ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ฉบับหลวง   บาลีอักษรไทย   PaliRoman 
อ่านหัวข้อแรกอ่านหัวข้อที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหัวข้อถัดไปอ่านหัวข้อสุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
พระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๒ ภาษาบาลี อักษรไทย พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๔ สุตฺต. ม. มูลปณฺณาสกํ
                               สติปฏฺฐานสุตฺตํ
     [๑๓๑]   เอวมฺเม   สุตํ   เอกํ   สมยํ   ภควา   กุรูสุ  วิหรติ
กมฺมาสธมฺมํ   นาม   กุรูนํ   นิคโม   ฯ   ตตฺร   โข   ภควา   ภิกฺขู
อามนฺเตสิ ภิกฺขโวติ ฯ ภทนฺเทติ เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํ ฯ
     [๑๓๒]   ภควา   เอตทโวจ   เอกายโน   อยํ  ภิกฺขเว  มคฺโค
สตฺตานํ    วิสุทฺธิยา    โสกปริเทวานํ    สมติกฺกมาย   ทุกฺขโทมนสฺสานํ
อตฺถงฺคมาย   ญายสฺส   อธิคมาย   นิพฺพานสฺส   สจฺฉิกิริยาย   ฯ  ยทิทํ
จตฺตาโร   สติปฏฺฐานา   ฯ   กตเม  จตฺตาโร  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ
กาเย   กายานุปสฺสี   วิหรติ   อาตาปี   สมฺปชาโน   สติมา   วิเนยฺย
โลเก   อภิชฺฌาโทมนสฺสํ   ฯ   เวทนาสุ  เวทนานุปสฺสี  วิหรติ  อาตาปี
สมฺปชาโน    สติมา   วิเนยฺย   โลเก   อภิชฺฌาโทมนสฺสํ   ฯ   จิตฺเต
จิตฺตานุปสฺสี   วิหรติ   อาตาปี   สมฺปชาโน   สติมา   วิเนยฺย   โลเก
อภิชฺฌาโทมนสฺสํ   ฯ   ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี  วิหรติ  อาตาปี  สมฺปชาโน
สติมา วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํ ฯ ๑-
     [๑๓๓]   กถญฺจ   ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  กาเย  กายานุปสฺสี  วิหรติ  ฯ
อิธ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ  อรญฺญคโต  วา  รุกฺขมูลคโต  วา  สุญฺญาคารคโต
วา     นิสีทติ     ปลฺลงฺกํ     อาภุชิตฺวา    อุชุํ    กายํ    ปณิธาย
ปริมุขํ   สตึ  อุปฏฺฐเปตฺวา  ฯ  โส  สโตว  อสฺสสติ  สโต  ปสฺสสติ  ฯ
@เชิงอรรถ:  ปาฐนฺตเร ปุน อุทฺเทโสติ ทิสฺสติ ฯ
ทีฆํ   วา   อสฺสสนฺโต   ทีฆํ   อสฺสสามีติ   ปชานาติ   ฯ   ทีฆํ   วา
ปสฺสสนฺโต   ทีฆํ   ปสฺสสามีติ   ปชานาติ   ฯ   รสฺสํ   วา  อสฺสสนฺโต
รสฺสํ    อสฺสสามีติ    ปชานาติ   ฯ   รสฺสํ   วา   ปสฺสสนฺโต   รสฺสํ
ปสฺสสามีติ   ปชานาติ   ฯ   สพฺพกายปฏิสํเวที  อสฺสสิสฺสามีติ  สิกฺขติ  ฯ
สพฺพกายปฏิสํเวที   ปสฺสสิสฺสามีติ   สิกฺขติ   ฯ   ปสฺสมฺภยํ   กายสงฺขารํ
อสฺสสิสฺสามีติ    สิกฺขติ    ฯ    ปสฺสมฺภยํ   กายสงฺขารํ   ปสฺสสิสฺสามีติ
สิกฺขติ ฯ
     {๑๓๓.๑}   เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว ทกฺโข ภมกาโร วา ภมการนฺเตวาสี
วา   ทีฆํ   วา   อญฺฉนฺโต   ทีฆํ   อญฺฉามีติ  ปชานาติ  ฯ  รสฺสํ  วา
อญฺฉนฺโต   รสฺสํ   อญฺฉามีติ   ปชานาติ   ฯ   เอวเมว   โข  ภิกฺขเว
ภิกฺขุ   ทีฆํ   วา   อสฺสสนฺโต   ทีฆํ   อสฺสสามีติ   ปชานาติ   ฯ  ทีฆํ
วา   ปสฺสสนฺโต  ทีฆํ   ปสฺสสามีติ  ปชานาติ  ฯ  รสฺสํ  วา  อสฺสสนฺโต
รสฺสํ  อสฺสสามีติ  ปชานาติ  ฯ  รสฺสํ  วา  ปสฺสสนฺโต  รสฺสํ  ปสฺสสามีติ
ปชานาติ     ฯ     สพฺพกายปฏิสํเวที    อสฺสสิสฺสามีติ    สิกฺขติ    ฯ
สพฺพกายปฏิสํเวที   ปสฺสสิสฺสามีติ   สิกฺขติ   ฯ   ปสฺสมฺภยํ   กายสงฺขารํ
อสฺสสิสฺสามีติ    สิกฺขติ    ฯ    ปสฺสมฺภยํ   กายสงฺขารํ   ปสฺสสิสฺสามีติ
สิกฺขติ   ฯ   อิติ   อชฺฌตฺตํ   วา  กาเย  กายานุปสฺสี  วิหรติ  พหิทฺธา
วา  กาเย  กายานุปสฺสี  วิหรติ  อชฺฌตฺตพหิทฺธา  วา  กาเย กายานุปสฺสี
วิหรติ    สมุทยธมฺมานุปสฺสี    วา    กายสฺมึ   วิหรติ   วยธมฺมานุปสฺสี
วา     กายสฺมึ     วิหรติ     สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี    วา    กายสฺมึ
วิหรติ    อตฺถิ    กาโยติ    วา   ปนสฺส   สติ   ปจฺจุปฏฺฐิตา   โหติ
ยาวเทว    ญาณมตฺตาย   ปติสฺสติมตฺตาย   อนิสฺสิโต   จ   วิหรติ   น
จ    กิญฺจิ    โลเก    อุปาทิยติ   เอวมฺปิ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   กาเย
กายานุปสฺสี วิหรติ ฯ อานาปานปพฺพํ ฯ
     [๑๓๔]   ปุน   จปรํ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ  คจฺฉนฺโต  วา  คจฺฉามีติ
ปชานาติ   ฐิโต   วา   ฐิโตมฺหีติ  ปชานาติ  นิสินฺโน  วา  นิสินฺโนมฺหีติ
ปชานาติ   สยาโน   วา   สยาโนมฺหีติ   ปชานาติ   ฯ   ยถา   ยถา
วา   ปนสฺส   กาโย   ปณิหิโต   โหติ   ตถา  ตถา  นํ  ปชานาติ  ฯ
อิติ   อชฺฌตฺตํ   วา   กาเย   กายานุปสฺสี   วิหรติ   ฯเปฯ   เอวมฺปิ
ภิกฺขเว ภิกฺขุ กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ ฯ อิริยาปถปพฺพํ ฯ
     [๑๓๕]   ปุน   จปรํ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   อภิกฺกนฺเต   ปฏิกฺกนฺเต
สมฺปชานการี    โหติ    อาโลกิเต    วิโลกิเต   สมฺปชานการี   โหติ
สมฺมิญฺชิเต    ปสาริเต    สมฺปชานการี   โหติ   สงฺฆาฏิปตฺตจีวรธารเณ
สมฺปชานการี   โหติ   อสิเต   ปีเต   ขายิเต   สายิเต  สมฺปชานการี
โหติ   อุจฺจารปสฺสาวกมฺเม   สมฺปชานการี   โหติ  คเต  ฐิเต  นิสินฺเน
สุตฺเต   ชาคริเต   ภาสิเต   ตุณฺหีภาเว   สมฺปชานการี  โหติ  ฯ  อิติ
อชฺฌตฺตํ   วา   กาเย   กายานุปสฺสี   วิหรติ  ฯเปฯ  เอวมฺปิ  ภิกฺขเว
ภิกฺขุ กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ ฯ สมฺปชญฺญปพฺพํ ฯ
     [๑๓๖]   ปุน  จปรํ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  อิมเมว  กายํ  อุทฺธํ ปาทตลา
อโธ     เกสมตฺถกา     ตจปริยนฺตํ     ปูรนฺนานปฺปการสฺส    อสุจิโน
ปจฺจเวกฺขติ   อตฺถิ   อิมสฺมึ  กาเย  เกสา  โลมา  นขา  ทนฺตา  ตโจ
มํสํ   นหารู   อฏฺฐี   อฏฺฐิมิญฺชํ   วกฺกํ   หทยํ   ยกนํ   กิโลมกํ  ปิหกํ
ปปฺผาสํ   อนฺตํ   อนฺตคุณํ   อุทริยํ   กรีสํ  ปิตฺตํ  เสมฺหํ  ปุพฺโพ  โลหิตํ
เสโท เมโท อสฺสุ วสา เขโฬ สิงฺฆาณิกา ลสิกา มุตฺตนฺติ ฯ
     {๑๓๖.๑}   เสยฺยถาปิ   ภิกฺขเว   อุภโตมุขา  มูโตฬี  ๑-  ปูวา
นานาวิหิตสฺส   ธญฺญสฺส   เสยฺยถีทํ   สาลีนํ   วีหีนํ   มุคฺคานํ   มาสานํ
ติลานํ   ตณฺฑุลานํ  ฯ  ตเมนํ  จกฺขุมา  ปุริโส  มุญฺจิตฺวา  ปจฺจเวกฺเขยฺย
อิเม  สาลี  อิเม  วีหี  อิเม มุคฺคา อิเม มาสา อิเม ติลา อิเม ตณฺฑุลาติ
เอวเมว   โข   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ  อิมเมว  กายํ  อุทฺธํ  ปาทตลา  อโธ
เกสมตฺถกา    ตจปริยนฺตํ    ปูรนฺนานปฺปการสฺส   อสุจิโน   ปจฺจเวกฺขติ
อตฺถิ   อิมสฺมึ   กาเย   เกสา   โลมา   ฯเปฯ   ลสิกา  มุตฺตนฺติ  ฯ
อิติ   อชฺฌตฺตํ   วา   กาเย   กายานุปสฺสี   วิหรติ   ฯเปฯ   เอวมฺปิ
ภิกฺขเว ภิกฺขุ กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ ฯ ปฏิกฺกูลปพฺพํ ฯ
     [๑๓๗]   ปุน  จปรํ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ อิมเมว กายํ ยถาฐิตํ ยถาปณิหิตํ
ธาตุโส  ปจฺจเวกฺขติ  อตฺถิ  อิมสฺมึ  กาเย ปฐวีธาตุ อาโปธาตุ เตโชธาตุ
วาโยธาตูติ  ฯ  เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว ทกฺโข โคฆาตโก วา โคฆาตกนฺเตวาสี
วา   คาวึ  วธิตฺวา  จาตุมฺมหาปเถ  วิลโส  ปฏิวิภชิตฺวา  นิสินฺโน  อสฺส
เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  อิมเมว  กายํ  ยถาฐิตํ ยถาปณิหิตํ ธาตุโส
ปจฺจเวกฺขติ   อตฺถิ   อิมสฺมึ   กาเย   ปฐวีธาตุ  อาโปธาตุ  เตโชธาตุ
วาโยธาตูติ  ฯ  อิติ  อชฺฌตฺตํ วา กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ ฯเปฯ เอวมฺปิ
@เชิงอรรถ:  โป. ม. ปุโตฬี ฯ
ภิกฺขเว ภิกฺขุ กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ ฯ ธาตุปพฺพํ ฯ
     [๑๓๘]   ปุน   จปรํ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  เสยฺยถาปิ  ปสฺเสยฺย  สรีรํ
สีวถิกาย    ฉฑฺฑิตํ    เอกาหมตํ   วา   ทฺวีหมตํ   วา   ตีหมตํ   วา
อุทฺธุมาตกํ   วินีลกํ   วิปุพฺพกชาตํ   ฯ   โส   อิมเมว  กายํ  อุปสํหรติ
อยมฺปิ  โข  กาโย  เอวํธมฺโม  เอวํภาวี  เอวํ  อนตีโตติ  ๑-  ฯ  อิติ
อชฺฌตฺตํ   วา   กาเย   กายานุปสฺสี   วิหรติ  ฯเปฯ  เอวมฺปิ  ภิกฺขเว
ภิกฺขุ กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ ฯ
     {๑๓๘.๑}   ปุน  จปรํ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  เสยฺยถาปิ  ปสฺเสยฺย  สรีรํ
สีวถิกาย   ฉฑฺฑิตํ  กาเกหิ  ๒-  วา  ขชฺชมานํ  คิชฺเฌหิ  วา  ขชฺชมานํ
กุลเลหิ   วา  ขชฺชมานํ  สุวาเณหิ  ๓-  วา  ขชฺชมานํ  สิงฺคาเลหิ  วา
ขชฺชมานํ  วิวิเธหิ  วา  ปาณกชาเตหิ  ขชฺชมานํ  ฯ  โส  อิมเมว  กายํ
อุปสํหรติ อยมฺปิ โข กาโย เอวํธมฺโม เอวํภาวี เอวํ อนตีโตติ ฯ
     {๑๓๘.๒}   อิติ  อชฺฌตฺตํ  วา  กาเย  กายานุปสฺสี  วิหรติ  ฯเปฯ
เอวมฺปิ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  กาเย  กายานุปสฺสี  วิหรติ  ฯ ปุน จปรํ ภิกฺขเว
ภิกฺขุ   เสยฺยถาปิ   ปสฺเสยฺย  สรีรํ  สีวถิกาย  ฉฑฺฑิตํ  อฏฺฐิสงฺขลิกํ  ๔-
สมํสโลหิตํ    นฺหารุสมฺพนฺธํ    ฯเปฯ    อฏฺฐิสงฺขลิกํ   นิมฺมํสโลหิตมกฺขิตํ
นฺหารุสมฺพนฺธํ   ฯเปฯ  อฏฺฐิสงฺขลิกํ  อปคตมํสโลหิตํ  นฺหารุสมฺพนฺธํ  ฯเปฯ
อฏฺฐิกานิ    อปคตนฺหารุสมฺพนฺธานิ    ๕-    ทิสา   วิทิสา   วิกฺขิตฺตานิ
อญฺเญน หตฺถฏฺฐิกํ อญฺเญน
@เชิงอรรถ:  สี. เอตํ อนตีโตติปิ ปาโฐ ฯ  โป. ยุ. กาเกหิ .. กุลเลหิ .. คิชฺเฌหิ .. ฯ
@ม. กาเกหิ .. กุลเลหิ .. คิชฺเฌหิ .. กุงฺเกหิ .. สุนเขหิ .. พยคฺเฆหิ ..
@ทีปีหิ .. สิงคาเลหิ .. ฯ  สี. ยุ. สุปาเณหิ ฯ   ม. ยุ. อฏฺฐิกสงฺขลิกํ ฯ
@ สี. ยุ. อปคตสมฺพนฺธนานิ ฯ
ปาทฏฺฐิกํ  [๑]-  อญฺเญน  ชงฺฆฏฺฐิกํ  อญฺเญน อูรุฏฺฐิกํ อญฺเญน กฏิฏฺฐิกํ ๒-
อญฺเญน    ปิฏฺฐิกณฺฏกฏฺฐิกํ    อญฺเญน    ผาสุกฏฺฐิกํ   อญฺเญน   อุรฏฺฐิกํ
อญฺเญน    พาหุฏฺฐิกํ   อญฺเญน   อํสฏฺฐิกํ   อญฺเญน   คีวฏฺฐิกํ   อญฺเญน
หนุฏฺฐิกํ   อญฺเญน   ทนฺตฏฺฐิกํ   อญฺเญน   สีสกฏาหํ   ฯ   โส  อิมเมว
กายํ   อุปสํหรติ   อยมฺปิ   โข   กาโย   เอวํธมฺโม   เอวํภาวี  เอวํ
อนตีโตติ   ฯ   อิติ   อชฺฌตฺตํ  วา  กาเย  กายานุปสฺสี  วิหรติ  ฯเปฯ
เอวมฺปิ ภิกฺขเว ภิกฺขุ กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ ฯ
     {๑๓๘.๓}   ปุน  จปรํ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  เสยฺยถาปิ  ปสฺเสยฺย  สรีรํ
สีวถิกาย    ฉฑฺฑิตํ   อฏฺฐิกานิ   เสตานิ   สงฺขวณฺณูปนิภานิ   ...   ฯ
อฏฺฐิกานิ    ปุญฺชกิตานิ   เตโรวสฺสิกานิ   ...   ฯ   อฏฺฐิกานิ   ปูตีนิ
จุณฺณกชาตานิ   ฯ   โส   อิมเมว  กายํ  อุปสํหรติ  อยมฺปิ  โข  กาโย
เอวํธมฺโม เอวํภาวี เอวํ อนตีโตติ ฯ
     {๑๓๘.๔}   อิติ   อชฺฌตฺตํ   วา   กาเย   กายานุปสฺสี   วิหรติ
พหิทฺธา    วา    กาเย   กายานุปสฺสี   วิหรติ   อชฺฌตฺตพหิทฺธา   วา
กาเย   กายานุปสฺสี   วิหรติ   สมุทยธมฺมานุปสฺสี   วา  กายสฺมึ  วิหรติ
วยธมฺมานุปสฺสี    วา    กายสฺมึ    วิหรติ   สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี   วา
กายสฺมึ   วิหรติ   อตฺถิ   กาโยติ  วา  ปนสฺส  สติ  ปจฺจุปฏฺฐิตา  โหติ
ยาวเทว   ญาณมตฺตาย   ปติสฺสติมตฺตาย   อนิสฺสิโต   จ  วิหรติ  น  จ
กิญฺจิ  โลเก  อุปาทิยติ  เอวมฺปิ  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  กาเย กายานุปสฺสี
วิหรติ ฯ นวสีวถิกาปพฺพํ ฯ กายานุปสฺสนาสติปฏฺฐานํ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. อญฺเญน โคปฺผกฏฺฐิกํ ฯ  ม. ... กฏิฏฺฐิกํ ... ผาสุกฏฺฐิกํ ...
@ ปิฏฺฐิฏฺฐิกํ ... ขนฺธฏฺฐิกํ ... คีวฏฺฐิกํ ... ฯ
     [๑๓๙]   กถญฺจ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  เวทนาสุ  เวทนานุปสฺสี  วิหรติ ฯ
อิธ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  สุขํ  [๑]-  เวทนํ เวทิยมาโน สุขํ เวทนํ เวทิยามีติ
ปชานาติ   ทุกฺขํ   [๒]-  เวทนํ  เวทิยมาโน  ทุกฺขํ  เวทนํ  เวทิยามีติ
ปชานาติ   อทุกฺขมสุขํ   [๓]-   เวทนํ  เวทิยมาโน  อทุกฺขมสุขํ  เวทนํ
เวทิยามีติ   ปชานาติ  ฯ  สามิสํ  วา  สุขํ  เวทนํ  เวทิยมาโน  สามิสํ
สุขํ  เวทนํ  เวทิยามีติ  ปชานาติ  นิรามิสํ  วา  สุขํ  เวทนํ เวทิยมาโน
นิรามิสํ   สุขํ   เวทนํ   เวทิยามีติ   ปชานาติ   ฯ  สามิสํ  วา  ทุกฺขํ
เวทนํ    เวทิยมาโน   สามิสํ   ทุกฺขํ   เวทนํ   เวทิยามีติ   ปชานาติ
นิรามิสํ   วา   ทุกฺขํ   เวทนํ   เวทิยมาโน   นิรามิสํ   ทุกฺขํ   เวทนํ
เวทิยามีติ ปชานาติ ฯ
     {๑๓๙.๑}   สามิสํ   วา  อทุกฺขมสุขํ  เวทนํ  เวทิยมาโน  สามิสํ
อทุกฺขมสุขํ   เวทนํ   เวทิยามีติ   ปชานาติ   นิรามิสํ   วา  อทุกฺขมสุขํ
เวทนํ    เวทิยมาโน    นิรามิสํ    อทุกฺขมสุขํ    เวทนํ    เวทิยามีติ
ปชานาติ ฯ
     {๑๓๙.๒}   อิติ   อชฺฌตฺตํ   วา  เวทนาสุ  เวทนานุปสฺสี  วิหรติ
พหิทฺธา   วา   เวทนาสุ   เวทนานุปสฺสี   วิหรติ   อชฺฌตฺตพหิทฺธา  วา
เวทนาสุ    เวทนานุปสฺสี   วิหรติ   สมุทยธมฺมานุปสฺสี   วา   เวทนาสุ
วิหรติ   วยธมฺมานุปสฺสี   วา   เวทนาสุ   วิหรติ   สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี
วา   เวทนาสุ   วิหรติ  อตฺถิ  เวทนาติ  วา  ปนสฺส  สติ  ปจฺจุปฏฺฐิตา
โหติ   ยาวเทว   ญาณมตฺตาย   ปติสฺสติมตฺตาย   อนิสฺสิโต   จ  วิหรติ
น   จ   กิญฺจิ   โลเก  อุปาทิยติ  เอวํ  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  เวทนาสุ
เวทนานุปสฺสี วิหรติ ฯ เวทนานุปสฺสนาสติปฏฺฐานํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑-๒-๓ โป. ม. วา ฯ
     [๑๔๐]   กถญฺจ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   จิตฺเต  จิตฺตานุปสฺสี  วิหรติ  ฯ
อิธ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   สราคํ   วา   จิตฺตํ  สราคํ  จิตฺตนฺติ  ปชานาติ
วีตราคํ   วา   จิตฺตํ   วีตราคํ   จิตฺตนฺติ   ปชานาติ   ฯ  สโทสํ  วา
จิตฺตํ    สโทสํ   จิตฺตนฺติ   ปชานาติ   วีตโทสํ   วา   จิตฺตํ   วีตโทสํ
จิตฺตนฺติ   ปชานาติ   ฯ   สโมหํ  วา  จิตฺตํ  สโมหํ  จิตฺตนฺติ  ปชานาติ
วีตโมหํ   วา   จิตฺตํ   วีตโมหํ   จิตฺตนฺติ   ปชานาติ  ฯ  สงฺขิตฺตํ  วา
จิตฺตํ   สงฺขิตฺตํ   จิตฺตนฺติ   ปชานาติ   วิกฺขิตฺตํ   วา   จิตฺตํ  วิกฺขิตฺตํ
จิตฺตนฺติ    ปชานาติ    ฯ   มหคฺคตํ   วา   จิตฺตํ   มหคฺคตํ   จิตฺตนฺติ
ปชานาติ อมหคฺคตํ วา จิตฺตํ อมหคฺคตํ จิตฺตนฺติ ปชานาติ ฯ
     {๑๔๐.๑}   สอุตฺตรํ  วา จิตฺตํ สอุตฺตรํ จิตฺตนฺติ ปชานาติ อนุตฺตรํ วา
จิตฺตํ    อนุตฺตรํ    จิตฺตนฺติ    ปชานาติ    ฯ   สมาหิตํ   วา   จิตฺตํ
สมาหิตํ    จิตฺตนฺติ    ปชานาติ    อสมาหิตํ    วา   จิตฺตํ   อสมาหิตํ
จิตฺตนฺติ   ปชานาติ   ฯ   วิมุตฺตํ  วา  จิตฺตํ  วิมุตฺตํ  จิตฺตนฺติ  ปชานาติ
อวิมุตฺตํ   วา   จิตฺตํ   อวิมุตฺตํ   จิตฺตนฺติ   ปชานาติ  ฯ  อิติ  อชฺฌตฺตํ
วา   จิตฺเต   จิตฺตานุปสฺสี   วิหรติ   พหิทฺธา  วา  จิตฺเต  จิตฺตานุปสฺสี
วิหรติ  อชฺฌตฺตพหิทฺธา  วา  จิตฺเต  จิตฺตานุปสฺสี  วิหรติ สมุทยธมฺมานุปสฺสี
วา      จิตฺตสฺมึ      วิหรติ     วยธมฺมานุปสฺสี     วา     จิตฺตสฺมึ
วิหรติ   สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี   วา   จิตฺตสฺมึ   วิหรติ   อตฺถิ   จิตฺตนฺติ
วา    ปนสฺส    สติ    ปจฺจุปฏฺฐิตา    โหติ   ยาวเทว   ญาณมตฺตาย
ปติสฺสติมตฺตาย    อนิสฺสิโต    จ    วิหรติ    น   จ   กิญฺจิ   โลเก
อุปาทิยติ   เอวํ   โข   ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  จิตฺเต  จิตฺตานุปสฺสี  วิหรติ  ฯ
จิตฺตานุปสฺสนาสติปฏฺฐานํ ฯ
     [๑๔๑]   กถญฺจ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี  วิหรติ  ฯ
อิธ   ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี  วิหรติ  ปญฺจสุ  นีวรเณสุ  ฯ
กถญฺจ    ภิกฺขเว    ภิกฺขุ    ธมฺเมสุ    ธมฺมานุปสฺสี   วิหรติ   ปญฺจสุ
นีวรเณสุ   ฯ   อิธ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   สนฺตํ   วา  อชฺฌตฺตํ  กามฉนฺทํ
อตฺถิ     เม    อชฺฌตฺตํ    กามฉนฺโทติ    ปชานาติ    อสนฺตํ    วา
อชฺฌตฺตํ   กามฉนฺทํ   นตฺถิ   เม   อชฺฌตฺตํ   กามฉนฺโทติ  ปชานาติ  ฯ
ยถา   จ   อนุปฺปนฺนสฺส   กามฉนฺทสฺส  อุปฺปาโท  โหติ  ตญฺจ  ปชานาติ
ยถา   จ   อุปฺปนฺนสฺส   กามฉนฺทสฺส   ปหานํ   โหติ   ตญฺจ  ปชานาติ
ยถา   จ   ปหีนสฺส   กามฉนฺทสฺส   อายตึ   อนุปฺปาโท   โหติ   ตญฺจ
ปชานาติ ฯ
     {๑๔๑.๑}   สนฺตํ   วา   อชฺฌตฺตํ  พฺยาปาทํ  อตฺถิ  เม  อชฺฌตฺตํ
พฺยาปาโทติ    ปชานาติ    อสนฺตํ    วา   อชฺฌตฺตํ   พฺยาปาทํ   นตฺถิ
เม   อชฺฌตฺตํ   พฺยาปาโทติ   ปชานาติ   ฯ   ยถา   จ   อนุปฺปนฺนสฺส
พฺยาปาทสฺส   อุปฺปาโท   โหติ   ตญฺจ   ปชานาติ  ยถา  จ  อุปฺปนฺนสฺส
พฺยาปาทสฺส    ปหานํ   โหติ   ตญฺจ   ปชานาติ   ยถา   จ   ปหีนสฺส
พฺยาปาทสฺส อายตึ อนุปฺปาโท โหติ ตญฺจ ปชานาติ ฯ
     {๑๔๑.๒}   สนฺตํ  วา  อชฺฌตฺตํ ถีนมิทฺธํ อตฺถิ เม อชฺฌตฺตํ ถีนมิทฺธนฺติ
ปชานาติ  อสนฺตํ  วา  อชฺฌตฺตํ  ถีนมิทฺธํ  นตฺถิ  เม  อชฺฌตฺตํ  ถีนมิทฺธนฺติ
ปชานาติ   ฯ   ยถา   จ   อนุปฺปนฺนสฺส   ถีนมิทฺธสฺส   อุปฺปาโท  โหติ
ตญฺจ    ปชานาติ    ยถา    จ    อุปฺปนฺนสฺส    ถีนมิทฺธสฺส    ปหานํ
โหติ    ตญฺจ   ปชานาติ   ยถา    จ   ปหีนสฺส   ถีนมิทฺธสฺส   อายตึ
อนุปฺปาโท โหติ ตญฺจ ปชานาติ ฯ
     {๑๔๑.๓}   สนฺตํ  วา  อชฺฌตฺตํ  อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจํ  อตฺถิ  เม อชฺฌตฺตํ
อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจนฺติ    ปชานาติ   อสนฺตํ   วา   อชฺฌตฺตํ   อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจํ
นตฺถิ    เม   อชฺฌตฺตํ   อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจนฺติ   ปชานาติ   ฯ   ยถา   จ
อนุปฺปนฺนสฺส    อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจสฺส    อุปฺปาโท   โหติ   ตญฺจ   ปชานาติ
ยถา   จ   อุปฺปนฺนสฺส  อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจสฺส  ปหานํ  โหติ  ตญฺจ  ปชานาติ
ยถา   จ   ปหีนสฺส   อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจสฺส  อายตึ  อนุปฺปาโท  โหติ  ตญฺจ
ปชานาติ ฯ
     {๑๔๑.๔}   สนฺตํ   วา   อชฺฌตฺตํ   วิจิกิจฺฉํ  อตฺถิ  เม  อชฺฌตฺตํ
วิจิกิจฺฉาติ  ปชานาติ  อสนฺตํ  วา  อชฺฌตฺตํ  วิจิกิจฺฉํ  นตฺถิ  เม  อชฺฌตฺตํ
วิจิกิจฺฉาติ   ปชานาติ   ฯ  ยถา  จ  อนุปฺปนฺนาย  วิจิกิจฺฉาย  อุปฺปาโท
โหติ   ตญฺจ   ปชานาติ   ยถา   จ   อุปฺปนฺนาย   วิจิกิจฺฉาย   ปหานํ
โหติ    ตญฺจ    ปชานาติ   ยถา   จ   ปหีนาย   วิจิกิจฺฉาย   อายตึ
อนุปฺปาโท โหติ ตญฺจ ปชานาติ ฯ
     {๑๔๑.๕}   อิติ  อชฺฌตฺตํ  วา  ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี วิหรติ พหิทฺธา
วา    ธมฺเมสุ   ธมฺมานุปสฺสี   วิหรติ   อชฺฌตฺตพหิทฺธา   วา   ธมฺเมสุ
ธมฺมานุปสฺสี    วิหรติ    สมุทยธมฺมานุปสฺสี    วา    ธมฺเมสุ    วิหรติ
วยธมฺมานุปสฺสี     วา     ธมฺเมสุ     วิหรติ     สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี
วา    ธมฺเมสุ    วิหรติ    อตฺถิ    ธมฺมาติ    วา    ปนสฺส    สติ
ปจฺจุปฏฺฐิตา     โหติ     ยาวเทว     ญาณมตฺตาย     ปติสฺสติมตฺตาย
อนิสฺสิโต   จ   วิหรติ   น   จ  กิญฺจิ  โลเก  อุปาทิยติ  เอวมฺปิ  โข
ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   ธมฺเมสุ   ธมฺมานุปสฺสี   วิหรติ   ปญฺจสุ  นีวรเณสุ  ฯ
นีวรณปพฺพํ ฯ
     [๑๔๒]   ปุน  จปรํ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี  วิหรติ
ปญฺจสุ    อุปาทานกฺขนฺเธสุ    ฯ    กถญฺจ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   ธมฺเมสุ
ธมฺมานุปสฺสี    วิหรติ   ปญฺจสุ   อุปาทานกฺขนฺเธสุ   ฯ   อิธ   ภิกฺขเว
ภิกฺขุ   อิติ   รูปํ   อิติ   รูปสฺส   สมุทโย   อิติ   รูปสฺส   อตฺถงฺคโม
อิติ   เวทนา   อิติ   เวทนาย   สมุทโย   อิติ   เวทนาย  อตฺถงฺคโม
อิติ    สญฺญา    อิติ   สญฺญาย   สมุทโย   อิติ   สญฺญาย   อตฺถงฺคโม
อิติ   สงฺขารา   อิติ   สงฺขารานํ  สมุทโย  อิติ  สงฺขารานํ  อตฺถงฺคโม
อิติ     วิญฺญาณํ    อิติ    วิญฺญาณสฺส    สมุทโย    อิติ    วิญฺญาณสฺส
อตฺถงฺคโมติ ฯ
     {๑๔๒.๑}   อิติ   อชฺฌตฺตํ   วา   ธมฺเมสุ   ธมฺมานุปสฺสี  วิหรติ
พหิทฺธา    วา   ธมฺเมสุ   ธมฺมานุปสฺสี   วิหรติ   อชฺฌตฺตพหิทฺธา   วา
ธมฺเมสุ   ธมฺมานุปสฺสี   วิหรติ   สมุทยธมฺมานุปสฺสี  วา  ธมฺเมสุ  วิหรติ
วยธมฺมานุปสฺสี    วา    ธมฺเมสุ    วิหรติ   สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี   วา
ธมฺเมสุ    วิหรติ   อตฺถิ   ธมฺมาติ   วา   ปนสฺส   สติ   ปจฺจุปฏฺฐิตา
โหติ   ยาวเทว   ญาณมตฺตาย   ปติสฺสติมตฺตาย   อนิสฺสิโต   จ  วิหรติ
น   จ   กิญฺจิ  โลเก  อุปาทิยติ  เอวมฺปิ  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺเมสุ
ธมฺมานุปสฺสี วิหรติ ปญฺจสุ อุปาทานกฺขนฺเธสุ ฯ ขนฺธปพฺพํ ฯ
     [๑๔๓]   ปุน  จปรํ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี  วิหรติ
ฉสุ   อชฺฌตฺติกพาหิเรสุ   อายตเนสุ  ฯ  กถญฺจ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺเมสุ
ธมฺมานุปสฺสี    วิหรติ   ฉสุ   อชฺฌตฺติกพาหิเรสุ   อายตเนสุ   ฯ   อิธ
ภิกฺขเว   ภิกฺขุ   จกฺขุญฺจ   ปชานาติ  รูเป  จ  ปชานาติ  ยญฺจ  ตทุภยํ
ปฏิจฺจ    อุปฺปชฺชติ    สญฺโญชนํ    ตญฺจ   ปชานาติ   ฯ   ยถา    จ
อนุปฺปนฺนสฺส     สญฺโญชนสฺส    อุปฺปาโท    โหติ    ตญฺจ    ปชานาติ
ยถา   จ   อุปฺปนฺนสฺส   สญฺโญชนสฺส   ปหานํ   โหติ   ตญฺจ  ปชานาติ
ยถา   จ   ปหีนสฺส   สญฺโญชนสฺส   อายตึ   อนุปฺปาโท   โหติ   ตญฺจ
ปชานาติ ฯ
     {๑๔๓.๑}   โสตญฺจ  ปชานาติ  สทฺเท  จ ปชานาติ ... ฯ ฆานญฺจ
ปชานาติ   คนฺเธ  จ  ปชานาติ  ...  ฯ  ชิวฺหญฺจ  ปชานาติ  รเส  จ
ปชานาติ  ...  ฯ  กายญฺจ  ปชานาติ  โผฏฺฐพฺเพ  จ  ปชานาติ ... ฯ
มนญฺจ    ปชานาติ    ธมฺเม   จ   ปชานาติ   ยญฺจ   ตทุภยํ   ปฏิจฺจ
อุปฺปชฺชติ   สญฺโญชนํ   ตญฺจ   ปชานาติ   ฯ   ยถา   จ   อนุปฺปนฺนสฺส
สญฺโญชนสฺส     อุปฺปาโท    โหติ    ตญฺจ    ปชานาติ    ยถา    จ
อุปฺปนฺนสฺส   สญฺโญชนสฺส   ปหานํ   โหติ   ตญฺจ   ปชานาติ   ยถา  จ
ปหีนสฺส สญฺโญชนสฺส อายตึ อนุปฺปาโท โหติ ตญฺจ ปชานาติ ฯ
     {๑๔๓.๒}   อิติ  อชฺฌตฺตํ  วา  ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี วิหรติ พหิทฺธา
วา    ธมฺเมสุ   ธมฺมานุปสฺสี   วิหรติ   อชฺฌตฺตพหิทฺธา   วา   ธมฺเมสุ
ธมฺมานุปสฺสี    วิหรติ    สมุทยธมฺมานุปสฺสี    วา    ธมฺเมสุ    วิหรติ
วยธมฺมานุปสฺสี    วา    ธมฺเมสุ    วิหรติ   สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี   วา
ธมฺเมสุ  วิหรติ  อตฺถิ  ธมฺมาติ  วา ปนสฺส สติ ปจฺจุปฏฺฐิตา โหติ ยาวเทว
ญาณมตฺตาย   ปติสฺสติมตฺตาย   อนิสฺสิโต   จ   วิหรติ   น   จ   กิญฺจิ
โลเก   อุปาทิยติ   เอวมฺปิ   โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี
วิหรติ ฉสุ อชฺฌตฺติกพาหิเรสุ อายตเนสุ ฯ อายตนปพฺพํ ฯ
     [๑๔๔]   ปุน  จปรํ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี  วิหรติ
สตฺตสุ   โพชฺฌงฺเคสุ   ฯ   กถญฺจ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี
วิหรติ  สตฺตสุ  โพชฺฌงฺเคสุ  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  สนฺตํ  วา  อชฺฌตฺตํ
สติสมฺโพชฺฌงฺคํ    อตฺถิ    เม   อชฺฌตฺตํ   สติสมฺโพชฺฌงฺโคติ   ปชานาติ
อสนฺตํ    วา    อชฺฌตฺตํ    สติสมฺโพชฺฌงฺคํ    นตฺถิ    เม    อชฺฌตฺตํ
สติสมฺโพชฺฌงฺโคติ     ปชานาติ     ฯ     ยถา     จ    อนุปฺปนฺนสฺส
สติสมฺโพชฺฌงฺคสฺส     อุปฺปาโท     โหติ    ตญฺจ    ปชานาติ    ยถา
จ    อุปฺปนฺนสฺส    สติสมฺโพชฺฌงฺคสฺส    ภาวนาปาริปูริ    โหติ   ตญฺจ
ปชานาติ ฯ
     {๑๔๔.๑}   สนฺตํ  วา  อชฺฌตฺตํ  ธมฺมวิจยสมฺโพชฺฌงฺคํ  ... ฯ สนฺตํ
วา    อชฺฌตฺตํ    วิริยสมฺโพชฺฌงฺคํ   ...   ฯ   สนฺตํ   วา   อชฺฌตฺตํ
ปีติสมฺโพชฺฌงฺคํ  ...  ฯ  สนฺตํ  วา  อชฺฌตฺตํ  ปสฺสทฺธิสมฺโพชฺฌงฺคํ ... ฯ
สนฺตํ   วา   อชฺฌตฺตํ   สมาธิสมฺโพชฺฌงฺคํ  ...  ฯ  สนฺตํ  วา  อชฺฌตฺตํ
อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺคํ    อตฺถิ    เม    อชฺฌตฺตํ   อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโคติ
ปชานาติ    อสนฺตํ   วา   อชฺฌตฺตํ   อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺคํ   นตฺถิ   เม
อชฺฌตฺตํ   อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโคติ   ปชานาติ   ฯ  ยถา  จ  อนุปฺปนฺนสฺส
อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺคสฺส    อุปฺปาโท    โหติ    ตญฺจ   ปชานาติ   ยถา
จ   อุปฺปนฺนสฺส   อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺคสฺส   ภาวนาปาริปูริ   โหติ   ตญฺจ
ปชานาติ ฯ
     {๑๔๔.๒}   อิติ   อชฺฌตฺตํ   วา   ธมฺเมสุ   ธมฺมานุปสฺสี  วิหรติ
พหิทฺธา    วา   ธมฺเมสุ   ธมฺมานุปสฺสี   วิหรติ   อชฺฌตฺตพหิทฺธา   วา
ธมฺเมสุ    ธมฺมานุปสฺสี    วิหรติ    สมุทยธมฺมานุปสฺสี    วา   ธมฺเมสุ
วิหรติ    วยธมฺมานุปสฺสี   วา   ธมฺเมสุ   วิหรติ   สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี
วา   ธมฺเมสุ   วิหรติ   อตฺถิ   ธมฺมาติ  วา  ปนสฺส  สติ  ปจฺจุปฏฺฐิตา
โหติ   ยาวเทว   ญาณมตฺตาย   ปติสฺสติมตฺตาย   อนิสฺสิโต   จ  วิหรติ
น   จ   กิญฺจิ  โลเก  อุปาทิยติ  เอวมฺปิ  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺเมสุ
ธมฺมานุปสฺสี วิหรติ สตฺตสุ โพชฺฌงฺเคสุ ฯ โพชฺฌงฺคปพฺพํ ฯ ๑-
     [๑๔๕]   ปุน  จปรํ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี  วิหรติ
จตูสุ   อริยสจฺเจสุ   ฯ   กถญฺจ   ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี
วิหรติ   จตูสุ   อริยสจฺเจสุ   ฯ   อิธ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ  อิทํ  ทุกฺขนฺติ
ยถาภูตํ    ปชานาติ    อยํ   ทุกฺขสมุทโยติ   ยถาภูตํ   ปชานาติ   อยํ
ทุกฺขนิโรโธติ    ยถาภูตํ   ปชานาติ   อยํ   ทุกฺขนิโรธคามินี   ปฏิปทาติ
ยถาภูตํ ปชานาติ ๒- ฯ
     {๑๔๕.๑}   อิติ  อชฺฌตฺตํ  วา  ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี วิหรติ พหิทฺธา
วา    ธมฺเมสุ   ธมฺมานุปสฺสี   วิหรติ   อชฺฌตฺตพหิทฺธา   วา   ธมฺเมสุ
ธมฺมานุปสฺสี    วิหรติ    สมุทยธมฺมานุปสฺสี    วา    ธมฺเมสุ    วิหรติ
วยธมฺมานุปสฺสี     วา     ธมฺเมสุ     วิหรติ     สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี
วา       ธมฺเมสุ       วิหรติ       อตฺถิ       ธมฺมาติ      วา
@เชิงอรรถ:  ปาฐนฺตเร ปุน ปฐมภาณวาโรติ ทิสฺสํติ ฯ  ปาฐนฺตเร อิติ อชฺฌตฺตํ วา ฯเปฯ
@ปฐมภาณวาโรติ อิมานิ น ทิสฺสนฺติ ฯ
ปนสฺส   สติ   ปจฺจุปฏฺฐิตา  โหติ  ยาวเทว  ญาณมตฺตาย  ปติสฺสติมตฺตาย
อนิสฺสิโต  จ  วิหรติ  น  จ  กิญฺจิ โลเก อุปาทิยติ เอวํ โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ
ธมฺเมสุ   ธมฺมานุปสฺสี  วิหรติ  จตูสุ  อริยสจฺเจสุ  ๑-  ฯ  สจฺจปพฺพํ  ฯ
ปฐมภาณวาโร ฯ
     [๑๔๖]   ๒-  กตมญฺจ  ภิกฺขเว  ทุกฺขํ  อริยสจฺจํ  ฯ  ชาติปิ ทุกฺขา
ชราปิ    ทุกฺขา    มรณมฺปิ    ทุกฺขํ   โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสาปิ
ทุกฺขา    อปฺปิเยหิ   สมฺปโยโค   ทุกฺโข   ปิเยหิ   วิปฺปโยโค   ทุกฺโข
ยมฺปิจฺฉํ    น    ลภติ   ตมฺปิ   ทุกฺขํ   สงฺขิตฺเตน   ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา
ทุกฺขา ฯ
     {๑๔๖.๑}   กตมา  จ  ภิกฺขเว  ชาติ  ฯ  ยา  เตสํ เตสํ สตฺตานํ
ตมฺหิ   ตมฺหิ  สตฺตนิกาเย  ชาติ  สญฺชาติ  โอกฺกนฺติ  นิพฺพตฺติ  อภินิพฺพตฺติ
ขนฺธานํ ปาตุภาโว อายตนานํ ปฏิลาโภ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว ชาติ ฯ
     {๑๔๖.๒}   กตมา  จ  ภิกฺขเว ชรา ฯ ยา เตสํ เตสํ สตฺตานํ ตมฺหิ
ตมฺหิ  สตฺตนิกาเย  ชรา  ชีรณตา  ขณฺฑิจฺจํ  ปาลิจฺจํ  วลิตฺตจตา  อายุโน
สํหานิ อินฺทฺริยานํ ปริปาโก อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว ชรา ฯ
     {๑๔๖.๓}   กตมญฺจ  ภิกฺขเว  มรณํ  ฯ  ยา  เตสํ  เตสํ  สตฺตานํ
ตมฺหา   ตมฺหา   สตฺตนิกายา   จุติ   จวนตา  เภโท  อนฺตรธานํ  มจฺจุ
มรณํ   กาลกิริยา   ขนฺธานํ  เภโท  กเฬวรสฺส  นิกฺเขโป  ชีวิตินฺทฺริยสฺส
อุปจฺเฉโท อิทํ วุจฺจติ ภิกฺขเว มรณํ ฯ
     {๑๔๖.๔}   กตโม   จ   ภิกฺขเว  โสโก  ฯ  โย  โข  ภิกฺขเว
อญฺญตรญฺญตเรน   พฺยสเนน   สมนฺนาคตสฺส
@เชิงอรรถ:  สี. ยุ. เอตฺตกมิทํ ฯ  โป. ม. วิตฺถารปาโฐ ฯ
อญฺญตรญฺญตเรน    ทุกฺขธมฺเมน   ผุฏฺฐสฺส   โสโก   โสจนา   โสจิตตฺตํ
อนฺโตโสโก อนฺโตปริโสโก อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว โสโก ฯ
     {๑๔๖.๕}   กตโม  จ  ภิกฺขเว  ปริเทโว  ฯ  โย  โข  ภิกฺขเว
อญฺญตรญฺญตเรน      พฺยสเนน      สมนฺนาคตสฺส      อญฺญตรญฺญตเรน
ทุกฺขธมฺเมน    ผุฏฺฐสฺส   อาเทโว   ปริเทโว   อาเทวนา   ปริเทวนา
อาเทวิตตฺตํ ปริเทวิตตฺตํ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว ปริเทโว ฯ
     {๑๔๖.๖}   กตมญฺจ  ภิกฺขเว  ทุกฺขํ  ฯ  ยํ โข ภิกฺขเว กายิกํ ทุกฺขํ
กายิกํ  อสาตํ  กายสมฺผสฺสชํ  ทุกฺขํ  อสาตํ  เวทยิตํ  อิทํ  วุจฺจติ ภิกฺขเว
ทุกฺขํ ฯ
     {๑๔๖.๗}   กตมญฺจ  ภิกฺขเว  โทมนสฺสํ  ฯ  ยํ โข ภิกฺขเว เจตสิกํ
ทุกฺขํ   เจตสิกํ  อสาตํ  เจโตสมฺผสฺสชํ  ๑-  ทุกฺขํ  อสาตํ  เวทยิตํ  อิทํ
วุจฺจติ ภิกฺขเว โทมนสฺสํ ฯ
     {๑๔๖.๘}   กตโม  จ  ภิกฺขเว  อุปายาโส  ฯ  โย  โข  ภิกฺขเว
อญฺญตรญฺญตเรน      พฺยสเนน      สมนฺนาคตสฺส      อญฺญตรญฺญตเรน
ทุกฺขธมฺเมน      ผุฏฺฐสฺส     อายาโส     อุปายาโส     อายาสิตตฺตํ
อุปายาสิตตฺตํ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว อุปายาโส ฯ
     {๑๔๖.๙}   กตโม  จ  ภิกฺขเว  อปฺปิเยหิ  สมฺปโยโค  ทุกฺโข  ฯ
อิธ  ภิกฺขเว  ยสฺส  เต  โหนฺติ  อนิฏฺฐา  อกนฺตา  อมนาปา รูปา สทฺทา
คนฺธา  รสา  โผฏฺฐพฺพา  [๒]-  เย  วา  ปนสฺส เต โหนฺติ อนตฺถกามา
อหิตกามา   อผาสุกามา  อโยคกฺเขมกามา  ยา  เตหิ  สงฺคติ  สมาคโม
สโมธานํ   มิสฺสีภาโว   อยํ   วุจฺจติ   ภิกฺขเว   อปฺปิเยหิ   สมฺปโยโค
ทุกฺโข ฯ
     {๑๔๖.๑๐}   กตโม  จ  ภิกฺขเว  ปิเยหิ  วิปฺปโยโค  ทุกฺโข ฯ อิธ
ภิกฺขเว   ยสฺส   เต   โหนฺติ   อิฏฺฐา   กนฺตา  มนาปา  รูปา  สทฺทา
@เชิงอรรถ:  ม. มโน ...  ม. ธมฺมา ฯ
คนฺธา  รสา  โผฏฺฐพฺพา  [๑]-  เย  วา  ปนสฺส  เต โหนฺติ อตฺถกามา
หิตกามา   ผาสุกามา   โยคกฺเขมกามา  มาตา  วา  ปิตา  วา  ภาตา
วา   ภคินี   วา   มิตฺตา  วา  อมจฺจา  วา  ญาติสาโลหิตา  วา  ยา
เตหิ    อสงฺคติ   อสมาคโม   อสโมธานํ   อมิสฺสีภาโว   อยํ   วุจฺจติ
ภิกฺขเว ปิเยหิ วิปฺปโยโค ทุกฺโข ฯ
     {๑๔๖.๑๑}   กตมญฺจ  ภิกฺขเว  ยมฺปิจฺฉํ  น  ลภติ  ตมฺปิ  ทุกฺขํ  ฯ
ชาติธมฺมานํ   ภิกฺขเว  สตฺตานํ  เอวํ  อิจฺฉา  อุปฺปชฺชติ  อโห  วต  มยํ
น  ชาติธมฺมา  อสฺสาม  น  จ  วต โน ชาติ อาคจฺเฉยฺยาติ น โข ปเนตํ
อิจฺฉาย  ปตฺตพฺพํ  อิทมฺปิ  ยมฺปิจฺฉํ  น  ลภติ  ตมฺปิ  ทุกฺขํ  ฯ ชราธมฺมานํ
ภิกฺขเว สตฺตานํ ... ฯ พฺยาธิธมฺมานํ ภิกฺขเว สตฺตานํ ... ฯ  มรณธมฺมานํ
ภิกฺขเว  สตฺตานํ  ...  ฯ  โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสธมฺมานํ ภิกฺขเว
สตฺตานํ   เอวํ  อิจฺฉา  อุปฺปชฺชติ  อโห  วต  มยํ  น  โสกปริเทวทุกฺข-
โทมนสฺสุปายาสธมฺมา   อสฺสาม   น   จ   วต  โน  โสกปริเทวทุกฺข-
โทมนสฺสุปายาสา   อาคจฺเฉยฺยุนฺติ   น   โข  ปเนตํ  อิจฺฉาย  ปตฺตพฺพํ
อิทมฺปิ ยมฺปิจฺฉํ น ลภติ ตมฺปิ ทุกฺขํ ฯ
     {๑๔๖.๑๒}   กตเม   จ  ภิกฺขเว  สงฺขิตฺเตน  ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา
ทุกฺขา       เสยฺยถีทํ      รูปูปาทานกฺขนฺโธ      เวทนูปาทานกฺขนฺโธ
สญฺญูปาทานกฺขนฺโธ      สงฺขารูปาทานกฺขนฺโธ      วิญฺญาณูปาทานกฺขนฺโธ
อิเม   วุจฺจนฺติ  ภิกฺขเว  สงฺขิตฺเตน  ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา  ทุกฺขา  ฯ  อิทํ
วุจฺจติ ภิกฺขเว ทุกฺขํ อริยสจฺจํ ฯ
     [๑๔๗]   กตมญฺจ  ภิกฺขเว  ทุกฺขสมุทโย  ๒-  อริยสจฺจํ  ฯ  ยายํ
@เชิงอรรถ:  ม. ธมฺมา ฯ    ม. ทุกฺขสมุทยํ ฯ
ตณฺหา    โปโนพฺภวิกา   นนฺทิราคสหคตา   ตตฺรตตฺราภินนฺทินี   เสยฺยถีทํ
กามตณฺหา ภวตณฺหา วิภวตณฺหา ฯ
     {๑๔๗.๑}   สา  โข  ปเนสา  ภิกฺขเว  ตณฺหา  กตฺถ อุปฺปชฺชมานา
อุปฺปชฺชติ  กตฺถ  นิวีสมานา  นิวีสติ  ฯ ยํ โลเก ปิยรูปํ สาตรูปํ เอตฺเถสา
ตณฺหา อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชติ เอตฺถ นิวีสมานา นิวีสติ ฯ
     {๑๔๗.๒}   กิญฺจ โลเก ปิยรูปํ สาตรูปํ ฯ จกฺขุํ โลเก ปิยรูปํ สาตรูปํ
เอตฺเถสา  ตณฺหา  อุปฺปชฺชมานา  อุปฺปชฺชติ  เอตฺถ  นิวีสมานา  นิวีสติ ฯ
โสตํ  ฆานํ  ชิวฺหา  กาโย  มโน  โลเก ปิยรูปํ สาตรูปํ เอตฺเถสา ตณฺหา
อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชติ เอตฺถ นิวีสมานา นิวีสติ ฯ
     {๑๔๗.๓}   รูปา  สทฺทา  คนฺธา  รสา  โผฏฺฐพฺพา  ธมฺมา  โลเก
ปิยรูปํ   สาตรูปํ   เอตฺเถสา   ตณฺหา   อุปฺปชฺชมานา  อุปฺปชฺชติ  เอตฺถ
นิวีสมานา นิวีสติ ฯ
     {๑๔๗.๔}   จกฺขุวิญฺญาณํ      โสตวิญฺญาณํ      ฆานวิญฺญาณํ
ชิวฺหาวิญฺญาณํ      กายวิญฺญาณํ      มโนวิญฺญาณํ     โลเก     ปิยรูปํ
สาตรูปํ    เอตฺเถสา    ตณฺหา    อุปฺปชฺชมานา    อุปฺปชฺชติ    เอตฺถ
นิวีสมานา นิวีสติ ฯ
     {๑๔๗.๕}   จกฺขุสมฺผสฺโส     โสตสมฺผสฺโส     ฆานสมฺผสฺโส
ชิวฺหาสมฺผสฺโส   กายสมฺผสฺโส   มโนสมฺผสฺโส   โลเก   ปิยรูปํ  สาตรูปํ
เอตฺเถสา    ตณฺหา    อุปฺปชฺชมานา    อุปฺปชฺชติ   เอตฺถ   นิวีสมานา
นิวีสติ ฯ
     {๑๔๗.๖}   จกฺขุสมฺผสฺสชา   เวทนา   โสตสมฺผสฺสชา   เวทนา
ฆานสมฺผสฺสชา    เวทนา    ชิวฺหาสมฺผสฺสชา   เวทนา   กายสมฺผสฺสชา
เวทนา   มโนสมฺผสฺสชา   เวทนา   โลเก  ปิยรูปํ  สาตรูปํ  เอตฺเถสา
ตณฺหา อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชติ เอตฺถ นิวีสมานา นิวีสติ ฯ
     {๑๔๗.๗}   รูปสญฺญา    สทฺทสญฺญา    คนฺธสญฺญา    รสสญฺญา
โผฏฺฐพฺพสญฺญา    ธมฺมสญฺญา    โลเก    ปิยรูปํ   สาตรูปํ   เอตฺเถสา
ตณฺหา อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชติ เอตฺถ นิวีสมานา นิวีสติ ฯ
     {๑๔๗.๘}   รูปสญฺเจตนา     สทฺทสญฺเจตนา    คนฺธสญฺเจตนา
รสสญฺเจตนา       โผฏฺฐพฺพสญฺเจตนา      ธมฺมสญฺเจตนา      โลเก
ปิยรูปํ   สาตรูปํ   เอตฺเถสา   ตณฺหา   อุปฺปชฺชมานา  อุปฺปชฺชติ  เอตฺถ
นิวีสมานา นิวีสติ ฯ
     {๑๔๗.๙}   รูปตณฺหา    สทฺทตณฺหา    คนฺธตณฺหา    รสตณฺหา
โผฏฺฐพฺพตณฺหา    ธมฺมตณฺหา    โลเก    ปิยรูปํ   สาตรูปํ   เอตฺเถสา
ตณฺหา อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชติ เอตฺถ นิวีสมานา นิวีสติ ฯ
     {๑๔๗.๑๐}   รูปวิตกฺโก   สทฺทวิตกฺโก   คนฺธวิตกฺโก   รสวิตกฺโก
โผฏฺฐพฺพวิตกฺโก    ธมฺมวิตกฺโก   โลเก   ปิยรูปํ   สาตรูปํ   เอตฺเถสา
ตณฺหา อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชติ เอตฺถ นิวีสมานา นิวีสติ ฯ
     {๑๔๗.๑๑}   รูปวิจาโร   สทฺทวิจาโร   คนฺธวิจาโร   รสวิจาโร
โผฏฺฐพฺพวิจาโร  ธมฺมวิจาโร  โลเก  ปิยรูปํ  สาตรูปํ  เอตฺเถสา  ตณฺหา
อุปฺปชฺชมานา  อุปฺปชฺชติ  เอตฺถ  นิวีสมานา  นิวีสติ  ฯ อิทํ วุจฺจติ ภิกฺขเว
ทุกฺขสมุทโย อริยสจฺจํ ฯ
     [๑๔๘]   กตมญฺจ  ภิกฺขเว  ทุกฺขนิโรโธ  อริยสจฺจํ ฯ โย ตสฺสาเยว
ตณฺหาย อเสสวิราคนิโรโธ จาโค ปฏินิสฺสคฺโค มุตฺติ อนาลโย ฯ
     {๑๔๘.๑}   สา โข ปเนสา ภิกฺขเว ตณฺหา กตฺถ ปหิยฺยมานา ปหิยฺยติ
กตฺถ   นิรุชฺฌมานา  นิรุชฺฌติ  ฯ  ยํ  โลเก  ปิยรูปํ  สาตรูปํ  เอตฺเถสา
ตณฺหา ปหิยฺยมานา ปหิยฺยติ เอตฺถ นิรุชฺฌมานา นิรุชฺฌติ ฯ
     {๑๔๘.๒}   กิญฺจิ โลเก ปิยรูปํ สาตรูปํ ฯ จกฺขุํ โลเก ปิยรูปํ สาตรูปํ
เอตฺเถสา    ตณฺหา    ปหิยฺยมานา    ปหิยฺยติ    เอตฺถ   นิรุชฺฌมานา
นิรุชฺฌติ   ฯ  โสตํ  ฆานํ  ชิวฺหา  กาโย  มโน  โลเก  ปิยรูปํ  สาตรูปํ
เอตฺเถสา ตณฺหา ปหิยฺยมานา ปหิยฺยติ เอตฺถ นิรุชฺฌมานา นิรุชฺฌติ ฯ
     {๑๔๘.๓}   รูปา  สทฺทา  คนฺธา  รสา  โผฏฺฐพฺพา  ธมฺมา  โลเก
ปิยรูปํ   สาตรูปํ   เอตฺเถสา   ตณฺหา   ปหิยฺยมานา   ปหิยฺยติ   เอตฺถ
นิรุชฺฌมานา นิรุชฺฌติ ฯ
     {๑๔๘.๔}   จกฺขุวิญฺญาณํ      โสตวิญฺญาณํ      ฆานวิญฺญาณํ
ชิวฺหาวิญฺญาณํ      กายวิญฺญาณํ      มโนวิญฺญาณํ     โลเก     ปิยรูปํ
สาตรูปํ     เอตฺเถสา    ตณฺหา    ปหิยฺยมานา    ปหิยฺยติ     เอตฺถ
นิรุชฺฌมานา นิรุชฺฌติ ฯ
     {๑๔๘.๕}   จกฺขุสมฺผสฺโส     โสตสมฺผสฺโส     ฆานสมฺผสฺโส
ชิวฺหาสมฺผสฺโส     กายสมฺผสฺโส     มโนสมฺผสฺโส     โลเก    ปิยรูปํ
สาตรูปํ     เอตฺเถสา     ตณฺหา    ปหิยฺยมานา    ปหิยฺยติ    เอตฺถ
นิรุชฺฌมานา นิรุชฺฌติ ฯ
     {๑๔๘.๖}   จกฺขุสมฺผสฺสชา   เวทนา   โสตสมฺผสฺสชา   เวทนา
ฆานสมฺผสฺสชา    เวทนา    ชิวฺหาสมฺผสฺสชา   เวทนา   กายสมฺผสฺสชา
เวทนา   มโนสมฺผสฺสชา   เวทนา   โลเก  ปิยรูปํ  สาตรูปํ  เอตฺเถสา
ตณฺหา ปหิยฺยมานา ปหิยฺยติ เอตฺถ นิรุชฺฌมานา นิรุชฺฌติ ฯ
     {๑๔๘.๗}   รูปสญฺญา    สทฺทสญฺญา    คนฺธสญฺญา    รสสญฺญา
โผฏฺฐพฺพสญฺญา    ธมฺมสญฺญา    โลเก    ปิยรูปํ   สาตรูปํ   เอตฺเถสา
ตณฺหา ปหิยฺยมานา ปหิยฺยติ เอตฺถ นิรุชฺฌมานา นิรุชฺฌติ ฯ
     {๑๔๘.๘}   รูปสญฺเจตนา     สทฺทสญฺเจตนา    คนฺธสญฺเจตนา
รสสญฺเจตนา    โผฏฺฐพฺพสญฺเจตนา    ธมฺมสญฺเจตนา    โลเก   ปิยรูปํ
สาตรูปํ       เอตฺเถสา       ตณฺหา      ปหิยฺยมานา      ปหิยฺยติ
เอตฺถ นิรุชฺฌมานา นิรุชฺฌติ ฯ
     {๑๔๘.๙}   รูปตณฺหา    สทฺทตณฺหา    คนฺธตณฺหา    รสตณฺหา
โผฏฺฐพฺพตณฺหา    ธมฺมตณฺหา    โลเก    ปิยรูปํ   สาตรูปํ   เอตฺเถสา
ตณฺหา ปหิยฺยมานา ปหิยฺยติ เอตฺถ นิรุชฺฌมานา นิรุชฺฌติ ฯ
     {๑๔๘.๑๐}   รูปวิตกฺโก   สทฺทวิตกฺโก   คนฺธวิตกฺโก   รสวิตกฺโก
โผฏฺฐพฺพวิตกฺโก    ธมฺมวิตกฺโก   โลเก   ปิยรูปํ   สาตรูปํ   เอตฺเถสา
ตณฺหา ปหิยฺยมานา ปหิยฺยติ เอตฺถ นิรุชฺฌมานา นิรุชฺฌติ ฯ
     {๑๔๘.๑๑}   รูปวิจาโร   สทฺทวิจาโร   คนฺธวิจาโร   รสวิจาโร
โผฏฺฐพฺพวิจาโร    ธมฺมวิจาโร   โลเก   ปิยรูปํ   สาตรูปํ   เอตฺเถสา
ตณฺหา    ปหิยฺยมานา    ปหิยฺยติ   เอตฺถ   นิรุชฺฌมานา   นิรุชฺฌติ   ฯ
อิทํ วุจฺจติ ภิกฺขเว ทุกฺขนิโรโธ อริยสจฺจํ ฯ
     [๑๔๙]   กตมญฺจ  ภิกฺขเว  ทุกฺขนิโรธคามินี  ปฏิปทา  อริยสจฺจํ ฯ
อยเมว  อริโย  อฏฺฐงฺคิโก  มคฺโค  เสยฺยถีทํ  สมฺมาทิฏฺฐิ  สมฺมาสงฺกปฺโป
สมฺมาวาจา      สมฺมากมฺมนฺโต      สมฺมาอาชีโว      สมฺมาวายาโม
สมฺมาสติ สมฺมาสมาธิ ฯ
     {๑๔๙.๑}   กตมา  จ  ภิกฺขเว  สมฺมาทิฏฺฐิ ฯ ยํ โข ภิกฺขเว ทุกฺเข
ญาณํ    ทุกฺขสมุทเย    ญาณํ   ทุกฺขนิโรเธ   ญาณํ   ทุกฺขนิโรธคามินิยา
ปฏิปทาย ญาณํ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว สมฺมาทิฏฺฐิ ฯ
     {๑๔๙.๒}   กตโม  จ  ภิกฺขเว  สมฺมาสงฺกปฺโป ฯ เนกฺขมฺมสงฺกปฺโป
อพฺยาปาทสงฺกปฺโป อวิหึสาสงฺกปฺโป อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว สมฺมาสงฺกปฺโป ฯ
     {๑๔๙.๓}   กตมา  จ  ภิกฺขเว  สมฺมาวาจา  ฯ มุสาวาทา เวรมณี
ปิสุณาย   วาจาย   เวรมณี   ผรุสาย   วาจาย  เวรมณี  สมฺผปฺปลาปา
เวรมณี อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว สมฺมาวาจา ฯ
     {๑๔๙.๔}   กตโม  จ  ภิกฺขเว  สมฺมากมฺมนฺโต  ฯ  ปาณาติปาตา
เวรมณี  อทินฺนาทานา  เวรมณี  กาเมสุมิจฺฉาจารา  เวรมณี  อยํ  วุจฺจติ
ภิกฺขเว สมฺมากมฺมนฺโต ฯ
     {๑๔๙.๕}   กตโม   จ  ภิกฺขเว  สมฺมาอาชีโว  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว
อริยสาวโก    มิจฺฉาอาชีวํ    ปหาย   สมฺมาอาชีเวน   ชีวิกํ   กปฺเปติ
อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว สมฺมาอาชีโว ฯ
     {๑๔๙.๖}   กตโม  จ  ภิกฺขเว  สมฺมาวายาโม ฯ อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ
อนุปฺปนฺนานํ   ปาปกานํ   อกุสลานํ   ธมฺมานํ  อนุปฺปาทาย  ฉนฺทํ  ชเนติ
วายมติ   วิริยํ  อารภติ  จิตฺตํ  ปคฺคณฺหาติ  ปทหติ  อุปฺปนฺนานํ  ปาปกานํ
อกุสลานํ  ธมฺมานํ  ปหานาย  ฉนฺทํ  ชเนติ  วายมติ  วิริยํ  อารภติ จิตฺตํ
ปคฺคณฺหาติ   ปทหติ   อนุปฺปนฺนานํ   กุสลานํ   ธมฺมานํ  อุปฺปาทาย  ฉนฺทํ
ชเนติ   วายมติ   วิริยํ   อารภติ  จิตฺตํ  ปคฺคณฺหาติ  ปทหติ  อุปฺปนฺนานํ
กุสลานํ    ธมฺมานํ    ฐิติยา   อสมฺโมสาย   ภิยฺโยภาวาย   เวปุลฺลาย
ภาวนาย   ปาริปูริยา   ฉนฺทํ   ชเนติ   วายมติ   วิริยํ  อารภติ  จิตฺตํ
ปคฺคณฺหาติ ปทหติ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว สมฺมาวายาโม ฯ
     {๑๔๙.๗}   กตมา  จ  ภิกฺขเว สมฺมาสติ ฯ อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ กาเย
กายานุปสฺสี   วิหรติ   อาตาปี   สมฺปชาโน   สติมา   วิเนยฺย   โลเก
อภิชฺฌาโทมนสฺสํ    ฯ    เวทนาสุ    เวทนานุปสฺสี    วิหรติ   อาตาปี
สมฺปชาโน    สติมา   วิเนยฺย   โลเก   อภิชฺฌาโทมนสฺสํ   ฯ   จิตฺเต
จิตฺตานุปสฺสี   วิหรติ   อาตาปี   สมฺปชาโน   สติมา   วิเนยฺย   โลเก
อภิชฺฌาโทมนสฺสํ     ฯ    ธมฺเมสุ    ธมฺมานุปสฺสี    วิหรติ    อาตาปี
สมฺปชาโน   สติมา   วิเนยฺย   โลเก   อภิชฺฌาโทมนสฺสํ   อยํ   วุจฺจติ
ภิกฺขเว สมฺมาสติ ฯ
     {๑๔๙.๘}   กตโม   จ   ภิกฺขเว  สมฺมาสมาธิ  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว
ภิกฺขุ   วิวิจฺเจว   กาเมหิ  วิวิจฺจ  อกุสเลหิ  ธมฺเมหิ  สวิตกฺกํ  สวิจารํ
วิเวกชํ    ปีติสุขํ   ปฐมํ   ฌานํ   อุปสมฺปชฺช   วิหรติ   วิตกฺกวิจารานํ
วูปสมา   อชฺฌตฺตํ   สมฺปสาทนํ   เจตโส  เอโกทิภาวํ  อวิตกฺกํ  อวิจารํ
สมาธิชํ   ปีติสุขํ   ทุติยํ   ฌานํ  อุปสมฺปชฺช  วิหรติ  ปีติยา  จ  วิราคา
อุเปกฺขโก  จ  วิหรติ  สโต  จ  สมฺปชาโน  สุขญฺจ  กาเยน ปฏิสํเวเทติ
ยนฺตํ     อริยา     อาจิกฺขนฺติ     อุเปกฺขโก    สติมา    สุขวิหารีติ
ตติยํ   ฌานํ   อุปสมฺปชฺช   วิหรติ   สุขสฺส   จ   ปหานา  ทุกฺขสฺส  จ
ปหานา     ปุพฺเพว    โสมนสฺสโทมนสฺสานํ    อตฺถงฺคมา    อทุกฺขมสุขํ
อุเปกฺขาสติปาริสุทฺธึ   จตุตฺถํ   ฌานํ   อุปสมฺปชฺช   วิหรติ   อยํ  วุจฺจติ
ภิกฺขเว  สมฺมาสมาธิ  ฯ  อิทํ  วุจฺจติ  ภิกฺขเว  ทุกฺขนิโรธคามินี  ปฏิปทา
อริยสจฺจํ ฯ
     [๑๕๐]   อิติ  อชฺฌตฺตํ  วา  ธมฺเมสุ  ธมฺมานุปสฺสี  วิหรติ  พหิทฺธา
วา    ธมฺเมสุ   ธมฺมานุปสฺสี   วิหรติ   อชฺฌตฺตพหิทฺธา   วา   ธมฺเมสุ
ธมฺมานุปสฺสี    วิหรติ    สมุทยธมฺมานุปสฺสี    วา    ธมฺเมสุ    วิหรติ
วยธมฺมานุปสฺสี    วา    ธมฺเมสุ    วิหรติ   สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี   วา
ธมฺเมสุ    วิหรติ   อตฺถิ   ธมฺมาติ   วา   ปนสฺส   สติ   ปจฺจุปฏฺฐิตา
โหติ     ยาวเทว    ญาณมตฺตาย    ปติสฺสติมตฺตาย    อนิสฺสิโต    จ
วิหรติ   น   จ   กิญฺจิ  โลเก  อุปาทิยติ  เอวมฺปิ  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ
ธมฺเมสุ ธมฺมานุปสฺสี วิหรติ จตูสุ อริยสจฺเจสุ ฯ ๑-
     [๑๕๑]   โย  หิ  โกจิ  ภิกฺขเว  อิเม  จตฺตาโร สติปฏฺฐาเน เอวํ
ภาเวยฺย    สตฺต    วสฺสานิ   ตสฺส   ทฺวินฺนํ   ผลานํ   อญฺญตรํ   ผลํ
ปาฏิกงฺขํ   ทิฏฺเฐว   ธมฺเม  อญฺญา  สติ  วา  อุปาทิเสเส  อนาคามิตา
ติฏฺฐนฺตุ   ภิกฺขเว   สตฺต   วสฺสานิ   ฯ  โย  หิ  โกจิ  ภิกฺขเว  อิเม
จตฺตาโร   สติปฏฺฐาเน   เอวํ   ภาเวยฺย   ฉ  วสฺสานิ  ปญฺจ  วสฺสานิ
จตฺตาริ  วสฺสานิ  ตีณิ  วสฺสานิ  เทฺว  วสฺสานิ  เอกํ  วสฺสํ  ... ติฏฺฐตุ
ภิกฺขเว   เอกํ   วสฺสํ   ฯ   โย   หิ  โกจิ  ภิกฺขเว  อิเม  จตฺตาโร
สติปฏฺฐาเน   เอวํ   ภาเวยฺย   สตฺต   มาสานิ   ตสฺส  ทฺวินฺนํ  ผลานํ
อญฺญตรํ   ผลํ  ปาฏิกงฺขํ  ทิฏฺเฐว  ธมฺเม  อญฺญา  สติ  วา  อุปาทิเสเส
อนาคามิตา    ติฏฺฐนฺตุ    ภิกฺขเว    สตฺต    มาสานิ   ฯ   โย   หิ
โกจิ  ภิกฺขเว  อิเม  จตฺตาโร  สติปฏฺฐาเน  เอวํ  ภาเวยฺย  ฉ มาสานิ
ปญฺจ  มาสานิ  จตฺตาริ  มาสานิ  ตีณิ  มาสานิ  เทฺว มาสานิ [๒]- มาสํ
อฑฺฒมาสํ  ...  ติฏฺฐตุ  ภิกฺขเว  อฑฺฒมาโส  ฯ  โย  หิ  โกจิ  ภิกฺขเว
อิเม   จตฺตาโร   สติปฏฺฐาเน   เอวํ  ภาเวยฺย  สตฺตาหํ  ตสฺส  ทฺวินฺนํ
ผลานํ    อญฺญตรํ    ผลํ   ปาฏิกงฺขํ   ทิฏฺเฐว   ธมฺเม   อญฺญา   สติ
วา อุปาทิเสเส อนาคามิตา ฯ
     [๑๕๒]   เอกายโน   อยํ   ภิกฺขเว   มคฺโค  สตฺตานํ  วิสุทฺธิยา
โสกปริเทวานํ    สมติกฺกมาย   ทุกฺขโทมนสฺสานํ   อตฺถงฺคมาย   ญายสฺส
@เชิงอรรถ:  ปาฐนฺตเร ปุน สจฺจปพฺพํ ฯ ธมฺมานุปสฺสนาสติปฏฺฐานนฺติ ทิสฺสนฺติ ฯ
@ โป. ม. เอกํ ฯ
อธิคมาย   นิพฺพานสฺส   สจฺฉิกิริยาย   ยทิทํ  จตฺตาโร  สติปฏฺฐานาติ  ฯ
อิติ ยนฺตํ วุตฺตํ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตนฺติ ฯ
     อิทมโวจ    ภควา    อตฺตมนา   เต   ภิกฺขู   ภควโต   ภาสิตํ
อภินนฺทุนฺติ ฯ
                         สติปฏฺฐานสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ ทสมํ ฯ
                             มูลปริยายวคฺโค ปฐโม ฯ
                                     ตสฺสุทฺทานํ
               อชรํ อมรํ อมตาธิคมํ ผลมคฺคนิทสฺสนํ ทุกฺขนุทํ
               สหิตตฺถมหารหสฺสกรํ พหุปีติหรํ วิวิธํ สุณาถ
               ตฬากาว สุปูริตํ ฆมฺมปเถ ติวิธคฺคิสิเลสิตนิพฺพานํ
               พฺยาธิปโนทนโอปทโย มชฺฌิมสุตฺตวรา ฐปิตา
               มธุมทฺทวมนฺทรสา อมรานํ ขิฑฺฑรติชนนี
               มนุสงฺฆํ ตํ สุตฺตพฺยากรณญฺจ ฐปิตา สกฺยปุตฺตานฺมาภิรมตฺตา
               ติปญฺญาสวรํ ทิยฑฺฒสตํ เทฺว จ เวยฺยากรณํ อปเร จ เต
               อสเม ปถวคฺควคฺเค อนุปุพฺเพน เอกมนา นิสาเมถ มูทคฺคํ
               ๑- มูลอาสวธมฺมทายาท-     เภรวนงฺคณกงฺขสุตฺตํ
               วตฺถสลฺเลขทิฏฺฐิสติ       ปถวคฺควโร โส สมตฺโต ฯ
@เชิงอรรถ:  สี. สุภวยวาทายจปุพฺพคโม อคณิคณองฺคณสพฺภยโน ปิยการวปณฺฑรสลฺลิขิโน
@ ตถาทิฏฺฐิสติอสโม ปฐโม พฺรูวโรวรวคฺโคติ ปาโฐ ทิสฺสติ ฯ



             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้าที่ ๑๐๓-๑๒๗. http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=12&item=131&items=22&modeTY=2              อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=12&item=131&items=22&modeTY=2&mode=bracket              อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=12&item=131&items=22&modeTY=2              อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=12&item=131&items=22&modeTY=2              ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=131              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=7&A=6135              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=7&A=6135              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๒ http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

อ่านหัวข้อแรกอ่านหัวข้อที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหัวข้อถัดไปอ่านหัวข้อสุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๑๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

สีพื้นหลัง :