พระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๐ ภาษาบาลี อักษรไทย
 พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๒ สุตฺต. ที. มหาวคฺโค

เวทนา   ปญฺาเยถาติ   ฯ   โน   เหตํ   ภนฺเต   ฯ  ตสฺมาติหานนฺท
เอเสว   เหตุ   เอตํ  นิทานํ  เอส  สมุทโย  เอส  ปจฺจโย  เวทนาย
ยทิทํ ผสฺโส ฯ
     {๖๐.๒}  นามรูปปจฺจยา  ผสฺโสติ  อิติ โข ปเนตํ วุตฺตํ ฯ ตทานนฺท
อิมินาเปตํ   ปริยาเยน   เวทิตพฺพํ   ยถา   นามรูปปจฺจยา   ผสฺโส  ฯ
เยหิ  อานนฺท  อากาเรหิ  เยหิ  ลิงฺเคหิ  เยหิ นิมิตฺเตหิ เยหิ อุทฺเทเสหิ
นามกายสฺส   ปญฺตฺติ   โหติ   เตสุ   อากาเรสุ  เตสุ  ลิงฺเคสุ  เตสุ
นิมิตฺเตสุ  เตสุ  อุทฺเทเสสุ  อสติ  อปิ  นุ  โข รูปกาเย อธิวจนสมฺผสฺโส
ปญฺาเยถาติ  ฯ  โน  เหตํ  ภนฺเต  ฯ  เยหิ  อานนฺท  อากาเรหิ เยหิ
ลิงฺเคหิ   เยหิ   นิมิตฺเตหิ  เยหิ  อุทฺเทเสหิ  รูปกายสฺส  ปญฺตฺติ  โหติ
เตสุ  อากาเรสุ  เตสุ  ลิงฺเคสุ  เตสุ  นิมิตฺเตสุ  เตสุ  อุทฺเทเสสุ อสติ
อปิ   นุ   โข   นามกาเย  ปฏิฆสมฺผสฺโส  ปญฺาเยถาติ  ฯ  โน  เหตํ
ภนฺเต   ฯ   เยหิ  อานนฺท  อากาเรหิ  เยหิ  ลิงฺเคหิ  เยหิ  นิมิตฺเตหิ
เยหิ   อุทฺเทเสหิ   นามกายสฺส   จ   รูปกายสฺส   จ   ปญฺตฺติ  โหติ
เตสุ  อากาเรสุ  เตสุ  ลิงฺเคสุ  เตสุ  นิมิตฺเตสุ  เตสุ  อุทฺเทเสสุ อสติ
อปิ  นุ  โข  อธิวจนสมฺผสฺโส  วา  ปฏิฆสมฺผสฺโส  วา  ปญฺาเยถาติ  ฯ
โน   เหตํ  ภนฺเต  ฯ  เยหิ  อานนฺท  อากาเรหิ  เยหิ  ลิงฺเคหิ  เยหิ
นิมิตฺเตหิ    เยหิ    อุทฺเทเสหิ    นามรูปสฺส   ปญฺตฺติ   โหติ   เตสุ
อากาเรสุ   เตสุ   ลิงฺเคสุ   เตสุ   นิมิตฺเตสุ  เตสุ  อุทฺเทเสสุ  อสติ
อปิ   นุ   โข   ผสฺโส   ปญฺาเยถาติ   ฯ   โน   เหตํ   ภนฺเต  ฯ
ตสฺมาติหานนฺท    เอเสว    เหตุ    เอตํ    นิทานํ   เอส   สมุทโย
เอส ปจฺจโย ผสฺสสฺส ยทิทํ นามรูปํ ฯ
     {๖๐.๓}   วิญฺาณปจฺจยา  นามรูปนฺติ  อิติ  โข  ปเนตํ  วุตฺตํ  ฯ
ตทานนฺท    อิมินาเปตํ   ปริยาเยน   เวทิตพฺพํ   ยถา   วิญฺาณปจฺจยา
นามรูปํ   ฯ   วิญฺาณญฺจ   หิ  อานนฺท  มาตุ  กุจฺฉิสฺมึ  น  โอกฺกมิสฺสถ
อปิ  นุ  โข  นามรูปํ  มาตุ กุจฺฉิสฺมึ สมุจฺฉิชฺชิสฺสถาติ ฯ โน เหตํ ภนฺเต ฯ
วิญฺาณญฺจ   หิ   อานนฺท   มาตุ   กุจฺฉิสฺมึ   โอกฺกมิตฺวา   โวกฺกมิสฺสถ
อปิ   นุ   โข   นามรูปํ   อิตฺถตฺตาย  อภินิพฺพตฺติสฺสถาติ  ฯ  โน  เหตํ
ภนฺเต   ฯ   วิญฺาณญฺจ   หิ   อานนฺท  ทหรสฺเสว  สโต  โวจฺฉิชฺชิสฺสถ
กุมารกสฺส   วา   กุมาริกาย  วา  อปิ  นุ  โข  นามรูปํ  วุฑฺฒึ  วิรุฬฺหึ
เวปุลฺลํ   อาปชฺชิสฺสถาติ   ฯ   โน   เหตํ   ภนฺเต  ฯ  ตสฺมาติหานนฺท
เอเสว   เหตุ  เอตํ  นิทานํ  เอส  สมุทโย  เอส  ปจฺจโย  นามรูปสฺส
ยทิทํ วิญฺาณํ ฯ
     {๖๐.๔}   นามรูปปจฺจยา  วิญฺาณนฺติ  อิติ  โข  ปเนตํ  วุตฺตํ  ฯ
ตทานนฺท    อิมินาเปตํ   ปริยาเยน   เวทิตพฺพํ   ยถา   นามรูปปจฺจยา
วิญฺาณํ   ฯ   วิญฺาณญฺจ   หิ   อานนฺท  นามรูเป  ปติฏฺ  น  ลภึสฺสถ
อปิ   นุ   โข   อายตึ  ชาติชรามรณทุกฺขสมุทยสมฺภโว  ปญฺาเยถาติ  ฯ
โน  เหตํ  ภนฺเต  ฯ  ตสฺมาติหานนฺท  เอเสว  เหตุ  เอตํ  นิทานํ เอส
สมุทโย  เอส  ปจฺจโย  วิญฺาณสฺส  ยทิทํ  นามรูปํ  ฯ  เอตฺตาวตา  โข
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. มาตุกุจฺฉึ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
อานนฺท  ชาเยถ  วา  ชีเยถ  วา มีเยถ วา จเวถ วา อุปปชฺเชถ วา ฯ
เอตฺตาวตา   โข   อธิวจนปโถ   เอตฺตาวตา   นิรุตฺติปโถ  เอตฺตาวตา
ปญฺตฺติปโถ   เอตฺตาวตา   ปญฺาวจรํ   เอตฺตาวตา   วฏฺฏํ  วตฺตติ  ฯ
อิตฺถตฺตํ ปญฺาปนาย ยทิทํ นามรูปํ สห วิญฺาเณน ฯ [๑]-
     [๖๑]  กิตฺตาวตา  จ  อานนฺท อตฺตานํ ปญฺเปนฺโต ปญฺเปติ ๒- ฯ
รูปึ   วา   หิ   อานนฺท   ปริตฺตํ  อตฺตานํ  ปญฺเปนฺโต  ปญฺเปติ  รูปี
เม   ปริตฺโต   อตฺตาติ   ฯ   รูปึ   วา  หิ  อานนฺท  อนนฺตํ  อตฺตานํ
ปญฺเปนฺโต    ปญฺเปติ    รูปี   เม   อนนฺโต   อตฺตาติ   ฯ   อรูปึ
วา   หิ   อานนฺท   ปริตฺตํ   อตฺตานํ   ปญฺเปนฺโต   ปญฺเปติ   อรูปี
เม   ปริตฺโต   อตฺตาติ   ฯ   อรูปึ  วา  หิ  อานนฺท  อนนฺตํ  อตฺตานํ
ปญฺเปนฺโต ปญฺเปติ อรูปี เม อนนฺโต อตฺตาติ ฯ
     {๖๑.๑}  ตตฺรานนฺท  โย  โส  รูปึ  ปริตฺตํ  อตฺตานํ  ปญฺเปนฺโต
ปญฺเปติ  เอตรหิ  วา  โส  รูปึ  ปริตฺตํ  อตฺตานํ  ปญฺเปนฺโต ปญฺเปติ
ตถาภาวึ  ๓-  วา  โส  รูปึ  ปริตฺตํ  อตฺตานํ ปญฺเปนฺโต ปญฺเปติ อตถํ
วา  ปน  สนฺตํ  ตถตฺตาย  อุปกปฺเปสฺสามีติ  อิติ  วา ปนสฺส โหติ ฯ เอวํ
สนฺตํ โข อานนฺท รูปึ ปริตฺตตฺตานุทิฏฺิ อนุเสตีติ อิจฺจาลํ วจนาย ฯ
     {๖๑.๒}  ตตฺรานนฺท  โย  โส  รูปึ  อนนฺตํ  อตฺตานํ  ปญฺเปนฺโต
ปญฺเปติ  เอตรหิ  วา  โส  รูปึ  อนนฺตํ  อตฺตานํ  ปญฺเปนฺโต ปญฺเปติ
ตถาภาวึ   ๔-   วา  โส  รูปึ  อนนฺตํ  อตฺตานํ  ปญฺเปนฺโต  ปญฺเปติ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ม. อญฺมญฺปจฺจยตา ปวตฺตติ ฯ ๒ ปญฺาเปนฺโต ปญฺาเปตีติปิ ปาโ ฯ
@๓-๔ ม. ยุ. ตตฺถ ภาวึ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
อตถํ   วา   ปน   สนฺตํ   ตถตฺตาย  อุปกปฺเปสฺสามีติ  อิติ  วา  ปนสฺส
โหติ   ฯ   เอวํ   สนฺตํ  โข  อานนฺท  รูปึ  อนนฺตตฺตานุทิฏฺิ  อนุเสตีติ
อิจฺจาลํ วจนาย ฯ
     {๖๑.๓}  ตตฺรานนฺท  โย  โส  อรูปึ  ปริตฺตํ  อตฺตานํ ปญฺเปนฺโต
ปญฺเปติ   เอตรหิ   วา   โส   อรูปึ   ปริตฺตํ   อตฺตานํ  ปญฺเปนฺโต
ปญฺเปติ   ตถาภาวึ   วา   โส   อรูปึ   ปริตฺตํ  อตฺตานํ  ปญฺเปนฺโต
ปญฺเปติ   อตถํ   วา  ปน  สนฺตํ  ตถตฺตาย  อุปกปฺเปสฺสามีติ  อิติ  วา
ปนสฺส   โหติ   ฯ   เอวํ   สนฺตํ  โข  อานนฺท  อรูปึ  ปริตฺตตฺตานุทิฏฺิ
อนุเสตีติ อิจฺจาลํ วจนาย ฯ
     {๖๑.๔}  ตตฺรานนฺท  โย  โส  อรูปึ  อนนฺตํ  อตฺตานํ ปญฺเปนฺโต
ปญฺเปติ  เอตรหิ  วา  โส  อรูปึ  อนนฺตํ  อตฺตานํ ปญฺเปนฺโต ปญฺเปติ
ตถาภาวึ  วา  โส  อรูปึ  อนนฺตํ  อตฺตานํ  ปญฺเปนฺโต  ปญฺเปติ  อตถํ
วา  ปน  สนฺตํ  ตถตฺตาย  อุปกปฺเปสฺสามีติ  อิติ  วา ปนสฺส โหติ ฯ เอวํ
สนฺตํ  โข  อานนฺท  อรูปึ  อนนฺตตฺตานุทิฏฺิ  อนุเสตีติ  อิจฺจาลํ วจนาย ฯ
เอตฺตาวตา โข อานนฺท อตฺตานํ ปญฺเปนฺโต ปญฺเปตีติ ฯ
     [๖๒]   กิตฺตาวตา   จ   อานนฺท   อตฺตานํ  น  ปญฺเปนฺโต  น
ปญฺเปติ   ฯ   รูปึ  วา  หิ  อานนฺท  ปริตฺตํ  อตฺตานํ  น  ปญฺเปนฺโต
น   ปญฺเปติ   รูปี   เม  ปริตฺโต  อตฺตาติ  ฯ  รูปึ  วา  หิ  อานนฺท
อนนฺตํ   อตฺตานํ   น   ปญฺเปนฺโต   น   ปญฺเปติ  รูปี  เม  อนนฺโต
อตฺตาติ   ฯ   อรูปึ  วา  หิ  อานนฺท  ปริตฺตํ  อตฺตานํ  น  ปญฺเปนฺโต
น   ปญฺเปติ  อรูปี  เม  ปริตฺโต  อตฺตาติ  ฯ  อรูปึ  วา  หิ  อานนฺท
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ปญฺเปติ ฯ
อนนฺตํ   อตฺตานํ   น   ปญฺเปนฺโต   น  ปญฺเปติ  อรูปี  เม  อนนฺโต
อตฺตาติ ฯ
     {๖๒.๑}  ตตฺรานนฺท  โย  โส  รูปึ  ปริตฺตํ อตฺตานํ น ปญฺเปนฺโต
น   ปญฺเปติ  เอตรหิ  วา  โส  รูปึ  ปริตฺตํ  อตฺตานํ  น  ปญฺเปนฺโต
น  ปญฺเปติ  ตถาภาวึ  วา  โส  รูปึ  ปริตฺตํ  อตฺตานํ  น  ปญฺเปนฺโต
น   ปญฺเปติ   อตถํ   วา  ปน  สนฺตํ  ตถตฺตาย  อุปกปฺเปสฺสามีติ  อิติ
วา  ปนสฺส  น  โหติ  ฯ  เอวํ  สนฺตํ  โข  อานนฺท รูปึ ปริตฺตตฺตานุทิฏฺิ
นานุเสตีติ อิจฺจาลํ วจนาย ฯ
     {๖๒.๒}  ตตฺรานนฺท  โย  โส  รูปึ  อนนฺตํ อตฺตานํ น ปญฺเปนฺโต
น  ปญฺเปติ  เอตรหิ  วา  โส  รูปึ  อนนฺตํ  อตฺตานํ  น ปญฺเปนฺโต น
ปญฺเปติ  ตถาภาวึ  วา  โส  รูปึ  อนนฺตํ  อตฺตานํ  น  ปญฺเปนฺโต  น
ปญฺเปติ   อตถํ   วา  ปน  สนฺตํ  ตถตฺตาย  อุปกปฺเปสฺสามีติ  อิติ  วา
ปนสฺส   น   โหติ  ฯ  เอวํ  สนฺตํ  โข  อานนฺท  รูปึ  อนนฺตตฺตานุทิฏฺิ
นานุเสตีติ อิจฺจาลํ วจนาย ฯ
     {๖๒.๓}  ตตฺรานนฺท  โย  โส  อรูปึ ปริตฺตํ อตฺตานํ น ปญฺเปนฺโต
น  ปญฺเปติ  เอตรหิ  วา  โส  อรูปึ  ปริตฺตํ  อตฺตานํ น ปญฺเปนฺโต น
ปญฺเปติ  ตถาภาวึ  วา  โส  อรูปึ  ปริตฺตํ  อตฺตานํ  น  ปญฺเปนฺโต น
ปญฺเปติ   อตถํ   วา  ปน  สนฺตํ  ตถตฺตาย  อุปกปฺเปสฺสามีติ  อิติ  วา
ปนสฺส   น  โหติ  ฯ  เอวํ  สนฺตํ  โข  อานนฺท  อรูปึ  ปริตฺตตฺตานุทิฏฺิ
นานุเสตีติ อิจฺจาลํ วจนาย ฯ
     {๖๒.๔}  ตตฺรานนฺท  โย  โส  อรูปึ อนนฺตํ อตฺตานํ น ปญฺเปนฺโต
น  ปญฺเปติ  เอตรหิ  วา  โส  อรูปึ  อนนฺตํ  อตฺตานํ  น  ปญฺเปนฺโต
น  ปญฺเปติ  ตถาภาวึ  วา  โส  อรูปึ  อนนฺตํ  อตฺตานํ  น ปญฺเปนฺโต
น  ปญฺเปติ  อตถํ  วา  ปน  สนฺตํ  ตถตฺตาย  อุปกปฺเปสฺสามีติ  อิติ วา
ปนสฺส   น  โหติ  ฯ  เอวํ  สนฺตํ  โข  อานนฺท  อรูปึ  อนนฺตตฺตานุทิฏฺิ
นานุเสตีติ   อิจฺจาลํ   วจนาย   ฯ  เอตฺตาวตา  โข  อานนฺท  อตฺตานํ
น ปญฺเปนฺโต น ปญฺเปตีติ ฯ
     [๖๓]    กิตฺตาวตา    จ    อานนฺท   อตฺตานํ   สมนุปสฺสมาโน
สมนุปสฺสติ   ฯ   เวทนํ   วา   หิ   อานนฺท   อตฺตานํ  สมนุปสฺสมาโน
สมนุปสฺสติ   เวทนา  เม  อตฺตาติ  น  เหว  โข  เม  เวทนา  อตฺตา
อปฺปฏิสํเวทโน  เม  อตฺตาติ  [๑]-  ฯ  น  เหว โข เม เวทนา อตฺตา
โนปิ   อปฺปฏิสํเวทโน   เม  อตฺตา  อตฺตา  เม  เวทยติ  เวทนาธมฺโม
หิ   เม   อตฺตาติ   อิติ   วา   หิ   อานนฺท  อตฺตานํ  สมนุปสฺสมาโน
สมนุปสฺสติ ฯ
     {๖๓.๑}   ตตฺรานนฺท  โย  โส  เอวมาห  เวทนา  เม  อตฺตาติ
โส   เอวมสฺส   วจนีโย   ติสฺโส   โข  อิมา  อาวุโส  เวทนา  สุขา
เวทนา   ทุกฺขา   เวทนา   อทุกฺขมสุขา   เวทนา   อิมาสํ   โข  ตฺวํ
ติสฺสนฺนํ   เวทนานํ   กตมํ   อตฺตโต   สมนุปสฺสสีติ   ฯ  ยสฺมึ  อานนฺท
สมเย  สุขํ  เวทนํ  เวเทติ  เนว  ตสฺมึ  สมเย  ทุกฺขํ  เวทนํ  เวเทติ
น  อทุกฺขมสุขํ  เวทนํ  เวเทติ  สุขํเยว  ตสฺมึ  สมเย  เวทนํ เวเทติ ฯ
ยสฺมึ   อานนฺท   สมเย   ทุกฺขํ   เวทนํ   เวเทติ  เนว  ตสฺมึ  สมเย
สุขํ   เวทนํ   เวเทติ   น   อทุกฺขมสุขํ   เวทนํ   เวเทติ   ทุกฺขํเยว
ตสฺมึ   สมเย   เวทนํ   เวเทติ  ฯ  ยสฺมึ  อานนฺท  สมเย  อทุกฺขมสุขํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อิติ วา หิ อานนฺท สมนุปสฺสมาโน สมนุปสฺสติ ฯ
เวทนํ   เวเทติ   เนว   ตสฺมึ  สมเย  สุขํ  เวทนํ  เวเทติ  น  ทุกฺขํ
เวทนํ เวเทติ อทุกฺขมสุขํเยว ตสฺมึ สมเย เวทนํ เวเทติ ฯ
     {๖๓.๒}   สุขาปิ   โข   อานนฺท   เวทนา   อนิจฺจา   สงฺขตา
ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนา   ขยธมฺมา   วยธมฺมา   วิราคธมฺมา   นิโรธธมฺมา   ฯ
ทุกฺขาปิ   โข   อานนฺท   เวทนา   อนิจฺจา   สงฺขตา  ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนา
ขยธมฺมา   วยธมฺมา   วิราคธมฺมา   นิโรธธมฺมา  ฯ  อทุกฺขมสุขาปิ  โข
อานนฺท    เวทนา    อนิจฺจา    สงฺขตา   ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนา   ขยธมฺมา
วยธมฺมา  วิราคธมฺมา  นิโรธธมฺมา  ฯ  ตสฺส  สุขํ  เวทนํ  เวทยมานสฺส
เอโส  เม  อตฺตาติ  โหติ  ตสฺสาเยว  สุขาย  เวทนาย  นิโรธา พฺยคา
เม  อตฺตาติ  โหติ  ฯ  ทุกฺขํ  เวทนํ  เวทยมานสฺส  เอโส  เม อตฺตาติ
โหติ   ฯ  ตสฺสาเยว  ทุกฺขาย  เวทนาย  นิโรธา  พฺยคา  เม  อตฺตาติ
โหติ   ฯ  อทุกฺขมสุขํ  เวทนํ  เวทยมานสฺส  เอโส  เม  อตฺตาติ  โหติ
ตสฺสาเยว  อทุกฺขมสุขาย  เวทนาย  นิโรธา  พฺยคา  เม อตฺตาติ โหติ ฯ
อิติ   โส   ทิฏฺเ   ว   ธมฺเม  อนิจฺจํ  สุขทุกฺขโวกิณฺณํ  อุปฺปาทวยธมฺมํ
อตฺตานํ   สมนุปสฺสมาโน   สมนุปสฺสติ  โย  โส  เอวมาห  เวทนา  เม
อตฺตาติ  ฯ  ตสฺมาติหานนฺท  เอเตนเปตํ  นกฺขมติ  เวทนา  เม  อตฺตาติ
สมนุปสฺสิตุํ
     {๖๓.๓}  ตตฺรานนฺท โย โส เอวมาห น เหว โข เม เวทนา อตฺตา
อปฺปฏิสํเวทโน   เม   อตฺตาติ  โส  เอวมสฺส  วจนีโย  ยตฺถ  ปนาวุโส
สพฺพโส   เวทยิตํ   อตฺถิ   ๑-   อปิ   นุ   โข   ตตฺถ   อสฺมีติ  ๒-
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. นตฺถิ ฯ ๒ ม. อยมหมสฺมีติ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
สิยาติ  ฯ  โน  เหตํ  ภนฺเต  ฯ  ตสฺมาติหานนฺท  เอเตนเปตํ นกฺขมติ น
เหว โข เม เวทนา อตฺตา อปฺปฏิสํเวทโน เม อตฺตาติ สมนุปสฺสิตุํ ฯ
     {๖๓.๔}  ตตฺรานนฺท โย โส เอวมาห น เหว โข เม เวทนา อตฺตา
โนปิ  อปฺปฏิสํเวทโน  [๑]-  อตฺตา  อตฺตา  เม  เวทยติ  เวทนาธมฺโม
หิ  เม  อตฺตาติ  ฯ  โส  เอวมสฺส วจนีโย เวทนา จ หิ อาวุโส สพฺเพน
สพฺพํ   สพฺพถา   สพฺพํ  อปริเสสา  นิรุชฺเฌยฺยุํ  สพฺพโส  เวทนาย  อสติ
เวทนานิโรธา  อปิ  นุ โข ตตฺถ อหมสฺมีติ ๒- สิยาติ ฯ โน เหตํ ภนฺเต ฯ
ตสฺมาติหานนฺท  เอเตนเปตํ  นกฺขมติ  น  เหว  โข  เม  เวทนา อตฺตา
โนปิ  อปฺปฏิสํเวทโน  [๓]-  อตฺตา  อตฺตา  เม  เวทยติ  เวทนาธมฺโม
หิ เม อตฺตาติ สมนุปสฺสิตุํ ฯ
     [๖๔]  ยโต  โข  อานนฺท  ภิกฺขุ  เนว  เวทนํ อตฺตานํ สมนุปสฺสติ
โนปิ   อปฺปฏิสํเวทนํ  อตฺตานํ  สมนุปสฺสติ  โนปิ  อตฺตา  [๔]-  เวทยติ
เวทนาธมฺโม  หิ  เม  อตฺตาติ  สมนุปสฺสติ  ฯ โส เอวํ สมนุปสฺสนฺโต ๕-
น   ๖-   กิญฺจิ  โลเก  อุปาทิยติ  อนุปาทิยญฺจ  น  ปริตสฺสติ  อปริตสฺสํ
ปจฺจตฺตญฺเว    ปรินิพฺพายติ    ขีณา   ชาติ   วุสิตํ   พฺรหฺมจริยํ   กตํ
กรณียํ   นาปรํ   อิตฺถตฺตายาติ   ปชานาติ   ฯ  เอวํ  วิมุตฺตํ  ๗-  โข
อานนฺท   ภิกฺขุํ  โย  เอวํ  วเทยฺย  โหติ  ตถาคโต  ปรมฺมรณา  อิติสา
ทิฏฺีติ    ๘-    ตทกลฺลํ    ฯ    น    โหติ   ตถาคโต   ปรมฺมรณา
@เชิงอรรถ: ๑-๓-๔ ม. ยุ. เม ฯ ๒ ยุ. อยมหมสฺมีติ ฯ ๕ ม. นสมนุปสฺสนฺโต ฯ
@ยุ. อสมนุปสฺสนฺโต ฯ ๖ ม. น จ ฯ ๗ ม. ยุ. วิมุตฺตจิตฺตํ ฯ
@๘ อิติสฺส ทิฏฺีตีติปิ ปาโ ฯ
อิติสา   ทิฏฺีติ   ตทกลฺลํ   ฯ   โหติ   จ   น   จ   โหติ  ตถาคโต
ปรมฺมรณา   อิติสา   ทิฏฺีติ   ตทกลฺลํ   ฯ   เนว  โหติ  น  น  โหติ
ตถาคโต   ปรมฺมรณา   อิติสา  ทิฏฺีติ  ตทกลฺลํ  ฯ  ตํ  กิสฺส  เหตุ  ฯ
ยาวตานนฺท   อธิวจนํ   ยาวตา   อธิวจนปโถ  ยาวตา  นิรุตฺติปโถ  ๑-
ยาวตา     ปญฺตฺติ    ยาวตา    ปญฺตฺติปโถ    ยาวตา    ปญฺาปนํ
ยาวตา    ปญฺาวจรํ    ยาวตา    วฏฺฏํ    วตฺตติ    ตาวตา   วฏฺฏํ
วตฺตติ    ตทภิญฺา    วิมุตฺโต    ภิกฺขุ    ตทภิญฺา    วิมุตฺตํ    ภิกฺขุํ
น ชานาติ น ปสฺสติ อิติสา ทิฏฺีติ ตทกลฺลํ ฯ
     [๖๕]   สตฺต   โข   อิมา   ๒-  อานนฺท  วิญฺาณฏฺิติโย  เทฺว
อายตนานิ   ฯ   กตมา   สตฺต   ฯ   สนฺตานนฺท  สตฺตา  นานตฺตกายา
นานตฺตสญฺิโน   เสยฺยถาปิ   มนุสฺสา   เอกจฺเจ   จ  เทวา  เอกจฺเจ
จ   วินิปาติกา   อยํ   ปมา   วิญฺาณฏฺิติ   ฯ   สนฺตานนฺท   สตฺตา
นานตฺตกายา    เอกตฺตสญฺิโน    เสยฺยถาปิ    เทวา    พฺรหฺมกายิกา
ปมาภินิพฺพตฺตา  จตุอปายิกา  ๓-  สตฺตา  จ  อยํ  ทุติยา วิญฺาณฏฺิติ ฯ
สนฺตานนฺท     สตฺตา     เอกตฺตกายา    นานตฺตสญฺิโน    เสยฺยถาปิ
เทวา   อาภสฺสรา   อยํ   ตติยา   วิญฺาณฏฺิติ  ฯ  สนฺตานนฺท  สตฺตา
เอกตฺตกายา    เอกตฺตสญฺิโน    เสยฺยถาปิ   เทวา   สุภกิณฺหา   อยํ
จตุตฺถา   วิญฺาณฏฺิติ   ฯ   สนฺตานนฺท   สตฺตา   สพฺพโส   รูปสญฺานํ
สมติกฺกมา    ปฏิฆสญฺานํ    อตฺถงฺคมา    นานตฺตสญฺานํ   อมนสิการา
อนนฺโต     อากาโสติ     อากาสานญฺจายตนูปคา     อยํ     ปญฺจมา
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. นิรุตฺติ ฯ ๒ ม. อยํ ปาโ นตฺถิ ฯ ๓ ม. ยุ.
@จตุอปายิกา สตฺตาติ อิเม เทฺว ปาา นตฺถิ ฯ
วิญฺาณฏฺิติ    ฯ    สนฺตานนฺท   สตฺตา   สพฺพโส   อากาสานญฺจายตนํ
สมติกฺกมฺม    อนนฺตํ    วิญฺาณนฺติ   วิญฺาณญฺจายตนูปคา   อยํ   ฉฏฺา
วิญฺาณฏฺิติ    ฯ    สนฺตานนฺท    สตฺตา    สพฺพโส   วิญฺาณญฺจายตนํ
สมติกฺกมฺม    นตฺถิ    กิญฺจีติ    อากิญฺจญฺายตนูปคา    อยํ    สตฺตมา
วิญฺาณฏฺิติ    ฯ    อสญฺิสตฺตายตนํ   ๑-   เนวสญฺานาสญฺายตนเมว
ทุติยํ ฯ
     {๖๕.๑}   ตตฺรานนฺท   ยายํ   ปมา  วิญฺาณฏฺิติ  นานตฺตกายา
นานตฺตสญฺิโน   เสยฺยถาปิ   มนุสฺสา   เอกจฺเจ   จ  เทวา  เอกจฺเจ
จ  วินิปาติกา  โย  นุ  โข  อานนฺท  ตญฺจ  ปชานาติ  ตสฺสา  จ สมุทยํ
ปชานาติ  ตสฺสา  จ  อตฺถงฺคมํ   ปชานาติ  ตสฺสา  จ  อสฺสาทํ ปชานาติ
ตสฺสา  จ  อาทีนวํ  ปชานาติ  ตสฺสา  จ  นิสฺสรณํ ปชานาติ กลฺลํ นุ เตน
ตทภินนฺทิตุนฺติ   ฯ  โน  เหตํ  ภนฺเต  ฯเปฯ  ตตฺรานนฺท  ยายํ  สตฺตมา
วิญฺาณฏฺิติ      สพฺพโส     วิญฺาณญฺจายตนํ     สมติกฺกมฺม     นตฺถิ
กิญฺจีติ   อากิญฺจญฺายตนูปคา   โย   นุ   โข  อานนฺท  ตญฺจ  ปชานาติ
ตสฺสา  จ  สมุทยํ  ปชานาติ  ตสฺสา  จ  อตฺถงฺคมํ  ปชานาติ  ตสฺสา  จ
อสฺสาทํ   ปชานาติ   ตสฺสา  จ  อาทีนวํ  ปชานาติ  ตสฺสา  จ  นิสฺสรณํ
ปชานาติ   กลฺลํ   นุ   เตน   ตทภินนฺทิตุนฺติ  ฯ  โน  เหตํ  ภนฺเต  ฯ
ตตฺรานนฺท   ยมิทํ   อสญฺิสตฺตายตนํ   โย   นุ   โข   อานนฺท   ตญฺจ
ปชานาติ    ตสฺสา    จ   สมุทยํ   ปชานาติ   ตสฺสา   จ   อตฺถงฺคมํ
@เชิงอรรถ: ๑ อสญฺสตฺตายตนนฺติ วา ปาโ ฯ
ปชานาติ    ตสฺสา    จ   อสฺสาทํ   ปชานาติ   ตสฺสา   จ   อาทีนวํ
ปชานาติ  ตสฺสา  จ  นิสฺสรณํ  ปชานาติ  กลฺลํ  นุ  เตน ตทภินนฺทิตุนฺติ ฯ
โน    เหตํ   ภนฺเต   ฯ   ตตฺรานนฺท   ยมิทํ   เนวสญฺานาสญฺายตนํ
โย   นุ   โข   อานนฺท  ตญฺจ  ปชานาติ  ตสฺสา  จ  สมุทยํ  ปชานาติ
ตสฺสา   จ   อตฺถงฺคมํ  ปชานาติ  ตสฺสา  จ  อสฺสาทํ  ปชานาติ  ตสฺสา
จ   อาทีนวํ   ปชานาติ  ตสฺสา  จ  นิสฺสรณํ  ปชานาติ  กลฺลํ  นุ  เตน
ตทภินนฺทิตุนฺติ   ฯ   โน   เหตํ   ภนฺเต  ฯ  ยโต  โข  อานนฺท  ภิกฺขุ
อิมาสญฺจ    สตฺตนฺนํ    วิญฺาณฏฺิตีนํ    อิเมสญฺจ   ทฺวินฺนํ   อายตนานํ
สมุทยญฺจ     อตฺถงฺคมญฺจ     อสฺสาทญฺจ     อาทีนวญฺจ     นิสฺสรณญฺจ
ยถาภูตํ   วิทิตฺวา   อนุปาทา   วิมุตฺโต   โหติ  อยํ  วุจฺจตานนฺท  ภิกฺขุ
ปญฺาวิมุตฺโต ฯ
     [๖๖]  อฏฺ  โข  อิเม  อานนฺท  วิโมกฺขา  ฯ  กตเม  อฏฺ  ฯ
รูปี   รูปานิ   ปสฺสติ   อยํ   ปโม   วิโมกฺโข   ฯ   อชฺฌตฺตํอรูปสญฺี
พหิทฺธารูปานิ    ปสฺสติ    อยํ    ทุติโย    วิโมกฺโข    ฯ   สุภนฺเตว
อธิมุตฺโต   โหติ   อยํ   ตติโย   วิโมกฺโข   ฯ   สพฺพโส   รูปสญฺานํ
สมติกฺกมฺม    ปฏิฆสญฺานํ    อตฺถงฺคมา    นานตฺตสญฺานํ   อมนสิการา
อนนฺโต    อากาโสติ    อากาสานญฺจายตนํ   อุปสมฺปชฺช   วิหรติ   อยํ
จตุตฺโถ    วิโมกฺโข    ฯ    สพฺพโส   อากาสานญฺจายตนํ   สมติกฺกมฺม
อนนฺตํ    วิญฺาณนฺติ    วิญฺาณญฺจายตนํ    อุปสมฺปชฺช    วิหรติ    อยํ
ปญฺจโม    วิโมกฺโข    ฯ    สพฺพโส    วิญฺาณญฺจายตนํ    สมติกฺกมฺม
นตฺถิ    กิญฺจีติ    อากิญฺจญฺายตนํ   อุปสมฺปชฺช   วิหรติ   อยํ   ฉฏฺโ
วิโมกฺโข       ฯ      สพฺพโส      อากิญฺจญฺายตนํ      สมติกฺกมฺม
เนวสญฺานาสญฺายตนํ      อุปสมฺปชฺช     วิหรติ     อยํ     สตฺตโม
วิโมกฺโข     ฯ     สพฺพโส     เนวสญฺานาสญฺายตนํ     สมติกฺกมฺม
สญฺาเวทยิตํ   นิโรธํ   อุปสมฺปชฺช   วิหรติ  อยํ  อฏฺโม  วิโมกฺโข  ฯ
อิเม โข อานนฺท อฏฺ วิโมกฺขา ฯ
     {๖๖.๑}  ยโต  โข  อานนฺท  ภิกฺขุ  อิเม อฏฺ วิโมกฺเข อนุโลมํปิ
สมาปชฺชติ     ปฏิโลมํปิ    สมาปชฺชติ    อนุโลมปฏิโลมํปิ    สมาปชฺชติ
ยตฺถิจฺฉกํ   ยทิจฺฉกํ   ยาวติจฺฉกํ   สมาปชฺชติปิ   วุฏฺาติปิ   อาสวานญฺจ
ขยา  อนาสวํ  เจโตวิมุตฺตึ  ปญฺาวิมุตฺตึ  ทิฏฺเ  ว  ธมฺเม  สยํ อภิญฺา
สจฺฉิกตฺวา  อุปสมฺปชฺช  วิหรติ  อยํ  วุจฺจตานนฺท ภิกฺขุ อุภโตภาควิมุตฺโต ฯ
อิมาย    จ    อานนฺท   อุภโตภาควิมุตฺติยา   อญฺา   อุภโตภาควิมุตฺติ
อุตฺตริตรา  วา  ปณีตตรา  วา  นตฺถีติ  ฯ  อิทมโวจ  ภควา ฯ อตฺตมโน
อายสฺมา อานนฺโท ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทีติ ฯ
                 มหานิทานสุตฺตํ นิฏฺิตํ ทุติยํ ฯ
                         ---------------

             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๐ หน้าที่ ๗๓-๘๔.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=10&A=1520&w=&modeTY=1
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=10&A=1520&modeTY=1
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=10&item=60&items=7
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ :-
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=10&siri=2
             ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=10&i=57
             อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย :-
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=5&A=2001
             The Pali Atthakatha in Roman :-
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=5&A=2001
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๐
https://84000.org/tipitaka/read/?index_10
https://84000.org/tipitaka/english/?index_10