บาลีพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ - พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๙

                                           ๖ มหากปิชาตกํ
     [๒๓๗๐]      พาราณสฺยํ ^๑- อหุ ราชา     กาสีนํ รฏฺฐวฑฺฒโน
                       มิตฺตามจฺจปริพฺยูโฬฺห         อคมาสิ มิคาชินํ ^๒- ฯ
                       ตตฺถ พฺราหฺมณมทฺทกฺขิ      เสตํ จิตฺรํ กิลาสินํ
                       วิทฺธสฺตํ โกวิฬารํว              กีสํ ธมนิสนฺถตํ ฯ
@เชิงอรรถ: ^๑ สี. ยุ. พาราณสฺสํ ฯ   ^๒ สี. มิคาชิรํ ฯ ยุ. มิคาจิรํ ฯ
                       ปรมการุญฺญตํ ปตฺตํ         ทิสฺวา กิจฺฉคตํ นรํ
                       อวจ พฺยมฺหิโต ราชา         ยกฺขานํ กตโม นุสิ ฯ
                       หตฺถปาทา จ เต เสตา       ตโต เสตตรํ สิโร
                       คตฺตํ กมฺมาสวณฺณนฺเต     กิลาสพหุโล จสิ ฯ
                       วฏฺฏนาวลิสงฺกาสา           ปิฏฺฐิ เต นินฺนตุนฺนตา
                       กาฬปพฺพา จ เต องฺคา      นาญฺญํ ปสฺสามิ เอทิสํ ฯ
                       อุคฺฆฏฺฐปาโท ตสิโต         กีโส ธมนิสนฺถโต
                       ฉาโต อติตฺตรูโปสิ            กุโตสิ กตฺถ คจฺฉสิ ฯ
                       ทุทฺทสี อปฺปกาโรสิ           ทุพฺพณฺโณ ภีมทสฺสโน
                       ชเนตฺติ ยาปิ เต มาตา       น ตํ อิจฺเฉยฺย ปสฺสิตุํ ฯ
                       กึ กมฺมมกรา ^๑- ปุพฺเพ      กึ ^๒- อวชฺฌํ อฆาตยิ
                       กิพฺพิสํ ยํ กริตฺวาน            อิทํ ทุกฺขํ อุปาคมิ ฯ
     [๒๓๗๑]      ตคฺฆ เต อหมกฺขิสฺสํ          ยถาปิ กุสโล ตถา
                       สจฺจวาทึ หิ โลกสฺมึ           ปสํสนฺตีธ ปณฺฑิตา ฯ
                       เอโก จรํ โคคเวโส             มูโฬฺห อจฺจสรึ วเน
                       อรญฺเญ อีริเณ วิวเน         นานากุญฺชรเสวิเต ฯ
                       วาฬมิคานุจริเต                วิปฺปนฏฺโฐสฺมิ กานเน
                       อจรึ ตตฺถ สตฺตาหํ            ขุปฺปิปาสสมปฺปิโต ฯ
                       ตตฺถ ติณฺฑุกมทฺทกฺขึ         วิสมฏฺฐํ พุภุกฺขิโต
                       ปปาตมภิลมฺพนฺตํ            สมฺปนฺนผลธารินํ ฯ
@เชิงอรรถ: ^๑ ม. กมฺมมกรํ ฯ       ^๒ ม. กํ ฯ
                       วาตสฺสิตานิ ภกฺเขสึ          ตานิ รุจฺจึสุ เม ภุสํ
                       อติตฺโต รุกฺขมารุยฺห ^๑-     ตตฺถ เหสฺสามิ อสฺสิโต ^๒- ฯ
                       เอกํ เม ภกฺขิตํ อาสิ          ทุติยํ อภิปตฺถิตํ
                       ตโต สา ภญฺชถ สาขา       ฉินฺนา ผรสุนา วิย ฯ
                       โสหํ สหาว สาขาหิ           อุทฺธํปาโท อวํสิโร
                       อปฺปติฏฺเฐ อนาลมฺเพ       คิริทุคฺคสฺมิ ปาปตํ ฯ
                       ยสฺมา จ วาริ คมฺภีรํ          ตสฺมา น สมปชฺชิสํ ^๓-
                       ตตฺถ เสสึ นิรานนฺโท         อนูนา ^๔- ทสรตฺติโย ฯ
                       อเถตฺถ กปิ มาคจฺฉิ          โคนงฺคุโล ทรีจโร
                       สาขาหิ สาขํ วิจรนฺโต       ขาทมาโน ทุมปฺผลํ
                       โส มํ ทิสฺวา กีสํ ปณฺฑุํ      การุญฺญมกรํ มยิ ฯ
                       อมฺโภ โก นาม โส เอตฺถ    เอวํ ทุกฺเขน อฏฺฏิโต
                       มนุสฺโส อมนุสฺโส วา         อตฺตานมฺเม ปเวทย ฯ
                       ตสฺสญฺชลึ ปณาเมตฺวา      อิทํ วจนมพฺรวึ
                       มนุสฺโสหํ พฺยสมฺปตฺโต       สา เม นตฺถิ อิโต คติ
                       ตํ โว วทามิ ภทฺทํ โว         ตฺวญฺจ เม สรณํ ภว ฯ
                       ครุํ สิลํ คเหตฺวาน             วิจรี ปพฺพเต กปิ
                       สิลาย โยตฺตํ กตฺวาน        นิสโภ เอตทพฺรวิ ฯ
                       เอหิ เม ปิฏฺฐิมารุยฺห         คีวํ คณฺหาหิ พาหุหิ
                       อหนฺตํ อุทฺธริสฺสามิ           คิริทุคฺคต เวคสา ฯ
@เชิงอรรถ: ^๑ ม. รุกฺขมารูหึ ฯ    ^๒ ม. ยุ. อาสิโต ฯ  ^๓ สี. สมปชฺชสึ ฯ ยุ. สมภชฺชิสํ ฯ
@^๔ ยุ. อนาโถ ฯ
                       ตสฺส ตํ วจนํ สุตฺวา           วานรินฺทสฺส สิรีมโต
                       ปิฏฺฐิมารุยฺห ธีรสฺส           คีวํ พาหาหิ อคฺคหึ ฯ
                       โส มํ ตโต สมุฏฺฐาสิ         เตชสี พลวา กปิ
                       วิหญฺญมาโน กิจฺเฉน        คิริทุคฺคต เวคสา ฯ
                       อุทฺธริตฺวาน มํ สนฺโต        นิสโภ เอตทพฺรวิ
                       อิงฺฆ มํ สมฺม รกฺขสฺสุ        ปสฺสุปิสฺสํ มุหุตฺตกํ ฯ
                       สีหา พฺยคฺฆา จ ทีปิ จ      อจฺฉโกกตรจฺฉโย
                       เต มํ ปมตฺตํ หึเสยฺยุํ         เต ตฺวํ ทิสฺวา นิวารย ฯ
                       เอวํ เม ปริตฺตาตูน           ปสฺสุปิ โส มุหุตฺตกํ
                       ตทาหํ ปาปิกํ ทิฏฺฐึ          ปฏิลจฺฉึ อโยนิโส ฯ
                       ภกฺโข อยํ มนุสฺสานํ         ยถา จญฺเญ วเน มิคา
                       ยนฺนูนิมํ วธิตฺวาน            ฉาโต ขาเทยฺย วานรํ ฯ
                       อสิโต จ คมิสฺสามิ            มํสมาทาย สมฺพลํ
                       กนฺตารํ นิตฺถริสฺสามิ         ปาเถยฺยํ เม ภวิสฺสติ ฯ
                       ตโต สิลํ คเหตฺวาน           มตฺถกํ สนฺนิตาฬยึ
                       มม ภตฺตกิลนฺตสฺส ^๑-      ปหาโร ทุพฺพโล อหุ ฯ
                       โส จ เวเคนุทปฺปตฺโต        กปิ รุหิรมกฺขิโต
                       อสฺสุปุณฺเณหิ เนตฺเตหิ      โรทนฺโต มํ อุทิกฺขติ ฯ
                       มายฺโย มํ กริ ภทฺทนฺเต     ตฺวญฺจ นาเมทิสํ กริ
                       ตฺวญฺจ โข นาม ทีฆาวุ ^๒- อญฺเญ ^๓- วาเรตุมรหสิ ฯ
@เชิงอรรถ: ^๑ ม. คตฺตคิลนฺตสฺส ฯ ยุ. หตฺถ ...  ฯ    ^๒ ยุ. ฑีฆายุ ฯ     ^๓ ยุ. อญฺญํ ฯ
                       อโห วต เร ปุริส               ตาว ทุกฺกรการก
                       เอทิสา วิสมา ทุคฺคา        ปปาตา อุทฺธโต มยา ฯ
                       อานีโต ปรโลกาว            ทุพฺเภยฺยํ มํ อมญฺญถ
                       ตนฺเตน ปาปธมฺเมน         ปาปํ ปาเปน จินฺติตํ ฯ
                       มา เหว ตฺวํ อธมฺมฏฺฐ       เวทนํ กฏกํ ผุสิ
                       มา เหว ปาปกมฺมนฺตํ       ผลํ เวฬุํว ตํ วธิ ฯ
                       ตยิ เม นตฺถิ วิสฺสาโส       ปาปธมฺม อสญฺญต
                       เอหิ เม ปิฏฺฐิโต คจฺฉ        ทิสฺสมาโนว สนฺติเก ฯ
                       มุตฺโตสิ หตฺถา วาฬานํ     ปตฺโตสิ มานุสึ ปทํ
                       เอส มคฺโค อธมฺมฏฺฐ        เตน คจฺฉ ยถาสุขํ ฯ
                       อิทํ วตฺวา คิริจโร              รุหิรํ ^๑- ปกฺขลฺย มตฺถกํ
                       อสฺสูนิ สมฺปมชฺชิตฺวา        ตโต ปพฺพตมารุหิ ฯ
                       โสหํ เตนาภิสตฺโตสฺมิ        ปริฬาเหน อฏฺฏิโต
                       ฑยฺหมาเนน คตฺเตน         วารึ ปาตุํ อุปาคมึ ฯ
                       อคฺคินา วิย สนฺตตฺโต        รหโท รุหิรมกฺขิโต
                       ปุพฺพโลหิตสงฺกาโส          สพฺโพ เม สมปชฺชถ ฯ
                       ยาวนฺโต อุทพินฺทูนิ            กายสฺมึ นิปตึสุ เม
                       ตาวนฺโต คณฺฑุ ^๒- ชาเยถ   อฑฺฒเวลุวสาทิสา ฯ
                       ปภินฺนา ปคฺฆรึสุ เม           กุณปา ปุพฺพโลหิตา
                       เยน เยเนว คจฺฉามิ             คาเมสุ นิคเมสุ จ ฯ
@เชิงอรรถ: ^๑ ม. รหเท ฯ        ^๒ สี. ยุ. คณฺฑู ฯ
                       ทณฺฑหตฺถา นิวาเรนฺติ      อิตฺถิโย ปุริสา จ มํ
                       โอกฺกิตา ปูติคนฺเธน          มาสฺสุ โอเรน อาคมา ฯ
                       เอตาทิสํ อิทํ ทุกฺขํ            สตฺตวสฺสานิทานิ เม
                       อนุโภมิ สกํ กมฺมํ             ปุพฺเพ ทุกฺกฏมตฺตโน ฯ
                       ตํ โว วทามิ ภทฺทนฺเต        ยาวนฺเตตฺถ สมาคตา
                       มาสฺสุ มิตฺตาน ทุพฺภิตฺโถ    มิตฺตทุพฺโภ หิ ปาปโก ฯ
                       กุฏฺฐี กิลาสี ภวติ               โย มิตฺตานีธ ทุพฺภติ
                       กายสฺส เภทา มิตฺตทุพฺภี     นิรยํ โส อุปปชฺชตีติ ฯ
                                        มหากปิชาตกํ ฉฏฺฐํ ฯ
                                                ---------
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๒๗ หน้าที่ ๕๐๓-๕๐๘. https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=10388&w=&modeTY=2 อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :- https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=10388&modeTY=2 อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=27&item=2370&items=2 อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ :- https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=27&siri=516 ศึกษาอรรถกถาชาดกนี้ได้ที่ :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=2370 อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=41&A=5582 The Pali Atthakatha in Roman :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=41&A=5582 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ https://84000.org/tipitaka/read/?index_27 https://84000.org/tipitaka/english/?index_27