พระไตรปิฎกเล่มที่ ๙ ภาษาบาลี อักษรไทย
 พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑ สุตฺต. ที. สีลกฺขนฺธวคฺโค

อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺเปนฺติ   ฯ   สนฺติ   ภิกฺขเว  ขิฑฺฑาปโทสิกา
นาม   เทวา  ฯ  เต  อติเวลํ  หสฺสขิฑฺฑารติธมฺมสมาปนฺนา  วิหรนฺติ  ฯ
เตสํ  อติเวลํ  หสฺสขิฑฺฑารติธมฺมสมาปนฺนานํ  วิหรตํ  สติ  ปมุสฺสติ  ๑- ฯ
สติยา สมฺโมสา เต เทวา ตมฺหา กายา จวนฺติ ฯ
     {๓๒.๑}  านํ  โข ปเนตํ ภิกฺขเว วิชฺชติ ยํ อญฺตโร สตฺโต ตมฺหา
กายา  จวิตฺวา  อิตฺถตฺตํ  อาคจฺฉติ  อิตฺถตฺตํ  อาคโต  สมาโน อคารสฺมา
อนคาริยํ  ปพฺพชติ  อคารสฺมา  อนคาริยํ  ปพฺพชิโต สมาโน อาตปฺปมนฺวาย
@เชิงอรรถ: ๑ สมฺมุสฺสติ ฯ
ปธานมนฺวาย    อนุโยคมนฺวาย   อปฺปมาทมนฺวาย   สมฺมามนสิการมนฺวาย
ตถารูปํ  เจโตสมาธึ  ผุสติ  ยถา สมาหิเต จิตฺเต ตํ ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสรติ
ตโต ปรํ นานุสฺสรติ ฯ
     {๓๒.๒}  โส เอวมาห เย โข เต โภนฺโต เทวา น ขิฑฺฑาปโทสิกา
เต  น  อติเวลํ  หสฺสขิฑฺฑารติรมฺมสมาปนฺนา  วิหรนฺติ  ฯ เตสํ น อติเวลํ
หสฺสขิฑฺฑารติธมฺมสมาปนฺนานํ   วิหรตํ   สติ   น   ปมุสฺสติ   ฯ   สติยา
อสมฺโมสา  เต  เทวา  ตมฺหา  กายา  น  จวนฺติ  นิจฺจา  ธุวา สสฺสตา
อวิปริณามธมฺมา  สสฺสติสมํ  ตเถว  สฺสนฺติ  ฯ  เย  ปน มยํ อหุมฺหา ๑-
ขิฑฺฑาปโทสิกา     เต    มยํ    อติเวลํ    หสฺสขิฑฺฑารติธมฺมสมาปนฺนา
วิหริมฺหา   ๒-   ฯ   เตสนฺโน   อติเวลํ   หสฺสขิฑฺฑารติธมฺมสมาปนฺนานํ
วิหรตํ  สติ  ปมุสฺสติ  ฯ  สติยา  สมฺโมสา  เอวํ  มยํ ตมฺหา กายา จุตา
อนิจฺจา   อทฺธุวา   อปฺปายุกา   จวนธมฺมา  อิตฺถตฺตํ  อาคตาติ  ฯ  อิทํ
ภิกฺขเว   ทุติยํ   านํ  ยํ  อาคมฺม  ยํ  อารพฺภ  เอเก  สมณพฺราหฺมณา
เอกจฺจสสฺสติกา   เอกจฺจอสสฺสติกา   เอกจฺจํ   สสฺสตํ  เอกจฺจํ  อสสฺสตํ
อตฺตานญฺจ โลกญฺจ ปญฺเปนฺติ ฯ
     [๓๓]   ตติเย   จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
เอกจฺจสสฺสติกา   เอกจฺจอสสฺสติกา   เอกจฺจํ   สสฺสตํ  เอกจฺจํ  อสสฺสตํ
อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺเปนฺติ   ฯ   สนฺติ   ภิกฺขเว   มโนปโทสิกา
@เชิงอรรถ: ๑ สี. อหุมฺห ฯ ๒ สี. วิหริมฺห ฯ
นาม  เทวา  ฯ  เต  อติเวลํ  อญฺมญฺ  อุปนิชฺฌายนฺติ  ฯ  เต อติเวลํ
อญฺมญฺ    อุปนิชฺฌายนฺตา    อญฺมญฺมฺหิ    จิตฺตานิ   ปโทเสนฺติ   ฯ
เต   อญฺมญฺ   ปทุฏฺจิตฺตา  กิลนฺตกายา  กิลนฺตจิตฺตา  ฯ  เต  เทวา
ตมฺหา กายา จวนฺติ ฯ
     {๓๓.๑}  านํ  โข ปเนตํ ภิกฺขเว วิชฺชติ ยํ อญฺตโร สตฺโต ตมฺหา
กายา  จวิตฺวา  อิตฺถตฺตํ  อาคจฺฉติ  อิตฺถตฺตํ  อาคโต  สมาโน อคารสฺมา
อนคาริยํ  ปพฺพชติ  อคารสฺมา  อนคาริยํ  ปพฺพชิโต สมาโน อาตปฺปมนฺวาย
ปธานมนฺวาย    อนุโยคมนฺวาย   อปฺปมาทมนฺวาย   สมฺมามนสิการมนฺวาย
ตถารูปํ   เจโตสมาธึ   ผุสติ   ยถา  สมาหิเต  จิตฺเต  ตํ  ปุพฺเพนิวาสํ
อนุสฺสรติ ตโต ปรํ นานุสฺสรติ ฯ
     {๓๓.๒}  โส  เอวมาห เย โข เต โภนฺโต เทวา น มโนปโทสิกา
เต   นาติเวลํ   อญฺมญฺ   อุปนิชฺฌายนฺติ  ฯ  เต  นาติเวลํ  อญฺมญฺ
อุปนิชฺฌายนฺตา   อญฺมญฺมฺหิ   *-  จิตฺตานิ  นปฺปทุสฺเสนฺติ  ๑-  ฯ  เต
อญฺมญฺ   *-   อปฺปทุฏฺจิตฺตา   อกิลนฺตกายา   อกิลนฺตจิตฺตา  ฯ  เต
เทวา  ตมฺหา  กายา  น  จวนฺติ  นิจฺจา  ธุวา  สสฺสตา อวิปริณามธมฺมา
สสฺสติสมํ  ตเถว  สฺสนฺติ  ฯ  เย  ปน มยํ อหุมฺหา ๒- มโนปโทสิกา เต
มยํ   อติเวลํ   อญฺมญฺ   อุปนิชฺฌายิมฺหา   ๓-  ฯ  เต  มยํ  อติเวลํ
อญฺมญฺ         อุปนิชฺฌายนฺตา         อญฺมญฺมฺหิ        จิตฺตานิ
ปโทสิมฺหา   ๔-   ฯ   เต   มยํ   อญฺมญฺ  ปทุฏฺจิตฺตา  กิลนฺตกายา
@เชิงอรรถ: ๑ สี. นปฺปทูเสนฺติ ฯ ๒ สี. อหุมฺห ฯ ๓ สี. อุปนิชฺฌายิมฺห ฯ
@๔ สี. ปโทสิมฺห ฯ
@* มีการแก้ไขคำ อญฺมญฺมฺหิ เป็น อญฺมญฺมฺหิ
@* มีการแก้ไขคำ อญฺมญฺ เป็น อญฺมญฺ
กิลนฺตจิตฺตา   ฯ   เอวํ   มยํ   ตมฺหา  กายา  จุตา  อนิจฺจา  อทฺธุวา
อปฺปายุกา   จวนธมฺมา   อิตฺถตฺตํ   อาคตาติ   ฯ   อิทํ  ภิกฺขเว  ตติยํ
านํ   ยํ  อาคมฺม  ยํ  อารพฺภ  เอเก  สมณพฺราหฺมณา  เอกจฺจสสฺสติกา
เอกจฺจอสสฺสติกา    เอกจฺจํ    สสฺสตํ   เอกจฺจํ   อสสฺสตํ   อตฺตานญฺจ
โลกญฺจ ปญฺเปนฺติ ฯ
     [๓๔]   จตุตฺเถ  จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
เอกจฺจสสฺสติกา   เอกจฺจอสสฺสติกา   เอกจฺจํ   สสฺสตํ  เอกจฺจํ  อสสฺสตํ
อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺเปนฺติ   ฯ   อิธ  ภิกฺขเว  เอกจฺโจ  สมโณ
วา   พฺราหฺมโณ   วา   ตกฺกี   โหติ   วิมํสี   ฯ   โส  ตกฺกปริยาหตํ
วิมํสานุจริตํ  สยํปาฏิภาณํ  ๑-  เอวมาห  ยํ  โข  อิทํ  วุจฺจติ  จกฺขุนฺติปิ
โสตนฺติปิ    ฆานนฺติปิ    ชิวฺหาติปิ   กาโยติปิ   อยํ   อตฺตา   อนิจฺโจ
อทฺธุโว    อสสฺสโต   วิปริณามธมฺโม   ฯ   ยญฺจ   โข   อิทํ   วุจฺจติ
จิตฺตนฺติ   วา   มโนติ   วา   วิญฺาณนฺติ   วา   อยํ   อตฺตา  นิจฺโจ
ธุโว    สสฺสโต    อวิปริณามธมฺโม   สสฺสติสมํ   ตเถว   สฺสตีติ   ฯ
อิทํ  ภิกฺขเว  จตุตฺถํ  านํ  ยํ  อาคมฺม  ยํ อารพฺภ เอเก สมณพฺราหฺมณา
เอกจฺจสสฺสติกา   เอกจฺจอสสฺสติกา   เอกจฺจํ   สสฺสตํ  เอกจฺจํ  อสสฺสตํ
อตฺตานญฺจ    โลกญฺจ   ปญฺเปนฺติ   ฯ   อิเมหิ   โข   เต   ภิกฺขเว
สมณพฺราหฺมณา      เอกจฺจสสฺสติกา      เอกจฺจอสสฺสติกา     เอกจฺจํ
สสฺสตํ     เอกจฺจํ     อสสฺสตํ    อตฺตานญฺจ    โลกญฺจ    ปญฺเปนฺติ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. สยํปฏิภานํ ฯ
จตูหิ   วตฺถูหิ  ฯ  เย  หิ  เกจิ  ภิกฺขเว  สมณา  วา  พฺราหฺมณา  วา
เอกจฺจสสฺสติกา     เอกจฺจอสสฺสติกา     เอกจฺจํ    สสฺสตํ    เอกจฺจํ
อสสฺสตํ    อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺเปนฺติ   สพฺเพ   เต   อิเมเหว
จตูหิ วตฺถูหิ เอเตสํ วา อญฺตเรน นตฺถิ อิโต พหิทฺธา ฯ
     {๓๔.๑}   ตยิทํ  ภิกฺขเว  ตถาคโต  ปชานาติ  อิเม  ทิฏฺิฏฺานา
เอวํคหิตา   เอวํปรามฏฺา   เอวํคติกา   ภวนฺติ  เอวํอภิสมฺปรายาติ  ฯ
ตญฺจ  ตถาคโต  ปชานาติ  ตโต  จ  อุตฺตริตรํ  ปชานาติ  ตญฺจ  ปชานนํ
น   ปรามสติ   ฯ   อปรามสโต   จสฺส   ปจฺจตฺตญฺเว  นิพฺพุติ  วิทิตา
เวทนานํ      สมุทยญฺจ     อตฺถงฺคมญฺจ     อสฺสาทญฺจ     อาทีนวญฺจ
นิสฺสรณญฺจ    ยถาภูตํ    วิทิตฺวา    ฯ   อนุปาทา   วิมุตฺโต   ภิกฺขเว
ตถาคโต   ฯ  อิเม  โข  ภิกฺขเว  ธมฺมา  คมฺภีรา  ทุทฺทสา  ทุรนุโพธา
สนฺตา   ปณีตา   อตกฺกาวจรา   นิปุณา   ปณฺฑิตเวทนียา  เย  ตถาคโต
สยํ    อภิญฺา   สจฺฉิกตฺวา   ปเวเทติ   เยหิ   ตถาคตสฺส   ยถาภุจฺจํ
วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๓๕]  สนฺติ  ภิกฺขเว เอเก สมณพฺราหฺมณา อนฺตานนฺติกา อนฺตานนฺตํ
โลกสฺส   ปญฺเปนฺติ  จตูหิ  วตฺถูหิ  ฯ  เต  จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา
กิมาคมฺม   กิมารพฺภ   อนฺตานนฺติกา   อนฺตานนฺตํ   โลกสฺส   ปญฺเปนฺติ
จตูหิ   วตฺถูหิ  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว  เอกจฺโจ  สมโณ  วา  พฺราหฺมโณ  วา
อาตปฺปมนฺวาย     ปธานมนฺวาย     อนุโยคมนฺวาย     อปฺปมาทมนฺวาย
สมฺมามนสิการมนฺวาย        ตถารูปํ        เจโตสมาธึ        ผุสติ
ยถา   สมาหิเต   จิตฺเต  อนฺตสญฺี  โลกสฺมึ  วิหรติ  ฯ  โส  เอวมาห
อนฺตวา  อยํ  โลโก  ปริวฏุโม  ฯ  ตํ กิสฺส เหตุ ฯ อหํ หิ อาตปฺปมนฺวาย
ปธานมนฺวาย    อนุโยคมนฺวาย   อปฺปมาทมนฺวาย   สมฺมามนสิการมนฺวาย
ตถารูปํ  เจโตสมาธึ  ผุสามิ  ยถา  สมาหิเต  จิตฺเต  อนฺตสญฺี  โลกสฺมึ
วิหรามิ  ฯ  อิมินามหํ  เอตํ ชานามิ ยถา อนฺตวา อยํ โลโก ปริวฏุโมติ ฯ
อิทํ  ภิกฺขเว  ปมํ  านํ  ยํ  อาคมฺม  ยํ  อารพฺภ เอเก สมณพฺราหฺมณา
อนฺตานนฺติกา อนฺตานนฺตํ โลกสฺส ปญฺเปนฺติ ฯ
     [๓๖]   ทุติเย   จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อนฺตานนฺติกา    อนฺตานนฺตํ   โลกสฺส   ปญฺเปนฺติ   ฯ   อิธ   ภิกฺขเว
เอกจฺโจ   สมโณ   วา   พฺราหฺมโณ  วา  อาตปฺปมนฺวาย  ปธานมนฺวาย
อนุโยคมนฺวาย     อปฺปมาทมนฺวาย     สมฺมามนสิการมนฺวาย    ตถารูปํ
เจโตสมาธึ    ผุสติ   ยถา   สมาหิเต   จิตฺเต   อนนฺตสญฺี   โลกสฺมึ
วิหรติ   ฯ   โส  เอวมาห  อนนฺโต  อยํ  โลโก  อปริยนฺโต  เย  เต
สมณพฺราหฺมณา   เอวมาหํสุ   อนฺตวา  อยํ  โลโก  ปริวฏุโมติ  ฯ  เตสํ
มุสา  ฯ  อนนฺโต  อยํ  โลโก  อปริยนฺโต  ฯ  ตํ  กิสฺส  เหตุ ฯ อหํ หิ
อาตปฺปมนฺวาย     ปธานมนฺวาย     อนุโยคมนฺวาย     อปฺปมาทมนฺวาย
สมฺมามนสิการมนฺวาย     ตถารูปํ     เจโตสมาธึ     ผุสามิ     ยถา
สมาหิเต   จิตฺเต   อนนฺตสญฺี   โลกสฺมึ   วิหรามิ  ฯ  อิมินามหํ  เอตํ
ชานามิ   ยถา   อนนฺโต   อยํ   โลโก  อปริยนฺโตติ  ฯ  อิทํ  ภิกฺขเว
ทุติยํ    านํ    ยํ   อาคมฺม   ยํ   อารพฺภ   เอเก   สมณพฺราหฺมณา
อนฺตานนฺติกา อนฺตานนฺตํ โลกสฺส ปญฺเปนฺติ ฯ
     [๓๗]   ตติเย   จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อนฺตานนฺติกา    อนฺตานนฺตํ   โลกสฺส   ปญฺเปนฺติ   ฯ   อิธ   ภิกฺขเว
เอกจฺโจ   สมโณ   วา   พฺราหฺมโณ  วา  อาตปฺปมนฺวาย  ปธานมนฺวาย
อนุโยคมนฺวาย     อปฺปมาทมนฺวาย     สมฺมามนสิการมนฺวาย    ตถารูปํ
เจโตสมาธึ    ผุสติ   ยถา   สมาหิเต   จิตฺเต   อุทฺธมโธ   อนฺตสญฺี
โลกสฺมึ   วิหรติ   ติริยํ   อนนฺตสญฺี   ฯ   โส  เอวมาห  อนฺตวา  จ
อยํ   โลโก  อนนฺโต  จ  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  เอวมาหํสุ  อนฺตวา
อยํ   โลเก  ปริวฏุโมติ  ฯ  เตสํ  มุสา  ฯ  เยปิ  เต  สมณพฺราหฺมณา
เอวมาหํสุ   อนนฺโต   อยํ   โลโก   อปริยนฺโตติ  ฯ  เตสํปิ  มุสา  ฯ
อนฺตวา   จ  อยํ  โลโก  อนนฺโต  จ  ฯ  ตํ  กิสฺส  เหตุ  ฯ  อหํ  หิ
อาตปฺปมนฺวาย     ปธานมนฺวาย     อนุโยคมนฺวาย     อปฺปมาทมนฺวาย
สมฺมามนสิการมนฺวาย   ตถารูปํ   เจโตสมาธึ   ผุสามิ   ยถา  สมาหิเต
จิตฺเต   อุทฺธมโธ   อนฺตสญฺี   โลกสฺมึ   วิหรามิ  ติริยํ  อนนฺตสญฺี  ฯ
อิมินามหํ  เอตํ  ชานามิ  ยถา  อนฺตวา  จ  อยํ  โลโก อนนฺโต จาติ ฯ
อิทํ  ภิกฺขเว  ตติยํ  านํ  ยํ  อาคมฺม  ยํ  อารพฺภ เอเก สมณพฺราหฺมณา
อนฺตานนฺติกา อนฺตานนฺตํ โลกสฺส ปญฺเปนฺติ ฯ
     [๓๘]   จตุตฺเถ  จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อนฺตานนฺติกา    อนฺตานนฺตํ   โลกสฺส   ปญฺเปนฺติ   ฯ   อิธ   ภิกฺขเว
เอกจฺโจ   สมโณ   วา   พฺราหฺมโณ   วา  ตกฺกี  โหติ  วิมํสี  ฯ  โส
ตกฺกปริยาหตํ     วิมํสานุจริตํ     สยํปาฏิภาณํ     เอวมาห    เนวายํ
โลโก   อนฺตวา   น   ปนานนฺโต  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  เอวมาหํสุ
อนฺตวา   อยํ   โลโก   ปริวฏุโมติ   ฯ  เตสมฺปิ  มุสา  ฯ  เยปิ  เต
สมณพฺราหฺมณา   เอวมาหํสุ   อนนฺโต   อยํ   โลโก   อปริยนฺโตติ   ฯ
เตสมฺปิ   มุสา   ฯ   เยปิ   เต   สมณพฺราหฺมณา  เอวมาหํสุ  อนฺตวา
จ  อยํ  โลโก  อนนฺโต  จาติ  ฯ เตสมฺปิ มุสา ฯ เนวายํ โลโก อนฺตวา
น  ปนานนฺโตติ  ฯ  อิทํ  ภิกฺขเว  จตุตฺถํ  านํ  ยํ  อาคมฺม  ยํ อารพฺภ
เอเก     สมณพฺราหฺมณา     อนฺตานนฺติกา     อนฺตานนฺตํ     โลกสฺส
ปญฺเปนฺติ ฯ
     {๓๘.๑}  อิเมหิ  โข  เต  ภิกฺขเว  สมณพฺราหฺมณา  อนฺตานนฺติกา
อนฺตานนฺตํ   โลกสฺส   ปญฺเปนฺติ   จตูหิ   วตฺถูหิ   ฯ   เย  หิ  เกจิ
ภิกฺขเว    สมณา   วา   พฺราหฺมณา   วา   อนฺตานนฺติกา   อนฺตานนฺตํ
โลกสฺส   ปญฺเปนฺติ   สพฺเพ   เต   อิเมเหว   จตูหิ  วตฺถูหิ  เอเตสํ
วา อญฺตเรน นตฺถิ อิโต พหิทฺธา ฯ
     {๓๘.๒}   ตยิทํ  ภิกฺขเว  ตถาคโต  ปชานาติ  อิเม  ทิฏฺิฏฺานา
เอวํคหิตา   เอวํปรามฏฺา   เอวํคติกา   ภวนฺติ  เอวํอภิสมฺปรายาติ  ฯ
ตญฺจ   ตถาคโต   ปชานาติ   ตโต   จ   อุตฺตริตรํ   ปชานาติ   ตญฺจ
ปชานนํ   น   ปรามสติ   ฯ   อปรามสโต  จสฺส  ปจฺจตฺตญฺเว  นิพฺพุติ
วิทิตา      เวทนานํ      สมุทยญฺจ      อตฺถงฺคมญฺจ      อสฺสาทญฺจ
อาทีนวญฺจ     นิสฺสรณญฺจ     ยถาภูตํ     วิทิตฺวา     ฯ    อนุปาทา
วิมุตฺโต  ภิกฺขเว  ตถาคโต  ฯ  อิเม  โข  เต  ภิกฺขเว  ธมฺมา คมฺภีรา
ทุทฺทสา     ทุรนุโพธา     สนฺตา    ปณีตา    อตกฺกาวจรา    นิปุณา
ปณฺฑิตเวทนียา   เย   ตถาคโต   สยํ   อภิญฺา   สจฺฉิกตฺวา  ปเวเทติ
เยหิ ตถาคตสฺส ยถาภุจฺจํ วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๓๙]  สนฺติ  ภิกฺขเว  เอเก  สมณพฺราหฺมณา อมราวิกฺเขปิกา ตตฺถ
ตตฺถ   ปณฺหํ   ปุฏฺา   สมานา  วาจาวิกฺเขปํ  อาปชฺชนฺติ  อมราวิกฺเขปํ
จตูหิ   วตฺถูหิ  ฯ  เต  จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อมราวิกฺเขปิกา   ตตฺถ   ตตฺถ   ปณฺหํ   ปุฏฺา   สมานา  วาจาวิกฺเขปํ
อาปชฺชนฺติ อมราวิกฺเขปํ จตูหิ วตฺถูหิ ฯ
     {๓๙.๑}  อิธ  ภิกฺขเว  เอกจฺโจ  สมโณ  วา  พฺราหฺมโณ วา อิทํ
กุสลนฺติ   ยถาภูตํ  นปฺปชานาติ  อิทํ  อกุสลนฺติ  ยถาภูตํ  นปฺปชานาติ  ฯ
ตสฺส  เอวํ  โหติ  อหํ  โข อิทํ กุสลนฺติ ยถาภูตํ นปฺปชานามิ อิทํ อกุสลนฺติ
ยถาภูตํ   นปฺปชานามิ   อหญฺเจ   โข  ๑-  ปน  อิทํ  กุสลนฺติ  ยถาภูตํ
อปฺปชานนฺโต   อิทํ   อกุสลนฺติ   ยถาภูตํ   อปฺปชานนฺโต   อิทํ  กุสลนฺติ
วา  พฺยากเรยฺยํ  อิทํ  อกุสลนฺติ  วา  พฺยากเรยฺยํ  ตํ  มมสฺส  มุสา  ยํ
มมสฺส   มุสา   โส  มมสฺส  วิฆาโต  โย  มมสฺส  วิฆาโต  โส  มมสฺส
อนฺตราโยติ   ฯ   อิติ   โส  มุสาวาทภยา  มุสาวาทปริเชคุจฺฉา  เนวิทํ
กุสลนฺติ   พฺยากโรติ   น   ปนิทํ   อกุสลนฺติ   พฺยากโรติ   ตตฺถ  ตตฺถ
ปณฺหํ    ปุฏฺโ    สมาโน    วาจาวิกฺเขปํ    อาปชฺชติ   อมราวิกฺเขปํ
เอวนฺติปิ  เม  โน  ฯ  ตถาติปิ  เม  โน ฯ อญฺถาติปิ เม โน ฯ โนติปิ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. อหญฺเจว โข ฯ
เม  โน  ฯ  โน  โนติปิ  เม  โนติ  ฯ  อิทํ  ภิกฺขเว  ปมํ  านํ  ยํ
อาคมฺม   ยํ   อารพฺภ   เอเก   สมณพฺราหฺมณา  อมราวิกฺเขปิกา  ตตฺถ
ตตฺถ ปณฺหํ ปุฏฺา สมานา วาจาวิกฺเขปํ อาปชฺชนฺติ อมราวิกฺเขปํ ฯ
     [๔๐]   ทุติเย   จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อมราวิกฺเขปิกา   ตตฺถ   ตตฺถ   ปณฺหํ   ปุฏฺา   สมานา  วาจาวิกฺเขปํ
อาปชฺชนฺติ   อมราวิกฺเขปํ   ฯ   อิธ   ภิกฺขเว   เอกจฺโจ  สมโณ  วา
พฺราหฺมโณ   วา   อิทํ   กุสลนฺติ   ยถาภูตํ  นปฺปชานาติ  อิทํ  อกุสลนฺติ
ยถาภูตํ   นปฺปชานาติ   ฯ   ตสฺส  เอวํ  โหติ  อหํ  โข  อิทํ  กุสลนฺติ
ยถาภูตํ     นปฺปชานามิ    อิทํ    อกุสลนฺติ    ยถาภูตํ    นปฺปชานามิ
อหญฺเจ   โข   ๑-   ปน   อิทํ   กุสลนฺติ  ยถาภูตํ  อปฺปชานนฺโต  อิทํ
อกุสลนฺติ   ยถาภูตํ   อปฺปชานนฺโต  อิทํ  กุสลนฺติ  วา  พฺยากเรยฺยํ  อิทํ
อกุสลนฺติ  วา  พฺยากเรยฺยํ  ตตฺถ  เม  อสฺส ฉนฺโท วา ราโค วา โทโส
วา  ปฏิโฆ  วา  ยตฺถ  เม  อสฺส ฉนฺโท วา ราโค วา โทโส วา ปฏิโฆ
วา   ตํ   มมสฺส  อุปาทานํ  ยํ  มมสฺส  อุปาทานํ  โส  มมสฺส  วิฆาโต
โย  มมสฺส  วิฆาโต  โส  มมสฺส  อนฺตราโยติ  ฯ  อิติ โส อุปาทานภยา
อุปาทานปริเชคุจฺฉา     เนวิทํ    กุสลนฺติ    พฺยากโรติ    น    ปนิทํ
อกุสลนฺติ   พฺยากโรติ  ตตฺถ  ตตฺถ  ปณฺหํ  ปุฏฺโ  สมาโน  วาจาวิกฺเขปํ
อาปชฺชติ   อมราวิกฺเขปํ  เอวนฺติปิ  เม  โน  ฯ  ตถาติปิ  เม  โน  ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. อหญฺเจว โข ฯ
อญฺถาติปิ  เม  โน  ฯ  โนติปิ  เม  โน  ฯ  โน  โนติปิ  เม โนติ ฯ
อิทํ  ภิกฺขเว  ทุติยํ  านํ  ยํ  อาคมฺม  ยํ  อารพฺภ เอเก สมณพฺราหฺมณา
อมราวิกฺเขปิกา   ตตฺถ   ตตฺถ   ปณฺหํ   ปุฏฺา   สมานา  วาจาวิกฺเขปํ
อาปชฺชนฺติ อมราวิกฺเขปํ ฯ
     [๔๑]   ตติเย   จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อมราวิกฺเขปิกา   ตตฺถ   ตตฺถ   ปณฺหํ   ปุฏฺา   สมานา  วาจาวิกฺเขปํ
อาปชฺชนฺติ   อมราวิกฺเขปํ   ฯ   อิธ   ภิกฺขเว   เอกจฺโจ  สมโณ  วา
พฺราหฺมโณ   วา   อิทํ   กุสลนฺติ   ยถาภูตํ  นปฺปชานาติ  อิทํ  อกุสลนฺติ
ยถาภูตํ   นปฺปชานาติ   ฯ   ตสฺส  เอวํ  โหติ  อหํ  โข  อิทํ  กุสลนฺติ
ยถาภูตํ     นปฺปชานามิ    อิทํ    อกุสลนฺติ    ยถาภูตํ    นปฺปชานามิ
อหญฺเจ   โข   ๑-   ปน   อิทํ   กุสลนฺติ  ยถาภูตํ  อปฺปชานนฺโต  อิทํ
อกุสลนฺติ   ยถาภูตํ   อปฺปชานนฺโต   อิทํ   กุสลนฺติ   วา   พฺยากเรยฺยํ
อิทํ   อกุสลนฺติ   วา   พฺยากเรยฺยํ   สนฺติ   หิ   โข   สมณพฺราหฺมณา
ปณฺฑิตา    นิปุณา    กตปรปฺปวาทา    วาลเวธิรูปา    เต   ภินฺทนฺตา
มญฺเ   จรนฺติ   ปญฺาคเตน   ทิฏฺิคตานิ  เต  มํ  ตตฺถ  สมนุยุญฺเชยฺยุํ
สมนุคฺคาเหยฺยุํ     สมนุภาเสยฺยุํ    เย    มํ    ตตฺถ    สมนุยุญฺเชยฺยุํ
สมนุคฺคาเหยฺยุํ  สมนุภาเสยฺยุํ  เตสาหํ  น  สมฺปาเยยฺยํ  ๒-  ยญฺจาหํ ๓-
น   สมฺปาเยยฺยํ   โส   มมสฺส   วิฆาโต   โย   มมสฺส  วิฆาโต  โส
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. อหญฺเจว โข ฯ ๒ สมฺปาเหยฺยํ สมฺปาเปยฺยํ สมฺปเยยฺยํ
@ สมฺปาเทยฺยํ ฯ ๓ สี. ยุ. เยสาหํ ฯ
มมสฺส   อนฺตราโยติ   ฯ   อิติ   โส   อนุโยคภยา  อนุโยคปริเชคุจฺฉา
เนวิทํ   กุสลนฺติ   พฺยากโรติ   น   ปนิทํ   อกุสลนฺติ  พฺยากโรติ  ตตฺถ
ตตฺถ   ปณฺหํ   ปุฏฺโ   สมาโน   วาจาวิกฺเขปํ  อาปชฺชติ  อมราวิกฺเขปํ
เอวนฺติปิ  เม  โน  ฯ  ตถาติปิ  เม  โน  ฯ  อญฺถาติปิ  เม  โน  ฯ
โนติปิ  เม  โน  ฯ  โน  โนติปิ  เม  โนติ  ฯ  อิทํ ภิกฺขเว ตติยํ านํ
ยํ   อาคมฺม   ยํ   อารพฺภ   เอเก   สมณพฺราหฺมณา   อมราวิกฺเขปิกา
ตตฺถ    ตตฺถ    ปณฺหํ    ปุฏฺา   สมานา   วาจาวิกฺเขปํ   อาปชฺชนฺติ
อมราวิกฺเขปํ ฯ
     [๔๒]   จตุตฺเถ  จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อมราวิกฺเขปิกา   ตตฺถ   ตตฺถ   ปณฺหํ   ปุฏฺา   สมานา  วาจาวิกฺเขปํ
อาปชฺชนฺติ   อมราวิกฺเขปํ   ฯ   อิธ   ภิกฺขเว   เอกจฺโจ  สมโณ  วา
พฺราหฺมโณ   วา   มนฺโท  โหติ  โมมูโห  ฯ  โส  มนฺทตฺตา  โมมูหตฺตา
ตตฺถ    ตตฺถ    ปณฺหํ    ปุฏฺโ    สมาโน   วาจาวิกฺเขปํ   อาปชฺชติ
อมราวิกฺเขปํ  อตฺถิ  ปโร  โลโกติ  อิติ  เจ มํ ปุจฺฉสิ อตฺถิ ปโร โลโกติ
อิติ  เจ  เม  อสฺส  อตฺถิ  ปโร  โลโกติ  อิติ  เตน  ๑-  พฺยากเรยฺยํ
เอวนฺติปิ  เม  โน  ฯ  ตถาติปิ  เม  โน  ฯ  อญฺถาติปิ   เม  โน ฯ
โนติปิ  เม  โน  ฯ  โน โนติปิ เม โน ฯ นตฺถิ ปโร โลโก  ฯเปฯ อตฺถิ
จ  นตฺถิ  จ  ปโร  โลโก  ฯ เนวตฺถิ น นตฺถิ ปโร โลโก ฯ อตฺถิ สตฺตา
@เชิงอรรถ: ๑ เตน เต นํ ฯ
โอปปาติกา   ฯ   นตฺถิ   สตฺตา   โอปปาติกา   ฯ   อตฺถิ   จ  นตฺถิ
จ สตฺตา โอปปาติกา ฯ เนวตฺถิ น นตฺถิ สตฺตา โอปปาติกา ฯ
     {๔๒.๑}   อตฺถิ   สุกฏทุกฺกฏานํ  กมฺมานํ  ผลํ  วิปาโก  ฯ  นตฺถิ
สุกฏทุกฺกฏานํ  กมฺมานํ  ผลํ  วิปาโก  ฯ  อตฺถิ  จ  นตฺถิ จ สุกฏทุกฺกฏานํ
กมฺมานํ   ผลํ   วิปาโก   ฯ  เนวตฺถิ  น  นตฺถิ  สุกฏทุกฺกฏานํ  กมฺมานํ
ผลํ   วิปาโก   ฯ  โหติ  ตถาคโต  ปรมฺมรณา  ฯ  น  โหติ  ตถาคโต
ปรมฺมรณา   ฯ  โหติ  จ  น  จ  โหติ  ตถาคโต  ปรมฺมรณา  ฯ  เนว
โหติ  น  น  โหติ  ตถาคโต  ปรมฺมรณาติ  อิติ  เจ  มํ  ปุจฺฉสิ ฯ เนว
โหติ   น  น  โหติ  ตถาคโต  ปรมฺมรณาติ  อิติ  เจ  เม  อสฺส  เนว
โหติ  น  น  โหติ  ตถาคโต  ปรมฺมรณาติ  อิติ  เต  น ๑- พฺยากเรยฺยํ
เอวนฺติปิ  เม  โน  ฯ  ตถาติปิ  เม  โน  ฯ  อญฺถาติปิ  เม  โน  ฯ
โนติปิ  เม  โน  ฯ  โน  โนติปิ  เม  โนติ  ฯ อิทํ ภิกฺขเว จตุตฺถํ านํ
ยํ   อาคมฺม   ยํ   อารพฺภ   เอเก   สมณพฺราหฺมณา   อมราวิกฺเขปิกา
ตตฺถ    ตตฺถ    ปณฺหํ    ปุฏฺา   สมานา   วาจาวิกฺเขปํ   อาปชฺชนฺติ
อมราวิกฺเขปํ ฯ
     {๔๒.๒}  อิเมหิ  โข  เต  ภิกฺขเว สมณพฺราหฺมณา อมราวิกฺเขปิกา
ตตฺถ  ตตฺถ  ปณฺหํ  ปุฏฺา  สมานา  วาจาวิกฺเขปํ อาปชฺชนฺติ อมราวิกฺเขปํ
จตูหิ วตฺถูหิ ฯ เย หิ เกจิ ภิกฺขเว สมณา วา พฺราหฺมณา วา อมราวิกฺเขปิกา
ตตฺถ    ตตฺถ    ปณฺหํ    ปุฏฺา   สมานา   วาจาวิกฺเขปํ   อาปชฺชนฺติ
@เชิงอรรถ: ๑ เต นนฺติปิ เตนาติปิ ปาโ ฯ
อมราวิกฺเขปํ   สพฺเพ   เต   อิเมเหว   จตูหิ   วตฺถูหิ   เอเตสํ  วา
อญฺตเรน    นตฺถิ    อิโต    พหิทฺธา    ฯเปฯ    เยหิ   ตถาคตสฺส
ยถาภุจฺจํ วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๔๓]   สนฺติ   ภิกฺขเว  เอเก  สมณพฺราหฺมณา  อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา
อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ   อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺเปนฺติ   ทฺวีหิ   วตฺถูหิ   ฯ
เต   จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ  อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา
อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ         อตฺตานญฺจ         โลกญฺจ        ปญฺเปนฺติ
ทฺวีหิ วตฺถูหิ ฯ
     {๔๓.๑}    สนฺติ   ภิกฺขเว   อสญฺีสตฺตา   ๑-   นาม   เทวา
สญฺุปฺปาทา   จ   ปน   เต   เทวา  ตมฺหา  กายา  จวนฺติ  ฯ  านํ
โข   ปเนตํ   ภิกฺขเว   วิชฺชติ   ยํ   อญฺตโร  สตฺโต  ตมฺหา  กายา
จวิตฺวา   อิตฺถตฺตํ   อาคจฺฉติ   อิตฺถตฺตํ   อาคโต   สมาโน  อคารสฺมา
อนคาริยํ    ปพฺพชติ    อคารสฺมา    อนคาริยํ    ปพฺพชิโต    สมาโน
อาตปฺปมนฺวาย     ปธานมนฺวาย     อนุโยคมนฺวาย     อปฺปมาทมนฺวาย
สมฺมามนสิการมนฺวาย   ตถารูปํ   เจโตสมาธึ   ผุสติ   ยถา   สมาหิเต
จิตฺเต    สญฺุปฺปาทํ    อนุสฺสรติ   ตโต   ปรํ   นานุสฺสรติ   ฯ   โส
เอวมาห  อธิจฺจสมุปฺปนฺโน  อตฺตา  จ  โลโก  จ  ฯ  ตํ  กิสฺส  เหตุ ฯ
อหํ    หิ    ปุพฺเพ   นาโหสึ   โสมฺหิ   เอตรหิ   อหุตฺวา   สนฺตตาย
ปริณโตติ   ฯ   อิทํ   ภิกฺขเว   ปมํ   านํ  ยํ  อาคมฺม  ยํ  อารพฺภ
เอเก       สมณพฺราหฺมณา      อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา      อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. อสญฺสตฺตา ฯ
อตฺตานญฺจ โลกญฺจ ปญฺเปนฺติ ฯ
     [๔๔]   ทุติเย   จ   โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา   อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ   อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ  ปญฺเปนฺติ  ฯ
อิธ  ภิกฺขเว  เอกจฺโจ  สมโณ  วา พฺราหฺมโณ วา ตกฺกี โหติ วิมํสี ฯ โส
ตกฺกปริยาหตํ    วิมํสานุจริตํ   สยํปาฏิภาณํ   เอวมาห   อธิจฺจสมุปฺปนฺโน
อตฺตา  จ  โลโก  จาติ  ฯ อิทํ ภิกฺขเว ทุติเย านํ ยํ อาคมฺม ยํ อารพฺภ
เอเก   สมณพฺราหฺมณา   อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา   อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ   อตฺตานญฺจ
โลกญฺจ ปญฺเปนฺติ ฯ
     {๔๔.๑}   อิเมหิ  โข  ภิกฺขเว  สมณพฺราหฺมณา  อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา
อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ   อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺเปนฺติ   ทฺวีหิ   วตฺถูหิ   ฯ
เย   หิ  เกจิ  ภิกฺขเว  สมณา  วา  พฺราหฺมณา  วา  อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา
อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ    อตฺตานญฺจ    โลกญฺจ    ปญฺเปนฺติ    สพฺเพ    เต
อิเมเหว    ทฺวีหิ   วตฺถูหิ   เอเตสํ   วา   อญฺตเรน   นตฺถิ   อิโต
พหิทฺธา    ฯเปฯ    เยหิ    ตถาคตสฺส    ยถาภุจฺจํ    วณฺณํ   สมฺมา
วทมานา   วเทยฺยุํ   ฯ   อิเมหิ   โข   เต   ภิกฺขเว  สมณพฺราหฺมณา
ปุพฺพนฺตกปฺปิกา    ปุพฺพนฺตานุทิฏฺิโน    ปุพฺพนฺตํ   อารพฺภ   อเนกวิหิตานิ
อธิมุตฺติปทานิ   อภิวทนฺติ  อฏฺารสหิ  วตฺถูหิ  ฯ  เย  หิ  เกจิ  ภิกฺขเว
สมณา    วา    พฺราหฺมณา    วา   ปุพฺพนฺตกปฺปิกา   ปุพฺพนฺตานุทิฏฺิโน
ปุพฺพนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ   อภิวทนฺติ   สพฺเพ
เต   อิเมเหว   อฏฺารสหิ   วตฺถูหิ   เอเตสํ   วา  อญฺตเรน  นตฺถิ
อิโต พหิทฺธา ฯ
     {๔๔.๒}   ตยิทํ  ภิกฺขเว  ตถาคโต  ปชานาติ  อิเม  ทิฏฺิฏฺานา
เอวํคหิตา   เอวํปรามฏฺา   เอวํคติกา   ภวนฺติ  เอวํอภิสมฺปรายาติ  ฯ
ตญฺจ   ตถาคโต   ปชานาติ   ตโต   จ   อุตฺตริตรํ   ปชานาติ   ตญฺจ
ปชานนํ    น    ปรามสติ    ฯ    อปรามสโต   จสฺส   ปจฺจตฺตญฺเว
นิพฺพุติ    วิทิตา    เวทนานํ    สมุทยญฺจ    อตฺถงฺคมญฺจ    อสฺสาทญฺจ
อาทีนวญฺจ    นิสฺสรณญฺจ   ยถาภูตํ   วิทิตฺวา   ฯ   อนุปาทา   วิมุตฺโต
ภิกฺขเว  ตถาคโต  ฯ  อิเม  โข  เต  ภิกฺขเว  ธมฺมา  คมฺภีรา ทุทฺทสา
ทุรนุโพธา    สนฺตา    ปณีตา   อตกฺกาวจรา   นิปุณา   ปณฺฑิตเวทนียา
เย   ตถาคโต   สยํ   อภิญฺา  สจฺฉิกตฺวา  ปเวเทติ  เยหิ  ตถาคตสฺส
ยถาภุจฺจํ วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๔๕]   สนฺติ   ภิกฺขเว   เอเก   สมณพฺราหฺมณา   อปรนฺตกปฺปิกา
อปรนฺตานุทิฏฺิโน    อปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ   จตุจตฺตาฬีสาย   วตฺถูหิ  ฯ  เต  จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา
กิมาคมฺม    กิมารพฺภ    อปรนฺตกปฺปิกา    อปรนฺตานุทิฏฺิโน    อปรนฺตํ
อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ    อธิมุตฺติปทานิ    อภิวทนฺติ    จตุจตฺตาฬีสาย
วตฺถูหิ ฯ
     [๔๖]   สนฺติ   ภิกฺขเว   เอเก   สมณพฺราหฺมณา   อุทฺธมาฆตนิกา
สญฺีวาทา     อุทฺธมาฆตนา     สญฺิมตฺตานํ     ปญฺเปนฺติ    โสฬสหิ
วตฺถูหิ   ฯ   เต   จ   โภนฺโต   สมณพฺราหฺมณา   กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อุทฺธมาฆตนิกา    สญฺีวาทา    อุทฺธมาฆตนา   สญฺิมตฺตานํ   ปญฺเปนฺติ
โสฬสหิ วตฺถูหิ ฯ
     {๔๖.๑}  รูปี อตฺตา โหติ อโรโค ปรํ มรณา สญฺีติ นํ ปญฺเปนฺติ ฯ
อรูปี  อตฺตา  โหติ  อโรโค ปรํ มรณา สญฺีติ นํ ปญฺเปนฺติ ฯ รูปี จ อรูปี
จ  อตฺตา  โหติ  ฯเปฯ  เนวรูปีนารูปี  อตฺตา  โหติ  ฯ  อนฺตวา อตฺตา
โหติ  ฯ  อนนฺตวา  อตฺตา  โหติ ฯ อนฺตวา จ อนนฺตวา จ อตฺตา โหติ ฯ
เนวนฺตวานานนฺตวา   อตฺตา   โหติ   ฯ  เอกตฺตสญฺี  อตฺตา  โหติ  ฯ
นานตฺตสญฺี    อตฺตา    โหติ    ฯ   ปริตฺตสญฺี   อตฺตา   โหติ   ฯ
อปฺปมาณสญฺี    อตฺตา    โหติ   ฯ   เอกนฺตสุขี   อตฺตา   โหติ   ฯ
เอกนฺตทุกฺขี   อตฺตา   โหติ   ฯ  สุขทุกฺขี  อตฺตา  โหติ  ฯ  อทุกฺขมสุขี
อตฺตา โหติ อโรโค ปรํ มรณา สญฺีติ นํ ปญฺเปนฺติ ฯ
     {๔๖.๒}  อิเมหิ  โข  เต  ภิกฺขเว  สมณพฺราหฺมณา อุทฺธมาฆตนิกา
สญฺีวาทา     อุทฺธมาฆตนา     สญฺิมตฺตานํ     ปญฺเปนฺติ    โสฬสหิ
วตฺถูหิ  ฯ  เย  หิ  เกจิ ภิกฺขเว สมณา วา พฺราหฺมณา วา อุทฺธมาฆตนิกา
สญฺีวาทา        อุทฺธมาฆตนา        สญฺิมตฺตานํ        ปญฺเปนฺติ
สพฺเพ   เต   อิเมเหว   โสฬสหิ   วตฺถูหิ   เอเตสํ   วา  อญฺตเรน
นตฺถิ   อิโต   พหิทฺธา   ฯเปฯ   เยหิ   ตถาคตสฺส   ยถาภุจฺจํ   วณฺณํ
สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๔๗]   สนฺติ   ภิกฺขเว   เอเก   สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
อสญฺีวาทา     อุทฺธมาฆตนา     อสญฺิมตฺตานํ    ปญฺเปนฺติ    อฏฺหิ
วตฺถูหิ  ฯ  เต จ โภนฺโต สมณพฺราหฺมณา กิมาคมฺม กิมารพฺภ อุทฺธมาฆตนิกา
อสญฺีวาทา        อุทฺธมาฆตนา       อสญฺิมตฺตานํ       ปญฺเปนฺติ
อฏฺหิ วตฺถูหิ ฯ
     {๔๗.๑}   รูปี   อตฺตา  โหติ  อโรโค  ปรํ  มรณา  อสญฺีติ  นํ
ปญฺเปนฺติ   ฯ   อรูปี   อตฺตา   โหติ   อโรโค  ปรํ  มรณา  อสญฺีติ
นํ  ปญฺเปนฺติ  ฯ  รูปี  จ  อรูปี  จ  อตฺตา  โหติ  ฯเปฯ เนวรูปีนารูปี
อตฺตา  โหติ  ฯ  อนฺตวา  อตฺตา  โหติ  ฯ  อนนฺตวา  อตฺตา  โหติ  ฯ
อนฺตวา   จ   อนนฺตวา   จ   อตฺตา  โหติ  ฯ  เนวนฺตวา  นานนฺตวา
อตฺตา โหติ อโรโค ปรํ มรณา อสญฺีติ นํ ปญฺเปนฺติ ฯ
     {๔๗.๒}  อิเมหิ  โข เต ภิกฺขเว สมณพฺราหฺมณา อุทฺธมาฆตนิกา ๑-
อสญฺีวาทา    อุทฺธมาฆตนา   ๒-   อสญฺิมตฺตานํ   ปญฺเปนฺติ   อฏฺหิ
วตฺถูหิ  ฯ  เย  หิ  เกจิ ภิกฺขเว สมณา วา พฺราหฺมณา วา อุทฺธมาฆตนิกา
อสญฺีวาทา    อุทฺธมาฆตนา   อสญฺิมตฺตานํ   ปญฺเปนฺติ   สพฺเพ   เต
อิเมเหว  อฏฺหิ  วตฺถูหิ  เอเตสํ  วา  อญฺตเรน  นตฺถิ  อิโต  พหิทฺธา
ฯเปฯ เยหิ ตถาคตสฺส ยถาภุจฺจํ วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๔๘]   สนฺติ   ภิกฺขเว   เอเก   สมณพฺราหฺมณา   อุทฺธมาฆตนิกา
เนวสญฺีนาสญฺีวาทา        อุทฺธมาฆตนา       เนวสญฺีนาสญฺิมตฺตานํ
ปญฺเปนฺติ อฏฺหิ วตฺถูหิ ฯ
     {๔๘.๑}   เต   จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อุทฺธมาฆตนิกา           เนวสญฺีนาสญฺีวาทา          อุทฺธมาฆตนา
เนวสญฺีนาสญฺิมตฺตานํ   ปญฺเปนฺติ   อฏฺหิ   วตฺถูหิ   ฯ   รูปี  อตฺตา
โหติ   อโรโค   ปรํ   มรณา   เนวสญฺีนาสญฺีติ   นํ   ปญฺเปนฺติ  ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อุทฺธมาฆาตนิกา ฯ ๒ ยุ. อุทฺธมาฆาตนา ฯ
อรูปี  อตฺตา  โหติ  ฯเปฯ  รูปี  จ  อรูปี จ อตฺตา โหติ ฯ เนวรูปีนารูปี
อตฺตา  โหติ  ฯ  อนฺตวา  อตฺตา  โหติ  ฯ  อนนฺตวา  อตฺตา  โหติ  ฯ
อนฺตวา   จ   อนนฺตวา   จ   อตฺตา   โหติ   ฯ  เนวนฺตวานานนฺตวา
อตฺตา     โหติ     อโรโค     ปรมฺมรณา    เนวสญฺีนาสญฺีติ    นํ
ปญฺเปนฺติ ฯ
     {๔๘.๒}  อิเมหิ  โข  เต  ภิกฺขเว  สมณพฺราหฺมณา อุทฺธมาฆตนิกา
เนวสญฺีนาสญฺีวาทา        อุทฺธมาฆตนา       เนวสญฺีนาสญฺิมตฺตานํ
ปญฺเปนฺติ  อฏฺหิ  วตฺถูหิ  ฯ  เย  หิ เกจิ ภิกฺขเว สมณา วา พฺราหฺมณา
วา       อุทฺธมาฆตนิกา      เนวสญฺีนาสญฺีวาทา      อุทฺธมาฆตนา
เนวสญฺีนาสญฺิมตฺตานํ    ปญฺเปนฺติ   สพฺเพ   เต   อิเมเหว   อฏฺหิ
วตฺถูหิ   เอเตสํ   วา   อญฺตเรน  นตฺถิ  อิโต  พหิทฺธา  ฯเปฯ  เยหิ
ตถาคตสฺส ยถาภุจฺจํ วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๔๙]  สนฺติ  ภิกฺขเว  เอเก  สมณพฺราหฺมณา  อุจฺเฉทวาทา  สโต
สตฺตสฺส   อุจฺเฉทํ  วินาสํ  วิภวํ  ปญฺเปนฺติ  สตฺตหิ  วตฺถูหิ  ฯ  เต  จ
โภนฺโต    สมณพฺราหฺมณา   กิมาคมฺม   กิมารพฺภ   อุจฺเฉทวาทา   สโต
สตฺตสฺส   อุจฺเฉทํ   วินาสํ   วิภวํ   ปญฺเปนฺติ  สตฺตหิ  วตฺถูหิ  ฯ  อิธ
ภิกฺขเว  เอกจฺโจ  สมโณ  วา  พฺราหฺมโณ  วา  เอวํวาที โหติ เอวํทิฏฺิ
ยโต   โข  โภ  อยํ  อตฺตา  รูปี  จาตุมฺมหาภูติโก  มาตาเปตฺติกสมฺภโว
กายสฺส   เภทา   อุจฺฉิชฺชติ  วินสฺสติ  น  โหติ  ปรมฺมรณา  เอตฺตาวตา
โข   โภ   อยํ  อตฺตา  สมฺมา  สมุจฺฉินฺโน  โหตีติ  ฯ  อิตฺเถเก  สโต
สตฺตสฺส   อุจฺเฉทํ   วินาสํ   วิภวํ   ปญฺเปนฺติ   ฯ  ตมญฺโ  เอวมาห
อตฺถิ   โข   โภ   เอโส   อตฺตา   ยํ   ตฺวํ   วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ
วทามิ   โน  จ  โข  โภ  อยํ  อตฺตา  เอตฺตาวตา  สมฺมา  สมุจฺฉินฺโน
โหติ   อตฺถิ   โข   โภ   อญฺโ   อตฺตา   ทิพฺโพ   รูปี  กามาวจโร
กวฬิงฺการาหารภกฺโข    ตํ    ตฺวํ   น   ชานาสิ   น   ปสฺสสิ   ตมหํ
ชานามิ   ปสฺสามิ   โส   โข   โภ   อตฺตา   ยโต   กายสฺส  เภทา
อุจฺฉิชฺชติ   วินสฺสติ   น   โหติ   ปรํ   มรณา   เอตฺตาวตา  โข  โภ
อยํ   อตฺตา   สมฺมา   สมุจฺฉินฺโน  โหตีติ  ฯ  อิตฺเถเก  สโต  สตฺตสฺส
อุจฺเฉทํ วินาสํ วิภวํ ปญฺเปนฺติ ฯ
     {๔๙.๑}   ตมญฺโ  เอวมาห  อตฺถิ  โข  โภ  เอโส  อตฺตา  ยํ
ตฺวํ  วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ  วทามิ  โน จ โข โภ อยํ อตฺตา เอตฺตาวตา
สมฺมา   สมุจฺฉินฺโน   โหติ  อตฺถิ  โข  โภ  อญฺโ  อตฺตา  ทิพฺโพ  รูปี
มโนมโย   สพฺพงฺคปจฺจงฺคี   อหีนินฺทฺริโย   ตํ   ตฺวํ   น   ชานาสิ   น
ปสฺสสิ   ตมหํ   ชานามิ  ปสฺสามิ  โส  โข  โภ  อตฺตา  ยโต  กายสฺส
เภทา   อุจฺฉิชฺชติ   วินสฺสติ   น   โหติ   ปรมฺมรณา  เอตฺตาวตา  โข
โภ  อยํ  อตฺตา  สมฺมา  สมุจฺฉินฺโน  โหตีติ  ฯ  อิตฺเถเก  สโต สตฺตสฺส
อุจฺเฉทํ วินาสํ วิภวํ ปญฺเปนฺติ ฯ
     {๔๙.๒}  ตมญฺโ  เอวมาห  อตฺถิ  โข  โภ  เอโส อตฺตา ยํ ตฺวํ
วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ  วทามิ  โน  จ  โข  โภ  อยํ อตฺตา เอตฺตาวตา
สมฺมา   สมุจฺฉินฺโน   โหติ   อตฺถิ   โข   โภ  อญฺโ  อตฺตา  สพฺพโส
รูปสญฺานํ         สมติกฺกมา         ปฏิฆสญฺานํ        อตฺถงฺคมา
@เชิงอรรถ: สี. ยุ. ตํ ตฺวํ (จตูสุ าเนสุ) ฯ
นานตฺตสญฺานํ         อมนสิการา        อนนฺโต        อากาโสติ
อากาสานญฺจายตนูปโค     ยํ    ตฺวํ    น    ชานาสิ    น    ปสฺสสิ
ตมหํ   ชานามิ   ปสฺสามิ   โส   โข   โภ   อตฺตา   ยโต   กายสฺส
เภทา    อุจฺฉิชฺชติ    วินสฺสติ    น   โหติ   ปรมฺมรณา   เอตฺตาวตา
โข   โภ   อยํ   อตฺตา   สมฺมา   สมุจฺฉินฺโน   โหตีติ   ฯ  อิตฺเถเก
สโต สตฺตสฺส อุจฺเฉทํ วินาสํ วิภวํ ปญฺเปนฺติ ฯ
     {๔๙.๓}   ตมญฺโ   เอวมาห   อตฺถิ   โข  โภ  เอโส  อตฺตา
ยํ   ตฺวํ  วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ  วทามิ  โน  จ  โข  โภ  อยํ  อตฺตา
เอตฺตาวตา    สมฺมา   สมุจฺฉินฺโน   โหติ   อตฺถิ   โข   โภ   อญฺโ
อตฺตา      สพฺพโส      อากาสานญฺจายตนํ     สมติกฺกมฺม     อนนฺตํ
วิญฺาณนฺติ   วิญฺาณญฺจายตนูปโค   ยํ   ตฺวํ   น   ชานาสิ   น  ปสฺสสิ
ตมหํ   ชานามิ   ปสฺสามิ  โส  โข  โภ  อตฺตา  ยโต  กายสฺส  เภทา
อุจฺฉิชฺชติ   วินสฺสติ   น   โหติ   ปรมฺมรณา   เอตฺตาวตา   โข   โภ
อยํ   อตฺตา   สมฺมา   สมุจฺฉินฺโน  โหตีติ  ฯ  อิตฺเถเก  สโต  สตฺตสฺส
อุจฺเฉทํ วินาสํ วิภวํ ปญฺเปนฺติ ฯ
     {๔๙.๔}  ตมญฺโ  เอวมาห  อตฺถิ  โข  โภ  เอโส อตฺตา ยํ ตฺวํ
วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ  วทามิ โน จ โข โภ อยํ อตฺตา เอตฺตาวตา สมฺมา
สมุจฺฉินฺโน  โหติ  อตฺถิ  โข  โภ  อญฺโ  อตฺตา สพฺพโส วิญฺาณญฺจายตนํ
สมติกฺกมฺม   นตฺถิ   กิญฺจีติ   อากิญฺจญฺายตนูปโค   ยํ  ตฺวํ  น  ชานาสิ
น  ปสฺสสิ  ตมหํ  ชานามิ  ปสฺสามิ  โส  โข  โภ  อตฺตา  ยโต กายสฺส
เภทา    อุจฺฉิชฺชติ    วินสฺสติ    น   โหติ   ปรมฺมรณา   เอตฺตาวตา
โข   โภ   อยํ  อตฺตา  สมฺมา  สมุจฺฉินฺโน  โหตีติ  ฯ  อิตฺเถเก  สโต
สตฺตสฺส อุจฺเฉทํ วินาสํ วิภวํ ปญฺเปนฺติ ฯ
     {๔๙.๕}  ตมญฺโ  เอวมาห  อตฺถิ  โข  โภ  เอโส อตฺตา ยํ ตฺวํ
วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ  วทามิ  โน  จ  โข  โภ  อยํ อตฺตา เอตฺตาวตา
สมฺมา   สมุจฺฉินฺโน   โหติ   อตฺถิ   โข   โภ  อญฺโ  อตฺตา  สพฺพโส
อากิญฺจญฺายตนํ      สมติกฺกมฺม     ๑-     เนวสญฺานาสญฺายตนูปโค
ยํ  ตฺวํ  น  ชานาสิ  น  ปสฺสสิ ตมหํ ชานามิ ปสฺสามิ โส โข โภ อยํ ๒-
อตฺตา   ยโต  กายสฺส  เภทา  อุจฺฉิชฺชติ  วินสฺสติ  น  โหติ  ปรมฺมรณา
เอตฺตาวตา  โข  โภ  อยํ  อตฺตา  สมฺมา  สมุจฺฉินฺโน โหตีติ ฯ อิตฺเถเก
สโต สตฺตสฺส อุจฺเฉทํ วินาสํ วิภวํ ปญฺเปนฺติ ฯ
     {๔๙.๖}  อิเมหิ  โข  เต  ภิกฺขเว  สมณพฺราหฺมณา  อุจฺเฉทวาทา
สโต  สตฺตสฺส  อุจฺเฉทํ  วินาสํ  วิภวํ  ปญฺเปนฺติ  สตฺตหิ  วตฺถูหิ  ฯ เย
หิ  เกจิ  ภิกฺขเว  สมณา  วา  พฺราหฺมณา วา อุจฺเฉทวาทา สโต สตฺตสฺส
อุจฺเฉทํ  วินาสํ  วิภวํ  ปญฺเปนฺติ  สพฺเพ เต อิเมเหว สตฺตหิ วตฺถูหิ ฯปฯ
เยหิ ตถาคตสฺส ยถาภุจฺจํ วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๕๐]  สนฺติ  ภิกฺขเว  เอเก  สมณพฺราหฺมณา ทิฏฺธมฺมนิพฺพานวาทา
สโต      สตฺตสฺส      ปรมทิฏฺธมฺมนิพฺพานํ     ปญฺเปนฺติ     ปญฺจหิ
วตฺถูหิ   ฯ   เต   จ   โภนฺโต   สมณพฺราหฺมณา   กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. สนฺตเมตํ ปณีตเมตนฺติ เนว-โค ฯ ๒ สี. ยุ. อยนฺติ ปาโ
@น ทิสฺสติ ฯ
ทิฏฺธมฺมนิพฺพานวาทา      สโต      สตฺตสฺส      ปรมทิฏฺธมฺมนิพฺพานํ
ปญฺเปนฺติ ปญฺจหิ วตฺถูหิ ฯ
     {๕๐.๑}   อิธ   ภิกฺขเว  เอกจฺโจ  สมโณ  วา  พฺราหฺมโณ  วา
เอวํวาที   โหติ   เอวํทิฏฺิ   ยโต   โข   โภ   อยํ   อตฺตา  ปญฺจหิ
กามคุเณหิ    สมปฺปิโต    สมงฺคีภูโต    ปริจาเรติ   เอตฺตาวตา   โข
โภ    อยํ    อตฺตา    ปรมทิฏฺธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต   ๑-   โหตีติ   ฯ
อิตฺเถเก สโต สตฺตสฺส ปรมทิฏฺธมฺมนิพฺพานํ ปญฺเปนฺติ ฯ
     {๕๐.๒}   ตมญฺโ  เอวมาห  อตฺถิ  โข  โภ  เอโส  อตฺตา  ยํ
ตฺวํ  วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ  วทามิ  โน จ โข โภ อยํ อตฺตา เอตฺตาวตา
ปรมทิฏฺธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต  โหติ  ตํ  กิสฺส  เหตุ  กามา  หิ โภ อนิจฺจา
ทุกฺขา     วิปริณามธมฺมา    เตสํ    วิปริณามญฺถาภาวา    อุปฺปชฺชนฺติ
โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา   ยโต  โข  โภ  อยํ  อตฺตา  วิวิจฺเจว
กาเมหิ    วิวิจฺจ    อกุสเลหิ   ธมฺเมหิ   สวิตกฺกํ   สวิจารํ   วิเวกชํ
ปีติสุขํ    ปมํ   ฌานํ   อุปสมฺปชฺช   วิหรติ   เอตฺตาวตา   โข   โภ
อยํ   อตฺตา   ปรมทิฏฺธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต   โหตีติ   ฯ  อิตฺเถเก  สโต
สตฺตสฺส ปรมทิฏฺธมฺมนิพฺพานํ ปญฺเปนฺติ ฯ
     {๕๐.๓}  ตมญฺโ  เอวมาห  อตฺถิ  โข  โภ  เอโส อตฺตา ยํ ตฺวํ
วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ  วทามิ  โน  จ  โข  โภ  อยํ อตฺตา เอตฺตาวตา
ปรมทิฏฺธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต  โหติ  ตํ  กิสฺส  เหตุ  ยเทว  ตตฺถ  วิตกฺกิตํ
วิจาริตํ  เอเตน  เอตํ  โอฬาริกํ  อกฺขายติ  ยโต  โข  โภ  อยํ อตฺตา
@เชิงอรรถ: ๑ ปรมทิฏฺธมฺมนิพฺพานํ ปตฺโตติปิ ปาโ ฯ
วิตกฺกวิจารานํ   วูปสมา   อชฺฌตฺตํ   สมฺปสาทนํ   เจตโส   เอโกทิภาวํ
อวิตกฺกํ   อวิจารํ   สมาธิชํ   ปีติสุขํ   ทุติยํ   ฌานํ  อุปสมฺปชฺช  วิหรติ
เอตฺตาวตา    โข    โภ    อยํ   อตฺตา   ปรมทิฏฺธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต
โหตีติ ฯ อิตฺเถเก สโต สตฺตสฺส ปรมทิฏฺธมฺมนิพฺพานํ ปญฺเปนฺติ ฯ
     {๕๐.๔}   ตมญฺโ  เอวมาห  อตฺถิ  โข  โภ  เอโส  อตฺตา  ยํ
ตฺวํ  วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ  วทามิ  โน จ โข โภ อยํ อตฺตา เอตฺตาวตา
ปรมทิฏฺธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต    โหติ   ตํ   กิสฺส   เหตุ   ยเทว   ตตฺถ
ปีติคตํ    เจตโส    อุพฺพิลาวิตตฺตํ    เอเตเนตํ   โอฬาริกํ   อกฺขายติ
ยโต  โข  โภ  อยํ  อตฺตา  ปีติยา  จ  วิราคา  อุเปกฺขโก  จ  วิหรติ
สโต   จ   สมฺปชาโน   สุขญฺจ   กาเยน   ปฏิสํเวเทติ   ยนฺตํ  อริยา
อาจิกฺขนฺติ   อุเปกฺขโก   สติมา   สุขวิหารีติ   ตติยํ   ฌานํ  อุปสมฺปชฺช
วิหรติ   เอตฺตาวตา   โข  โภ  อยํ  อตฺตา  ปรมทิฏฺธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต
โหตีติ ฯ อิตฺเถเก สโต สตฺตสฺส ปรมทิฏฺธมฺมนิพฺพานํ ปญฺเปนฺติ ฯ
     {๕๐.๕}   ตมญฺโ   เอวมาห   อตฺถิ   โข  โภ  เอโส  อตฺตา
ยํ   ตฺวํ  วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ  วทามิ  โน  จ  โข  โภ  อยํ  อตฺตา
เอตฺตาวตา      ปรมทิฏฺธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต     โหติ     ตํ     กิสฺส
เหตุ   ยเทว   ตตฺถ   สุขมิติ  เจตโส  อาโภโค  เอเตเนตํ  โอฬาริกํ
อกฺขายติ  ยโต  โข  โภ  อยํ  อตฺตา  สุขสฺส  จ  ปหานา  ทุกฺขสฺส  จ
ปหานา    ปุพฺเพ    ว   โสมนสฺสโทมนสฺสานํ   อตฺถงฺคมา   อทุกฺขมสุขํ
อุเปกฺขาสติปาริสุทฺธึ      จตุตฺถํ      ฌานํ      อุปสมฺปชฺช     วิหรติ
เอตฺตาวตา    โข    โภ    อยํ   อตฺตา   ปรมทิฏฺธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต
โหตีติ ฯ อิตฺเถเก สโต สตฺตสฺส ปรมทิฏฺธมฺมนิพฺพานํ ปญฺเปนฺติ ฯ
     {๕๐.๖}  อิเมหิ โข เต ภิกฺขเว สมณพฺราหฺมณา ทิฏฺธมฺมนิพฺพานวาทา
สโต  สตฺตสฺส  ปรมทิฏฺธมฺมนิพฺพานํ  ปญฺเปนฺติ  ปญฺจหิ  วตฺถูหิ  ฯ เย หิ
เกจิ  ภิกฺขเว  สมณา  วา  พฺราหฺมณา  วา  ทิฏฺธมฺมนิพฺพานวาทา  สโต
สตฺตสฺส   ปรมทิฏฺธมฺมนิพฺพานํ  ปญฺเปนฺติ  สพฺเพ  เต  อิเมเหว  ปญฺจหิ
วตฺถูหิ ฯเปฯ เยหิ ตถาคตสฺส ยถาภุจฺจํ วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     {๕๐.๗}  อิเมหิ  โข  เต  ภิกฺขเว  สมณพฺราหฺมณา อปรนฺตกปฺปิกา
อปรนฺตานุทิฏฺิโน    อปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ  จตุจตฺตาฬีสาย  วตฺถูหิ  ฯ  เย  หิ  เกจิ  ภิกฺขเว  สมณา วา
พฺราหฺมณา   วา   อปรนฺตกปฺปิกา   อปรนฺตานุทิฏฺิโน   อปรนฺตํ  อารพฺภ
อเนกวิหิตานิ  อธิมุตฺติปทานิ  อภิวทนฺติ  สพฺเพ เต อิเมเหว จตุจตฺตาฬีสาย
วตฺถูหิ ฯเปฯ เย หิ ตถาคตสฺส ยถาภุจฺจํ วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     {๕๐.๘}  อิเมหิ  โข  เต ภิกฺขเว สมณพฺราหฺมณา ปุพฺพนฺตกปฺปิกา จ
อปรนฺตกปฺปิกา   จ   ปุพฺพนฺตาปรนฺตกปฺปิกา   จ  ปุพฺพนฺตาปรนฺตานุทิฏฺิโน
ปุพฺพนฺตาปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ    อธิมุตฺติปทานิ    อภิวทนฺติ
ทฺวาสฏฺิยา วตฺถูหิ ฯ
     {๕๐.๙}  เย หิ เกจิ ภิกฺขเว สมณา วา พฺราหฺมณา วา ปุพฺพนฺตกปฺปิกา
วา  อปรนฺตกปฺปิกา  วา ปุพฺพนฺตาปรนฺตกปฺปิกา วา ปุพฺพนฺตาปรนฺตานุทิฏฺิโน
ปุพฺพนฺตาปรนฺตํ        อารพฺภ       อเนกวิหิตานิ       อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ  สพฺเพ  เต อิเมเหว ทฺวาสฏฺิยา วตฺถูหิ เอเตสํ วา  อญฺตเรน
นตฺถิ อิโต พหิทฺธา ฯ
     {๕๐.๑๐}  ตยิทํ  ภิกฺขเว  ตถาคโต  ปชานาติ  อิเม  ทิฏฺิฏฺานา
เอวํคหิตา   เอวํปรามฏฺา  เอวํคติกา  ภวนฺติ  เอวํ  อภิสมฺปรายาติ  ฯ
ตญฺจ  ตถาคโต  ปชานาติ  ตโต  จ  อุตฺตริตรํ  ปชานาติ  ตญฺจ  ปชานนํ
น  ปรามสติ  อปรามสโต  จสฺส  ปจฺจตฺตญฺเว  นิพฺพุติ  วิทิตา  เวทนานํ
สมุทยญฺจ   อตฺถงฺคมญฺจ   อสฺสาทญฺจ   อาทีนวญฺจ   นิสฺสรณญฺจ   ยถาภูตํ
วิทิตฺวา ฯ อนุปาทา วิมุตฺโต ภิกฺขเว ตถาคโต ฯ
     {๕๐.๑๑}  อิเม  โข เต ภิกฺขเว ธมฺมา คมฺภีรา ทุทฺทสา ทุรนุโพธา
สนฺตา   ปณีตา   อตกฺกาวจรา   นิปุณา   ปณฺฑิตเวทนียา  เย  ตถาคโต
สยํ   อภิญฺา   สจฺฉิกตฺวา  ปเวเทติ  เยหิ  ตถาคตสฺส  ยถาภุจฺจํ  วณฺณํ
สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๕๑]   ตตฺร   ภิกฺขเว   เย   เต  สมณพฺราหฺมณา  สสฺสตวาทา
สสฺสตํ   อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺเปนฺติ   จตูหิ   วตฺถูหิ  ตทปิ  เตสํ
ภวตํ    สมณพฺราหฺมณานํ    อชานตํ    อปสฺสตํ   เวทยิตํ   ตณฺหาคตานํ
ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ๑- ฯ
     [๕๒]   ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  เอกจฺจสสฺสติกา
เอกจฺจอสสฺสติกา    เอกจฺจํ    สสฺสตํ   เอกจฺจํ   อสสฺสตํ   อตฺตานญฺจ
โลกญฺจ   ปญฺเปนฺติ   จตูหิ  วตฺถูหิ  ตทปิ  เตสํ  ภวตํ  สมณพฺราหฺมณานํ
อชานตํ อปสฺสตํ เวทยิตํ ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ปริตสิตวิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๕๓]   ตตฺร   ภิกฺขเว   เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อนฺตานนฺติกา
อนฺตานนฺตํ   โลกสฺส   ปญฺเปนฺติ   จตูหิ   วตฺถูหิ   ตทปิ   เตสํ  ภวตํ
สมณพฺราหฺมณานํ   อชานตํ   อปสฺสตํ   เวทยิตํ   ตณฺหาคตานํ   ปริตสฺสิตํ
วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๕๔]   ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อมราวิกฺเขปิกา
ตตฺถ    ตตฺถ    ปณฺหํ    ปุฏฺา   สมานา   วาจาวิกฺเขปํ   อาปชฺชนฺติ
อมราวิกฺเขปํ    จตูหิ   วตฺถูหิ   ตทปิ   เตสํ   ภวตํ   สมณพฺราหฺมณานํ
อชานตํ อปสฺสตํ เวทยิตํ ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๕๕]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา
อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ    อตฺตานญฺจ    โลกญฺจ    ปญฺเปนฺติ    ทฺวีหิ   วตฺถูหิ
ตทปิ    เตสํ    ภวตํ   สมณพฺราหฺมณานํ   อชานตํ   อปสฺสตํ   เวทยิตํ
ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๕๖]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  ปุพฺพนฺตกปฺปิกา
ปุพฺพนฺตานุทิฏฺิโน    ปุพฺพนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ   อฏฺารสหิ   วตฺถูหิ   ตทปิ   เตสํ   ภวตํ   สมณพฺราหฺมณานํ
อชานตํ อปสฺสตํ เวทยิตํ ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๕๗]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
สญฺีวาทา     อุทฺธมาฆตนา     สญฺิมตฺตานํ     ปญฺเปนฺติ    โสฬสหิ
วตฺถูหิ    ตทปิ    เตสํ    ภวตํ   สมณพฺราหฺมณานํ   อชานตํ   อปสฺสตํ
เวทยิตํ ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๕๘]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
อสญฺีวาทา     อุทฺธมาฆตนา     อสญฺิมตฺตานํ    ปญฺเปนฺติ    อฏฺหิ
วตฺถูหิ    ตทปิ    เตสํ    ภวตํ   สมณพฺราหฺมณานํ   อชานตํ   อปสฺสตํ
เวทยิตํ ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๕๙]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
เนวสญฺีนาสญฺีวาทา        อุทฺธมาฆตนา       เนวสญฺีนาสญฺิมตฺตานํ
ปญฺเปนฺติ    อฏฺหิ    วตฺถูหิ   ตทปิ   เตสํ   ภวตํ   สมณพฺราหฺมณานํ
อชานตํ อปสฺสตํ เวทยิตํ ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๖๐]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา อุจฺเฉทวาทา สโต
สตฺตสฺส   อุจฺเฉทํ   วินาสํ   วิภวํ   ปญฺเปนฺติ   สตฺตหิ   วตฺถูหิ  ตทปิ
เตสํ   ภวตํ   สมณพฺราหฺมณานํ   อชานตํ  อปสฺสตํ  เวทยิตํ  ตณฺหาคตานํ
ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๖๑]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย เต สมณพฺราหฺมณา ทิฏฺธมฺมนิพฺพานวาทา
สโต      สตฺตสฺส      ปรมทิฏฺธมฺมนิพฺพานํ     ปญฺเปนฺติ     ปญฺจหิ
วตฺถูหิ    ตทปิ    เตสํ    ภวตํ   สมณพฺราหฺมณานํ   อชานตํ   อปสฺสตํ
เวทยิตํ ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๖๒]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อปรนฺตกปฺปิกา
อปรนฺตานุทิฏฺิโน    อปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ   จตุจตฺตาฬีสาย   วตฺถูหิ   ตทปิ  เตสํ  ภวตํ  สมณพฺราหฺมณานํ
อชานตํ อปสฺสตํ เวทยิตํ ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๖๓]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  ปุพฺพนฺตกปฺปิกา
จ  อปรนฺตกปฺปิกา  จ  ปุพฺพนฺตาปรนฺตกปฺปิกา  จ  ปุพฺพนฺตาปรนฺตานุทิฏฺิโน
ปุพฺพนฺตาปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ    อธิมุตฺติปทานิ    อภิวทนฺติ
ทฺวาสฏฺิยา   วตฺถูหิ   ตทปิ   เตสํ   ภวตํ   สมณพฺราหฺมณานํ   อชานตํ
อปสฺสตํ เวทยิตํ ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๖๔]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา สสฺสตวาทา สสฺสตํ
อตฺตานญฺจ โลกญฺจ ปญฺเปนฺติ จตูหิ วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๖๕]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  เอกจฺจสสฺสติกา
เอกจฺจอสสฺสติกา    เอกจฺจํ    สสฺสตํ   เอกจฺจํ   อสสฺสตํ   อตฺตานญฺจ
โลกญฺจ ปญฺเปนฺติ จตูหิ วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๖๖]   ตตฺร   ภิกฺขเว   เย   เต  สมณพฺราหฺมณา  อนฺตานนฺติกา
อนฺตานนฺตํ โลกสฺส ปญฺเปนฺติ จตูหิ วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๖๗]   ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อมราวิกฺเขปิกา
ตตฺถ    ตตฺถ    ปณฺหํ    ปุฏฺา   สมานา   วาจาวิกฺเขปํ   อาปชฺชนฺติ
อมราวิกฺเขปํ จตูหิ วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๖๘]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา
อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ   อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺเปนฺติ   ทฺวีหิ  วตฺถูหิ  ตทปิ
ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๖๙]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  ปุพฺพนฺตกปฺปิกา
ปุพฺพนฺตานุทิฏฺิโน    ปุพฺพนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ อฏฺารสหิ วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๗๐]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
สญฺีวาทา     อุทฺธมาฆตนา     สญฺิมตฺตานํ     ปญฺเปนฺติ    โสฬสหิ
วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๗๑]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
อสญฺีวาทา     อุทฺธมาฆตนา     อสญฺิมตฺตานํ    ปญฺเปนฺติ    อฏฺหิ
วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๗๒]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
เนวสญฺีนาสญฺีวาทา        อุทฺธมาฆตนา       เนวสญฺีนาสญฺิมตฺตานํ
ปญฺเปนฺติ อฏฺหิ วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๗๓]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา อุจฺเฉทวาทา สโต
สตฺตสฺส   อุจฺเฉทํ   วินาสํ   วิภวํ   ปญฺเปนฺติ   สตฺตหิ   วตฺถูหิ  ตทปิ
ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๗๔]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย เต สมณพฺราหฺมณา ทิฏฺธมฺมนิพฺพานวาทา
สโต   สตฺตสฺส   ปรมทิฏฺธมฺมนิพฺพานํ   ปญฺเปนฺติ  ปญฺจหิ  วตฺถูหิ  ตทปิ
ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๗๕]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อปรนฺตกปฺปิกา
อปรนฺตานุทิฏฺิโน    อปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ จตุจตฺตาฬีสาย วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๗๖]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  ปุพฺพนฺตกปฺปิกา จ
อปรนฺตกปฺปิกา   จ   ปุพฺพนฺตาปรนฺตกปฺปิกา   จ  ปุพฺพนฺตาปรนฺตานุทิฏฺิโน
ปุพฺพนฺตาปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ    อธิมุตฺติปทานิ    อภิวทนฺติ
ทฺวาสฏฺิยา วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๗๗]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา สสฺสตวาทา สสฺสตํ
อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺเปนฺติ   จตูหิ   วตฺถูหิ   เต   วต  อญฺตฺร
ผสฺสา ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ เนตํ านํ วิชฺชติ ฯ
     [๗๘]   ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  เอกจฺจสสฺสติกา
เอกจฺจอสสฺสติกา    เอกจฺจํ    สสฺสตํ   เอกจฺจํ   อสสฺสตํ   อตฺตานญฺจ
โลกญฺจ    ปญฺเปนฺติ    จตูหิ   วตฺถูหิ   เต   วต   อญฺตฺร   ผสฺสา
ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ เนตํ านํ วิชฺชติ ฯ
     [๗๙]   ตตฺร   ภิกฺขเว   เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อนฺตานนฺติกา
อนฺตานนฺตํ   โลกสฺส   ปญฺเปนฺติ   จตูหิ   วตฺถูหิ   เต   วต  อญฺตฺร
ผสฺสา ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ เนตํ านํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๐]   ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อมราวิกฺเขปิกา
ตตฺถ    ตตฺถ    ปณฺหํ    ปุฏฺา   สมานา   วาจาวิกฺเขปํ   อาปชฺชนฺติ
อมราวิกฺเขปํ   จตูหิ  วตฺถูหิ  เต  วต  อญฺตฺร  ผสฺสา  ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ
เนตํ านํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๑]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา
อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ    อตฺตานญฺจ    โลกญฺจ    ปญฺเปนฺติ    ทฺวีหิ   วตฺถูหิ
เต วต อญฺตฺร ผสฺสา ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ เนตํ านํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๒]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  ปุพฺพนฺตกปฺปิกา
ปุพฺพนฺตานุทิฏฺิโน    ปุพฺพนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ  อฏฺารสหิ  วตฺถูหิ  เต  วต  อญฺตฺร  ผสฺสา  ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ
เนตํ านํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๓]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
สญฺีวาทา   อุทฺธมาฆตนา   สญฺิมตฺตานํ   ปญฺเปนฺติ   โสฬสหิ   วตฺถูหิ
เต วต อญฺตฺร ผสฺสา ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ เนตํ านํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๔]   ตตฺร   ภิกฺขเว   เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
อสญฺีวาทา     อุทฺธมาฆตนา     อสญฺิมตฺตานํ    ปญฺเปนฺติ    อฏฺหิ
วตฺถูหิ เต วต อญฺตฺร ผสฺสา ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ เนตํ านํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๕]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
เนวสญฺีนาสญฺีวาทา        อุทฺธมาฆตนา       เนวสญฺีนาสญฺิมตฺตานํ
ปญฺเปนฺติ   อฏฺหิ   วตฺถูหิ  เต  วต  อญฺตฺร  ผสฺสา  ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ
เนตํ านํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๖]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา อุจฺเฉทวาทา สโต
สตฺตสฺส   อุจฺเฉทํ   วินาสํ   วิภวํ  ปญฺเปนฺติ  สตฺตหิ  วตฺถูหิ  เต  วต
อญฺตฺร ผสฺสา ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ เนตํ านํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๗]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย เต สมณพฺราหฺมณา ทิฏฺธมฺมนิพฺพานวาทา
สโต    สตฺตสฺส    ปรมทิฏฺธมฺมนิพฺพานํ    ปญฺเปนฺติ   ปญฺจหิ   วตฺถูหิ
เต วต อญฺตฺร ผสฺสา ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ เนตํ านํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๘]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อปรนฺตกปฺปิกา
อปรนฺตานุทิฏฺิโน    อปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ    จตุจตฺตาฬีสาย    วตฺถูหิ    เต    วต   อญฺตฺร   ผสฺสา
ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ เน านํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๙]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  ปุพฺพนฺตกปฺปิกา จ
อปรนฺตกปฺปิกา   จ   ปุพฺพนฺตาปรนฺตกปฺปิกา   จ  ปุพฺพนฺตาปรนฺตานุทิฏฺิโน
ปุพฺพนฺตาปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ    อธิมุตฺติปทานิ    อภิวทนฺติ
ทฺวาสฏฺิยา   วตฺถูหิ   เต   วต  อญฺตฺร  ผสฺสา  ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ  เน
านํ วิชฺชติ ฯ
     [๙๐]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา สสฺสตวาทา สสฺสตํ
อตฺตานญฺจ  โลกญฺจ  ปญฺเปนฺติ  จตูหิ  วตฺถูหิ  เยปิ  เต  สมณพฺราหฺมณา
เอกจฺจสสฺสติกา     เอกจฺจอสสฺสติกา    เยปิ    เต    สมณพฺราหฺมณา
อนฺตานนฺติกา   เยปิ   เต   สมณพฺราหฺมณา  อมราวิกฺเขปิกา  เยปิ  เต
สมณพฺราหฺมณา     อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา     เยปิ    เต    สมณพฺราหฺมณา
ปุพฺพนฺตกปฺปิกา     เยปิ     เต     สมณพฺราหฺมณา     อุทฺธมาฆตนิกา
สญฺีวาทา   เยปิ   เต   สมณพฺราหฺมณา   อุทฺธมาฆตนิกา   อสญฺีวาทา
เยปิ    เต    สมณพฺราหฺมณา    อุทฺธมาฆตนิกา   เนวสญฺีนาสญฺีวาทา
เยปิ   เต   สมณพฺราหฺมณา   อุจฺเฉทวาทา   เยปิ  เต  สมณพฺราหฺมณา
ทิฏฺธมฺมนิพฺพานวาทา         เยปิ        เต        สมณพฺราหฺมณา
อปรนฺตกปฺปิกา    เยปิ    เต    สมณพฺราหฺมณา    ปุพฺพนฺตกปฺปิกา   จ
อปรนฺตกปฺปิกา   จ   ปุพฺพนฺตาปรนฺตกปฺปิกา   จ  ปุพฺพนฺตาปรนฺตานุทิฏฺิโน
ปุพฺพนฺตาปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ    อธิมุตฺติปทานิ    อภิวทนฺติ
ทฺวาสฏฺิยา   วตฺถูหิ   สพฺเพ  เต  ฉหิ  ผสฺสายตเนหิ  ผุสฺสาผุสฺสา  ๑-
ปฏิสํเวเทนฺติ   ฯ  เตสํ  เวทนาปจฺจยา  ตณฺหา  ตณฺหาปจฺจยา  อุปาทานํ
อุปาทานปจฺจยา    ภโว    ภวปจฺจยา   ชาติ   ชาติปจฺจยา   ชรามรณํ
โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา สมฺภวนฺติ ฯ
     {๙๐.๑}  ยโต  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ฉนฺนํ  ผสฺสายตนานํ สมุทยญฺจ
อตฺถงฺคมญฺจ   อสฺสาทญฺจ   อาทีนวญฺจ  นิสฺสรณญฺจ  ยถาภูตํ  ปชานาติ  ฯ
อยํ  อิเมหิ  สพฺเพเหว  อุตฺตริตรํ  ปชานาติ ฯ เย หิ เกจิ ภิกฺขเว สมณา
วา    พฺราหฺมณา    วา   ปุพฺพนฺตกปฺปิกา   วา   อปรนฺตกปฺปิกา   วา
ปุพฺพนฺตาปรนฺตกปฺปิกา    วา    ปุพฺพนฺตาปรนฺตานุทิฏฺิโน   ปุพฺพนฺตาปรนฺตํ
อารพฺภ   อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ  อภิวทนฺติ  สพฺเพ  เต  อิเมเหว
ทฺวาสฏฺิยา   วตฺถูหิ   อนฺโตชาลิกตา   เอตฺถ   สิตา  ว  อุมฺมุชฺชมานา
อุมฺมุชฺชนฺติ    เอตฺถ   ปริยาปนฺนา   อนฺโตชาลิกตา   ว   อุมฺมุชฺชมานา
อุมฺมุชฺชนฺติ
     {๙๐.๒}  เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว  ทกฺโข เกวฏฺโฏ วา เกวฏฺฏนฺเตวาสี
วา    สุขุมจฺฉิทฺทเกน   ๒-   ชาเลน   ปริตฺตํ   อุทกรหทํ  โอตฺถเรยฺย
ตสฺส   เอวมสฺส   เย   โข   เกจิ   อิมสฺมึ   อุทกรหเท   โอฬาริกา
ปาณา     สพฺเพเปเต     อนฺโตชาลิกตา     เอตฺถ     สิตา     ว
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ผุสฺส ผุสฺส ฯ อฏฺกถายํ ผุสฺสา ผุสฺสา ฯ ๒ สี. สุขุมจฺฉินฺเนน ฯ
@อ. สุขุมจฺฉิเกน ฯ
อุมฺมุชฺชมานา    อุมฺมุชฺชนฺติ   เอตฺถ   ปริยาปนฺนา   อนฺโตชาลิกตา   ว
อุมฺมุชฺชมานา  อุมฺมุชฺชนฺตีติ  เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  เย  หิ  เกจิ สมณา
วา    พฺราหฺมณา    วา   ปุพฺพนฺตกปฺปิกา   วา   อปรนฺตกปฺปิกา   วา
ปุพฺพนฺตาปรนฺตกปฺปิกา           วา          ปุพฺพนฺตาปรนฺตานุทิฏฺิโน
ปุพฺพนฺตาปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ    อธิมุตฺติปทานิ    อภิวทนฺติ
สพฺเพ   เต   อิเมเหว   ทฺวาสฏฺิยา   วตฺถูหิ   อนฺโตชาลิกตา  เอตฺถ
สิตา   ว  อุมฺมุชฺชมานา  อุมฺมุชฺชนฺติ  เอตฺถ  ปริยาปนฺนา  อนฺโตชาลิกตา
ว อุมฺมุชฺชมานา อุมฺมุชฺชนฺติ ฯ
     {๙๐.๓}   อุจฺฉินฺนภวเนตฺติโก  ภิกฺขเว  ตถาคตสฺส  กาโย  ติฏฺติ
ยาวสฺส  กาโย  สฺสติ  ตาว  นํ  ทกฺขนฺติ  เทวมนุสฺสา  กายสฺส  เภทา
อุทฺธํ  ชีวิตปริยาทานา  น  นํ  ทกฺขนฺติ  เทวมนุสฺสา  เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว
อมฺพปิณฺฑิยา   วณฺฏจฺฉินฺนาย   ยานิ  กานิจิ  อมฺพานิ  วณฺฏปฏิพนฺธานิ  ๑-
สพฺพานิ  ตานิ  ตทนฺวยานิ  ภวนฺติ เอวเมว โข ภิกฺขเว อุจฺฉินฺนภวเนตฺติโก
ตถาคตสฺส  กาโย ติฏฺติ ยาวสฺส กาโย สฺสติ ตาว นํ ทกฺขนฺติ เทวมนุสฺสา
กายสฺส เภทา อุทฺธํ ชีวิตปริยาทานา น นํ ทกฺขนฺติ เทวมนุสฺสาติ ฯ
     {๙๐.๔}  เอวํ วุตฺเต อายสฺมา อานนฺโท ภควนฺตํ เอตทโวจ อจฺฉริยํ
ภนฺเต  อพฺภูตํ  ๒-  ภนฺเต โกนาโม อยํ ภนฺเต ธมฺมปริยาโยติ ฯ ตสฺมาติห
ตฺวํ  อานนฺท  อิมํ  ธมฺมปริยายํ  อตฺถชาลนฺติปิ  นํ  ธาเรหิ  ธมฺมชาลนฺติปิ
นํ   ธาเรหิ   พฺรหฺมชาลนฺติปิ   นํ   ธาเรหิ  ทิฏฺิชาลนฺติปิ  นํ  ธาเรหิ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. วณฺฏูปนิพนฺธนานิ ฯ ๒ สี. ยุ. อพฺภุตํ ฯ
อนุตฺตโร   สงฺคามวิชโยติปิ   นํ   ธาเรหีติ   ฯ   อิทมโวจ  ภควา  ฯ
อตฺตมนา   เต   ภิกฺขู  ภควโต  ภาสิตํ  อภินนฺทุนฺติ  ฯ  อิมสฺมึ  จ  ปน
เวยฺยากรณสฺมึ ภญฺมาเน ทสสหสฺสี ๑- โลกธาตุ อกมฺปิตฺถาติ ฯ
                 พฺรหฺมชาลสุตฺตํ ปมํ นิฏฺิตํ ฯ
                              ------------
@เชิงอรรถ: สี. สหสฺสี ฯ

             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๙ หน้าที่ ๒๕-๖๐.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=9&A=494&w=&modeTY=1
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=9&A=494&modeTY=1
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=9&item=32&items=59
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ :-
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=9&siri=1
             ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=9&i=1
             อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย :-
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=4&A=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=4&A=1
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๙
https://84000.org/tipitaka/read/?index_9
https://84000.org/tipitaka/english/?index_9