bhikkhu  amantesi
bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhu bhagavato paccassosum.
     {51.1} Bhagava etadavoca pancime bhikkhave avarana nivarana cetaso
ajjharuha   pannaya   dubbalikarana   katame  panca  kamacchando  bhikkhave
avarano  nivarano  cetaso  ajjharuho pannaya dubbalikarano byapado 1-
bhikkhave   avarano   nivarano  cetaso  ajjharuho  pannaya  dubbalikarano
thinamiddham   2-   bhikkhave   avaranam   nivaranam  cetaso  ajjharuham  pannaya
dubbalikaranam   uddhaccakukkuccam  bhikkhave  avaranam  nivaranam  cetaso  ajjharuham
pannaya   dubbalikaranam   vicikiccha   bhikkhave   avarana  nivarana  cetaso
ajjharuha   pannaya   dubbalikarana   .   ime   kho   bhikkhave   panca
avarana nivarana cetaso ajjharuha pannaya dubbalikarana
     {51.2}  so vata bhikkhave bhikkhu ime panca avarane nivarane cetaso
ajjharuhe   pannaya  dubbalikarane  appahaya  abalaya  pannaya  dubbalaya
attattham  va  nassati  parattham  va  nassati  ubhayattham  va nassati uttarim va
manussadhamma   alamariyananadassanavisesam   sacchikarissatiti  netam  thanam  vijjati
seyyathapi  bhikkhave  nadi  pabbateyya durangama sighasota haraharini tassa
@Footnote: 1 Yu. vyapado .  2 Ma. sabbattha varesu thinamiddham.
Puriso   ubhato   nangalamukhani  vivareyya  evam  hi  so  bhikkhave  majjhe
nadiya  soto  vikkhitto  visato  byadinno  neva  1- durangamo assa na
sighasoto  na  harahari  2-  evameva  kho  bhikkhave  so vata bhikkhu ime
panca   avarane   nivarane   cetaso   ajjharuhe  pannaya  dubbalikarane
appahaya   abalaya   pannaya   dubbalaya   attattham  va  nassati  parattham
va    nassati    ubhayattham    va   nassati   uttarim   va   manussadhamma
alamariyananadassanavisesam sacchikarissatiti netam thanam vijjati
     {51.3}  so vata bhikkhave bhikkhu ime panca avarane nivarane cetaso
ajjharuhe   pannaya   dubbalikarane   pahaya  balavatiya  pannaya  attattham
va  nassati  parattham  va  nassati ubhayattham va nassati uttarim va manussadhamma
alamariyananadassanavisesam  sacchikarissatiti  thanametam  vijjati seyyathapi bhikkhave
nadi  pabbateyya  durangama  sighasota  haraharini  tassa  puriso  ubhato
nangalamukhani  pidaheyya  evam hi so bhikkhave majjhe nadiya soto avikkhitto
avisato  abyadinno  durangamo  ceva  assa  sighasoto ca harahari 2- ca
evameva  kho  bhikkhave  so vata bhikkhu ime panca avarane nivarane cetaso
ajjharuhe    pannaya    dubbalikarane    pahaya    balavatiya    pannaya
attattham  va  nassati  parattham  va  nassati  ubhayattham va  nassati uttarim va
manussadhamma alamariyananadassanavisesam sacchikarissatiti thanametam vijjatiti.
@Footnote: 1 Po. Yu. na ceva .  2 Ma. haraharini.
     [52]   Akusalarasiti   bhikkhave   vadamano  panca  nivarane  samma
vadamano   vadeyya   kevalocayam  1-  bhikkhave  akusalarasi  yadidam  panca
nivarana      katame      panca     kamacchandanivaranam     byapadanivaranam
thinamiddhanivaranam     uddhaccakukkuccanivaranam     vicikicchanivaranam    akusalarasiti
bhikkhave   vadamano   ime   panca   nivarane  samma  vadamano  vadeyya
kevalocayam 1- bhikkhave akusalarasi yadidam ime 2- panca nivaranati.
     [53]   Pancimani   bhikkhave   padhaniyangani   katamani  panca  idha
bhikkhave    bhikkhu   saddho   hoti   saddahati   tathagatassa   bodhim   itipi
so   bhagava   araham  sammasambuddho  vijjacaranasampanno  sugato  lokavidu
anuttaro    purisadammasarathi    sattha   devamanussanam   buddho   bhagavati
appabadho   hoti   appatanko   samavepakiniya  gahaniya  samannagato
natisitaya  naccunhaya  majjhimaya  padhanakkhamaya  asatho  hoti  amayavi
yathabhutam   attanam   avikatta   satthari  va  vinnusu  va  sabrahmacarisu
araddhaviriyo   viharati   akusalanam   dhammanam  pahanaya  kusalanam  dhammanam
upasampadaya   thamava   dalhaparakkamo   anikkhittadhuro   kusalesu  dhammesu
pannava    hoti    udayatthagaminiya    pannaya   samannagato   ariyaya
nibbedhikaya   sammadukkhakkhayaganiya   .   imani   kho   bhikkhave  panca
padhaniyanganiti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. kevalohayam .  2 Ma. ayam patho na dissati.
     [54]   Pancime   bhikkhave   asamaya   padhanaya   katame   panca
idha   bhikkhave   bhikkhu  jinno  hoti  jarayabhibhuto  ayam  bhikkhave  pathamo
asamayo   padhanaya   .   puna   caparam   bhikkhave  bhikkhu  byadhito  hoti
byadhinabhibhuto   ayam  bhikkhave  dutiyo  asamayo  padhanaya  .  puna  caparam
bhikkhave   dubbhikkham   hoti   dussassam   dullabhapindam   na   sukaram   unchena
paggahena  yapetum  ayam  bhikkhave  tatiyo  asamayo  padhanaya . Puna caparam
bhikkhave  bhayam  hoti  attavisankopo  1-  cakkasamarulha  [2]- janapada
pariyayanti   ayam   bhikkhave   catuttho  asamayo  padhanaya  .  puna  caparam
bhikkhave  sangho  bhinno  hoti  sanghe  kho  pana  bhikkhave bhinne annamannam
akkosa   ca   honti   annamannam   paribhasa   ca   honti   annamannam
parikkhepa   ca   honti   annamannam   pariccaja   3-  ca  honti  tattha
appasanna    ceva    nappasidanti   pasannananca   ekaccanam   annathattam
hoti  ayam  bhikkhave  pancamo  asamayo  padhanaya  .  ime  kho  bhikkhave
panca asamaya padhanaya 4-.
     {54.1}   Pancime   bhikkhave   samaya   padhanaya   katame  panca
idha   bhikkhave  bhikkhu  daharo  hoti  yuva  susu  5-  kalakeso  bhadrena
yobbanena   samannagato  pathamena  vayasa  ayam   bhikkhave  pathamo  samayo
padhanaya  .  puna  caparam  bhikkhave  bhikkhu  appabadho  hoti  appatanko
samavepakiniya     gahaniya    samannagato    natisitaya    naccunhaya
@Footnote: 1 Yu. attavisankhepo .  2 Po. etthantare parikhepati dissati.
@3 Po. Yu. pariccajana .  4 Po. Ma. padhanayati .  5 Ma. Yu. susu.
Majjhimaya  padhanakkhamaya  ayam  bhikkhave  dutiyo  samayo  padhanaya  .  puna
caparam    bhikkhave   subhikkham   hoti   susassam   sulabhapindam   sukaram   unchena
paggahena  yapetum  ayam  bhikkhave  tatiyo  samayo  padhanaya  .  puna caparam
bhikkhave   manussa   samagga   sammodamana   avivadamana   khirodakibhuta
annamannam   piyacakkhuhi   sampassanta   viharanti   ayam   bhikkhave   catuttho
samayo  padhanaya  .  puna  caparam  bhikkhave  sangho  samaggo  sammodamano
avivadamano  ekuddeso  phasu  viharati  sanghe  kho  pana bhikkhave samagge
na   ceva   annamannam   akkosa   honti   na  ca  annamannam  paribhasa
honti   na   ca   annamannam   parikkhepa   honti   na   ca   annamannam
pariccaja   1-   honti   tattha  appasanna  ceva  pasidanti  pasannananca
bhiyyobhavo   hoti   ayam  bhikkhave  pancamo  samayo  padhanaya  .  ime
kho bhikkhave panca samaya padhanayati.
     [55]    Ekam    samayam   bhagava   savatthiyam   viharati   jetavane
anathapindikassa   arame  .  tena  kho  pana  samayena  savatthiyam  ubho
mataputta   vassavasam   upagamimsu   2-  bhikkhu  ca  bhikkhuni  ca  .  te
annamannassa   abhinham   dassanakama   ahesum   matapi   puttassa  abhinham
dassanakama   ahosi   puttopi   mataram  abhinham  dassanakamo  ahosi .
Tesam   abhinham   dassana   samsaggo   ahosi   samsagge   sati   vissaso
ahosi   vissase   sati   otaro   ahosi   te  otinnacitta  sikkham
@Footnote: 1 Po. Yu. pariccajana .  2 Po. upagacchimsu.
Appaccakkhaya dubbalyam anavikatva methunam dhammam patisevimsu.
     {55.1}   Athakho   sambahula   bhikkhu  yena  bhagava  tenupasankamimsu
upasankamitva    bhagavantam   abhivadetva   ekamantam   nisidimsu   ekamantam
nisinna  kho  te  bhikkhu  bhagavantam  etadavocum  idha  bhante savatthiyam ubho
mataputta  vassavasam  upagamimsu  bhikkhu  ca  bhikkhuni  ca  te  annamannassa
abhinham   dassanakama   ahesum   matapi   puttassa   abhinham  dassanakama
ahosi   puttopi   mataram   abhinham   dassanakamo   ahosi  tesam  abhinham
dassana  samsaggo  ahosi  samsagge  sati  vissaso  ahosi  vissase  sati
otaro   ahosi   te   otinnacitta   sikkham   appaccakkhaya  dubbalyam
anavikatva methunam dhammam patisevimsuti
     {55.2}  kinnu  so  bhikkhave  moghapuriso  mannati  na mata putte
sarajjati   putto   va   pana  matariti  naham  bhikkhave  annam  ekarupampi
samanupassami   evam   rajaniyam  evam  kamaniyam  evam  madaniyam  evam  bandhaniyam
evam   mucchaniyam   evam  antarayakaram  anuttarassa  yogakkhemassa  adhigamaya
yathayidam   bhikkhave   itthirupam   itthirupe   bhikkhave  satta  ratta  giddha
gadhita    1-   mucchita   ajjhopanna   2-   te   digharattam   socanti
itthirupavasanuga.
     {55.3}  Naham  bhikkhave  annam  ekasaddampi  ...  ekagandhampi ...
Ekarasampi   ...   ekaphotthabbampi   samanupassami   evam   rajaniyam   evam
kamaniyam   evam  madaniyam  evam  bandhaniyam  evam  mucchaniyam  evam  antarayakaram
anuttarassa      yogakkhemassa      adhigamaya      yathayidam      bhikkhave
@Footnote: 1 Ma. gathita. ito param evam natabbam .  2 Po. ajjhapanna. aparampi idisameva.
Itthiphotthabbo  .  itthiphotthabbe  bhikkhave  satta  ratta  giddha gadhita
mucchita ajjhopanna te digharattam socanti itthiphotthabbavasanuga.
     {55.4}  Itthi  bhikkhave  gacchantipi  purisassa  cittam  1- pariyadaya
titthati   thitapi   .pe.   nisinnapi   sayanapi   nipannapi  2-  hasantipi
bhanantipi    3-   gayantipi   rodantipi   ugghatitapi   matapi   purisassa
cittam  pariyadaya  titthati  .  yanhi  tam  bhikkhave  samma vadamano vadeyya
samantapaso   marassati   matugamanneva   samma   vadamano   vadeyya
samantapaso marassati.
         Sallape asihatthena              pisacenapi sallape
         asivisampi asadde 4-       yena dattho na jivati
         natveva eko ekaya            matugamena sallape.
         Mutthassatim ta bandhanti         pekkhitena mhitena 5- ca
         athopi dunnivatthena             manjuna bhanitena ca
         neso jano svasaddo 6-    api ugghatito 7- mato.
         Panca kamaguna ete            itthirupasmi dassare
         rupa sadda rasa gandha        photthabba ca manorama.
         Tesam kamoghavulhanam            kame aparijanatam
         kalam gatim bhavabhavam                  samsarasmim purakkhata
@Footnote: 1 Yu. citam .  2 Ma. Yu. ayam patho na dissati .  3 Po. bhasantipi.
@4 Ma. Yu. aside .  5 Ma. sitena ca .  6 Ma. svasisado. Yu. svasisadado.
@7 Ma. Yu. ugghatito.
         Ye ca kame parinnaya       caranti akutobhaya
         te ve paragata 1- loke   ye patta asavakkhayanti.
     [56]    Athakho    annataro   bhikkhu   yena   sako   upajjhayo
tenupasankami   upasankamitva   sakam   upajjhayam   etadavoca  etarahi  me
bhante  madhurakajato  ceva  kayo  disa  ca  me  na  pakkhayanti  dhamma
ca    mam    nappatibhanti   thinamiddhanca   me   cittam   pariyadaya   titthati
anabhirato  ca  brahmacariyam  carami  atthi  ca  me  dhammesu  vicikicchati .
Athakho   so   bhikkhu   tam   saddhiviharikam   bhikkhum   adaya  yena  bhagava
tenupasankami   upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva   ekamantam   nisidi
ekamantam   nisinno   kho   so  bhikkhu  bhagavantam  etadavoca  ayam  bhante
bhikkhu   evamaha  etarahi  me  bhante  madhurakajato  ceva  kayo  disa
ca  me  2-  na  pakkhayanti  dhamma  ca  mam 3- nappatibhanti thinamiddhanca me
cittam   pariyadaya   titthati   anabhirato  ca  brahmacariyam  carami  atthi  ca
me dhammesu vicikicchati.
     {56.1}  Evanhetam  bhikkhu  hoti indriyesu aguttadvarassa bhojane
amattannuno    jagariyam   ananuyuttassa   avipassakassa   kusalanam   dhammanam
pubbarattapararattam     bodhipakkhikanam     4-    dhammanam    bhavananuyogam
ananuyuttassa   viharato   yam   madhurakajato   ceva   kayo   hoti  disa
cassa   na   pakkhayanti   dhamma   ca  5-  tam  nappatibhanti  thinamiddhancassa
cittam    pariyadaya    titthati    anabhirato    ca    brahmacariyam    carati
@Footnote: 1 Ma. parangata .  2 Ma. mam .  3 Ma. me .  4 Ma. bodhipakkhiyanam. ito param
@evam natabbam .  5 Po. cassa.
Hoti  cassa  dhammesu  vicikiccha  tasma  tiha  te  bhikkhu  evam  sikkhitabbam
indriyesu    guttadvaro    bhavissami    bhojane    mattannu   jagariyam
anuyutto   vipassako   kusalanam  dhammanam  pubbarattapararattam  bodhipakkhikanam
dhammanam   bhavananuyogam   anuyutto   viharissamiti   evam  hi  te  bhikkhu
sikkhitabbanti.
     {56.2}  Athakho  so  bhikkhu  bhagavata  imina  ovadena ovadito
utthayasana   bhagavantam   abhivadetva  padakkhinam  katva  pakkami  athakho
so   bhikkhu   eko  vupakattho  appamatto  atapi  pahitatto  viharanto
nacirasseva    yassatthaya   kulaputta   sammadeva   agarasma   anagariyam
pabbajanti   tadanuttaram  brahmacariyapariyosanam  dittheva  dhamme  sayam  abhinna
sacchikatva    upasampajja    vihasi    khina   jati   vusitam   brahmacariyam
katam   karaniyam   naparam  itthattayati  abbhannasi  annataro  ca  1-  pana
so   bhikkhu   arahatam   ahosi   athakho  so  bhikkhu  arahattappatto  yena
sako    upajjhayo    tenupasankami    upasankamitva    sakam    upajjhayam
etadavoca   etarahi   me  bhante  na  ceva  madhurakajato  kayo  disa
ca    me   pakkhayanti   dhamma   ca   mam   patibhanti   thinamiddhanca   me
cittam   na   pariyadaya   titthati   abhirato  ca  brahmacariyam  carami  natthi
ca me dhammesu vicikicchati.
     {56.3}   Athakho   so   bhikkhu   tam  saddhiviharikam  bhikkhum  adaya
yena    bhagava    tenupasankami   upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva
ekamantam    nisidi   ekamantam    nisinno   kho   so   bhikkhu   bhagavantam
etadavoca     ayam     bhante    bhikkhu    evamaha    etarahi    me
@Footnote: 1 Ma. casaddo natthi.
Bhante  na  ceva  madhurakajato  kayo  disa  ca  me  pakkhayanti  dhamma
ca   mam   patibhanti   thinamiddhanca   me   cittam   na   pariyadaya   titthati
abhirato ca brahmacariyam carami natthi ca me dhammesu vicikicchati.
     {56.4}  Evanhetam  bhikkhu  hoti  indriyesu guttadvarassa bhojane
mattannuno    jagariyam    anuyuttassa    vipassakassa    kusalanam   dhammanam
pubbarattapararattam    bodhipakkhikanam   dhammanam   bhavananuyogam   anuyuttassa
viharato  yam  na  ceva  madhurakajato  kayo  hoti  disa  cassa pakkhayanti
dhamma  ca  1-  tam  patibhanti  thinamiddhancassa  cittam  na  pariyadaya  titthati
abhirato  ca  brahmacariyam  carati  na  cassa  hoti  dhammesu  vicikiccha tasma
tiha   vo   bhikkhave  evam  sikkhitabbam  indriyesu  guttadvara  bhavissama
bhojane   mattannuno   jagariyam   anuyutta   vipassaka  kusalanam  dhammanam
pubbarattapararattam    bodhipakkhikanam    dhammanam   bhavananuyogam   anuyutta
viharissamati evam hi vo bhikkhave sikkhitabbanti.
     [57]   Pancimani   bhikkhave   thanani   abhinham  paccavekkhitabbani
itthiya   va   purisena   va  gahatthena  va  pabbajitena  va  katamani
panca   jaradhammomhi   jaram   anatitoti   abhinham  paccavekkhitabbam  itthiya
va  purisena  va  gahatthena  va  pabbajitena  va  byadhidhammomhi byadhim
anatitoti   abhinham  paccavekkhitabbam  itthiya  va  purisena  va  gahatthena
va    pabbajitena    va    maranadhammomhi    maranam   anatitoti   abhinham
@Footnote: 1 Po. cassa.
Paccavekkhitabbam   itthiya   va  purisena  va  gahatthena  va  pabbajitena
va   sabbehi   me  piyehi  manapehi  nanabhavo  vinabhavoti  abhinham
paccavekkhitabbam   itthiya   va  purisena  va  gahatthena  va  pabbajitena
va   kammassakomhi   kammadayado   kammayoni   kammabandhu  kammapatisarano
yam  kammam  karissami  kalyanam  va  papakam  va  tassa dayado bhavissamiti
abhinham    paccavekkhitabbam    itthiya    va   purisena   va   gahatthena
va pabbajitena va.
     {57.1}  Kinca  1-  bhikkhave  atthavasam  paticca  jaradhammomhi  jaram
anatitoti   abhinham  paccavekkhitabbam  itthiya  va  purisena  va  gahatthena
va   pabbajitena   va   atthi  bhikkhave  sattanam  yobbane  yobbanamado
yena  madena  satta  2-  kayena  duccaritam caranti vacaya duccaritam caranti
manasa   duccaritam   caranti   tassa   tanthanam   abhinham  paccavekkhato  yo
yobbane   yobbanamado  so  sabbaso  va  pahiyati  tanu  va  pana  hoti
idam  kho  bhikkhave  atthavasam  paticca  jaradhammomhi  jaram  anatitoti  abhinham
paccavekkhitabbam itthiya va purisena va gahatthena va pabbajitena va.
     {57.2}  Kinca  1-  bhikkhave  atthavasam paticca byadhidhammomhi byadhim
anatitoti   abhinham  paccavekkhitabbam  itthiya  va  purisena  va  gahatthena
va   pabbajitena  va  atthi  bhikkhave  sattanam  arogye  arogyamado
yena  madena  satta  kayena  duccaritam  caranti  vacaya  duccaritam  caranti
manasa   duccaritam   caranti   tassa   tanthanam   abhinham  paccavekkhato  yo
arogye   arogyamado   so   sabbaso   va  pahiyati  tanu  va  pana
@Footnote: 1 Po. kanca. Yu. kathanca. aparampi evam natabbam .  2 Ma. Yu. matta. aparampi
@evam natabbam.
Hoti   idam   kho   bhikkhave   atthavasam   paticca   byadhidhammomhi  byadhim
anatitoti    abhinham    paccavekkhitabbam    itthiya   va   purisena   va
gahatthena va pabbajitena va.
     {57.3}   Kinca   bhikkhave   atthavasam  paticca  maranadhammomhi  maranam
anatitoti   abhinham  paccavekkhitabbam  itthiya  va  purisena  va  gahatthena
va  pabbajitena  va  atthi  bhikkhave  sattanam jivite jivitamado yena madena
satta  kayena  duccaritam  caranti  vacaya  duccaritam  caranti manasa duccaritam
caranti  tassa  tanthanam  abhinham  paccavekkhato  yo  jivite  jivitamado  so
sabbaso  va  pahiyati  tanu  va  pana  hoti idam kho bhikkhave atthavasam paticca
maranadhammomhi   maranam   anatitoti   abhinham   paccavekkhitabbam  itthiya  va
purisena va gahatthena va pabbajitena va.
     {57.4}  Kinca  bhikkhave atthavasam paticca sabbehi me piyehi manapehi
nanabhavo   vinabhavoti  abhinham  paccavekkhitabbam  itthiya  va  purisena
va   gahatthena   va   pabbajitena  va  atthi  bhikkhave  sattanam  piyesu
chandarago  1-  yena  ragena  satta  kayena  duccaritam  caranti vacaya
duccaritam   caranti   manasa   duccaritam   caranti   tassa   tanthanam   abhinham
paccavekkhato  yo  piyesu  [2]-  chandarago  so  sabbaso  va  pahiyati
tanu   va  pana  hoti  idam  kho  bhikkhave  atthavasam  paticca  sabbehi  me
piyehi   manapehi   nanabhavo   vinabhavoti   abhinham   paccavekkhitabbam
itthiya va purisena va gahatthena va pabbajitena va.
     {57.5}       Kinca       bhikkhave       atthavasam      paticca
kammassakomhi         kammadayado        kammayoni        kammabandhu
@Footnote: 1 Ma. piyesu manapesu yo chandarago .  2 Ma. manapesu.
Kammapatisarano   yam   kammam   karissami   kalyanam  va  papakam  va  tassa
dayado  bhavissamiti  abhinham  paccavekkhitabbam  itthiya  va  purisena  va
gahatthena   va   pabbajitena   va  atthi  bhikkhave  sattanam  kayaduccaritam
vaciduccaritam    manoduccaritam    tassa    tanthanam    abhinham   paccavekkhato
sabbaso   va  duccaritam  pahiyati  tanu  va  pana  hoti  idam  kho  bhikkhave
atthavasam      paticca      kammassakomhi     kammadayado     kammayoni
kammabandhu    kammapatisarano    yam    kammam    karissami    kalyanam   va
papakam    va   tassa   dayado   bhavissamiti   abhinham   paccavekkhitabbam
itthiya va purisena va gahatthena va pabbajitena va.
     {57.6}  Sa 1- kho so bhikkhave ariyasavako iti patisancikkhati na kho
ahanneveko  2-  jaradhammo  jaram  anatito athakho yavata sattanam agati
gati  cuti  upapatti  sabbe  satta  jaradhamma  jaram anatitati tassa tanthanam
abhinham  paccavekkhato  maggo  sanjayati  so  tam  maggam  asevati bhaveti
bahulikaroti    tassa    tam   maggam   asevato   bhavayato   bahulikaroto
sannojanani pahiyanti anusaya byanti honti.
     {57.7}  Na  kho  ahanneveko  byadhidhammo byadhim anatito athakho
yavata  sattanam  agati  gati  cuti  upapatti  sabbe  satta  byadhidhamma
byadhim  anatitati  tassa  tanthanam  abhinham  paccavekkhato  maggo  sanjayati
so  tam maggam asevati bhaveti bahulikaroti tassa tam maggam asevato bhavayato
@Footnote: 1 Yu. sa ce so .  2 Ma. Yu. ahanceveko. aparampi evam idisameva.
Bahulikaroto sannojanani pahiyanti anusaya byanti honti.
     {57.8}  Na  kho  ahanneveko  maranadhammo  maranam  anatito athakho
yavata   sattanam  agati  gati  cuti  upapatti  sabbe  satta  maranadhamma
maranam   anatitati  tassa  tanthanam  abhinham  paccavekkhato  maggo  sanjayati
so  tam  maggam  asevati  bhaveti  bahulikaroti  tassa  tam  maggam asevato
bhavayato    bahulikaroto    sannojanani    pahiyanti    anusaya   byanti
honti.
     {57.9}  Na  kho mayhevekassa sabbehi piyehi manapehi nanabhavo
vinabhavo   athakho   yavata   sattanam   agati   gati   cuti   upapatti
sabbesam   sattanam   piyehi   manapehi   nanabhavo  vinabhavoti  tassa
tanthanam   abhinham   paccavekkhato   maggo   sanjayati   so   tam   maggam
asevati   bhaveti   bahulikaroti   tassa  tam  maggam  asevato  bhavayato
bahulikaroto sannojanani pahiyanti anusaya byanti honti.
     {57.10}   Na   kho   ahanneveko  kammassakomhi  kammadayado
kammayoni   kammabandhu   kammapatisarano   yam  kammam  karissami  kalyanam  va
papakam  va  tassa  dayado  bhavissami  athakho  yavata  sattanam  agati
gati   cuti   upapatti  sabbe  satta  kammassaka  kammadayada  kammayoni
kammabandhu   kammapatisarana  yam  kammam  karissanti  kalyanam  va  papakam  va
tassa   dayada   bhavissantiti   tassa   tanthanam   abhinham   paccavekkhato
maggo   sanjayati   so   tam   maggam   asevati   bhaveti   bahulikaroti
Tassa    tam   maggam   asevato   bhavayato   bahulikaroto   sannojanani
pahiyanti anusaya byanti hontiti.
         Byadhidhamma jaradhamma        atho maranadhammino
         yatha dhamma tatha santa 1-   jigucchanti puthujjana.
         Ahancetam jiguccheyyam             evamdhammesu panisu
         na metam 2- patirupassa           mama evam viharino.
         Soham evam viharanto              natva dhammam nirupadhim
         arogye yobbanasmim 3-      jivitasminca yo mado 4-
         sabbe made abhibhosmi           nekkhammam datthu khemato.
         Tassa me ahu ussaho          nibbanam abhipassato
         naham bhabbo etarahi             kammani patisevitum
         anivatti bhavissami               brahmaceraparayanoti 5-.
     [58] Ekam samayam bhagava vesaliyam viharati mahavane kutagarasalayam.
Athakho     bhagava     pubbanhasamayam     nivasetva     pattacivaramadaya
vesalim   pindaya   pavisi   vesaliyam   pindaya   caritva   pacchabhattam
pindapatapatikkanto    mahavanam   ajjhogahetva   annatarasmim   rukkhamule
diva  viharam  nisidi  .  tena  kho  pana  samayena  sambula licchavikumaraka
sajjani   dhanuni   adaya   kukkurasanghaparivuta   mahavane  anucankamamana
anuvicaramana   addasamsu   bhagavantam   annatarasmim  rukkhamule  nisinnam  disva
@Footnote: 1 Ma. Yu. satta .  2 Yu. tametam .  3 Ma. arogye yobbanasmim ca. Yu. arogye ca.
@4 Ma. ye mada .  5 Ma. Yu. brahmacariyaparayanoti.
Sajjani   dhanuni   nikkhipitva   kukkurasangham  ekamantam  uyyojetva  yena
bhagava     tenupasankamimsu     upasankamitva     bhagavantam    abhivadetva
tunhibhuta   tunhibhuta   panjalika   bhagavantam  payirupasanti  tena  kho  pana
samayena  mahanamo  licchavi  1-  mahavane  janghaviharam 2- anucankamamano
anuvicaramano  addasa  te  licchavikumarake  tunhibhute  tunhibhute  panjalike
bhagavantam   payirupasante  disva  yena  bhagava  tenupasankami  upasankamitva
bhagavantam  abhivadetva  ekamantam  nisidi  ekamantam  nisinno kho mahanamo
licchavi   udanam  udanesi  bhavissanti  vajji  bhavissanti  vajjiti   kim  pana
tvam   mahanama   evam  vadesi  bhavissanti  vajji  bhavissanti  vajjiti  ime
bhante   licchavikumaraka   canda   pharusa   apatubha  3-  yanipi  tani
kulesu  pahinakani  pahiyanti  ucchuti va badarati va puvati va modakati va
sankulikati   5-   va  tani  vilumpitva  vilumpitva  khadanti  kulitthinampi
kulakumarinampi  pacchaliyam  khipanti  tedanime  tunhibhuta  tunhibhuta  panjalika
bhagavantam payirupasantiti.
     {58.1}  Yassakassaci  mahanama  kulaputtassa  panca  dhamma samvijjanti
yadi   va   ranno   khattiyassa  muddhabhisittassa  6-  yadi  va  ratthikassa
pettanikassa  yadi  va  senaya  senapatikassa  yadi  va gamagamikassa 7-
yadi  va  pugagamanikassa  ye  va  pana  kulesu  paccekadhipaccam  karenti
vuddhiyeva   patikankha   no   parihani   katame   panca   idha  mahanama
@Footnote: 1 Ma. sabbattha varesu licchavi .  2 ma janghaviharam .  3 Ma. apanubha. Yu. apajaha.
@4 Po. pahinikani. Ma. pahenakani. Yu. pahinakani .  5 Yu. sakkhalakati.
@6 Po. si muddhavasittassa .  7 Ma. gamagamanikasasa.
Kulaputto      utthanaviriyadhigatehi      bhogehi      bahabalaparicitehi
sedavakkhittehi     1-     dhammikehi     dhammaladdhehi     matapitaro
sakkaroti     garukaroti     maneti    pujeti    tamenam    matapitaro
sakkata     garukata     manita     pujita     kalyanena     manasa
anukampanti    ciram    jiva    dighamayum    palehiti   matapitanukampitassa
mahanama kulaputtassa vuddhiyeva patikankha no parihani.
     {58.2}   Puna   caparam   mahanama  kulaputto  utthanaviriyadhigatehi
bhogehi    bahabalaparicitehi   sedavakkhittehi   dhammikehi   dhammaladdhehi
puttadaradasakammakaraporise       sakkaroti      garukaroti      maneti
pujeti     tamenam     puttadaradasakammakaraporisa    sakkata    garukata
manita    pujita    kalyanena    manasa    anukampanti    ciram    jiva
dighamayum         palehiti         puttadaradasakammakaraporisanukampitassa
mahanama kulaputtassa vuddhiyeva patikankha no parihani.
     {58.3}   Puna   caparam   mahanama  kulaputto  utthanaviriyadhigatehi
bhogehi    bahabalaparicitehi   sedavakkhittehi   dhammikehi   dhammaladdhehi
khettakammantasamantasabyohare       2-      sakkaroti      garukaroti
maneti     pujeti     tamenam    khettakammantasamantasabyohara    2-
sakkata   garukata   manita  pujita  kalyanena  manasa  anukampanti  ciram
jiva     dighamayum    palehiti    khettakammantasamantasabyoharanukampitassa
mahanama kulaputtassa vuddhiyeva patikankha no parihani.
     {58.4}   Puna   caparam   mahanama  kulaputto  utthanaviriyadhigatehi
bhogehi    bahabalaparicitehi   sedavakkhittehi   dhammikehi   dhammaladdhehi
ya   ta   3-   balipatiggahika  devata  tam  4-  sakkaroti  garukaroti
@Footnote: 1 Po. sabbattha varesu sedapakkhittehi .  2 yu ...samantasamvohare.
@3 Ma. yavata .  4 Ma. ayam patho natthi.
Maneti   pujeti   tamenam   balipatiggahika   devata   sakkata  garukata
manita   pujita   kalyanena   manasa   anukampanti   ciram  jiva  dighamayum
palehiti     devatanukampitassa     mahanama    kulaputtassa    vuddhiyeva
patikankha no parihani.
     {58.5}   Puna   caparam   mahanama  kulaputto  utthanaviriyadhigatehi
bhogehi    bahabalaparicitehi   sedavakkhittehi   dhammikehi   dhammaladdhehi
samanabrahmane    sakkaroti    garukaroti    maneti    pujeti    tamenam
samanabrahmana   sakkata   garukata   manita  pujita  kalyanena  manasa
anukampanti   ciram   jiva   dighamayum   palehiti   samanabrahmananukampitassa
mahanama kulaputtassa vuddhiyeva patikankha no parihani.
     {58.6}   Yassakassaci   mahanama  kulaputtassa  ime  panca  dhamma
samvijjanti  yadi  va  ranno  khattiyassa  muddhabhisittassa  yadi  va ratthikassa
pettanikassa   yadi   va  senaya  senapatikassa  yadi  va  gamagamikassa
yadi  va  pugagamanikassa  ye  va  pana  kulesu  paccekadhipaccam  karenti
vuddhiyeva patikankha no parihaniti.
         Matapitukiccakaro               puttadarahito sada
         antojanassa atthaya           ye cassa anujivino
         ubhinnanneva 1- atthaya     vadannu hoti silava
         natinam pubbapetanam            ditthe dhamme ca jivitam 2-
         samananam brahmananam         devatananca pandito
         vittisanjanano 3- hoti      dhammena gharamavasam
@Footnote: 1 Ma. ubhinnanceva. Yu. ubhinnam yeva .  2 Po. dhammeva jivatam. Ma. jivatam.
@3 Po. pitisan ....
         So karitvana kalyanam          pujjo hoti pasamsiyo
         idheva nam pasamsanti                 pecca sagge pamodatiti.
     [59]  Pancahi  bhikkhave  dhammehi  samannagato dullabho vuddhapabbajito
katamehi   pancahi   dullabho   bhikkhave   vuddhapabbajito   nipuno   dullabho
akappasampanno    dullabho   bahussuto   dullabho   dhammakathiko   dullabho
vinayadharo   imehi   kho  bhikkhave  pancahi  dhammehi  samannagato  dullabho
vuddhapabbajitoti.
     [60]  Pancahi  bhikkhave  dhammehi  samannagato dullabho vuddhapabbajito
katamehi   pancahi   dullabho   bhikkhave   vuddhapabbajito   suvaco   dullabho
suggahitaggahi   dullabho   padakkhinaggahi   dullabho   dhammakathiko   dullabho
vinayadharo   imehi   kho  bhikkhave  pancahi  dhammehi  samannagato  dullabho
vuddhapabbajitoti.
                     Nivaranavaggo pathamo.
                        Tassuddanam
         avaranam rasi angani            samayam [1]- matuputtika
         upajjhatthanakumara 2-     licchavi apare duveti.
                     ------------
                     Sannavaggo dutiyo
     [61]   Pancima   bhikkhave   sanna  bhavita  bahulikata  mahapphala
@Footnote: 1 Yu. casaddo atthi .  2 Po. Yu. upajjhatthana .... Ma. upajjhathana licchavi
@kumara apare dveti.
Honti    mahanisamsa    amatogadha    amatapariyosana    katama   panca
aniccasanna     1-     anattasanna    1-    maranasanna    ahare
patikkulasanna   sabbaloke   anabhiratasanna   2-   ima   kho   bhikkhave
panca    sanna    bhavita   bahulikata   mahapphala   honti   mahanisamsa
amatogadha amatapariyosanati.
     [62]   Pancima   bhikkhave   sanna  bhavita  bahulikata  mahapphala
honti    mahanisamsa    amatogadha    amatapariyosana    katama   panca
aniccasanna     anattasanna    maranasanna    ahare    patikkulasanna
sabbaloke   anabhiratasanna   2-   ima   kho   bhikkhave   panca  sanna
bhavita    bahulikata    mahapphala    honti    mahanisamsa    amatogadha
amatapariyosanati.
     [63]    Pancahi    bhikkhave    vaddhihi   vaddhamano   ariyasavako
ariyaya   vaddhiya   vaddhati  saradayi  ca  hoti  varadayi  ca  kayassa
katamahi   pancahi   saddhaya   vaddhati   silena   vaddhati   sutena   vaddhati
cagena    vaddhati   pannaya   vaddhati   imahi   kho   bhikkhave   pancahi
vaddhihi     vaddhamano     ariyasavako    ariyaya    vaddhiya    vaddhati
saradayi ca hoti varadayi ca kayassati.
               Saddhaya silena ca yo pavaddhati 3-
               pannaya cagena sutena cubhayam
               so tadiso sappuriso vicakkhano
               adiyati saramidheva attanoti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. asubhasanna adinavasanna .  2 Ma. anabhiratisanna .  3 Po. yo ca
@vaddhati. Si. yodha vaddhati.
     [64]   Pancahi  bhikkhave  vaddhihi  vaddhamana  ariyasavika  ariyaya
vaddhiya  vaddhati  saradayini  ca  hoti  varadayini  ca  kayassa  katamahi
pancahi   saddhaya  vaddhati  silena  vaddhati  sutena  vaddhati  cagena  vaddhati
pannaya   vaddhati   imahi   kho   bhikkhave   pancahi   vaddhihi  vaddhamana
ariyasavika  ariyaya  vaddhiya  vaddhati  saradayini  ca hoti varadayini ca
kayassati.
               Saddhaya silena ca ya pavaddhati
               pannaya cagena sutena cubhayam
               sa tadisi silavati upasika
               adiyati saramidheva attanoti.
     [65]   Pancahi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  bhikkhu  alamsakaccho
sabrahmacarinam   katamehi   pancahi   idha   bhikkhave   bhikkhu   attana   ca
silasampanno   hoti   silasampadakathaya   ca   agatam   panham   byakatta
hoti    attana   ca   samadhisampanno   hoti   samadhisampadakathaya   ca
agatam   panham   byakatta   hoti   attana   ca  pannasampanno  hoti
pannasampadakathaya    ca   agatam   panham   byakatta   hoti   attana
ca    vimuttisampanno    hoti   vimuttisampadakathaya   ca   agatam   panham
byakatta    hoti    attana    ca    vimuttinanadassanasampanno   hoti
vimuttinanadassanasampadakathaya    ca    agatam   panham   byakatta   hoti
imehi   kho   bhikkhave  pancahi  dhammehi  samannagato  bhikkhu  alamsakaccho
Sabrahmacarinanti.
     [66]   Pancahi   bhikkhave  dhammehi  samannagato  bhikkhu  alamsajivo
sabrahmacarinam   katamehi   pancahi   idha   bhikkhave   bhikkhu   attana   ca
silasampanno    hoti    silasampadakathaya   ca   katam   panham   byakatta
hoti    attana   ca   samadhisampanno   hoti   samadhisampadakathaya   ca
katam   panham   byakatta   hoti   attana   ca   pannasampanno   hoti
pannasampadakathaya   ca   katam   panham   byakatta   hoti   attana  ca
vimuttisampanno     hoti     vimuttisampadakathaya     ca    katam    panham
byakatta    hoti    attana    ca    vimuttinanadassanasampanno   hoti
vimuttinanadassanasampadakathaya    ca    katam    panham    byakatta   hoti
imehi   kho   bhikkhave   pancahi  dhammehi  samannagato  bhikkhu  alamsajivo
sabrahmacarinanti.
     [67]  Yo  hi  koci  bhikkhave  bhikkhu  va  bhikkhuni va panca dhamme
bhaveti   panca   dhamme   bahulikaroti   tassa   dvinnam   phalanam  annataram
phalam    patikankham   dittheva   dhamme   anna   sati   va   upadisese
anagamita    katame    panca    idha    bhikkhave   bhikkhu   chandasamadhi-
padhanasankharasamannagatam    iddhipadam    bhaveti    viriyasamadhi-    ...
Cittasamadhi-   ...  vimamsasamadhipadhanasankharasamannagatam  iddhipadam  bhaveti
ussolhinneva  pancamim  yo  hi  koci  bhikkhave  bhikkhu va bhikkhuni va ime
panca  dhamme  bhaveti  ime  panca  dhamme  bahulikaroti tassa dvinnam phalanam
Annataram   phalam  patikankham  dittheva  dhamme  anna  sati  va  upadisese
anagamitati.
     [68]   Pubbevaham  bhikkhave  sambodha  anabhisambuddho  bodhisattova
samano   panca  dhamme  bhavesim  panca  dhamme  bahulimakasim  katame  panca
chandasamadhipadhanasankharasamannagatam           iddhipadam          bhavesim
viriyasamadhicittasamadhivimamsasamadhipadhanasankharasamannagatam
iddhipadam   bhavesim   ussolhinneva   pancamim   so   kho  aham  bhikkhave
imesam     ussolhipancamanam     dhammanam     bhavitatta    bahulikatatta
yassa     yassabhinnasacchikaraniyassa     dhammassa    cittam    abhininnamesim
abhinnasacchikiriyaya    tatratatreva    sakkhibhabbatam    papunim    sati   sati
ayatane  so  sace  akankhim  anekavihitam  iddhividham  paccanubhaveyyam  .pe.
Yavabrahmalokapi    kayena    1-    vasam   vatteyyanti   tatratatreva
sakkhibhabbatam   papunim  sati  sati  ayatane  .  so  sace  akankhim  .pe.
Asavanam   khaya   anasavam   cetovimuttim   pannavimuttim  dittheva  dhamme
sayam    abhinna    sacchikatva    upasampajja   vihareyyanti   tatratatreva
sakkhibhabbatam papunim sati sati ayataneti.
     [69]  Pancime  bhikkhave  dhamma  bhavita bahulikata ekantanibbidaya
viragaya  nirodhaya  upasamaya  abhinnaya  sambodhaya  nibbanaya samvattanti
katame  panca  idha  bhikkhave  bhikkhu  asubhanupassi  kaye  viharati  ahare
patikkulasanni     sabbaloke     anabhiratasanni     2-     sabbasankharesu
aniccanupassi   maranasanna   kho   panassa  ajjhattam  supatthita  3-  hoti
@Footnote: 1 Po. kayena ca samvatteyyanati .  2 Ma. anabhiratisanni .  3 Po. Yu. supatthita.
@ito param idisameva.
Ime   kho   bhikkhave  panca  dhamma  bhavita  bahulikata  ekantanibbidaya
viragaya nirodhaya upasamaya abhinnaya sambodhaya nibbanaya samvattantiti.
     [70]   Pancime   bhikkhave   dhamma  bhavita  bahulikata  asavanam
khayaya   samvattanti   katame   panca   idha   bhikkhave   bhikkhu  asubhanupassi
kaye    viharati    ahare    patikkulasanni   sabbaloke   anabhiratasanni
sabbasankharesu    aniccanupassi    maranasanna    kho   panassa   ajjhattam
supatthita   hoti   ime  kho  bhikkhave  panca  dhamma  bhavita  bahulikata
asavanam khayaya samvattantiti.
                     Sannavaggo dutiyo.
                        Tassuddanam
      dve ca sanna dve vaddhi ca   sakacchena ca sajivam
      iddhipada ca dve vutta       nibbida casavakkhayati.
                      -----------
                    Yodhajivavaggo tatiyo
     [71]  Pancime  bhikkhave  dhamma  bhavita bahulikata cetovimuttiphala
ca     honti     cetovimuttiphalanisamsa    ca    pannavimuttiphala    ca
honti    pannavimuttiphalanisamsa    ca    katame   panca   idha   bhikkhave
bhikkhu   asubhanupassi   kaye   viharati  ahare  patikkulasanni  sabbaloke
anabhiratasanni     sabbasankharesu     aniccanupassi     maranasanna    kho
Panassa   ajjhattam  supatthita  hoti  .  ime  kho  bhikkhave  panca  dhamma
bhavita   bahulikata   cetovimuttiphala   ca  honti  cetovimuttiphalanisamsa
ca    pannavimuttiphala   ca   honti   pannavimuttiphalanisamsa   ca   yato
kho  bhikkhave  bhikkhu  cetovimutto  ca  hoti  pannavimutto  ca [1]- ayam
vuccati   bhikkhave   bhikkhu   ukkhittapaligho   itipi   sankinnaparikkho   itipi
abbulhesiko   itipi   niraggalo   itipi   ariyo  pannaddhajo  pannabharo
visamyutto itipi.
     {71.1}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  ukkhittapaligho  hoti  idha bhikkhave
bhikkhuno    avijja    pahina    hoti    ucchinnamula    talavatthukata
anabhavam   gata   ayatim   anuppadadhamma   evam   kho   bhikkhave  bhikkhu
ukkhittapaligho hoti.
     {71.2}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  sankinnaparikkho  hoti idha bhikkhave
bhikkhuno    ponobbhaviko    jatisamsaro    pahino   hoti   ucchinnamulo
talavatthukato   anabhavam   gato   ayatim   anuppadadhammo   evam   kho
bhikkhave bhikkhu sankinnaparikkho hoti.
     {71.3}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  abbulhesiko  hoti  idha bhikkhave
bhikkhuno   tanha   pahina   hoti   ucchinnamula  talavatthukata  anabhavam
gata ayatim anuppadadhamma evam kho bhikkhave bhikkhu abbulhesiko hoti.
     {71.4}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu niraggalo hoti idha bhikkhave bhikkhuno
pancorambhagiyani     sannojanani    pahinani    honti    ucchinnamulani
talavatthukatani   anabhavam   gatani   ayatim  anuppadadhammani  evam  kho
bhikkhave bhikkhu niraggalo hoti.
     {71.5} Kathanca bhikkhave bhikkhu ariyo pannaddhajo pannabharo visamyutto hoti
@Footnote: 1 Ma. hoti.
Idha    bhikkhave    bhikkhuno    asmimano   pahino   hoti   ucchinnamulo
talavatthukato   anabhavam   gato   ayatim   anuppadadhammo   evam   kho
bhikkhave bhikkhu ariyo pannaddhajo pannabharo visamyutto hotiti.
     [72]  Pancime  bhikkhave  dhamma  bhavita bahulikata cetovimuttiphala
ca     honti     cetovimuttiphalanisamsa    ca    pannavimuttiphala    ca
honti    pannavimuttiphalanisamsa    ca    katame    panca    aniccasanna
anicce   dukkhasanna   dukkhe   anattasanna   pahanasanna   viragasanna
ime   kho   bhikkhave  panca  dhamma  bhavita  bahulikata  cetovimuttiphala
ca   honti   cetovimuttiphalanisamsa   ca   pannavimuttiphala   ca   honti
pannavimuttiphalanisamsa   ca   yato   kho   bhikkhave   bhikkhu  cetovimutto
ca    honti    pannavimutto    ca    ayam    vuccati   bhikkhave   bhikkhu
ukkhittapaligho    itipi    samkinnaparikkho    itipi    abbulhesiko   itipi
niraggalo itipi ariyo pannaddhajo pannabharo visamyutto itipi.
     {72.1}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  ukkhittapaligho  hoti  idha bhikkhave
bhikkhuno  avijja  pahina  hoti  ucchinnamula  talavatthukata anabhavam gata
ayatim anuppadadhamma evam kho bhikkhave bhikkhu ukkhittapaligho hoti.
     {72.2} Kathanca bhikkhave bhikkhu samkinnaparikkho hoti idha bhikkhave bhikkhuno
ponobbhaviko   jatisamsaro   pahino   hoti  ucchinnamulo  talavatthukato
anabhavam  gato  ayatim  anuppadadhammo evam kho bhikkhave bhikkhu samkinnaparikkho
Hoti.
     {72.3}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  abbulhesiko  hoti  idha bhikkhave
bhikkhuno     tanha    pahina    hoti    ucchinnamula    talavatthukata
anabhavam   gata   ayatim   anuppadadhamma   evam   kho   bhikkhave  bhikkhu
abbulhesiko hoti.
     {72.4}   Kathanca   bhikkhave  bhikkhu  niraggalo  hoti  idha  bhikkhave
bhikkhuno      pancorambhagiyani     sannojanani     pahinani     honti
ucchinnamulani      talavatthukatani      anabhavam     gatani     ayatim
anuppadadhammani evam kho bhikkhave bhikkhu niraggalo hoti.
     {72.5}   Kathanca   bhikkhave  bhikkhu  ariyo  pannaddhajo  pannabharo
visamyutto   hoti   idha   bhikkhave   bhikkhuno   asmimano   pahino  hoti
ucchinnamulo   talavatthukato   anabhavam   gato   ayatim   anuppadadhammo
evam kho bhikkhave bhikkhu ariyo pannaddhajo pannabharo visamyutto hotiti.
     [73]   Athakho   annataro   bhikkhu   yena   bhagava   tenupasankami
upasankamitva    bhagavantam    abhivadetva   ekamantam   nisidi   ekamantam
nisinno   kho   so  bhikkhu  bhagavantam  etadavoca  dhammavihari  dhammavihariti
bhante vuccati kittavata nukho bhante bhikkhu dhammavihari hotiti.
     {73.1}  Idha bhikkhu [1]- dhammam pariyapunati suttam geyyam veyyakaranam
gatham  udanam  itivuttakam  jatakam abbhutadhammam vedallam so taya dhammapariyattiya
divasam   atinameti   rincati   patisallanam  nanuyunjati  ajjhattam  cetosamatham
ayam vuccati bhikkhu pariyattibahulo no dhammavihari.
@Footnote: 1 Ma. Yu. bhikkhuti atthi.
     {73.2}  Puna caparam [1]- bhikkhu yathasutam yathapariyattam dhammam vittharena
paresam   deseti   so   taya  dhammapannattiya  divasam  atinameti  rincati
patisallanam   nanuyunjati   ajjhattam  cetosamatham  ayam  vuccati  [1]-  bhikkhu
pannattibahulo no dhammavihari.
     {73.3}  Puna caparam [1]- bhikkhu yathasutam yathapariyattam dhammam vittharena
sajjhayam  karoti  so  tena  sajjhayena  divasam atinameti rincati patisallanam
nanuyunjati  ajjhattam  cetosamatham  ayam  vuccati  [1]-  bhikkhu  sajjhayabahulo
no dhammavihari.
     {73.4}  Puna  caparam  [1]- bhikkhu yathasutam yathapariyattam dhammam cetasa
anuvitakketi  anuvicareti  manasanupekkhati  so  tehi  dhammavitakkehi  divasam
atinameti   rincati   patisallanam   nanuyunjati   ajjhattam  cetosamatham  ayam
vuccati [1]- bhikkhu vitakkabahulo no dhammavihari.
     {73.5}  Idha [1]- bhikkhu dhammam pariyapunati suttam geyyam veyyakaranam
gatham  udanam  itivuttakam  jatakam abbhutadhammam vedallam so taya dhammapariyattiya
na   divasam   atinameti   na  2-  rincati  patisallanam  anuyunjati  ajjhattam
cetosamatham  evam  kho  [1]- bhikkhu dhammavihari hoti. Iti kho [1]- bhikkhu
desito  maya  pariyattibahulo  desito  pannattibahulo desito sajjhayabahulo
desito  vitakkabahulo  desito  dhammavihari  yam  3-  bhikkhu satthara karaniyam
savakanam  hitesina  anukampakena  anukampam  upadaya  katam  vo  tam  maya
etani   bhikkhu   rukkhamulani   etani  sunnagarani  jhayatha  bhikkhu  ma
@Footnote: 1 Ma. Yu. bhikkhuti atthi .  2 Ma. napi .  3 Ma. Yu. kho.
Pamadattha   ma   paccha   vippatisarino   ahuvattha   ayam   vo  amhakam
anusasaniti.
     [74]   Athakho   annataro   bhikkhu   yena   bhagava   tenupasankami
upasankamitva    bhagavantam    abhivadetva   ekamantam   nisidi   ekamantam
nisinno   kho   so  bhikkhu  bhagavantam  etadavoca  dhammavihari  dhammavihariti
bhante vuccati kittavata nu kho bhante [1]- dhammavihari hotiti.
     {74.1}  Idha  [2]-  bhikkhu  dhammam  pariyapunati suttam ... Vedallam
uttarincassa   pannaya   attham   nappajanati   ayam  vuccati  [1]-  bhikkhu
pariyattibahulo  no  dhammavihari  .  .pe.  idha  bhikkhu  dhammam  pariyapunati
suttam   ...  vedallam  uttarincassa  pannaya  attham  pajanati  evam  kho
bhikkhu  [1]-  dhammavihari  hoti  .  iti  kho bhikkhu .pe. Ayam vo amhakam
anusasaniti.
     [75]  Pancime  bhikkhave  yodhajiva  santo  samvijjamana  lokasmim
katame    panca    idha   bhikkhave   ekacco   yodhajivo   rajagganneva
disva   samsidati   visidati   na   santhambhati  na  sakkoti  sangamam  otaritum
evarupopi    bhikkhave   idhekacco   yodhajivo   hoti   ayam   bhikkhave
pathamo yodhajivo santo samvijjamano lokasmim.
     {75.1}    Puna    caparam    bhikkhave    idhekacco    yodhajivo
sahati       rajaggam      apica      kho      dhajagganneva      disva
@Footnote: 1 Ma. Yu. etthantare bhikkhuti atthi.
Samsidati    visidati    na    santhambhati   na   sakkoti   sangamam   otaritum
evarupopi    bhikkhave   idhekacco   yodhajivo   hoti   ayam   bhikkhave
dutiyo yodhajivo santo samvijjamano lokasmim.
     {75.2}  Puna  caparam  bhikkhave  idhekacco  yodhajivo  sahati rajaggam
sahati   dhajaggam   apica   kho  ussarananneva  1-  sutva  samsidati  visidati
na   santhambhati   na   sakkoti   sangamam   otaritum   evarupopi  bhikkhave
idhekacco   yodhajivo   hoti  ayam  bhikkhave  tatiyo  yodhajivo  santo
samvijjamano sokasmim.
     {75.3}  Puna  caparam  bhikkhave  idhekacco  yodhajivo  sahati rajaggam
sahati    dhajaggam    sahati   ussaranam   apica   kho   sampahare   hannati
byapajjati    evarupopi    bhikkhave    idhekacco    yodhajivo   hoti
ayam bhikkhave catuttho yodhajivo santo samvijjamano lokasmim.
     {75.4}  Puna  caparam bhikkhave idhekacco yodhajivo sahati rajaggam sahati
dhajaggam   sahati  ussaranam  sahati  sampaharam  so  tam  sangamam  abhivijinitva
vijitasangamo  tameva  sangamasisam  ajjhavasati evarupopi bhikkhave idhekacco
yodhajivo hoti ayam bhikkhave pancamo yodhajivo santo samvijjamano lokasmim.
Ime  kho  bhikkhave  panca  yodhajiva santo samvijjamana lokasmim evameva
kho  bhikkhave  pancime  yodhajivupama  puggala  santo  samvijjamana bhikkhusu
katame   panca   idha  bhikkhave  bhikkhu  rajagganneva  disva  samsidati  visidati
na   santhambhati   na   sakkoti  brahmacariyam  santanetum  2-  sikkhadubbalyam
avikatva   sikkham   paccakkhaya   hinayavattati   kimassa  rajaggasmim   idha
@Footnote: 1 Po. ussadananneva. Yu. usadanam yeva .  2 Ma. sandharetum. aparampi idisameva.
Bhikkhave   bhikkhu   sunati  amukasmim  nama  game  va  nigame  va  itthi
va  kumari  va  abhirupa  dassaniya  pasadika  paramaya vannapokkharataya
samannagatati  so  tam  sutva  samsidati  visidati  na  santhambhati  na  sakkoti
brahmacariyam   santanetum   sikkhadubbalyam   avikatva   sikkham   paccakkhaya
hinayavattati   idamassa   rajaggasmim  seyyathapi  so  bhikkhave  yodhajivo
rajagganneva   disva  samsidati  visidati  na  santhambhati  na  sakkoti  sangamam
otaritum   tathupamaham   bhikkhave   imam  puggalam  vadami  evarupopi  bhikkhave
idhekacco   puggalo  hoti  ayam  bhikkhave  pathamo  yodhajivupamo  puggalo
santo samvijjamano bhikkhusu.
     {75.5}  Puna  caparam bhikkhave bhikkhu sahati rajaggam apica kho dhajagganneva
disva  samsidati  visidati  na  santhambhati  na  sakkoti  brahmacariyam  santanetum
sikkhadubbalyam    avikatva   sikkham   paccakkhaya   hinayavattati   kimassa
dhajaggasmim  idha  bhikkhave  bhikkhu  naheva  kho  sunati  amukasmim  nama game
va  nigame  va  itthi  va  kumari  va  abhirupa  dassaniya  pasadika
paramaya   vannapokkharataya   samannagatati   apica   kho   samam   passati
itthim  va  kumarim  va  abhirupam  dassaniyam padadikam paramaya vannapokkharataya
samannagatam   so   tam  disva  samsidati  visidati  na  santhambhati  na  sakkoti
brahmacariyam      santanetum      sikkhadubbalyam     avikatva     sikkham
paccakkhaya    hinayavattati    idamassa    dhajaggasmim    seyyathapi   so
bhikkhave   yodhajivo   sahati   rajaggam   apica   kho  dhajagganneva  disva
Samsidati   visidati   na  santhambhati  na  sakkoti  sangamam  otaritum  tathupamaham
bhikkhave   imam   puggalam  vadami  evarupopi  bhikkhave  idhekacco  puggalo
hoti   ayam  bhikkhave  dutiyo  yodhajivupamo  puggalo  santo  samvijjamano
bhikkhusu.
     {75.6}   Puna  caparam  bhikkhave  bhikkhu  sahati  rajaggam  sahati  dhajaggam
apica   kho   ussarananneva   sutva   samsidati   visidati   na   santhambhati
na    sakkoti    brahmacariyam    santanetum    sikkhadubbalyam   avikatva
sikkham   paccakkhaya   hinayavattati   kimassa   ussaranaya   idha  bhikkhave
bhikkhum   arannagatam   va   rukkhamulagatam  va  sunnagaragatam  va  matugamo
upasankamitva   ohasati   1-   ullapati  ujjagghati  2-  upphandeti  3-
so   matugamena   ohasiyamano   1-   ullapiyamano   ujjagghiyamano
upphandiyamano   samsidati   visidati   na  santhambhati  na  sakkoti  brahmacariyam
santanetum   sikkhadubbalyam   avikatva   sikkham  paccakkhaya  hinayavattati
idamassa  ussaranaya  seyyathapi  so  bhikkhave  yodhajivo  sahati  rajaggam
sahati   dhajaggam   apica   kho   ussarananneva  sutva  samsidati  visidati  na
santhambhati   na   sakkoti   sangamam   otaritum   tathupamaham   bhikkhave  imam
puggalam   vadami   evarupopi   bhikkhave   idhekacco  puggalo  hoti  ayam
bhikkhave tatiyo yodhajivupamo puggalo santo samvijjamano bhikkhusu.
     {75.7} Puna caparam bhikkhave bhikkhu sahati rajaggam sahati dhajaggam sahati ussaranam
@Footnote: 1 Ma. Yu. ... uha... .  2 Yu. ujjhaggeti .  3 Ma. Yu. uppandeti.
Apica    kho    sampahare   hannati   byapajjati   kimassa   sampaharasmim
idha   bhikkhave   bhikkhum   arannagatam   va   rukkhamulagatam  va  sunnagaragatam
va    matugamo   upasankamitva   abhinisidati   abhinipajjati   ajjhottharati
so   matugamena   abhinisidiyamano   abhinipajjiyamano   ajjhotthariyamano
sikkham   appaccakkhaya   dubbalyam   anavikatva   methunam   dhammam  patisevati
idamassa   sampaharasmim   seyyathapi   so   bhikkhave   yodhajivo   sahati
rajaggam   sahati   dhajaggam   sahati  ussaranam  apica  kho  sampahare  hannati
byapajjati    tathupamaham    bhikkhave   imam   puggalam   vadami   evarupopi
bhikkhave    idhekacco    puggalo    hoti    ayam    bhikkhave   catuttho
yodhajivupamo puggalo santo samvijjamano bhikkhusu.
     {75.8}   Puna   caparam   bhikkhave   bhikkhu   sahati   rajaggam   sahati
dhajaggam    sahati    ussaranam    sahati    sampaharam   so   tam   sangamam
abhivijinitva     vijitasangamo     tameva     sangamasisam     ajjhavasati
kimassa    sangamavijayasmim    idha    bhikkhave    bhikkhum    arannagatam   va
rukkhamulagatam    va    sunnagaragatam    va    matugamo   upasankamitva
abhinisidati      abhinipajjati      ajjhottharati      so      matugamena
abhinisidiyamano           abhinipajjiyamano           ajjhotthariyamano
vinivethetva      vinimocetva      yenakamam      pakkamati      so
vivittam     senasanam    bhajati    arannam    rukkhamulam    pabbatam    kandaram
giriguham      susanam     vanapattham     abbhokasam     palalapunjam     so
arannagato     va     rukkhamulagato     va     sunnagaragato    va
nisidati    pallankam    abhujitva   ujum   kayam   panidhaya   parimukham   satim
Upatthapetva   so   abhijjham   loke   pahaya   vigatabhijjhena   cetasa
viharati     abhijjhaya    cittam    parisodheti    byapadapadosam    pahaya
abyapannacitto     viharati     sabbapanabhutahitanukampi    byapadapadosa
cittam     parisodheti     thinamiddham     pahaya    vigatathinamiddho    viharati
alokasanni     sato    sampajano    thinamiddha    cittam    parisodheti
uddhaccakukkuccam    pahaya    anuddhato   viharati   ajjhattam   vupasantacitto
uddhaccakukkucca    cittam   parisodheti   vicikiccham   pahaya   tinnavicikiccho
viharati    akathamkathi   kusalesu   dhammesu   vicikicchaya   cittam   parisodheti
so   ime   panca   nivarane   pahaya   cetaso   upakkilese  pannaya
dubbalikarane   vivicceva   kamehi   .pe.   catuttham   jhanam   upasampajja
viharati
     {75.9}   so   evam   samahite  citte  parisuddhe  pariyodate
anangane   vigatupakkilese   mudubhute   kammaniye   thite  anenjappatte
asavanam    khayananaya    cittam    abhininnameti   so   idam   dukkhanti
yathabhutam    pajanati    ayam   dukkhasamudayoti   yathabhutam   pajanati   ayam
dukkhanirodhoti    yathabhutam   pajanati   ayam   dukkhanirodhagamini   patipadati
yathabhutam    pajanati    ime    asavati    yathabhutam   pajanati   ayam
asavasamudayoti    yathabhutam    pajanati   ayam   asavanirodhoti   yathabhutam
pajanati    ayam    asavanirodhagamini    patipadati   yathabhutam   pajanati
tassa   evam   janato   evam   passato   kamasavapi   cittam  vimuccati
bhavasavapi   cittam   vimuccati   avijjasavapi   cittam   vimuccati  vimuttasmim
vimuttamiti  nanam  hoti  khina  jati  vusitam  brahmacariyam  katam  karaniyam naparam
Itthattayati    pajanati   idamassa   sangamavijayasmim   seyyathapi   so
bhikkhave   yodhajivo   sahati   rajaggam   sahati   dhajaggam   sahati  ussaranam
sahati   sampaharam   so   tam  sangamam  abhivijinitva  vijitasangamo  tameva
sangamasisam    ajjhavasati    tathupamaham   bhikkhave   imam   puggalam   vadami
evarupopi   bhikkhave   idhekacco  puggalo  hoti  ayam  bhikkhave  pancamo
yodhajivupamo  puggalo  santo  samvijjamano  bhikkhusu  .  ime kho bhikkhave
panca yodhajivupama puggala santo samvijjamana bhikkhusuti.
     [76]  Pancime  bhikkhave  yodhajiva  santo  samvijjamana  lokasmim
katame   panca   idha   bhikkhave  ekacco  yodhajivo  asicammam  gahetva
dhanukalapam   sannayhitva   viyulham  sangamam  otarati  so  tasmim  sangame
ussahati    vayamati    tamenam    ussahantam    vayamantam   pare   hananti
pariyapadenti   evarupopi   bhikkhave  idhekacco  yodhajivo  hoti  ayam
bhikkhave pathamo yodhajivo santo samvijjamano lokasmim.
     {76.1}   Puna   caparam   bhikkhave  idhekacco  yodhajivo  asicammam
gahetva    dhanukalapam   sannayhitva   viyulham   sangamam   otarati   so
tasmim    sangame    ussahati   vayamati   tamenam   ussahantam   vayamantam
pare   upalikkhanti   tamenam   apanenti   apanetva   natakanam   nenti
so   natakehi   niyamano   appatva   natake   antaramagge   kalam
karoti   evarupopi  bhikkhave  idhekacco  yodhajivo  hoti  ayam  bhikkhave
dutiyo yodhajivo santo samvijjamano lokasmim.
     {76.2}  Puna  caparam bhikkhave idhekacco yodhajivo asicammam gahetva
Dhanukalapam   sannayhitva   viyulham  sangamam  otarati  so  tasmim  sangame
ussahati    vayamati   tamenam   ussahantam   vayamantam   pare   upalikkhanti
tamenam    apanenti   apanetva   natakanam   nenti   tamenam   nataka
upatthahanti   paricaranti   so   natakehi   upatthahiyamano   paricariyamano
teneva   abadhena   kalam   karoti   evarupopi   bhikkhave  idhekacco
yodhajivo   hoti  ayam  bhikkhave  tatiyo  yodhajivo  santo  samvijjamano
lokasmim.
     {76.3}  Puna  caparam bhikkhave idhekacco yodhajivo asicammam gahetva
dhanukalapam   sannayhitva   viyulham  sangamam  otarati  so  tasmim  sangame
ussahati    vayamati   tamenam   ussahantam   vayamantam   pare   upalikkhanti
tamenam    apanenti   apanetva   natakanam   nenti   tamenam   nataka
upatthahanti   paricaranti   so   natakehi   upatthahiyamano   paricariyamano
vutthati   tamha   abadha  evarupopi  bhikkhave  idhekacco  yodhajivo
hoti ayam bhikkhave catuttho yodhajivo santo samvijjamano lokasmim.
     {76.4}  Puna  caparam bhikkhave idhekacco yodhajivo asicammam gahetva
dhanukalapam   sannayhitva   viyulham   sangamam   otarati   so  tam  sangamam
abhivijinitva   vijitasangamo   tameva   sangamasisam  ajjhavasati  evarupopi
bhikkhave  idhekacco  yodhajivo  hoti  ayam  bhikkhave  pancamo  yodhajivo
santo  samvijjamano  lokasmim  .  ime kho bhikkhave panca yodhajiva santo
samvijjamana lokasmim.
     {76.5}  Evameva  kho  bhikkhave  pancime  yodhajivupama  puggala
santo     samvijjamana    bhikkhusu    katame    panca    idha    bhikkhave
Bhikkhu    annataram   gamam   va   nigamam   va   unissaya   viharati   so
pubbanhasamayam    nivasetva    pattacivaramadaya    tameva    gamam   va
nigamam    va    pindaya   pavisati   arakkhiteneva   kayena   arakkhitaya
vacaya    arakkhitena    cittena    anupatthitaya    satiya    asamvutehi
indriyehi   so  tattha  passati  matugamam  dunnivattham  va  dupparutam  va
tassa   [1]-   matugamam  disva  dunnivattham  va  dupparutam  va  rago
cittam   anuddhamseti   so   raganuddhamsena   cittena  sikkham  appaccakkhaya
dubbalyam   anavikatva  methunam  dhammam  patisevati  seyyathapi  so  bhakkhave
yodhajivo   asicammam   gahetva  dhanukalapam  sannayhitva  viyulham  sangamam
otarati   so   tasmim   sangame   ussahati   vayamati  tamenam  ussahantam
vayamantam   pare  hananti  pariyapadenti  tathupamaham  bhikkhave  imam  puggalam
vadami   evarupopi   bhikkhave   idhekacco  puggalo  hoti  ayam  bhikkhave
pathamo yodhajivupamo puggalo santo samvijjamano bhikkhusu.
     {76.6}  Puna  caparam  bhikkhave  bhikkhu  annataram  gamam  va nigamam va
upanissaya   viharati   so   pubbanhasamayam   nivasetva   pattacivaramadaya
tameva   gamam   va  nigamam  va  pindaya  pavisati  arakkhiteneva  kayena
arakkhitaya    vacaya    arakkhitena    cittena    matugamam   dunnivattham
va    dupparutam    va    tassa   matugamam   disva   dunnivattham   va
dupparutam    va    rago    cittam   anuddhamseti   so   raganuddhamsena
cittena     paridayhateva     kayena     paridayhati    cetasa    tassa
@Footnote: 1 Ma. tanti disasti. ito param idisameva.
Evam    hoti    yannunaham    aramam   gantva   bhikkhunam   aroceyyam
ragayitomhi   1-   avuso   ragapareto   na   sakkomi   brahmacariyam
santanetum      sikkhadubbalyam      avikatva     sikkham     paccakkhaya
hinayavattissamiti    so    aramam   gacchanto   appatvava   aramam
antaramagge     sikkhadubbalyam     avikatva     sikkham     paccakkhaya
hinayavattati   seyyathapi   so  bhikkhave  yodhajivo  asicammam  gahetva
dhanukalapam   sannayhitva   viyulham  sangamam  otarati  so  tasmim  sangame
ussahati    vayamati   tamenam   ussahantam   vayamantam   pare   upalikkhanti
tamenam    apanenti    apanetva   natakanam   nenti   so   natakehi
niyamano     appatvava    natake    antaramagge    kalam    karoti
tathupamaham    bhikkhave    imam    puggalam    vadami   evarupopi   bhikkhave
idhekacco    puggalo    hoti   ayam   bhikkhave   dutiyo   yodhajivupamo
puggalo santo samvijjamano bhikkhusu.
     {76.7}  Puna  caparam  bhikkhave  bhikkhu  annataram  gamam  va nigamam va
upanissaya   viharati   so   pubbanhasamayam   nivasetva   pattacivaramadaya
tameva   gamam   va  nigamam  va  pindaya  pavisati  arakkhiteneva  kayena
arakkhitaya    vacaya    arakkhitena    cittena    anupatthitaya   satiya
asamvutehi    indriyehi    so    tattha   passati   matugamam   dunnivattham
va    dupparutam    va    tassa   matugamam   disva   dunnivattham   va
dupparutam   va   rago   cittam   anuddhamseti   so  raganuddhamsena  2-
cittena     paridayhateva     kayena     paridayhati    cetasa    tassa
@Footnote: 1 Ma. Yu. ragapariyutthitomhi .  2 Ma. raganuddhamsitena. ito param idisameva.
Evam    hoti    yannunaham    aramam   gantva   bhikkhunam   aroceyyam
ragayitomhi   1-   avuso   ragapareto   na   sakkomi   brahmacariyam
santanetum      sikkhadubbalyam      avikatva     sikkham     paccakkhaya
hinayavattissamiti    so    aramam    gantva    bhikkhunam   aroceti
ragayitomhi   1-   avuso   ragapareto   na   sakkomi   brahmacariyam
santanetum      sikkhadubbalyam      avikatva     sikkham     paccakkhaya
hinayavattissamiti
     {76.8}   tamenam  sabrahmacari  ovadanti  anusasanti  appassada
avuso  kama  vutta  bhagavata  bahudukkha  bahupayasa  adinavo ettha
bhiyyo  atthikankalupama  2-  kama  vutta  bhagavata bahudukkha bahupayasa
adinavo  ettha  bhiyyo  mamsapesupama  kama  vutta  bhagavata  bahudukkha
bahupayasa  adinavo  ettha  bhiyyo  tinukkupama  kama  vutta bhagavata
bahudukkha  bahupayasa  adinavo  ettha  bhiyyo  angarakasupama  kama
vutta   bhagavata   bahudukkha   bahupayasa   adinavo   ettha   bhiyyo
supinakupama   kama   vutta   bhagavata  bahudukkha  bahupayasa  adinavo
ettha  bhiyayo  yacitakupama  kama  vutta  bhagavata bahudukkha bahupayasa
adinavo  ettha  bhiyyo  rukkhaphalupama  kama  vutta  bhagavata  bahudukkha
bahupayasa   adinavo   ettha   bhiyyo   asisunupama   kama   vutta
bhagavata   bahudukkha   bahupayasa  adinavo  ettha  bhiyyo  sattisulupama
kama     vutta     bhagavata    bahudukkha    bahupayasa    adinavo
@Footnote: 1 Ma. Yu. ragapariyutthitomhi .  2 Yu. atthisankhalupama.
Ettha    bhiyyo    sappasirupama   kama   vutta   bhagavata   bahudukkha
bahupayasa   adinavo   ettha  bhiyyo  abhiramatu  ayasma  brahmacariye
ma ayasma sikkhadubbalyam avikatva sikkham paccakkhaya hinayavattiti
     {76.9}  so  sabrahmacarihi evam ovadiyamano evam anusasiyamano
evamaha    kincapi   avuso   appassada   kama   vutta   bhagavata
bahudukkha  bahupayasa  adinavo  ettha  bhiyyo  athakho  nevaham sakkomi
brahmacariyam   santanetum   sikkhadubbalyam   avikatva   sikkham   paccakkhaya
hinayavattissamiti   so   sikkhadubbalyam   avikatva   sikkham  paccakkhaya
hinayavattati   seyyathapi   so  bhikkhave  yodhajivo  asicammam  gahetva
dhanukalapam   sannayhitva   viyulham  sangamam  otarati  so  tasmim  sangame
ussahati   vayamati  tamenam  ussahantam  vayamantam  pare  upalikkhanti  tamenam
apanenti   apanetva   natakanam   nenti   tamenam  nataka  upatthahanti
paricaranti    so    natakehi   upatthahiyamano   paricariyamano   teneva
abadhena   kalam   karoti   tathupamaham   bhikkhave   imam   puggalam  vadami
evarupopi   bhikkhave   idhekacco   puggalo  hoti  ayam  bhikkhave  tatiyo
yodhajivupamo puggalo santo samvijjamano bhikkhusu.
     {76.10}  Puna  caparam  bhikkhave  bhikkhu  annataram  gamam va nigamam va
upanissaya   viharati   so   pubbanhasamayam   nivasetva   pattacivaramadaya
tameva   gamam   va  nigamam  va  pindaya  pavisati  arakkhiteneva  kayena
arakkhitaya   vacaya  arakkhitena  cittena  anupatthitaya  satiya  asamvutehi
indriyehi   so  tattha  passati  matugamam  dunnivattham  va  dupparutam  va
Tassa   matugamam   disva   dunnivattham  va  dupparutam  va  rago  cittam
anuddhamseti    so    raganuddhamsena    cittena   paridayhateva   kayena
paridayhati   cetasa   tassa   evam   hoti   yannunaham  aramam  gantva
bhikkhunam  aroceyyam  ragayitomhi  1-  avuso  ragapareto  na sakkomi
brahmacariyam   santanetum   sikkhadubbalyam   avikatva   sikkham   paccakkhaya
hinayavattissamiti    so    aramam    gantva    bhikkhunam   aroceti
ragayitomhi   1-   avuso   ragapareto   na   sakkomi   brahmacariyam
santanetum      sikkhadubbalyam      avikatva     sikkham     paccakkhaya
hinayavattissamiti
     {76.11}  tamenam  sabrahmacari  ovadanti  anusasanti  appassada
avuso   kama   vutta   bhagavata   bahudukkha   bahupayasa  adinavo
ettha   bhiyyo   atthikankalupama   kama   vutta   bhagavata   bahudukkha
bahupayasa   adinavo   ettha   bhiyyo   mamsapesupama   kama  vutta
bhagavata  ...  tinukkupama  kama  vutta  bhagavata  ... Angarakasupama
kama  vutta  bhagavata  ...  supinakupama  kama  vutta  bhagavata  ...
Yacitakupama   kama  vutta  bhagavata  ...  rukkhaphalupama  kama  vutta
bhagavata   ...   asisunupama  kama  vutta  bhagavata  ...  sattisulupama
kama   vutta   bhagavata   ...   sappasirupama  kama  vutta  bhagavata
bahudukkha   bahupayasa   adinavo   ettha   bhiyyo  abhiramatu  ayasma
brahmacariye    ma    ayasma    sikkhadubbalyam    avikatva    sikkham
paccakkhaya hinayavattiti
@Footnote: 1 Ma. Yu. ragapariyutthitomhi.
     {76.12}  So sabrahmacarihi evam ovadiyamano evam anusasiyamano
evamaha   ussahissami  avuso  dharayissami  1-  avuso  abhiramissami
avuso  na  danaham  avuso  sikkhadubbalyam  avikatva  sikkham paccakkhaya
hinayavattissamiti  seyyathapi  so  bhikkhave  yodhajivo asicammam gahetva
dhanukalapam   sannayhitva   viyulham  sangamam  otarati  so  tasmim  sangame
ussahati    vayamati   tamenam   ussahantam   vayamantam   pare   upalikkhanti
tamenam    apanenti   apanetva   natakanam   nenti   tamenam   nataka
upatthahanti   paricaranti   so   natakehi   upatthahiyamano   paricariyamano
vutthati   tamha   abadha   tathupamaham   bhikkhave   imam  puggalam  vadami
evarupopi   bhikkhave   idhekacco  puggalo  hoti  ayam  bhikkhave  catuttho
yodhajivupamo puggalo santo samvijjamano bhikkhusu.
     {76.13}  Puna  caparam  bhikkhave  bhikkhu  annataram  gamam va nigamam va
upanissaya   viharati   so   pubbanhasamayam   nivasetva   pattacivaramadaya
tameva   gamam   va   nigamam  va  pindaya  pavisati  rakkhiteneva  kayena
rakkhitaya   vacaya   rakkhitena   cittena   upatthitaya   satiya  samvutehi
indriyehi    so    cakkhuna   rupam   disva   na   nimittaggahi   hoti
nanubyanjanaggahi       yatvadhikaranamenam       cakkhundriyam       asamvutam
viharantam      abhijjhadomanassa      papaka      akusala      dhamma
anvassaveyyum    tassa    samvaraya    patipajjati    rakkhati    cakkhundriyam
cakkhundriye  samvaram  apajjati  sotena  saddam  sutva  ...  ghanena gandham
@Footnote: 1 Ma. Yu. vayamissami.
Ghayitva  ...  jivhaya rasam sayitva ... Kayena photthabbam phusitva ...
Manasa    dhammam   vinnaya   na   nimittaggahi   hoti   nanubyanjanaggahi
yatvadhikaranamenam     manindriyam    asamvutam    viharantam    abhijjhadomanassa
papaka   akusala   dhamma   anvassaveyyum   tassa   samvaraya  patipajjati
rakkhati    manindriyam    manindriye   samvaram   apajjati   so   pacchabhattam
pindapatapatikkanto    vivittam    senasanam    bhajati    arannam    rukkhamulam
pabbatam    kandaram    giriguham   susanam   vanapattham   abbhokasam   palalapunjam
so   arannagato   va   rukkhamulagato   va  sunnagaragato  va  nisidati
pallankam   abhujitva   ujum   kayam   panidhaya  parimukham  satim  upatthapetva
so   abhijjham   loke  pahaya  .pe.  so  ime  panca  nivarane  pahaya
cetaso    upakkilese    pannaya    dubbalikarane   vivicceva   kamehi
.pe. Catuttham jhanam upasampajja viharati
     {76.14}   so   evam  samahite  citte  parisuddhe  pariyodate
anangane   vigatupakkilese   mudubhute   kammaniye   thite  anenjappatte
asavanam    khayananaya    cittam    abhininnameti   so   idam   dukkhanti
yathabhutam     pajanati    .pe.    naparam    itthattayati    pajanati
seyyathapi   so   bhikkhave   yodhajivo   asicammam   gahetva  dhanukalapam
sannayhitva     viyulham    sangamam    otarati    so    tam    sangamam
abhivijinitva     vijitasangamo     tameva     sangamasisam     ajjhavasati
tathupamaham    bhikkhave    imam    puggalam    vadami   evarupopi   bhikkhave
idhekacco    puggalo   hoti   ayam   bhikkhave   pancamo   yodhajivupamo
puggalo     santo     samvijjamano     bhikkhusu     .    ime    kho
Bhikkhave     panca    yodhajivupama    puggala    santo    samvijjamana
bhikkhusuti.
     [77]   Pancimani  bhikkhave  anagatabhayani  sampassamanena  alameva
arannakena    bhikkhuna   appamattena   atapina   pahitattena   viharitum
appattassa   pattiya   anadhigatassa   adhigamaya   asacchikatassa  sacchikiriyaya
katamani  panca  idha  bhikkhave  arannako  bhikkhu  iti  patisancikkhati aham kho
etarahi   ekako  aranne  viharami  ekakam  kho  pana  aranne  viharantam
ahi va mam damseyya 1- vicchika 2- va mam damseyya satapadi va mam damseyya 1-
tena  me  assa  kalakiriya  so mamassa antarayo handaham viriyam arabhami
appattassa   pattiya   anadhigatassa  adhigamaya  asacchikatassa  sacchikiriyayati
idam   bhikkhave   pathamam   anagatabhayam  sampassamanena  alameva  arannakena
bhikkhuna    appamattena    atapina   pahitattena   viharitum   appattassa
pattiya anadhigatassa adhigamaya asacchikatassa sacchikiriyaya.
     {77.1}  Puna  caparam  bhikkhave  arannako  bhikkhu  iti  patisancikkhati
aham  kho  etarahi  ekako  aranne  viharami  ekako kho panaham aranne
viharanto  upakkhaletva  va  papateyyam  bhattam  va me bhuttam byapajjeyya
pittam  va  me  kuppeyya  semham va me kuppeyya satthaka va me vata
kuppeyyum   te  me  assa  kalakiriya  so  mamassa  antarayo  handaham
viriyam     arabhami    appattassa    pattiya    anadhigatassa    adhigamaya
@Footnote: 1 Yu. daseyya .  2 Ma. Yu. vicchiko.
Asacchikatassa    sacchikiriyayati    idam    bhikkhave    dutiyam    anagatabhayam
sampassamanena     alameva     arannakena     bhikkhuna    appamattena
atapina    pahitattena    viharitum    appattassa   pattiya   anadhigatassa
adhigamaya asacchikatassa sacchikiriyaya.
     {77.2}  Puna  caparam  bhikkhave  arannako  bhikkhu  iti  patisancikkhati
aham  kho  etarahi  ekako  aranne  viharami  ekako kho panaham aranne
viharanto  valehi  samagaccheyyam  sihena  va  byagghena  va  dipina va
acchena  va  taracchena  va  te  mam  jivita  voropeyyum tena me assa
kalakiriya  so  mamassa  antarayo  handaham  viriyam  arabhami  appattassa
pattiya  anadhigatassa  adhigamaya  asacchikatassa  sacchikiriyayati  idam  bhikkhave
tatiyam    anagatabhayam    sampassamanena   alameva   arannakena   bhikkhuna
appamattena    atapina    pahitattena   viharitum   appattassa   pattiya
anadhigatassa adhigamaya asacchikatassa sacchikiriyaya.
     {77.3}    Puna    caparam    bhikkhave    arannako   bhikkhu   iti
patisancikkhati   aham   kho   etarahi   ekako  aranne  viharami  ekako
kho  panaham  aranne  viharanto  manavehi  samagaccheyyam  katakammehi  va
akatakammehi  va  te  mam  jivita  voropeyyum  tena me assa kalakiriya
so   mamassa   antarayo  handaham  viriyam  arabhami  appattassa  pattiya
anadhigatassa    adhigamaya    asacchikatassa   sacchikiriyayati   idam   bhikkhave
catuttham    anagatabhayam   sampassamanena   alameva   arannakena   bhikkhuna
appamattena    atapina    pahitattena   viharitum   appattassa   pattiya
Anadhigatassa adhigamaya asacchikatassa sacchikiriyaya.
     {77.4}  Puna  caparam  bhikkhave  arannako  bhikkhu  iti  patisancikkhati
aham  kho  etarahi  ekako  aranne  viharami  santi kho panaranne vala
amanussa  te  mam  jivita voropeyyum tena me assa kalakiriya so mamassa
antarayo   handaham   viriyam   arabhami  appattassa  pattiya  anadhigatassa
adhigamaya    asacchikatassa    sacchikiriyayati    idam    bhikkhave    pancamam
anagatabhayam     sampassamanena     alameva     arannakena     bhikkhuna
appamattena      atapina      pahitattena     viharitum     appattassa
pattiya anadhigatassa adhigamaya asacchikatassa sacchikiriyaya.
     {77.5}  Imani  kho  bhikkhave  panca  anagatabhayani sampassamanena
alameva   arannakena   bhikkhuna   appamattena   atapina   pahitattena
viharitum    appattassa    pattiya    anadhigatassa   adhigamaya   asacchikatassa
sacchikiriyayati.
     [78]   Pancimani  bhikkhave  anagatabhayani  sampassamanena  alameva
bhikkhuna    appamattena    atapina   pahitattena   viharitum   appattassa
pattiya    anadhigatassa   adhigamaya   asacchikatassa   sacchikiriyaya   katamani
panca  idha  bhikkhave  bhikkhu  iti  patisancikkhati  aham kho etarahi daharo yuva
susu   1-  kalakeso  bhadrena  yobbanena  samannagato  pathamena  vayasa
hoti  kho  pana  so  samayo  yam  imam  kayam  jara  phusati jinnena kho pana
jaraya   abhibhutena   na   sukaram   buddhanam  sasanam  manasikatum  na  sukarani
@Footnote: 1 Ma. Yu. susu.
Arannavanapatthani   pantani  senasanani  patisevitum  pura  mam  so  dhammo
agacchati   anittho   akanto   amanapo   handaham   patikacceva   viriyam
arabhami    appattassa   pattiya   anadhigatassa   adhigamaya   asacchikatassa
sacchikiriyaya   yenaham   dhammena   samannagato   jinnakopi   phasum   1-
viharissamiti   idam   bhikkhave   pathamam  anagatabhayam  sampassamanena  alameva
bhikkhuna    appamattena    atapina   pahitattena   viharitum   appattassa
pattiya anadhigatassa adhigamaya asacchikatassa sacchikiriyaya.
     {78.1}   Puna  caparam  bhikkhave  bhikkhu  iti  patisancikkhati  aham  kho
etarahi     appabadho     appatanko     samavepakiniya    gahaniya
samannagato     natisitaya    naccunhaya    majjhimaya    padhanakkhamaya
hoti  kho  pana  so  samayo  yam  imam kayam byadhi phusati byadhitena kho pana
byadhina   2-   abhibhutena   na   sukaram   buddhanam  sasanam  manasikatum  na
sukarani     arannavanapatthani     pantani     senasanani     patisevitum
pura   mam   so  dhammo  agacchati  anittho  akanto  amanapo  handaham
patikacceva    viriyam    arabhami    appattassa    pattiya    anadhigatassa
adhigamaya   asacchikatassa   sacchikiriyaya   yenaham   dhammena   samannagato
byadhitopi    phasum    viharissamiti   idam   bhikkhave   dutiyam   anagatabhayam
sampassamanena     alameva     bhikkhuna     appamattena     atapina
pahitattena    viharitum    appattassa    pattiya    anadhigatassa   adhigamaya
asacchikatassa sacchikiriyaya.
     {78.2} Puna caparam bhikkhave bhikkhu iti patisancikkhati etarahi kho [3]- susassam
@Footnote: 1 Yu. phasu. sabbattha idisameva .  2 Yu. vyabadhabhibhutena .  3 Ma. Yu. subhikkham.
Sulabhapindam   sukaram   unchena   paggahena   yapetum   hoti  kho  pana  so
samayo   yam   dubbhikkham   hoti   dussassam   dullabhapindam  na  sukaram  unchena
paggahena   yapetum   dubbhikkhe   kho  pana  manussa  yena  subhikkham  tena
sankamanti   tattha   sanganikaviharo   hoti  akinnaviharo  sanganikavihare
kho   pana   sati   akinnavihare   na  sukaram  buddhanam  sasanam  manasikatum
na   sukarani   arannavanapatthani   pantani   senasanani  patisevitum  pura
mam   so   dhammo   agacchati   anittho   akanto   amanapo   handaham
patikacceva   viriyam   arabhami  appattassa  pattiya  anadhigatassa  adhigamaya
asacchikatassa   sacchikiriyaya   yenaham   dhammena   samannagato  dubbhikkhepi
phasum   viharissamiti   idam   bhikkhave   tatiyam   anagatabhayam  sampassamanena
alameva  bhikkhuna  appamattena  atapina  pahitattena  viharitum  appattassa
pattiya anadhigatassa adhigamaya asacchikatassa sacchikiriyaya.
     {78.3}  Puna  caparam  bhikkhave  bhikkhu  iti  patisancikkhati etarahi kho
manussa   samagga   sammodamana   avivadamana   khirodakibhuta  annamannam
piyacakkhuhi  sampassanta  viharanti  hoti  kho  pana  so  samayo yam bhayam hoti
attavisankopo  cakkasamarulha  janapada  pariyayanti  bhaye  kho  pana sati
manussa   yena   khemam   tena   sankamanti   tattha  sanganikaviharo  hoti
akinnaviharo   sanganikavihare   kho   pana   sati   akinnavihare   na
sukaram   buddhanam  sasanam  manasikatum  na  sukarani  arannavanapatthani  pantani
Senasanani   patisevitum   pura   mam   so   dhammo   agacchati  anittho
akanto   amanapo   handaham   patikacceva   viriyam  arabhami  appattassa
pattiya    anadhigatassa   adhigamaya   asacchikatassa   sacchikiriyaya   yenaham
dhammena   samannagato   bhayepi  phasum  viharissamiti  idam  bhikkhave  catuttham
anagatabhayam     sampassamanena     alameva     bhikkhuna     appamattena
atapina    pahitattena    viharitum    appattassa   pattiya   anadhigatassa
adhigamaya asacchikatassa sacchikiriyaya.
     {78.4}  Puna  caparam  bhikkhave  bhikkhu  iti  patisancikkhati etarahi kho
sangho   samaggo   sammodamano  avivadamano  ekuddeso  phasum  viharati
hoti  kho  pana  so  samayo yam sangho bhijjati sanghe kho pana bhinne na sukaram
buddhanam   sasanam   manasikatum   na   sukarani   arannavanapatthani   pantani
senasanani  patisevitum  pura  mam  so  dhammo  agacchati  anittho akanto
amanapo   handaham   patikacceva   viriyam   arabhami  appattassa  pattiya
anadhigatassa    adhigamaya   asacchikatassa   sacchikiriyaya   yenaham   dhammena
samannagato    bhinnepi    sanghe   phasum   viharissamiti   idam   bhikkhave
pancamam    anagatabhayam   sampassamanena   alameva   bhikkhuna   appamattena
atapina    pahitattena    viharitum    appattassa   pattiya   anadhigatassa
adhigamaya   asacchikatassa   sacchikiriyaya   .   imani  kho  bhikkhave  panca
anagatabhayani      sampassamanena    alameva    bhikkhuna    appamattena
Atapina    pahitattena    viharitum    appattassa   pattiya   anadhigatassa
adhigamaya asacchikatassa sacchikiriyayati.
     [79]   Pancimani   bhikkhave  anagatabhayani  etarahi  asamuppannani
ayatim    samuppajjissanti    tani    vo   patibujjhitabbani   patibujjhitva
ca   tesam   pahanaya   vayamitabbam   katamani   panca  bhavissanti  bhikkhave
bhikkhu    anagatamaddhanam    abhavitakaya    abhavitasila    abhavitacitta
abhavitapanna   te   abhavitakaya   samana  abhavitasila  abhavitacitta
abhavitapanna    anne    upasampadessanti    tepi    na   sakkhissanti
vinetum   adhisile   adhicitte   adhipannaya  tepi  bhavissanti  abhavitakaya
abhavitasila   abhavitacitta   abhavitapanna   te  abhavitakaya  samana
abhavitasila    abhavitacitta   abhavitapanna   anne   upasampadessanti
tepi   na   sakkhissanti   vinetum   adhisile   adhicitte  adhipannaya  tepi
bhavissanti    abhavitakaya    abhavitasila   abhavitacitta   abhavitapanna
iti    kho    bhikkhave    dhammasandosa    vinayasandoso   vinayasandosa
dhammasandoso   idam   bhikkhave   pathamam   anagatabhayam   etarahi  asamuppannam
ayatim    samuppajjissati    tam    vo    patibujjhitabbam   patibujjhitva   ca
tassa pahanaya vayamitabbam.
     {79.1}   Puna   caparam   bhikkhave  bhavissanti  bhikkhu  anagatamaddhanam
abhavitakaya     abhavitasila     abhavitacitta    abhavitapanna    te
abhavitakaya    samana    abhavitasila    abhavitacitta   abhavitapanna
annesam  nissayam  dassanti  tepi  na  sakkhissanti  vinetum  adhisile adhicitte
Adhipannaya   tepi   bhavissanti   abhavitakaya  abhavitasila  abhavitacitta
abhavitapanna   te   abhavitakaya   samana  abhavitasila  abhavitacitta
abhavitapanna   annesam   nissayam   dassanti  tepi  na  sakkhissanti  vinetum
adhisile    adhicitte    adhipannaya    tepi    bhavissanti   abhavitakaya
abhavitasila    abhavitacitta    abhavitapanna    iti    kho    bhikkhave
dhammasandosa     vinayasandoso    vinayasandosa    dhammasandoso    idam
bhikkhave   dutiyam   anagatabhayam   etarahi  asamuppannam  ayatim  samuppajjissati
tam vo patibujjhitabbam patibujjhitva ca tassa pahanaya vayamitabbam.
     {79.2}   Puna   caparam   bhikkhave  bhavissanti  bhikkhu  anagatamaddhanam
abhavitakaya     abhavitasila     abhavitacitta    abhavitapanna    te
abhavitakaya    samana    abhavitasila    abhavitacitta   abhavitapanna
abhidhammakatham    vedallakatham   kathenta   kanham   dhammam   okkamamana   na
bujjhissanti     iti    kho    bhikkhave    dhammasandosa    vinayasandoso
vinayasandosa    dhammasandoso    idam    bhikkhave    tatiyam    anagatabhayam
etarahi    asamuppannam   ayatim   samuppajjissati   tam   vo   patibujjhitabbam
patibujjhitva ca tassa pahanaya vayamitabbam.
     {79.3}   Puna   caparam   bhikkhave  bhavissanti  bhikkhu  anagatamaddhanam
abhavitakaya       abhavitasila       abhavitacitta      abhavitapanna
te      abhavitakaya      samana     abhavitasila     abhavitacitta
abhavitapanna     ye    te    suttanta    tathagatabhasita    gambhira
gambhirattha         lokuttara         sunnatapatisamyutta        tesu
Bhannamanesu   na   sussusanti  1-  na  sotam  odahissanti  na  annacittam
upatthapessanti   2-   na   ca  te  dhamme  uggahetabbam  pariyapunitabbam
mannissanti  ye  pana  te  suttanta  kavikata  3-  kaveyya cittakkhara
cittabyanjana  bahiraka  savakabhasita  tesu  bhannamanesu  sussusanti  1-
sotam   odahissanti   annacittam   upatthapessanti  2-  te  ca  dhamme
uggahetabbam   pariyapunitabbam  mannissanti  iti  kho  bhikkhave  dhammasandosa
vinayasandoso    vinayasandosa    dhammasandoso   idam   bhikkhave   catuttham
anagatabhayam    etarahi    asamuppannam   ayatim   samuppajjissati   tam   vo
patibujjhitabbam patibujjhitva ca tassa pahanaya vayamitabbam.
     {79.4}   Puna   caparam   bhikkhave  bhavissanti  bhikkhu  anagatamaddhanam
abhavitakaya     abhavitasila     abhavitacitta    abhavitapanna    te
abhavitakaya    samana    abhavitasila    abhavitacitta   abhavitapanna
thera  bhikkhu  bahullika  4-  bhavissanti  sathalika  okkamane pubbangama
paviveke   nikkhittadhura   na   viriyam   arabhissanti   appattassa  pattiya
anadhigatassa   adhigamaya   asacchikatassa  sacchikiriyaya  tesam  pacchima  janata
ditthanugatim   apajjissati   sapi   bhavissati   bahullika   4-  sathalika
okkamane   pubbangama   paviveke   nikkhittadhura   na  viriyam  arabhissati
appattassa      pattiya      anadhigatassa     adhigamaya     asacchikatassa
sacchikiriyaya    iti    kho    bhikkhave    dhammasandosa    vinayasandoso
vinayasandosa       dhammasandoso       idam      bhikkhave      pancamam
@Footnote: 1 Ma. na sussusissanti. Yu. na sussusissanti .  2 Ma. Yu. upatthapessanti.
@3 Ma. kavita .  4 Po. Ma. Yu. bahulika.
Anagatabhayam    etarahi    asamuppannam   ayatim   samuppajjissati   tam   vo
patibujjhitabbam patibujjhitva ca tassa pahanaya vayamitabbam.
     {79.5}   Imani   kho   bhikkhave   panca  anagatabhayani  etarahi
asamuppannani    ayatim    samuppajjissanti   tani   vo   patibujjhitabbani
patibujjhitva ca tesam pahanaya vayamitabbanti.
     [80]   Pancimani   bhikkhave  anagatabhayani  etarahi  asamuppannani
ayatim    samuppajjissanti    tani    vo   patibujjhitabbani   patibujjhitva
ca   tesam   pahanaya   vayamitabbam   katamani   panca  bhavissanti  bhikkhave
bhikkhu   anagatamaddhanam   civare  kalyanakama  te  civare  kalyanakama
samana     rincissanti     pamsukulikattam    rincissanti    arannavanapatthani
pantani    senasanani    gamanigamarajadhanisu   1-   osaritva   vasam
kappissanti    2-    civarahetu    ca   anekavihitam   anesanam   appatirupam
apajjissanti     idam     bhikkhave     pathamam     anagatabhayam    etarahi
asamuppannam     ayatim     samuppajjissati     tam     vo    patibujjhitabbam
patibujjhitva ca tassa pahanaya vayamitabbam.
     {80.1}   Puna   caparam   bhikkhave  bhavissanti  bhikkhu  anagatamaddhanam
pindapate    kalyanakama   te   pindapate   kalyanakama   samana
rincissanti       pindapatikattam       rincissanti       arannavanapatthani
pantani    senasanani    gamanigamarajadhanisu   1-   osaritva   vasam
kappissanti   2-   jivhaggena  rasaggani  pariyesamana  pindapatahetu  ca
anekavihitam   anesanam   appatirupam   apajjissanti   idam   bhikkhave   dutiyam
anagatabhayam      etarahi      asamuppannam      ayatim     samuppajjissati
@Footnote: 1 Yu. gamanigamarajadhanim. ito param idisameva .  2 Ma. Yu. kappessanti. ito param
@idisameva.
Tam vo patibujjhitabbam patibujjhitva ca tassa pahanaya vayamitabbam.
     {80.2}   Puna   caparam   bhikkhave  bhavissanti  bhikkhu  anagatamaddhanam
senasane    kalyanakama   te   senasane   kalyanakama   samana
rincissanti   arannakattam   1-   rincissanti   arannavanapatthani   pantani
senasanani     gamanigamarajadhanisu    osaritva    vasam    kappissanti
senasanahetu    ca    anekavihitam    anesanam   appatirupam   apajjissanti
idam    bhikkhave    tatiyam    anagatabhayam    etarahi   asamuppannam   ayatim
samuppajjissati    tam    vo    patibujjhitabbam    patibujjhitva    ca   tassa
pahanaya vayamitabbam.
     {80.3}   Puna   caparam   bhikkhave  bhavissanti  bhikkhu  anagatamaddhanam
bhikkhunisikkhamanasamanuddesehi            samsattha           viharissanti
bhikkhunisikkhamanasamanuddesehi    samsagge    kho    pana    bhikkhave   sati
etam   patikankham   anabhirata   va   brahmacariyam  carissanti  annataram  va
sankilittham     apattim     apajjissanti     sikkham    va    paccakkhaya
hinayavattissanti    idam    bhikkhave    catuttham    anagatabhayam    etarahi
asamuppannam     ayatim     samuppajjissati     tam     vo    patibujjhitabbam
patibujjhitva ca tassa pahanaya vayamitabbam.
     {80.4}   Puna   caparam   bhikkhave  bhavissanti  bhikkhu  anagatamaddhanam
aramikasamanuddesehi     samsattha    viharissanti    aramikasamanuddesehi
samsagge    kho    pana   bhikkhave   sati   etam   patikankham   anekavihitam
sannidhikarakaparibhogam    2-   anuyutta   viharissanti   olarikampi   nimittam
karissanti   pathaviyapi   haritaggepi   idam   bhikkhave   pancamam   anagatabhayam
@Footnote: 1 Ma. Yu. rukkhamulikattam .  2 Ma. sannidhikaraparibhogam.
Etarahi    asamuppannam   ayatim   samuppajjissati   tam   vo   patibujjhitabbam
patibujjhitva ca tassa pahanaya vayamitabbam.
     {80.5}   Imani   kho   bhikkhave   panca  anagatabhayani  etarahi
asamuppannani    ayatim    samuppajjissanti   tani   vo   patibujjhitabbani
patibujjhitva ca tesam pahanaya vayamitabbanti.
                    Yodhajivavaggo tatiyo.
                        Tassuddanam
        duve cetovimutti 1- ca        dve ca dhammaviharino
        yodhajiva ca dve vutta     cattaro ca anagatati.
                      -----------
                     Theravaggo catuttho
     [81]   Pancahi   bhikkhave   dhammehi   samannagato   thero  bhikkhu
sabrahmacarinam  appiyo  ca  hoti  amanapo  ca  agaru  ca  abhavaniyo  ca
katamehi  pancahi  rajaniye  rajjati  dusaniye  2-  dussati  mohaniye  muyhati
kupaniye   3-   kuppati   madaniye   majjati  imehi  kho  bhikkhave  pancahi
dhammehi   samannagato   thero   bhikkhu  sabrahmacarinam  appiyo  ca  hoti
amanapo   ca   agaru   ca  abhavaniyo  ca  .  pancahi  bhikkhave  dhammehi
samannagato   thero   bhikkhu  sabrahmacarinam  piyo  ca  hoti  manapo  ca
garu  ca  bhavaniyo  ca  katamehi  pancahi  rajaniye  na  rajjati  dusaniye 2-
@Footnote: 1 Ma. Yu. dve cetovimuttiphala .  2 Po. Ma. dussaniye .  3 Po. Ma. kuppaniye.
@Yu. kopaniye.
Na  dussati  mohaniye  na  muyhati  kupaniye  na  kuppati  madaniye  na majjati
imehi   kho   bhikkhave   pancahi   dhammehi   samannagato   thero  bhikkhu
sabrahmacarinam piyo ca hoti manapo ca garu ca bhavaniyo cati.
     [82]   Pancahi   bhikkhave   dhammehi   samannagato   thero  bhikkhu
sabrahmacarinam  appiyo  ca  hoti  amanapo  ca  agaru  ca  abhavaniyo  ca
katamehi    pancahi   avitarago   hoti   avitadoso   hoti   avitamoho
hoti   makkhi  ca  palasi  1-  ca  imehi  kho  bhikkhave  pancahi  dhammehi
samannagato  thero  bhikkhu  sabrahmacarinam  appiyo  ca  hoti  amanapo ca
agaru  ca  abhavaniyo  ca  2-. Pancahi bhikkhave dhammehi samannagato thero
bhikkhu  sabrahmacarinam  piyo  ca  hoti  manapo  ca  garu  ca  bhavaniyo  ca
katamehi   pancahi   vitarago   hoti   vitadoso   hoti  vitamoho  hoti
amakkhi ca apalasi ca imehi kho .pe.
     [83]   Pancahi   bhikkhave   dhammehi   samannagato   thero  bhikkhu
sabrahmacarinam  appiyo  ca  hoti  amanapo  ca  agaru  ca  abhavaniyo  ca
katamehi  pancahi  kuhako  ca  hoti  lapako ca nimittiko 3- ca nippesiko ca
labhena  labham  nijigimsita  ca  imehi  kho  .pe.  pancahi bhikkhave dhammehi
samannagato  thero  bhikkhu  sabrahmacarinam  piyo  ca hoti manapo ca garu ca
bhavaniyo  ca  katamehi  pancahi  na  ca  kuhako  hoti  na  ca lapako na ca
nimittiko na ca nippesiko na ca labhena labham nijigimsita imehi kho .pe.
@Footnote: 1 Yu. palasi .  2 Po. cati .  3 Ma. nemittiko. Yu. nemittako.
     [84]   Pancahi   bhikkhave   dhammehi   samannagato   thero  bhikkhu
sabrahmacarinam  appiyo  ca  hoti  amanapo  ca  agaru  ca  abhavaniyo  ca
katamehi   pancahi  assaddho  hoti  ahiriko  hoti  anottappi  1-  hoti
kusito   hoti   duppanno   hoti   imehi  kho  .pe.  pancahi  bhikkhave
dhammehi  samannagato  thero  bhikkhu  sabrahmacarinam  piyo  ca hoti manapo
ca  garu  ca  bhavaniyo  ca  katamehi  pancahi  saddho  hoti hirima 2- hoti
ottappi   3-   hoti   araddhaviriyo   hoti   pannava   hoti  imehi
kho .pe.
     [85]   Pancahi   bhikkhave   dhammehi   samannagato   thero  bhikkhu
sabrahmacarinam  appiyo  ca  hoti  amanapo  ca  agaru  ca  abhavaniyo  ca
katamehi   pancahi   akkhamo   hoti   rupanam   akkhamo  saddanam  akkhamo
gandhanam   akkhamo   rasanam   akkhamo   photthabbanam  imehi  kho  .pe.
Pancahi   bhikkhave   dhammehi   samannagato   thero   bhikkhu  sabrahmacarinam
piyo  ca  hoti  manapo  ca  garu ca bhavaniyo ca katamehi pancahi khamo hoti
rupanam   khamo  saddanam  khamo  gandhanam  khamo  rasanam  khamo  photthabbanam
imehi kho .pe.
     [86]   Pancahi   bhikkhave   dhammehi   samannagato   thero  bhikkhu
sabrahmacarinam  piyo  ca  hoti  manapo  ca  garu  ca  bhavaniyo ca katamehi
pancahi      atthapatisambhidappatto      hoti      dhammapatisambhidappatto
hoti      niruttipatisambhidappatto     hoti     patibhanapatisambhidappatto
@Footnote: 1 Yu. anottapi .  2 Po. hiriko .  3 Yu. ottapi.
Hoti    yani   tani   sabrahmacarinam   uccavacani   kimkaraniyani   tattha
dakkho    hoti    analaso   tatrupayaya   vimamsaya   samannagato   alam
katum alam samvidhatum imehi kho .pe.
     [87]  Pancahi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  thero sabrahmacarinam
piyo   ca   hoti   manapo  ca  garu  ca  bhavaniyo  ca  katamehi  pancahi
silava    hoti    patimokkhasamvarasamvuto    viharati   acaragocarasampanno
anumattesu    vajjesu    bhayadassavi    samadaya   sikkhati   sikkhapadesu
bahussuto   hoti   sutadharo  sutasannicayo  ye  te  dhamma  adikalyana
majjhekalyana    pariyosanakalyana   sattham   sabyanjanam   kevalaparipunnam
parisuddham   brahmacariyam   abhivadanti   tatharupassa  dhamma  bahussuta  honti
dhata  vacasa  paricita  manasanupekkhita  ditthiya suppatividdha kalyanavaco
hoti   kalyanavakkarano   poriya   vacaya   samannagato   vissatthaya
anelagalaya   atthassa  vinnapaniya  catunnam  jhananam  abhicetasikanam  1-
ditthadhammasukhaviharanam   nikamalabhi  hoti  akicchalabhi  akasiralabhi  asavanam
khaya   anasavam  cetovimuttim  pannavimuttim  dittheva  dhamme  sayam  abhinna
sacchikatva   upasampajja   viharati   imehi  kho  bhikkhave  pancahi  dhammehi
samannagato  thero  bhikkhu  sabrahmacarinam  piyo  ca  hoti  manapo ca garu
ca bhavaniyo cati.
     [88]   Pancahi   bhikkhave   dhammehi   samannagato   thero  bhikkhu
@Footnote: 1 Yu. abhicetasikanam.
Bahujanahitaya   patipanno   hoti  bahujanasukhaya  bahuno  janassa  anatthaya
ahitaya   dukkhaya  devamanussanam  katamehi  pancahi  thero  hoti  rattannu
cirapabbajito   nato   hoti   yasassi   sagahatthapabbajitanam  bahujanaparivaro
labhi       hoti      civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharanam
bahussuto   hoti   sutadharo   sutasannicayo   .pe.  ditthiya  suppatividdha
micchaditthiko   hoti  viparitadassano  so  bahujanam  saddhamma  vutthapetva
asaddhamme   patitthapeti   thero   bhikkhu  rattannu  cirapabbajito  itipissa
ditthanugatim   apajjanti   nato  thero  bhikkhu  yasassi  sagahatthapabbajitanam
bahujanaparivaro   itipissa   ditthanugatim   apajjanti   labhi  thero  bhikkhu
civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharanam itipissa
ditthanugatim   apajjanti   bahussuto   thero  bhikkhu  sutadharo  sutasannicayo
itipissa   ditthanugatim   apajjanti  imehi  kho  bhikkhave  pancahi  dhammehi
samannagato   thero  bhikkhu  bahujanahitaya  patipanno  hoti  bahujanasukhaya
bahuno        janassa        anatthaya        ahitaya       dukkhaya
devamanussanam.
     {88.1}   Pancahi   bhikkhave   dhammehi  samannagato  thero  bhikkhu
bahujanahitaya   patipanno   hoti   bahujanasukhaya   bahuno   janassa  atthaya
hitaya   sukhaya   devamanussanam   katamehi  pancahi  thero  hoti  rattannu
cirapabbajito   nato   hoti   yasassi   sagahatthapabbajitanam  bahujanaparivaro
labhi       hoti      civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharanam
Bahussuto   hoti   sutadharo   sutasannicayo   .pe.  ditthiya  suppatividdha
sammaditthiko  hoti  aviparitadassano  so  bahujanam  asaddhamma vutthapetva
saddhamme   patitthapeti   thero   bhikkhu   rattannu  cirapabbajito  itipissa
ditthanugatim   apajjanti   nato  thero  bhikkhu  yasassi  sagahatthapabbajitanam
bahujanaparivaro   itipissa   ditthanugatim   apajjanti   labhi  thero  bhikkhu
civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharanam itipissa
ditthanugatim   apajjanti   bahussuto   thero  bhikkhu  sutadharo  sutasannicayo
itipissa   ditthanugatim   apajjanti  imehi  kho  bhikkhave  pancahi  dhammehi
samannagato   thero   bhikkhu   bahujanahitaya  patipanno  hoti  bahujanasukhaya
bahuno janassa atthaya hitaya sukhaya devamanussananti.
     [89]   Pancime   bhikkhave   dhamma  sekhassa  bhikkhuno  parihanaya
samvattanti   katame   panca   kammaramata   bhassaramata   niddaramata
sanganikaramata   yathavimuttam  cittam  na  paccavekkhati  ime  kho  bhikkhave
panca   dhamma   sekhassa   bhikkhuno   parihanaya   samvattanti  .  pancime
bhikkhave   dhamma  sekhassa  bhikkhuno  aparihanaya  samvattanti  katame  panca
na  kammaramata  na  bhassaramata  na  niddaramata  na sanganikaramata
yathavimuttam  cittam  paccavekkhati  ime  kho  bhikkhave  panca  dhamma sekhassa
bhikkhuno aparihanaya samvattantiti.
     [90]   Pancime   bhikkhave   dhamma  sekhassa  bhikkhuno  parihanaya
samvattanti   katame   panca   idha  bhikkhave  sekho  bhikkhu  bahukicco  hoti
Bahukaraniyo   abyatto   1-   kimkaraniyesu  rincati  patisallanam  nanuyunjati
ajjhattam   cetosamatham   ayam   bhikkhave   pathamo  dhammo  sekhassa  bhikkhuno
parihanaya  samvattati  .  puna  caparam  bhikkhave  sekho  bhikkhu  appamattakena
kammena   divasam   atinameti   rincati   patisallanam   nanuyunjati  ajjhattam
cetosamatham   ayam   bhikkhave  dutiyo  dhammo  sekhassa  bhikkhuno  parihanaya
samvattati   .   puna   caparam   bhikkhave   sekho   bhikkhu   samsattho  viharati
sagahatthapabbajitehi     2-     ananulomikena     gihisamsaggena     rincati
patisallanam   nanuyunjati   ajjhattam   cetosamatham   ayam   bhikkhave   tatiyo
dhammo sekhassa bhikkhuno parihanaya samvattati.
     {90.1}   Puna   caparam   bhikkhave   sekho  bhikkhu  atikalena  3-
gamam    pavisati   atidiva   patikkamati   rincati   patisallanam   nanuyunjati
ajjhattam   cetosamatham   ayam   bhikkhave  catuttho  dhammo  sekhassa  bhikkhuno
parihanaya   samvattati  .  puna  caparam  bhikkhave  sekho  bhikkhu  yayam  katha
abhisallekhika      cetovivaranasappaya      seyyathidam      appicchakatha
santutthikatha    pavivekakatha    asamsaggakatha    viriyarambhakatha    silakatha
samadhikatha       pannakatha       vimuttikatha      vimuttinanadassanakatha
evarupiya   kathaya   na   nikamalabhi  hoti  kicchalabhi  kasiralabhi  [4]-
rincati   patisallanam   nanuyunjati   ajjhattam   cetosamatham   ayam   bhikkhave
pancamo   dhammo   sekhassa  bhikkhuno  parihanaya  samvattati  .  ime  kho
bhikkhave panca dhamma sekhassa bhikkhuno parihanaya samvattanti.
     {90.2}    Pancime    bhikkhave    dhamma    sekhassa    bhikkhuno
aparihanaya    samvattanti    katame    panca    idha    bhikkhave   sekho
@Footnote: 1 Ma. viyatto. Yu. byatto .  2 Ma. gahatthapabbajitehi .  3 Ma. akalena.
@4 Ma. na akicchalabhi na akasiralabhi.
Bhikkhu   na   bahukicco   hoti   na   bahukaraniyo  byatto  kimkaraniyesu  na
rincati    patisallanam   anuyunjati   ajjhattam   cetosamatham   ayam   bhikkhave
pathamo   dhammo   sekhassa  bhikkhuno  aparihanaya  samvattati  .  puna  caparam
bhikkhave   sekho  bhikkhu  na  appamattakena  kammena  divasam  atinameti  na
rincati    patisallanam   anuyunjati   ajjhattam   cetosamatham   ayam   bhikkhave
dutiyo   dhammo   sekhassa  bhikkhuno  aparihanaya  samvattati  .  puna  caparam
bhikkhave  sekho  bhikkhu  asamsattho  viharati  sagahatthapabbajitehi  ananulomikena
gihisamsaggena   na   rincati   patisallanam   anuyunjati   ajjhattam  cetosamatham
ayam bhikkhave tatiyo dhammo sekhassa bhikkhuno aparihanaya samvattati.
     {90.3}  Puna  caparam  bhikkhave sekho bhikkhu na atikalena gamam pavisati
natidiva    patikkamati    na   rincati   patisallanam   anuyunjati   ajjhattam
cetosamatham   ayam  bhikkhave  catuttho  dhammo  sekhassa  bhikkhuno aparihanaya
samvattati  .  puna  caparam  bhikkhave  sekho  bhikkhu  yayam  katha abhisallekhika
cetovivaranasappaya   seyyathidam   appicchakatha   santutthikatha  pavivekakatha
asamsaggakatha   viriyarambhakatha  silakatha  samadhikatha  pannakatha  vimuttikatha
vimuttinanadassanakatha   evarupiya   kathaya   nikamalabhi  hoti  akicchalabhi
akasiralabhi na rincati patisallanam anuyunjati ajjhattam cetosamatham
     {90.4}  ayam  bhikkhave  pancamo dhammo sekhassa bhikkhuno aparihanaya
samvattati  .  ime  kho  bhikkhave  panca dhamma sekhassa bhikkhuno aparihanaya
samvattantiti.
                    Theravaggo catuttho.
                        Tassuddanam
         rajaniyam 1- vitarago           kuhakosaddhaakkhamo 2-
         patisambhida ca silena         thero sekhapare duveti.
                      -----------
                     Kakudhavaggo pancamo
     [91]   Pancima   bhikkhave   sampada  katama  panca  saddhasampada
silasampada      sutasampada     cagasampada     pannasampada     ima
kho bhikkhave panca sampadati.
     [92]   Pancima   bhikkhave   sampada   katama   panca  silasampada
samadhisampada    pannasampada    vimuttisampada    vimuttinanadassanasampada
ima kho bhikkhave panca sampadati.
     [93]   Pancimani  bhikkhave  annabyakaranani  3-  katamani  panca
mandatta    momuhatta    annam    byakaroti   papiccho   icchapakato
annam     byakaroti    ummada    cittakkhepa    annam    byakaroti
adhimanena   annam   byakaroti   sammadeva   annam   byakaroti   imani
kho bhikkhave panca annabyakarananiti.
     [94]    Pancime   bhikkhave   phasuvihara   katame   panca   idha
bhikkhave   bhikkhu   vivicceva   kamehi   .pe.   pathamam  jhanam  upasampajja
viharati   vitakkavicaranam  vupasama  .pe.  dutiyam  jhanam  upasampajja  viharati
@Footnote: 1 Ma. Yu. rajaniyo .  2 Ma. kuhakassaddhaakkhama .  3 Po. annabyakaranani.
Pitiya   ca   viraga   .pe.   tatiyam  jhanam  upasampajja  viharati  sukhassa
ca   pahana  .pe.  catuttham  jhanam  upasampajja  viharati  asavananca  1-
khaya   anasavam  cetovimuttim  pannavimuttim  dittheva  dhamme  sayam  abhinna
sacchikatva upasampajja viharati ime kho bhikkhave panca phasuviharati.
     [95]   Pancahi   bhikkhave  dhammehi  samannagato  bhikkhu  nacirasseva
akuppam  pativijjhati  katamehi  pancahi  idha bhikkhave bhikkhu atthapatisambhidappatto
hoti    dhammapatisambhidappatto    hoti    niruttipatisambhidappatto   hoti
patibhanapatisambhidappatto     hoti    yathavimuttam    cittam    paccavekkhati
imehi   kho   bhikkhave   pancahi  dhammehi  samannagato  bhikkhu  nacirasseva
akuppam pativijjhatiti.
     [96]  Pancahi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  bhikkhu anapanassatim
asevanto     nacirasseva    akuppam    pativijjhati    katamehi    pancahi
idha   bhikkhave   bhikkhu   appattho   hoti  appakicco  subharo  susantoso
jivitaparikkharesu   appaharo   hoti  anodarikattam  anuyutto  appamiddho
hoti    jagariyam   anuyutto   bahussuto   hoti   sutadharo   sutasannicayo
ye   te   dhamma   adikalyana   majjhekalyana   pariyosanakalyana
sattham      sabyanjanam      kevalaparipunnam      parisuddham      brahmacariyam
abhivadanti   tatharupassa  dhamma  bahussuta  honti  dhata  vacasa  paricita
manasanupekkhita   ditthiya   suppatividdha   yathavimuttam  cittam  paccavekkhati
@Footnote: 1 Ma. Yu. asavanam khaya.
Imehi  kho  bhikkhave  pancahi  dhammehi  samannagato  bhikkhu  anapanassatim
asevanto nacirasseva akuppam pativijjhatiti.
     [97]  Pancahi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  bhikkhu anapanassatim
bhavento     nacirasseva     akuppam    pativijjhati    katamehi    pancahi
idha   bhikkhave   bhikkhu   appattho   hoti  appakicco  subharo  susantoso
jivitaparikkharesu     appaharo     hoti     anodarikattam    anuyutto
appamiddho    hoti   jagariyam   anuyutto   yayam   katha   abhisallekhika
cetovivaranasappaya       seyyathidam      appicchakatha      santutthikatha
pavivekakatha     asamsaggakatha    viriyarambhakatha    silakatha    samadhikatha
pannakatha       vimuttikatha       vimuttinanadassanakatha      evarupiya
kathaya    nikamalabhi    hoti    akicchalabhi    akasiralabhi    yathavimuttam
cittam   paccavekkhati   imehi  kho  bhikkhave  pancahi  dhammehi  samannagato
bhikkhu anapanassatim bhavento nacirasseva akuppam pativijjhatiti.
     [98]  Pancahi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  bhikkhu anapanassatim
bahulikaronto    nacirasseva    akuppam    pativijjhati    katamehi    pancahi
idha   bhikkhave   bhikkhu   appattho   hoti  appakicco  subharo  susantoso
jivitaparikkharesu     appaharo     hoti     anodarikattam    anuyutto
appamiddho   hoti   jagariyam  anuyutto  arannako  hoti  pantasenasano
yathavimuttam   cittam   paccavekkhati   imehi  kho  bhikkhave  pancahi  dhammehi
Samannagato     bhikkhu     anapanassatim    bahulikaronto    nacirasseva
akuppam pativijjhatiti.
     [99]  Siho  bhikkhave migaraja sayanhasamayam asaya nikkhamati asaya
nikkhamitva   vijambhati   vijambhitva   samanta  catuddisa  1-  anuviloketi
samanta  catuddisa  1-  anuviloketva  tikkhattum  sihanadam  nadati  tikkhattum
sihanadam   naditva   gocaraya   pakkamati   so   hatthissa   cepi  paharam
deti   sakkaccanneva   paharam  deti  no  asakkaccam  mahisassa  2-  cepi
paharam   deti   sakkaccanneva   paharam   deti   no   asakkaccam  gavassa
cepi   paharam  deti  sakkaccanneva  paharam  deti  no  asakkaccam  dipissa
cepi   paharam   deti   sakkaccanneva   paharam   deti   no   asakkaccam
khuddakanancepi    pananam    paharam    deti   antamaso   sasavilaranampi
sakkaccanneva   paharam   deti  no  asakkaccam  tam  kissa  hetu  ma  me
yoggapatho   nassati   .   sihoti  kho  bhikkhave  tathagatassetam  adhivacanam
arahato   sammasambuddhassa   yam   kho  bhikkhave  tathagato  parisaya  dhammam
deseti   idamassa   hoti   sihanadasmim   bhikkhunancepi  bhikkhave  tathagato
dhammam  deseti  sakkaccanneva  2-  tathagato  dhammam  deseti no asakkaccam
bhikkhuninancepi    bhikkhave    tathagato    dhammam   deseti   sakkaccanneva
tathagato   dhammam   deseti   no   asakkaccam   upasakakancepi  bhikkhave
tathagato   dhammam   deseti   sakkaccanneva   tathagato   dhammam   deseti
no   asakkaccam   upasikanancepi   bhikkhave   tathagato   dhammam  deseti
@Footnote: 1 Ma. catuddisam .  2 Ma. mahimsassa.
Sakkaccanneva   tathagato  dhammam  deseti  no  asakkaccam  puthujjananancepi
bhikkhave    tathagato   dhammam   deseti   antamaso   annabharanesadanampi
sakkaccanneva   tathagato  dhammam  deseti  no  asakkaccam  tam  kissa  hetu
dhammagaru bhikkhave tathagato dhammagaravoti.
     [100]   Ekam  samayam  bhagava  kosambiyam  viharati  ghositarame .
Tena   kho   pana   samayena   kakudho   nama   koliyaputto   ayasmato
mahamoggallanassa     upatthako     adhuna     kalakato     annataram
manomayam   kayam   upapanno   tassa   evarupo   attabhavapatilabho  hoti
seyyathapi   nama  dve  va  tini  va  magadhakani  1-  gamakkhettani
so   tena   attabhavapatilabhena   neva  attanam  byabadheti  no  param
byabadheti.
     {100.1}  Athakho  kakudho  devaputto yenayasma mahamoggallano
tenupasankami   upasankamitva   ayasmantam   mahamoggallanam  abhivadetva
ekamantam   atthasi  ekamantam  thito  kho  kakudho  devaputto  ayasmantam
mahamoggallanam   etadavoca   devadattassa   bhante   evarupam  icchagatam
uppajji   aham   bhikkhusangham   pariharissamiti   sahacittuppada   ca   bhante
devadatto  tassa  iddhiya  parihinoti  idamavoca  kakudho  devaputto  idam
vatva   ayasmantam   mahamoggallanam   abhivadetva   padakkhinam   katva
tatthevantaradhayi   .   athakho  ayasma  mahamoggallano  yena  bhagava
@Footnote: 1 Yu. magadhikani.
Tenupasankami   upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva   ekamantam   nisidi
ekamantam  nisinno  kho  ayasma  mahamoggallano  bhagavantam  etadavoca
kakudho   nama   bhante   koliyaputto  mamam  upatthako  adhuna  kalakato
annataram  manomayam  kayam  upapanno  [1]- tassa evarupo attabhavapatilabho
seyyathapi   nama   dve   va   tini   va  magadhakani  gamakkhettani
so   tena   attabhavapatilabhena   neva  attanam  byabadheti  no  param
byabadheti.
     {100.2}  Athakho  bhante  kakudho  devaputto  yenaham tenupasankami
upasankamitva   mam   abhivadetva   ekamantam   atthasi  ekamantam  thito
kho  bhante  kakudho  devaputto  mam  etadavoca devadattassa bhante evarupam
icchagatam    uppajji    aham   bhikkhusangham   pariharissamiti   sahacittuppada
ca  bhante  devadatto  tassa  iddhiya  parihinoti  idamavoca bhante kakudho
devaputto idam vatva mam abhivadetva padakkhinam katva tatthevantaradhayiti.
     {100.3}  Kim  pana te moggallana kakudho devaputto cetasa ceto
paricca  vidito  yankinci  kakudho  devaputto  bhasati   sabbantam tatheva hoti
no  annathati  cetasa  ceto  paricca vidito me bhante kakudho devaputto
yankinci  kakudho  devaputto  bhasati  sabbantam  tatheva hoti no annathati.
Rakkhassetam  moggallana  vacam  idani  so  moghapuriso  attanava attanam
patukarissati.
@Footnote: 1 Ma. hoti.
     {100.4}   Pancime   moggallana  sattharo  santo  samvijjamana
lokasmim  katame  panca  idha  moggallana  ekacco  sattha  aparisuddhasilo
samano   parisuddhasilomhiti   patijanati   parisuddham   me  silam  pariyodatam
asankilitthanti   tamenam   savaka   evam  jananti  ayam  kho  bhavam  sattha
aparisuddhasilo    samano   parisuddhasilomhiti   patijanati   parisuddham   me
silam  pariyodatam  asankilitthanti  mayanceva  kho pana gihinam arocessama 1-
nassassa   manapam   yam   kho  panassa  amanapam  katham  nu  2-  mayam  tena
samudacareyyama    sammannati    kho   pana   civarapindapatasenasanagilana-
paccayabhesajjaparikkharena  yam  tumo  karissati  tumova  tena  pannayissatiti
evarupam  kho  moggallana  sattharam  savaka  silato  rakkhanti evarupo ca
pana sattha savakehi silato rakkham paccasimsati.
     {100.5}  Puna  caparam  moggallana idhekacco sattha aparisuddhajivo
samano    parisuddhajivomhiti    patijanati    parisuddho   me   ajivo
pariyodato  asankilitthoti  tamenam  savaka  evam  jananti  ayam  kho bhavam
sattha     aparisuddhajivo    samano    parisuddhajivomhiti    patijanati
parisuddho   me  ajivo  pariyodato  asankilitthoti  mayanceva  kho  pana
gihinam  aroceyyama  nassassa  manapam  yam  kho panassa amanapam katham nu 2-
mayam   tena  samudacareyyama  sammannati  kho  pana  civarapindapatasenasana-
gilanapaccayabhesajjaparikkharena    yam    tumo   karissati   tumova   tena
@Footnote: 1 Ma. Yu. aroceyyama .  2 Ma. nam.
Pannayissatiti   evarupam   kho   moggallana  sattharam  savaka  ajivato
rakkhanti evarupo ca pana sattha savakehi ajivato rakkham paccasimsati.
     {100.6} Puna caparam moggallana idhekacco sattha aparisuddhadhammadesano
samano   parisuddhadhammadesanomhiti  patijanati  parisuddha  me  dhammadesana
pariyodata  asankilitthati  tamenam  savaka  evam  jananti  ayam  kho bhavam
sattha      aparisuddhadhammadesano     samano     parisuddhadhammadesanomhiti
patijanati   parisuddha   me   dhammadesana   pariyodata   asankilitthati
mayanceva   kho   pana   gihinam  aroceyyama  nassassa  manapam  yam  kho
panassa   amanapam   katham   nu  1-  mayam  tena  samudacareyyama  sammannati
kho        pana       civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharena
yam    tumo    karissati   tumova   tena   pannayissatiti   evarupam   kho
moggallana    sattharam    savaka   dhammadesanato   rakkhanti   evarupo
ca pana sattha savakehi dhammadesanato rakkham paccasimsati.
     {100.7} Puna caparam moggallana idhekacco sattha aparisuddhaveyyakarano
samano   parisuddhaveyyakaranomhiti  patijanati  parisuddham  me  veyyakaranam
pariyodatam  asankilitthanti  tamenam  savaka  evam  jananti  ayam  kho  bhavam
sattha     aparisuddhaveyyakarano     samano    parisuddhaveyyakaranomhiti
patijanati    parisuddham    me   veyyakaranam   pariyodatam   asankilitthanti
mayanceva   kho   pana   gihinam  aroceyyama  nassassa  manapam  yam  kho
panassa   amanapam   katham   nu  1-  mayam  tena  samudacareyyama  sammannati
kho        pana       civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharena
@Footnote: 1 Ma. nam.
Yam  tumo  karissati  tumova  tena  pannayissatiti  evarupam  kho moggallana
sattharam   savaka   veyyakaranato   rakkhanti  evarupo  ca  pana  sattha
savakehi veyyakaranato rakkham paccasimsati.
     {100.8}  Puna  caparam  moggallana  idhekacco  sattha  aparisuddha-
nanadassano      samano      parisuddhananadassanomhiti      patikhanati
parisuddham   me   nanadassanam   pariyodatam   asankilitthanti  tamenam  savaka
evam   jananti   ayam   kho   bhavam  sattha  aparisuddhananadassano  samano
parisuddhananadassanomhiti     patijanati     parisuddham    me    nanadassanam
pariyodatam   asankilitthanti   mayanceva   kho   pana  gihinam  aroceyyama
nassassa  manapam yam kho panassa amanapam katham nu 1- mayam tena samudacareyyama
sammannati   kho   pana   civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharena
yam  tumo  karissati  tumova  tena  pannayissatiti  evarupam kho moggallana
sattharam   savaka   nanadassanato   rakkhanti   evarupo  ca  pana  sattha
savakehi nanadassanato rakkham paccasimsati.
     {100.9}  Ime  kho  [2]-  moggallana  panca  sattharo santo
samvijjamana   lokasmim   .  aham  kho  moggallana  parisuddhasilo  samano
parisuddhasilomhiti     patijanami    parisuddham    me    silam    pariyodatam
asankilitthanti   na  ca  mam  savaka  silato  rakkhanti  na  caham  savakehi
silato   rakkham  paccasimsami  .  parisuddhajivo  samano  parisuddhajivomhiti
patijanami    parisuddho    me    ajivo   pariyodato   asankilitthoti
na    ca    mam   savaka   ajivato   rakkhanti   na   caham   savakehi
@Footnote: 1 Ma. nam .  2 Ma. Yu. pana.
Ajivato    rakkham    paccasimsami    .    parisuddhadhammadesano   samano
parisuddhadhammadesanomhiti    patijanami    parisuddha    me    dhammadesana
pariyodata  asankilitthati  na  ca mam savaka dhammadesanato rakkhanti na caham
savakehi   dhammadesanato   rakkham   paccasimsami   .  parisuddhaveyyakarano
samano   parisuddhaveyyakaranomhiti  patijanami  parisuddham  me  veyyakaranam
pariyodatam    asankilitthanti    na    ca   mam   savaka   veyyakaranato
rakkhanti   na   caham   savakehi   veyyakaranato  rakkham  paccasimsami .
Parisuddhananadassano     samano     parisuddhananadassanomhiti    patijanami
parisuddham   me  nanadassanam  pariyodatam  asankilitthanti  na  ca  mam  savaka
nanadassanato    rakkhanti   na   caham   savakehi   nanadassanato   rakkham
paccasimsamiti.
                    Kakudhavaggo pancamo.
                        Tassuddanam
        dve sampada byakaranam      phasukuppena pancamam 1-
        sutam kathanca arannam            sihakakudhena te dasati 2-.
                  Dutiyo pannasako samatto.
                      -----------
@Footnote: 1 Ma. phasuakuppapancamam .  2 Ma. ... katha arannako siho ca kakdho dasati.
                      Tatiyapannasako
                    phasuviharavaggo pathamo
     [101]   Pancime   bhikkhave   sekhavesarajjakarana  dhamma  katame
panca   idha   bhikkhave   bhikkhu   saddho   hoti   silava  hoti  bahussuto
hoti   araddhaviriyo   hoti   pannava  hoti  .  yam  kho  1-  bhikkhave
assaddhassa   sarajjam   hoti   saddhassa   tam  sarajjam  na  hoti  tasmayam
dhammo   sekhavesarajjakarano   .  yam  bhikkhave  dussilassa  sarajjam  hoti
silavato  tam  sarajjam  na  hoti  tasmayam  dhammo  sekhavesarajjakarano .
Yam   bhikkhave   appassutassa   sarajjam   hoti   bahussutassa   tam  sarajjam
na  hoti  tasmayam  dhammo  sekhavesarajjakarano  .  yam  bhikkhave  kusitassa
sarajjam   hoti   araddhaviriyassa  tam  sarajjam  na  hoti  tasmayam  dhammo
sekhavesarajjakarano    .   yam   bhikkhave   duppannassa   sarajjam   hoti
pannavato  tam  sarajjam  na  hoti  tasmayam  dhammo  sekhavesarajjakarano.
Ime kho bhikkhave panca sekhavesarajjakarana dhammati.
     [102]  Pancahi bhikkhave dhammehi samannagato bhikkhu ussankitaparisankito
hoti      papabhikkhuti     api     akuppadhammo     katamehi     pancahi
idha  bhikkhave  bhikkhu  vesiyagocaro  2-  va  hoti vidhavagocaro va hoti
thullakumarigocaro   va   hoti   pandakagocaro  va  hoti  bhikkhunigocaro
va   hoti   imehi   kho  bhikkhave  pancahi  dhammehi  samannagato  bhikkhu
@Footnote: 1 Ma. Yu. khosaddo natthi .  2 Po. Ma. vesiyagocaro.
Ussankitaparisankito hoti papabhikkhuti api akuppadhammoti.
     [103]  Pancahi  bhikkhave  angehi  samannagato  mahacoro  sandhimpi
chindati  nillopampi  harati  ekagarikampi  karoti  paripanthepi  titthati katamehi
pancahi  idha  bhikkhave  mahacoro  visamanissito  ca  hoti  gahananissito  ca
balavanissito ca bhogacagi ca ekacari ca.
     {103.1}   Kathanca   bhikkhave  mahacoro  visamanissito  hoti  idha
bhikkhave   mahacoro   nadividuggam   va   nissito  hoti  pabbatavisamam  va
evam kho bhikkhave mahacoro visamanissito hoti.
     {103.2}   Kathanca   bhikkhave  mahacoro  gahananissito  hoti  idha
bhikkhave    mahacoro    tinagahanam    va    nissito   hoti   rukkhagahanam
va   rodham  1-  va  mahavanasandam  va  evam  kho  bhikkhave  mahacoro
gahananissito hoti.
     {103.3}    Kathanca   bhikkhave   mahacoro   balavanissito   hoti
idha   bhikkhave   mahacoro  rajanam  va  rajamahamattanam  va  nissito
hoti   tassa   evam  hoti  sace  mam  koci  kinci  vakkhati  ime  [2]-
rajano   va  rajamahamatta  va  pariyodhaya  attham  bhanissantiti  sace
nam   koci  kinci  aha  tyassa  3-  rajano  va  rajamahamatta  va
pariyodhaya   attham   bhananti  evam  kho  bhikkhave  mahacoro  balavanissito
hoti.
     {103.4}  Kathanca  bhikkhave  mahacoro  bhogacagi hoti idha bhikkhave
mahacoro  addho  hoti  mahaddhano  mahabhogo  tassa  evam  hoti  sace
mam    koci   kinci   vakkhati   ito   bhogena   patisantharissamiti   sace
@Footnote: 1 Si. godham va .  2 Ma. me .  3 Po. Ma. Yu. tyassa. idisatthane idisameva.
Nam  koci  kinci  aha  tato  1-  bhogena  patisantharati  evam kho bhikkhave
mahacoro bhogacagi hoti.
     {103.5}  Kathanca  bhikkhave  mahacoro  ekacari hoti idha bhikkhave
mahacoro  ekako  niggahanani  2-  katta  hoti  tam kissa hetu ma me
guyhamanta   bahiddha   sambhedam  agamamsuti  evam  kho  bhikkhave  mahacoro
ekacari  hoti  .  imehi kho bhikkhave pancahangehi samannagato mahacoro
sandhimpi chindati nillopampi harati ekagarikampi karoti paripanthepi titthati.
     {103.6}   Evameva  kho  bhikkhave  pancahi  dhammehi  samannagato
papabhikkhu  khatam  upahatam  attanam  pariharati  savajjo  ca  hoti  sanuvajjo
vinnunam   3-   bahunca   apunnam   pasavati   katamehi  pancahi  idha  bhikkhave
papabhikkhu   visamanissito   ca   hoti   gahananissito   ca  balavanissito  ca
bhogacagi ca ekacari ca.
     {103.7}  Kathanca  bhikkhave  papabhikkhu visamanissito hoti idha bhikkhave
papabhikkhu   visamena  kayakammena  samannagato  hoti  visamena  vacikammena
samannagato   hoti  visamena  manokammena  samannagato  hoti  evam  kho
bhikkhave papabhikkhu visamanissito hoti.
     {103.8}   Kathanca   bhikkhave   papabhikkhu  gahananissito  hoti  idha
bhikkhave    papabhikkhu    micchaditthiko   hoti   antaggahikaya   ditthiya
samannagato evam kho bhikkhave papabhikkhu gahananissito hoti.
     {103.9}   Kathanca   bhikkhave   papabhikkhu  balavanissito  hoti  idha
bhikkhave    papabhikkhu   rajanam   va   rajamahamattanam   va   nissito
hoti  tassa  evam  hoti  sace  mam koci kinci vakkhati ime [4]- rajano
@Footnote: 1 Po. ito .  2 Ma. ekakova gahanani .  3 Po. sanuvajjo ca vinnunam.
@ito param adisameva .  4 Ma. me.
Va   rajamahamatta  va  pariyodhaya  attham  bhanissantiti  sace  nam  koci
kinci   aha   tyassa   rajano   va  rajamahamatta  va  pariyodhaya
attham bhananti evam kho bhikkhave papabhikkhu balavanissito hoti.
     {103.10}  Kathanca  bhikkhave  papabhikkhu  bhogacagi hoti idha bhikkhave
papabhikkhu   labhi  hoti  civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharanam
tassa  evam  hoti  sace  koci  kinci vakkhati ito labhena patisanthirassamiti
sace  nam   koci  kinci  aha  tato  labhena patisantharati evam kho bhikkhave
papabhikkhu bhogacagi hoti.
     {103.11}  Kathanca  bhikkhave  papabhikkhu  ekacari hoti idha bhikkhave
papabhikkhu   ekako   1-   paccantimesu  janapadesu  nivasam  kappeti  so
tattha   kulani  upasankamanto  labham  labhati  evam  kho  bhikkhave  papabhikkhu
ekacari hoti.
     {103.12}   Imehi   kho  bhikkhave  pancahi  dhammehi  samannagato
papabhikkhu  khatam  upahatam  attanam  pariharati  savajjo  ca  hoti  sanuvajjo
vinnunam bahunca apunnam pasavatiti.
     [104]   Pancahi   bhikkhave   dhammehi  samannagato  bhikkhu  samanesu
samanasukhumalo    hoti    katamehi    pancahi    idha    bhikkhave    bhikkhu
yacitova   bahulam   civaram   paribhunjati   appam   ayacito  yacitova  bahulam
pindapatam    paribhunjati   appam   ayacito   yacitova   bahulam   senasanam
paribhunjati   appam   ayacito  yacitova  bahulam  gilanapaccayabhesajjaparikkharam
paribhunjati   appam   ayacito   yehi   kho   pana   sabrahmacarihi   saddhim
@Footnote: 1 Ma. ekakova.
Viharati   tyassa   manapeneva   bahulam   kayakammena   samudacaranti  appam
amanapena  manapeneva  bahulam  vacikammena  samudacaranti  appam  amanapena
manapeneva    bahulam    manokammena    samudacaranti   appam   amanapena
manapamyeva  [1]-  upaharam  upaharanti  appam  amanapam  yani kho pana tani
vedayitani  pittasamutthanani  va  semhasamutthanani  va  vatasamutthanani
va   sannipatikani   va   utuparinamajani   va   visamapariharajani  va
opakkamikani  va  kammavipakajani  va  tanissa  na  bahudeva  uppajjanti
appabadho   hoti  catunnam  jhananam  abhicetasikanam  ditthadhammasukhaviharanam
nikamalabhi   hoti   akicchalabhi   akasiralabhi   asavanam   khaya  anasavam
cetovimuttim   pannavimuttim   dittheva   dhamme   sayam  abhinna  sacchikatva
upasampajja   viharati   imehi  kho  bhikkhave  pancahi  dhammehi  samannagato
bhikkhu samanesu samanasukhumalo hoti.
     {104.1}  Yam  hi  tam  bhikkhave  samma  vadamano  vadeyya samanesu
samanasukhumaloti   mameva  tam  bhikkhave  samma  vadamano  vadeyya  samanesu
samanasukhumaloti  aham  hi  2-  bhikkhave yacitova bahulam civaram paribhunjami appam
ayacito  yacitova  bahulam  pindapatam  paribhunjami  appam ayacito yacitova
bahulam    senasanam    paribhunjami    appam   ayacito   yacitova   bahulam
gilanapaccayabhesajjaparikkharam   paribhunjami  appam  ayacito  yehi  kho  pana
bhikkhuhi  saddhim viharami te mam manapeneva bahulam kayakammena samudacaranti appam
@Footnote: 1 Po. bahulam .  2 Po. Yu. hisaddo na dissati.
Amanapena  manapeneva  bahulam  vacikammena  samudacaranti  appam  amanapena
manapeneva  bahulam  manokammena  samudacaranti  appam  amanapena manapamyeva
upaharam   upaharanti   appam   amanapam  yani  kho  pana  tani  vedayitani
pittasamutthanani     va    semhasamutthanani    va    vatasamutthanani
va   sannipatikani   va   utuparinamajani   va   visamapariharajani  va
opakkamikani  va  kammavipakajani  va  tani  me  na bahudeva uppajjanti
appabadhohamasmi  catunnam [1]- jhananam abhicetasikanam ditthadhammasukhaviharanam
nikamalabhi   akicchalabhi   akasiralabhi  asavanam  khaya  .pe.  sacchikatva
upasampajja  viharami  .  yam  hi tam bhikkhave samma vadamano vadeyya samanesu
samanasukhumaloti   mameva  tam  bhikkhave  samma  vadamano  vadeyya  samanesu
samanasukhumaloti.
     [105]   Pancime   bhikkhave   phasuvihara   katame   panca   idha
bhikkhave   bhikkhuno   mettam   kayakammam   paccupatthitam  hoti  sabrahmacarisu
avi   ceva  raho  ca  mettam  vacikammam  paccupatthitam  hoti  sabrahmacarisu
avi  ceva  raho  ca  mettam  manokammam  paccupatthitam  hoti  sabrahmacarisu
avi  ceva  raho  ca  yani  tani  silani  akhandani acchiddani asabalani
akammasani        bhujissani        vinnupasatthani       aparamatthani
samadhisamvattanikani     tatharupehi     silehi    silasamannagato    viharati
sabrahmacarihi  avi  ceva  raho  ca  yayam ditthi ariya niyyanika niyyati
takkarassa    sammadukkhakkhayaya    tatharupaya   ditthiya   ditthisamannagato
@Footnote: 1 Po. Si. kho pana. Ma. kho panasmi.
Viharati sabrahmacarihi avi ceva raho ca ime kho bhikkhave panca phasuviharati.
     [106]   Ekam  samayam  bhagava  kosambiyam  viharati  ghositarame .
Athakho   ayasma   anando   yena  bhagava  tenupasankami  upasankamitva
bhagavantam     abhivadetva    ekamantam    nisidi    ekamantam    nisinno
kho   ayasma   anando   bhagavantam   etadavoca   kittavata  nu  kho
bhante  bhikkhusangho  viharanto  phasum  vihareyyati  .  yato  kho  ananda
bhikkhu  attana  [1]-  silasampanno  hoti  no  param  adhisile  sampavatta
ettavatapi kho ananda bhikkhusangho viharanto phasum vihareyyati.
     {106.1}  Siya  pana  bhante  annopi  pariyayo  yatha bhikkhusangho
viharanto  phasum  vihareyyati  .  siya  anandati 2- bhagava avoca yato
kho   ananda  bhikkhu  attana  ca  silasampanno  hoti  no  param  adhisile
sampavatta   attanupekkhi   ca   hoti   no  paranupekkhi  ettavatapi
kho ananda bhikkhusangho viharanto phasum vihareyyati.
     {106.2}  Siya  pana  bhante  annopi  pariyayo  yatha bhikkhusangho
viharanto  phasum  vihareyyati  .  siya  anandati bhagava avoca yato kho
ananda  bhikkhu  attana  ca  silasampanno  hoti no param adhisile sampavatta
attanupekkhi  ca  hoti  no  paranupekkhi  appannato  ca hoti tena 3-
appannatikena    4-   no   paritassati   ettavatapi   kho   ananda
@Footnote: 1 Po. Yu. ca. 2 Ma. siya ananda yato kho. 3 Ma. tena ca.
@4 Ma. apupannatakena. ito param idisameva.
Bhikkhusangho viharanto phasum vihareyyati.
     {106.3}  Siya  pana  bhante  annopi  pariyayo  yatha bhikkhusangho
viharanto  phasum  vihareyyati  .  siya  anandati 1- bhagava avoca yato
kho   ananda  bhikkhu  attana  ca  silasampanno  hoti  no  param  adhisile
sampavatta   attanupekkhi   ca  hoti  no  paranupekkhi  appannato  ca
hoti    tena    appannatikena   no   paritassati   catunnanca   jhananam
abhicetasikanam    ditthadhammasukhaviharanam    nikamalabhi   hoti   akicchalabhi
akasiralabhi ettavata 2- kho ananda bhikkhusangho viharanto phasum vihareyyati.
     {106.4}  Siya  pana  bhante  annopi  pariyayo  yatha bhikkhusangho
viharanto  phasum  vihareyyati  .  siya  anandati bhagava avoca yato kho
ananda  bhikkhu  attana  ca  silasampanno  hoti no param adhisile sampavatta
attanupekkhi   ca  hoti  no  paranupekkhi  appannato  ca  hoti  tena
appannatikena    no   paritassati   catunnanca   jhananam   abhicetasikanam
ditthadhammasukhaviharanam     nikamalabhi    hoti    akicchalabhi    akasiralabhi
asavananca   khaya   anasavam  cetovimuttim  pannavimuttim  dittheva  dhamme
sayam    abhinna    sacchikatva   upasampajja   viharati   ettavata   kho
ananda   bhikkhusangho   viharanto   phasum   vihareyya   .  imamha  caham
ananda   phasuvihara   anno   phasuviharo  uttaritaro  va  panitataro
va natthiti vadamiti.
@Footnote: 1 Ma. siya ananda yato kho .  2 Ma. ettavatapi.
     [107]  Pancahi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  bhikkhu  ahuneyyo
hoti   pahuneyyo   dakkhineyyo   anjalikaraniyo   anuttaram  punnakkhettam
lokassa   katamehi   pancahi   idha   bhikkhave   bhikkhu   silasampanno  hoti
samadhisampanno    hoti   pannasampanno   hoti   vimuttisampanno   hoti
vimuttinanadassanasampanno   hoti   imehi   kho  bhikkhave  pancahi  dhammehi
samannagato  bhikkhu  ahuneyyo hoti pahuneyyo dakkhineyyo anjalikaraniyo
anuttaram punnakkhettam lokassati.
     [108]  Pancahi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  bhikkhu  ahuneyyo
hoti   .pe.   anuttaram   punnakkhettam   lokassa   katamehi  pancahi  idha
bhikkhave   bhikkhu   asekhena   silakkhandhena   samannagato  hoti  asekhena
samadhikkhandhena     samannagato     hoti    asekhena    pannakkhandhena
samannagato    hoti    asekhena   vimuttikkhandhena   samannagato   hoti
asekhena     vimuttinanadassanakkhandhena    samannagato    hoti    imehi
kho   bhikkhave   pancahi   dhammehi  samannagato  bhikkhu  ahuneyyo  hoti
.pe. Anuttaram punnakkhettam lokassati.
     [109]   Pancahi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  bhikkhu  catuddiso
hoti  katamehi  pancahi  idha  bhikkhave bhikkhu silava hoti patimokkhasamvarasamvuto
viharati     acaragocarasampanno    anumattesu    vajjesu    bhayadassavi
samadaya     sikkhati     sikkhapadesu     bahussuto    hoti    sutadharo
Sutasannicayo    ye    te    dhamma    adikalyana    majjhekalyana
pariyosanakalyana     sattham     sabyanjanam    kevalaparipunnam    parisuddham
brahmacariyam   abhivadanti   tatharupassa   dhamma   bahussuta   honti  dhata
vacasa   paricita  manasanupekkhita  ditthiya  suppatividdha  santuttho  hoti
itaritarena civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharena
catunnam    jhananam    abhicetasikanam    ditthadhammasukhaviharanam   nikamalabhi
hoti   akicchalabhi   akasiralabhi   asavanam   khaya  anasavam  cetovimuttim
pannavimuttim   dittheva   dhamme   sayam   abhinna   sacchikatva  upasampajja
viharati   imehi   kho   bhikkhave   pancahi   dhammehi   samannagato  bhikkhu
catuddiso hotiti.
     [110]   Pancahi   bhikkhave   dhammehi   samannagato   bhikkhu   alam
arannavanapatthani    pantani   senasanani   patisevitum   katamehi   pancahi
idha  bhikkhave  bhikkhu  silava  hoti  .pe.  samadaya  sikkhati  sikkhapadesu
bahussuto    hoti    .pe.    ditthiya    suppatividdha    araddhaviriyo
viharati    .pe.    thamava    dalhaparakkamo    anikkhittadhuro   kusalesu
dhammesu     catunnam    jhananam    abhicetasikanam    ditthadhammasukhaviharanam
nikamalabhi   hoti   akicchalabhi   akasiralabhi   asavanam   khaya  anasavam
cetovimuttim   pannavimuttim   dittheva   dhamme   sayam  abhinna  sacchikatva
upasampajja   viharati   imehi  kho  bhikkhave  pancahi  dhammehi  samannagato
bhikkhu alam arannavanapatthani pantani senasanani patisevitunti.
                  Phasuviharavaggo pathamo.
                        Tassuddanam
        sarajjam sankito coro      sukhumalaphasupancamam 1-
        anandasilasekhiya 2-      catuddiso arannena cati.
                   ---------------
                   Andhakavindavaggo dutiyo
     [111]   Pancahi   bhikkhave   dhammehi  samannagato  kulupako  bhikkhu
kulesu  appiyo  ca  hoti  amanapo  ca  agaru  ca  abhavaniyo ca katamehi
pancahi   asanthavavissasi   ca   hoti  anissaravikappi  ca  byatthupasevi  3-
ca   upakannakajappi   ca   atiyacanako   ca  imehi  kho  bhikkhave  pancahi
dhammehi     samannagato     kulupako     bhikkhu     kulesu     appiyo
ca   hoti   amanapo  ca  agaru  ca  abhavaniyo  ca  .  pancahi  bhikkhave
dhammehi   samannagato   kulupako  bhikkhu  kulesu  piyo  ca  hoti  manapo
ca   garu   ca   bhavaniyo   ca   katamehi  pancahi  na  asanthavavissasi  ca
hoti   na  anissaravikappi  ca  na  byatthupasevi  3-  ca  na  upakannakajappi
ca  na  atiyacanako  ca  imehi  kho  bhikkhave  pancahi dhammehi samannagato
kulupako bhikkhu kulesu piyo ca hoti manapo ca garu ca bhavaniyo cati.
     [112]    Pancahi   bhikkhave   dhammehi   samannagato   pacchasamano
na   adatabbo   katamehi   pancahi   atidure  va  gacchati  accasanne
@Footnote: 1 Ma. sukhumalam .  2 Ma. anandasilasekha ca .  3 Ma. vissatthupasevi.
@Yu. byattupasevi.
Va   pattapariyapannam   na   ganhati   1-  apattisamanta  bhanamanam  na
nivareti   bhanamanassa   antarantara   katham   opateti  duppanno  hoti
jalo   elamugo   imehi   kho   bhikkhave  pancahi  dhammehi  samannagato
pacchasamano   na  adatabbo  .  pancahi  bhikkhave  dhammehi  samannagato
pacchasamano    adatabbo    katamehi    pancahi    natidure    gacchati
naccasanne    pattapariyapannam    ganhati    apattisamanta   bhanamanam
nivareti    bhanamanassa   na   antarantara   katham   opateti   pannava
hoti   ajalo   anelamugo   imehi   kho   bhikkhave   pancahi   dhammehi
samannagato pacchasamano adatabboti.
     [113]   Pancahi   bhikkhave   dhammehi  samannagato  bhikkhu  abhabbo
sammasamadhim    upasampajja    viharitum   katamehi   pancahi   idha   bhikkhave
bhikkhu   akkhamo   hoti   rupanam   akkhamo   saddanam   akkhamo  gandhanam
akkhamo   rasanam   akkhamo   photthabbanam   imehi  kho  bhikkhave  pancahi
dhammehi  samannagato  bhikkhu  abhabbo  sammasamadhim  upasampajja  viharitum .
Pancahi   bhikkhave   dhammehi   samannagato   bhikkhu   bhabbo   sammasamadhim
upasampajja   viharitum   katamehi   pancahi  idha  bhikkhave  bhikkhu  khamo  hoti
rupanam   khamo  saddanam  khamo  gandhanam  khamo  rasanam  khamo  photthabbanam
imehi   kho   bhikkhave   pancahi   dhammehi   samannagato   bhikkhu  bhabbo
sammasamadhim upasampajja viharitunti.
     [114]   Ekam   samayam   bhagava  magadhesu  viharati  andhakavinde .
@Footnote: 1 Ma. na pattapariyapannam ganhati.
Athakho   ayasma   anando   yena  bhagava  tenupasankami  upasankamitva
bhagavantam    abhivadetva    ekamantam   nisidi   ekamantam   nisinnam   kho
ayasmantam   anandam   bhagava  etadavoca  ye  te  1-  ananda  bhikkhu
nava   acirapabbajita   adhunagata   imam   dhammavinayam   te  vo  ananda
bhikkhu pancasu dhammesu samadapetabba nivesetabba patitthapetabba
     {114.1}   katamesu  pancasu  etha  tumhe  avuso  silava  hotha
patimokkhasamvarasamvuta   viharatha   acaragocarasampanna  anumattesu  vajjesu
bhayadassavino   samadaya   sikkhatha   sikkhapadesuti   iti  patimokkhasamvare
samadapetabba   nivesetabba   patitthapetabba   etha  tumhe  avuso
indriyesu    guttadvara    viharatha   arakkhasatino   nipakkasatino   2-
sarakkhitamanasa   satarakkhena  cetasa  samannagatati  iti  indriyasamvare
samadapetabba   nivesetabba   patitthapetabba   etha  tumhe  avuso
appabhassa  hotha  bhassapariyantakarinoti  iti  bhassapariyante  samadapetabba
nivesetabba   patitthapetabba  etha  tumhe  avuso  arannaka  hotha
arannavanapatthani   pantani   senasanani  patisevathati  iti  kayavupakase
samadapetabba   nivesetabba   patitthapetabba   etha  tumhe  avuso
sammaditthika   hotha   sammadassanena   samannagatati  iti  sammadassane
samadapetabba   nivesetabba   patitthapetabba  ye  te  1-  ananda
bhikkhu   nava   acirapabbajita   adhunagata   imam   dhammavinayam   te   vo
ananda   bhikkhu   imesu   pancasu  dhammesu  samadapetabba  nivesetabba
@Footnote: 1 Po. vo .  2 Po. Si. nipakasatino.
Patitthapetabbati.
     [115]   Pancahi   bhikkhave  dhammehi  samannagata  bhikkhuni  yathabhatam
nikkhitta    evam    niraye   katamehi   pancahi   avasamaccharini   hoti
kulamaccharini     hoti     labhamaccharini     hoti    vannamaccharini    hoti
dhammamaccharini   hoti   imehi  kho  bhikkhave  pancahi  dhammehi  samannagata
bhikkhuni   yathabhatam   nikkhitta  evam  niraye  .  pancahi  bhikkhave  dhammehi
samannagata    bhikkhuni    yathabhatam   nikkhitta   evam   sagge   katamehi
pancahi    na    avasamaccharini    hoti    na   kulamaccharini   hoti   na
labhamaccharini   hoti   na   vannamaccharini  hoti  na  dhammamaccharini  hoti .
Imehi   kho   bhikkhave   pancahi   dhammehi  samannagata  bhikkhuni  yathabhatam
nikkhitta evam saggeti.
     [116]   Pancahi   bhikkhave  dhammehi  samannagata  bhikkhuni  yathabhatam
nikkhitta   evam   niraye   katameha  pancahi  ananuvicca  apariyogahetva
avannarahassa   vannam   bhasati   ananuvicca  apariyogahetva  vannarahassa
avannam     bhasati     ananuvicca     apariyogahetva     appasadaniye
thane    pasadam   upadamseti   ananuvicca   apariyogahetva   pasadaniye
thane    appasadam   upadamseti   saddhadeyyam   vinipateti   .   imehi
kho   .pe.   pancahi   bhikkhave   dhammehi  samannagata  bhikkhuni  yathabhatam
nikkhitta   evam   sagge   katamehi   pancahi   anuvicca  pariyogahetva
avannarahassa   avannam   bhasati   anuvicca   pariyogahetva  vannarahassa
Vannam    bhasati    anuvicca    pariyogahetva    appasadaniye   thane
appasadam    upadamseti   anuvicca   pariyogahetva   pasadaniye   thane
pasadam upadamseti saddhadeyyam na vinipateti. Imehi kho .pe.
     [117]   Pancahi   bhikkhave  dhammehi  samannagata  bhikkhuni  yathabhatam
nikkhitta   evam   niraye   katamehi  pancahi  ananuvicca  apariyogahetva
avannarahassa   vannam   bhasati   ananuvicca  apariyogahetva  vannarahassa
avannam   bhasati   issukini   ca   hoti  maccharini  ca  saddhadeyyanca  1-
vinipateti    .    imehi   kho   .pe.   pancahi   bhikkhave   dhammehi
samannagata    bhikkhuni    yathabhatam   nikkhitta   evam   sagge   katamehi
pancahi    anuvicca    pariyogahetva    avannarahassa   avannam   bhasati
anuvicca    pariyogahetva    vannarahassa    vannam   bhasati   anissukini
ca   hoti  amaccharini  ca  saddhadeyyanca  1-  na  vinipateti  .  imehi
kho .pe.
     [118]   Pancahi   bhikkhave  dhammehi  samannagata  bhikkhuni  yathabhatam
nikkhitta   evam   niraye   katamehi  pancahi  ananuvicca  apariyogahetva
avannarahassa      vannam     bhasati     ananuvicca     apariyogahetva
vannarahassa      avannam     bhasati     micchaditthika     ca     hoti
micchasankappa  ca  saddhadeyyanca  1-  vinipateti  .  imehi kho .pe.
Pancahi   bhikkhave  dhammehi  samannagata  bhikkhuni  yathabhatam  nikkhitta  evam
@Footnote: 1 Ma. Yu. casaddo na dissati.
Sagge    katamehi    pancahi   anuvicca   pariyogahetva   avannarahassa
avannam    bhasati    anuvicca    pariyogahetva    vannarahassa    vannam
bhasati   sammaditthika  ca  hoti  sammasankappa  ca  saddhadeyyanca  1-
na vinipateti. Imehi kho .pe.
     [119]   Pancahi   bhikkhave  dhammehi  samannagata  bhikkhuni  yathabhatam
nikkhitta   evam   niraye   katamehi  pancahi  ananuvicca  apariyogahetva
avannarahassa      vannam     bhasati     ananuvicca     apariyogahetva
vannarahassa   avannam   bhasati   micchavaca   ca   hoti  micchakammanta
ca   saddhadeyyanca   1-   vinipateti   .  imehi  kho  .pe.  pancahi
bhikkhave    dhammehi   samannagata   bhikkhuni   yathabhatam   nikkhitta   evam
sagge    katamehi    pancahi   anuvicca   pariyogahetva   avannarahassa
avannam    bhasati    anuvicca    pariyogahetva    vannarahassa    vannam
bhasati   sammavaca   ca  hoti  sammakammanta  ca  saddhadeyyanca  1-
na vinipateti. Imehi kho .pe.
     [120]   Pancahi   bhikkhave  dhammehi  samannagata  bhikkhuni  yathabhatam
nikkhitta   evam   niraye   katamehi  pancahi  ananuvicca  apariyogahetva
avannarahassa      vannam     bhasati     ananuvicca     apariyogahetva
vannarahassa   avannam   bhasati   micchavayama  ca  hoti  micchasati  2-
ca  saddhadeyyanca  1-  vinipateti  .  imehi  kho .pe. Pancahi bhikkhave
@Footnote: 1 Ma. Yu. casaddo na dissati .  2 Ma. Yu. micchasatini.
Dhammehi   samannagata  bhikkhuni  yathabhatam  nikkhitta  evam  sagge  katamehi
pancahi      anuvicca      pariyogahetva     avannarahassa     avannam
bhasati    anuvicca    pariyogahetva    vannarahassa    vannam    bhasati
sammavayama   ca   hoti   sammasati  1-  ca  saddhadeyyanca  2-  na
vinipateti. Imehi kho .pe.
                   Andhakavindavaggo dutiyo.
                        Tassuddanam
          kulupako pacchasamano       samadhi andhakavindam
          macchari vannana issa      ditthi vacaya vayamoti 3-.
                    --------------
                     Gilanavaggo tatiyo
     [121] Ekam samayam bhagava vesaliyam viharati mahavane kutagarasalayam.
Athakho     bhagava     sayanhasamayam     patisallana    vutthito    yena
gilanasala    tenupasankami    addasa   kho   bhagava   annataram   bhikkhum
dubbalam    gilanakam   disva   pannatte   asane   nisidi   nisajja   kho
bhagava   bhikkhu  amantesi  yankanci  4-  bhikkhave  dubbalam  gilanakam  panca
dhamma   na   vijahanti   tassetam   patikankham  nacirasseva  asavanam  khaya
anasavam   cetovimuttim   pannavimuttim   dittheva   dhamme   sayam   abhinna
sacchikatva   upasampajja   viharissati   5-   katame   panca  idha  bhikkhave
@Footnote: 1 Ma. Yu. sammasatini .  2 Ma. Yu. casadado na dissati .  3 Ma. Yu. vayamati.
@4 Ma. Yu. yankinci .  5 Ma. viharissatiti.
Bhikkhu     asubhanupassi     kaye    viharati    ahare    patikkulasanni
sabbaloke    anabhiratasanni    sabbasankharesu   aniccanupassi   maranasanna
kho   panassa   ajjhattam   supatthita   hoti   yankanci   bhikkhave   dubbalam
gilanakam    ime    panca   dhamma   na   vijahanti   tassetam   patikankham
nacirasseva     asavanam    khaya    .pe.    sacchikatva    upasampajja
viharissatiti.
     [122]   Yo   hi  koci  bhikkhave  bhikkhu  va  bhikkhuni  va  panca
dhamme   bhaveti   panca   dhamme   bahulikaroti   tassa   dvinnam   phalanam
annataram    phalam    patikankham    dittheva    dhamme   anna   sati   va
upadisese    anagamita    katame   panca   idha   bhikkhave   bhikkhuno
ajjhattanneva    sati    supatthita    hoti    dhammanam   udayatthagaminiya
pannaya    asubhanupassi    kaye    viharati    ahare    patikkulasanni
sabbaloke    anabhiratasanni    sabbasankharesu    aniccanupassi   yo   hi
koci   bhikkhave   bhikkhu   va  bhikkhuni  va  ime  panca  dhamme  bhaveti
ime    panca   dhamme   bahulikaroti   tassa   dvinnam   phalanam   annataram
phalam    patikankham   dittheva   dhamme   anna   sati   va   upadisese
anagamitati.
     [123]    Pancahi    bhikkhave    dhammehi   samannagato   gilano
dupatthako   hoti   katamehi   pancahi   asappayakari   hoti   sappaye
mattam    na   janati   bhesajjam   na   patisevita   hoti   atthakamassa
Gilanupatthakassa   na   yathabhutam   abadham   avikatta  hoti  abhikkamantam
va    abhikkamatiti   patikkamantam   va   patikkamatiti   thitam   va   thitoti
uppannanam   saririkanam   vedananam   dukkhanam   tibbanam  kharanam  katukanam
asatanam    amanapanam   panaharanam   anadhivasakajatiko   hoti   imehi
kho bhikkhave pancahi dhammehi samannagato gilano dupatthako hoti.
     {123.1}  Pancahi  bhikkhave  dhammehi samannagato gilano supatthako
hoti  katamehi  pancahi  sappayakari  hoti  sappaye mattam janati bhesajjam
patisevita    hoti   atthakamassa   gilanupatthakassa   yathabhutam   abadham
avikatta  hoti  abhikkamantam  va  abhikkamatiti  patikkamantam  va patikkamatiti
thitam  va  thitoti  uppannanam  saririkanam  vedananam dukkhanam tibbanam kharanam
katukanam  asatanam  amanapanam  panaharanam  adhivasakajatiko  hoti  imehi
kho bhikkhave pancahi dhammehi samannagato gilano supatthako hotiti.
     [124]   Pancahi   bhikkhave   dhammehi  samannagato  gilanupatthako
nalam    gilanam    upatthatum    katamehi   pancahi   na   patibalo   hoti
bhesajjam   samvidhatum   sappayasappayam   na  janati  asappayam  upanameti
sappayam   apanameti   amisantaro   gilanam  upatthati  no  mettacitto
jegucchi  hoti  uccaram  va  passavam  va  vantam  va  khelam  va niharitum
na   patibalo   hoti  gilanam  kalena  kalam  dhammiya  kathaya  sandassetum
samadapetum   samuttejetum   sampahamsetum   imehi   kho   bhikkhave   pancahi
Dhammehi samannagato gilanupatthako nalam gilanam upatthatum 1-.
     {124.1}   Pancahi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  gilanupatthako
alam  gilanam  upatthatum  katamehi  pancahi  patibalo  hoti  bhesajjam  samvidhatum
sappayasappayam   janati   asappayam   apanameti   sappayam  upanameti
mettacitto  gilanam  upatthati  no  amisantaro  ajegucchi  hoti uccaram
va  passavam  va  vantam  va  khelam  va  niharitum  patibalo  hoti  gilanam
kalena   kalam   dhammiya   kathaya   sandassetum  samadapetum  samuttejetum
sampahamsetum    imehi    kho   bhikkhave   pancahi   dhammehi   samannagato
gilanupatthako alam gilanam upatthatunti.
     [125]   Pancime   bhikkhave   dhamma   anayussa   katame  panca
asappayakari   hoti   sappaye   mattam   na   janati  aparinatabhoji  ca
hoti   akalacari   ca   abrahmacari   ca   ime   kho  bhikkhave  panca
dhamma   anayussa  2-  .  pancime  bhikkhave  dhamma  ayussa  katame
panca   sappayakari   hoti   sappaye   mattam   janati  parinatabhoji  ca
hoti   kalacari   ca  brahmacari  ca  ime  kho  bhikkhave  panca  dhamma
ayussati.
     [126]   Pancime   bhikkhave   dhamma   anayussa   katame  panca
asappayakari   hoti   sappaye   mattam   na   janati  aparinatabhoji  ca
hoti   dussilo   ca   papamitto  ca  ime  kho  bhikkhave  panca  dhamma
anayussa   2-   .   pancime   bhikkhave   dhamma   ayussa   katame
@Footnote: 1 Po. ...tunti .  2 Po. anayussati.
Panca    sappayakari    hoti   sappaye   mattam   janati   parinatabhoji
ca   hoti   silava   ca   kalyanamitto   ca  ime  kho  bhikkhave  panca
dhamma ayussati.
     [127]   Pancahi   bhikkhave   dhammehi   samannagato   bhikkhu  nalam
sanghamhavapakasitum   katamehi   pancahi   idha   bhikkhave   bhikkhu  asantuttho
hoti   itaritarena   civarena   asantuttho  hoti  itaritarena  pindapatena
asantuttho   hoti  itaritarena  senasanena  asantuttho  hoti  itaritarena
gilanapaccayabhesajjaparikkharena      kamasankappabahulo      ca     viharati
imehi   kho   bhikkhave   pancahi   dhammehi   samannagato   bhikkhu   nalam
sanghamhavapakasitum 1-.
     {127.1}   Pancahi   bhikkhave   dhammehi   samannagato  bhikkhu  alam
sanghamhavapakasitum   katamehi   pancahi   idha   bhikkhave   bhikkhu   santuttho
hoti   itaritarena   civarena   santuttho   hoti  itaritarena  pindapatena
santuttho     hoti     itaritarena    senasanena    santuttho    hoti
itaritarena      gilanapaccayabhesajjaparikkharena      nekkhammasankappabahulo
ca   viharati   imehi   kho  bhikkhave  pancahi  dhammehi  samannagato  bhikkhu
alam sanghamhavapakasitunti.
     [128]    Pancimani    bhikkhave    samanadukkhani   katamani   panca
idha   bhikkhave   bhikkhu  asantuttho  hoti  itaritarena  civarena  asantuttho
hoti  itaritarena  pindapatena  asantuttho  hoti  itaritarena  senasanena
asantuttho      hoti      itaritarena     gilanapaccayabhesajjaparikkharena
@Footnote: 1 Po. ...situnti.
Anabhirato    ca    brahmacariyam    carati   imani   kho   bhikkhave   panca
samanadukkhani 1-.
     {128.1}   Pancimani   bhikkhave   samanasukhani  katamani  panca  idha
bhikkhave   bhikkhu   santuttho   hoti  itaritarena  civarena  santuttho  hoti
itaritarena    pindapatena   santuttho   hoti   itaritarena   senasanena
santuttho   hoti   itaritarena  gilanapaccayabhesajjaparikkharena  abhirato  ca
brahmacariyam carati imani kho bhikkhave panca samanasukhaniti.
     [129]  Pancime  bhikkhave  apayika nerayika parikuppa atekiccha
katame  panca  mata  jivita  voropita  hoti  pita  jivita  voropito
hoti  araha  2-  jivita  voropito  hoti  tathagatassa  dutthena cittena
lohitam  uppaditam  hoti  sangho  bhinno  hoti  ime  kho  bhikkhave  panca
apayika nerayika parikuppa atekicchati.
     [130]    Pancimani    bhikkhave    byasanani    katamani    panca
natibyasanam   bhogabyasanam   rogabyasanam   silabyasanam  ditthibyasanam  na  bhikkhave
satta   natibyasanahetu   va   bhogabyasanahetu  va  rogabyasanahetu  va
kayassa   bheda   parammarana  apayam  duggatim  vinipatam  nirayam  upapajjanti
silabyasanahetu  va  bhikkhave  satta  ditthibyasanahetu  va  kayassa  bheda
parammarana   apayam   duggatim   vinipatam   nirayam   upapajjanti  imani  kho
bhikkhave panca byasanani 1-.
     {130.1}   Pancima  bhikkhave  sampada  katama  panca  natisampada
bhogasampada     arogyasampada     silasampada     ditthisampada     na
bhikkhave    satta    natisampadahetu    va    bhogasampadahetu    va
@Footnote: 1 Po. ...niti .  2 Po. Ma. Yu. araham.
Arogyasampadahetu  va  kayassa  bheda  parammarana  sugatim  saggam  lokam
upapajjanti   silasampadahetu   va  bhikkhave  satta  ditthisampadahetu  va
kayassa   bheda   parammarana   sugatim   saggam   lokam   upapajjanti  ima
kho bhikkhave panca sampadati.
                     Gilanavaggo tatiyo.
                        Tassuddanam
        gilano 1- satipatthanam      dvepatthana duvayusa
        avappakasadukkhani           parikuppo ca sampadati 2-.
                     ------------
                     Rajavaggo catuttho
     [131]   Pancahi  bhikkhave  angehi  samannagato  raja  cakkavatti
dhammeneva   cakkam   pavatteti   tam   hoti   cakkam   appativattiyam  kenaci
manussabhutena   paccatthikena   panina   katamehi   pancahi   idha   bhikkhave
raja   cakkavatti   atthannu   ca   hoti   dhammannu   ca   mattannu   ca
kalannu   ca   parisannu   ca   imehi   kho   bhikkhave   pancahi  angehi
samannagato   raja   cakkavatti   dhammeneva  cakkam  pavatteti  tam  hoti
cakkam    appativattiyam    kenaci    manussabhutena    paccatthikena   panina
evameva   kho   bhikkhave  pancahi  dhammehi  samannagato  tathagato  araham
sammasambuddho   dhammeneva   anuttaram   dhammacakkam   pavatteti   tam  hoti
cakkam  appativattiyam  samanena  va  brahmanena  va  devena  va marena
@Footnote: 1 Ma. gilano satisupatthi dve upatthaka .  2 Ma. apakasasamanasukha parikuppam
@byasanena cati. 2 Po. gilano satipatthano    dupatthanasupatthanam
@             dve anayussa byasanaka      samanadukkha parikuppa
@                        byasanena sampada cati.
Va   brahmuna   va   kenaci   va   lokasmim   katamehi   pancahi  idha
bhikkhave     tathagato    araham    sammasambuddho    atthannu    dhammannu
mattannu   kalannu   parisannu   imehi   kho   bhikkhave   pancahi  dhammehi
samannagato    tathagato   araham   sammasambuddho   dhammeneva   anuttaram
dhammacakkam   pavatteti   tam   hoti   cakkam   appativattiyam   samanena   va
brahmanena  va  devena  va  marena  va  brahmuna  va  kenaci va
lokasminti.
     [132]  Pancahi  bhikkhave  angehi  samannagato  ranno cakkavattissa
jettho    putto   pitara   pavattitam   cakkam   dhammeneva   anupavatteti
tam    hoti    cakkam   appativattiyam   kenaci   manussabhutena   paccatthikena
panina   katamehi   pancahi   idha  bhikkhave  ranno  cakkavattissa  jettho
putto   atthannu   ca   hoti   dhammannu   ca   mattannu  ca  kalannu  ca
parisannu   ca   imehi   kho   bhikkhave   pancahi   angehi   samannagato
ranno   cakkavattissa  jettho  putto  pitara  pavattitam  cakkam  dhammeneva
anupavatteti    tam    hoti   cakkam   appativattiyam   kenaci   manussabhutena
paccatthikena    panina    evameva   kho   bhikkhave   pancahi   dhammehi
samannagato    sariputto    tathagatena   anuttaram   dhammacakkam   pavattitam
sammadeva   anupavatteti   tam   hoti   cakkam   appativattiyam  samanena  va
brahmanena va devena va marena va brahmuna va kenaci va lokasmim
     {132.1}  katamehi  pancahi  idha bhikkhave sariputto atthannu dhammannu
Mattannu   kalannu   parisannu   imehi   kho   bhikkhave   pancahi  dhammehi
samannagato    sariputto    tathagatena   anuttaram   dhammacakkam   pavattitam
sammadeva   anupavatteti   tam   hoti   cakkam   appativattiyam  samanena  va
brahmanena  va  devena  va  marena  va  brahmuna  va  kenaci va
lokasminti.
     [133]  Yopi  kho  1- bhikkhave raja cakkavatti dhammiko dhammaraja
sopi  na  arajakam  cakkam  pavattetiti  2-  evam  vutte  annataro  bhikkhu
bhagavantam   etadavoca   ko   pana  bhante  ranno  cakkavattissa  dhammikassa
dhammaranno    rajati   dhammo   bhikkhuti   bhagava   avoca   idha   bhikkhu
raja   cakkavatti   dhammiko   dhammaraja   dhammanneva   nissaya   dhammam
sakkaronto  dhammam  garukaronto 3- dhammam apacayamano dhammaddhajo dhammaketu
dhammadhipateyyo dhammikam rakkhavaranaguttim samvidahati antojanasmim.
     {133.1}  Puna caparam bhikkhu raja cakkavatti dhammiko dhammaraja .pe.
Dhammadhipateyyo   dhammikam   rakkhavaranaguttim  samvidahati  khattiyesu  anuyantesu
balakayasmim     brahmanagahapatikesu    negamajanapadesu    samanabrahmanesu
migapakkhisu  sa  kho  so  bhikkhu  raja  cakkavatti dhammiko dhammaraja .pe.
Dhammadhipateyyo    dhammikam    rakkhavaranaguttim    samvidahitva   antojanasmim
dhammikam   rakkhavaranaguttim   samvidahitva   khattiyesu   anuyantesu  balakayasmim
brahmanagahapatikesu     negamajanapadesu     samanabrahmanesu    migapakkhisu
dhammeneva  cakkam  pavatteti  tam  hoti cakkam appativattiyam kenaci manussabhutena
@Footnote: 1 Po. yoni kho so. Ma. yopi so .  2 Ma. vattetiti .  3 Ma. garum karonto.
Paccatthikena  panina  evameva  kho  bhikkhu  tathagato araham sammasambuddho
dhammiko   dhammaraja   dhammanneva   nissaya   dhammam   sakkaronto  dhammam
garukaronto   dhammam  apacayamano  dhammaddhajo  dhammaketu  dhammadhipateyyo
dhammikam     rakkhavaranaguttim    samvidahati    bhikkhusu    evarupam    kayakammam
sevitabbam   evarupam  kayakammam  na  sevitabbam  evarupam  vacikammam  sevitabbam
evarupam   vacikammam   na  sevitabbam  evarupam  manokammam  sevitabbam  evarupam
manokammam  na  sevitabbam  evarupo  ajivo  sevitabbo  evarupo ajivo
na  sevitabbo  evarupo  gamanigamo  sevitabbo  evarupo  gamanigamo na
sevitabboti.
     {133.2}  Puna  caparam  bhikkhu  tathagato araham sammasambuddho dhammiko
dhammaraja   .pe.   dhammadhipateyyo   dhammikam   rakkhavaranaguttim  samvidahati
[1]-  Bhikkhunisu ... Upasakesu ... Upasikasu evarupam kayakammam sevitabbam
evarupam  kayakammam  na  sevitabbam  .pe.  evarupo  gamanigamo sevitabbo
evarupo   gamanigamo   na   sevitabboti  sa  kho  so  bhikkhu  tathagato
araham  sammasambuddho  dhammiko  dhammaraja  .pe.  dhammadhipateyyo dhammikam
rakkhavaranaguttim   samvidahitva   bhikkhusu   dhammikam  rakkhavaranaguttim  samvidahitva
bhikkhunisu  ...  upasakesu  ...  upasikasu  dhammeneva anuttaram dhammacakkam
pavatteti   tam   hoti   cakkam   appativattiyam   samanena  va  brahmanena
va devena va marena va brahmuna va kenaci va lokasminti.
     [134]   Pancahi   bhikkhave  angehi  samannagato  raja  khattiyo
muddhabhisitto   yassam   yassam   disayam  viharati  sakasmimyeva  vijite  viharati
@Footnote: 1 Yu. bhikkhusu.
Katamehi   pancahi   idha   bhikkhave  raja  khattiyo  muddhabhisitto  ubhato
sujato   hoti   matito   ca  pitito  ca  samsuddhagahaniko  yava  sattama
pitamahayuga   akkhitto  anupakuttho  jativadena  addho  hoti  mahaddhano
mahabhogo  paripunnakosakotthagaro  balava  kho  pana  hoti  caturanginiya
senaya  samannagato  assavaya ovadapatikaraya 1- parinayako kho panassa
hoti  pandito  byatto  medhavi  patibalo  atitanagatapaccuppanne  atthe
cintetum   tassime   cattaro  dhamma  yasam  paripacenti  .  so  imina
yasapancamena   2-   dhammena   samannagato   yassam  yassam  disayam  viharati
sakasmimyeva vijite viharati tam kissa hetu evanhetam bhikkhave hoti vijitavinam
     {134.1}  evameva  kho  bhikkhave pancahi dhammehi samannagato bhikkhu
yassam   yassam  disayam  viharati  vimuttacittova  viharati  katamehi  pancahi  idha
bhikkhave   bhikkhu   silava   hoti   .pe.   sikkhati  sikkhapadesu  rajava
khattiyo   muddhabhisitto   jatisampanno  bahussuto  hoti  .pe.  ditthiya
suppatividdha    rajava    khattiyo    muddhabhisitto   addho   mahaddhano
mahabhogo   paripunnakosakotthagaro   araddhaviriyo   viharati   akusalanam
dhammanam  pahanaya  kusalanam  dhammanam  upasampadaya  thamava  dalhaparakkamo
anikkhittadhuro    kusalesu    dhammesu   rajava   khattiyo   muddhabhisitto
balasampanno   pannava   hoti   udayatthagaminiya   pannaya   samannagato
ariyaya    nibbedhikaya    sammadukkhakkhayagaminiya    rajava    khattiyo
muddhabhisitto   parinayakasampanno   tassime   cattaro   dhamma   vimuttim
@Footnote: 1 Ma. Yu. ovadapatikaraya .  2 Po. yasopancamena.
Paripacenti   .   so   imina   vimuttipancamena   dhammena  samannagato
yassam   yassam   disayam   viharati   vimuttacittova   viharati  tam  kissa  hetu
evanhetam bhikkhave hoti vimuttacittananti.
     [135]   Pancahi  bhikkhave  angehi  samannagato  ranno  khattiyassa
muddhabhisittassa    jettho   putto   rajjam   pattheti   katamehi   pancahi
idha   bhikkhave  ranno  khattiyassa  muddhabhisittassa  jettho  putto  ubhato
sujato   hoti   matito   ca  pitito  ca  samsuddhagahaniko  yava  sattama
pitamahayuga  akkhitto  anupakuttho  jativadena  abhirupo  hoti  dassaniyo
pasadiko   paramaya   vannapokkharataya   samannagato   matapitunam  piyo
hoti   manapo   negamajanapadassa   piyo   hoti   manapo  yani  tani
rannam   khattiyanam   muddhabhisittanam   sipputthanani   1-   hatthismim   va
assasmim  va  rathasmim  va  dhanusmim  va  [2]- tattha sikkhito hoti anavayo
tassa  evam  hoti  aham  khomhi  ubhato  sujato  matito  ca  pitito  ca
samsuddhagahaniko    yava    sattama   pitamahayuga   akkhitto   anupakuttho
jativadena  kasmaham  rajjam  na  pattheyyam  aham  khomhi  abhirupo dassaniyo
pasadiko   paramaya   vannapokkharataya   samannagato  kasmaham  rajjam  na
pattheyyam   aham   khomhi   matapitunam   piyo   manapo   kasmaham  rajjam
na   pattheyyam   aham   khomhi   negamajanapadassa  piyo  manapo  kasmaham
rajjam   na   pattheyyam   aham   khomhi   yani   tani   rannam   khattiyanam
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. sippatthanani .  2 Ma. Yu. tharusmim va.
Muddhabhisittanam   sipputthanani   hatthismim   va   assasmim   va   rathasmim
va  dhanusmim  va  [1]-  tattha  sikkhito  anavayo  kasmaham  rajjam  va na
pattheyyanti    imehi   kho   bhikkhave   pancahi   angehi   samannagato
ranno khattiyassa muddhabhisittassa jettho putto rajjam pattheti
     {135.1}  evameva  kho  bhikkhave pancahi dhammehi samannagato bhikkhu
asavanam  khayam  pattheti  katamehi  pancahi  idha  bhikkhave  bhikkhu saddho hoti
saddahati   tathagatassa   bodhim  itipi  so  bhagava  .pe.  buddho  bhagavati
appabadho   hoti   appatanko   samavepakiniya  gahaniya  samannagato
natisitaya    naccunhaya    majjhimaya    padhanakkhamaya   asatho   hoti
amayavi   yathabhutam   attanam   avikatta   satthari   va   vinnusu  va
sabrahmacarisu    araddhaviriyo   viharati   akusalanam   dhammanam   pahanaya
kusalanam      dhammanam      upasampadaya      thamava     dalhaparakkamo
anikkhittadhuro    kusalesu    dhammesu   pannava   hoti   udayatthagaminiya
pannaya samannagato ariyaya nibbedhikaya sammadukkhakkhayagaminiya
     {135.2}  tassa  evam  hoti aham khomhi saddho saddahami tathagatassa
bodhim  itipi  so  bhagava  .pe.  buddho  bhagavati kasmaham asavanam khayam na
pattheyyam  aham  khomhi  appabadho  appatanko  samavepakiniya  gahaniya
samannagato   natisitaya   naccunhaya  majjhimaya  padhanakkhamaya  kasmaham
asavanam   khayam   na   pattheyyam  aham  khomhi  asatho  amayavi  yathabhutam
attanam   avikatta   satthari   va  vinnusu  va  sabrahmacarisu  kasmaham
@Footnote: 1 Ma. Yu. tharusmim va.
Asavanam   khayam   na   pattheyyam   aham   khomhi   araddhaviriyo  viharami
akusalanam   dhammanam   pahanaya   .pe.  anikkhittadhuro  kusalesu  dhammesu
kasmaham   asavanam   khayam   na   pattheyyam  aham  khomhi  pannava  .pe.
Sammadukkhakkhayagaminiya    kasmaham    asavanam   khayam   na   pattheyyanti
imehi  kho  bhikkhave  pancahi  dhammehi  samannagato  bhikkhu  asavanam  khayam
patthetiti.
     [136]   Pancahi  bhikkhave  angehi  samannagato  ranno  khattiyassa
muddhabhisittassa   jettho   putto   uparajjam   pattheti   katamehi  pancahi
idha   bhikkhave  ranno  khattiyassa  muddhabhisittassa  jettho  putto  ubhato
sujato   hoti   matito   ca  pitito  ca  samsuddhagahaniko  yava  sattama
pitamahayuga  akkhitto  anupakuttho  jativadena  abhirupo  hoti  dassaniyo
pasadiko   paramaya   vannapokkharataya   samannagato   matapitunam  piyo
hoti   manapo   balakayassa   piyo   hoti   manapo   pandito   hoti
byatto medhavi patibalo atitanagatapaccuppanne atthe cintetum
     {136.1}  tassa  evam  hoti  aham khomhi ubhato sujato matito ca
pitito    ca   samsuddhagahaniko   yava   sattama   pitamahayuga   akkhitto
anupakuttho  jativadena  kasmaham  uparajjam  na pattheyyam aham khomhi abhirupo
dassaniyo   pasadiko   paramaya   vannapokkharataya  samannagato  kasmaham
uparajjam   na  pattheyyam  aham  khomhi  matapitunam  piyo  manapo  kasmaham
uparajjam   na  pattheyyam  aham  khomhi  balakayassa  piyo  manapo  kasmaham
Uparajjam   na  pattheyyam  aham  khomhi  pandito  byatto  medhavi  patibalo
atitanagatapaccuppanne    atthe    cintetum    kasmaham    uparajjam   na
pattheyyanti   imehi  kho  bhikkhave  pancahi  angehi  samannagato  ranno
khattiyassa muddhabhisittassa jettho putto uparajjam pattheti
     {136.2}  evameva  kho  bhikkhave pancahi dhammehi samannagato bhikkhu
asavanam  khayam  pattheti katamehi pancahi idha bhikkhave bhikkhu silava hoti .pe.
Sikkhati  sikkhapadesu  bahussuto  hoti  .pe.  ditthiya  suppatividdha  catusu
satipatthanesu   supatthitacitto   hoti   araddhaviriyo   viharati   akusalanam
dhammanam   pahanaya   .pe.   anikkhittadhuro   kusalesu  dhammesu  pannava
hoti   udayatthagaminiya   pannaya   samannagato   ariyaya   nibbedhikaya
sammadukkhakkhayagaminiya
     {136.3}  tassa  evam  hoti  aham  khomhi  silava  .pe. Sikkhami
sikkhapadesu   kasmaham   asavanam   khayam   na   pattheyyam   aham   khomhi
bahussuto    sutadharo    sutasannicayo    .pe.    ditthiya   suppatividdha
kasmaham   asavanam  khayam  na  pattheyyam  aham  khomhi  catusu  satipatthanesu
supatthitacitto   kasmaham   asavanam   khayam   na   pattheyyam   aham  khomhi
araddhaviriyo  viharami  akusalanam  dhammanam  pahanaya  .pe. Anikkhittadhuro
kusalesu   dhammesu   kasmaham   asavanam  khayam  na  pattheyyam  aham  khomhi
pannava   .pe.   sammadukkhakkhayagaminiya   kasmaham   asavanam  khayam  na
pattheyyanti    imehi   kho   bhikkhave   pancahi   dhammehi   samannagato
bhikkhu asavanam khayam patthetiti.
     [137]   Pancime   bhikkhave  appam  rattiya  supanti  bahum  jagganti
katame   panca   itthi   bhikkhave   purisadhippaya   appam  rattiya  supati
bahum   jaggati   puriso   bhikkhave   itthadhippayo   appam  rattiya  supati
bahum   jaggati   coro   bhikkhave  adanadhippayo  appam  rattiya  supati
bahum  jaggati  raja  bhikkhave  rajakaraniyesu  yutto  appam  rattiya  supati
bahum   jaggati   bhikkhu   bhikkhave  visannogadhippayo  appam  rattiya  supati
bahum   jaggati   ime   kho   bhikkhave  panca  appam  rattiya  supanti  bahum
jaggantiti.
     [138]   Pancahi   bhikkhave   angehi  samannagato  ranno  nago
bhattadako  ca  hoti  okasapharano  ca  landusadhano 1- ca salakaggahi ca
ranno  nagotveva  sankham  gacchati  katamehi  pancahi  idha  bhikkhave  ranno
nago   akkhamo   hoti   rupanam   akkhamo   saddanam  akkhamo  gandhanam
akkhamo   rasanam   akkhamo   photthabbanam   imehi  kho  bhikkhave  pancahi
angehi  samannagato  ranno  nago  bhattadako  ca  hoti  okasapharano
ca   landusadhano  ca  salakaggahi  ca  ranno  nagotveva  sankham  gacchati
evameva   kho  bhikkhave  pancahi  dhammehi  samannagato  bhikkhu  bhattadako
ca  hoti  okasapharano  ca  pithamaddano  2-  ca salakaggahi ca bhikkhutveva
sankham   gacchati   katamehi   pancahi   idha   bhikkhave  bhikkhu  akkhamo  hoti
rupanam   akkhamo   saddanam   akkhamo  gandhanam  akkhamo  rasanam  akkhamo
photthabbanam    imehi   kho   bhikkhave   pancahi   dhammehi   samannagato
@Footnote: 1 Po. pandusadano. Ma. landasarano. Yu. landasadhano .  2 Ma. mancapithamaddano.
Bhikkhu   bhattadako   ca   hoti   okasapharano   ca  pithamaddano  1-  ca
salakaggahi ca bhikkhutveva sankham gacchatiti.
     [139]  Pancahi  bhikkhave  angehi  samannagato  ranno  nago  na
rajaraho  hoti  na  rajabhoggo  na  ranno  angantveva  sankham  gacchati
katamehi   pancahi   idha   bhikkhave  ranno  nago  akkhamo  hoti  rupanam
akkhamo    saddanam    akkhamo    gandhanam   akkhamo   rasanam   akkhamo
photthabbanam.
     {139.1}  Kathanca  bhikkhave  ranno  nago  akkhamo  hoti  rupanam
idha  bhikkhave  ranno  nago  sangamagato  hatthikayam  va disva assakayam
va  disva  rathakayam  va  disva  pattikayam  va  disva samsidati visidati na
santhambhati  na  sakkoti  sangamam  otaritum  evam  kho bhikkhave ranno nago
akkhamo  hoti  rupanam  .  kathanca  bhikkhave  ranno  nago  akkhamo hoti
saddanam   idha   bhikkhave   ranno   nago   sangamagato  hatthisaddam  va
sutva  assasaddam  va  sutva  rathasaddam  va  sutva  pattisaddam va sutva
bheripanavasankhatinavaninnadasaddam   va   sutva  samsidati  visidati  na  santhambhati
na  sakkoti  sangamam  otaritum  evam  kho  bhikkhave  ranno nago akkhamo
hoti  saddanam  .  kathanca  bhikkhave  ranno  nago  akkhamo hoti gandhanam
idha  bhikkhave  ranno  nago  sangamagato  ye te ranno naga abhijata
sangamavacara   tesam   muttakarisassa  gandham  ghayitva  samsidati  visidati  na
santhambhati  na  sakkoti  sangamam  otaritum  evam  kho bhikkhave ranno nago
akkhamo   hoti   gandhanam   .  kathanca  bhikkhave  ranno  nago  akkhamo
@Footnote: 1 Ma. mancapithamaddano.
Hoti   rasanam  idha  bhikkhave  ranno  nago  sangamagato  ekissa  va
tinodakadattiya  vihanito  1-  dvihi  va  tihi  va  catuhi  va pancahi va
tinodakadattihi   vihanito   samsidati   visidati   na   santhambhati   na  sakkoti
sangamam   otaritum   evam   kho  bhikkhave  ranno  nago  akkhamo  hoti
rasanam   .  kathanca  bhikkhave  ranno  nago  akkhamo  hoti  photthabbanam
idha  bhikkhave  ranno  nago  sangamagato  ekena  va saravegena viddho
dvihi  va  tihi  va  catuhi  va  pancahi  va  saravegehi  viddho  samsidati
visidati  na  santhambhati  na  sakkoti  sangamam  otaritum  evam  kho  bhikkhave
ranno   nago   akkhamo   hoti   photthabbanam   imehi   kho  bhikkhave
pancahi   angehi   samannagato  ranno  nago  na  rajaraho  hoti  na
rajabhoggo na ranno angantveva sankham gacchati.
     {139.2}  Evameva  kho  bhikkhave pancahi dhammehi samannagato bhikkhu
na  ahuneyyo  hoti  na  pahuneyyo  na  dakkhineyyo  na anjalikaraniyo
na   anuttaram  punnakkhettam  lokassa  katamehi  pancahi  idha  bhikkhave  bhikkhu
akkhamo  hoti  rupanam  akkhamo  saddanam  akkhamo  gandhanam akkhamo rasanam
akkhamo  photthabbanam  .  kathanca  bhikkhave  bhikkhu  akkhamo hoti rupanam idha
bhikkhave  bhikkhu  cakkhuna  rupam  disva  rajaniye  rupe  sarajjati na sakkoti
cittam   samadahitum   evam  kho  bhikkhave  bhikkhu  akkhamo  hoti  rupanam .
Kathanca   bhikkhave   bhikkhu   akkhamo   hoti  saddanam  idha  bhikkhave  bhikkhu
@Footnote: 1 Ma. Yu. vimanito.
Sotena   saddam   sutva   rajaniye  sadde  sarajjati  na  sakkoti  cittam
samadahitum   evam   kho   bhikkhave   bhikkhu   akkhamo   hoti  saddanam .
Kathanca   bhikkhave   bhikkhu   akkhamo   hoti  gandhanam  idha  bhikkhave  bhikkhu
ghanena   gandham  ghayitva  rajaniye  gandhe  sarajjati  na  sakkoti  cittam
samadahitum  evam  kho  bhikkhave  bhikkhu  akkhamo  hoti  gandhanam  .  kathanca
bhikkhave  bhikkhu  akkhamo  hoti  rasanam  idha  bhikkhave  bhikkhu  jivhaya  rasam
sayitva   rajaniye  rase  sarajjati  na  sakkoti  cittam  samadahitum  evam
kho bhikkhave bhikkhu akkhamo hoti rasanam.
     {139.3}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  akkhamo  hoti  photthabbanam idha
bhikkhave  bhikkhu  kayena  photthabbam  phusitva  rajaniye  photthabbe sarajjati
na sakkoti cittam samadahitum evam kho bhikkhave bhikkhu akkhamo hoti photthabbanam.
Imehi  kho bhikkhave pancahi dhammehi samannagato bhikkhu na ahuneyyo hoti na
pahuneyyo  na  dakkhineyyo  na  anjalikaraniyo  na  anuttaram  punnakkhettam
lokassa  1-. Pancahi bhikkhave angehi samannagato ranno nago rajaraho
hoti   rajabhoggo   ranno  angantveva  sankham  gacchati  katamehi  pancahi
idha   bhikkhave  ranno  nago  khamo  hoti  rupanam  khamo  saddanam  khamo
gandhanam   khamo   rasanam  khamo  photthabbanam  .  kathanca  bhikkhave  ranno
nago   khamo   hoti  rupanam  idha  bhikkhave  ranno  nago  sangamagato
hatthikayam  va  disva  assakayam  va  disva rathakayam va disva pattikayam
@Footnote: 1 Yu. lokassati.
Va  disva  na  samsidati  na  visidati  santhambhati  sakkoti  sangamam  otaritum
evam  kho  bhikkhave  ranno  nago  khamo  hoti  rupanam. Kathanca bhikkhave
ranno  nago  khamo  hoti  saddanam idha bhikkhave ranno nago sangamagato
hatthisaddam   va   sutva   assasaddam   va  sutva  rathasaddam  va  sutva
pattisaddam   va   sutva   bheripanavasankhatinavaninnadasaddam   va  sutva  na
samsidati   na   visidati   santhambhati   sakkoti  sangamam  otaritum  evam  kho
bhikkhave  ranno  nago  khamo  hoti  saddanam  .  kathanca  bhikkhave ranno
nago   khamo  hoti  gandhanam  idha  bhikkhave  ranno  nago  sangamagato
ye   te   ranno  naga  abhijata  sangamavacara  tesam  muttakarisassa
gandham   ghayitva   na   samsidati   na  visidati  santhambhati  sakkoti  sangamam
otaritum evam kho bhikkhave ranno nago khamo hoti gandhanam.
     {139.4}  Kathanca  bhikkhave  ranno  nago  khamo  hoti rasanam idha
bhikkhave   ranno   nago   sangamagato   ekissa  va  tinodakadattiya
vihanito   dvihi   va   tihi  va  catuhi  va  pancahi  va  tinodakadattihi
vihanito  na  samsidati  na  visidati  santhambhati  sakkoti  sangamam otaritum evam
kho  bhikkhave  ranno  nago  khamo  hoti  rasanam. Kathanca bhikkhave ranno
nago  khamo  hoti  photthabbanam  idha  bhikkhave  ranno nago sangamagato
ekena  va  saravegena  viddho  dvihi  va  tihi  va  catuhi  va pancahi
va  saravegehi  viddho  na  samsidati  na  visidati  santhambhati sakkoti sangamam
otaritum  evam  kho  bhikkhave  ranno  nago  khamo  hoti  photthabbanam.
Imehi   kho   bhikkhave   pancahi   angehi   samannagato  ranno  nago
rajaraho hoti rajabhoggo ranno angantveva sankham gacchati.
     {139.5}  Evameva  kho  bhikkhave pancahi dhammehi samannagato bhikkhu
ahuneyyo   hoti   pahuneyyo   dakkhineyyo   anjalikaraniyo  anuttaram
punnakkhettam   lokassa  katamehi  pancahi  idha  bhikkhave  bhikkhu  khamo  hoti
rupanam  khamo  saddanam  khamo  gandhanam  khamo  rasanam  khamo photthabbanam.
Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  khamo  hoti  rupanam  idha  bhikkhave  bhikkhu  cakkhuna
rupam  disva  rajaniye  rupe  na  sarajjati  sakkoti  cittam  samadahitum evam
kho bhikkhave bhikkhu khamo hoti rupanam.
     {139.6}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  khamo  hoti saddanam idha bhikkhave
bhikkhu  sotena  saddam  sutva  rajaniye  sadde  na  sarajjati sakkoti cittam
samadahitum  evam  kho  bhikkhave  bhikkhu  khamo hoti saddanam. Kathanca bhikkhave
bhikkhu  khamo  hoti  gandhanam  idha  bhikkhave  bhikkhu  ghanena  gandham ghayitva
rajaniye  gandhe  na  sarajjati  sakkoti  cittam  samadahitum evam kho bhikkhave
bhikkhu  khamo  hoti  gandhanam  .  kathanca  bhikkhave  bhikkhu  khamo hoti rasanam
idha  bhikkhave  bhikkhu  jivhaya  rasam  sayitva  rajaniye  rase  na sarajjati
sakkoti  cittam  samadahitum  evam  kho  bhikkhave  bhikkhu  khamo hoti rasanam.
Kathanca   bhikkhave   bhikkhu   khamo  hoti  photthabbanam  idha  bhikkhave  bhikkhu
kayena   photthabbam  phusitva  rajaniye  photthabbe  na  sarajjati  sakkoti
cittam  samadahitum  evam  kho  bhikkhave  bhikkhu  khamo  hoti  photthabbanam .
Imehi   kho   bhikkhave  pancahi  dhammehi  samannagato  bhikkhu  ahuneyyo
hoti   pahuneyyo   dakkhineyyo   anjalikaraniyo   anuttaram  punnakkhettam
lokassati.
     [140]   Pancahi   bhikkhave   angehi  samannagato  ranno  nago
rajaraho   hoti   rajabhoggo   ranno   angantveva   sankham   gacchati
katamehi  pancahi  idha  bhikkhave  ranno  nago  sota  ca  hoti hanta ca
rakkhita   ca  khanta  ca  ganta  ca  .  kathanca  bhikkhave  ranno  nago
sota   hoti   idha   bhikkhave   ranno   nago  yamenam  hatthidammasarathi
karanam   kareti  yadi  va  katapubbam  yadi  va  akatapubbam  tam  atthikatva
manasikatva   sabbam   cetasa   samannaharitva  ohitasoto  sunati  evam
kho   bhikkhave  ranno  nago  sota  hoti  .  kathanca  bhikkhave  ranno
nago  hanta  hoti  idha  bhikkhave  ranno  nago  sangamagato  hatthimpi
hanati   1-   hattharuhampi   hanati   assampi   hanati   assaruhampi  hanati
rathampi   hanati   rathikampi   2-   hanati   pattikampi   hanati   evam   kho
bhikkhave ranno nago hanta hoti.
     {140.1}   Kathanca   bhikkhave   ranno   nago   rakkhita   hoti
idha   bhikkhave   ranno  nago  sangamagato  rakkhati  purimam  kayam  rakkhati
pacchimam  kayam  rakkhati  purime  pade  rakkhati  pacchime  pade  rakkhati sisam
rakkhati   kanne   rakkhati   dante  rakkhati  sondam  rakkhati  valadhim  rakkhati
hattharuham   evam   kho   bhikkhave   ranno   nago   rakkhita  hoti .
@Footnote: 1 Yu. hanti .  2 Yu. ratharuhampi.
Kathanca   bhikkhave   ranno   nago   khanta  hoti  idha  bhikkhave  ranno
nago    sangamagato    khamo    hoti   sattippaharanam   asippaharanam
usuppaharanam       pharasuppaharanam       bheripanavasankhatinavaninnadasaddanam
evam  kho  bhikkhave  ranno  nago  khanta  hoti. Kathanca bhikkhave ranno
nago  ganta  hoti  idha  bhikkhave  ranno  nago  yamenam hatthidammasarathi
disam   peseti   yadi   va  gatapubbam  yadi  va  agatapubbam  tam  khippanneva
ganta  hoti  evam  kho  bhikkhave  ranno  nago  ganta  hoti. Imehi
kho   bhikkhave   pancahi  angehi  samannagato  ranno  nago  rajaraho
hoti  rajabhoggo  ranno  angantveva  sankham  gacchati  .  evameva  kho
bhikkhave    pancahi   dhammehi   samannagato   bhikkhu   ahuneyyo   hoti
pahuneyyo     dakkhineyyo    anjalikaraniyo    anuttaram    punnakkhettam
lokassa   katamehi  pancahi  idha  bhikkhave  bhikkhu  sota  ca  hoti  hanta
ca rakkhita ca khanta ca ganta ca.
     {140.2}   Kathanca   bhikkhave   bhikkhu  sota  hoti  idha  bhikkhave
bhikkhu   tathagatappavedite  dhammavinaye  desiyamane  atthikatva  manasikatva
sabbam   cetasa   samannaharitva   ohitasoto  dhammam  sunati  evam  kho
bhikkhave   bhikkhu   sota  hoti  .  kathanca  bhikkhave  bhikkhu  hanta  hoti
idha   bhikkhave  bhikkhu  uppannam  kamavitakkam  nadhivaseti  pajahati  vinodeti
hanati   byantikaroti   anabhavam   gameti   uppannam   byapadavitakkam  ...
Uppannam   vihimsavitakkam   ...   uppannuppanne  papake  akusale  dhamme
Nadhivaseti   pajahati   vinodeti  hanati  1-  byantikaroti  ...  anabhavam
gameti  evam  kho  bhikkhave  bhikkhu  hanta  hoti  .  kathanca bhikkhave bhikkhu
rakkhita  hoti  idha  bhikkhave  bhikkhu  cakkhuna  rupam  disva  na nimittaggahi
hoti   nanubyanjanaggahi   yatvadhikaranamenam   cakkhundriyam  asamvutam  viharantam
abhijjhadomanassa    papaka   akusala   dhamma   anvassaveyyum   tassa
samvaraya   patipajjati   rakkhati   cakkhundriyam   cakkhundriye  samvaram  apajjati
sotena saddam sutva ... Ghanena gandham ghayitva ... Jivhaya rasam sayitva ...
Kayena  photthabbam  phusitva  ...  manasa  dhammam  vinnaya  na nimittaggahi
hoti   nanubyanjanaggahi   yatvadhikaranamenam   manindriyam   asamvutam  viharantam
abhijjhadomanassa    papaka   akusala   dhamma   anvassaveyyum   tassa
samvaraya   patipajjati   rakkhati   manindriyam   manindriye   samvaram   apajjati
evam kho bhikkhave bhikkhu rakkhita hoti.
     {140.3}  Kathanca  bhikkhave  bhikkhu  khanta  hoti  idha bhikkhave bhikkhu
khamo  hoti  sitassa  unhassa  jighacchaya  pipasaya  damsamakasavatatapasirimsapa-
samphassanam   duruttanam   duragatanam   vacanapathanam  uppannanam  saririkanam
vedananam  dukkhanam  tibbanam  kharanam katukanam asatanam amanapanam panaharanam
adhivasakajatiko  hoti evam kho bhikkhave bhikkhu khanta hoti. Kathanca bhikkhave
bhikkhu  ganta  hoti idha bhikkhave bhikkhu ya sa disa agatapubba imina dighena
addhuna  yadidam  sabbasankharasamatho  sabbupadhipatinissaggo  tanhakkhayo  virago
nirodho   nibbanam   tam   khippanneva   ganta  hoti  evam  kho  bhikkhave
@Footnote: 1 Yu. ayam patho natthi.
Bhikkhu  ganta  hoti  .  imehi  kho  bhikkhave  pancahi dhammehi samannagato
bhikkhu    ahuneyyo   hoti   pahuneyyo   dakkhineyyo   anjalikaraniyo
anuttaram punnakkhettam lokassati.
                    Rajavaggo catuttho.
                        Tassuddanam
        cakkanuvattana raja       yassam disam dve ca 1- patthana
        appam supati bhattada 2-   akkhamo sotavena 3- cati.
                     ------------
                    Tikandakivaggo pancamo
     [141]   Pancime  bhikkhave  puggala  santo  samvijjamana  lokasmim
katame  panca  datva  avajanati  samvasena  avajanati  adeyyamukho 4-
hoti   lolo   hoti   mando   momuho   hoti   .   kathanca  bhikkhave
puggalo   datva   avajanati   idha   bhikkhave  puggalo  puggalassa  deti
civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharam    tassa    evam    hoti
aham   demi   ayam   patigganhatiti   tamenam   datva   avajanati   evam
kho   bhikkhave  puggalo  datva  avajanati  .  kathanca  bhikkhave  puggalo
samvasena   avajanati   idha   bhikkhave  puggalo  puggalena  saddhim  samvasati
dve   va  tini  va  vassani  tamenam  samvasena  avajanati  evam  kho
bhikkhave   puggalo   samvasena   avajanati  .  kathanca  bhikkhave  puggalo
@Footnote: 1 Ma. ceva .  2 Ma. bhattado .  3 Ma. akkhamo ca sotena cati. yu ... sotara
@cati .  4 Po. Ma. adheyyamukho. Yu. adiya ... Si. adiya ....
Adeyyamukho   hoti   idha   bhikkhave  ekacco  puggalo  parassa  vanne
va  avanne  va  bhasiyamane  tam  khippanneva  adhimuccito 1- hoti evam
kho  bhikkhave  puggalo  adeyyamukho  hoti  .  kathanca  bhikkhave  puggalo
lolo   2-  hoti  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  ittarasaddho  hoti
ittarabhatti  3-  ittarapemo  ittarapasado  evam  kho  bhikkhave  puggalo
lolo   hoti  .  kathanca  bhikkhave  puggalo  mando  momuho  hoti  idha
bhikkhave  ekacco  puggalo  kusalakusale dhamme na janati savajjanavajje
dhamme   na  janati  hinapanite  dhamme  na  janati  kanhasukkasappatibhage
dhamme    na    janati    evam    kho    bhikkhave   puggalo   mando
momuho  hoti  .  ime  kho  bhikkhave  panca  puggala santo samvijjamana
lokasminti.
     [142]   Pancime  bhikkhave  puggala  santo  samvijjamana  lokasmim
katame   panca  idha  bhikkhave  ekacco  puggalo  arabhati  ca  vippatisari
ca    hoti   tanca   cetovimuttim   pannavimuttim   yathabhutam   nappajanati
yatthassa   te  uppanna  papaka  akusala  dhamma  aparisesa  nirujjhanti
idha   pana   bhikkhave   ekacco  puggalo  arabhati  na  vippatisari  hoti
tanca    cetovimuttim    pannavimuttim    yathabhutam   nappajanati   yatthassa
te   uppanna   papaka   akusala   dhamma  aparisesa  nirujjhanti  idha
pana   bhikkhave   ekacco  puggalo  na  arabhati  vippatisari  hoti  tanca
@Footnote: 1 Po. amucchito. Ma. Yu. amuccita .  2 Ma. Yu. lolo .  3 Ma. Yu. ittarabhatti.
Cetovimuttim    pannavimuttim    yathabhutam    nappajanati    yatthassa   te
uppanna   papaka   akusala   dhamma   aparisesa  nirujjhanti  idha  pana
bhikkhave   ekacco   puggalo   na  arabhati  na  vippatisari  hoti  tanca
cetovimuttim    pannavimuttim    yathabhutam    nappajanati    yatthassa   te
uppanna   papaka   akusala   dhamma   aparisesa  nirujjhanti  idha  pana
bhikkhave   ekacco   puggalo   na  arabhati  na  vippatisari  hoti  tanca
cetovimuttim   pannavimuttim   yathabhutam   pajanati  yatthassa  te  uppanna
papaka akusala dhamma aparisesa nirujjhanti.
     {142.1}  Tatra  bhikkhave  yvayam  puggalo arabhati ca vippatisari ca
hoti    tanca    cetovimuttim    pannavimuttim    yathabhutam    nappajanati
yatthassa   te  uppanna  papaka  akusala  dhamma  aparisesa  nirujjhanti
so  evamassa  vacaniyo  ayasmato  kho  arabhaja  1- asava samvijjanti
vippatisaraja  asava  pavaddhanti  sadhuvatayasma  arabhaje  1-  asave
pahaya  vippatisaraje  asave  pativinodetva  cittam  pannanca bhavetu 2-
evamayasma   amuna   pancamena   puggalena   samasamo  bhavissatiti  tatra
bhikkhave  yvayam  puggalo  arabhati  na  vippatisari  hoti tanca cetovimuttim
pannavimuttim   yathabhutam   nappajanati   yatthassa   te  uppanna  papaka
akusala  dhamma  aparisesa  nirujjhanti so evamassa vacaniyo ayasmato kho
arabhaja    asava   samvijjanti   vippatisaraja   asava   nappavaddhanti
sadhuvatayasma   arabhaje  asave  pahaya  cittam  pannanca  bhavetu  2-
@Footnote: 1 Po. Yu. arabbhaja. Ma. arambhaja .  2 Yu. bhavetum.
Evamayasma amuna pancamena puggalena samasamo bhavissatiti.
     {142.2}  Tatra  bhikkhave  yvayam  puggalo  na  arabhati vippatisari
hoti   tanca   cetovimuttim   pannavimuttim  yathabhutam  nappajanati  yatthassa
te   uppanna   papaka   akusala   dhamma  aparisesa  nirujjhanti  so
evamassa   vacaniyo   ayasmato   kho  arabhaja  asava  na  samvijjanti
vippatisaraja   asava  pavaddhanti  sadhuvatayasma  vippatisaraje  asave
pativinodetva   cittam  pannanca  bhavetu  evamayasma  amuna  pancamena
puggalena samasamo bhavissatiti.
     {142.3}  Tatra  bhikkhave  yvayam  puggalo na arabhati na vippatisari
hoti   tanca   cetovimuttim   pannavimuttim  yathabhutam  nappajanati  yatthassa
te  uppanna  papaka  akusala  dhamma aparisesa nirujjhanti so evamassa
vacaniyo  ayasmato kho arabhaja asava na samvijjanti vippatisaraja asava
nappavaddhanti   sadhuvatayasma   cittam   pannanca   bhavetu   evamayasma
amuna  pancamena  puggalena  samasamo  bhavissatiti  .  iti kho bhikkhave ime
cattaro  puggala  amuna  pancamena  puggalena  evam  ovadiyamana evam
anusasiyamana anupubbena asavanam khayam papunantiti.
     [143] Ekam samayam bhagava vesaliyam viharati mahavane kutagarasalayam.
Athakho   bhagava  pubbanhasamayam  nivasetva  pattacivaramadaya  velalim  1-
pindaya   pavisi  .  tena  kho  pana  samayena  pancamattanam  licchavisatanam
sarandade     cetiye     sannisinnanam     sannipatitanam     ayamantara
@Footnote: 1 Po. vesaliyam.
Katha    udapadi    pancannam   ratananam   patubhavo   dullabho   lokasmim
katamesam  pancannam  hatthiratanassa  patubhavo  dullabho  lokasmim  assaratanassa
patubhavo    dullabho    lokasmim    maniratanassa    patubhavo   dullabho
lokasmim    itthiratanassa   patubhavo   dullabho   lokasmim   gahapatiratanassa
patubhavo   dullabho   lokasmim   imesam   pancannam   ratananam  patubhavo
dullabho lokasminti.
     {143.1}  Athakho  te  licchavi  magge  purisam pesesum 1- yada tvam
ambho   purisa   passeyyasi   bhagavantam   agacchantam   2-  atha  amhakam
aroceyyasiti   .   addasa   kho   so   puriso   bhagavantam  duratova
agacchantam   disvana   yena   te   licchavi   tenupasankami  upasankamitva
te   licchavi   etadavoca   ayam   so   bhagava   agacchati   3-  araham
sammasambuddho   yassadani   kalam   mannathati   .   athakho  te  licchavi
yena    bhagava   tenupasankamimsu   upasankamitva   bhagavantam   abhivadetva
ekamantam  atthamsu  ekamantam  thita  kho  te  licchavi  bhagavantam  etadavocum
sadhu  bhante  bhagava  4-  yena  sarandadam  cetiyam  tenupasankamatu anukampam
upadayati   .   adhivasesi  bhagava  tunhibhavena  athakho  bhagava  yena
sarandadam    cetiyam    tenupasankami   upasankamitva   pannatte   asane
nisidi   nisajja  kho  bhagava  te  licchavi  etadavoca  kaya  nuttha  licchavi
etarahi  kathaya  sannisinna  ka  ca  pana vo antara katha vippakatati .
Idha   bhante   amhakam   sannisinnanam   sannipatitanam   ayamantara   katha
udapadi   pancannam   ratananam   patubhavo   dullabho   lokasmim   katamesam
@Footnote: 1 Ma. Yu. thapesum .  2 Ma. ayam patho natthi .  3 Ma. gacchati .  4 Ma. ayam patho natthi.
Pancannam   hatthiratanassa   patubhavo  dullabho  lokasmim  assaratanassa  ...
Maniratanassa    ...    itthiratanassa    ...   gahapatiratanassa   patubhavo
dullabho    lokasmim   imesam   pancannam   ratananam   patubhavo   dullabho
lokasminti.
     {143.2}  Kamadhimuttanam vata vo 1- licchavi 2- kamanneva arabbha
antara   katha   udapadi  pancannam  licchavi  ratananam  patubhavo  dullabho
lokasmim    katamesam    pancannam   tathagatassa   arahato   sammasambuddhassa
patubhavo  dullabho  lokasmim  tathagatappaveditassa  dhammavinayassa desita 3-
puggalo   dullabho   lokasmim   tathagatappaveditassa   dhammavinayassa   [4]-
vinnata   puggalo   dullabho   lokasmim  tathagatappaveditassa  dhammavinayassa
desitassa    vinnata    5-   dhammanudhammapatipanno   puggalo   dullabho
lokasmim    katannukatavedi    puggalo   dullabho   lokasmim   imesam   kho
licchavi pancannam ratananam patubhavo dullabho lokasminti.
     [144]   Ekam   samayam  bhagava  sakete  viharati  tikandakivane .
Tatra  kho  bhagava  bhikkhu  amantesi  bhikkhavoti  .  bhadanteti  te  bhikkhu
bhagavato   paccassosum   .   bhagava   etadavoca   sadhu   bhikkhave  bhikkhu
kalena   kalam   appatikkule   patikkulasanni   vihareyya   sadhu  bhikkhave
bhikkhu  kalena  kalam  patikkule  appatikkulasanni  vihareyya  sadhu  bhikkhave
bhikkhu   kalena   kalam   appatikkule   ca   patikkule   ca  patikkulasanni
vihareyya  sadhu  bhikkhave  bhikkhu  kalena  kalam patikkule ca appatikkule ca
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. bho .  2 Ma. Yu. licchavinam .  3 Ma. Yu. deseta .  4 Ma. Yu.
@desitassa .  5 Yu. vinnatassa.
Appatikkulasanni    vihareyya    sadhu   bhikkhave   bhikkhu   kalena   kalam
appatikkulanca     patikkulanca     tadubhayam    abhinivajjetva    upekkhako
vihareyya sato sampajano.
     {144.1}  Kinca  1-  bhikkhave  bhikkhu  atthavasam  paticca appatikkule
patikkulasanni   vihareyya   ma  me  rajaniyesu  dhammesu  rago  udapaditi
idam   kho   bhikkhave   bhikkhu   atthavasam  paticca  appatikkule  patikkulasanni
vihareyya.
     {144.2}   Kinca   bhikkhave   bhikkhu   atthavasam   paticca  patikkule
appatikkulasanni    vihareyya   ma   me   dosaniyesu   dhammesu   doso
udapaditi    idam   kho   bhikkhave   bhikkhu   atthavasam   paticca   patikkule
appatikkulasanni vihareyya.
     {144.3}  Kinca  bhikkhave  bhikkhu  atthavasam  paticca  appatikkule  ca
patikkule  ca  patikkulasanni  vihareyya  ma  me  rajaniyesu  dhammesu rago
udapadi  ma  me  dosaniyesu  dhammesu  doso  udapaditi idam kho bhikkhave
bhikkhu   atthavasam   paticca   appatikkule   ca   patikkule  ca  patikkulasanni
vihareyya.
     {144.4}   Kinca   bhikkhave  bhikkhu  atthavasam  paticca  patikkule  ca
appatikkule    ca   appatikkulasanni   vihareyya   ma   me   dosaniyesu
dhammesu  doso  udapadi  ma  me  rajaniyesu  dhammesu  rago  udapaditi
idam   kho   bhikkhave   bhikkhu  atthavasam  paticca  patikkule  ca  appatikkule
ca appatikkulasanni vihareyya.
     {144.5}   Kinca   bhikkhave  bhikkhu  atthavasam  paticca  appatikkulanca
patikkulanca  tadubhayam  abhinivajjetva upekkhako vihareyya sato sampajano ma
@Footnote: 1 Po. Yu. kathanca. aparampi idisameva.
Me  kvacini  1-  katthaci  kincina  2- rajaniyesu dhammesu rago udapadi ma
me   kvacini   katthaci  kincina  dosaniyesu  dhammesu  doso  udapadi  ma
me   kvacini   katthaci   kincina   mohaniyesu   dhammesu  moho  udapaditi
idam   kho   bhikkhave   bhikkhu   atthavasam  paticca  appatikkulanca  patikkulanca
tadubhayam abhinivajjetva upekkhako vihareyya sato sampajanoti.
     [145]  Pancahi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  yathabhatam  nikkhitto
evam   niraye   katamehi   pancahi  panatipati  hoti  adinnadayi  hoti
kamesu   micchacari   hoti   musavadi  hoti  suramerayamajjapamadatthayi
hoti   imehi   kho   bhikkhave   pancahi   dhammehi  samannagato  yathabhatam
nikkhitto   evam   niraye   .   pancahi   bhikkhave  dhammehi  samannagato
yathabhatam    nikkhitto   evam   sagge   katamehi   pancahi   panatipata
pativirato   hoti   adinnadana   pativirato  hoti  kamesu  micchacara
pativirato   hoti  musavada  pativirato  hoti  suramerayamajjapamadatthana
pativirato   hoti   imehi   kho   bhikkhave  pancahi  dhammehi  samannagato
yathabhatam nikkhitto evam saggeti.
     [146]   Pancahi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  bhikkhu  mitto  na
sevitabbo    katamehi   pancahi   kammantam   kareti   adhikaranam   adiyati
pamokkhesu   bhikkhusu   pativiruddho   hoti  dighacarikam  avatthanacarikam  3-
anuyutto   viharati   na   patibalo  hoti  kalena  kalam  dhammiya  kathaya
@Footnote: 1 Ma. kuvacani .  2 Po. Ma. kincanam. Yu. kincana .  3 Ma. Yu. anavatthacarikam.
Sandassetum   samadapetum   samuttejetum   sampahamsetum  imehi  kho  bhikkhave
pancahi   dhammehi   samannagato  bhikkhu  mitto  na  sevitabbo  .  pancahi
bhikkhave   dhammehi   samannagato   bhikkhu   mitto   sevitabbo   katamehi
pancahi   na   kammantam   kareti   na  adhikaranam  adiyati  na  pamokkhesu
bhikkhusu   pativiruddho   hoti  na  dighacarikam  avatthanacarikam  1-  anuyutto
viharati   patibalo   hoti   kalena   kalam   dhammiya  kathaya  sandassetum
samadapetum   samuttejetum   sampahamsetum   imehi   kho   bhikkhave   pancahi
dhammehi samannagato bhikkhu mitto sevitabboti.
     [147]   Pancimani   bhikkhave   asappurisadanani   katamani   panca
asakkaccam  deti  acitim  katva  2-  deti  asahattha  deti  apavittham  3-
deti  anagamanaditthiko  deti  imani  kho bhikkhave panca asappurisadanani.
Pancimani     bhikkhave    sappurisadanani    katamani    panca    sakkaccam
deti   citim   katva   2-   deti  sahattha  deti  anapavittham  3-  deti
agamanaditthiko deti imani kho bhikkhave panca sappurisadananiti.
     [148]  Pancimani  bhikkhave  sappurisadanani  katamani  panca saddhaya
danam   deti  sakkaccam  danam  deti  kalena  danam  deti  anuggahitacitto
danam deti attananca paranca anupahacca danam deti.
     {148.1}  Saddhaya  kho  pana  bhikkhave danam datva yattha yattha tassa
@Footnote: 1 Ma. Yu. anavatthacarikam .  2 Ma. acittikatva. Yu. acittikatva.
@3 Ma. Yu. apaviddham.
Danassa   vipako   nibbattati   addho   ca  hoti  mahaddhano  mahabhogo
abhirupo   ca   hoti   dassaniyo   pasadiko   paramaya  vannapokkharataya
samannagato.
     {148.2}  Sakkaccam  kho  pana  bhikkhave  danam  datva  yattha  yattha
tassa    danassa   vipako   nibbattati   addho   ca   hoti   mahaddhano
mahabhogo  ye  pissa  te  honti  puttati  va  darati  va  dasati
va  pessati  va  kammakarati  va  tepi  susussanti  1- sotam odahanti
annacittam upatthapenti.
     {148.3}  Kalena  kho  pana  bhikkhave danam datva yattha yattha tassa
danassa   vipako   nibbattati   addho   ca  hoti  mahaddhano  mahabhogo
kalagata cassa attha paripura 2- honti.
     {148.4}  Anuggahitacitto  kho  pana bhikkhave danam datva yattha yattha
tassa  danassa  vipako  nibbattati  addho  ca  hoti  mahaddhano mahabhogo
ularesu ca pancasu kamagunesu bhogaya cittam namati.
     {148.5}  Attananca  paranca  anupahacca  kho  pana  bhikkhave  danam
datva  yattha  yattha  tassa  danassa  vipako  nibbattati  addho  ca  hoti
mahaddhano   mahabhogo   na   cassa  kutoci  bhoganam  upaghato  agacchati
aggito   va  udakato  va  rajato  va  corato  va  appiyato  va
dayadato va 3-. Imani kho bhikkhave panca sappurisadananiti.
     [149]    Pancime    bhikkhave   dhamma   samayavimuttassa   bhikkhuno
parihanaya    samvattanti    katame   panca   kammaramata   bhassaramata
@Footnote: 1 Po. sususanti. Ma. Yu. sussusanti. 2 Ma. Yu. pacura .  3 Ma. vasaddo natthi.
Niddaramata  sanganikaramata  yathavimuttam  cittam  na paccavekkhati ime kho
bhikkhave   panca  dhamma  samayavimuttassa  bhikkhuno  parihanaya  samvattanti .
Pancime   bhikkhave  dhamma  samayavimuttassa  bhikkhuno  aparihanaya  samvattanti
katame   panca   na   kammaramata   na  bhassaramata  na  niddaramata
na   sanganikaramata  yathavimuttam  cittam  paccavekkhati  ime  kho  bhikkhave
panca dhamma samayavimuttassa bhikkhuno aparihanaya samvattantiti.
     [150]    Pancime    bhikkhave   dhamma   samayavimuttassa   bhikkhuno
parihanaya    samvattanti    katame   panca   kammaramata   bhassaramata
niddaramata    indriyesu    aguttadvarata    bhojane    amattannuta
ime   kho   bhikkhave   panca  dhamma  samayavimuttassa  bhikkhuno  parihanaya
samvattanti    .    pancime   bhikkhave   dhamma   samayavimuttassa   bhikkhuno
aparihanaya  samvattanti  katame  panca  na  kammaramata  na  bhassaramata
na    niddaramata    indriyesu   guttadvarata   bhojane   mattannuta
ime   kho   bhikkhave  panca  dhamma  samayavimuttassa  bhikkhuno  aparihanaya
samvattantiti.
                     Tikandakivaggo pancamo.
                         Tassuddanam
       datva avajanati arabhati ca    sarandadatikandakinirayena ca 1-
       mitto asappurisasappurisena    samayavimuttam apare dveti.
                   Tatiyo pannasako samatto.
@Footnote: 1 Po. arabbhati na ca tikandanirayena mitta asappurisam sappurisena .... Ma.
@... tikandanirayen ca ... Yu. ... arabbhati ....
                      Catutthapannasako
                     saddhammavaggo pathamo
                        -------
     [151]    Pancahi    bhikkhave   dhammehi   samannagato   sunantopi
saddhammam   abhabbo  niyamam  okkamitum  kusalesu  dhammesu  sammattam  katamehi
pancahi  katham  paribhoti  kathikam  1-  paribhoti  attanam  paribhoti vikkhittacitto
dhammam   sunati  anekaggacitto  ayoniso  [2]-  manasikaroti  imehi  kho
bhikkhave   pancahi   dhammehi   samannagato   sunantopi   saddhammam  abhabbo
niyamam  okkamitum  kusalesu  dhammesu  sammattam  .  pancahi  bhikkhave dhammehi
samannagato   sunanto   3-  saddhammam  bhabbo  niyamam  okkamitum  kusalesu
dhammesu   sammattam  katamehi  pancahi  na  katham  paribhoti  na  kathikam  paribhoti
na   attanam   paribhoti   avikkhittacitto   dhammam   sunati   ekaggacitto
yoniso   [2]-   manasikaroti   imehi   kho   bhikkhave  pancahi  dhammehi
samannagato     sunanto     saddhammam     bhabbo    niyamam    okkamitum
kusalesu dhammesu sammattanti.
     [152]    Pancahi    bhikkhave   dhammehi   samannagato   sunantopi
saddhammam    abhabbo    niyamam   okkamitum   kusalesu   dhammesu   sammattam
katamehi   pancahi   katham   paribhoti   kathikam   paribhoti   attanam   paribhoti
duppanno   hoti  jalo  elamugo  anannate  annatamani  hoti  imehi
@Footnote: 1 Po. kathitam. sabbatthavaresu idisameva .  2 Ma. Yu. etthantare casaddo atthi.
@3 Po. sunantopi. ito param evam natabbam.
Kho    bhikkhave    pancahi   dhammehi   samannagato   sunantopi   saddhammam
abhabbo  niyamam  okkamitum  kusalesu  dhammesu  sammattam  .  pancahi bhikkhave
dhammehi   samannagato   sunanto   saddhammam   bhabbo   niyamam   okkamitum
kusalesu   dhammesu  sammattam  katamehi  pancahi  na  katham  paribhoti  na  kathikam
paribhoti   na   attanam   paribhoti   pannava   hoti   ajalo  anelamugo
na   anannate   annatamani   hoti   imehi   kho   bhikkhave   pancahi
dhammehi   samannagato   sunanto   saddhammam   bhabbo   niyamam   okkamitum
kusalesu dhammesu sammattanti.
     [153]    Pancahi    bhikkhave   dhammehi   samannagato   sunantopi
saddhammam   abhabbo  niyamam  okkamitum  kusalesu  dhammesu  sammattam  katamehi
pancahi   makkhi   dhammam   sunati   makkhapariyutthito   sauparambhacitto   1-
dhammam  sunati  randhagavesi  dhammadesake  ahatacitto  hoti  khilajato  2-
duppanno    hoti   jalo   elamugo   anannate   annatamani   hoti
imehi   kho   bhikkhave  pancahi  dhammehi  samannagato  sunantopi  saddhammam
abhabbo  niyamam  okkamitum  kusalesu  dhammesu  sammattam  .  pancahi bhikkhave
dhammehi   samannagato   sunanto   saddhammam   bhabbo   niyamam   okkamitum
kusalesu   dhammesu   sammattam   katamehi   pancahi   amakkhi   dhammam  sunati
namakkhapariyutthito  anuparambhacitto  dhammam  sunati  narandhagavesi  dhammadesake
anahatacitto   hoti   akhilajato   pannava   hoti   ajalo  anelamugo
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. uparambhacitto. 2 Ma. khilajato. ito param evam natabbam.
Na   anannate   annatamani   hoti   imehi   kho   bhikkhave   pancahi
dhammehi   samannagato   sunanto   saddhammam   bhabbo   niyamam   okkamitum
kusalesu dhammesu sammattanti.
     [154]    Pancime    bhikkhave   dhamma   saddhammassa   sammosaya
antaradhanaya   samvattanti  katame  panca  idha  bhikkhave  bhikkhu  na  sakkaccam
dhammam   sunanti   na   sakkaccam   dhammam   pariyapunanti   na  sakkaccam  dhammam
dharenti   na  sakkaccam  dhatanam  dhammanam  attham  upaparikkhanti  na  sakkaccam
atthamannaya    dhammamannaya    dhammanudhammam    patipajjanti    ime   kho
bhikkhave  panca  dhamma  saddhammassa  sammosaya  antaradhanaya  samvattanti.
Pancime  bhikkhave  dhamma  saddhammassa  thitiya  asammosaya  anantaradhanaya
samvattanti   katame   panca   idha   bhikkhave  bhikkhu  sakkaccam  dhammam  sunanti
sakkaccam    dhammam    pariyapunanti   sakkaccam   dhammam   dharenti   sakkaccam
dhatanam     dhammanam     attham    upaparikkhanti    sakkaccam    atthamannaya
dhammamannaya   dhammanudhammam  patipajjanti  ime  kho  bhikkhave  panca  dhamma
saddhammassa thitiya asammosaya anantaradhanaya samvattantiti.
     [155]    Pancime    bhikkhave   dhamma   saddhammassa   sammosaya
antaradhanaya   samvattanti   katame   panca  idha  bhikkhave  bhikkhu  dhammam  na
pariyapunanti   suttam  geyyam  veyyakaranam  gatham  udanam  itivuttakam  jatakam
abbhutadhammam  vedallam  ayam  bhikkhave  pathamo  dhammo  saddhammassa  sammosaya
antaradhanaya samvattati.
     {155.1}   Puna   caparam   bhikkhave   bhikkhu   yathasutam  yathapariyattam
Dhammam   na   vittharena   paresam  desenti  ayam  bhikkhave  dutiyo  dhammo
saddhammassa sammosaya antaradhanaya samvattati.
     {155.2}  Puna  caparam  bhikkhave  bhikkhu  yathasutam yathapariyattam dhammam na
vittharena  param  1-  vacenti  ayam  bhikkhave  tatiyo  dhammo  saddhammassa
sammosaya antaradhanaya samvattati.
     {155.3}  Puna  caparam  bhikkhave  bhikkhu  yathasutam yathapariyattam dhammam na
vittharena   sajjhayam  karonti  ayam  bhikkhave  catuttho  dhammo  saddhammassa
sammosaya antaradhanaya samvattati.
     {155.4}  Puna  caparam  bhikkhave  bhikkhu  yathasutam yathapariyattam dhammam na
cetasa   anuvitakkenti   anuvicarenti   manasanupekkhanti   ayam  bhikkhave
pancamo  dhammo  saddhammassa  sammosaya  antaradhanaya  samvattati  .  ime
kho bhikkhave panca dhamma saddhammassa sammosaya antaradhanaya samvattanti.
     {155.5}  Pancime  bhikkhave  dhamma  saddhammassa thitiya asammosaya
anantaradhanaya   samvattanti   katame   panca   idha   bhikkhave  bhikkhu  dhammam
pariyapunanti   suttam  geyyam  veyyakaranam  gatham  udanam  itivuttakam  jatakam
abbhutadhammam   vedallam   ayam   bhikkhave  pathamo  dhammo  saddhammassa  thitiya
asammosaya anantaradhanaya samvattati.
     {155.6}  Puna  caparam  bhikkhave  bhikkhu  yathasutam  yathapariyattam  dhammam
vittharena  paresam  desenti  ayam  bhikkhave dutiyo dhammo saddhammassa thitiya
asammosaya anantaradhanaya samvattati.
     {155.7}  Puna  caparam  bhikkhave  bhikkhu  yathasutam  yathapariyattam  dhammam
vittharena   paresam   vacenti  ayam  bhikkhave  tatiyo  dhammo  saddhammassa
thitiya asammosaya anantaradhanaya samvattati.
@Footnote: 1 Yu. paresam.
     {155.8}  Puna  caparam  bhikkhave  bhikkhu  yathasutam  yathapariyattam  dhammam
vittharena   sajjhayam  karonti  ayam  bhikkhave  catuttho  dhammo  saddhammassa
thitiya asammosaya anantaradhanaya samvattati.
     {155.9}  Puna  caparam  bhikkhave  bhikkhu  yathasutam  yathapariyattam  dhammam
cetasa   anuvitakkenti   anuvicarenti   manasanupekkhanti   ayam  bhikkhave
pancamo    dhammo    saddhammassa   thitiya   asammosaya   anantaradhanaya
samvattati   .   ime   kho   bhikkhave   panca  dhamma  saddhammassa  thitiya
asammosaya anantaradhanaya samvattantiti.
     [156]  Pancime  bhikkhave dhamma saddhammassa sammosaya antaradhanaya
samvattanti  katame  panca  idha  bhikkhave  bhikkhu  duggahitam suttantam pariyapunanti
dunnikkhittehi    padabyanjanehi    dunnikkhittassa   bhikkhave   padabyanjanassa
atthopi  dunnayo  hoti  ayam  bhikkhave  pathamo dhammo saddhammassa sammosaya
antaradhanaya samvattati.
     {156.1}  Puna  caparam  bhikkhave bhikkhu dubbaca honti dovacassakaranehi
dhammehi  samannagata  akkhama  apadakkhinaggahino  anusasanim  ayam  bhikkhave
dutiyo dhammo saddhammassa sammosaya antaradhanaya samvattati.
     {156.2}  Puna  caparam  bhikkhave  ye te bhikkhu bahussuta agatagama
dhammadhara  vinayadhara  matikadhara  te na sakkaccam suttantam param 1- vacenti
tesam   accayena  chinnamulako  suttanto  hoti  appatisarano  ayam  bhikkhave
tatiyo dhammo saddhammassa sammosaya antaradhanaya samvattati.
     {156.3}    Puna   caparam   bhikkhave   thera   bhikkhu   bahullika
honti       sathalika      okkamane      pubbangama      paviveke
@Footnote: 1 Yu. paresam.
Nikkhittadhura   na   viriyam   arabhanti   appattassa   pattiya   anadhigatassa
adhigamaya   asacchikatassa   sacchikiriyaya  tesam  pacchima  janata  ditthanugatim
apajjati   sapi   hoti   bahullika   sathalika  okkamane  pubbangama
paviveke    nikkhittadhura    na   viriyam   arabhati   appattassa   pattiya
anadhigatassa    adhigamaya    asacchikatassa    sacchikiriyaya    ayam   bhikkhave
catuttho dhammo saddhammassa sammosaya antaradhanaya samvattati.
     {156.4}  Puna  caparam  bhikkhave  sangho  bhinno hoti sanghe kho pana
bhikkhave   bhinne   annamannam   akkosa  ca  honti  annamannam  paribhasa
ca  honti  annamannam  parikkhepa  ca  honti  annamannam  pariccaja  1- ca
honti   tattha   appasanna   ceva   nappasidanti  pasannananca  ekaccanam
annathattam   hoti   ayam  bhikkhave  pancamo  dhammo  saddhammassa  sammosaya
antaradhanaya  samvattati  .  ime  kho  bhikkhave  panca  dhamma  saddhammassa
sammosaya antaradhanaya samvattanti 2-.
     {156.5}  Pancime  bhikkhave  dhamma  saddhammassa thitiya asammosaya
anantaradhanaya   samvattanti   katame   panca  idha  bhikkhave  bhikkhu  suggahitam
suttantam     pariyapunanti    sunikkhittehi    padabyanjanehi    sunikkhittassa
bhikkhave  padabyanjanassa  atthopi  sunayo  hoti  ayam  bhikkhave pathamo dhammo
saddhammassa thitiya asammosaya anantaradhanaya samvattati.
     {156.6}  Puna  caparam  bhikkhave  bhikkhu subaca honti sovacassakaranehi
dhammehi      samannagata      khama     padakkhinaggahino     anusasanim
ayam    bhikkhave    dutiyo    dhammo   saddhammassa   thitiya   asammosaya
@Footnote: 1 Po. Ma. pariccajana. sabbatthavaresu idisameva .  2 Po. samvattantiti.
Anantaradhanaya samvattati.
     {156.7}  Puna  caparam  bhikkhave  ye te bhikkhu bahussuta agatagama
dhammadhara   vinayadhara   matikadhara  te  sakkaccam  [1]-  param  vacenti
tesam   accayena   na   chinnamulako   suttanto   hoti  sappatisarano  ayam
bhikkhave   tatiyo  dhammo  saddhammassa  thitiya  asammosaya  anantaradhanaya
samvattati.
     {156.8}  Puna  caparam  bhikkhave  thera  bhikkhu  na bahullika honti
na   sathalika   okkamane   nikkhittadhura   paviveke   pubbangama  viriyam
arabhanti    appattassa   pattiya   anadhigatassa   adhigamaya   asacchikatassa
sacchikiriyaya   tesam   pacchima  janata  ditthanugatim  apajjati  sapi  hoti
na  bahullika  na  sathalika  okkamane  nikkhittadhura paviveke pubbangama
viriyam   arabhati   appattassa  pattiya  anadhigatassa  adhigamaya  asacchikatassa
sacchikiriyaya    ayam    bhikkhave   catuttho   dhammo   saddhammassa   thitiya
asammosaya anantaradhanaya samvattati.
     {156.9}   Puna   caparam   bhikkhave  sangho  samaggo  sammodamano
avivadamano   ekuddeso  phasum  2-  viharati  sanghe  kho  pana  bhikkhave
samagge   na   ceva   annamannam   akkosa   honti   na  ca  annamannam
paribhasa   honti   na   ca   annamannam   parikkhepa   honti   na   ca
annamannam    pariccaja    honti    tattha   appasanna   ceva   pasidanti
pasannananca    bhiyyobhavo    hoti   ayam   bhikkhave   pancamo   dhammo
saddhammassa   thitiya   asammosaya   anantaradhanaya   samvattati   .  ime
kho    bhikkhave    panca    dhamma    saddhammassa   thitiya   asammosaya
anantaradhanaya samvattantiti.
@Footnote: 1 Po. Ma. suttantam .  2 Po. Ma. Yu. phasu.
     [157]  Pancannam  bhikkhave  puggalanam  katha  dukkatha  puggale  1-
puggalam     upanidhaya     katamesam     pancannam    assaddhassa    bhikkhave
saddhakatha    dukkatha    dussilassa    silakatha    dukkatha   appassutassa
bahusaccakatha     dukkatha     maccharissa    2-    cagakatha    dukkatha
duppannassa pannakatha dukkatha.
     {157.1}   Kasma   ca  bhikkhave  assaddhassa  saddhakatha  dukkatha
assaddho    bhikkhave    saddhakathaya    kacchamanaya   abhisajjati   kuppati
byapajjati    patitthiyati    kopanca   dosanca   appaccayanca   patukaroti
tam  kissa  hetu  tanhi  so  bhikkhave  saddhasampadam  attani  na  samanupassati
na    ca    labhati   tatonidanam   pitipamujjam   3-   tasma   assaddhassa
saddhakatha dukkatha.
     {157.2}  Kasma  ca  bhikkhave  dussilassa  silakatha dukkatha dussilo
bhikkhave    silakathaya    kacchamanaya    abhisajjati    kuppati   byapajjati
patitthiyati    kopanca    dosanca   appaccayanca   patukaroti   tam   kissa
hetu   tanhi   so   bhikkhave   silasampadam  attani  na  samanupassati  na  ca
labhati tatonidanam pitipamujjam tasma dussilassa silakatha dukkatha.
     {157.3}  Kasma  ca  bhikkhave  appassutassa  bahusaccakatha dukkatha
appassuto   bhikkhave   bahusaccakathaya   kacchamanaya   abhisajjati   kuppati
byapajjati    patitthiyati    kopanca   dosanca   appaccayanca   patukaroti
tam  kissa  hetu  tanhi  so  bhikkhave  sutasampadam  attani  na  samanupassati na
ca   labhati   tatonidanam   pitipamujjam   tasma  appassutassa  bahusaccakatha
@Footnote: 1 Si. Yu. puggalam puggalam. ito param idisameva .  2 Po. Yu. macchariyassa. ito
@param evam natabbam .  3 Ma. pitipamojjam. sabbatthavaresu idisameva.
Katha dukkatha.
     {157.4}  Kasma  ca  bhikkhave  maccharissa  cagakatha dukkatha macchari
bhikkhave    cagakathaya    kacchamanaya    abhisajjati   kuppati   byapajjati
patitthiyati    kopanca    dosanca   appaccayanca   patukaroti   tam   kissa
hetu   tanhi   so   bhikkhave   cagasampadam   attani   na  samanupassati  na
ca labhati tatonidanam pitipamujjam tasma maccharissa cagakatha dukkatha.
     {157.5}   Kasma   ca  bhikkhave  duppannassa  pannakatha  dukkatha
duppanno    bhikkhave    pannakathaya    kacchamanaya   abhisajjati   kuppati
byapajjati    patitthiyati    kopanca   dosanca   appaccayanca   patukaroti
tam    kissa   hetu   tanhi   so   bhikkhave   pannasampadam   attani   na
samanupassati     na    ca    labhati    tatonidanam    pitipamujjam    tasma
duppannassa    pannakatha    dukkatha    .    imesam    kho    bhikkhave
pancannam puggalanam katha dukkatha puggale puggalam upanidhaya.
     {157.6}   Pancannam   bhikkhave   puggalanam  katha  sukatha  puggale
puggalam   upanidhaya   katamesam   pancannam   saddhassa   bhikkhave   saddhakatha
sukatha   silavato   silakatha   sukatha   bahussutassa   bahusaccakatha  sukatha
cagavato cagakatha sukatha pannavato pannakatha sukatha.
     {157.7}  Kasma  ca  bhikkhave  saddhassa  saddhakatha  sukatha saddho
bhikkhave  saddhakathaya  kacchamanaya  nabhisajjati  na  kuppati na byapajjati na
patittiyati  na  kopanca  dosanca  appaccayanca  patukaroti  tam  kissa  hetu
tanhi  so  bhikkhave  saddhasampadam  attani  samanupassati  labhati  ca tatonidanam
Pitipamujjam tasma saddhassa saddhakatha sukatha.
     {157.8}  Kasma  ca bhikkhave silavato silakatha sukatha silava bhikkhave
silakathaya  kacchamanaya  nabhisajjati  na  kuppati  na  byapajjati na patitthiyati
na  kopanca  dosanca  appaccayanca  patukaroti  tam  kissa  hetu  tanhi so
bhikkhave   silasampadam  attani  samanupassati  labhati  ca  tatonidanam  pitipamujjam
tasma silavato silakatha sukatha.
     {157.9}   Kasma  ca  bhikkhave  bahussutassa  bahusaccakatha  sukatha
bahussuto   bhikkhave   bahusaccakathaya  kacchamanaya  nabhisajjati  na  kuppati
na  byapajjati  na  patitthiyati  na  kopanca  dosanca appaccayanca patukaroti
tam  kissa  hetu  tanhi  so  bhikkhave  sutasampadam  attani samanupassati labhati ca
tatonidanam pitipamujjam tasma bahussutassa bahusaccakatha sukatha.
     {157.10}  Kasma  ca  bhikkhave  cagavato cagakatha sukatha cagava
bhikkhave   cagakathaya  kacchamanaya  nabhisajjati  na  kuppati  na  byapajjati
na   patitthiyati   na  kopanca  dosanca  appaccayanca  patukaroti  tam  kissa
hetu   tanhi   so   bhikkhave   cagasampadam  attani  samanupassati  labhati  ca
tatonidanam pitipamujjam tasma cagavato cagakatha sukatha.
     {157.11}   Kasma   ca   bhikkhave  pannavato  pannakatha  sukatha
pannava   bhikkhave   pannakathaya   kacchamanaya   nabhisajjati   na  kuppati
na  byapajjati  na  patitthiyati  na  kopanca  dosanca appaccayanca patukaroti
tam  kissa  hetu  tanhi  so  bhikkhave pannasampadam attani samanupassati labhati ca
Tatonidanam   pitipamujjam  tasma  pannavato  pannakatha  sukatha  .  imesam
kho   bhikkhave   pancannam   puggalanam   katha   sukatha   puggale   puggalam
upanidhayati.
     [158]   Pancahi   bhikkhave   dhammehi  samannagato  bhikkhu  sarajjam
okkanto   1-   hoti  katamehi  pancahi  idha  bhikkhave  bhikkhu  assaddho
hoti   dussilo   hoti  appassuto  hoti  kusito  hoti  duppanno  hoti
imehi   kho   bhikkhave   pancahi   dhammehi   samannagato  bhikkhu  sarajjam
okkanto   hoti   .   pancahi   bhikkhave   dhammehi  samannagato  bhikkhu
visarado   hoti   katamehi   pancahi   idha  bhikkhave  bhikkhu  saddho  hoti
silava   hoti   bahussuto   hoti   araddhaviriyo   hoti  pannava  hoti
imehi   kho   bhikkhave   pancahi   dhammehi  samannagato  bhikkhu  visarado
hotiti.
     [159]  [2]-  Ekam  samayam bhagava kosambiyam viharati ghositarame.
Tena  kho  pana  samayena  ayasma  udayi 3- mahatiya gihiparisaya parivuto
dhammam   desento  nisinno  hoti  .  addasa  kho  ayasma  anando
ayasmantam    udayim   mahatiya   gihiparisaya   parivutam   dhammam   desentam
nisinnam     disvana     yena    bhagava    tenupasankami    upasankamitva
bhagavantam    abhivadetva   ekamantam   nisidi   ekamantam   nisinno   kho
ayasma   anando   bhagavantam   etadavoca   ayasma   bhante  udayi
mahatiya  gihiparisaya  parivuto  dhammam  desento  nisinnoti  4- . Na kho
@Footnote: 1 Po. okkamanto .  2 Po. Ma. evamme sutam .  3 Po. Ma. udayi.
@4 Po. Ma. Yu. desetiti.
Ananda  sukaram  paresam  dhammam  desetum  paresam  ananda  dhammam desentena
panca   dhamme   ajjhattam   upatthapetva   paresam   dhammo  desetabbo
katame   panca   anupubbikatham   kathessamiti   paresam   dhammo  desetabbo
pariyayadassavi   katham   kathessamiti  paresam  dhammo  desetabbo  anudayatam
paticca   katham   kathessamiti  paresam  dhammo  desetabbo  na  amisantaro
katham   kathessamiti   paresam   dhammo   desetabbo   attananca   paranca
anupahacca  katham  kathessamiti  paresam  dhammo  desetabbo. Na kho ananda
sukaram   paresam  dhammam  desetum  paresam  ananda  dhammam  desentena  ime
panca dhamme ajjhattam upatthapetva paresam dhammo desetabboti.
     [160]   Pancime   bhikkhave   uppanna   duppativinodaya   katame
panca     uppanno     rago    duppativinodayo    uppanno    doso
duppativinodayo   uppanno   moho   duppativinodayo   uppannam   patibhanam
duppativinodayam     uppannam    gamikacittam    duppativinodayam    ime    kho
bhikkhave panca uppanna duppativinodayati.
                    Saddhammavaggo pathamo.
                        Tassuddanam
         tayo saddhammaniyama 1-      tayo saddhammasammosa
         dukkatha ceva sarajjam 2-     udayi dubbinodayati.
                     ------------
@Footnote: 1 Ma. sammattaniyama .  2 Yu. sarajjam ceva.
                    Aghatavaggo dutiyo
     [161]    Pancime   bhikkhave   aghatapativinaya   yattha   bhikkhuno
uppanno    aghato   sabbaso   pativinetabbo   katame   panca   yasmim
bhikkhave    puggale    aghato    jayetha   metta   tasmim   puggale
bhavetabba  evam  tasmim  puggale  aghato  pativinetabbo  yasmim bhikkhave
puggale   aghato   jayetha  karuna  tasmim  puggale  bhavetabba  evam
tasmim    puggale   aghato   pativinetabbo   yasmim   bhikkhave   puggale
aghato   jayetha   upekkha  tasmim  puggale  bhavetabba  evam  tasmim
puggale   aghato   pativinetabbo   yasmim   bhikkhave  puggale  aghato
jayetha   asatiamanasikaro   tasmim   puggale   apajjitabbo  evam  tasmim
puggale   aghato   pativinetabbo   yasmim   bhikkhave  puggale  aghato
jayetha    kammassakata    tasmim    puggale   adhitthatabba   kammassako
ayamayasma    kammadayado   kammayoni   kammabandhu   kammapatisarano   yam
kammam   karissati   kalyanam   va  papakam  va  tassa  dayado  bhavissatiti
evam   tasmim   puggale   aghato   pativinetabbo   ime  kho  bhikkhave
panca     aghatapativinaya    yattha    bhikkhuno    uppanno    aghato
sabbaso pativinetabboti.
     [162]   Tatra   kho   ayasma   sariputto   bhikkhu  amantesi
avuso  bhikkhavoti  .  avusoti  kho  te  bhikkhu  ayasmato sariputtassa
paccassosum   .   ayasma   sariputto   etadavoca   pancime  avuso
Aghatapativinaya    yattha    bhikkhuno    uppanno    aghato   sabbaso
pativinetabbo     katame     panca    idhavuso    ekacco    puggalo
aparisuddhakayasamacaro     hoti     parisuddhavacisamacaro     evarupepi
avuso   puggale   aghato   pativinetabbo   idha  panavuso  ekacco
puggalo      aparisuddhavacisamacaro      hoti     parisuddhakayasamacaro
evarupepi   avuso   puggale   aghato  pativinetabbo  idha  panavuso
ekacco   puggalo   aparisuddhakayasamacaro  hoti  aparisuddhavacisamacaro
labhati  ca  kalena  kalam  cetaso  vivaram cetaso pasadam evarupepi avuso
puggale   aghato   pativinetabbo   idha   panavuso  ekacco  puggalo
aparisuddhakayasamacaro    hoti   aparisuddhavacisamacaro   na   ca   labhati
kalena  kalam  cetaso  vivaram  cetaso  pasadam evarupepi avuso puggale
aghato     pativinetabbo    idha    panavuso    ekacco    puggalo
parisuddhakayasamacaro     hoti     parisuddhavacisamacaro     labhati    ca
kalena   kalam   cetaso   vivaram   cetaso  pasadam  evarupepi  avuso
puggale aghato pativinetabbo.
     {162.1}   Tatravuso   yvayam   puggalo  aparisuddhakayasamacaro
parisuddhavacisamacaro    katham   tasmim   puggale   aghato   pativinetabbo
seyyathapi    avuso    bhikkhu    pamsukuliko   rathiyaya   nantakam   disva
vamena   padena  niggahetva  1-  dakkhinena  padena  pattharitva  2-
yo   tattha   saro   tam  paripatetva  adaya  pakkameyya   evameva
kho     avuso    3-    yvayam    puggalo    aparisuddhakayasamacaro
parisuddhavacisamacaro          yassa          aparisuddhakayasamacarata
@Footnote: 1 Ma. nigganhitva .  2 Yu. vittharetva .  3 Ma. khvavuso.
Na    sassa   tasmim   samaye   manasikatabba   ya   ca   khvassa   1-
parisuddhavacisamacarata     sassa     tasmim     samaye     manasikatabba
evam tasmim puggale aghato pativinetabbo.
     {162.2}   Tatravuso   yvayam   puggalo   aparisuddhavacisamacaro
parisuddhakayasamacaro   katham   tasmim   puggale   aghato   pativinetabbo
seyyathapi   avuso   pokkharani   sevalapanakapariyonaddha   atha   puriso
agaccheyya   ghammabhitatto   ghammapareto   kilanto   tasito   pipasito
so   tam   pokkharanim  ogahetva  ubhohi  hatthehi  [2]-  sevalapanakam
apaviyuhitva   anjalina   pivitva   pakkameyya   evameva  kho  avuso
yvayam      puggalo     aparisuddhavacisamacaro     parisuddhakayasamacaro
yassa   aparisuddhavacisamacarata  na  sassa   tasmim  samaye  manasikatabba
ya    ca    khvassa   parisuddhakayasamacarata    sassa   tasmim   samaye
manasikatabba evam tasmim puggale aghato pativinetabbo.
     {162.3}   Tatravuso   yvayam   puggalo  aparisuddhakayasamacaro
aparisuddhavacisamacaro  labhati  ca  kalena kalam cetaso vivaram cetaso pasadam
katham  tasmim  puggale  aghato  pativinetabbo  seyyathapi  avuso  parittam
gopadake  3-  udakam  atha  puriso  agaccheyya  ghammabhitatto ghammapareto
kilanto  tasito  pipasito  tassa  evamassa  idam  kho parittam gopadake 3-
udakam  sacaham  anjalina  va  pivissami  bhajanena  va  khobhissamipi  4-
@Footnote: 1 Ma. Yu. khavassa .  2 Ma. Yu. itica iti cati padani .  3 Ma. Yu. gopade.
@4 Ma. khobhessamipi. Yu. khobhassami.
Tam  lolissamipi  1-  tam  apeyyampi  tam karissami yannunaham catukunthiko 2-
nipatitva    gopitakam   pivitva   pakkameyyanti   so   catukunthiko   2-
nipatitva   gopitakam  pivitva  pakkameyya  evameva  kho  avuso  yvayam
puggalo  aparisuddhakayasamacaro  aparisuddhavacisamacaro  labhati  ca  kalena
kalam   cetaso   vivaram  cetaso  pasadam  yassa  aparisuddhakayasamacarata
na   sassa  tasmim  samaye  manasikatabba  yapissa  aparisuddhavacisamacarata
na  sapissa  tasmim  samaye  manasikatabba  yanca  kho  so  labhati  kalena
kalam   cetaso   vivaram   cetaso   pasadam  tadevassa  3-  tasmim  samaye
manasikatabbam evam tasmim puggale aghato pativinetabbo.
     {162.4}   Tatravuso   yvayam   puggalo  aparisuddhakayasamacaro
aparisuddhavacisamacaro   na  labhati  kalena  kalam  cetaso  vivaram  cetaso
pasadam    katham   tasmim   puggale   aghato   pativinetabbo   seyyathapi
avuso   puriso  abadhiko  dukkhito  balhagilano  addhanamaggapatipanno
tassa  puratopissa  dure  gamo  pacchatopissa  dure  gamo so na labheyya
sappayani   bhojanani   na  labheyya  sappayani  bhesajjani  na  labheyya
patirupam   upatthakam   na  labheyya  gamantanayakam  tamenam  annataro  puriso
passeyya    addhanamaggapatipanno    so    tasmim   purise   karunnamyeva
upatthapeyya  anudayamyeva  upatthapeyya  anukampamyeva  upatthapeyya  aho
vatayam  puriso  labheyya  sappayani bhojanani labheyya sappayani bhesajjani
labheyya   patirupam   upatthakam   labheyya   gamantanayakam   tam  kissa  hetu
@Footnote: 1 Ma. Yu. lolessamipi .  2 Ma. Yu. catukkundiko. Yu. catukundiko.
@3 Ma. tamevassa.
Mayam  puriso  idheva  anayabyasanam  apajjiti  1-  evameva  kho  avuso
yvayam   puggalo   aparisuddhakayasamacaro   aparisuddhavacisamacaro  na  ca
labhati  kalena  kalam  cetaso  vivaram cetaso pasadam evarupepi 2- avuso
puggale    karunnamyeva   upatthapetabbam   anudayayeva   upatthapetabba
anukampayeva   upatthapetabba   aho   vata   ayamayasma  kayaduccaritam
pahaya   kayasucaritam   bhaveyya   vaciduccaritam  pahaya  vacisucaritam  bhaveyya
manoduccaritam  pahaya  manosucaritam  bhaveyya  tam  kissa  hetu  mayamayasma
kayassa  bheda  parammarana  apayam  duggatim  vinipatam  nirayam  upapajjiti 3-
evam tasmim puggale aghato pativinetabbo.
     {162.5}   Tatravuso   yvayam   puggalo   parisuddhakayasamacaro
parisuddhavacisamacaro  labhati  ca  kalena  kalam cetaso vivaram cetaso pasadam
katham  tasmim  puggale  aghato  pativinetabbo  seyyathapi avuso pokkharani
acchodaka   satodaka   sitodaka  setodaka  4-  supatittha  rammaniya
nanarukkhehi    sanchanna    atha   puriso   agaccheyya   ghammabhitatto
ghammapareto  kilanto  tasito  pipasito  so  tam  pokkharanim  ogahetva
nhatva  ca  pivitva  ca  paccuttaritva  tattheva  rukkhachayaya  nisideyya
va nipajjeyya va evameva kho avuso yvayam puggalo parisuddhakayasamacaro
parisuddhavacisamacaro  labhati  ca  kalena  kalam cetaso vivaram cetaso pasadam
yapissa   parisuddhakayasamacarata   sapissa   tasmim  samaye  manasikatabba
@Footnote: 1 Po. apajjati. Yu. apajjatiti .  2 Yu. pisaddo natthi .  3 Yu. upapajjatiti.
@4 Ma. setaka.
Yapissa   parisuddhavacisamacarata   sapissa   tasmim   samaye  manasikatabba
yampi  so  1-  labhati  kalena  kalam cetaso vivaram cetaso pasadam tampissa
tasmim  samaye  manasikatabbam  evam  tasmim  puggale  aghato  pativinetabbo
samantapasadikam   avuso   puggalam  agamma  cittam  pasidati  .  ime  kho
avuso   panca   aghatapativinaya   yattha   bhikkhuno  uppanno  aghato
sabbaso pativinetabboti.
     [163]  Tatra  kho  ayasma  sariputto  bhikkhu  amantesi .pe.
Pancahavuso   dhammehi   samannagato   bhikkhu   alamsakaccho  sabrahmacarinam
katamehi   pancahi   idhavuso   bhikkhu   attana   ca   silasampanno  hoti
silasampadakathaya   ca   agatam   panham   byakatta   hoti   attana  ca
samadhisampanno   hoti   samadhisampadakathaya  ca  agatam  panham  byakatta
hoti    attana    ca    pannasampanno    hoti    pannasampadakathaya
ca   agatam   panham   byakatta   hoti   attana   ca   vimuttisampanno
hoti   vimuttisampadakathaya   ca  agatam  panham  byakatta  hoti  attana
ca     vimuttinanadassanasampanno     hoti    vimuttinanadassanasampadakathaya
ca  agatam  panham  byakatta  hoti  imehi  kho  avuso  pancahi dhammehi
samannagato bhikkhu alamsakaccho sabrahmacarinanti.
     [164]  Tatra  kho  ayasma  sariputto  bhikkhu  amantesi .pe.
Pancahavuso   dhammehi   samannagato   bhikkhu   alamsajivo   sabrahamacarinam
katamehi    pancahi    idhavuso    bhikkhu    attana    ca   silasampanno
@Footnote: 1 Ma. ayam patho natthi.
Hoti  silasampadakathaya  ca  katam  1-  panham  byakatta  hoti  attana ca
samadhisampanno   hoti   samadhisampadakathaya   ca   katam  panham  byakatta
hoti    attana   ca   pannasampanno   hoti   pannasampadakathaya   ca
katam   panham   byakatta   hoti   attana   ca   vimuttisampanno   hoti
vimuttisampadakathaya   ca   katam   panham   byakatta   hoti   attana  ca
vimuttinanadassanasampanno        hoti       vimuttinanadassanasampadakathaya
ca   katam  panham  byakatta  hoti  imehi  kho  avuso  pancahi  dhammehi
samannagato bhikkhu alamsajivo sabrahmacarinanti.
     [165]  Tatra  kho  ayasma  sariputto  bhikkhu  amantesi .pe.
Yo  hi  koci  avuso  param  panham  pucchati  sabbo  so  pancahi  thanehi
etesam    va   annatarena   katamehi   pancahi   mandatta   momuhatta
param    panham    pucchati   papiccho   icchapakato   param   panham   pucchati
paribhavam   param   panham   pucchati   natukamo   2-   param   panham   pucchati
athava   panevamcitto   3-   param   panham   pucchati   sace   me   panham
puttho   sammadeva   byakarissati    iccetam  kusalam  no  ce  me  panham
puttho    sammadeva   byakarissati   ahamassa   sammadeva   byakarissamiti
yo   hi  koci  avuso  param  panham  pucchati  sabbo  so  imehi  pancahi
thanehi   etesam   va   annatarena   aham   kho  panavuso  evamcitto
param    panham    pucchami    sace    me    panham    puttho   sammadeva
@Footnote: 1 Ma. agatam. sabbatthavaresu idisameva .  2 Ma. Yu. annatukamo.
@3 Yu. atha va pakuppanto.
Byakarissati   iccetam   kusalam   no   ce  me  panham  puttho  sammadeva
byakarissati ahamassa sammadeva byakarissamiti.
     [166]  Tatra  kho  ayasma  sariputto  bhikkhu  amantesi .pe.
Idhavuso     bhikkhu     silasampanno    samadhisampanno    pannasampanno
sannavedayitanirodham  samapajjeyyapi  vutthaheyyapi  1-  atthetam  thanam  no
ce  dittheva  dhamme  annam aradheyya atikkammeva kabalim karaharabhakkhanam
devanam   sahabyatam  annataram  manomayam  kayam  upapanno  sannavedayitanirodham
samapajjeyyapi    vutthaheyyapi   atthetam   thananti   .   evam   vutte
ayasma    udayi    ayasmantam    sariputtam    etadavoca    atthanam
kho   etam   avuso  sariputta  anavakaso  yam  so  bhikkhu  atikkammeva
kabalim    karaharabhakkhanam    devanam    sahabyatam    annataram    manomayam
kayam    upapanno    sannavedayitanirodham    samapajjeyyapi   vutthaheyyapi
natthetam thananti.
     {166.1}  Dutiyampi  kho  .pe.  tatiyampi  kho ayasma sariputto
bhikkhu    amantesi    idhavuso    bhikkhu   silasampanno   samadhisampanno
pannasampanno     sannavedayitanirodham     samapajjeyyapi    vutthaheyyapi
atthetam  thanam  no  ce dittheva dhamme annam aradheyya atikkammeva kabalim
karaharabhakkhanam   devanam   sahabyatam  annataram  manomayam  kayam  upapanno
sannavedayitanirodham samapajjeyyapi vutthaheyyapi atthetam thananti.
     {166.2}    Tatiyampi    kho    ayasma    udayi   ayasmantam
sariputtam      etadavoca      atthanam     kho     etam     avuso
@Footnote: 1 Po. Ma. samapajjeyyapi vutthaheyyapi. ito param evam natabbam.
Sariputta  anavakaso  yam  so  bhikkhu  atikkammeva  kabalim karaharabhakkhanam
devanam   sahabyatam  annataram  manomayam  kayam  upapanno  sannavedayitanirodham
samapajjeyyapi   vutthaheyyapi   natthetam   thananti  .  athakho  ayasmato
sariputtassa   etadahosi   yavatatiyampi   kho   me   ayasma   udayi
patikkosati   na   ca   me   koci   bhikkhu   anumodati   yannunaham  yena
bhagava tenupasankameyyanti.
     {166.3}  Athakho  ayasma  sariputto  yena  bhagava tenupasankami
upasankamitva  bhagavantam  abhivadetva  ekamantam  nisidi  ekamantam  nisinno
kho  ayasma  sariputto  bhikkhu  amantesi  idhavuso  bhikkhu silasampanno
samadhisampanno    pannasampanno    sannavedayitanirodham    samapajjeyyapi
vutthaheyyapi  atthetam  thanam  no  ce  dittheva  dhamme  annam aradheyya
atikkammeva    kabalim    karaharabhakkhanam   devanam   sahabyatam   annataram
manomayam     kayam     upapanno    sannavedayitanirodham    samapajjeyyapi
vutthaheyyapi atthetam thananti.
     {166.4}   Evam  vutte  ayasma  udayi  ayasmantam  sariputtam
etadavoca   atthanam  kho  etam  avuso  sariputta  anavakaso  yam  so
bhikkhu    atikkammeva    kabalim    karaharabhakkhanam    devanam   sahabyatam
annataram      manomayam      kayam      upapanno     sannavedayitanirodham
samapajjeyyapi    vutthaheyyapi   natthetam   thananti   .   dutiyampi   kho
.pe.    tatiyampi    kho    ayasma   sariputto   bhikkhu   amantesi
idhavuso     bhikkhu     silasampanno    samadhisampanno    pannasampanno
sannavedayitanirodham       samapajjeyyapi      vutthaheyyapi      atthetam
Thanam   no   ce   dittheva   dhamme   annam   aradheyya  atikkammeva
kabalim    karaharabhakkhanam    devanam    sahabyatam    annataram    manomayam
kayam        upapanno        sannavedayitanirodham       samapajjeyyapi
vutthaheyyapi atthetam thananti.
     {166.5}   Tatiyampi  kho  ayasma  udayi  ayasmantam  sariputtam
etadavoca   atthanam  kho  etam  avuso  sariputta  anavakaso  yam  so
bhikkhu    atikkammeva    kabalim    karaharabhakkhanam    devanam   sahabyatam
annataram      manomayam      kayam      upapanno     sannavedayitanirodham
samapajjeyyapi   vutthaheyyapi   natthetam   thananti  .  athakho  ayasmato
sariputtassa    etadahosi   bhagavatopi   kho   me   sammukha   ayasma
udayi   yavatiyakam   patikkosati   na   ca   me   koci  bhikkhu  anumodati
yannunaham    tunhi    assanti    .    athakho    ayasma   sariputto
tunhi ahosi.
     {166.6}  Athakho  bhagava  ayasmantam  udayim amantesi kam pana tvam
udayi  manomayam kayam paccesiti. Ye te bhante deva arupino sannamayati
kim  nu  kho  tuyham  udayi  balassa  abyattassa bhanitena tvampi nama bhanitabbam
mannasiti   .   athakho   bhagava   ayasmantam   anandam  amantesi  atthi
nama   ananda   theram  bhikkhum  vihesiyamanam  ajjhupekkhissatha  na  hi  nama
ananda     karunnampi     bhavissati     byattamhi     [1]-    bhikkhumhi
vihesiyamanamhiti.
     {166.7}   Athakho  bhagava  bhikkhu  amantesi  idha  bhikkhave  bhikkhu
silasampanno     samadhisampanno     pannasampanno    sannavedayitanirodham
samapajjeyyapi  vutthaheyyapi  atthetam  thanam  no  ce dittheva dhamme annam
@Footnote: 1 Ma. Yu. theramhi.
Aradheyya   atikkammeva   kabalim   karaharabhakkhanam   devanam  sahabyatam
annataram   manomayam   kayam   upapanno  sannavedayitanirodham  samapajjeyyapi
vutthaheyyapi  atthetam  thananti  .  idamavoca  bhagava  idam  vatvana sugato
utthayasana viharam pavisi.
     {166.8}   Athakho   ayasma  anando  acirapakkantassa  bhagavato
yenayasma   upavano   tenupasankami  upasankamitva  ayasmantam  upavanam
etadavoca  idhavuso upavana anne there 1- bhikkhu vihesenti mayante 2-
na  pucchama  anacchariyam  kho  panetam  avuso upavana yam bhagava sayanhasamayam
patisallana    vutthito    etadeva    arabbha    udahareyya    yatha
ayasmantannevettha     upavanam    patibhaseyya    idaneva    amhakam
sarajjam   okkantanti   .   athakho   bhagava   sayanhasamayam  patisallana
vutthito   yena   upatthanasala   tenupasankami   upasankamitva  pannatte
asane nisidi nisajja kho bhagava ayasmantam upavanam etadavoca
     {166.9}   katihi  nu  kho  upavana  dhammehi  samannagato  thero
bhikkhu   sabrahmacarinam   piyo   ca  hoti  manapo  ca  garu  ca  bhavaniyo
cati    .    pancahi   bhante   dhammehi   samannagato   thero   bhikkhu
sabrahmacarinam   piyo   ca   hoti   manapo   ca  garu  ca  bhavaniyo  ca
katamehi  pancahi  idha  bhante  thero  bhikkhu  silava  hoti  .pe.  sikkhati
sikkhapadesu    bahussuto   hoti   .pe.   ditthiya   suppatividdha   3-
kalyanavaco   hoti   kalyanavakkarano   poriya  vacaya  samannagato
@Footnote: 1 Yu. theram bhikkhum .  2 Ma. mayam tena na muccama .  3 Yu. suppatividdho.
Vissatthaya   anelagalaya   1-   atthassa   vinnapaniya  catunnam  jhananam
abhicetasikanam    ditthadhammasukhaviharanam    nikamalabhi   hoti   akicchalabhi
akasiralabhi    asavanam    khaya    anasavam   cetovimuttim   pannavimuttim
dittheva   dhamme   sayam   abhinna  sacchikatva  upasampajja  viharati  imehi
kho   bhante   pancahi  dhammehi  samannagato  thero  bhikkhu  sabrahmacarinam
piyo ca hoti manapo ca garu ca bhavaniyo cati.
     {166.10}   Sadhu   sadhu  upavana  imehi  kho  upavana  pancahi
dhammehi  samannagato  thero  bhikkhu  sabrahmacarinam  piyo  ca hoti manapo
ca  garu  ca  bhavaniyo  ca ime ce upavana panca dhamma therassa bhikkhuno na
samvijjeyyum  kena nam sabrahmacari sakkareyyum garukareyyum maneyyum pujeyyum 2-
khandiccena  paliccena  vallittacataya  3- yasma ca kho upavana ime panca
dhamma   therassa  bhikkhuno  samvijjanti  tasma  tam  sabrahmacari  sakkaronti
garukaronti manenti pujentiti.
     [167]  Tatra  kho  ayasma  sariputto bhikkhu amantesi codakena
avuso    bhikkhuna    param    codetukamena   panca   dhamme   ajjhattam
upatthapetva   4-  paro  codetabbo  katame  panca  kalena  vakkhami
no   akalena   bhutena   vakkhami  no  abhutena  sanhena  vakkhami  no
pharusena   atthasanhitena   vakkhami  no  anatthasanhitena  mettacitto  5-
vakkhami  no  dosantaro  6- codakena avuso bhikkhuna param codetukamena
ime panca dhamme ajjhattam upatthapetva paro codetabbo.
@Footnote: 1 Ma. Yu. anelagalaya .  2 Ma. na samvijjeyyum na tam sabrahmacari sakkareyyum na garum
@kareyyum na maneyyum na pujeyyum .  3 Ma. valittacataya .  4 Yu. upatthapetva
@5 Po. Yu. mettacittena .  6 Po. Yu. dosantarena.
     {167.1}   Idhaham   avuso  ekaccam  puggalam  passami  akalena
codiyamanam   no  kalena  kupitam  abhutena  codiyamanam  no  bhutena  kupitam
pharusena  codiyamanam  no  sanhena  kupitam  anatthasanhitena  codiyamanam  no
atthasanhitena kupitam dosantarena codiyamanam no mettacittena kupitam.
     {167.2} Adhammacuditassa avuso bhikkhuno pancahakarehi avippatisaro
upadahitabbo  1- akalenayasma cudito no kalena alante avippatisaraya
abhutenayasma  cudito  no  bhutena  alante avippatisaraya pharusenayasma
cudito  no  sanhena  alante  avippatisaraya anatthasanhitenayasma cudito
no  atthasanhitena  alante  avippatisaraya  dosantarenayasma cudito no
mettacittena alante avippatisarayati.
     {167.3}  Adhammacuditassa  avuso  bhikkhuno  imehi  pancahakarehi
avippatisaro    upadahitabbo    .   adhammacodakassa   avuso   bhikkhuno
pancahakarehi    vippatisaro   upadahitabbo   akalena   te   avuso
cudito   no   kalena   alante   vippatisaraya  abhutena  te  avuso
cudito   no   bhutena   alante   vippatisaraya   pharusena  te  avuso
cudito    no    sanhena    alante    vippatisaraya    anatthasanhitena
te    avuso   cudito   no   atthasanhitena   alante   vippatisaraya
dosantarena    te    avuso   cudito   no   mettacittena   alante
vippatisarayati.
     {167.4}  Adhammacodakassa  avuso  bhikkhuno  imehi pancahakarehi
vippatisaro    upadahitabbo    tam    kissa    hetu    yatha   nannopi
@Footnote: 1 Po. Yu. upadahatabbo. sabbattha evam natabbam.
Bhikkhu abhutena codetabbam manneyyati.
     {167.5}  Idha  panaham  avuso  ekaccam  puggalam  passami kalena
codiyamanam  no  akalena  kupitam  bhutena  codiyamanam  no  abhutena  kupitam
sanhena   codiyamanam  no  pharusena  kupitam  atthasanhitena  codiyamanam  no
anatthasanhitena kupitam mettacittena codiyamanam no dosantarena kupitam.
     {167.6}  Dhammacuditassa  avuso bhikkhuno pancahakarehi vippatisaro
upadahitabbo  kalenayasma  cudito  no  akalena  alante vippatisaraya
bhutenayasma  cudito  no  abhutena  alante  vippatisaraya sanhenayasma
cudito  no  pharusena  alante vippatisaraya atthasanhitenayasma cudito no
anatthasanhitena    alante   vippatisaraya   mettacittenayasma   cudito
no   dosantarena   alante   vippatisarayati  .  dhammacuditassa  avuso
bhikkhuno imehi pancahakarehi vippatisaro upadahitabbo.
     {167.7}    Dhammacodakassa    avuso   bhikkhuno   pancahakarehi
avippatisaro  upadahitabbo  kalena  te  avuso  cudito  no  akalena
alante  avippatisaraya  bhutena  te  avuso  cudito no abhutena alante
avippatisaraya   sanhena   te   avuso  cudito  no  pharusena  alante
avippatisaraya   atthasanhitena  te  avuso  cudito  no  anatthasanhitena
alante  avippatisaraya  mettacittena  te avuso cudito no dosantarena
alante   avippatisarayati   .  dhammacodakassa  avuso  bhikkhuno  imehi
pancahakarehi   avippatisaro   upadahitabbo   tam   kissa   hetu   yatha
Annopi bhikkhu bhutena coditabbam manneyyati.
     {167.8}  Cuditena  avuso  puggalena  dvisu  dhammesu patitthatabbam
sacce  ca  akuppe  ca. Pancahi [1]- avuso pare codeyyum kalena va
akalena  va bhutena va abhutena va sanhena va pharusena va atthasanhitena
va  anatthasanhitena  va  mettacitta  va  dosantara  va  2-. Ahampi
dvisuyeva  dhammesu  patitthaheyyam  sacce  ca  akuppe  ca. Sace janeyyam
attheso  mayi  dhammoti  atthiti  nam  vadeyyam  samvijjate eso mayi dhammoti
sace  janeyyam  nattheso  mayi  dhammoti  natthiti  nam vadeyyam neso dhammo
mayi samvijjatiti [3]-.
     Evampi  kho  te  sariputta vuccamana atha ca panidhekacce moghapurisa
na  padakkhinam  ganhantiti  .  ye  te  bhante  puggala  assaddha jivikattha
na   saddha  agarasma  anagariyam  pabbajita  satha  mayavino  ketubhino
uddhata   unnala  capala  mukhara  vikinnavaca  indriyesu  aguttadvara
bhojane   amattannuno   jagariyam   ananuyutta   samanne  anapekkhavanto
sikkhaya   na   tibbagarava  bahullika  sathalika  okkamane  pubbangama
paviveke   nikkhittadhura   kusita   hinaviriya   mutthassatino   asampajana
asamahita    vibbhantacitta   duppanna   elamuga   te   maya   evam
vuccamana   na   pakkhinam   ganhanti   ye   pana   te  bhante  kulaputta
@Footnote: 1 Ma. Yu. mam cepi .  2 Po. Yu. mettacittena va dosantarena va.
@3 ito param sabbesu dissamanapotthakesu idisameva pannayati tam vicaretabbayuttakam
@hoti.
Saddha   agarasma  anagariyam  pabbajita  asatha  amayavino  aketubhino
anuddhata  anunnala  acapala  amukhara avikinnavaca indriyesu guttadvara
bhojane    mattannuno    jagariyam   anuyutta   samanne   apekkhavanto
sikkhaya  tibbagarava  na  bahullika  na  sathalika okkamane nikkhittadhura
paviveke  pubbangama  araddhaviriya  pahitatta  upatthitassatino  sampajana
samahita   ekaggacitta   pannavanto   anelamuga   te   maya   evam
vuccamana padakkhinam ganhantiti.
     {167.9}  Ye  te  sariputta puggala assaddha jivikattha na saddha
agarasma   anagariyam   pabbajita   satha  mayavino  ketubhino  uddhata
unnala   capala  mukhara  vikinnavaca  indriyesu  aguttadvara  bhojane
amattannuno   jagariyam   ananuyutta   samanne   anapekkhavanto  sikkhaya
na   tibbagarava  bahullika  sathalika  okkamane  pubbangama  paviveke
nikkhittadhura   kusita   hinaviriya   mutthassatino   asampajana  asamahita
vibbhantacitta duppanna elamuga titthatu [1]-
     {167.10} ye pana te sariputta kulaputta saddha agarasma anagariyam
pabbajita   asatha  amayavino  aketubhino  anuddhata  anunnala  acapala
amukhara   avikinnavaca   indriyesu   guttadvara   bhojane  mattannuno
jagariyam   anuyutta   samanne   apekkhavanto  sikkhaya  tibbagarava  na
bahullika   na  sathalika  okkamane  nikkhittadhura  paviveke  pubbangama
araddhaviriya  pahitatta  upatthitassatino  sampajana samahita ekaggacitta
pannavanto    anelamuga    te   tvam   sariputta   vadeyyasi   ovada
@Footnote:[1] Po. Ma. Yu. te.
Sariputta   sabrahmacari   anusasa   sariputta   sabrahmacari   asaddhamma
vutthapetva   saddhamme   patitthapessami  sabrahmacariti  evam  hi  te
sariputta sikkhitabbanti.
     [168] Tatra kho ayasma sariputto bhikkhu amantesi .pe. Dussilassa
avuso  silavipannassa  hatupaniso  hoti  sammasamadhi  sammasamadhimhi  asati
sammasamadhivipannassa       hatupanisam       hoti       yathabhutananadassanam
yathabhutananadassane     asati     yathabhutananadassanavipannassa     hatupaniso
hoti    nibbidavirago    nibbidavirage   asati   nibbidaviragavipannassa
hatupanisam    hoti    vimuttinanadassanam    seyyathapi    avuso    rukkho
sakhapalasavipanno    tassa   papatikapi   na   paripurim   gacchati   tacopi
pheggupi  saropi  na  paripurim  gacchati  evameva  kho  avuso  dussilassa
silavipannassa    hatupaniso    hoti   sammasamadhi   sammasamadhimhi   asati
sammasamadhivipannassa  hatupanisam  hoti  yathabhutananadassanam  yathabhutananadassane
asati         yathabhutananadassanavipannassa        hatupaniso        hoti
nibbidavirago   nibbidavirage   asati   nibbidaviragavipannassa   hatupanisam
hoti vimuttinanadassanam.
     {168.1}   Silavato  avuso  silasampannassa  upanisasampanno  hoti
sammasamadhi       sammasamadhimhi       sati      sammasamadhisampannassa
upanisasampannam    hoti    yathabhutananadassanam    yathabhutananadassane    sati
yathabhutananadassanasampannassa     upanisasampanno    hoti    nibbidavirago
nibbidavirage      sati      nibbidaviragasampannassa      upanisasampannam
Hoti   vimuttinanadassanam  seyyathapi  avuso  rukkho  sakhapalasasampanno
tassa  papatika  paripurim  gacchati  tacopi  pheggupi  saropi  paripurim gacchati
evameva   kho   avuso   silavato  silasampannassa  upanisasampanno  hoti
sammasamadhi       sammasamadhimhi       sati      sammasamadhisampannassa
upanisasampannam       hoti      yathabhutananadassanam     yathabhutananadassane
sati       yathabhutananadassanasampannassa       upanisasampanno       hoti
nibbidavirago      nibbidavirage      sati     nibbidaviragasampannassa
upanisasampannam hoti vimuttinanadassananti.
     [169]   Athakho   ayasma   anando   yenayasma  sariputto
tenusankami    upasankamitva   ayasmata   sariputtena   saddhim   sammodi
sammodaniyam  katham  saraniyam  1-  vitisaretva  ekamantam  nisidi  ekamantam
nisinno   kho   ayasma   anando   ayasmantam  sariputtam  etadavoca
kittavata   nu   kho   avuso   sariputta  bhikkhu  khippanisanti  ca  hoti
kusalesu    dhammesu   suggahitaggahi   ca   bahunca   ganhati   gahitancassa
nappamussatiti     ayasma     kho    anando    bahussuto    patibhatu
ayasmantanneva   anandanti   .  tenahavuso  sariputta  sunahi  sadhukam
manasikarohi   bhasissamiti   .   evamavusoti  kho  ayasma  sariputto
ayasmato   anandassa   paccassosi  .  ayasma  anando  etadavoca
idhavuso   sariputta   bhikkhu   atthakusalo   ca   hoti   dhammakusalo   ca
byanjanakusalo   ca   niruttikusalo   ca   pubbaparakusalo   ca  ettavata
@Footnote: 1 Ma. saraniyam. sabbattha idisameva.
Kho   avuso   sariputta  bhikkhu  khippanisanti  ca  hoti  kusalesu  dhammesu
suggahitaggahi     ca    bahunca    ganhati    gahitancassa    nappamussatiti
acchariyam   avuso   abbhutam   avuso   yava   subhasitancidam   ayasmata
anandena   imehi   ca   mayam   pancahi  dhammehi  samannagatam  ayasmantam
anandam  dharema  ayasma  anando  atthakusalo dhammakusalo byanjanakusalo
niruttikusalo pubbaparakusaloti.
     [170]   Ekam   samayam   ayasma   anando   kosambiyam  viharati
ghositarame  .  athakho ayasma bhaddaji yenayasma anando tenupasankami
upasankamitva   ayasmata   anandena   saddhim  sammodi  sammodaniyam  katham
saraniyam    vitisaretva   ekamantam   nisidi   ekamantam   nisinnam   kho
ayasmantam  bhaddajim  ayasma  anando  etadavoca  kim  nu  kho  avuso
bhaddaji   dassananam   aggam   kim   savananam   aggam   kim  sukhanam  aggam  kim
sannanam aggam kim bhavanam agganti.
     {170.1}   Atthavuso   brahma   abhibhu  anabhibhuto  annadatthudaso
vasavatti   yo   tam   brahmanam  passati  idam  dassananam  aggam  atthavuso
abhassara  nama  deva  sukhena  abhisanna  parisanna  te  kadaci karahaci
udanam  udanenti  aho  sukham  aho sukhanti yo tam saddam sunati idam savananam
aggam  atthavuso  subhakinha  nama  deva  te  santanneva   tusita  sukham
patisamvedenti  idam  sukhanam  aggam atthavuso akincannayatanupaga deva idam
Sannanam   aggam   atthavuso   nevasannanasannayatanupaga   deva   idam
bhavanam    agganti   sameti   kho   idam   ayasmato   bhaddajissa   yadidam
bahuna janenati.
     {170.2}    Ayasma    kho    anando   bahussuto   patibhatu
ayasmantanneva   anandanti   .   tenahavuso   bhaddaji  sunahi  sadhukam
manasikarohi   bhasissamiti   .   evamavusoti   kho   ayasma   bhaddaji
ayasmato   anandassa   paccassosi  .  ayasma  anando  etadavoca
yatha   passato   kho   avuso   anantara  asavanam  khayo  hoti  idam
dassananam   aggam   yatha   sunato  anantara  asavanam  khayo  hoti  idam
savananam   aggam   yatha   sukhitassa  anantara  asavanam  khayo  hoti  idam
sukhanam   aggam   yathasannissa   anantara   asavanam   khayo   hoti  idam
sannanam   aggam   yathabhutassa   anantara   asavanam   khayo   hoti  idam
bhavanam agganti.
                    Aghatavaggo dutiyo.
                        Tassuddanam
         dve aghatavinaya              sakaccha sajivato panham
         puccha nirodho codana       silam nisanti bhaddajiti.
                      -----------
                     Upasakavaggo tatiyo
     [171]   [1]-  Ekam  samayam  bhagava  savatthiyam  viharati  jetavane
anathapindikassa  arame  .  tatra kho bhagava bhikkhu amantesi bhikkhavoti.
@Footnote: 1 Ma. evam me sutam.
Bhadanteti  te  bhikkhu  bhagavato  paccassosum  .  bhagava  etadavoca  pancahi
bhikkhave   dhammehi   samannagato   upasako   sarajjam  okkanto  hoti
katamehi    pancahi   panatipati   hoti   adinnadayi   hoti   kamesu
micchacari   hoti   musavadi   hoti   suramerayamajjapamadatthayi   hoti
imehi   kho   bhikkhave  pancahi  dhammehi  samannagato  upasako  sarajjam
okkanto   hoti   .  pancahi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  upasako
visarado    hoti   katamehi   pancahi   panatipata   pativirato   hoti
adinnadana   pativirato   hoti   kamesu  micchacara  pativirato  hoti
musavada    pativirato    hoti   suramerayamajjapamadatthana   pativirato
hoti   imehi   kho   bhikkhave   pancahi  dhammehi  samannagato  upasako
visarado hotiti.
     [172]  Pancahi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  upasako avisarado
agaram    ajjhavasati    katamehi   pancahi   panatipati   hoti   .pe.
Suramerayamajjapamadatthayi   hoti   imehi  kho  bhikkhave  pancahi  dhammehi
samannagato  upasako  avisarado  agaram  ajjhavasati  .  pancahi bhikkhave
dhammehi   samannagato   upasako  visarado  agaram  ajjhavasati  katamehi
pancahi  panatipata  pativirato  hoti  .pe.  suramerayamajjapamadatthana
pativirato   hoti   imehi   kho   bhikkhave  pancahi  dhammehi  samannagato
upasako visarado agaram ajjhavasatiti.
     [173]  Pancahi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  upasako  yathabhatam
Nikkhitto   evam   niraye   katamehi   pancahi  panatipati  hoti  .pe.
Suramerayamajjapamadatthayi   hoti   imehi  kho  bhikkhave  pancahi  dhammehi
samannagato   upasako   yathabhatam   nikkhitto   evam  niraye  .  pancahi
bhikkhave  dhammehi  samannagato  upasako  yathabhatam  nikkhitto  evam sagge
katamehi   pancahi   panatipata   pativirato   hoti  .pe.  surameraya-
majjapamadatthana  pativirato  hoti  imehi  kho  bhikkhave  pancahi dhammehi
samannagato upasako yathabhatam nikkhitto evam saggeti.
     [174]   Athakho  anathapindiko  gahapati  yena  bhagava  tenupasankami
upasankamitva    bhagavantam    abhivadetva   ekamantam   nisidi   ekamantam
nisinnam    kho    anathapindikam    gahapatim    bhagava    etadavoca   panca
gahapati   bhayani   verani   appahaya   dussilo   iti   vuccati  nirayanca
upapajjati    katamani    panca    panatipatam    adinnadanam    kamesu
micchacaram   musavadam   suramerayamajjapamadatthanam   imani   kho  gahapati
panca   bhayani   verani   appahaya   dussilo   iti   vuccati   nirayanca
upapajjati.
     {174.1}   Panca   gahapati   bhayani  verani  pahaya  silava  iti
vuccati   sugatinca   upapajjati   katamana   panca  panatipatam  adinnadanam
kamesu    micchacaram    musavadam    suramerayamajjapamadatthanam   imani
kho   gahapati   panca   bhayani   verani   pahaya   silava   iti  vuccati
sugatinca   upapajjati  .  yam  gahapati  panatipati  1-  panatipatapaccaya
ditthadhammikampi   bhayam   veram   pasavati   samparayikampi   bhayam  veram  pasavati
@Footnote: 1 Yu. ayam patho natthi.
Cetasikampi    dukkham   domanassam   patisamvedeti   panatipata   pativirato
neva   ditthadhammikam  bhayam  veram  pasavati  na  samparayikam  bhayam  veram  pasavati
na   cetasikam   dukkham   domanassam   patisamvedeti  panatipata  pativiratassa
evantam  bhayam  veram  vupasantam  hoti  .  yam  gahapati  adinnadayi  ... Yam
gahapati  kamesu  micchacari  ...  yam  gahapati  musavadi  ...  yam gahapati
suramerayamajjapamadatthayi   suramerayamajjapamadatthanapaccaya  ditthadhammikampi
bhayam   veram   pasavati   samparayikampi   bhayam   veram   pasavati   cetasikampi
dukkham    domanassam   patisamvedeti   suramerayamajjapamadatthana   pativirato
neva   ditthadhammikam  bhayam  veram  pasavati  na  samparayikam  bhayam  veram  pasavati
na  cetasikam  dukkham  domanassam  patisamvedeti  .  suramerayamajjapamadatthana
pativiratassa evantam bhayam veram vupasantam hotiti.
         Yo panamatipateti 1-            musavadanca bhasati
         loke adinnam adiyati             paradaranca gacchati
         suramerayapananca                  yo naro anuyunjati
         appahaya panca verani           dussilo iti vuccati
         kayassa bheda duppanno       nirayam sopapajjati 2-.
         Yo panam natipateti              musavadam na bhasati
         loke adinnam nadiyati             paradaram na gacchati
         suramerayapananca                   yo naro nanuyunjati
         pahaya panca verani                silava iti vuccati
@Footnote: 1 Yu. panamatimateti .  2 Po. Yu. so upapajjati.
         Kayassa bheda sappanno       sugatim sopapajjatiti 1-.
     [175]    Pancahi    bhikkhave   dhammehi   samannagato   upasako
upasakacandalo  ca  hoti  upasakamalanca  upasakapatikittho  2- ca katamehi
pancahi   assaddho   hoti   dussilo   hoti  kotuhalamangaliko  3-  hoti
mangalam   pacceti   no   kammam   ito  ca  bahiddha  dakkhineyyam  gavesati
tattha   ca   pubbakaram   karoti   imehi   kho  bhikkhave  pancahi  dhammehi
samannagato    upasako    upasakacandalo   ca   hoti   upasakamalanca
upasakapatikittho  ca  .  pancahi  bhikkhave  dhammehi  samannagato  upasako
upasakaratananca     hoti     upasakapadumanca    upasakapundarikanca    4-
katamehi   pancahi   saddho   hoti   silava  hoti  akotuhalamangaliko  3-
hoti  kammam  pacceti  no  mangalam  na  ito  bahiddha  dakkhineyyam gavesati
idha   ca   pubbakaram   karoti   imehi   kho   bhikkhave  pancahi  dhammehi
samannagato     upasako     upasakaratananca    hoti    upasakapadumanca
upasakapundarikancati.
     [176]   Athakho  anathapindiko  gahapati  pancamattehi  upasakasatehi
parivuto     yena    bhagava    tenupasankami    upasankamitva    bhagavantam
abhivadetva   ekamantam   nisidi   ekamantam   nisinnam   kho  anathapindikam
gahapatim   bhagava   etadavoca  tumhe  kho  gahapati  bhikkhusangham  paccupatthita
civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharena        na        kho
gahapati   tavatakeneva   tutthi   karaniya   mayam   bhikkhusangham   paccupatthita
@Footnote: 1 Po. Yu. so upapajjatiti .  2 Ma. upasakapatikuttho .  3 Ma. kotuhala ....
@4 Po. Yu. upasakapundariko ca.
Civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharenati      tasma     tiha
gahapati  evam  sikkhitabbam  kinti  mayam  kalena  kalam pavivekam pitim upasampajja
vihareyyamati evam hi vo gahapati sikkhitabbanti.
     {176.1}  Evam  vutte  ayasma  sariputto  bhagavantam etadavoca
acchariyam  bhante  abbhutam  bhante  yava  subhasitancidam  bhante bhagavata tumhe
kho   gahapati   bhikkhusangham   paccupatthita  civarapindapatasenasanagilanapaccaya-
bhesajjaparikkharena  na kho gahapati tavatakeneva tutthi karaniya mayam bhikkhusangham
paccupatthita civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharenati
tasma  tiha  gahapati  evam  sikkhitabbam  kinti  mayam kalena kalam pavivekam pitim
upasampajja vihareyyamati evam hi vo gahapati sikkhitabbanti.
     {176.2}  Yasmim  bhante  samaye ariyasavako pavivekam pitim upasampajja
viharati  pancassa  thanani  tasmim  samaye  na  honti  yampissa  kamupasanhitam
dukkham    domanassam    tampissa    tasmim    samaye   na   hoti   yampissa
kamupasanhitam   sukham   somanassam  tampissa  tasmim  samaye  na  hoti  yampissa
akusalupasanhitam    dukkham    domanassam    tampissa    tasmim    samaye    na
hoti   yampissa   akusalupasanhitam   sukham   somanassam  tampissa  tasmim  samaye
na    hoti    yampissa    kusalupasanhitam    dukkham    domanassam    tampissa
tasmim  samaye  na  hoti  yasmim  bhante  samaye  ariyasavako  pavivekam  pitim
upasampajja   viharati   imani   1-   pancassa  thanani  tasmim  samaye  na
hontiti  .  sadhu  sadhu  sariputta  yasmim  sariputta  samaye  ariyasavako
@Footnote: 1 Ma. Yu. imanissa panca.
Pavivekam   pitim   upasampajja   viharati  pancassa  thanani  tasmim  samaye  na
honti    yampissa    kamupasanhitam    dukkham   domanassam   tampissa   tasmim
samaye   na   hoti   yampissa   kamupasanhitam   sukham   somanassam   tampissa
tasmim   samaye   na   hoti   yampissa   akusalupasanhitam   dukkham   domanassam
tampissa    tasmim    samaye   na   hoti   yampissa   akusalupasanhitam   sukham
somanassam   tampissa   tasmim   samaye   na   hoti   yampissa  kusalupasanhitam
dukkham   domanassam   tampissa   tasmim   samaye   na  hoti  yasmim  sariputta
samaye   ariyasavako   pavivekam  pitim  upasampajja  viharati  imani  pancassa
thanani tasmim samaye na hontiti.
     [177]   Pancima  bhikkhave  vanijja  upasakena  akaraniya  katama
panca   satthavanijja   sattavanijja   mamsavanijja   majjavanijja  visavanijja
ima kho bhikkhave panca vanijja upasakena akaraniyati.
     [178]   Tam   kim   mannatha   bhikkhave   apinu  tumhehi  dittham  va
sutam   va   ayam   puriso   panatipatam  pahaya  panatipata  pativirato
hoti   1-  tamenam  rajano  gahetva  panatipataveramanihetu  hananti
va  bandhanti  va  pabbajenti  va  yathapaccayam va karontiti. No hetam
bhante.
     {178.1}  Sadhu  bhikkhave  mayapi  kho  etam bhikkhave neva dittham na
sutam  ayam  puriso  panatipatam  pahaya  panatipata  pativirato  hoti 1-
tamenam  rajano  gahetva  panatipataveramanihetu  hananti  va bandhanti
va  pabbajenti  va  yathapaccayam  va karontiti apicakhvassa 2- tadeva 3-
@Footnote: 1 Ma. pativiratoti .  2 Ma. Yu. apicakhvassa .  3 Ma. Yu. tameva.
Papakammam pavedeti 1- ayam puriso itthim va purisam va jivita voropetiti 2-
tamenam   rajano   gahetva   panatipatahetu   hananti   va  bandhanti
va  pabbajenti  va  yathapaccayam  va  karonti  apinu  tumhehi  evarupam
dittham va sutam vati ditthanca no bhante sutanca suyyissati cati.
     {178.2}  Tam  kim mannatha bhikkhave apinu tumhehi dittham va sutam va ayam
puriso   adinnadanam   pahaya   adinnadana   pativirato   hoti  tamenam
rajano   gahetva  adinnadanaveramanihetu  hananti  va  bandhanti  va
pabbajenti va yathapaccayam va karontiti. No hetam bhante.
     {178.3}  Sadhu  bhikkhave mayapi kho etam bhikkhave neva dittham na sutam
ayam  puriso adinnadanam pahaya adinnadana pativirato hoti tamenam rajano
gahetva  adinnadanaveramanihetu  hananti  va  bandhanti  va pabbajenti
va   yathapaccayam  va  karontiti  apicakhvassa  tadeva  papakammam  pavedeti
ayam  puriso  gama  va  aranna  va  adinnam  theyyasankhatam adiyati 3-
tamenam   rajano  gahetva  adinnadanahetu  hananti  va  bandhanti  va
pabbajenti   va   yathapaccayam   va   karonti  apinu  tumhehi  evarupam
dittham   va   sutam   vati   ditthanca   no   bhante   sutanca   suyyissati
cati   .  tam  kim  mannatha  bhikkhave  apinu  tumhehi  dittham  va  sutam  va
ayam  puriso  kamesu  micchacaram  pahaya  kamesu  micchacara  pativirato
hoti  tamenam  rajano  gahetva  kamesu  micchacaraveramanihetu hananti
va  bandhanti  va  pabbajenti  va  yathapaccayam  va  karontiti  .  no
@Footnote: 1 Ma. Yu. pavedenti .  2 Ma. Yu. voropesiti .  3 Ma. Yu. adiyiti.
Hetam bhante.
     {178.4}  Sadhu  bhikkhave  mayapi  kho  etam  bhikkhave  neva dittham
na   sutam  ayam  puriso  kamesu  micchacaram  pahaya  kamesu  micchacara
pativirato  hoti  tamenam  rajano gahetva kamesu micchacaraveramanihetu
hananti   va  bandhanti  va  pabbajenti  va  yathapaccayam  va  karontiti
apicakhvassa  tadeva  papakammam  pavedeti  ayam  puriso  paritthisu  parakumarisu
carittam  apajjati  1-  tamenam  rajano gahetva kamesu micchacarahetu
hananti   va   bandhanti  va  pabbajenti  va  yathapaccayam  va  karonti
apinu   tumhehi   evarupam   dittham  va  sutam  vati  ditthanca  no  bhante
sutanca suyyissati cati.
     {178.5}  Tam  kim  mannatha  bhikkhave  apinu tumhehi dittham va sutam va
ayam  puriso  musavadam  pahaya  musavada  pativirato hoti tamenam rajano
gahetva   musavadaveramanihetu  hananti  va  bandhanti  va  pabbajenti
va      yathapaccayam      va     karontiti     .     no     hetam
bhante.
     {178.6}  Sadhu  bhikkhave  mayapi  kho  etam bhikkhave neva dittham na
sutam   ayam  puriso  musavadam  pahaya  musavada  pativirato  hoti  tamenam
rajano   gahetva   musavadaveramanihetu   hananti  va  bandhanti  va
pabbajenti  va  yathapaccayam  va  karontiti  apicakhvassa  tadeva papakammam
pavedeti   ayam   puriso  gahapatissa  va  gahapatiputtassa  va  musavadena
attham  bhanjati  2-  tamenam  rajano  gahetva  musavadahetu  hananti va
bandhanti  va  pabbajenti  va  yathapaccayam  va  karonti  apinu  tumhehi
evarupam   dittham  va  sutam  vati  ditthanca  no  bhante  sutanca  suyyissati
@Footnote: 1 Po. apajjatiti. Ma. Yu. apajjiti. aparampi idisameva.
@2 Po. Yu. bhanjiti. Ma. pabhanjiti. ito param evam natabbam.
Cati.
     {178.7}  Tam  kim  mannatha  bhikkhave  apinu tumhehi dittham va sutam va
ayam  puriso  suramerayamajjapamadatthanam  pahaya  suramerayamajjapamadatthana
pativirato    hoti   tamenam   rajano   gahetva   suramerayamajjapama-
datthanaveramanihetu   hananti   va   bandhanti   va   pabbajenti  va
yathapaccayam va karontiti. No hetam bhante.
     {178.8}  Sadhu  bhikkhave mayapi kho etam bhikkhave neva dittham na sutam
ayam  puriso  suramerayamajjapamadatthanam  pahaya  suramerayamajjapamadatthana
pativirato hoti tamenam rajano gahetva suramerayamajjapamadatthanaveramanihetu
hananti  va bandhanti va pabbajenti va yathapaccayam va karontiti apicakhvassa
tadeva  papakammam  pavedeti  ayam puriso suramerayamajjapamadatthanam anuyutto
itthim  va  purisam  va  jivita  voropeti  1- ayam puriso suramerayamajja-
pamadatthanam  anuyutto  gama  va  aranna  va  adinnam  theyyasankhatam
adiyati   2-  ayam  puriso  suramerayamajjapamadatthanam  anuyutto  paritthisu
parakumarisu   carittam   apajjati   ayam  puriso  suramerayamajjapamadatthanam
anuyutto   gahapatissa  va  gahapatiputtassa  va  musavadena  attham  bhanjati
tamenam   rajano   gahetva  suramerayamajjapamadatthanahetu  hananti  va
bandhanti  va  pabbajenti  va  yathapaccayam  va  karonti  apinu  tumhehi
evarupam   dittham  va  sutam  vati  ditthanca  no  bhante  sutanca  suyyissati
cati.
@Footnote: 1 Ma. Yu. voropesi .  2 Ma. Yu. adiyi.
     [179]   Athakho  anathapindiko  gahapati  pancamattehi  upasakasatehi
parivuto  yena  bhagava  tenupasankami  upasankamitva  bhagavantam  abhivadetva
ekamantam   nisidi   .   athakho  bhagava  ayasmantam  sariputtam  amantesi
yankanci   sariputta   janeyyatha  gihim  odatavasanam  pancasu  sikkhapadesu
samvutakammantam      catunnanca      abhicetasikanam     ditthadhammasukhaviharanam
nikamalabhim  akicchalabhim  akasiralabhim  so  akankhamano  attanava  attanam
byakareyya       khinanirayomhi      khinatiracchanayoni      khinapittivisayo
khinapayaduggativinipato     sotapannohamasmi    avinipatadhammo    niyato
sambodhiparayanoti.
     {179.1}  Katamesu  pancasu  sikkhapadesu  samvutakammanto  hoti  idha
sariputta   ariyasavako   panatipata   pativirato   hoti  adinnadana
pativirato   hoti   kamesu   micchacara   pativirato   hoti  musavada
pativirato   hoti  suramerayamajjapamadatthana  pativirato  hoti  .  imesu
pancasu sikkhapadesu samvutakammanto hoti.
     {179.2}   Katamesam   catunnam  abhicetasikanam  ditthadhammasukhaviharanam
nikamalabhi  hoti  akicchalabhi  akasiralabhi  .  idha  sariputta  ariyasavako
buddhe   aveccappasadena   samannagato  hoti  itipi  so  bhagava  araham
sammasambuddho     vijjacaranasampanno    sugato    lokavidu    anuttaro
purisadammasarathi   sattha   devamanussanam  buddho  bhagavati  ayamassa  pathamo
abhicetasiko     ditthadhammasukhaviharo     adhigato    hoti    avisuddhassa
cittassa visuddhiya apariyodatassa cittassa pariyodapanaya.
     {179.3} Puna caparam sariputta ariyasavako dhamme aveccappasadena samannagato
Hoti   svakkhato   bhagavata  dhammo  sanditthiko  akaliko  ehipassiko
opanayiko   paccattam  veditabbo  vinnuhiti  ayamassa  dutiyo  abhicetasiko
ditthadhammasukhaviharo    adhigato   hoti   avisuddhassa   cittassa   visuddhiya
apariyodatassa cittassa pariyodapanaya.
     {179.4}  Puna  caparam sariputta ariyasavako sanghe aveccappasadena
samannagato  hoti  supatipanno  bhagavato  savakasangho  ujupatipanno bhagavato
savakasangho  nayapatipanno  bhagavato  savakasangho  samicipatipanno  bhagavato
savakasangho  yadidam  cattari  purisayugani  attha  purisapuggala  esa bhagavato
savakasangho  ahuneyyo  pahuneyyo  dakkhineyyo  anjalikaraniyo anuttaram
punnakkhettam  lokassati  ayamassa  tatiyo  abhicetasiko ditthadhammasukhaviharo
adhigato   hoti   avisuddhassa  cittassa  visuddhiya  apariyodatassa  cittassa
pariyodapanaya.
     {179.5}  Puna  caparam  sariputta  ariyasavako  ariyakantehi  silehi
samannagato  hoti  akhandehi  acchiddehi  asabalehi  akammasehi bhujissehi
vinnupasatthehi    samadhisamvattanikehi    ayamassa    catuttho   abhicetasiko
ditthadhammasukhaviharo    adhigato   hoti   avisuddhassa   cittassa   visuddhiya
apariyodatassa  cittassa  pariyodapanaya  .  imesam  catunnam  abhicetasikanam
ditthadhammasukhaviharanam  nikamalabhi  hoti  akicchalabhi  akasiralabhi . Yankanci
sariputta   janeyyatha   gihim   odatavasanam  imesu  pancasu  sikkhapadesu
samvutakammantam    imesanca   catunnam   abhicetasikanam   ditthadhammasukhaviharanam
@Footnote: 1 Ma. Yu. etthantare aparamatthehiti atthi.
Nikamalabhim  akicchalabhim  akasiralabhim  so  akankhamano  attanava  attanam
byakareyya  khinanirayomhi  khinatiracchanayoni  khinapittivisayo  1-  khinapaya-
duggativinipato sotapannohamasmi avinipatadhammo niyato sambodhiparayanoti.
         Nirayesu bhayam disva                   papani parivajjaye
         ariyadhammam samadaya                 pandito parivajjaye
         na himse panabhutani                 vijjamane parakkame
         musa ca na bhane janam               adinnam na paramase
         sehi 2- darehi santuttho      paradaranca narame 3-
         merayam varunim jantu                   na pive cittamohanim
         anussareyya sambuddham              dhammam canuvitakkaye 4-
         abyapajjham hitam cittam             devalokaya bhavaye
         upatthite deyyadhamme              punnatthassa jigimsato 5-
         santesu pathamam dinna              vipula hoti dakkhina.
         Santo have pavakkhami             sariputta sunohi me
         iti kanhasu setasu               rohinisu carisu va
         kammasasu sarupasu                gosu parevatasu 6- va
         yasukasuci etasu                   danto jayati pungavo
         dhoreyho balasampanno          kalyanajavanikkamo
@Footnote: 1 Ma. khinapetti ... .  2 Po. sakehi .  3 Ma. Yu. arame.
@4 Po. dhammam anuvi .... Ma. dhammancanu .... 5 Ma. jigisato.
@6 Yu. parapatasu.
         Tameva bhare yunjanti              nassa vannam parikkhare
         evameva manussesu                   yasmimkasminci jatiye
         khattiye brahmane vesse       sudde candalapukkuse
         yasukasuci 1- etasu              danto jayati subbato
         dhammattho silasampanno         saccavadi hirimano
         pahinajatimarano                    brahmacariyassa kevali
         pannabharo visamyutto              katakicco anasavo
         paragu sabbadhammanam               anupadaya nibbuto
         tasminca viraje khette            vipula hoti dakkhina.
         Bala ca avijananta             dummedha assutavino
         bahiddha denti 2- danani    na hi sante upasare.
         Ye ca sante upasanti             sappanne dhirasammate
         saddha ca nesam sugate                mulajata patitthita
         devalokanca te yanti              kule va idha jayare
         anupubbena nibbanam              adhigacchanti panditati.
     [180]  Ekam  samayam bhagava kosalesu carikam carati mahata bhikkhusanghena
saddhim    addasa    kho    bhagava    addhanamaggapatipanno    annatarasmim
padese   mahantam  salavanam  disvana  magga  okkamma  yena  tam  salavanam
tenupasankami   upasankamitva   tam   salavanam   ajjhogahetva  annatarasmim
padese  sitam  patvakasi  .  athakho  ayasamto  anandassa  etadahosi
@Footnote: 1 Po. Yu. kasu ca .  2 Po. Ma. dadanti.
Ko   nu   kho   hetu   ko  paccayo  bhagavato  sitassa  patukammaya  na
akaranena  tathagata  sitam  patukarontiti  .  athakho  ayasma  anando
bhagavantam   etadavoca  ko  nu  kho  bhante  hetu  ko  paccayo  bhagavato
sitassa patukammaya na akaranena tathagata sitam patukarontiti.
     {180.1}  Bhutapubbam  ananda  imasmim padese nagaram ahosi iddhanceva
phitanca   bahujanam  akinnamanussam  tam  kho  panananda  nagaram  kassapo  bhagava
araham   sammasambuddho  upanissaya  viharati  1-  kassapassa  kho  panananda
bhagavato   arahato   sammasambuddhassa   bhavesi   nama   upasako  ahosi
silesu   aparipurakari   bhavesina   kho  ananda  upasakena  pancamattani
upasakasatani   patidesitani   samadapitani  ahesum  silesu  aparipurakarino
athakho   ananda   bhavesissa   upasakassa   etadahosi  aham  kho  imesam
pancannam     upasakasatanam     bahupakaro     pubbangamo    samadapeta
ahancamhi   silesu   aparipurakari   imanipi   panca  upasakasatani  silesu
aparipurakarino    iccetam    samasamam   natthi   kinci   atirekam   handaham
atirekayati.
     {180.2}  Athakho  ananda  bhavesi  2-  upasako yena tani panca
upasakasatani   tenupasankami   upasankamitva   tani   panca  upasakasatani
etadavoca  ajjatagge  mam  ayasmanto  silesu  paripurakarim  dharethati.
Athakho     ananda     tesam    pancannam    upasakasatanam    etadahosi
ayyo   kho   bhavesi   amhakam   bahupakaro   pubbangamo   samadapeta
@Footnote: 1 Ma. Yu. vihasi .  2 Ma. Yu. gavesi.
Ayyo   hi   nama   bhavesi   1-   silesu  paripurakari  bhavissati  kimangam
pana   mayanti   .   athakho   ananda   tani  panca  upasakasatani  yena
bhavesi    upasako    tenupasankamimsu    upasankamitva   bhavesim   upasakam
etadavocum   ajjatagge   ayyo   bhavesi   imanipi  panca  upasakasatani
silesu    paripurakarino    dharetuti   .   athakho   ananda   bhavesissa
upasakassa    etadahosi   aham   kho   imesam   pancannam   upasakasatanam
bahupakaro    pubbangamo   samadapeta   ahancamhi   silesu   paripurakari
imanipi  2-  panca  upasakasatani  silesu  paripurakarino  iccetam  samasamam
natthi kinci atirekam handaham atirekayati.
     {180.3}   Athakho  ananda  bhavesi  upasako  yena  tani  panca
upasakasatani   tenupasankami   upasankamitva   tani   panca  upasakasatani
etadavoca  ajjatagge  mam  ayasmanto brahmacarim dharetha aracarim viratam
methuna   gamadhammati  .  athakho  ananda  tesam  pancannam  upasakasatanam
etadahosi  ayyo  kho  bhavesi  amhakam bahupakaro pubbangamo samadapeta
ayyo  hi  nama  bhavesi  brahmacari  bhavissati  aracari  virato methuna
gamadhamma   kimangam   pana   mayanti   .   athakho   ananda  tani  panca
upasakasatani   yena   bhavesi   upasako   tenupasankamimsu   upasankamitva
bhavesim    upasakam   etadavocum   ajjatagge   ayyo   bhavesi   imanipi
@Footnote: 1 Ma. Yu. gavesi. sabbattha idisameva .  2 Yu. imani ca.
Panca   upasakasatani   brahmacarino  dharetu  aracarino  virate  1-
methuna  gamadhammati  .  athakho  ananda  bhavesissa upasakassa etadahosi
aham    kho   imesam   pancannam   upasakasatanam   bahupakaro   pubbangamo
samadapeta   ahancamhi  silesu  paripurakari  imanipi  panca  upasakasatani
silesu    paripurakarino    ahancamhi    brahmacari   aracari   virato
methuna    gamadhamma    imanipi   panca   upasakasatani   brahmacarino
aracarino   virata   methuna   gamadhamma   iccetam   samasamam   natthi
kinci atirekam handaham atirekayati.
     {180.4}   Athakho  ananda  bhavesi  upasako  yena  tani  panca
upasakasatani   tenupasankami   upasankamitva   tani   panca  upasakasatani
etadavoca    ajjatagge    mam    ayasmanto    ekabhattikam    dharetha
rattuparatam   viratam   vikalabhojanati   .   athakho  ananda  tesam  pancannam
upasakasatanam    etadahosi    ayyo    kho    bhavesi   amhakam   2-
bahupakaro    pubbangamo    samadapeta    ayyo   hi   nama   bhavesi
ekabhattiko    bhavissati    rattuparato    virato   vikalabhojana   kimangam
pana   mayanti   .   athakho   ananda   tani  panca  upasakasatani  yena
bhavesi    upasako    tenupasankamimsu    upasankamitva   bhavesim   upasakam
etadavocum   ajjatagge   ayyo   bhavesi   imanipi  panca  upasakasatani
ekabhattike   dharetu   rattuparate   virate   vikalabhojanati  .  athakho
ananda    bhavesissa    upasakassa    etadahosi    aham   kho   imesam
@Footnote: 1 Po. ma virata .  2 Ma. ayam saddo natthi.
Pancannam     upasakasatanam     bahupakaro     pubbangamo    samadapeta
ahancamhi   silesu   paripurakari   imanipi   panca   upasakasatani  silesu
paripurakarino    ahancamhi    brahmacari   aracari   virato   methuna
gamadhamma   imanipi   panca   upasakasatani  brahmacarino  aracarino
virata    methuna    gamadhamma    ahancamhi   ekabhattiko   rattuparato
virato    vikalabhojana    imanipi   panca   upasakasatani   ekabhattika
rattuparata    virata    vikalabhojana   iccetam   samasamam   natthi   kinci
atirekam handaham atirekayati.
     {180.5}  Athakho  ananda  bhavesi  upasako  yena kassapo bhagava
araham    sammasambuddho   tenupasankami   upasankamitva   kassapam   bhagavantam
arahantam   sammasambuddham  etadavoca  labheyyaham  bhante  bhagavato  santike
pabbajjam  labheyyam  upasampadanti  .  alattha  kho  ananda  bhavesi upasako
kassapassa   bhagavato   arahato  sammasambuddhassa  santike  pabbajjam  alattha
upasampadam  acirupasampanno  kho  panananda  bhavesi  bhikkhu  eko  vupakattho
appamatto    atapi    pahitatto   viharanto   nacirasseva   yassatthaya
kulaputta    sammadeva    agarasma    anagariyam   pabbajanti   tadanuttaram
brahmacariyapariyosanam    dittheva    dhamme    sayam   abhinna   sacchikatva
upasampajja   vihasi   khina  jati  vusitam  brahmacariyam  katam  karaniyam  naparam
itthattayati    abbhannasi   annataro   ca   panananda   bhavesi   bhikkhu
arahatam ahosi.
     {180.6}  Athakho  ananda  tesam  pancannam upasakasatanam etadahosi
ayyo  kho  bhavesi  amhakam  bahupakaro  pubbangamo samadapeta ayyo hi
nama  bhavesi  kesamassum  oharetva  kasayani  vatthani  acchadetva
agarasma   anagariyam   pabbajissati   kimangam   pana   mayanti   .  athakho
ananda   tani   panca   upasakasatani   yena   kassapo   bhagava  araham
sammasambuddho     tenupasankamimsu     upasankamitva    kassapam    bhagavantam
arahantam   sammasambuddham   etadavocum   labheyyama   mayam  bhante  bhagavato
santike    pabbajjam   labheyyama   upasampadanti   alabhimsu   kho   ananda
tani     panca     upasakasatani     kassapassa     bhagavato    arahato
sammasambuddhassa santike pabbajjam alabhimsu upasampadam
     {180.7}  athakho  ananda  bhavesissa  bhikkhuno  etadahosi aham kho
imassa    anuttarassa    vimuttisukhassa    nikamalabhi   [1]-   akicchalabhi
akasiralabhi    ahovatimanipi    panca    bhikkhusatani   imassa   anuttarassa
vimuttisukhassa    nikamalabhino    assu    akicchalabhino    akasiralabhinoti
athakho   ananda   tani   panca   bhikkhusatani   ekeka  2-  vupakattha
appamatta      atapino      pahitatta     viharanta     nacirasseva
yassatthaya    kulaputta    sammadeva   agarasma   anagariyam   pabbajanti
tadanuttaram      brahmacariyapariyosanam      dittheva      dhamme      sayam
abhinna    sacchikatva    upasampajja    viharimsu    khina    jati   vusitam
brahmacariyam    katam    karaniyam    naparam   itthattayati   abbhannimsu   iti
@Footnote: 1 Ma. hoti .  2 Ma. yu ayam patho natthi.
Kho   ananda   tani   panca  bhikkhusatani  bhavesipamukhani  uttaruttarim  1-
panitapanitam   vayamamana   anuttaram   vimuttim   sacchakamsu   .  tasma  tiha
ananda   evam   sikkhitabbam   uttaruttarim   1-   panitapanitam   vayamamana
anuttaram vimuttim sacchikarissamati evam hi vo ananda sikkhitabbanti.
                    Upasakavaggo tatiyo.
                        Tassuddanam
       sarajjam visarado nirayam        evam candalapancamam
       piti vanijja rajano         gihi ceva bhavesinati.
                    --------------
                    Arannavaggo catuttho
     [181]  Pancime  bhikkhave  arannaka  3-  katame  panca mandatta
momuhatta    arannako    hoti   papiccho   icchapakato   arannako
hoti    ummada   cittakkhepa   arannako   hoti   vannitam   buddhehi
buddhasavakehiti     arannako     hoti     appicchatanneva     nissaya
santutthinneva   nissaya   sallekhanneva   nissaya  pavivekanneva  nissaya
idamatthitanneva   nissaya   arannako   hoti  ime  kho  bhikkhave  panca
arannaka  .  imesam  kho  bhikkhave pancannam arannakanam yvayam arannako
appicchatanneva   nissaya   santutthinneva  nissaya  sallekhanneva  nissaya
pavivekanneva    nissaya   idamatthitanneva   nissaya   arannako   hoti
@Footnote: 1 Po. Ma. uttaruttari .  2 Ma. arannika. sabbattha idisameva.
Ayam   imesam  pancannam  arannakanam  aggo  ca  settho  ca  mokkho  ca
uttamo   ca   pavaro  ca  seyyathapi  bhikkhave  gava  khiram  khiramha  dadhi
dadhimha     navanitam     navanitamha     sappi    sappimha    sappimando
sappimando   1-   tattha   aggamakkhayati  evameva  kho  bhikkhave  imesam
pancannam      arannakanam     yvayam     arannako     appicchatanneva
nissaya      santutthinneva      nissaya     sallekhanneva     nissaya
pavivekanneva     nissaya     idamatthitanneva     nissaya    arannako
hoti   ayam   imesam   pancannam   arannakanam   aggo   ca  settho  ca
mokkho ca uttamo ca pavaro cati.
     [182] Pancime bhikkhave pamsukulika .pe.
     [183] Pancime bhikkhave rukkhamulika .pe.
     [184] Pancime bhikkhave sosanika .pe.
     [185] Pancime bhikkhave abbhokasika .pe.
     [186] Pancime bhikkhave nesajjika .pe.
     [187] Pancime bhikkhave yathasanthatika .pe.
     [188] Pancime bhikkhave ekasanika .pe.
     [189] Pancime bhikkhave khalupacchabhattika .pe.
     [190]   Pancime   bhikkhave  pattapindika  katame  panca  mandatta
momuhatta   pattapindiko   hoti   papiccho   icchapakato   pattapindiko
hoti     ummada     cittakkhepa     pattapindiko    hoti    vannitam
buddhehi     buddhasavakehiti     pattapindiko     hoti    appicchatanneva
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ayam patho natthi.
Nissaya      santutthinneva      nissaya     sallekhanneva     nissaya
pavivekanneva     nissaya     idamatthitanneva    nissaya    pattapindiko
hoti   ime   kho   bhikkhave   panca  pattapindika  imesam  kho  bhikkhave
pancannam     pattapindikanam     yvayam     pattapindiko    appicchatanneva
nissaya      santutthinneva      nissaya     sallekhanneva     nissaya
pavivekanneva     nissaya     idamatthitanneva    nissaya    pattapindiko
hoti    ayam   imesam   pancannam   pattapindikanam   aggo   ca   settho
ca mokkho ca uttamo ca pavaro ca
     {190.1}  seyyathapi  bhikkhave  gava  khiram  khiramha  dadhi  dadhimha
navanitam   navanitamha   sappi   sappimha   sappimando   sappimando   tattha
aggamakkhayati   evameva   kho   bhikkhave  imesam  pancannam  pattapindikanam
yvayam   pattapindiko   appicchatanneva   nissaya   santutthinneva  nissaya
sallekhanneva   nissaya   pavivekanneva  nissaya  idamatthitanneva  nissaya
pattapindiko    hoti    ayam   imesam   pancannam   pattapindikanam   aggo
ca settho ca mokkho ca uttamo ca pavaro cati.
                    Arannavaggo catuttho.
                        Tassuddanam
         arannam civaram rukkha-            susanam abbhokasakam 1-
         nesajjam santhatam ekam 2-     khalupaccha pindikena cati.
                      -----------
@Footnote: 1 Ma. abbhokasikam. Yu. arannam pamsurukkhasusanena ... .  2 Ma. ekasanikam.
@Yu. ekasanika ....
                   Brahmanavaggo pancamo
     [191]   Pancime   bhikkhave   porana   brahmanadhamma  etarahi
sunakhesu   sandissanti   no   brahmanesu   katame   panca   pubbe  sudam
bhikkhave   brahmana   brahmanim  1-  gacchanti  no  abrahmanim  etarahi
bhikkhave    brahmana   brahmanimpi   gacchanti   abrahmanimpi   gacchanti
etarahi   bhikkhave   sunakha   sunakhinneva   gacchanti   no   asunakhim   ayam
bhikkhave   pathamo   porano  brahmanadhammo  etarahi  sunakhesu  sandissati
no brahmanesu.
     {191.1}  Pubbe  sudam  bhikkhave  brahmana  brahmanim  utuninneva
gacchanti    no    anutunim    etarahi   bhikkhave   brahmana   brahmanim
utunimpi    gacchanti    anutunimpi   gacchanti   etarahi   bhikkhave   sunakha
sunakhim   utuninneva  gacchanti  no  anutunim  ayam  bhikkhave  dutiyo  porano
brahmanadhammo etarahi sunakhesu sandissati no brahmanesu.
     {191.2}  Pubbe  sudam  bhikkhave  brahmana  brahmanim neva kinanti
no  vikkinanti  sampiyeneva  samvasam  sambandhaya  2- sampavattenti etarahi
bhikkhave   brahmana  brahmanim  kinantipi  vikkinantipi  sampiyeneva  samvasam
sambandhaya  2-  sampavattenti etarahi bhikkhave sunakha sunakhim neva kinanti no
vikkinanti  sampiyeneva  samvasam  sambandhaya  2-  sampavattenti ayam bhikkhave
tatiyo   porano   brahmanadhammo   etarahi   sunakhesu   sandissati  no
brahmanesu.
     {191.3}   Pubbe  sudam  bhikkhave  brahmana  sannidhim  na  karonti
@Footnote: 1 Ma. Yu. brahmanimyeva .  2 Yu. samsaggatthaya.
Dhanassapi   dhannassapi  rajatassapi  jatarupassapi  etarahi  bhikkhave  brahmana
sannidhim   karonti   dhanassapi   dhannassapi   rajatassapi  jatarupassapi  etarahi
bhikkhave   sunakha   na   sannidhim   karonti   dhanassapi  dhannassapi  rajatassapi
jatarupassapi   ayam   bhikkhave  catuttho  porano  brahmanadhammo  etarahi
sunakhesu sandissati no brahmanesu.
     {191.4}  Pubbe  sudam  bhikkhave brahmana sayam sayamasaya pato
patarasaya   bhikkham   pariyesanti  etarahi  bhikkhave  brahmana  yavadattham
udaravadehakam   bhunjitva   avasesam  adaya  pakkamanti  etarahi  bhikkhave
sunakha   sayam   sayamasaya  pato  patarasaya  bhikkham  pariyesanti  ayam
bhikkhave   pancamo  porano  brahmanadhammo  etarahi  sunakhesu  sandissati
no  brahmanesu  .  ime  kho  bhikkhave  panca  porana brahmanadhamma
etarahi sunakhesu sandissanti no brahmanesuti.
     [192]   Athakho   dono   brahmano  yena  bhagava  tenupasankami
upasankamitva   bhagavata   saddhim  sammodi  sammodaniyam  katham  saraniyam  1-
vitisaretva  ekamantam  nisidi  ekamantam  nisinno  kho  dono brahmano
bhagavantam    etadavoca    sutam    metam    bho    gotama    na   samano
gotamo   brahmane  jinne  vuddhe  mahallake  addhagate  vayoanuppatte
abhivadeti   va   paccuttheti  va  asanena  va  nimantetiti  .  tayidam
bho   gotama   tatheva   na  hi  bhavam  gotamo  brahmane  jinne  vuddhe
mahallake    addhagate    vayoanuppatte   abhivadeti   va   paccuttheti
@Footnote: 1 Ma. saraniyam. sabbattha idisameva.
Va  asanena  va  nimanteti  1-. Tayidam bho gotama na sampannamevati.
Tvampi   no   dona  brahmano  patijanasiti  .  yam  hi  tam  bho  gotama
samma   vadamano   vadeyya   brahmano   ubhato  sujato  matito  ca
pitito    ca   samsuddhagahaniko   yava   sattama   pitamahayuga   akkhitto
anupakuttho   jativadena   ajjhayiko   2-   mantadharo   tinnam  vedanam
paragu      sanighanduketubhanam      sakkharappabhedanam     itihasapancamanam
padako    veyyakarano    lokayatamahapurisalakkhanesu   anavayoti   mameva
tam  bho  gotama  samma  vadamano  vadeyya  aham  hi bho gotama brahmano
ubhato   sujato   matito  ca  pitito  ca  samsuddhagahaniko  yava  sattama
pitamahayuga   akkhitto   anupakuttho   jativadena  ajjhayiko  mantadharo
tinnam     vedanam     paragu     sanighanduketubhanam     sakkharappabhedanam
itihasapancamanam     padako    veyyakarano    lokayatamahapurisalakkhanesu
anavayoti
     {192.1}   ye   kho   te  dona  brahmananam  pubbaka  isiyo
mantanam   kattaro   mantanam  pavattaro  yesamidam  etarahi   brahmana
poranam   mantapadam   gitam   pavuttam   samihitam   tadanugayanti    tadanubhasanti
bhasitamanubhasanti    [3]-    vacitamanuvacenti     seyyathidam    atthako
vamako      vamadevo      vessamitto     yamadaggi      angiraso
bharadvajo   vasettho   kassapo   bhagu   tyassume   panca  brahmane
pannapenti      brahmasamam     devasamam     mariyadam     sambhinnamariyadam
brahmanacandalanneva    pancamam    tesam    tvam    dona   katamoti  .
Na  kho  mayam  bho  gotama  ime  4-  panca brahmane janama athakho mayam
@Footnote: 1 Ma. nimantetiti .  2 Po. Ma. Yu. ajjhayako .  3 Ma. sajjhayitamanusajjhayanti ....
@4 Ma. ayam patho natthi.
Brahmanatveva  janama  sadhu  me  bhavam  gotamo  tatha  dhammam  desetu
yatha   aham  ime  panca  brahmane  janeyyanti  .  tenahi  dona  1-
sunahi   sadhukam   manasikarohi   bhasissamiti   evam   bhoti   kho  dono
brahmano bhagavato paccassosi.
     {192.2}  Bhagava  etadavoca  kathanca  dona  brahmano brahmasamo
hoti  idha  dona  brahmano  ubhato  sujato  hoti  matito ca pitito ca
samsuddhagahaniko    yava    sattama   pitamahayuga   akkhitto   anupakuttho
jativadena  so  atthacattalisavassani  komaram  brahmacariyam  carati  mante
adhiyamano   atthacattalisavassani   komaram   brahmacariyam  caritva  mante
adhiyitva acariyassa acariyadhanam pariyesati dhammeneva no adhammena
     {192.3}  tattha  ca  dona  ko  dhammo  neva  kasiya na vanijjaya
na  gorakkhena  na  issatthena  na  rajaporisena  na  sippannatarena kevalam
bhikkhacariyaya    kapalam   anatimannamano   so   acariyassa   acariyadhanam
niyyadetva  kesamassum  oharetva  kasayani  vatthani  acchadetva
agarasma    anagariyam    pabbajati    so   evam   pabbajito   samano
mettasahagatena   cetasa   ekam   disam   pharitva   viharati  tatha  dutiyam
tatha   tatiyam   tatha   catuttham  iti  uddhamadho  tiriyam  sabbadhi  sabbattataya
sabbavantam    lokam   mettasahagatena    cetasa   vipulena   mahaggatena
appamanena   averena   abyapajjhena   pharitva  viharati  karunasahagatena
cetasa    ...   muditasahagatena    cetasa   ...   upekkhasahagatena
cetasa   ekam   disam   pharitva  viharati  tatha  dutiyam  tatha  tatiyam  tatha
@Footnote: 1 Ma. Yu. brahmana.
Catuttham   iti   uddhamadho   tiriyam   sabbadhi  sabbattataya  sabbavantam  lokam
upekkhasahagatena     cetasa     vipulena    mahaggatena    appamanena
averena    abyapajjhena    pharitva   viharati   so   ime   cattaro
brahmavihare    bhavetva    kayassa    bheda    parammarana    sugatim
brahmalokam    upapajjati    evam   kho   dona   brahmano   brahmasamo
hoti.
     {192.4}   Kathanca  dona  brahmano  devasamo  hoti  idha  dona
brahmano  ubhato  sujato  hoti  matito  ca  pitito  ca  samsuddhagahaniko
yava   sattama   pitamahayuga   akkhitto   anupakuttho  jativadena  so
atthacattalisavassani   komaram   brahmacariyam   carati   mante   adhiyamano
atthacattalisavassani   komaram   brahmacariyam   caritva   mante  adhiyitva
acariyassa   acariyadhanam  pariyesati  dhammeneva  no  adhammena   tattha  ca
dona  ko  dhammo  neva  kasiya  na  vanijjaya na gorakkhena na issatthena
na   rajaporisena   na   sippannatarena   kevalam   bhikkhacariyaya   kapalam
anatimannamano    so    acariyassa   acariyadhanam   niyyadetva   daram
pariyesati  dhammeneva  no  adhammena  tattha ca dona ko dhammo neva kayena
na   vikkayena   brahmanimyeva   udakupasattham   so   brahmanimyeva  gacchati
na  khattiyim  na  vessim  na  suddim  na candalim na nesadim na venim na rathakarim
na  pukkusim  gacchati  na  gabbhinim  gacchati  na  payamanam  gacchati  na  anutunim
gacchati  kasma  ca  dona  brahmano na gabbhinim gacchati sace dona brahmano
gabbhinim   gacchati   atimilhajo  nama  so  hoti  manavako  va  manavika
Va   tasma   dona   brahmano   na  gabbhinim  gacchati  kasma  ca  dona
brahmano   na   payamanam   gacchati   sace  dona  brahmano  payamanam
gacchati  asucipatipito  1-  nama  so  hoti  manavako  va  manavika va
tasma  dona  brahmano  na  payamanam  gacchati  [2]-  tassa  sa  hoti
brahmani   neva   kamattha   na   davattha  na  ratattha  pajatthava  3-
brahmanassa   brahmani   hoti   so   methunam   uppadetva  kesamassum
oharetva   kasayani   vatthani  acchadetva  agarasma  anagariyam
pabbajati  so  evam  pabbajito  samano  vivicceva  kamehi  .pe. Catuttham
jhanam  upasampajja  viharati  so  ime  cattaro  jhane bhavetva kayassa
bheda   parammarana   sugatim   saggam   lokam   upapajjati  evam  kho  dona
brahmano devasamo hoti.
     {192.5}   Kathanca  dona  brahmano  mariyado  hoti  idha  dona
brahmano  ubhato  sujato  hoti  matito  ca  pitito  ca  samsuddhagahaniko
yava   sattama   pitamahayuga   akkhitto   anupakuttho  jativadena  so
atthacattalisavassani   komaram   brahmacariyam   carati   mante   adhiyamano
atthacattalisavassani     komaram     brahmacariyam     caritva     mante
adhiyitva   acariyassa   acariyadhanam  pariyesati  dhammeneva  no  adhammena
tattha  ca  dona  ko  dhammo  neva  kasiya  na  vanijjaya  na  gorakkhena
na    issatthena    na    rajaporisena    na    sippannatarena   kevalam
bhikkhacariyaya    kapalam   anatimannamano   so   acariyassa   acariyadhanam
niyyadetva   daram   pariyesati   dhammeneva  no  adhammena   tattha  ca
@Footnote: 1 Ma. asucipatipilito .  2 Yu. kasma ca dona brahmano na anutunim gacchati sace
@dona brahmano anutunim gacchatiti dissanti .  3 Po. na majkhattha ca.
Dona    ko    dhammo   neva   kayena   na   vikkayena   brahmanimyeva
udakupasattham   so  brahmanimyeva  gacchati  na  khattiyim  na  vessim  na  suddim
na   candalim  na  nesadim  na  venim  na  rathakarim  na  pukkusim  gacchati  na
gabbhinim   gacchati   na   payamanam   gacchati   na   anutunim   gacchati  kasma
ca   dona   brahmano   na   gabbhinim   gacchati   sace  dona  brahmano
gabbhinim   gacchati   atimilhajo  nama  so  hoti  manavako  va  manavika
va    tasma    dona    brahmano   neva   gabbhinim   gacchati   kasma
ca   dona   brahmano   na   payamanam  gacchati  sace  dona  brahmano
payamanam   gacchati   asucipatipito   nama   so   hoti   manavako   va
manavika    va   tasma   dona   brahmano   na   payamanam   gacchati
tassa   sa   hoti  brahmani  neva  kamattha  na  davattha  na  ratattha
pajatthava   brahmanassa   brahmani   hoti   so   methunam  uppadetva
tameva   puttassadam   nikamayamano   kutumbam   ajjhavasati  na  agarasma
anagariyam   pabbajati   yava   porananam   brahmananam   mariyado   1-
tattha    titthati   tam   na   vitikkamati   yava   porananam   brahmananam
mariyado   tattha   brahmano   thito   tam   na   vitikkamatiti  kho  dona
tasma   brahmano   mariyadoti   vuccati   evam  kho  dona  brahmano
mariyado hoti.
     {192.6}   Kathanca   dona   brahmano   sambhinnamariyado   hoti
idha   dona   brahmano  ubhato  sujato  hoti  matito  ca  pitito  ca
samsuddhagahaniko    yava    sattama   pitamahayuga   akkhitto   anupakuttho
@Footnote: 1 Po. Yu. mariyada. ito param idisameva.
Jativadena   [1]-   atthacattalisavassani   komaram   brahmacariyam  carati
mante   adhiyamano   atthacattalisavassani   komaram  brahmacariyam  caritva
mante   adhiyitva   acariyassa   acariyadhanam   pariyesati  dhammeneva  no
adhammena   tattha  ca  dona  ko  dhammo  neva  kasiya  na  vanijjaya  na
gorakkhena    na    issatthena   na   rajaporisena   na   sippannatarena
kevalam bhikkhacariyaya kapalam anatimannamano
     {192.7}   so   acariyassa   acariyadhanam   niyyadetva   daram
pariyesati   dhammenapi  adhammenapi  kayenapi  vikkayenapi  [2]-  udakupasattham
so    brahmanimpi    gacchati    khattiyimpi   gacchati   vessimpi   gacchati
suddimpi    gacchati   candalimpi   gacchati   nesadimpi   gacchati   venimpi
gacchati    rathakarimpi    gacchati   pukkusimpi   gacchati   gabbhinimpi   gacchati
payamanampi    gacchati    utunimpi    gacchati   anutunimpi   gacchati   tassa
sa    hoti   brahmani   kamatthapi   davatthapi   ratatthapi   pajatthapi
brahmanassa   brahmani   hoti  yava  porananam  brahmananam  mariyado
tattha    na   titthati   tam   vitikkamati   yava   porananam   brahmananam
mariyado   tattha   brahmano   na   thito   tam   vitikkamatiti  kho  dona
tasma    brahmano    sambhinnamariyadoti   vuccati   evam   kho   dona
brahmano sambhinnamariyado hoti.
     {192.8}     Kathanca    dona    brahmano    brahmanacandalo
hoti    idha    dona   brahmano   ubhato   sujato   hoti   matito
ca    pitito    ca    samsuddhagahaniko    yava    sattama    pitamahayuga
@Footnote: 1 Ma. Yu. so .  2 Ma. Yu. brahmanimpi
Akkhitto   anupakuttho   jativadena   so  atthacattalisavassani  komaram
brahmacariyam   carati   mante   adhiyamano   atthacattalisavassani   komaram
brahmacariyam   caritva  mante  adhiyitva  acariyassa  acariyadhanam  pariyesati
dhammenapi   adhammenapi   kasiyapi   vanijjayapi   gorakkhenapi  issatthenapi
sippannatarenapi     rajaporisenapi     kevalam    bhikkhacariyaya    kapalam
anatimannamano     so   acariyassa   acariyadhanam   niyyadetva   daram
pariyesati   dhammenapi   adhammenapi   kayenapi  vikkayenapi  udakupasattham  so
brahmanimpi   gacchati   khattiyimpi   gacchati   vessimpi   gacchati  suddimpi
gacchati    candalimpi    gacchati   nesadimpi   gacchati   venimpi   gacchati
rathakarimpi     gacchati     pukkusimpi     gacchati     gabbhinimpi    gacchati
payamanampi    gacchati    utunimpi    gacchati   anutunimpi   gacchati   tassa
sa    hoti   brahmani   kamatthapi   davatthapi   ratatthapi   pajatthapi
brahmanassa   brahmani   hoti  so  sabbakammehi  jivitam  kappeti  tamenam
brahmana    evamahamsu    kasma    bhavam    brahmano   patijanamano
sabbakammehi   jivitam   kappetiti   so   evamaha  seyyathapi  bho  aggi
sucimpi   dahati   asucimpi  dahati  na  ca  tena  aggi  upalippati  evameva
kho   bho   sabbakammehi   cepi   brahmano   jivitam   kappeti   na  ca
tena   brahmano   upalippati   sabbakammehi  jivitam  kappetiti  kho  dona
tasma    brahmano   brahmanacandaloti   vuccati   evam   kho   dona
brahmano   brahmanacandalo   hoti  ye  kho  te  dona  brahmananam
Pubbaka   isiyo   mantanam  kattaro  mantanam  pavattaro  yesamidam  1-
etarahi   brahmana  poranam  mantapadam  gitam  pavuttam  samihitam  tadanugayanti
tadanubhasanti    bhasitamanubhasanti    [2]-   vacitamanuvacenti   seyyathidam
atthako  vamako  vamadevo  vessamitto  yamadaggi angiraso bharadvajo
vasettho   kassapo   bhagu   tyassume   panca   brahmane  pannapenti
brahmasamam    devasamam    mariyadam   sambhinnamariyadam   brahmanacandalanneva
pancamam   tesam   tvam   dona   katamoti   .   evam  sante  bho  gotama
brahmanacandalampi    na    purema    abhikkantam   bho   gotama   .pe.
Upasakam mam bhavam gotamo dharetu ajjatagge panupetam saranam gatanti.
     [193]  Athakho  sangaravo  brahmano  yena  bhagava  tenupasankami
upasankamitva   bhagavata   saddhim   sammodi   sammodaniyam   katham   saraniyam
vitisaretva   ekamantam   nisidi   ekamantam   nisinno   kho  sangaravo
brahmano   bhagavantam   etadavoca  ko  nu  kho  bho  gotama  hetu  ko
paccayo   yenekada   3-   digharattam   sajjhayakatapi  manta  nappatibhanti
pageva   asajjhayakata   .   ko  pana  bho  gotama  hetu  ko  paccayo
yenekada    digharattam    asajjhayakatapi    manta    patibhanti    pageva
sajjhayakatati.
     {193.1}   Yasmim  brahmana  samaye  kamaragapariyutthitena  cetasa
viharati      kamaragaparetena      uppannassa      ca     kamaragassa
nissaranam       yathabhutam       nappajanati       attatthampi      tasmim
samaye      yathabhutam      nappajanati     na     passati     paratthampi
@Footnote: 1 Yu. yesancidam .  2 Ma. sajjhayitamanusajjhayantiti dissati .  3 Ma. yena kadaci.
Tasmim   samaye   yathabhutam   nappajanati   na   passati   ubhayatthampi  tasmim
samaye    yathabhutam   nappajanati   na   passati   digharattam   sajjhayakatapi
manta   nappatibhanti   pageva   asajjhayakata   .   seyyathapi  brahmana
udapatto  samsattho  lakhaya  va  haliddiya  va  niliya  va  manjitthaya
va   tattha   cakkhuma   puriso  sakam  mukhanimittam  paccavekkhamano  yathabhutam
nappajaneyya   na   passeyya   evameva   kho  brahmana  yasmim  samaye
kamaragapariyutthitena    cetasa   viharati   kamaragaparetena   uppannassa
ca   kamaragassa   nissaranam   yathabhutam   nappajanati   attatthampi   tasmim
samaye   yathabhutam   nappajanati   na   passati   paratthampi   tasmim  samaye
yathabhutam   nappajanati   na   passati   ubhayatthampi  tasmim  samaye  yathabhutam
nappajanati   na   passati   digharattam   sajjhayakatapi   manta  nappatibhanti
pageva asajjhayakata.
     {193.2}  Puna  caparam  brahmana  yasmim  samaye byapadapariyutthitena
cetasa    viharati    byapadaparetena    uppannassa   ca   byapadassa
nissaranam    yathabhutam    nappajanati    .pe.    digharattam   sajjhayakatapi
manta    nappatibhanti    pageva    asajjhayakata   seyyathapi   brahmana
udapatto  aggina  santatto  ukkutthito  1-  ussadakajato  2-   tattha
cakkhuma   puriso  sakam  mukhanimittam  paccavekkhamano  yathabhutam  nappajaneyya
na  passeyya  evameva  kho  brahmana  yasmim  samaye byapadapariyutthitena
cetasa   viharati  byapadaparetena  uppannassa  ca  byapadassa  nissaranam
yathabhutam    nappajanati    .pe.    digharattam    sajjhayakatapi    manta
@Footnote: 1 Ma. ukkudhito. Yu. ukkatthito .  2 Ma. usumakajato.
Nappatibhanti pageva asajjhayakata.
     {193.3}  Puna  caparam  brahmana  yasmim  samaye  thinamiddhapariyutthitena
cetasa   viharati   thinamiddhaparetena   uppannassa  ca  thinamiddhassa  nissaranam
yathabhutam    nappajanati    .pe.    digharattam    sajjhayakatapi    manta
nappatibhanti    pageva   asajjhayakata   seyyathapi   brahmana   udapatto
sevalapanakapariyonaddho    tattha    cakkhuma    puriso    sakam   mukhanimittam
paccavekkhamano   yathabhutam   nappajaneyya   na  passeyya  evameva  kho
brahmana    yasmim    samaye    thinamiddhapariyutthitena    cetasa    viharati
thinamiddhaparetena    uppannassa    ca    thinamiddhassa    nissaranam   yathabhutam
nappajanati    .pe.    digharattam    sajjhayakatapi   manta   nappatibhanti
pageva asajjhayakata.
     {193.4}  Puna caparam brahmana yasmim samaye uddhaccakukkuccapariyutthitena
cetasa  viharati  uddhaccakukkuccaparetena  uppannassa  ca  uddhaccakukkuccassa
nissaranam    yathabhutam    nappajanati    .pe.    digharattam   sajjhayakatapi
manta    nappatibhanti    pageva    asajjhayakata   seyyathapi   brahmana
udapatto   vaterito   calito  bhanto  umijato  tattha  cakkhuma  puriso
sakam   mukhanimittam   paccavekkhamano   yathabhutam  nappajaneyya  na  passeyya
evameva  kho  brahmana  yasmim  samaye  uddhaccakukkuccapariyutthitena cetasa
viharati    uddhaccakukkuccaparetena    uppannassa    ca   uddhaccakukkuccassa
nissaranam   yathabhutam   nappajanati   .pe.  digharattam  sajjhayakatapi  manta
nappatibhanti pageva asajjhayakata.
     {193.5} Puna caparam brahmana yasmim samaye vicikicchapariyutthitena cetasa viharati
Vicikicchaparetena    uppannaya    ca    vicikicchaya   nissaranam   yathabhutam
nappajanati    .pe.    digharattam    sajjhayakatapi   manta   nappatibhanti
pageva    asajjhayakata    seyyathapi    brahmana   udapatto   avilo
lulito   kalalibhuto   andhakare   nikkhitto   tattha  cakkhuma  puriso  sakam
mukhanimittam    paccavekkhamano    yathabhutam   nappajaneyya   na   passeyya
evameva  kho  brahmana  yasmim  samaye vicikicchapariyutthitena cetasa viharati
vicikicchaparetena    uppannaya    ca    vicikicchaya   nissaranam   yathabhutam
nappajanati    .pe.    digharattam    sajjhayakatapi   manta   nappatibhanti
pageva  asajjhayakata  yasminca  kho brahmana samaye na kamaragapariyutthitena
cetasa   viharati   na   kamaragaparetena   uppannassa   ca  kamaragassa
nissaranam    yathabhutam    pajanati   attatthampi   tasmim   samaye   yathabhutam
pajanati   passati   paratthampi   tasmim  samaye  yathabhutam  pajanati  passati
ubhayatthampi    tasmim    samaye    yathabhutam   pajanati   passati   digharattam
asajjhayakatapi    manta    patibhanti   pageva   sajjhayakata   seyyathapi
brahmana  udapatto  asamsattho  lakhaya  va  haliddiya  va  niliya  va
manjitthaya   va  tattha  cakkhuma  puriso  sakam  mukhanimittam  paccavekkhamano
yathabhutam  pajaneyya  1-  passeyya  evameva  kho  brahmana yasmim samaye
na  kamaragapariyutthitena  cetasa  viharati  na  kamaragaparetena uppannassa
ca    kamaragassa    yathabhutam    pajanati   attatthampi   tasmim   samaye
yathabhutam   pajanati   passati  paratthampi  tasmim  samaye  yathabhutam  pajanati
@Footnote: 1 Po. janeyya.
Passati   ubhayatthampi   tasmim   samaye  yathabhutam  pajanati  passati  digharattam
asajjhayakatapi manta patibhanti pageva sajjhayakata.
     {193.6}  Puna  caparam  brahmana yasmim samaye na byapadapariyutthitena
cetasa  viharati  na  byapadaparetena  uppannassa  ca byapadassa nissaranam
yathabhutam  pajanati  .pe.  digharattam  asajjhayakatapi  manta patibhanti pageva
sajjhayakata    seyyathapi   brahmana   udapatto   aggina   asantatto
anukkutthito   anussadakajato   tattha   cakkhuma   puriso   sakam  mukhanimittam
paccavekkhamano  yathabhutam  pajaneyya  passeyya  evameva  kho  brahmana
yasmim  samaye  na  byapadapariyutthitena  cetasa viharati na byapadaparetena
uppannassa    ca   byapadassa   nissaranam   yathabhutam   pajanati   .pe.
Digharattam asajjhayakatapi manta patibhanti pageva asajjhayakata.
     {193.7}  Puna  caparam  brahmana  yasmim samaye na thinamiddhapariyutthitena
cetasa    viharati   na   thinamiddhaparetena   uppannassa   ca   thinamiddhassa
nissaranam    yathabhutam    pajanati    .pe.    digharattam    asajjhayakatapi
manta     patibhanti    pageva    sajjhayakata    seyyathapi    brahmana
udapatto      na      sevalapanakapariyonaddho      tattha      cakkhuma
puriso    sakam    mukhanimittam    paccavekkhamano    yathabhutam    pajaneyya
passeyya  evameva  kho  brahmana  yasmim  samaye  na  thinamiddhapariyutthitena
cetasa    viharati   na   thinamiddhaparetena   uppannassa   ca   thinamiddhassa
nissaranam    yathabhutam    pajanati    .pe.    digharattam    asajjhayakatapi
manta     patibhanti     pageva     sajjhayakata    .     puna    caparam
Brahmana   yasmim   samaye  na  uddhaccakukkuccapariyutthitena  cetasa  viharati
na   uddhaccakukkuccaparetena   uppannassa   ca  uddhaccakukkuccassa  nissaranam
yathabhutam   pajanati   .pe.   digharattam   asajjhayakatapi  manta  patibhanti
pageva   sajjhayakata   seyyathapi   brahmana   udapatto  na  vaterito
na   calito   na   bhanto   na   umijato   tattha  cakkhuma  puriso  sakam
mukhanimittam   paccavekkhamano   yathabhutam   pajaneyya   passeyya  evameva
kho   brahmana   yasmim   samaye   na  uddhaccakukkuccapariyutthitena  cetasa
viharati   na   uddhaccakukkuccaparetena   uppannassa   ca  uddhaccakukkuccassa
nissaranam   yathabhutam   pajanati   .pe.   digharattam  asajjhayakatapi  manta
patibhanti pageva sajjhayakata.
     {193.8}  Puna  caparam  brahmana yasmim samaye na vicikicchapariyutthitena
cetasa  viharati  na  vicikicchaparetena  uppannaya  ca  vicikicchaya nissaranam
yathabhutam   pajanati   .pe.   digharattam   asajjhayakatapi  manta  patibhanti
pageva   sajjhayakata  seyyathapi  brahmana  udapatto  accho  vippasanno
anavilo   aloke   nikkhitto   tattha  cakkhuma  puriso  sakam  mukhanimittam
paccavekkhamano  yathabhutam  pajaneyya  passeyya  evameva  kho  brahmana
yasmim  samaye  na  vicikicchapariyutthitena  cetasa viharati na vicikicchaparetena
uppannaya   ca  vicikicchaya  nissaranam  yathabhutam  pajanati  .pe.  digharattam
asajjhayakatapi  manta  patibhanti  pageva  sajjhayakata . Ayam kho brahmana
hetu  ayam paccayo yenekada digharattam sajjhayakatapi manta nappatibhanti pageva
Asajjhayakata   ayam   pana   brahmana   hetu   ayam  paccayo  yenekada
digharattam   asajjhayakatapi   manta   patibhanti   pageva   sajjhayakatati .
Abhikkantam  bho  gotama  .pe.  upasakam  mam bhavam gotamo dharetu ajjatagge
panupetam saranam gatanti.
     [194]    Ekam   samayam   bhagava   vesaliyam   viharati   mahavane
kutagarasalayam    .     tena    kho    pana    samayena   karanapali
brahmano    licchavinam   kammantam   kareti   addasa   kho   karanapali
brahmano    pingiyanim    brahmanam    duratova    agacchantam   disvana
pingiyanim   brahmanam   etadavoca   handa   kuto   nu   bhavam   pingiyani
agacchati   diva   divassati   .  idhaham  1-  bho  agacchami  samanassa
gotamassa   santikati   tam  kim  mannati  bhavam  pingiyani  samanassa  gotamassa
pannaveyyattiyam   pandito   manneti   kocaham   bho   ko  ca  samanassa
gotamassa    pannaveyyattiyam    janissami   sopi   nunassa   tadisova
yo    samanassa    gotamassa   pannaveyyattiyam   janeyyati   ularaya
khalu  bhavam  pingiyani  samanam  gotamam  pasamsaya  pasamsatiti  kocaham  bho ko ca
samanam  gotamam  pasamsissami  pasatthapasattho  ca  2-  so bhavam gotamo settho
devamanussananti  kim  pana  bhavam  pingiyani  atthavasam  sampassamano  samane
gotame evam abhippasannoti
     {194.1}   seyyathapi  bho  puriso  aggarasaparititto  na  annesam
hinanam   rasanam   piheti  evameva  kho  bho  yato  yato  tassa  bhoto
@Footnote: 1 Ma. Yu. itoham .  2 Ma. Yu. pasatthappasatthova.
Gotamassa  dhammam  sunati  yadi  suttaso  yadi  geyyaso  yadi veyyakaranaso
yadi   abbhutadhammaso   tato   tato   na  annesam  puthusamanappavadanam  1-
piheti
     {194.2}  seyyathapi  bho  puriso  jighacchadubbalyapareto madhupindikam
adhigaccheyya  so  yato  yato  sayetha  labhateva  2-  sadurasam  asecanakam
evameva   kho  bho  yato  yato  tassa  bhoto  gotamassa  dhammam  sunati
yadi   suttaso   yadi   geyyaso  yadi  veyyakaranaso  yadi  abbhutadhammaso
tato tato labhateva 2- attamanatam labhati cetaso pasadam.
     {194.3}   Seyyathapi   bho   puriso   candanaghatikam   adhigaccheyya
haricandanassa  va  lohitacandanassa  va  [3]-  yato  yato  ghayetha  yadi
mulato   yadi   majjhato   yadi  aggato  adhigacchateva  surabhigandham  asecanakam
evameva  kho  bho  yato  yato  tassa  bhoto  gotamassa dhammam sunati yadi
suttaso   yadi   geyyaso  yadi  veyyakaranaso  yadi  abbhutadhammaso  tato
tato adhigacchati pamujjam adhigacchati somanassam.
     {194.4}  Seyyathapi  bho  puriso abadhiko dukkhito balhagilano
tassa  kusalo  bhisako thanaso abadham nihareyya evameva kho bho yato yato
tassa  bhoto  gotamassa  dhammam  sunati  yadi  suttaso  yadi  geyyaso  yadi
veyyakaranaso    yadi   abbhutadhammaso   tato   tato   sokaparidevadukkha-
domanassupayasa   abbhattham   gacchanti   .   seyyathapi  bho  pokkharani
acchodaka   satodaka   sitodaka   setodaka  4-  supatittha  ramaniya
atha   puriso   agaccheyya   ghammabhitatto  ghammapareto  kilanto  tasito
@Footnote: 1 Ma. Yu. puthusamanabrahmanappavadanam .  2 Po. labhetheva .  3 Ma. Yu. soti atthi.
@4 Ma. setaka.
Pipasito   so   tam  pokkharanim  ogahetva  nhatva  ca  pivitva  ca
sabbadarathakilamathaparilaham    patippassambheyya   evameva   kho   bho   yato
yato  tassa  bhoto  gotamassa  dhammam  sunati  yadi  suttaso  yadi geyyaso
yadi  veyyakaranaso  yadi  abbhutadhammaso  tato tato sabbadarathakilamathaparilaha
patippassambhantiti.
     {194.5}  Evam  vutte  karanapali brahmano utthayasana ekamsam
uttarasangam   karitva   dakkhinajanumandalam  pathaviyam  nihantva  yena  bhagava
tenanjalim   panametva  tikkhattum  udanam  udanesi  namo  tassa  bhagavato
arahato  sammasambuddhassa  namo  tassa  bhagavato  arahato  sammasambuddhassa
namo  tassa  bhagavato  arahato  sammasambuddhassa . Abhikkantam bho pingiyani
abhikkantam   bho   pingiyani   seyyathapi   bho  pingiyani  nikkujjitam  va
ukkujjeyya   paticchannam  va  vivareyya  mulhassa  va  maggam  acikkheyya
andhakare   va   telappajjotam  dhareyya  cakkhumanto  rupani  dakkhantiti
evameva  1-  bhota  pingiyanina  anekapariyayena  dhammo  pakasito.
Esaham   bho   pingiyani   tam   bhavantam  gotamam  saranam  gacchami  dhammanca
bhikkhusanghanca   upasakam  mam  bhavam  pingayani  dharetu  ajjatagge  panupetam
saranam gatanti.
     [195]    Ekam   samayam   bhagava   vesaliyam   viharati   mahavane
kutagarasalayam  .  tena kho pana samayena pancamattani licchavisatani bhagavantam
payirupasanti   appekacce   licchavi   nila   honti  nilavanna  nilavattha
nilalankara   appekacce   licchavi   pita  honti  pitavanna  pitavattha
@Footnote: 1 Ma. evamevam.
Pitalankara   appekacce   licchavi   lohitaka   honti   lohitakavanna
lohitakavattha   lohitakalankara   appekacce  licchavi  odata  honti
odatavanna   odatavattha   odatalankara   tyassudam   1-  bhagava
atirocati   vannena   ceva   yasasa   ca   athakho  pingiyani  brahmano
utthayasana   ekamsam   uttarasangam   karitva   yena  bhagava  tenanjalim
panametva    bhagavantam    etadavoca   patibhati   mam   bhagava   patibhati
mam   sugatati   .   patibhatu   tam  pingiyaniti  bhagava  avoca  .  athakho
pingiyani brahmano bhagavato sammukha sarupaya 2- gathaya abhitthavi
               padmam 3- yatha kokanudam 4- sugandham
               pato siya phullamavitagandham
               angirasam passa virocamanam
               tapantamadiccamivantalikkheti.
     Athakho  te  licchavi  pancahi  uttarasangasatehi  pingiyanim  brahmanam
acchadesum  .  athakho  pingiyani  brahmano tehi pancahi uttarasangasatehi
bhagavantam   acchadesi   .   athakho   bhagava   te   licchavi   etadavoca
pancannam    licchavi   ratananam   patubhavo   dullabho   lokasmim   katamesam
pancannam   tathagatassa   arahato   sammasambuddhassa   patubhavo   dullabho
lokasmim  tathagatappaveditassa  dhammavinayassa  desita  5-  puggalo  dullabho
lokasmim     tathagatappaveditassa    dhammavinayassa    desitassa    vinnata
puggalo   dullabho   lokasmim   tathagatappaveditassa  dhammavinayassa  desitassa
@Footnote: 1 Ma. tyassudam .  2 Po. Ma. Yu. saruppaya .  3 Po. Ma. Yu. padumam.
@4 Ma. Yu. kokanadam .  5 Ma. Yu. deseta.
Vinnata     dhammanudhammapatipanno     puggalo     dullabho     lokasmim
katannukatavedi   puggalo   dullabho  lokasmim  imesam  kho  licchavi  pancannam
ratananam patubhavo dullabho lokasminti.
     [196]   Tathagatassa   bhikkhave  arahato  sammasambuddhassa  pubbeva
sambodha    anabhisambuddhassa   bodhisattasseva   sato   panca   mahasupina
paturahesum   katame  panca  tathagatassa  bhikkhave  arahato  sammasambuddhassa
pubbeva   sambodha  anabhisambuddhassa  bodhisattasseva  sato  ayam  mahapathavi
mahasayanam   ahosi  himava  pabbataraja  bimbohanam  1-  ahosi  puratthime
samudde   vamo   hattho   ohito   ahosi  pacchime  samudde  dakkhino
hattho  ohito  ahosi  dakkhine  samudde  ubho  pada  ohita  ahesum
tathagatassa    bhikkhave   arahato   sammasambuddhassa   pubbeva   sambodha
anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato ayam pathamo mahasupino paturahosi.
     {196.1}  Puna  caparam  bhikkhave  tathagatassa arahato sammasambuddhassa
pubbeva   sambodha   anabhisambuddhassa  bodhisattasseva  sato  tiriya  nama
tinajati   nabhiya   uggantva   nabham  ahacca  thita  ahosi  tathagatassa
bhikkhave   arahato   sammasambuddhassa   pubbeva  sambodha  anabhisambuddhassa
bodhisattasseva sato ayam dutiyo mahasupino paturahosi.
     {196.2} Puna caparam bhikkhave tathagatassa arahato sammasambuddhassa pubbeva
sambodha  anabhisambuddhassa  bodhisattasseva sato seta kimi kanhasisa padehi
ussakkitva  [2]-  yava  janumandala  paticchadesum  tathagatassa  bhikkhave
@Footnote: 1 Po. Ma. bibbohanam .  2 Ma. agganakhatoti dissati.
Arahato     sammasambuddhassa     pubbeva    sambodha    anabhisambuddhassa
bodhisattasseva sato ayam tatiyo mahasupino paturahosi.
     {196.3}  Puna  caparam  bhikkhave  tathagatassa arahato sammasambuddhassa
pubbeva   sambodha   anabhisambuddhassa   bodhisattasseva   sato   cattaro
sakuna   nanavanna   catuhi   disahi   agantva   padamule  nipatitva
sabbaseta   sampajjimsu   tathagatassa   bhikkhave   arahato  sammasambuddhassa
pubbeva   sambodha   anabhisambuddhassa  bodhisattasseva  sato  ayam  catuttho
mahasupino paturahosi.
     {196.4}  Puna  caparam bhikkhave tathagato araham sammasambuddho pubbeva
sambodha   anabhisambuddho   bodhisattova   samano   mahato  milhapabbatassa
uparupari   cankamati   alippamano   milhena  tathagatassa  bhikkhave  arahato
sammasambuddhassa    pubbeva   sambodha   anabhisambuddhassa   bodhisattasseva
sato ayam pancamo mahasupino paturahosi.
     {196.5}   Yampi   bhikkhave  tathagatassa  arahato  sammasambuddhassa
pubbeva    sambodha    anabhisambuddhassa    bodhisattasseva    sato   ayam
mahapathavi   mahasayanam   ahosi   himava   pabbataraja   bimbohanam  ahosi
puratthime   samudde   vamo   hattho  ohito  ahosi  pacchime  samudde
dakkhino   hattho   ohito   ahosi   dakkhine   samudde   ubho  pada
ohita  ahesum  tathagatena  bhikkhave  arahata  sammasambuddhena  anuttara
sammasambodhi   abhisambuddha  tassa  abhisambodhaya  ayam  pathamo  mahasupino
paturahosi.
     {196.6}   Yampi   bhikkhave  tathagatassa  arahato  sammasambuddhassa
pubbeva    sambodha    anabhisambuddhassa   bodhisattasseva   sato   tiriya
Nama  tinajati  nabhiya  uggantva  nabham  ahacca  thita ahosi tathagatena
bhikkhave    arahata    sammasambuddhena    ariyo    atthangiko   maggo
abhisambujjhitva   yava   devamanussehi   suppakasito  tassa  abhisambodhaya
ayam dutiyo mahasupino paturahosi.
     {196.7}   Yampi   bhikkhave  tathagatassa  arahato  sammasambuddhassa
pubbeva   sambodha   anabhisambuddhassa   bodhisattasseva  sato  seta  kimi
kanhasisa    padehi    ussakkitva   yava   janumandala   paticchadesum
bahu   bhikkhave   gihi  odatavasana  tathagatam  panupetam  1-  saranam  gata
tassa abhisambodhaya ayam tatiyo mahasupino paturahosi.
     {196.8}   Yampi   bhikkhave  tathagatassa  arahato  sammasambuddhassa
pubbeva  sambodha  anabhisambuddhassa  bodhisattasseva  sato  cattaro sakuna
nanavanna   catuhi   disahi  agantva  padamule  nipatitva  sabbaseta
sampajjimsu   cattarome   bhikkhave   vanna  khattiya  brahmana  vessa
sudda    te    tathagatappavedite   dhammavinaye   agarasma   anagariyam
pabbajitva  anuttaram  vimuttim  sacchikaronti  tassa  abhisambodhaya ayam catuttho
mahasupino paturahosi.
     {196.9}  Yampi  bhikkhave  tathagato  araham  sammasambuddho pubbeva
sambodha   anabhisambuddho   bodhisattova   samano   mahato  milhapabbatassa
uparupari   cankamati   alippamano   milhena   labhi   bhikkhave   tathagato
civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharanam tattha
ca   tathagato   agadhito   2-   amucchito  anajjhopanno  adinavadassavi
nissaranapanno   paribhunjati   tassa  abhisambodhaya  ayam  pancamo  mahasupino
@Footnote: 1 Po. Ma. panupeta .  2 Ma. tam tathagato agathito.
Paturahosi    .    tathagatassa    bhikkhave    arahato   sammasambuddhassa
pubbeva   sambodha   anabhisambuddhassa   bodhisattasseva  sato  ime  panca
mahasupina paturahesunti.
     [197]   Pancime   bhikkhave   vassassa   antaraya  yam  nemitta
na   jananti  yattha  nemittanam  cakkhum  1-  nakkamati  katame  panca  upari
bhikkhave    akase   tejodhatu   pakuppati   tena   uppanna   megha
pativigacchanti   ayam   bhikkhave   pathamo  vassassa  antarayo  yam  nemitta
na   jananti   yattha  nemittanam  cakkhum  nakkamati  .  puna  caparam  bhikkhave
upari    akase    vayodhatu    pakuppati   tena   uppanna   megha
pativigacchanti   ayam   bhikkhave   dutiyo  vassassa  antarayo  yam  nemitta
na   jananti   yattha  nemittanam  cakkhum  nakkamati  .  puna  caparam  bhikkhave
rahu   asurindo   panina  udakam  paticchitva  2-  mahasamudde  chaddeti
ayam  bhikkhave  tatiyo  vassassa  antarayo  yam  nemitta  na jananti yattha
nemittanam   cakkhum   nakkamati   .   puna   caparam   bhikkhave  vassavalahaka
devaputta  3-  pamatta  honti  ayam  bhikkhave catuttho vassassa antarayo
yam   nemitta   na   jananti  yattha  nemittanam  cakkhum  nakkamati  .  puna
caparam   bhikkhave   manussa   adhammika   honti   ayam   bhikkhave  pancamo
vassassa   antarayo   yam   nemitta   na   jananti   yattha  nemittanam
cakkhum   nakkamati   .  ime  kho  bhikkhave  panca  vassassa  antaraya  yam
nemitta na jananti yattha nemittanam cakkhum nakkamatiti.
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. cakkhu. sabbattha idisameva .  2 Po. Ma. sampatichitva .  3 Ma. deva.
     [198]   Pancahi  bhikkhave  angehi  samannagata  vaca  subhasita
hoti   no   dubbhasita  anavajja  ca  ananuvajja  1-  vinnunam  katamehi
pancahi   kalena   ca   bhasita   hoti   sacca   ca   bhasita   hoti
sanha  ca  bhasita  hoti  atthasanhita  ca  bhasita  hoti  mettacittena
ca    bhasita   hoti   .   imehi   kho   bhikkhave   pancahi   angehi
samannagata   vaca   subhasita   hoti   no  dubbhasita  anavajja  ca
ananuvajja 1- vinnunanti.
     [199]  Yam  2-  bhikkhave  silavanto pabbajita kulam upasankamanti tattha
manussa    pancahi   thanehi   bahum   punnam   pasavanti   katamehi   pancahi
yasmim  bhikkhave  samaye  silavante  pabbajite kulam upasankamante manussanam 3-
disva   cittani   pasidanti   4-  saggasamvattanikam  bhikkhave  tam  kulam  tasmim
samaye  patipadam  patipannam  hoti  .  yasmim bhikkhave samaye silavante pabbajite
kulam   upasankamante   manussa   paccutthenti  abhivadenti  asanam  denti
uccakulikasamvattanikam  5-  bhikkhave  tam  kulam  tasmim  samaye  patipadam  patipannam
hoti  .  yasmim  bhikkhave  samaye  silavante  pabbajite  kulam  upasankamante
manussa  maccheramalam  pativinenti  6-  mahesakkhasamvattanikam  bhikkhave  tam  kulam
tasmim  samaye  patipadam  patipannam  hoti  .  yasmim  bhikkhave  samaye silavante
pabbajite  kulam  upasankamante  manussa  yathasatti  7-  yathabalam  samvibhajanti
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ananuvajja ca .  2 Yu. yasmim bhikkhave samaye .  3 Po. Ma. Yu. manussa.
@4 Ma. Yu. pasadenti .  5 Ma. Yu. uccakulina ... .  6 Yu. pativinodenti.
@7 Yu. yathasattim.
Mahabhogasamvattanikam   bhikkhave   tam   kulam   tasmim   samaye  patipadam  patipannam
hoti  .  yasmim  bhikkhave  samaye  silavante  pabbajite  kulam  upasankamante
manussa    paripucchanti   paripanhanti   dhammam   sunanti   mahapannasamvattanikam
bhikkhave  tam  kulam  tasmim  samaye  patipadam  patipannam  hoti  .  yasmim bhikkhave
samaye  silavanto  1-  pabbajita  kulam  upasankamanti  tattha  manussa imehi
pancahi thanehi bahum punnam pasavantiti.
     [200]  Pancima  bhikkhave  nissaraniya  2-  dhatuyo  katama panca
idha  bhikkhave  bhikkhuno  kame  3-  manasikaroto kamesu cittam na pakkhandati
na  pasidati  na  santitthati  na  vimuccati  nekkhammam  kho  panassa manasikaroto
nekkhamme    cittam    pakkhandati    pasidati   santitthati   vimuccati   tassa
tam  cittam  sugatam  4-  subhavitam  suvutthitam  suvimuttam  suvisamyuttam kamehi ye
ca   kamapaccaya   uppajjanti   asava   vighataparilaha   mutto   so
tehi na so tam vedanam vediyati idamakkhatam kamanam nissaranam.
     {200.1}   Puna   caparam  bhikkhave  bhikkhuno  byapadam  manasikaroto
byapade   cittam   na  pakkhandati  na  pasidati  na  santitthati  na  vimuccati
abyapadam   kho   panassa   manasikaroto   abyapade   cittam  pakkhandati
pasidati  santitthati  vimuccati  tassa  tam  cittam  sugatam  4-  subhavitam suvutthitam
suvimuttam   suvisamyuttam   byapadena   ye  ca  byapadapaccaya  uppajjanti
asava  vighataparilaha  mutto  so  tehi  na  so  tam  vedanam  vediyati
idamakkhatam byapadassa nissaranam.
     {200.2}     Puna     caparam     bhikkhave     bhikkhuno    vihesam
@Footnote: 1 Ma. yam bhikkhave silavanto .  2 Ma. nissaraniya. Yu. nissaraniya.
@3 Po. Ma. Yu. kamam .  4 Yu. sukatam.
Manasikaroto   vihesaya   cittam   na  pakkhandati  na  pasidati  na  santitthati
na   vimuccati   avihesam   kho   panassa   manasikaroto   avihesaya  cittam
pakkhandati   pasidati   santitthati   vimuccati  tassa  tam  cittam  sugatam  subhavitam
suvutthitam  suvimuttam  suvisamyuttam  vihesaya  ye  ca  vihesapaccaya uppajjanti
asava  vighataparilaha  mutto  so  tehi  na  so  tam  vedanam  vediyati
idamakkhatam vihesaya nissaranam.
     {200.3} Puna caparam bhikkhave bhikkhuno rupe 1- manasikaroto rupesu 2-
cittam  na  pakkhandati  na  pasidati  na  santitthati  na vimuccati arupam kho panassa
manasikaroto   arupe   cittam  pakkhandati  pasidati  santitthati  vimuccati  tassa
tam  cittam  sugatam  subhavitam  suvutthitam  suvimuttam  suvisamyuttam  rupehi  ye ca
rupapaccaya   uppajjanti   asava   vighataparilaha   mutto   so  tehi
na so tam vedanam vediyati idamakkhatam rupanam nissaranam.
     {200.4}  Puna  caparam bhikkhave bhikkhuno sakkayam manasikaroto sakkaye
cittam  na  pakkhandati  na  pasidati  na  santitthati  na  vimuccati  sakkayanirodham
kho   panassa   manasikaroto   sakkayanirodhe   cittam   pakkhandati   pasidati
santitthati  vimuccati  tassa  tam  cittam  sugatam  subhavitam  suvutthitam suvimuttam
suvisamyuttam   sakkayena   ye   ca   sakkayapaccaya   uppajjanti  asava
vighataparilaha  mutto  so  tehi  na  so  tam  vedanam vediyati idamakkhatam
sakkayassa nissaranam.
     {200.5}       Tassa      kamanandipi      3-      nanuseti
byapadanandipi          nanuseti         vihesanandipi         4-
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. rupam .  2 Ma. Yu. rupe .  3-4 Ma. ...nandipi.
Nanuseti   rupanandipi   1-  nanuseti  sakkayanandipi  2-  nanuseti  so
kamanandiyapi   ananusaya   byapadanandiyapi   ananusaya  vihesanandiyapi
ananusaya  rupanandiyapi  ananusaya  sakkayanandiyapi  ananusaya  ayam  vuccati
bhikkhave   bhikkhu  niralayo  3-  acchejji  4-  tanham  vivattayi  sannojanam
sammamanabhisamaya   antamakasi   dukkhassa  .  ima  kho  bhikkhave  panca
nissaraniya dhatuyoti.
                  Brahmanavaggo pancamo.
                 Catuttho pannasako nitthito.
                        Tassuddanam
        sono dono samgaravo     karanapali ca pingiyani
        supina ca vassa vaca        kulam nissaraniyena cati.
                     ------------
@Footnote: 1-2 Ma. ... nandipi .  3 Ma. Yu. niramusayo .  4 Po. Ma. acchecchi.
                      Pancamapannasako
                     kimbilavaggo pathamo
     [201]  Ekam  samayam  bhagava  kimilayam 1- viharati veluvane. Athakho
ayasma   kimbilo   2-   yena   bhagava   tenupasankami   upasankamitva
bhagavantam    abhivadetva   ekamantam   nisidi   ekamantam   nisinno   kho
ayasma   kimbilo   bhagavantam   etadavoca   ko  nu  kho  bhante  hetu
ko   paccayo   yena   tathagate   parinibbute  saddhammo  na  ciratthitiko
hotiti  .  idha  kimbila  tathagate  parinibbute  bhikkhu  bhikkhuniyo  upasaka
upasikayo   satthari   agarava   viharanti  appatissa  dhamme  agarava
viharanti   appatissa   sanghe   agarava   viharanti  appatissa  sikkhaya
agarava    viharanti    appatissa    annamannam    agarava    viharanti
appatissa   ayam   kho   kimbila   hetu   ayam  paccayo  yena  tathagate
parinibbute  saddhammo  na  ciratthitiko  hotiti  .  ko pana bhante hetu ko
paccayo   yena   tathagate  parinibbute  saddhammo  ciratthitiko  hotiti .
Idha  kimbila  tathagate  parinibbute  bhikkhu  bhikkhuniyo  upasaka upasikayo
satthari   sagarava   viharanti   sappatissa   dhamme   sagarava   viharanti
sappatissa   sanghe   sagarava   viharanti  sappatissa  sikkhaya  sagarava
viharanti    sappatissa    annamannam    sagarava    viharanti   sappatissa
ayam   kho   kimbila   hetu   ayam   paccayo  yena  tathagate  parinibbute
@Footnote: 1 Po. kimmilayam. Yu. kimbilayam .  2 Ma. kimi ....
Saddhammo ciratthitiko hotiti.
     [202]   Pancime   bhikkhave  anisamsa  dhammassavane  katame  panca
assutam   sunati   sutam   pariyodapeti   kankham   vihanati   1-   ditthim  ujum
karoti    cittamassa   pasidati   ime   kho   bhikkhave   panca   anisamsa
dhammassavaneti.
     [203]  Pancahi  bhikkhave  angehi  samannagato  ranno  bhadro 2-
assajaniyo    rajaraho   hoti   rajabhoggo   ranno   angantveva
sankham    gacchati    katamehi    pancahi    ajjavena   javena   maddavena
khantiya   soraccena  imehi  kho  bhikkhave  pancahi  angehi  samannagato
ranno  bhadro  3-  assajaniyo  rajaraho  hoti  rajabhoggo  ranno
angantveva   sankham  gacchati  .  evameva  kho  bhikkhave  pancahi  dhammehi
samannagato    bhikkhu    ahuneyyo   hoti   pahuneyyo   dakkhineyyo
anjalikaraniyo    anuttaram    punnakkhettam    lokassa    katamehi   pancahi
ajjavena   javena  maddavena  khantiya  soraccena  imehi  kho  bhikkhave
pancahi   dhammehi   samannagato   bhikkhu   ahuneyyo  hoti  pahuneyyo
dakkhineyyo anjalikaraniyo anuttaram punnakkhettam lokassati.
     [204]   Pancimani   bhikkhave   balani   katamani  panca  saddhabalam
hiribalam   ottappabalam   viriyabalam   pannabalam   imani  kho  bhikkhave  panca
balaniti.
     [205]    Pancime   bhikkhave   cetokhila   katame   panca   idha
@Footnote: 1 Ma. vitarati .  2-3 Ma. Yu. bhaddo.
Bhikkhave   bhikkhu  satthari  kankhati  vicikicchati  nadhimuccati  na  sampasidati  1-
yo   so   bhikkhave   bhikkhu   satthari   kankhati  vicikicchati  nadhimuccati  na
sampasidati   tassa   cittam   na   namati  atappaya  anuyogaya  sataccaya
padhanaya   yassa   cittam   na   namati  atappaya  anuyogaya  sataccaya
padhanaya   ayam   pathamo   cetokhilo   .   puna   caparam  bhikkhave  bhikkhu
dhamme  ... Sanghe ... Sikkhaya ... Sabrahmacarisu kupito hoti anattamano
ahatacitto   khilajato   yo  so  bhikkhave  bhikkhu  sabrahmacarisu  kupito
hoti   anattamano   ahatacitto   khilajato   tassa   cittam   na   namati
atappaya   anuyogaya   sataccaya   padhanaya   yassa  cittam  na  namati
atappaya  anuyogaya  sataccaya  padhanaya  ayam  pancamo  cetokhilo.
Ime kho bhikkhave panca cetokhilati.
     [206]   Pancime   bhikkhave   cetaso   vinibandha   katame  panca
idha  bhikkhave  bhikkhu  kame  2- avitarago hoti avigatacchando avigatapemo
avigatapipaso      avigataparilaho      avigatatanho      yo      so
bhikkhave   bhikkhu   kame   avitarago   hoti  avigatacchando  avigatapemo
avigatapipaso   avigataparilaho   avigatatanho   tassa   cittam   na   manati
atappaya   anuyogaya   sataccaya   padhanaya   yassa  cittam  na  namati
atappaya   anuyogaya   sataccaya   padhanaya   ayam   pathamo  cetaso
vinibandho  .  puna  caparam  bhikkhave  bhikkhu kaye avitarago hoti ... Rupe
@Footnote: 1 Po. na pasamsidati .  2 Ma. Yu. kamesu.
Avitarago   hoti   ...   yavadattham  udaravadehakam  bhunjitva  seyyasukham
passasukham   middhasukham  anuyutto  viharati  ...  annataram  devanikayam  panidhaya
brahmacariyam   carati   iminaham   silena   va   vatena   va  tapena  va
brahmacariyena   va   devo   va   bhavissami   devannataro  vati  yo
so    bhikkhave    bhikkhu    annataram   devanikayam   panidhaya   brahmacariyam
carati   iminaham   silena   va   vatena  va  tapena  va  brahmacariyena
va    devo    va    bhavissami   devannataro   vati   tassa   cittam
na    namati    atappaya    anuyogaya   sataccaya   padhanaya   yassa
cittam   na   namati   atappaya   anuyogaya   sataccaya  padhanaya  ayam
pancamo   cetaso   vinibandho   .   ime  kho  bhikkhave  panca  cetaso
vinibandhati.
     [207]   Pancime   bhikkhave   anisamsa   yaguya   katame  panca
khuddam   1-   pativineti   pipasam   pativineti   vatam   anulometi   vatthim
sodheti   amavasesam   paceti   ime   kho  bhikkhave  panca  anisamsa
yaguyati.



             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 22 page 1-278. https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=22&item=1&items=207              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=22&item=1&items=207&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=22&item=1&items=207              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=22&item=1&items=207              Study Atthakatha :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=22&i=1              Contents of The Tipitaka Volume 22 https://84000.org/tipitaka/read/?index_22 https://84000.org/tipitaka/english/?index_22

แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าNext itemLast item chage to ROMAN letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]