โสณทณฺฑสุตฺตํ จตุตฺถํ
[๑๗๘] เอวมฺเม สุตํ ฯ เอกํ สมยํ ภควา องฺเคสุ จาริกญฺจรมาโน
มหตา ภิกฺขุสํเฆน สทฺธึ ปญฺจมตฺเตหิ ภิกฺขุสเตหิ เยน
จมฺปา ตทวสริ ฯ ตตฺร สุทํ ภควา จมฺปายํ วิหรติ คคฺคราย
โปกฺขรณิยา ตีเร ฯ
[๑๗๙] เตน โข ปน สมเยน โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ จมฺปํ
อชฺฌาวสติ สตฺตุสฺสทํ สติณกฏฺโฐทกํ สธญฺญํ ราชโภคฺคํ รญฺญา
มาคเธน เสนิเยน พิมฺพิสาเรน ทินฺนํ ราชทายํ พฺรหฺมเทยฺยํ ฯ
อสฺโสสุํ โข จมฺเปยฺยกา พฺราหฺมณคหปติกา สมโณ ขลุ โภ
โคตโม สกฺยปุตฺโต สกฺยกุลา ปพฺพชิโต องฺเคสุ จาริกญฺจรมาโน
มหตา ภิกฺขุสํเฆน สทฺธึ ปญฺจมตฺเตหิ ภิกฺขุสเตหิ จมฺปํ อนุปฺปตฺโต
จมฺปายํ วิหรติ คคฺคราย โปกฺขรณิยา ตีเร ตํ โข ปน ภวนฺตํ
โคตมํ เอวํกลฺยาโณ กิตฺติสทฺโท อพฺภุคฺคโต อิติปิ โส ภควา
อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ วิชฺชาจรณสมฺปนฺโน สุคโต โลกวิทู อนุตฺตโร
ปุริสทมฺมสารถิ สตฺถา เทวมนุสฺสานํ พุทฺโธ ภควาติ โส อิมํ โลกํ
สเทวกํ สมารกํ สพฺรหฺมกํ สสฺสมณพฺราหฺมณึ ปชํ สเทวมนุสฺสํ
สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา ปเวเทติ โส ธมฺมํ เทเสติ อาทิกลฺยาณํ
มชฺเฌกลฺยาณํ ปริโยสานกลฺยาณํ สาตฺถํ สพฺยญฺชนํ เกวลปริปุณฺณํ
ปริสุทฺธํ พฺรหฺมจริยํ ปกาเสติ สาธุ โข ปน ตถารูปานํ อรหตํ
ทสฺสนํ โหตีติ ฯ อถโข จมฺเปยฺยกา พฺราหฺมณคหปติกา จมฺปาย
นิกฺขมิตฺวา สํฆาสํฆีคณีภูตา เยน คคฺครา โปกฺขรณี เตนุปสงฺกมนฺติ ฯ
[๑๘๐] เตน โข ปน สมเยน โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ อุปริปาสาเท
ทิวาเสยฺยํ อุปคโต โหติ ฯ อทฺทสา โข โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ
จมฺเปยฺยเก พฺราหฺมณคหปติเก จมฺปาย นิกฺขมิตฺวา สํฆาสํฆีคณีภูเต
เยน คคฺครา โปกฺขรณี เตนุปสงฺกมนฺเต ทิสฺวา ขตฺตํ อามนฺเตสิ กึ
นุ โข โภ ขตฺเต จมฺเปยฺยกา พฺราหฺมณคหปติกา จมฺปาย นิกฺขมิตฺวา
สํฆาสํฆีคณีภูตา เยน คคฺครา โปกฺขรณี เตนุปสงฺกมนฺตีติ ฯ อตฺถิ โข
โภ สมโณ โคตโม สกฺยปุตฺโต สกฺยกุลา ปพฺพชิโต องฺเคสุ จาริกญฺจรมาโน
มหตา ภิกฺขุสํเฆน สทฺธึ ปญฺจมตฺเตหิ ภิกฺขุสเตหิ จมฺปํ อนุปฺปตฺโต
จมฺปายํ วิหรติ คคฺคราย โปกฺขรณิยา ตีเร ตํ โข ปน ภวนฺตํ โคตมํ
เอวํกลฺยาโณ กิตฺติสทฺโท อพฺภุคฺคโต อิติปิ โส ภควา อรหํ
สมฺมาสมฺพุทฺโธ วิชฺชาจรณสมฺปนฺโน สุคโต โลกวิทู อนุตฺตโร
ปุริสทมฺมสารถิ สตฺถา เทวมนุสฺสานํ พุทฺโธ ภควาติ ตเมเต ภวนฺตํ
โคตมํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมนฺตีติ ฯ เตนหิ โภ ขตฺเต เยน จมฺเปยฺยกา
พฺราหฺมณคหปติกา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา จมฺเปยฺยเก
พฺราหฺมณคหปติเก เอวํ วเทสิ โสณทณฺโฑ โภ พฺราหฺมโณ เอวมาห
อาคเมนฺตุ กิร ภวนฺโต โสณทณฺโฑปิ พฺราหฺมโณ สมณํ โคตมํ
ทสฺสนาย อุปสงฺกมิสฺสตีติ ฯ เอวํ โภติ โข โส ขตฺโต โสณทณฺฑสฺส
พฺราหฺมณสฺส ปฏิสฺสุตฺวา เยน จมฺเปยฺยกา พฺราหฺมณคหปติกา
เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา จมฺเปยฺยเก พฺราหฺมณคหปติเก
เอตทโวจ โสณทณฺโฑ โภ พฺราหฺมโณ เอวมาห อาคเมนฺตุ กิร
ภวนฺโต โสณทณฺโฑปิ พฺราหฺมโณ สมณํ โคตมํ ทสฺสนาย
อุปสงฺกมิสฺสตีติ ฯ
[๑๘๑] เตน โข ปน สมเยน นานาเวรชฺชกานํ พฺราหฺมณานํ
ปญฺจมตฺตานิ พฺราหฺมณสตานิ จมฺปายํ ปฏิวสนฺติ เกนจิเทว
กรณีเยน ฯ อสฺโสสุํ โข เต พฺราหฺมณา โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ
สมณํ โคตมํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิสฺสตีติ ฯ อถโข เต พฺราหฺมณา
เยน โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ เตนุปสงฺกมึสุ อุปสงฺกมิตฺวา โสณทณฺฑํ
พฺราหฺมณํ เอตทโวจุํ สจฺจํ กิร ภวํ โสณทณฺโฑ สมณํ โคตมํ
ทสฺสนาย อุปสงฺกมิสฺสตีติ ฯ เอวํ โข เม โภ โหติ อหมฺปิ สมณํ
โคตมํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิสฺสามีติ ฯ มา ภวํ โสณทณฺโฑ
สมณํ โคตมํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิ น อรหติ ภวํ โสณทณฺโฑ
สมณํ โคตมํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํ สเจ ภวํ โสณทณฺโฑ สมณํ
โคตมํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิสฺสติ โภโต โสณทณฺฑสฺส ยโส หายิสฺสติ
สมณสฺส โคตมสฺส ยโส อภิวฑฺฒิสฺสติ ยมฺปิ โภโต โสณทณฺฑสฺส
ยโส หายิสฺสติ สมณสฺส โคตมสฺส ยโส อภิวฑฺฒิสฺสติ อิมินา
จงฺเคน น อรหติ ภวํ โสณทณฺโฑ สมณํ โคตมํ ทสฺสนาย
อุปสงฺกมิตุํ สมโณ เตฺวว โคตโม อรหติ ภวนฺตํ โสณทณฺฑํ
ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํ ภวํ หิ โสณทณฺโฑ อุภโต สุชาโต มาติโต
จ ปิติโต จ สํสุทฺธคหณิโก ยาว สตฺตมา ปิตามหยุคา อกฺขิตฺโต
อนุปกฺกุฏฺโฐ ชาติวาเทน ยมฺปิ ภวํ โสณทณฺโฑ อุภโต สุชาโต
มาติโต จ ปิติโต จ สํสุทฺธคหณิโก ยาว สตฺตมา ปิตามหยุคา
อกฺขิตฺโต อนุปกฺกุฏฺโฐ ชาติวาเทน อิมินา จงฺเคน น อรหติ ภวํ
โสณทณฺโฑ สมณํ โคตมํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํ สมโณ เตฺวว
โคตโม อรหติ ภวนฺตํ โสณทณฺฑํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํ ภวํ หิ
โสณทณฺโฑ อฑฺโฒ มหทฺธโน มหาโภโค ฯเปฯ ภวํ หิ โสณทณฺโฑ
อชฺฌายโก มนฺตธโร ติณฺณํ เวทานํ ปารคู สนิฆณฺฑุเกตุภานํ
สากฺขรปฺปเภทานํ อิติหาสปญฺจมานํ ปทโก เวยฺยากรโณ
โลกายตมหาปุริสลกฺขเณสุ อนวโย ภวํ หิ โสณทณฺโฑ อภิรูโป
ทสฺสนีโย ปาสาทิโก ปรมาย วณฺณโปกฺขรตาย สมนฺนาคโต
พฺรหฺมวณฺณิ พฺรหฺมวจฺฉสิ ๑- อกฺขุทฺทาวกาโส ทสฺสนาย ภวญฺหิ
โสณทณฺโฑ สีลวา วุฑฺฒสีลี ๒- วุฑฺฒสีเลน สมนฺนาคโต ภวํ
หิ โสณทณฺโฑ กลฺยาณวาโจ กลฺยาณวากฺกรโณ โปริยา วาจาย
สมนฺนาคโต วิสฺสฏฺฐาย อเนลคลาย อตฺถสฺส วิญฺญาปนิยา ภวํ
หิ โสณทณฺโฑ พหูนํ อาจริยปาจริโย ตีณิ มาณวกสตานิ มนฺเต
วาเจติ พหุกา โข ปน นานาทิสา นานาชนปทา มาณวกา
อาคจฺฉนฺติ โภโต โสณทณฺฑสฺส สนฺติเก มนฺตตฺถิกา มนฺเต
@เชิงอรรถ: ๑ สี. พฺรหฺมวณฺณี พฺรหฺมวฑฺฒี ฯ ๒ สี. วุทฺธสีลี ฯ
อธิยิตุกามา ภวญฺหิ โสณทณฺโฑ ชิณฺโณ วุฑฺโฒ มหลฺลโก
อทฺธคโต วโยอนุปฺปตฺโต สมโณ โคตโม ตรุโณ เจว ตรุณปพฺพชิโต
จ ภวญฺหิ โสณทณฺโฑ รญฺโญ มาคธสฺส เสนิยสฺส พิมฺพิสารสฺส
สกฺกโต ครุกโต มานิโต ปูชิโต อปจิโต ภวญฺหิ โสณทณฺโฑ
พฺราหฺมณสฺส โปกฺขรสาติสฺส สกฺกโต ครุกโต มานิโต ปูชิโต อปจิโต
ภวญฺหิ โสณทณฺโฑ จมฺปํ อชฺฌาวสติ สตฺตุสฺสทํ สติณกฏฺโฐทกํ
สธญฺญํ ราชโภคฺคํ รญฺญา มาคเธน เสนิเยน พิมฺพิสาเรน ทินฺนํ
ราชทายํ พฺรหฺมเทยฺยํ ยมฺปิ ภวํ โสณทณฺโฑ จมฺปํ อชฺฌาวสติ
สตฺตุสฺสทํ สติณกฏฺโฐทกํ สธญฺญํ ราชโภคฺคํ รญฺญา มาคเธน
เสนิเยน พิมฺพิสาเรน ทินฺนํ ราชทายํ พฺรหฺมเทยฺยํ อิมินา จงฺเคน
น อรหติ ภวํ โสณทณฺโฑ สมณํ โคตมํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํ
สมโณ เตฺวว โคตโม อรหติ ภวนฺตํ โสณทณฺฑํ ทสฺสนาย
อุปสงฺกมิตุนฺติ ฯ
[๑๘๒] เอวํ วุตฺเต โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ เต พฺราหฺมเณ
เอตทโวจ เตนหิ โภ มมปิ สุณาถ ยถา มยเมว อรหาม ตํ
ภวนฺตํ โคตมํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํ น เตฺวว อรหติ โส ภวํ
โคตโม อมฺหากํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํ สมโณ ขลุ โภ โคตโม
อุภโต สุชาโต มาติโต จ ปิติโต จ สํสุทฺธคหณิโก ยาว สตฺตมา
ปิตามหยุคา อกฺขิตฺโต อนุปกฺกุฏฺโฐ ชาติวาเทน ยํปิ โภ สมโณ
โคตโม อุภโต สุชาโต มาติโต จ ปิติโต จ สํสุทฺธคหณิโก ยาว
สตฺตมา ปิตามหยุคา อกฺขิตฺโต อนุปกฺกุฏฺโฐ ชาติวาเทน อิมินา
จงฺเคน น อหรติ โส ภวํ โคตโม อมฺหากํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํ
อถโข มยเมว อรหาม ตํ ภวนฺตํ โคตมํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํ
{๑๘๒.๑} สมโณ ขลุ โภ โคตโม มหนฺตํ ญาติสํฆํ โอหาย ปพฺพชิโต
ฯเปฯ สมโณ ขลุ โภ โคตโม ปหูตํ หิรญฺญํ สุวณฺณํ โอหาย ปพฺพชิโต
ภูมิคตญฺจ เวหาสฏฺฐญฺจ สมโณ ขลุ โภ โคตโม ทหโร ว สมาโน สุสู
กาฬเกโส ภเทฺรน โยพฺพเนน สมนฺนาคโต ปฐเมน วยสา อคารสฺมา
อนคาริยํ ปพฺพชิโต สมโณ ขลุ โภ โคตโม อกามกานํ มาตาปิตูนํ
อสฺสุมุขานํ รุทนฺตานํ เกสมสฺสุํ โอหาเรตฺวา กาสายานิ วตฺถานิ
อจฺฉาเทตฺวา อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชิโต สมโณ ขลุ โภ โคตโม
อภิรูโป ทสฺสนีโย ปาสาทิโก ปรมาย วณฺณโปกฺขรตาย สมนฺนาคโต
พฺรหฺมวณฺณิ พฺรหฺมวจฺฉสิ อกฺขุทฺทาวกาโส ทสฺสนาย สมโณ ขลุ โภ
โคตโม สีลวา อริยสีลี กุสลสีลี กุสลสีเลน สมนฺนาคโต สมโณ ขลุ
โภ โคตโม กลฺยาณวาโจ กลฺยาณวากฺกรโณ โปริยา วาจาย
สมนฺนาคโต วิสฺสฏฺฐาย อเนลคลาย อตฺถสฺส วิญฺญาปนิยา สมโณ
ขลุ โภ โคตโม พหูนํ อาจริยปาจริโย สมโณ ขลุ โภ โคตโม
ขีณกามราโค วิคตจาปลฺโล สมโณ ขลุ โภ โคตโม กมฺมวาที
กิริยวาที อปาปปุเรกฺขาโร พฺรหฺมญฺญาย ปชาย สมโณ ขลุ โภ
โคตโม อุจฺจากุลา ปพฺพชิโต อภินฺนขตฺติยกุลา สมโณ ขลุ โภ โคตโม
อฑฺฒา ๑- กุลา ปพฺพชิโต มหทฺธนา มหาโภคา สมณํ ขลุ โภ
โคตมํ ติโรรฏฺฐา ติโรชนปทา สํปุจฺฉิตุํ อาคจฺฉนฺติ สมณํ ขลุ
โภ โคตมํ อเนกานิ เทวตาสหสฺสานิ ปาเณหิ สรณงฺคตานิ สมณํ
ขลุ โภ โคตมํ เอวํกลฺยาโณ กิตฺติสทฺโท อพฺภุคฺคโต อิติปิ โส
ภควา อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ วิชฺชาจรณสมฺปนฺโน สุคโต โลกวิทู
อนุตฺตโร ปุริสทมฺมสารถิ สตฺถา เทวมนุสฺสานํ พุทฺโธ ภควาติ
{๑๘๒.๒} สมโณ ขลุ โภ โคตโม ทฺวตฺตึสมหาปุริสลกฺขเณหิ
สมนฺนาคโต สมโณ ขลุ โภ โคตโม เอหิสาคตวาที สขิโล ๒- สมฺโมทโก
อพฺภากุฏิโก อุตฺตานมุโข ปุพฺพภาสี สมโณ ขลุ โภ โคตโม จตุนฺนํ
ปริสานํ สกฺกโต ครุกโต มานิโต ปูชิโต อปจิโต สมณํ ขลุ โภ โคตมํ
พหู เทวา จ มนุสฺสา จ อภิปฺปสนฺนา สมโณ ขลุ โภ โคตโม ยสฺมึ
คาเม วา นิคเม วา ปฏิวสติ น ตสฺมึ คาเม วา นิคเม วา อมนุสฺสา
มนุสฺเส วิเหเฐนฺติ สมโณ ขลุ โภ โคตโม สํฆีคณีคณาจริโย
ปุถุติตฺถกรานํ อคฺคมกฺขายติ ยถา โข ปน โภ เอเตสํ
สมณพฺราหฺมณานํ ยถา วา ตถา วา ยโส สมุทาคจฺฉติ น เหวํ
สมณสฺส โคตมสฺส ยโส สมุทาคโต อถโข อนุตฺตราย
วิชฺชาจรณสมฺปทาย สมณสฺส โคตมสฺส ยโส สมุทาคโต สมณํ
ขลุ โภ โคตมํ ราชา มาคโธ เสนิโย พิมฺพิสาโร สปุตฺโต สภริโย
@เชิงอรรถ: ๑ อทฺธาติปิ อทฺธกุลาติปิ อฑฺฒกุลาติปิ ปาโฐ ฯ ๒ สี. เอหิสาหตวาที
@สุขิโล ฯ
สปริโส สามจฺโจ ปาเณหิ สรณงฺคโต สมณํ ขลุ โภ โคตมํ
ราชา ปเสนทิโกสโล สปุตฺโต สภริโย สปริโส สามจฺโจ ปาเณหิ
สรณงฺคโต สมณํ ขลุ โภ โคตมํ พฺราหฺมโณ โปกฺขรสาติ สปุตฺโต
สภริโย สปริโส สามจฺโจ ปาเณหิ สรณงฺคโต สมโณ ขลุ โภ
โคตโม รญฺโญ มาคธสฺส เสนิยสฺส พิมฺพิสารสฺส สกฺกโต ครุกโต
มานิโต ปูชิโต อปจิโต สมโณ ขลุ โภ โคตโม รญฺโญ ปเสนทิโกสลสฺส
สกฺกโต ครุกโต มานิโต ปูชิโต อปจิโต สมโณ ขลุ โภ โคตโม
พฺราหฺมณสฺส โปกฺขรสาติสฺส สกฺกโต ครุกโต มานิโต
ปูชิโต อปจิโต สมโณ ขลุ โภ โคตโม จมฺปํ อนุปฺปตฺโต จมฺปายํ
วิหรติ คคฺคราย โปกฺขรณิยา ตีเร เย โข ปน โภ เกจิ สมณา
วา พฺราหฺมณา วา อมฺหากํ คามกฺเขตฺตํ อาคจฺฉนฺติ อติถิโน เต
โหนฺติ อติถิโน ปนเมฺหหิ สกฺกาตพฺพา ครุกาตพฺพา มาเนตพฺพา
ปูเชตพฺพา อปเจตพฺพา ยมฺปิ โภ สมโณ โคตโม จมฺปํ อนุปฺปตฺโต
จมฺปายํ วิหรติ คคฺคราย โปกฺขรณิยา ตีเร อติถิสฺมากํ สมโณ
โคตโม อติถิ โข ปนเมฺหหิ สกฺกาตพฺโพ ครุกาตพฺโพ มาเนตพฺโพ
ปูเชตพฺโพ อปจิตพฺโพ อิมินา จงฺเคน น อรหติ โส ภวํ โคตโม
อมฺหากํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํ อถโข มยเมว อรหาม ตํ ภวนฺตํ
โคตมํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํ เอตฺตเก โข อหํ โภโต โคตมสฺส
วณฺเณ ปริยาปุณามิ โน จ โข โส ภวํ โคตโม เอตฺตกวณฺโณ
อปริมาณวณฺโณ หิ โส ภวํ โคตโมติ ฯ
[๑๘๓] เอวํ วุตฺเต เต พฺราหฺมณา โสณฑณฺฑํ พฺราหฺมณํ
เอตทโวจุํ ยถา โข ภวํ โสณทณฺโฑ สมณสฺส โคตมสฺส วณฺเณ
ภาสติ อิโต เจปิ โส ภวํ โคตโม โยชนสเต วิหรติ อลเมว
สทฺเธน กุลปุตฺเตน ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํ อปิ ปุโฏเสนาติ ๑- ฯ เตนหิ
โภ สพฺเพ ว มยํ สมณํ โคตมํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิสฺสามาติ ฯ
{๑๘๓.๑} อถโข โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ มหตา พฺราหฺมณคเณน
สทฺธึ เยน คคฺครา โปกฺขรณี เตนุปสงฺกมิ ฯ อถโข โสณทณฺฑสฺส
พฺราหฺมณสฺส ติโรวนสณฺฑคตสฺส เอวํ เจตโส ปริวิตกฺโก อุทปาทิ
อหญฺเจว โข ปน สมณํ โคตมํ ปญฺหํ ปุจฺเฉยฺยํ ตตฺร เจ มํ
สมโณ โคตโม เอวํ วเทยฺย น โข เอส พฺราหฺมณ ปโญฺห
เอวํ ปุจฺฉิตพฺโพ เอวํ นาเมส พฺราหฺมณ ปโญฺห ปุจฺฉิตพฺโพติ
เตน มํ อยํ ปริสา ปริภเวยฺย พาโล โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ
อพฺยตฺโต นาสกฺขิ สมณํ โคตมํ โยนิโส ปญฺหํ ปุจฺฉิตุนฺติ ยํ โข
ปนายํ ปริสา ปริภเวยฺย ยโสปิ ตสฺส หาเยถ ยสฺส โข ปน ยโส
หาเยถ โภคาปิ ตสฺส หาเยยฺยุํ ยโสลทฺธา โข ปนมฺหากํ โภคา
มญฺเจว ปน สมโณ โคตโม ปญฺหํ ปุจฺเฉยฺย ตสฺส จาหํ ปญฺหสฺส
เวยฺยากรเณน จิตฺตํ น อาราเธยฺยํ ตตฺร เจ มํ สมโณ โคตโม
เอวํ วเทยฺย น โข เอส พฺราหฺมณ ปโญฺห เอวํ พฺยากาตพฺโพ
เอวํ นาเมส พฺราหฺมณ ปโญฺห พฺยากาตพฺโพติ เตน มํ อยํ ปริสา
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ปุฏํเสนาติ ฯ
ปริภเวยฺย พาโล โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ อพฺยตฺโต นาสกฺขิ
สมณสฺส โคตมสฺส ปญฺหสฺส เวยฺยากรเณน จิตฺตํ อาราเธตุนฺติ
ยํ โข ปนายํ ปริสา ปริภเวยฺย ยโสปิ ตสฺส หาเยถ ยสฺส โข
ปน ยโส หาเยถ โภคาปิ ตสฺส หาเยยฺยุํ ยโสลทฺธา โข ปนมฺหากํ
โภคา อหญฺเจว โข ปน เอวํ สมีปคโต สมาโน อทิสฺวา ว
สมณํ โคตมํ นิวตฺเตยฺยํ เตน มํ อยํ ปริสา ปริภเวยฺย พาโล
โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ อพฺยตฺโต มานถทฺโธ ภีโต โน วิสหิ
สมณํ โคตมํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํ กถญฺหิ นาม เอวํ สมีปคโต
สมาโน อทิสฺวา สมณํ โคตมํ นิวตฺติสฺสตีติ ยํ โข ปนายํ ปริสา
ปริภเวยฺย ยโสปิ ตสฺส หาเยถ ยสฺส โข ปน ยโส หาเยถ โภคาปิ
ตสฺส หาเยยฺยุํ ยโสลทฺธา โข ปนมฺหากํ โภคาติ ฯ
[๑๘๔] อถโข โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ
อุปสงฺกมิตฺวา ภควตา สทฺธึ สมฺโมทิ สมฺโมทนียํ กถํ สาราณียํ
วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ จมฺเปยฺยกาปิ โข พฺราหฺมณคหปติกา
อปฺเปกจฺเจ ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทึสุ อปฺเปกจฺเจ
ภควตา สทฺธึ สมฺโมทึสุ สมฺโมทนียํ กถํ สาราณียํ วีติสาเรตฺวา
เอกมนฺตํ นิสีทึสุ อปฺเปกจฺเจ เยน ภควา เตนญฺชลิมฺปณาเมตฺวา
เอกมนฺตํ นิสีทึสุ อปฺเปกจฺเจ นามโคตฺตํ สาเวตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทึสุ
อปฺเปกจฺเจ ตุณฺหีภูตา เอกมนฺตํ นิสีทึสุ ฯ ตตฺร สุทํ โสณทณฺโฑ
พฺราหฺมโณ เอตเทว พหุลมนุวิตกฺเกนฺโต นิสินฺโน โหติ อหญฺเจว
โข ปน สมณํ โคตมํ ปญฺหํ ปุจฺเฉยฺยํ ตตฺร เจ มํ สมโณ
โคตโม เอวํ วเทยฺย น โข เอส พฺราหฺมณ ปโญฺห เอวํ
ปุจฺฉิตพฺโพ เอวํ นาเมส พฺราหฺมณ ปโญฺห ปุจฺฉิตพฺโพติ เตน มํ
อยํ ปริสา ปริภเวยฺย พาโล โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ อพฺยตฺโต
นาสกฺขิ สมณํ โคตมํ โยนิโส ปญฺหํ ปุจฺฉิตุนฺติ ยํ โข ปนายํ
ปริสา ปริภเวยฺย ยโสปิ ตสฺส หาเยถ ยสฺส โข ปน ยโส
หาเยถ โภคาปิ ตสฺส หาเยยฺยุํ ยโสลทฺธา โข ปนมฺหากํ โภคา
มญฺเจว โข ปน สมโณ โคตโม ปญฺหํ ปุจฺเฉยฺย ตสฺส จาหํ
ปญฺหสฺส เวยฺยากรเณน จิตฺตํ น อาราเธยฺยํ ตตฺร เจ มํ สมโณ
โคตโม เอวํ วเทยฺย น โข เอส พฺราหฺมณ ปโญฺห เอวํ
พฺยากาตพฺโพ เอวํ นาเมส พฺราหฺมณ ปโญฺห พฺยากาตพฺโพติ
เตน มํ อยํ ปริสา ปริภเวยฺย พาโล โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ
อพฺยตฺโต นาสกฺขิ สมณสฺส โคตมสฺส ปญฺหสฺส เวยฺยากรเณน
จิตฺตํ อาราเธตุนฺติ ยํ โข ปนายํ ปริสา ปริภเวยฺย ยโสปิ ตสฺส
หาเยถ ยสฺส โข ปน ยโส หาเยถ โภคาปิ ตสฺส หาเยยฺยุํ
ยโสลทฺธา โข ปนมฺหากํ โภคา อโห วต มํ สมโณ โคตโม
สเก อาจริยเก เตวิชฺชเก มํ ปญฺหํ ปุจฺเฉยฺย อทฺธา ว ตสฺสาหํ
จิตฺตํ อาราเธยฺย ปญฺหสฺส เวยฺยากรเณนาติ ฯ
[๑๘๕] อถโข ภควโต โสณทณฺฑสฺส พฺราหฺมณสฺส เจตสา
เจโตปริวิตกฺกมญฺญาย เอตทโหสิ วิหญฺญติ โข อยํ โสณทณฺโฑ
พฺราหฺมโณ สเกน จิตฺเตน ยนนูนาหํ โสณทณฺฑํ พฺราหฺมณํ สเก
อาจริยเก เตวิชฺชเก ปญฺหํ ปุจฺเฉยฺยนฺติ ฯ อถโข ภควา โสณทณฺฑํ
พฺราหฺมณํ เอตทโวจ กตีหิ ปน พฺราหฺมณ องฺเคหิ สมนฺนาคตํ
พฺราหฺมณา พฺราหฺมณํ ปญฺญเปนฺติ พฺราหฺมโณสฺมีติ จ วทมาโน
สมฺมา วเทยฺย น จ ปน มุสาวาทํ อาปชฺเชยฺยาติ ฯ อถโข
โสณทณฺฑสฺส พฺราหฺมณสฺส เอตทโหสิ ยํ วต โน อโหสิ อิจฺฉิตํ
ยํ อากงฺขิตํ ยํ อธิปฺเปตํ ยํ อภิปตฺถิตํ อโห วต มํ สมโณ
โคตโม สเก อาจริยเก เตวิชฺชเก ปญฺหํ ปุจฺเฉยฺย อทฺธา ว
ตสฺสาหํ จิตฺตํ อาราเธยฺยํ ปญฺหสฺส เวยฺยากรเณน ตตฺร เจ มํ
สมโณ โคตโม สเก อาจริยเก เตวิชฺชเก ปญฺหํ ปุจฺฉติ อทฺธา
ว ตสฺสาหํ จิตฺตํ อาราเธสฺสามิ ปญฺหสฺส เวยฺยากรเณนาติ ฯ
[๑๘๖] อถโข โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ อพฺภุนฺนาเมตฺวา กายํ
อนุวิโลเกตฺวา ปริสํ ภควนฺตํ เอตทโวจ ปญฺจหิ โภ โคตม องฺเคหิ
สมนฺนาคตํ พฺราหฺมณา พฺราหฺมณํ ปญฺญเปนฺติ พฺราหฺมโณสฺมีติ จ
วทมาโน สมฺมา วเทยฺย น จ ปน มุสาวาทํ อาปชฺเชยฺย กตเมหิ
ปญฺจหิ อิธ โภ โคตม พฺราหฺมโณ อุภโต สุชาโต โหติ มาติโต
จ ปิติโต จ สํสุทฺธคหณิโก ยาว สตฺตมา ปิตามหยุคา อกฺขิตฺโต
อนุปกฺกุฏฺโฐ ชาติวาเทน อชฺฌายโก จ โหติ มนฺตธโร ติณฺณํ
เวทานํ ปารคู สนิฆณฺฑุเกตุภานํ สากฺขรปฺปเภทานํ อิติหาสปญฺจมานํ
ปทโก เวยฺยากรโณ โลกายตมหาปุริสลกฺขเณสุ อนวโย อภิรูโป
จ โหติ ทสฺสนีโย ปาสาทิโก ปรมาย วณฺณโปกฺขรตาย สมนฺนาคโต
พฺรหฺมวณฺณิ พฺรหฺมวจฺฉสิ อกฺขุทฺทาวกาโส ทสฺสนาย สีลวา จ
โหติ วุฑฺฒสีลี วุฑฺฒสีเลน สมนฺนาคโต ปณฺฑิโต จ โหติ เมธาวี
ปฐโม วา ทุติโย วา ปูชํ ปคฺคณฺหนฺตานํ อิเมหิ โข โภ โคตม
ปญฺจหิ องฺเคหิ สมนฺนาคตํ พฺราหฺมณา พฺราหฺมณํ ปญฺญเปนฺติ
พฺราหฺมโณสฺมีติ จ วทมาโน สมฺมา วเทยฺย น จ ปน มุสาวาทํ
อาปชฺเชยฺยาติ ฯ
[๑๘๗] อิเมสํ ปน พฺราหฺมณ ปญฺจนฺนํ องฺคานํ สกฺกา เอกํ
องฺคํ ฐปยิตฺวา จตูหิ องฺเคหิ สมนฺนาคตํ พฺราหฺมณํ ปญฺญเปตุํ
พฺราหฺมโณสฺมีติ จ วทมาโน สมฺมา วเทยฺย น จ ปน มุสาวาทํ
อาปชฺเชยฺยาติ ฯ สกฺกา โภ โคตม อิเมสํ หิ โภ โคตม ปญฺจนฺนํ
องฺคานํ วณฺณํ ฐปยาม กึ หิ วณฺโณ กริสฺสติ ยโต โข โภ โคตม
พฺราหฺมโณ อุภโต สุชาโต โหติ มาติโต จ ปิติโต จ สํสุทฺธคหณิโก
ยาว สตฺตมา ปิตามหยุคา อกฺขิตฺโต อนุปกฺกุฏฺโฐ ชาติวาเทน
อชฺฌายโก จ โหติ มนฺตธโร ติณฺณํ เวทานํ ปารคู สนิฆณฺฑุเกตุภานํ
สากฺขรปฺปเภทานํ อิติหาสปญฺจมานํ ปทโก เวยฺยากรโณ
โลกายตมหาปุริสลกฺขเณสุ อนวโย สีลวา จ โหติ วุฑฺฒสีลี
วุฑฺฒสีเลน สมนฺนาคโต ปณฺฑิโต จ โหติ เมธาวี ปฐโม วา
ทุติโย วา ปูชํ ปคฺคณฺหนฺตานํ อิเมหิ โข โภ โคตม จตูหิ องฺเคหิ
สมนฺนาคตํ พฺราหฺมณา พฺราหฺมณํ ปญฺญเปนฺติ พฺราหฺมโณสฺมีติ จ
วทมาโน สมฺมา วเทยฺย น จ ปน มุสาวาทํ อาปชฺเชยฺยาติ ฯ
[๑๘๘] อิเมสํ ปน พฺราหฺมณ จตุนฺนํ องฺคานํ สกฺกา เอกํ
องฺคํ ฐปยิตฺวา ตีหิ องฺเคหิ สมนฺนาคตํ พฺราหฺมณํ ปญฺญเปตุํ
พฺราหฺมโณสฺมีติ จ วทมาโน สมฺมา วเทยฺย น จ ปน มุสาวาทํ
อาปชฺเชยฺยาติ ฯ สกฺกา โภ โคตม อิเมสํ หิ โภ โคตม จตุนฺนํ
องฺคานํ มนฺเต ฐปยาม กึ หิ มนฺตา กริสฺสนฺติ ยโต โข โภ
โคตม พฺราหฺมโณ อุภโต สุชาโต โหติ มาติโต จ ปิติโต จ
สํสุทฺธคหณิโก ยาว สตฺตมา ปิตามหยุคา อกฺขิตฺโต อนุปกฺกุฏฺโฐ
ชาติวาเทน สีลวา จ โหติ วุฑฺฒสีลี วุฑฺฒสีเลน สมนฺนาคโต
ปณฺฑิโต จ โหติ เมธาวี ปฐโม วา ทุติโย วา ปูชํ ปคฺคณฺหนฺตานํ
อิเมหิ โข โภ โคตม ตีหิ องฺเคหิ สมนฺนาคตํ พฺราหฺมณา
พฺราหฺมณํ ปญฺญเปนฺติ พฺราหฺมโณสฺมีติ จ วทมาโน สมฺมา วเทยฺย
น จ ปน มุสาวาทํ อาปชฺเชยฺยาติ ฯ
[๑๘๙] อิเมสํ ปน พฺราหฺมณ ติณฺณํ องฺคานํ สกฺกา เอกํ
องฺคํ ฐปยิตฺวา ทฺวีหิ องฺเคหิ สมนฺนาคตํ พฺราหฺมณํ ปญฺญเปตุํ
พฺราหฺมโณสฺมีติ จ วทมาโน สมฺมา วเทยฺย น จ ปน มุสาวาทํ
อาปชฺเชยฺยาติ ฯ สกฺกา โภ โคตม อิเมสํ หิ โภ โคตม ติณฺณํ
องฺคานํ ชาตึ ฐปยาม กึ หิ ชาติ กริสฺสติ ยโต โข โภ โคตม
พฺราหฺมโณ สีลวา จ โหติ วุฑฺฒสีลี วุฑฺฒสีเลน สมนฺนาคโต
ปณฺฑิโต จ โหติ เมธาวี ปฐโม วา ทุติโย วา ปูชํ ปคฺคณฺหนฺตานํ
อิเมหิ โข โภ โคตม ทฺวีหิ องฺเคหิ สมนฺนาคตํ พฺราหฺมณา
พฺราหฺมณํ ปญฺญเปนฺติ พฺราหฺมโณสฺมีติ จ วทมาโน สมฺมา วเทยฺย
น จ ปน มุสาวาทํ อาปชฺเชยฺยาติ ฯ
[๑๙๐] เอวํ วุตฺเต เต พฺราหฺมณา โสณทณฺฑํ พฺราหฺมณํ
เอตทโวจุํ มา ภวํ โสณทณฺโฑ เอวํ อวจ มา ภวํ โสณทณฺโฑ
เอวํ อวจ อปวทติ ภวํ โสณทณฺโฑ วณฺณํ อปวทติ มนฺเต
อปวทติ ชาตึ เอกํเสน ภวํ โสณทณฺโฑ สมณสฺสเยว โคตมสฺส
วาทํ อนุปกฺขนฺทตีติ ฯ
{๑๙๐.๑} อถโข ภควา เต พฺราหฺมเณ เอตทโวจ สเจ
โข ตุมฺหากํ พฺราหฺมณานํ เอวํ โหติ อปฺปสฺสุโต จ โสณทณฺโฑ
พฺราหฺมโณ อกลฺยาณวากฺกรโณ จ โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ
ทุปฺปญฺโญ จ โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ น จ ปโหติ โสณทณฺโฑ
พฺราหฺมโณ สมเณน โคตเมน สทฺธึ อสฺมึ วจเน ปติมนฺเตตุนฺติ
ติฏฺฐตุ โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ ตุเมฺห มยา สทฺธึ มนฺตโวฺห สเจ
ปน ตุมฺหากํ พฺราหฺมณานํ เอวํ โหติ พหุสฺสุโต จ โสณทณฺโฑ
พฺราหฺมโณ กลฺยาณวากฺกรโณ จ โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ ปณฺฑิโต
จ โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ ปโหติ จ โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ
สมเณน โคตเมน สทฺธึ อสฺมึ วจเน ปติมนฺเตตุนฺติ ติฏฺฐถ ตุเมฺห
โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ มยา สทฺธึ ปติมนฺเตตูติ ฯ
[๑๙๑] เอวํ วุตฺเต โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ ภควนฺตํ เอตทโวจ
ติฏฺฐตุ ภวํ โคตโม ตุณฺหี ภวํ โคตโม โหตุ อหเมว เตสํ
สหธมฺเมน ปฏิวจนํ กริสฺสามีติ ฯ อถโข โสณทณฺโฑ เต พฺราหฺมเณ
เอตทโวจ มา ภวนฺโต เอวํ อวจุตฺถ มา ภวนฺโต เอวํ อวจุตฺถ
อปวทติ ภวํ โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ วณฺณํ อปวทติ มนฺเต
อปวทติ ชาตึ เอกํเสน ภวํ โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ สมณสฺเสว
โคตมสฺส วาทํ อนุปกฺขนฺทตีติ นาหํ โภ อปวทามิ วณฺณํ วา
มนฺเต วา ชาตึ วาติ ฯ
[๑๙๒] เตน โข ปน สมเยน โสณทณฺฑสฺส พฺราหฺมณสฺส
ภาคิเนยฺโย องฺคโก นาม มาณวโก ตสฺสํ ปริสายํ นิสินฺโน
โหติ ฯ อถโข โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ เต พฺราหฺมเณ เอตทโวจ
ปสฺสนฺติ โน โภนฺโต อิมํ องฺคกํ มาณวกํ อมฺหากํ ภาคิเนยฺยนฺติ ฯ
เอวํ โภ องฺคโก โข โภ มาณวโก อภิรูโป ทสฺสนีโย ปาสาทิโก
ปรมาย วณฺณโปกฺขรตาย สมนฺนาคโต พฺรหฺมวณฺณิ พฺรหฺมวจฺฉสิ
อกฺขุทฺทาวกาโส ทสฺสนาย นาสฺส อิมิสฺสํ ปริสายํ สมสโม อตฺถิ
วณฺเณน ฐเปตฺวา สมณํ โคตมํ ฯ องฺคโก โข มาณวโก อชฺฌายโก
มนฺตธโร ติณฺณํ เวทานํ ปารคู สนิฆณฺฑุเกตุภานํ สากฺขรปฺปเภทานํ
อิติหาสปญฺจมานํ ปทโก เวยฺยากรโณ โลกายตมหาปุริสลกฺขเณสุ
อนวโย อหมสฺส มนฺเต วาเจตา องฺคโก โข มาณวโก อุภโต สุชาโต
มาติโต จ ปิติโต จ สํสุทฺธคหณิโก ยาว สตฺตมา ปิตามหยุคา
อกฺขิตฺโต อนุปกฺกุฏฺโฐ ชาติวาเทน อหมสฺส มาตาปิตโร
ชานามิ องฺคโก โข มาณวโก ปาณํปิ หเนยฺย อทินฺนํปิ
อาทิเยยฺย ปรทารํปิ คจฺเฉยฺย มุสาปิ ภาเสยฺย มชฺชํปิ ปิเวยฺย
เอตฺถทานิ กึ วณฺโณ กริสฺสติ กึ มนฺตา กึ ชาติ ยโต โข โภ
พฺราหฺมโณ สีลวา จ โหติ วุฑฺฒสีลี วุฑฺฒสีเลน สมนฺนาคโต
ปณฺฑิโต จ โหติ เมธาวี ปฐโม วา ทุติโย วา ปูชํ ปคฺคณฺหนฺตานํ
อิเมหิ โข โภ ทฺวีหิ องฺเคหิ สมนฺนาคตํ พฺราหฺมณา พฺราหฺมณํ
ปญฺญเปนฺติ พฺราหฺมโณสฺมีติ จ วทมาโน สมฺมา วเทยฺย น จ
ปน มุสาวาทํ อาปชฺเชยฺยาติ ฯ
[๑๙๓] อิเมสํ ปน พฺราหฺมณ ทฺวินฺนํ องฺคานํ สกฺกา เอกํ
องฺคํ ฐปยิตฺวา เอเกน องฺเคน สมนฺนาคตํ พฺราหฺมณํ ปญฺญเปตุํ
พฺราหฺมโณสฺมีติ จ วทมาโน สมฺมา วเทยฺย น จ ปน มุสาวาทํ
อาปชฺเชยฺยาติ ฯ โน หิทํ โภ โคตม สีลปริโธตา หิ โภ โคตม
ปญฺญา ปญฺญาปริโธตํ สีลํ ยตฺถ สีลํ ตตฺถ ปญฺญา ยตฺถ ปญฺญา
ตตฺถ สีลํ สีลวโต ปญฺญา ปญฺญวโต สีลํ สีลปญฺญานญฺจ ปน
โลกสฺมึ อคฺคมกฺขายติ เสยฺยถาปิ โภ โคตม หตฺเถน วา หตฺถํ
โธเวยฺย ปาเทน วา ปาทํ โธเวยฺย เอวเมว โข โภ โคตม
สีลปริโธตา ปญฺญา ปญฺญาปริโธตํ สีลํ ยตฺถ สีลํ ตตฺถ ปญฺญา
ยตฺถ ปญฺญา ตตฺถ สีลํ สีลวโต ปญฺญา ปญฺญวโต สีลํ
สีลปญฺญานญฺจ ปน โลกสฺมึ อคฺคมกฺขายตีติ ฯ
[๑๙๔] เอวเมตํ พฺราหฺมณ เอวเมตํ พฺราหฺมณ สีลปริโธตา
หิ พฺราหฺมณ ปญฺญา ปญฺญาปริโธตํ สีลํ ยตฺถ สีลํ ตตฺถ
ปญฺญา ยตฺถ ปญฺญา ตตฺถ สีลํ สีลวโต ปญฺญา ปญฺญวโต
สีลํ สีลปญฺญานญฺจ ปน โลกสฺมึ อคฺคมกฺขายติ เสยฺยถาปิ
พฺราหฺมณ หตฺเถน วา หตฺถํ โธเวยฺย ปาเทน วา ปาทํ โธเวยฺย
เอวเมว โข พฺราหฺมณ สีลปริโธตา ปญฺญา ปญฺญาปริโธตํ สีลํ
ยตฺถ สีลํ ตตฺถ ปญฺญา ยตฺถ ปญฺญา ตตฺถ สีลํ สีลวโต ปญฺญา
ปญฺญวโต สีลํ สีลปญฺญานญฺจ ปน โลกสฺมึ อคฺคมกฺขายตีติ
กตมํ ปน ตํ พฺราหฺมณ สีลํ กตมา ปน สา ปญฺญาติ ฯ
เอตฺตกปรมา จ มยํ โภ โคตม กิสฺมึ อตฺเถ สาธุ วต ภวนฺตํเยว
โคตมํ ปฏิภาตุ เอตสฺส ภาสิตสฺส อตฺโถติ ฯ
[๑๙๕] เตนหิ พฺราหฺมณ สุณาหิ สาธุกํ มนสิกโรหิ ภาสิสฺสามีติ ฯ
เอวํ โภติ โข โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ ภควโต ปจฺจสฺโสสิ ฯ ภควา
เอตทโวจ อิธ พฺราหฺมณ ตถาคโต โลเก อุปฺปชฺชติ อรหํ
สมฺมาสมฺพุทฺโธ ฯเปฯ (ยถา สามญฺญผเล เอวํ วิตฺถาเรตพฺพํ)
ฯเปฯ เอวํ โข ปน พฺราหฺมณ ภิกฺขุ สีลสมฺปนฺโน โหติ ฯ อิทํปิ
โข ตํ พฺราหฺมณ สีลํ ฯ ปฐมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ฯ ทุติยํ
ฌานํ ฯ ตติยํ ฌานํ ฯ จตุตฺถํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ฯเปฯ
ญาณทสฺสนาย จิตฺตํ อภินีหรติ อภินินฺนาเมติ ฯเปฯ อิทมฺปิสฺส
โหติ ปญฺญาย ฯเปฯ นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ ปชานาติ ฯ อิทมฺปิสฺส
โหติ ปญฺญาย ฯ อยํ โข สา พฺราหฺมณ ปญฺญาติ ฯ
[๑๙๖] เอวํ วุตฺเต โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ ภควนฺตํ เอตทโวจ
อภิกฺกนฺตํ โภ โคตม อภิกฺกนฺตํ โภ โคตม เสยฺยถาปิ โภ โคตม
นิกฺกุชฺชิตํ วา อุกฺกุชฺเชยฺย ปฏิจฺฉนฺนํ วา วิวเรยฺย มูฬฺหสฺส วา
มคฺคํ อาจิกฺเขยฺย อนฺธกาเร วา เตลปชฺโชตํ ธาเรยฺย จกฺขุมนฺโต
รูปานิ ทกฺขนฺตีติ เอวเมว โภตา โคตเมน อเนกปริยาเยน ธมฺโม
ปกาสิโต เอสาหํ ภวนฺตํ โคตมํ สรณํ คจฺฉามิ ธมฺมญฺจ ภิกฺขุสํฆญฺจ
อุปาสกํ มํ ภวํ โคตโม ธาเรตุ อชฺชตคฺเค ปาณุเปตํ สรณงฺคตํ
อธิวาเสตุ จ เม ภวํ โคตโม สฺวาตนาย ภตฺตํ สทฺธึ ภิกฺขุสํเฆนาติ ฯ
อธิวาเสสิ ภควา ตุณฺหีภาเวน ฯ อถโข โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ
ภควโต อธิวาสนํ วิทิตฺวา อุฏฺฐายาสนา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา
ปทกฺขิณํ กตฺวา ปกฺกามิ ฯ
[๑๙๗] อถโข โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ ตสฺสา รตฺติยา อจฺจเยน
สเก นิเวสเน ปณีตํ ขาทนียํ โภชนียํ ปฏิยาทาเปตฺวา ภควโต
กาลํ อาโรจาเปสิ กาโล โภ โคตม นิฏฺฐิตํ ภตฺตนฺติ ฯ อถโข
ภควา ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย สทฺธึ ภิกฺขุสํเฆน
เยน โสณทณฺฑสฺส พฺราหฺมณสฺส นิเวสนํ เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา
ปญฺญตฺเต อาสเน นิสีทิ ฯ อถโข โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ
พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสํฆํ ปณีเตน ขาทนีเยน โภชนีเยน สหตฺถา
สนฺตปฺเปสิ สมฺปวาเรสิ ฯ
[๑๙๘] อถโข โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ ภควนฺตํ ภุตฺตาวึ
โอนีตปตฺตปาณึ อญฺญตรํ นีจํ อาสนํ คเหตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ
{๑๙๘.๑} เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข โสณทณฺโฑ พฺราหฺมโณ
ภควนฺตํ เอตทโวจ อหญฺเจว โข ปน โภ โคตม ปริสคโต สมาโน
อาสนา วุฏฺฐหิตฺวา ภวนฺตํ โคตมํ อภิวาเทยฺยํ เตน มํ สา ปริสา
ปริภเวยฺย ยํ โข ปน สา ปริสา ปริภเวยฺย ยโสปิ ตสฺส หาเยถ ยสฺส
โข ปน ยโส หาเยถ โภคาปิ ตสฺส หาเยยฺยุํ ยโสลทฺธา โข ปนมฺหากํ
โภคา อหญฺเจว โข ปน โก โคตม ปริสคโต สมาโน อญฺชลึ
ปคฺคณฺเหยฺยํ อาสนา เม ตํ ภวํ โคตโม ปจฺจุฏฺฐานํ ธาเรตุ อหญฺเจว
โข ปน โภ โคตม ปริสคโต สมาโน เวฏฺฐนํ โอมุญฺเจยฺยํ สิรสา เม
ตํ ภวํ โคตโม อภิวาทนํ ธาเรตุ อหญฺเจว โข ปน โภ โคตม ยานคโต
สมาโน ยานา ปจฺโจโรหิตฺวา ภวนฺตํ โคตมํ อภิวาเทยฺยํ เตน มํ
สา ปริสา ปริภเวยฺย ยํ โข ปน สา ปริสา ปริภเวยฺย ยโสปิ ตสฺส
หาเยถ ยสฺส โข ปน ยโส หาเยถ โภคาปิ ตสฺส หาเยยฺยุํ ยโสลทฺธา
โข ปนมฺหากํ โภคา อหญฺเจว โข ปน โภ โคตม ยานคโต สมาโน
ปโตทลฏฺฐึ อพฺภุนฺนเมยฺยํ ยานา เม ตํ ภวํ โคตโม ปจฺโจโรหนํ
ธาเรตุ อหญฺเจว โข ปน โภ โคตม ยานคโต สมาโน ฉตฺตํ
อปนาเมยฺยํ สิรสา เม ตํ ภวํ โคตโม อภิวาทนํ ธาเรตูติ ฯ
อถโข ภควา โสณทณฺฑํ พฺราหฺมณํ ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺเสตฺวา
สมาทเปตฺวา สมุตฺเตเชตฺวา สมฺปหํเสตฺวา อุฏฺฐายาสนา ปกฺกามีติ ฯ
โสณทณฺฑสุตฺตํ จตุตฺถํ นิฏฺฐิตํ ฯ
-------------
กูฏทนฺตสุตฺตํ ปญฺจมํ
[๑๙๙] เอวมฺเม สุตํ ฯ เอกํ สมยํ ภควา มคเธสุ จาริกญฺจรมาโน
มหตา ภิกฺขุสํเฆน สทฺธึ ปญฺจมตฺเตหิ ภิกฺขุสเตหิ เยน ขานุมตฺตํ
นาม มคธานํ พฺราหฺมณคาโม ตทวสริ ฯ ตตฺร สุทํ ภควา ขานุมตฺเต
วิหรติ อมฺพลฏฺฐิกายํ ฯ เตน โข ปน สมเยน กูฏทนฺโต พฺราหฺมโณ
ขานุมตฺตํ อชฺฌาวสติ สตฺตุสฺสทํ สติณกฏฺโฐทกํ สธญฺญํ ราชโภคฺคํ
รญฺญา มาคเธน เสนิเยน พิมฺพิสาเรน ทินฺนํ ราชทายํ พฺรหฺมเทยฺยํ ฯ
[๒๐๐] เตน โข ปน สมเยน กูฏทนฺตสฺส พฺราหฺมณสฺส
มหายญฺโญ อุปกฺขโฏ โหติ ฯ สตฺต จ อุสภสตานิ สตฺต จ
วจฺฉตรสตานิ สตฺต จ วจฺฉตริสตานิ สตฺต จ อชสตานิ สตฺต
จ อุรพฺภสตานิ ถูนูปนีตานิ โหนฺติ ยญฺญตฺถาย ฯ อสฺโสสุํ โข
ขานุมตฺตกา พฺราหฺมณคหปติกา สมโณ ขลุ โภ โคตโม สกฺยปุตฺโต
สกฺยกุลา ปพฺพชิโต มคเธสุ จาริกญฺจรมาโน มหตา ภิกฺขุสํเฆน
สทฺธึ ปญฺจมตฺเตหิ ภิกฺขุสเตหิ ขานุมตฺตํ อนุปฺปตฺโต ขานุมตฺเต
วิหรติ อมฺพลฏฺฐิกายํ
{๒๐๐.๑} ตํ โข ปน ภวนฺตํ โคตมํ เอวํกลฺยาโณ กิตฺติสทฺโท
อพฺภุคฺคโต
{๒๐๐.๒} อิติปิ โส ภควา อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ วิชฺชาจรณ-
สมฺปนฺโน สุคโต โลกวิทู อนุตฺตโร ปุริสทมฺมสารถิ สตฺถา
เทวมนุสฺสานํ พุทฺโธ ภควาติ โส อิมํ โลกํ สเทวกํ
สมารกํ สพฺรหฺมกํ สสฺสมณพฺราหฺมณึ ปชํ สเทวมนุสฺสํ
สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา ปเวเทติ โส ธมฺมํ เทเสติ อาทิกลฺยาณํ
มชฺเฌกลฺยาณํ ปริโยสานกลฺยาณํ สาตฺถํ สพฺยญฺชนํ เกวลปริปุณฺณํ
ปริสุทฺธํ พฺรหฺมจริยํ ปกาเสติ สาธุ โข ปน ตถารูปานํ อรหตํ ทสฺสนํ
โหตีติ ฯ อถโข ขานุมตฺตกา พฺราหฺมณคหปติกา ขานุมตฺตา
นิกฺขมิตฺวา สํฆาสํฆีคณีภูตา เยน อมฺพลฏฺฐิกา เตนุปสงฺกมนฺติ ฯ
[๒๐๑] เตน โข ปน สมเยน กูฏทนฺโต พฺราหฺมโณ อุปริปาสาเท
ทิวาเสยฺยํ อุปคโต โหติ ฯ อทฺทสา โข โส กูฏทนฺโต พฺราหฺมโณ
ขานุมตฺเต พฺราหฺมณคหปติเก ขานุมตฺตา นิกฺขมิตฺวา สํฆาสํฆีคณีภูเต
เยน อมฺพลฏฺฐิกา เตนุปสงฺกมนฺเต ทิสฺวา ขตฺตํ อามนฺเตสิ
กินฺนุ โข โภ ขตฺเต ขานุมตฺตกา พฺราหฺมณคหปติกา ขานุมตฺตา
นิกฺขมิตฺวา สํฆาสํฆีคณีภูตา เยน อมฺพลฏฺฐิกา เตนุปสงฺกมนฺตีติ ฯ
{๒๐๑.๑} อตฺถิ โข โภ สมโณ โคตโม สกฺยปุตฺโต สกฺยกุลา ปพฺพชิโต
มคเธสุ จาริกญฺจรมาโน มหตา ภิกฺขุสํเฆน สทฺธึ ปญฺจมตฺเตหิ
ภิกฺขุสเตหิ ขานุมตฺตํ อนุปฺปตฺโต ขานุมตฺเต วิหรติ อมฺพลฏฺฐิกายํ
{๒๐๑.๒} ตํ โข ปน ภวนฺตํ โคตมํ เอวํกลฺยาโณ กิตฺติสทฺโท อพฺภุคฺคโต
อิติปิ โส ภควา อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ วิชฺชาจรณสมฺปนฺโน สุคโต
โลกวิทู อนุตฺตโร ปุริสทมฺมสารถิ สตฺถา เทวมนุสฺสานํ พุทฺโธ ภควาติ
{๒๐๑.๓} ตเมเต ภวนฺตํ โภ โคตมํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมนฺตีติ ฯ
อถโข กูฏทนฺตสฺส พฺราหฺมณสฺส เอตทโหสิ สุตํ โข ปน เมตํ
สมโณ โคตโม ติวิธํ ยญฺญสมฺปทํ โสฬสปริกฺขารํ ชานาตีติ น
โข ปนาหํ ชานามิ ติวิธํ ยญฺญสมฺปทํ โสฬสปริกฺขารํ อิจฺฉามิ
จาหํ มหายญฺญํ ยชิตุํ ยนฺนูนาหํ สมณํ โคตมํ อุปสงฺกมิตฺวา
ติวิธํ ยญฺญสมฺปทํ โสฬสปริกฺขารํ ปุจฺเฉยฺยนฺติ ฯ
{๒๐๑.๔} อถโข กูฏทนฺโต พฺราหฺมโณ ขตฺตํ อามนฺเตสิ เตนหิ
โภ ขตฺเต เยน ขานุมตฺตกา พฺราหฺมณคหปติกา เตนุปสงฺกม
อุปสงฺกมิตฺวา ขานุมตฺตเก พฺราหฺมณคหปติเก เอวํ วเทหิ กูฏทนฺโต
โภ พฺราหฺมโณ เอวมาห อาคเมนฺตุ กิร ภวนฺโต กูฏทนฺโตปิ พฺราหฺมโณ
สมณํ โคตมํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิสฺสตีติ ฯ เอวํ โภติ โข โส ขตฺตา
กูฏทนฺตสฺส พฺราหฺมณสฺส ปฏิสฺสุตฺวา เยน ขานุมตฺตกา พฺราหฺมณคหปติกา
เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ขานุมตฺตเก พฺราหฺมณคหปติเก เอตทโวจ
กูฏทนฺโต โภ พฺราหฺมโณ เอวมาห อาคเมนฺตุ กิร ภวนฺโต กูฏทนฺโตปิ
พฺราหฺมโณ สมณํ โคตมํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิสฺสตีติ ฯ
[๒๐๒] เตน โข ปน สมเยน อเนกานิ พฺราหฺมณสตานิ ขานุมตฺเต
ปฏิวสนฺติ กูฏทนฺตสฺส พฺราหฺมณสฺส มหายญฺญํ อนุภวิสฺสามาติ ฯ
อสฺโสสุํ โข เต พฺราหฺมณา กูฏทนฺโต กิร พฺราหฺมโณ สมณํ โคตมํ
ทสฺสนาย อุปสงฺกมิสฺสตีติ ฯ อถโข เต พฺราหฺมณา เยน
กูฏทนฺโต พฺราหฺมโณ เตนุปสงฺกมึสุ อุปสงฺกมิตฺวา กูฏทนฺตํ
พฺราหฺมณํ เอตทโวจุํ สจฺจํ กิร ภวํ กูฏทนฺโต สมณํ โคตมํ ทสฺสนาย
อุปสงฺกมิสฺสตีติ ฯ เอวํ โข เม โภ โหติ อหํปิ สมณํ โคตมํ
ทสฺสนาย อุปสงฺกมิสฺสามีติ ฯ
{๒๐๒.๑} มา ภวํ กูฏทนฺโต สมณํ โคตมํ ทสฺสนาย อุปสงฺกม น
อรหติ ภวํ กูฏทนฺโต สมณํ โคตมํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํ สเจ ภวํ
กูฏทนฺโต สมณํ โคตมํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิสฺสติ โภโต กูฏทนฺตสฺส
ยโส หายิสฺสติ สมณสฺส โคตมสฺส ยโส อภิวฑฺฒิสฺสติ ยมฺปิ โภโต
กูฏทนฺตสฺส ยโส หายิสฺสติ สมณสฺส โคตมสฺส ยโส อภิวฑฺฒิสฺสติ
อิมินา จงฺเคน น อรหติ ภวํ กูฏทนฺโต สมณํ โคตมํ ทสฺสนาย
อุปสงฺกมิตุํ สมโณ เตฺวว โคตโม อรหติ ภวนฺตํ กูฏทนฺตํ ทสฺสนาย
อุปสงฺกมิตุํ
{๒๐๒.๒} ภวํ หิ กูฏทนฺโต อุภโต สุชาโต มาติโต จ ปิติโต จ
สํสุทฺธคหณิโก ยาว สตฺตมา ปิตามหยุคา อกฺขิตฺโต อนุปกฺกุฏฺโฐ
ชาติวาเทน ยํปิ ภวํ กูฏทนฺโต อุภโต สุชาโต มาติโต จ ปิติโต จ
สํสุทฺธคหณิโก ยาว สตฺตมา ปิตามหยุคา อกฺขิตฺโต อนุปกฺกุฏฺโฐ
ชาติวาเทน อิมินา จงฺเคน น อรหติ ภวํ กูฏทนฺโต สมณํ โคตมํ
ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํ สมโณ เตฺวว โคตโม อรหติ ภวนฺตํ กูฏทนฺตํ
ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํ
{๒๐๒.๓} ภวํ หิ กูฏทนฺโต อฑฺโฒ มหทฺธโน มหาโภโค
ปหูตวิตฺตูปกรโณ ปหูตชาตรูปรชโต ภวญฺหิ กูฏทนฺโต อชฺฌายโก
มนฺตธโร ติณฺณํ เวทานํ ปารคู สนิฆณฺฑุเกตุภานํ สากฺขรปฺปเภทานํ
อิติหาสปญฺจมานํ ปทโก เวยฺยากรโณ โลกายตมหาปุริสลกฺขเณสุ
อนวโย ภวญฺหิ กูฏทนฺโต อภิรูโป ทสฺสนีโย ปาสาทิโก ปรมาย
วณฺณโปกฺขรตาย สมนฺนาคโต พฺรหฺมวณฺณิ พฺรหฺมวจฺฉสิ อกฺขุทฺทาวกาโส
ทสฺสนาย ภวญฺหิ กูฏทนฺโต สีลวา วุฑฺฒสีลี วุฑฺฒสีเลน
สมนฺนาคโต ภวญฺหิ กูฏทนฺโต กลฺยาณวาโจ กลฺยาณวากฺกรโณ
โปริยา วาจาย สมนฺนาคโต วิสฺสฏฺฐาย อเนลคลาย อตฺถสฺส
วิญฺญาปนิยา ภวญฺหิ กูฏทนฺโต พหูนํ อาจริยปาจริโย ตีณิ
มาณวกสตานิ มนฺเต วาเจสิ พหู โข ปน นานาทิสา นานาชนปทา
มาณวกา อาคจฺฉนฺติ โภโต กูฏทนฺตสฺส สนฺติเก มนฺตตฺถิกา มนฺเต
อธิยิตุกามา ภวญฺหิ กูฏทนฺโต ชิณฺโณ วุฑฺโฒ มหลฺลโก อทฺธคโต
วโยอนุปฺปตฺโต สมโณ โคตโม ตรุโณ เจว ตรุณปพฺพชิโต จ
ภวญฺหิ กูฏทนฺโต รญฺโญ มาคธสฺส เสนิยสฺส พิมฺพิสารสฺส สกฺกโต
ครุกโต มานิโต ปูชิโต อปจิโต ภวญฺหิ กูฏทนฺโต พฺราหฺมณสฺส
โปกฺขรสาติสฺส สกฺกโต ครุกโต มานิโต ปูชิโต อปจิโต
{๒๐๒.๔} ภวญฺหิ กูฏทนฺโต ขานุมตฺตํ อชฺฌาวสติ สตฺตุสฺสทํ
สติณกฏฺโฐทกํ สธญฺญํ ราชโภคฺคํ รญฺญา มาคเธน เสนิเยน
พิมฺพิสาเรน ทินฺนํ ราชทายํ พฺรหฺมเทยฺยํ ยมฺปิ ภวํ กูฏทนฺโต
ขานุมตฺตํ อชฺฌาวสติ สตฺตุสฺสทํ สติณกฏฺโฐทกํ สธญฺญํ ราชโภคฺคํ
รญฺญา มาคเธน เสนิเยน พิมฺพิสาเรน ทินฺนํ ราชทายํ พฺรหฺมเทยฺยํ
อิมินา จงฺเคน น อรหติ ภวํ กูฏทนฺโต สมณํ โคตมํ ทสฺสนาย
อุปสงฺกมิตุํ สมโณ เตฺวว โคตโม อรหติ ภวนฺตํ กูฏทนฺตํ ทสฺสนาย
อุปสงฺกมิตุนฺติ ฯ
[๒๐๓] เอวํ วุตฺเต กูฏทนฺโต พฺราหฺมโณ เต พฺราหฺมเณ
เอตทโวจ เตนหิ โภ มมปิ สุณาถ ยถา มยเมว อรหาม ตํ
ภวนฺตํ โคตมํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํ น เตฺวว อรหติ โส ภวํ
โคตโม อมฺหากํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํ
{๒๐๓.๑} สมโณ ขลุ โภ โคตโม อุภโต สุชาโต มาติโต จ
ปิติโต จ สํสุทฺธคหณิโก ยาว สตฺตมา ปิตามหยุคา อกฺขิตฺโต
อนุปกฺกุฏฺโฐ ชาติวาเทน ยมฺปิ โภ สมโณ โคตโม อุภโต สุชาโต
มาติโต จ ปิติโต จ สํสุทฺธคหณิโก ยาว สตฺตมา ปิตามหยุคา
อกฺขิตฺโต อนุปกฺกุฏฺโฐ ชาติวาเทน อิมินา จงฺเคน น อรหติ โส
ภวํ โคตโม อมฺหากํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํ อถโข มยเมว อรหาม
ตํ ภวนฺตํ โคตมํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํ สมโณ ขลุ โภ โคตโม มหนฺตํ
ญาติสํฆํ โอหาย ปพฺพชิโต
{๒๐๓.๒} สมโณ ขลุ โภ โคตโม ปหูตํ หิรญฺญสุวณฺณํ โอหาย
ปพฺพชิโต ภูมิคตญฺจ เวหาสฏฺฐญฺจ สมโณ ขลุ โภ โคตโม ทหโร ว
สมาโน สุสู กาฬเกโส ภเทฺรน โยพฺพเนน สมนฺนาคโต ปฐเมน
วยสา อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชิโต สมโณ ขลุ โภ โคตโม
อกามกานํ มาตาปิตูนํ อสฺสุมุขานํ รุทนฺตานํ เกสมสฺสุํ โอหาเรตฺวา
กาสายานิ วตฺถานิ อจฺฉาเทตฺวา อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชิโต
{๒๐๓.๓} สมโณ ขลุ โภ โคตโม อภิรูโป ทสฺสนีโย ปาสาทิโก
ปรมาย วณฺณโปกฺขรตาย สมนฺนาคโต พฺรหฺมวณฺณิ พฺรหฺมวจฺฉสิ
อกฺขุทฺทาวกาโส ทสฺสนาย สมโณ ขลุ โภ โคตโม สีลวา
อริยสีลี กุสลสีลี กุสลสีเลน สมนฺนาคโต สมโณ ขลุ โภ โคตโม
กลฺยาณวาโจ กลฺยาณวากฺกรโณ โปริยา วาจาย สมนฺนาคโต
วิสฺสฏฺฐาย อเนลคลาย อตฺถสฺส วิญฺญาปนิยา สมโณ ขลุ โภ
โคตโม พหูนํ อาจริยปาจริโย สมโณ ขลุ โภ โคตโม ขีณกามราโค
วิคตจาปลฺโล
{๒๐๓.๔} สมโณ ขลุ โภ โคตโม กมฺมวาที กิริยวาที
อปาปปุเรกฺขาโร พฺรหฺมมญฺญาย ปชาย สมโณ ขลุ โภ โคตโม
อุจฺจากุลา ปพฺพชิโต อภินฺนขตฺติยกุลา สมโณ ขลุ โภ โคตโม
อฑฺฒกุลา ปพฺพชิโต มหทฺธนา มหาโภคา สมณํ ขลุ โภ โคตมํ
ติโรรฏฺฐา ติโรชนปทา สํปุจฺฉิตุํ อาคจฺฉนฺติ สมณํ ขลุ โภ โคตมํ
อเนกานิ เทวตาสหสฺสานิ ปาเณหิ สรณงฺคตานิ สมณํ ขลุ โภ
โคตมํ เอวํกลฺยาโณ กิตฺติสทฺโท อพฺภุคฺคโต
{๒๐๓.๕} อิติปิ โส ภควา อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ วิชฺชาจรณสมฺปนฺโน
สุคโต โลกวิทู อนุตฺตโร ปุริสทมฺมสารถิ สตฺถา เทวมนุสฺสานํ พุทฺโธ
ภควาติ
{๒๐๓.๖} สมโณ ขลุ โภ โคตโม ทฺวตฺตึสมหาปุริสลกฺขเณหิ
สมนฺนาคโต สมโณ ขลุ โภ โคตโม เอหิสาคตวาที สขิโล สมฺโมทโก
อพฺภากุฏิโก อุตฺตานมุโข ปุพฺพภาสี สมโณ ขลุ โภ โคตโม จตุนฺนํ
ปริสานํ สกฺกโต ครุกโต มานิโต ปูชิโต อปจิโต สมณํ ขลุ โภ โคตมํ
พหู เทวา จ มนุสฺสา จ อภิปฺปสนฺนา สมโณ ขลุ โภ โคตโม ยสฺมึ
คาเม วา นิคเม วา ปฏิวสติ น ตสฺมึ คาเม วา นิคเม วา อมนุสฺสา
มนุสฺเส วิเหเฐนฺติ สมโณ ขลุ โภ โคตโม สํฆีคณีคณาจริโย
ปุถุติตฺถกรานํ อคฺคมกฺขายติ ยถา โข ปน โภ เอเตสํ
สมณพฺราหฺมณานํ ยถา วา ตถา วา ยโส สมุทาคจฺฉติ
น เหวํ สมณสฺส โคตมสฺส ยโส สมุทาคโต อถโข อนุตฺตราย
วิชฺชาจรณสมฺปทาย สมณสฺส โคตมสฺส ยโส สมุทาคโต สมณํ
ขลุ โภ โคตมํ ราชา มาคโธ เสนิโย พิมฺพิสาโร สปุตฺโต
สภริโย สปริโส สามจฺโจ ปาเณหิ สรณงฺคโต สมณํ ขลุ โภ
โคตมํ ราชา ปเสนทิโกสโล สปุตฺโต สภริโย สปริโส สามจฺโจ
ปาเณหิ สรณงฺคโต สมณํ ขลุ โภ โคตมํ พฺราหฺมโณ โปกฺขรสาติ
สปุตฺโต สภริโย สปริโส สามจฺโจ ปาเณหิ สรณงฺคโต
{๒๐๓.๗} สมโณ ขลุ โภ โคตโม รญฺโญ มาคธสฺส เสนิยสฺส
พิมฺพิสารสฺส สกฺกโต ครุกโต มานิโต ปูชิโต อปจิโต สมโณ ขลุ
โภ โคตโม รญฺโญ ปเสนทิโกสลสฺส สกฺกโต ครุกโต มานิโต ปูชิโต
อปจิโต สมโณ ขลุ โภ โคตโม พฺราหฺมณสฺส โปกฺขรสาติสฺส
สกฺกโต ครุกโต มานิโต ปูชิโต อปจิโต สมโณ ขลุ โภ โคตโม
ขานุมตฺตํ อนุปฺปตฺโต ขานุมตฺเต วิหรติ อมฺพลฏฺฐิกายํ เย โข
ปน เกจิ สมณา วา พฺราหฺมณา วา อมฺหากํ คามกฺเขตฺตํ อาคจฺฉนฺติ
อติถิโน เต โหนฺติ อติถี โข ปน อเมฺหหิ สกฺกาตพฺพา ครุกาตพฺพา
มาเนตพฺพา ปูเชตพฺพา อปเจตพฺพา อยํ โข สมโณ โคตโม
ขานุมตฺตํ อนุปฺปตฺโต ขานุมตฺเต วิหรติ อมฺพลฏฺฐิกายํ อติถิ อมฺหากํ
สมโณ โคตโม อติถิ โข ปนเมฺหหิ สกฺกาตพฺโพ ครุกาตพฺโพ
มาเนตพฺโพ ปูเชตพฺโพ อปเจตพฺโพ อิมินา จงฺเคน น อรหติ โส
ภวํ สมโณ โคตโม อมฺหากํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํ อถโข มยเมว
อรหาม ตํ ภวนฺตํ โคตมํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํ เอตฺตเก โข
อหํ โภโต โคตมสฺส วณฺเณ ปริยาปุณามิ โน จ โข โส ภวํ
โคตโม เอตฺตกวณฺโณ อปริมาณวณฺโณ หิ โส ภวํ โคตโมติ ฯ
[๒๐๔] เอวํ วุตฺเต เต พฺราหฺมณา กูฏทนฺตํ พฺราหฺมณํ
เอตทโวจุํ ยถา โข ภวํ กูฏทนฺโต สมณสฺส โคตมสฺส วณฺณํ
ภาสติ อิโต เจปิ โส ภวํ โคตโม โยชนสเต วิหรติ อลเมว
สทฺเธน กุลปุตฺเตน ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํ อปิ ปุโฏเสนาติ ฯ เตนหิ
โภ สพฺเพ ว มยํ สมณํ โคตมํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิสฺสามาติ ฯ
{๒๐๔.๑} อถโข กูฏทนฺโต พฺราหฺมโณ มหตา พฺราหฺมณคเณน
สทฺธึ เยน อมฺพลฏฺฐิกา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควตา
สทฺธึ สมฺโมทิ สมฺโมทนียํ กถํ สาราณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ
นิสีทิ ฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนา โข ปน ขานุมตฺตกา พฺราหฺมณคหปติกา
อปฺเปกจฺเจ ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทึสุ อปฺเปกจฺเจ
ภควตา สทฺธึ สมฺโมทึสุ สมฺโมทนียํ กถํ สาราณียํ วีติสาเรตฺวา
เอกมนฺตํ นิสีทึสุ อปฺเปกจฺเจ เยน ภควา เตนญฺชลิมฺปณาเมตฺวา
เอกมนฺตํ นิสีทึสุ อปฺเปกจฺเจ นามโคตฺตํ สาเวตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทึสุ
อปฺเปกจฺเจ ตุณฺหีภูตา เอกมนฺตํ นิสีทึสุ ฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข
กูฏทนฺโต พฺราหฺมโณ ภควนฺตํ เอตทโวจ สุตํ เมตํ โภ โคตม
สมโณ โคตโม ติวิธํ ยญฺญสมฺปทํ โสฬสปริกฺขารํ ชานาตีติ น
โข ปนาหํ ชานามิ ติวิธํ ยญฺญสมฺปทํ โสฬสปริกฺขารํ อิจฺฉามหํ
มหายญฺญํ ยชิตุํ สาธุ เม ภวํ โคตโม ติวิธํ ยญฺญสมฺปทํ
โสฬสปริกฺขารํ เทเสตูติ ฯ
[๒๐๕] เตนหิ พฺราหฺมณ สุณาหิ สาธุกํ มนสิกโรหิ ภาสิสฺสามีติ ฯ
เอวํ โภติ โข กูฏทนฺโต พฺราหฺมโณ ภควโต ปจฺจสฺโสสิ ฯ ภควา
เอตทโวจ ภูตปุพฺพํ พฺราหฺมณ ราชา มหาวิชิโต นาม อโหสิ อฑฺโฒ
มหทฺธโน มหาโภโค ปหูตชาตรูปรชโต ปหูตวิตฺตูปกรโณ ปหูตธนธญฺโญ
ปริปุณฺณโกสโกฏฺฐาคาโร ฯ อถโข พฺราหฺมณ รญฺโญ มหาวิชิตสฺส
รโหคตสฺส ปฏิสลฺลีนสฺส เอวํ เจตโส ปริวิตกฺโก อุทปาทิ อธิคตา
โข เม วิปุลา มานุสกา โภคา มหนฺตํ ปฐวิมณฺฑลํ อภิวิชิย อชฺฌาวสามิ
ยนฺนูนาหํ มหายญฺญํ ยเชยฺยํ ยํ มม อสฺส ทีฆรตฺตํ หิตาย สุขายาติ ฯ
อถโข พฺราหฺมณ ราชา มหาวิชิโต ปุโรหิตํ พฺราหฺมณํ อามนฺตาเปตฺวา
เอตทโวจ อิธ มยฺหํ พฺราหฺมณ รโหคตสฺส ปฏิสลฺลีนสฺส เอวํ เจตโส
ปริวิตกฺโก อุทปาทิ อธิคตา โข เม วิปุลา มานุสกา โภคา มหนฺตํ
ปฐวิมณฺฑลํ อภิวิชิย อชฺฌาวสามิ ยนฺนูนาหํ มหายญฺญํ ยเชยฺยํ ยํ
มม อสฺส ทีฆรตฺตํ หิตาย สุขายาติ อิจฺฉามหํ พฺราหฺมณ มหายญฺญํ
ยชิตุํ อนุสาสตุ มํ ภวํ ยํ มม อสฺส ทีฆรตฺตํ หิตาย สุขายาติ ฯ
[๒๐๖] เอวํ วุตฺเต พฺราหฺมณ ปุโรหิโต พฺราหฺมโณ ราชานํ
มหาวิชิตํ เอตทโวจ โภโต โข รญฺโญ ชนปโท สกณฺฏโก
สอุปฺปีโฬ คามฆาตาปิ ทิสฺสนฺติ นิคมฆาตาปิ ทิสฺสนฺติ นครฆาตาปิ
ทิสฺสนฺติ ปนฺถทุหนาปิ ทิสฺสนฺติ ฯ ภวํ โข ปน ราชา เอวํ
สกณฺฏเก ชนปเท สอุปฺปีเฬ วลึ อุทฺธเรยฺย อกิจฺจการี อสฺส เตน
ภวํ ราชา ฯ สิยา โข ปน โภโต รญฺโญ เอวมสฺส อหเมตํ
ทุสฺสุขิลํ วเธน วา พนฺเธน วา ชานิยา วา ครหาย วา ปพฺพาชนาย
วา สมูหนิสฺสามีติ ฯ น โข ปเนตสฺส ทุสฺสุขิลสฺส เอวํ สมฺมา
สมุคฺฆาโต โหติ ฯ เย เต หตาวเสสกา ภวิสฺสนฺติ เต ปจฺฉา
รญฺโญ ชนปเท วิเหเฐสฺสนฺติ ฯ อปิจ โข อิทํ สํวิธานํ อาคมฺม
เอวเมตสฺส ทุสฺสุขิลสฺส สมฺมา สมุคฺฆาโต โหติ ฯ เตนหิ ภวํ
ราชา สิยา โข ปน เย โภโต รญฺโญ ชนปเท อุสฺสหนฺติ
กสิโครกฺเข เตสํ ภวํ ราชา วีชภตฺตํ อนุปฺปเทตุ เย โภโต
รญฺโญ ชนปเท อุสฺสหนฺติ วาณิชฺชาย เตสํ ภวํ ราชา ปาภตํ
อนุปฺปเทตุ เย โภโต รญฺโญ ชนปเท อุสฺสหนฺติ ราชโปริสา เตสํ
ภวํ ราชา ภตฺตเวตฺตนํ กปฺเปตุ เต ว มนุสฺสา สกมฺมปสุตา รญฺโญ
ชนปทํ น วิเหเฐสฺสนฺติ ฯ มหา จ รญฺโญ กาสิโก ภวิสฺสติ
เขมฏฺฐิตา ชนปทา อกณฺฏกา อนุปฺปีฬา มนุสฺสา จ มุทา โมทมานา
อุเร ปุตฺเต นจฺเจนฺตา อปารุตฆรา มญฺเญ วิหริสฺสนฺตีติ ฯ เอวํ
โภติ โข พฺราหฺมณ ราชา มหาวิชิโต ปุโรหิตสฺส พฺราหฺมณสฺส
ปฏิสฺสุตฺวา เย ปน รญฺโญ ชนปเท อุสฺสหึสุ กสิโครกฺเข เตสํ
ราชา มหาวิชิโต พีชภตฺตํ อนุปฺปทาสิ เย รญฺโญ ชนปเท อุสฺสหึสุ
วาณิชฺชาย เตสํ ราชา มหาวิชิโต ปาภตํ อนุปฺปทาสิ เย รญฺโญ
ชนปเท อุสฺสหึสุ ราชโปริสา เตสํ ราชา มหาวิชิโต ภตฺตเวตฺตนํ
กปฺเปสิ เต ว มนุสฺสา สกมฺมปสุตา รญฺโญ ชนปทํ น วิเหเฐสุํ ฯ
มหา จ รญฺโญ ราสิโก อโหสิ เขมฏฺฐิตา ชนปทา อกณฺฏกา
อนุปฺปีฬา มนุสฺสา มุทา โมทมานา อุเร ปุตฺเต นจฺเจนฺตา
อปารุตฆรา มญฺเญ วิหรึสุ ฯ
[๒๐๗] อถโข พฺราหฺมณ ราชา มหาวิชิโต ปุโรหิตํ พฺราหฺมณํ
อามนฺตาเปตฺวา เอตทโวจ สมูหโต โข เม โภ โส ทุสฺสุขิโล
โภโต สํวิธานํ อาคมฺม มหา จ เม ราสิโก เขมฏฺฐิตา ชนปทา
อกณฺฏกา อนุปฺปีฬา มนุสฺสา มุทา โมทมานา อุเร ปุตฺเต นจฺเจนฺตา
อปารุตฆรา มญฺเญ วิหรนฺติ อิจฺฉามหํ พฺราหฺมณ มหายญฺญํ ยชิตุํ
อนุสาสตุ มํ ภวํ ยํ มม อสฺส ทีฆรตฺตํ หิตาย สุขายาติ ฯ
{๒๐๗.๑} เตนหิ ภวํ เย โภโต รญฺโญ ชนปเท ขตฺติยา อนุยนฺตา
เนคมา เจว ชานปทา จ เต ภวํ ราชา อามนฺตยตํ ฯ อิจฺฉามหํ โภ
มหายญฺญํ ยชิตุํ อนุชานนฺตุ เม ภวนฺโต ยํ มม อสฺส ทีฆรตฺตํ
หิตาย สุขายาติ ฯ เย โภโต รญฺโญ ชนปเท อมจฺจา ปาริสชฺชา
เนคมา เจว ชานปทา จ ฯเปฯ พฺราหฺมณมหาสาลา เนคมา
เจว ชานปทา จ ฯเปฯ คหปติกา เนจยิกา เนคมา เจว ชานปทา
จ เต ภวํ ราชา อามนฺตยตํ ฯ อิจฺฉามหํ โภ มหายญฺญํ ยชิตุํ
อนุชานนฺตุ เม ภวนฺโต ยํ มม อสฺส ทีฆรตฺตํ หิตาย สุขายาติ ฯ
เอวํ โภติ โข พฺราหฺมณ ราชา มหาวิชิโต ปุโรหิตสฺส พฺราหฺมณสฺส
ปฏิสฺสุตฺวา เย รญฺโญ ชนปเท ขตฺติยา อนุยนฺตา เนคมา เจว
ชานปทา จ เต ราชา มหาวิชิโต อามนฺเตสิ อิจฺฉามหํ โภ
มหายญฺญํ ยชิตุํ อนุชานนฺตุ เม ภวนฺโต ยํ มม อสฺส ทีฆรตฺตํ
หิตาย สุขายาติ ฯ ยชตํ ภวํ ราชา ยญฺญํ ยญฺญกาโล มหาราชาติ ฯ
เย รญฺโญ ชนปเท อมจฺจา ปาริสชฺชา เนคมา เจว ชานปทา จ ฯเปฯ
พฺราหฺมณมหาสาลา เนคมา เจว ชานปทา จ ฯเปฯ คหปติกา
เนจยิกา เนคมา เจว ชานปทา จ เต ราชา มหาวิชิโต อามนฺเตสิ
อิจฺฉามหํ โภ มหายญฺญํ ยชิตุํ อนุชานนฺตุ เม ภวนฺโต ยํ มม อสฺส
ทีฆรตฺตํ หิตาย สุขายาติ ฯ ยชตํ ภวํ ราชา ยญฺญํ ยญฺญกาโล
มหาราชาติ ฯ อิติ อิเม จตฺตาโร อนุมติปกฺขา ตสฺเสว ยญฺญสฺส
ปริกฺขารา ภวนฺติ ฯ
[๒๐๘] ราชา มหาวิชิโต อฏฺฐหิ องฺเคหิ สมนฺนาคโต อุภโต
สุชาโต มาติโต จ ปิติโต จ สํสุทฺธคหณิโก ยาว สตฺตมา ปิตามหยุคา
อกฺขิตฺโต อนุปกฺกุฏฺโฐ ชาติวาเทน อภิรูโป ทสฺสนีโย ฯเปฯ
อกฺขุทฺทาวกาโส ทสฺสนาย อฑฺโฒ มหทฺธโน มหาโภโค
ปหูตชาตรูปรชโต ปหูตวิตฺตูปกรโณ ปหูตธนธญฺโญ
ปริปุณฺณโกสโกฏฺฐาคาโร พลวา จตุรงฺคินิยา เสนาย
สมนฺนาคโต อสฺสวาย โอวาทปฏิการาย ตปติ มญฺเญ
ปจฺจตฺถิเก ยสสา สทฺโธ ทายโก ทานปติโก อนาวฏทฺวาโร
สมณพฺราหฺมณกปณทฺธิกวณิพฺพกยาจกานํ โอปานภูโต
ปุญฺญานิ กโรติ พหุสฺสุโต ตสฺส ตสฺส สุตชาตสฺส ตสฺส
ตสฺเสว โข ปน ภาสิตสฺส อตฺถํ ชานาติ อยํ อิมสฺส ภาสิตสฺส
อตฺโถ อยํ อิมสฺส ภาสิตสฺส อตฺโถติ ปณฺฑิโต วิยตฺโต เมธาวี
ปฏิพโล อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺเน อตฺเถ จินฺเตตุํ ฯ ราชา มหาวิชิโต
อิเมหิ อฏฺฐหิ องฺเคหิ สมนฺนาคโต ฯ อิติ อิมานิปิ อฏฺฐงฺคานิ
ตสฺเสว ยญฺญสฺส ปริกฺขารา ภวนฺติ ฯ
[๒๐๙] ปุโรหิโต พฺราหฺมโณ จตูหงฺเคหิ สมนฺนาคโต อุภโต
สุชาโต มาติโต จ ปิติโต จ สํสุทฺธคหณิโก ยาว สตฺตมา ปิตามหยุคา
อกฺขิตฺโต อนุปกฺกุฏฺโฐ ชาติวาเทน อชฺฌายโก มนฺตธโร ติณฺณํ เวทานํ
ปารคู สนิฆณฺฑุเกตุภานํ สากฺขรปฺปเภทานํ อิติหาสปญฺจมานํ
ปทโก เวยฺยากรโณ โลกายตมหาปุริสลกฺขเณสุ อนวโย สีลวา
วุฑฺฒสีลี วุฑฺฒสีเลน สมนฺนาคโต ปณฺฑิโต พฺยตฺโต เมธาวี ปฐโม
วา ทุติโย วา ปูชมฺปคฺคณฺหนฺตานํ ฯ ปุโรหิโต พฺราหฺมโณ อิเมหิ
จตูหิ องฺเคหิ สมนฺนาคโต ฯ อิติ อิมานิปิ จตฺตาริ องฺคานิ ตสฺเสว
ยญฺญสฺส ปริกฺขารา ภวนฺติ ฯ
[๒๑๐] อถโข พฺราหฺมณ ปุโรหิโต พฺราหฺมโณ รญฺโญ
มหาวิชิตสฺส ปุพฺเพ ว ยญฺญา ติสฺโส วิธา เทเสสิ สิยา โข
ปน โภโต รญฺโญ มหายญฺญํ ยชมานสฺส ๑- โกจิเทว วิปฺปฏิสาโร
มหา วต เม โภคกฺขนฺโธ วิคจฺฉิสฺสตีติ โส โภตา รญฺญา
วิปฺปฏิสาโร น กรณีโย ฯ สิยา โข ปน โภโต รญฺโญ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยิฏฺฐุกามสฺส ฯ
มหายญฺญํ ยชมานสฺส โกจิเทว วิปฺปฏิสาโร มหา วต เม
โภคกฺขนฺโธ วิคจฺฉตีติ โส โภตา รญฺญา วิปฺปฏิสาโร น
กรณีโย ฯ สิยา โข ปน โภโต รญฺโญ มหายญฺญํ ยชมานสฺส
โกจิเทว วิปฺปฏิสาโร มหา วต เม โภคกฺขนฺโธ วิคโตติ โส
โภตา รญฺญา วิปฺปฏิสาโร น กรณีโย ฯ อิเม ๑- พฺราหฺมณ
ปุโรหิโต พฺราหฺมโณ รญฺโญ มหาวิชิตสฺส ปุพฺเพ ว ยญฺญา
ติสฺโส วิธา เทเสสิ ฯ
[๒๑๑] อถโข พฺราหฺมณ ปุโรหิโต พฺราหฺมโณ รญฺโญ
มหาวิชิตสฺส ปุพฺเพ ว ยญฺญา ทสหากาเรหิ ปฏิคฺคาหเกสุ
วิปฺปฏิสารํ ปฏิวิเนสิ ฯ อาคมิสฺสนฺติ โข โภโต ยญฺญํ ปาณาติปาติโนปิ
ปาณาติปาตาปิ ปฏิวิรตา ฯ เย ตตฺถ ปาณาติปาติโน เตสํเยว
เย ตตฺถ ปาณาติปาติโน เตสํเยว เตน เย ตตฺถ ปาณาติปาตา
ปฏิวิรตา เต อารพฺภ ยชตํ ภวํ สชฺชตํ ภวํ โมทตํ ภวํ จิตฺตเมว
ภวํ อนฺตรํ ปสาเทตุ ฯ
[๒๑๒] อาคมิสฺสนฺติ โข โภโต ยญฺญํ อทินฺนาทายิโนปิ
อทินฺนาทานาปิ ปฏิวิรตา เย ตตฺถ อทินฺนาทายิโน เตสํเยว เตน
เย ตตฺถ อทินฺนาทานา ปฏิวิรตา เต อารพฺภ ยชตํ ภวํ สชฺชตํ ภวํ
โมทตํ ภวํ จิตฺตเมว ภวํ อนฺตรํ ปสาเทตุ ฯ
[๒๑๓] อาคมิสฺสนฺติ โข โภโต ยญฺญํ กาเมสุ มิจฺฉาจาริโนปิ
@เชิงอรรถ: ๑ อิมา โขติปิ ปาเฐน ภวิตพฺพํ ฯ
กาเมสุ มิจฺฉาจาราปิ ปฏิวิรตา เย ตตฺถ กาเมสุ มิจฺฉาจาริโน
เตสํเยว เตน เย ตตฺถ กาเมสุ มิจฺฉาจารา ปฏิวิรตา เต
อารพฺภ ยชตํ ภวํ สชฺชตํ ภวํ โมทตํ ภวํ จิตฺตเมว ภวํ อนฺตรํ
ปสาเทตุ ฯ
[๒๑๔] อาคมิสฺสนฺติ โข โภโต ยญฺญํ มุสาวาทิโนปิ มุสาวาทา
ปฏิวิรตาปิ เย ตตฺถ มุสาวาทิโน เตสํเยว เตน เย ตตฺถ มุสาวาทา
ปฏิวิรตา เต อารพฺภ ยชตํ ภวํ สชฺชตํ ภวํ โมทตํ ภวํ จิตฺตเมว
ภวํ อนฺตรํ ปสาเทตุ ฯ
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๙ หน้าที่ ๑๔๒-๑๗๗.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=9&item=178&items=37
อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=9&item=178&items=37&mode=bracket
อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=9&item=178&items=37
อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=9&item=178&items=37
ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=9&i=178
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๙
https://84000.org/tipitaka/read/?index_9
https://84000.org/tipitaka/english/?index_9
บันทึก ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
