สุตฺตนฺตปิฏเก องฺคุตฺตรนิกายสฺส
ทุติโย ภาโค
-------
จตุกฺกนิปาโต
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ฯ
ปฐมปณฺณาสโก
ภณฺฑคามวคฺโค ปฐโม
[๑] เอวมฺเม สุตํ ฯ เอกํ สมยํ ภควา วชฺชีสุ วิหรติ ภณฺฑคาเม ฯ
ตตฺร โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ ภิกฺขโวติ ฯ ภทนฺเตติ เต ภิกฺขู
ภควโต ปจฺจสฺโสสุํ ฯ ภควา เอตทโวจ จตุนฺนํ ภิกฺขเว ธมฺมานํ
อนนุโพธา อปฺปฏิเวธา เอวมิทํ ทีฆมทฺธานํ สนฺธาวิตํ สํสริตํ
มมญฺเจว ตุมฺหากญฺจ กตเมสํ จตุนฺนํ อริยสฺส ภิกฺขเว สีลสฺส
อนนุโพธา อปฺปฏิเวธา เอวมิทํ ทีฆมทฺธานํ สนฺธาวิตํ สํสริตํ มมญฺเจว
ตุมฺหากญฺจ อริยสฺส ภิกฺขเว สมาธิสฺส อนนุโพธา อปฺปฏิเวธา
เอวมิทํ ทีฆมทฺธานํ สนฺธาวิตํ สํสริตํ มมญฺเจว ตุมฺหากญฺจ อริยาย
ภิกฺขเว ปญฺญาย อนนุโพธา อปฺปฏิเวธา เอวมิทํ ทีฆมทฺธานํ
สนฺธาวิตํ สํสริตํ มมญฺเจว ตุมฺหากญฺจ อริยาย ภิกฺขเว วิมุตฺติยา
อนนุโพธา อปฺปฏิเวธา เอวมิทํ ทีฆมทฺธานํ สนฺธาวิตํ สํสริตํ มมญฺเจว
ตุมฺหากญฺจ ตยิทํ ภิกฺขเว อริยํ สีลํ อนุพุทฺธํ ปฏิวิทฺธํ อริโย
สมาธิ อนุพุทฺโธ ปฏิวิทฺโธ อริยา ปญฺญา อนุพุทฺธา ปฏิวิทฺธา
อริยา วิมุตฺติ อนุพุทฺธา ปฏิวิทฺธา อุจฺฉินฺนา ภวตณฺหา ขีณา
ภวเนตฺตี นตฺถิทานิ ปุนพฺภโวติ ฯ อิทมโวจ ภควา อิทํ วตฺวาน
สุคโต อถาปรํ เอตทโวจ สตฺถา
สีลสมาธิปญฺญา จ วิมุตฺติ จ อนุตฺตรา
อนุพุทฺธา อิเม ธมฺมา โคตเมน ยสสฺสินา ฯ
อิติ พุทฺโธ อภิญฺญาย ธมฺมมกฺขาสิ ภิกฺขุนํ
ทุกฺขสฺสนฺตกโร สตฺถา จกฺขุมา ปรินิพฺพุโตติ ฯ
[๒] จตูหิ ภิกฺขเว ธมฺเมหิ อสมนฺนาคโต อิมสฺมา
ธมฺมวินยา ปปติโตติ วุจฺจติ กตเมหิ จตูหิ อริเยน ภิกฺขเว สีเลน
อสมนฺนาคโต อิมสฺมา ธมฺมวินยา ปปติโตติ วุจฺจติ อริเยน
ภิกฺขเว สมาธินา อสมนฺนาคโต อิมสฺมา ธมฺมวินยา ปปติโตติ
วุจฺจติ อริยาย ภิกฺขเว ปญฺญาย อสมนฺนาคโต อิมสฺมา ธมฺมวินยา
ปปติโตติ วุจฺจติ อริยาย ภิกฺขเว วิมุตฺติยา อสมนฺนาคโต
อิมสฺมา ธมฺมวินยา ปปติโตติ วุจฺจติ อิเมหิ โข ภิกฺขเว จตูหิ
ธมฺเมหิ อสมนฺนาคโต อิมสฺมา ธมฺมวินยา ปปติโตติ วุจฺจติ ฯ
{๒.๑} จตูหิ ภิกฺขเว ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต อิมสฺมา ธมฺมวินยา
อปปติโตติ ๑- วุจฺจติ กตเมหิ จตูหิ อริเยน ภิกฺขเว สีเลน สมนฺนาคโต
อิมสฺมา ธมฺมวินยา อปปติโตติ วุจฺจติ อริเยน ภิกฺขเว สมาธินา
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ม. อปฺปปติโตติ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
สมนฺนาคโต อิมสฺมา ธมฺมวินยา อปปติโตติ วุจฺจติ อริยาย
ภิกฺขเว ปญฺญาย สมนฺนาคโต อิมสฺมา ธมฺมวินยา อปปติโตติ
วุจฺจติ อริยาย ภิกฺขเว วิมุตฺติยา สมนฺนาคโต อิมสฺมา
ธมฺมวินยา อปปติโตติ วุจฺจติ อิเมหิ โข ภิกฺขเว จตูหิ ธมฺเมหิ
สมนฺนาคโต อิมสฺมา ธมฺมวินยา อปปติโตติ วุจฺจตีติ ฯ
จุตา ปตนฺติ ปติตา คิทฺธา จ ปุนราคตา
กตกิจฺจํ รตํรมฺมํ สุเขนานฺวาคตํ สุขนฺติ ฯ
[๓] จตูหิ ภิกฺขเว ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต พาโล อพฺยตฺโต
อสปฺปุริโส ขตํ อุปหตํ อตฺตานํ ปริหรติ สาวชฺโช จ โหติ
สานุวชฺโช [๑]- วิญฺญูนํ พหุญฺจ อปุญฺญํ ปสวติ กตเมหิ จตูหิ
อนนุวิจฺจ อปริโยคาเหตฺวา อวณฺณารหสฺส วณฺณํ ภาสติ อนนุวิจฺจ
อปริโยคาเหตฺวา วณฺณารหสฺส อวณฺณํ ภาสติ อนนุวิจฺจ
อปริโยคาเหตฺวา อปฺปสาทนีเย ฐาเน ปสาทํ อุปทํเสติ อนนุวิจฺจ
อปริโยคาเหตฺวา ปสาทนีเย ฐาเน อปฺปสาทํ อุปทํเสติ อิเมหิ โข
ภิกฺขเว จตูหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต พาโล อพฺยตฺโต อสปฺปุริโส ขตํ
อุปหตํ อตฺตานํ ปริหรติ สาวชฺโช จ โหติ สานุวชฺโช วิญฺญูนํ
พหุญฺจ อปุญฺญํ ปสวติ ฯ
{๓.๑} จตูหิ ภิกฺขเว ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ปณฺฑิโต พฺยตฺโต ๒-
สปฺปุริโส อกฺขตํ อนุปหตํ อตฺตานํ ปริหรติ อนวชฺโช จ โหติ
อนนุวชฺโช วิญฺญูนํ พหุญฺจ ปุญฺญํ ปสวติ กตเมหิ จตูหิ
อนุวิจฺจ ปริโยคาเหตฺวา อวณฺณารหสฺส อวณฺณํ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ม. ยุ. จ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ ๒ ม. วิยตฺโต ฯ
ภาสติ อนุวิจฺจ ปริโยคาเหตฺวา วณฺณารหสฺส วณฺณํ ภาสติ
อนุวิจฺจ ปริโยคาเหตฺวา อปฺปสาทนีเย ฐาเน อปฺปสาทํ อุปทํเสติ
อนุวิจฺจ ปริโยคาเหตฺวา ปสาทนีเย ฐาเน ปสาทํ อุปทํเสติ อิเมหิ
โข ภิกฺขเว จตูหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ปณฺฑิโต พฺยตฺโต สปฺปุริโส
อกฺขตํ อนุปหตํ อตฺตานํ ปริหรติ อนวชฺโช จ โหติ อนนุวชฺโช
วิญฺญูนํ พหุญฺจ ปุญฺญํ ปสวตีติ ฯ
โย นินฺทิยํ ปสํสติ ตํ วา นินฺทติ โย ปสํสิโย
วิจินาติ มุเขน โส กลึ กลินา เตน สุขํ น วินฺทติ ฯ
อปฺปมตฺโต อยํ กลิ โย อกฺเขสุ ธนปราชโย
สพฺพสฺสาปิ สหาปิ อตฺตนา อยเมว มหตฺตโร ๑- กลิ
โย สุคเตสุ มนํ ปโทสเย สตํ สหสฺสานํ นิรพฺพุทานํ
ฉตฺตึสติ ปญฺจ จ อพฺพุทานิ ยมรียํ ๒- ครหิย นิรยํ อุเปติ
วาจํ มนญฺจ ปณิธาย ปาปกนฺติ ฯ
[๔] จตูสุ ภิกฺขเว มิจฺฉาปฏิปชฺชมาโน พาโล อพฺยตฺโต
อสปฺปุริโส ขตํ อุปหตํ อตฺตานํ ปริหรติ สาวชฺโช จ โหติ สานุวชฺโช
วิญฺญูนํ พหุญฺจ อปุญฺญํ ปสวติ กตเมสุ จตูสุ มาตริ ภิกฺขเว
มิจฺฉาปฏิปชฺชมาโน พาโล อพฺยตฺโต อสปฺปุริโส ขตํ อุปหตํ
อตฺตานํ ปริหรติ สาวชฺโช จ โหติ สานุวชฺโช วิญฺญูนํ พหุญฺจ
อปุญฺญํ ปสวติ ปิตริ ภิกฺขเว มิจฺฉาปฏิปชฺชมาโน ฯเปฯ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ม. ยุ. มหนฺตตโร ฯ ๒ ม. ยุ. ยมริยครหี ฯ
ตถาคเต ภิกฺขเว มิจฺฉาปฏิปชฺชมาโน ฯเปฯ ตถาคตสาวเก
ภิกฺขเว มิจฺฉาปฏิปชฺชมาโน พาโล อพฺยตฺโต อสปฺปุริโส ขตํ อุปหตํ
อตฺตานํ ปริหรติ สาวชฺโช จ โหติ สานุวชฺโช วิญฺญูนํ พหุญฺจ
อปุญฺญํ ปสวติ อิเมสุ โข ภิกฺขเว จตูสุ มิจฺฉาปฏิปชฺชมาโน
พาโล อพฺยตฺโต อสปฺปุริโส ขตํ อุปหตํ อตฺตานํ ปริหรติ สาวชฺโช
จ โหติ สานุวชฺโช วิญฺญูนํ พหุญฺจ อปุญฺญํ ปสวติ ฯ
{๔.๑} จตูสุ ภิกฺขเว [๑]- สมฺมาปฏิปชฺชมาโน ปณฺฑิโต พฺยตฺโต
สปฺปุริโส อกฺขตํ อนุปหตํ อตฺตานํ ปริหรติ อนวชฺโช จ โหติ
อนนุวชฺโช วิญฺญูนํ พหุญฺจ ปุญฺญํ ปสวติ กตเมสุ จตูสุ มาตริ
ภิกฺขเว สมฺมาปฏิปชฺชมาโน ปณฺฑิโต พฺยตฺโต สปฺปุริโส อกฺขตํ
อนุปหตํ อตฺตานํ ปริหรติ อนวชฺโช จ โหติ อนนุวชฺโช วิญฺญูนํ
พหุญฺจ ปุญฺญํ ปสวติ ปิตริ ภิกฺขเว สมฺมาปฏิปชฺชมาโน ฯเปฯ
ตถาคเต ภิกฺขเว สมฺมาปฏิปชฺชมาโน ฯเปฯ ตถาคตสาวเก ภิกฺขเว
สมฺมาปฏิปชฺชมาโน ปณฺฑิโต พฺยตฺโต สปฺปุริโส อกฺขตํ อนุปหตํ
อตฺตานํ ปริหรติ อนวชฺโช จ โหติ อนนุวชฺโช วิญฺญูนํ พหุญฺจ ปุญฺญํ
ปสวติ อิเมสุ โข ภิกฺขเว จตูสุ สมฺมาปฏิปชฺชมาโน ปณฺฑิโต
พฺยตฺโต สปฺปุริโส อกฺขตํ อนุปหตํ อตฺตานํ ปริหรติ อนวชฺโช จ
โหติ อนนุวชฺโช วิญฺญูนํ พหุญฺจ ปุญฺญํ ปสวตีติ ฯ
มาตริ ปิตริ จาปิ โย มิจฺฉาปฏิปชฺชติ
ตถาคเต จ ๒- สมฺพุทฺเธ อถวา ตสฺส สาวเก
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ธมฺเมสุ ฯ ๒ โป. ม. ยุ. วา ฯ
พหุญฺจ โส ปสวติ อปุญฺญํ ตาทิโส นโร ฯ
ตาย [๑]- อธมฺมจริยาย มาตาปิตูสุ ปณฺฑิตา
อิเธว นํ ครหนฺติ เปจฺจาปายญฺจ คจฺฉติ ฯ
มาตริ ปิตริ จาปิ โย สมฺมาปฏิปชฺชติ
ตถาคเต จ ๒- สมฺพุทฺเธ อถวา ตสฺส สาวเก
พหุญฺจ โส ปสวติ ปุญฺญํปิ ๓- ตาทิโส นโร ฯ
ตาย [๔]- ธมฺมจริยาย มาตาปิตูสุ ปณฺฑิตา
อิเธว นํ ปสํสนฺติ เปจฺจ สคฺเค ปโมทตีติ ฯ
[๕] จตฺตาโรเม ภิกฺขเว ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมึ
กตเม จตฺตาโร อนุโสตคามี ปุคฺคโล ปฏิโสตคามี ปุคฺคโล
ฐิตตฺโต ปุคฺคโล ติณฺโณ ปารคโต ถเล ติฏฺฐติ พฺราหฺมโณ ฯ
{๕.๑} กตโม จ ภิกฺขเว อนุโสตคามี ปุคฺคโล อิธ ภิกฺขเว
เอกจฺโจ ปุคฺคโล กาเม จ ปฏิเสวติ ปาปญฺจ กมฺมํ กโรติ อยํ
วุจฺจติ ภิกฺขเว อนุโสตคามี ปุคฺคโล ฯ
{๕.๒} กตโม จ ภิกฺขเว ปฏิโสตคามี ปุคฺคโล อิธ ภิกฺขเว เอกจฺโจ
ปุคฺคโล กาเม จ น ปฏิเสวติ ปาปญฺจ กมฺมํ น กโรติ สหาปิ ทุกฺเขน
สหาปิ โทมนสฺเสน อสฺสุมุโขปิ รุทมาโน ปริปุณฺณํ ปริสุทฺธํ พฺรหฺมจริยํ
จรติ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว ปฏิโสตคามี ปุคฺคโล ฯ
{๕.๓} กตโม จ ภิกฺขเว ฐิตตฺโต ปุคฺคโล อิธ ภิกฺขเว
เอกจฺโจ ปุคฺคโล ปญฺจนฺนํ โอรมฺภาคิยานํ สญฺโญชนานํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. นํ ฯ ๒ โป. ม. ยุ. วา ๓ ม. ยุ. ปุญฺญํ เอตาทิโส นโร ฯ ๔ ม. ยุ. นํ ฯ
ปริกฺขยา โอปปาติโก โหติ ตตฺถปรินิพฺพายี อนาวตฺติธมฺโม ตสฺมา
โลกา อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว ฐิตตฺโต ปุคฺคโล ฯ
{๕.๔} กตโม จ ภิกฺขเว ปุคฺคโล ติณฺโณ ปารคโต ถเล ติฏฺฐติ
พฺราหฺมโณ อิธ ภิกฺขเว เอกจฺโจ ปุคฺคโล อาสวานํ ขยา อนาสวํ
เจโตวิมุตฺตึ ปญฺญาวิมุตฺตึ ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา
อุปสมฺปชฺช วิหรติ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว ปุคฺคโล ติณฺโณ ปารคโต ถเล
ติฏฺฐติ พฺราหฺมโณ ฯ อิเม โข ภิกฺขเว จตฺตาโร ปุคฺคลา สนฺโต
สํวิชฺชมานา โลกสฺมินฺติ ฯ
เยเกจิ กาเมสุ อสญฺญตา ชนา
อวีตราคา อิธ กามโภคิโน
ปุนปฺปุนํ ชาติชรูปคา หิ เต ๑-
ตณฺหาธิปนฺนา อนุโสตคามิโน ฯ
ตสฺมา หิ ธีโร อิธุปฏฺฐิตาสติ
กาเม จ ปาเป จ อเสวมาโน
สหาปิ ทุกฺเขน ชเหยฺย กาเม
ปฏิโสตคามีติ ตมาหุ ปุคฺคลํ ฯ
โย เว กิเลสานิ ปหาย ปญฺจ
ปริปุณฺณเสโข อปริหานธมฺโม
เจโตวสิปฺปตฺโต สมาหิตินฺทฺริโย
ส เว ฐิตตฺโตติ นโร ปวุจฺจติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ชาติชรูปคามี เต ฯ
ปโรปรา ยสฺส สเมจฺจ ธมฺมา
วิธูปิตา อตฺถคตา น สนฺติ
ส ๑- เวทคู วุสิตพฺรหฺมจริโย
โลกนฺตคู ปารคโตติ วุจฺจตีติ ฯ
[๖] จตฺตาโรเม ภิกฺขเว ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมึ
กตเม จตฺตาโร อปฺปสฺสุโต สุเตน อนุปปนฺโน อปฺปสฺสุโต สุเตน
อุปปนฺโน พหุสฺสุโต สุเตน อนุปปนฺโน พหุสฺสุโต สุเตน
อุปปนฺโน ฯ
{๖.๑} กถญฺจ ภิกฺขเว ปุคฺคโล อปฺปสฺสุโต โหติ สุเตน
อนุปปนฺโน อิธ ภิกฺขเว เอกจฺจสฺส ปุคฺคลสฺส อปฺปกํ สุตํ โหติ
สุตฺตํ เคยฺยํ เวยฺยากรณํ คาถา อุทานํ อิติวุตฺตกํ ชาตกํ อพฺภุตธมฺมํ
เวทลฺลํ โส ตสฺส อปฺปกสฺส สุตสฺส น อตฺถมญฺญาย ธมฺมมญฺญาย
ธมฺมานุธมฺมปฏิปนฺโน โหติ เอวํ โข ภิกฺขเว ปุคฺคโล อปฺปสฺสุโต
โหติ สุเตน อนุปปนฺโน ฯ
{๖.๒} กถญฺจ ภิกฺขเว ปุคฺคโล อปฺปสฺสุโต โหติ สุเตน อุปปนฺโน
อิธ ภิกฺขเว เอกจฺจสฺส ปุคฺคลสฺส อปฺปกํ สุตํ โหติ สุตฺตํ เคยฺยํ ฯเปฯ
เวทลฺลํ โส ตสฺส อปฺปกสฺส สุตสฺส อตฺถมญฺญาย ธมฺมมญฺญาย
ธมฺมานุธมฺมปฏิปนฺโน โหติ เอวํ โข ภิกฺขเว ปุคฺคโล อปฺปสฺสุโต
โหติ สุเตน อุปปนฺโน ฯ
{๖.๓} กถญฺจ ภิกฺขเว ปุคฺคโล พหุสฺสุโต โหติ สุเตน
อนุปปนฺโน อิธ ภิกฺขเว เอกจฺจสฺส ปุคฺคลสฺส พหุํ สุตํ โหติ สุตฺตํ
เคยฺยํ ฯเปฯ เวทลฺลํ โส ตสฺส พหุกสฺส สุตสฺส น อตฺถมญฺญาย
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ส เว มุนิ ฯ
ธมฺมมญฺญาย ธมฺมานุธมฺมปฏิปนฺโน โหติ เอวํ โข ภิกฺขเว
ปุคฺคโล พหุสฺสุโต โหติ สุเตน อนุปปนฺโน ฯ
{๖.๔} กถญฺจ ภิกฺขเว ปุคฺคโล พหุสฺสุโต โหติ สุเตน อุปปนฺโน
อิธ ภิกฺขเว เอกจฺจสฺส ปุคฺคลสฺส พหุํ สุตํ โหติ สุตฺตํ เคยฺยํ เวยฺยากรณํ
คาถา อุทานํ อิติวุตฺตกํ ชาตกํ อพฺภุตธมฺมํ เวทลฺลํ โส ตสฺส พหุกสฺส
สุตสฺส อตฺถมญฺญาย ธมฺมมญฺญาย ธมฺมานุธมฺมปฏิปนฺโน โหติ
เอวํ โข ภิกฺขเว ปุคฺคโล พหุสฺสุโต โหติ สุเตน อุปปนฺโน ฯ อิเม โข
ภิกฺขเว จตฺตาโร ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมินฺติ ฯ
อปฺปสฺสุโตปิ เจ โหติ สีเลสุ อสมาหิโต
อุภเยน นํ ครหนฺติ สีลโต จ สุเตน จ ฯ
อปฺปสฺสุโตปิ เจ โหติ สีเลสุ สุสมาหิโต
สีลโต นํ ปสํสนฺติ นาสฺส สมฺปชฺชเต สุตํ ฯ
พหุสฺสุโตปิ เจ โหติ สีเลสุ อสมาหิโต
สีลโต นํ ครหนฺติ ตสฺส สมฺปชฺชเต สุตํ ฯ
พหุสฺสุโตปิ เจ โหติ สีเลสุ สุสมาหิโต
อุภเยน นํ ปสํสนฺติ สีลโต จ สุเตน จ ฯ
พหุสฺสุตํ ธมฺมธรํ สปฺปญฺญํ พุทฺธสาวกํ
เนกฺขํ ชมฺโพนทสฺเสว โก ตํ นินฺทิตุมรหติ
เทวาปิ นํ ปสํสนฺติ พฺรหฺมุนาปิ ปสํสิโตติ ฯ
[๗] จตฺตาโรเม ภิกฺขเว วิยตฺตา วินีตา วิสารทา พหุสฺสุตา
ธมฺมธรา ธมฺมานุธมฺมปฏิปนฺนา สงฺฆํ โสเภนฺติ กตเม จตฺตาโร
อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ วิยตฺโต วินีโต วิสารโท พหุสฺสุโต ธมฺมธโร
ธมฺมานุธมฺมปฏิปนฺโน สงฺฆํ โสเภติ ฯ ภิกฺขุนี ภิกฺขเว ฯเปฯ
อุปาสโก ภิกฺขเว ฯเปฯ อุปาสิกา ภิกฺขเว วิยตฺตา วินีตา วิสารทา
พหุสฺสุตา ธมฺมธรา ธมฺมานุธมฺมปฏิปนฺนา สงฺฆํ โสเภติ ฯ อิเม
โข ภิกฺขเว จตฺตาโร วิยตฺตา วินีตา วิสารทา พหุสฺสุตา ธมฺมธรา
ธมฺมานุธมฺมปฏิปนฺนา สงฺฆํ โสเภนฺตีติ ฯ
โย โหติ พฺยตฺโต จ วิสารโท จ
พหุสฺสุโต ธมฺมธโร จ โหติ
ธมฺมสฺส โหติ อนุธมฺมจารี
ส ตาทิโส วุจฺจติ สงฺฆโสภโน ฯ
ภิกฺขุ จ สีลสมฺปนฺโน ภิกฺขุนี จ พหุสฺสุตา
อุปาสโก จ โย สทฺโธ ยา จ สทฺธา อุปาสิกา
เอเต โข สงฺฆํ โสเภนฺติ เอเต หิ สงฺฆโสภนาติ ฯ
[๘] จตฺตารีมานิ ภิกฺขเว ตถาคตสฺส เวสารชฺชานิ เยหิ
เวสารชฺเชหิ สมนฺนาคโต ตถาคโต อาสภณฺฐานํ ปฏิชานาติ
ปริสาสุ สีหนาทํ นทติ พฺรหฺมจกฺกํ ปวตฺเตติ กตมานิ จตฺตาริ
สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส เต ปฏิชานโต อิเม ธมฺมา อนภิสมฺพุทฺธาติ
ตตฺร วต มํ สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา เทโว วา มาโร วา พฺรหฺมา วา
โกจิ วา โลกสฺมึ สหธมฺเมน ปฏิโจเทสฺสตีติ นิมิตฺตเมตํ ภิกฺขเว น
สมนุปสฺสามิ เอตํปหํ ภิกฺขเว นิมิตฺตํ อสมนุปสฺสนฺโต เขมปฺปตฺโต
อภยปฺปตฺโต เวสารชฺชปฺปตฺโต วิหรามิ ฯ
{๘.๑} ขีณาสวสฺส เต ปฏิชานโต อิเม อาสวา อปริกฺขีณาติ
ตตฺร วต มํ สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา เทโว วา มาโร วา พฺรหฺมา
วา โกจิ วา โลกสฺมึ สหธมฺเมน ปฏิโจเทสฺสตีติ นิมิตฺตเมตํ ภิกฺขเว
น สมนุปสฺสามิ เอตํปหํ ภิกฺขเว นิมิตฺตํ อสมนุปสฺสนฺโต เขมปฺปตฺโต
อภยปฺปตฺโต เวสารชฺชปฺปตฺโต วิหรามิ ฯ
{๘.๒} เย โข ปน เต อนฺตรายิกา ธมฺมา วุตฺตา เต ปฏิเสวโต
นาลํ อนฺตรายายาติ ตตฺร วต มํ สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา เทโว
วา มาโร วา พฺรหฺมา วา โกจิ วา โลกสฺมึ สหธมฺเมน ปฏิโจเทสฺสตีติ
นิมิตฺตเมตํ ภิกฺขเว น สมนุปสฺสามิ เอตํปหํ ภิกฺขเว นิมิตฺตํ
อสมนุปสฺสนฺโต เขมปฺปตฺโต อภยปฺปตฺโต เวสารชฺชปฺปตฺโต วิหรามิ ฯ
{๘.๓} ยสฺส โข ปน เต อตฺถาย ธมฺโม เทสิโต โส น นิยฺยติ
ตกฺกรสฺส สมฺมาทุกฺขกฺขยายาติ ตตฺร วต มํ สมโณ วา พฺราหฺมโณ
วา เทโว วา มาโร วา พฺรหฺมา วา โกจิ วา โลกสฺมึ สหธมฺเมน
ปฏิโจเทสฺสตีติ นิมิตฺตเมตํ ภิกฺขเว น สมนุปสฺสามิ เอตํปหํ ภิกฺขเว
นิมิตฺตํ อสมนุปสฺสนฺโต เขมปฺปตฺโต อภยปฺปตฺโต เวสารชฺชปฺปตฺโต
วิหรามิ ฯ อิมานิ โข ภิกฺขเว จตฺตาริ ตถาคตสฺส เวสารชฺชานิ เยหิ
เวสารชฺเชหิ สมนฺนาคโต ตถาคโต อาสภณฺฐานํ ปฏิชานาติ ปริสาสุ
สีหนาทํ นทติ พฺรหฺมจกฺกํ ปวตฺเตตีติ ฯ
เยเกจิเม วาทปถา ปุถุสฺสิตา
ยนฺนิสฺสิตา สมณพฺราหฺมณา จ
ตถาคตํ ปตฺวา น เต ภวนฺติ
วิสารทํ วาทปถาติวตฺตํ ๑-
โย ธมฺมจกฺกํ อภิภุยฺย เกวลํ ๒-
ปวตฺตยี สพฺพภุตานุกมฺปี
ตํ ตาทิสํ เทวมนุสฺสเสฏฺฐํ
สตฺตา นมสฺสนฺติ ภวสฺส ปารคุนฺติ ฯ
[๙] จตฺตาโรเม ภิกฺขเว ตณฺหุปฺปาทา ยตฺถ ภิกฺขุโน ตณฺหา
อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชติ กตเม จตฺตาโร จีวรเหตุ วา ภิกฺขเว
ภิกฺขุโน ตณฺหา อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชติ ปิณฺฑปาตเหตุ วา ภิกฺขเว
ภิกฺขุโน ตณฺหา อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชติ เสนาสนเหตุ วา ภิกฺขเว
ภิกฺขุโน ตณฺหา อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชติ อิติภวาภวเหตุ วา
ภิกฺขเว ภิกฺขุโน ตณฺหา อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชติ อิเม โข ภิกฺขเว
จตฺตาโร ตณฺหุปฺปาทา ยตฺถ ภิกฺขุโน ตณฺหา อุปฺปชฺชมานา
อุปฺปชฺชตีติ ฯ
ตณฺหาทุติโย ปุริโส ทีฆมทฺธาน สํสรํ
อิตฺถภาวญฺญถาภาวํ สํสารํ นาติวตฺตติ ฯ
เอตมาทีนวํ ญตฺวา ตณฺหํ ทุกฺขสฺส สมฺภวํ
วีตตโณฺห อนาทาโน สโต ภิกฺขุ ปริพฺพเชติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. วาทปถาติวุตฺตํ ฯ ๒ เกวลีติปิ ฯ
[๑๐] จตฺตาโรเม ภิกฺขเว โยคา กตเม จตฺตาโร กามโยโค
ภวโยโค ทิฏฺฐิโยโค อวิชฺชาโยโค ฯ กตโม จ ภิกฺขเว กามโยโค
อิธ ภิกฺขเว เอกจฺโจ กามานํ สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ อสฺสาทญฺจ
อาทีนวญฺจ นิสฺสรณญฺจ ยถาภูตํ นปฺปชานาติ ตสฺส กามานํ
สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ นิสฺสรณญฺจ
ยถาภูตํ นปฺปชานโต โย กาเมสุ กามราโค กามนนฺทิ กามสิเนโห
กามมุจฺฉา กามปิปาสา กามปริฬาโห กามชฺโฌสานํ กามตณฺหา
สานุเสติ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว กามโยโค ฯ อิติ กามโยโค ฯ
{๑๐.๑} ภวโยโค จ กถํ โหติ อิธ ภิกฺขเว เอกจฺโจ ภวานํ
สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ นิสฺสรณญฺจ
ยถาภูตํ นปฺปชานาติ ตสฺส ภวานํ สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ
อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ นิสฺสรณญฺจ ยถาภูตํ นปฺปชานโต
โย ภเวสุ ภวราโค ภวนนฺทิ ภวสิเนโห ภวมุจฺฉา ภวปิปาสา
ภวปริฬาโห ภวชฺโฌสานํ ภวตณฺหา สานุเสติ อยํ วุจฺจติ
ภิกฺขเว ภวโยโค ฯ อิติ กามโยโค ภวโยโค ฯ
{๑๐.๒} ทิฏฺฐิโยโค จ กถํ โหติ อิธ ภิกฺขเว เอกจฺโจ ทิฏฺฐีนํ
สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ นิสฺสรณญฺจ
ยถาภูตํ นปฺปชานาติ ตสฺส ทิฏฺฐีนํ สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ
อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ นิสฺสรณญฺจ ยถาภูตํ นปฺปชานโต โย
ทิฏฺฐีสุ ทิฏฺฐิราโค ทิฏฺฐินนฺทิ ทิฏฺฐิสิเนโห ทิฏฺฐิมุจฺฉา ทิฏฺฐิปิปาสา
ทิฏฺฐิปริฬาโห ทิฏฺฐิชฺโฌสานํ ทิฏฺฐิตณฺหา สานุเสติ อยํ วุจฺจติ
ภิกฺขเว ทิฏฺฐิโยโค ฯ อิติ กามโยโค ภวโยโค ทิฏฺฐิโยโค ฯ
{๑๐.๓} อวิชฺชาโยโค จ กถํ โหติ อิธ ภิกฺขเว เอกจฺโจ ฉนฺนํ
ผสฺสายตนานํ สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ
นิสฺสรณญฺจ ยถาภูตํ นปฺปชานาติ ตสฺส ฉนฺนํ ผสฺสายตนานํ
สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ นิสฺสรณญฺจ
ยถาภูตํ นปฺปชานโต ยา ฉสุ ผสฺสายตเนสุ อวิชฺชา อญฺญาณํ
สานุเสติ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว อวิชฺชาโยโค ฯ อิติ กามโยโค ภวโยโค
ทิฏฺฐิโยโค อวิชฺชาโยโค ฯ สมฺปยุตฺโต ๑- ปาปเกหิ อกุสเลหิ
ธมฺเมหิ สงฺกิเลสิเกหิ โปโนพฺภวิเกหิ สทเรหิ ทุกฺขวิปาเกหิ
อายตึชาติชรามรณิเกหิ ตสฺมา อโยคกฺเขมีติ วุจฺจติ อิเม โข
ภิกฺขเว จตฺตาโร โยคา ฯ
{๑๐.๔} จตฺตาโรเม ภิกฺขเว วิสํโยคา กตเม จตฺตาโร
กามโยควิสํโยโค ภวโยควิสํโยโค ทิฏฺฐิโยควิสํโยโค
อวิชฺชาโยควิสํโยโค ฯ กตโม จ ภิกฺขเว กามโยควิสํโยโค
อิธ ภิกฺขเว เอกจฺโจ กามานํ สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ
อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ นิสฺสรณญฺจ ยถาภูตํ ปชานาติ
ตสฺส กามานํ สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ
นิสฺสรณญฺจ ยถาภูตํ ปชานโต โย กาเมสุ กามราโค กามนนฺทิ
กามสิเนโห กามมุจฺฉา กามปิปาสา กามปริฬาโห กามชฺโฌสานํ
กามตณฺหา สา นานุเสติ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว กามโยควิสํโยโค ฯ
อิติ กามโยควิสํโยโค ฯ
{๑๐.๕} ภวโยควิสํโยโค จ กถํ โหติ อิธ ภิกฺขเว
เอกจฺโจ ภวานํ สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ อสฺสาทญฺจ
อาทีนวญฺจ นิสฺสรณญฺจ ยถาภูตํ ปชานาติ ตสฺส ภวานํ
สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. สํยุตฺโต ฯ
นิสฺสรณญฺจ ยถาภูตํ ปชานโต โย ภเวสุ ภวราโค ภวนนฺทิ
ภวสิเนโห ภวมุจฺฉา ภวปิปาสา ภวปริฬาโห ภวชฺโฌสานํ
ภวตณฺหา สา นานุเสติ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว ภวโยควิสํโยโค ฯ
อิติ กามโยควิสํโยโค ภวโยควิสํโยโค ฯ
{๑๐.๖} ทิฏฺฐิโยควิสํโยโค จ กถํ โหติ อิธ ภิกฺขเว เอกจฺโจ
ทิฏฺฐีนํ สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ
นิสฺสรณญฺจ ยถาภูตํ ปชานาติ ตสฺส ทิฏฺฐีนํ สมุทยญฺจ
อตฺถงฺคมญฺจ อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ นิสฺสรณญฺจ ยถาภูตํ
ปชานโต โย ทิฏฺฐีสุ ทิฏฺฐิราโค ทิฏฺฐินนฺทิ ทิฏฺฐิสิเนโห ทิฏฺฐิมุจฺฉา
ทิฏฺฐิปิปาสา ทิฏฺฐิปริฬาโห ทิฏฺฐิชฺโฌสานํ ทิฏฺฐิตณฺหา
สา นานุเสติ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว ทิฏฺฐิโยควิสํโยโค ฯ อิติ
กามโยควิสํโยโค ภวโยควิสํโยโค ทิฏฺฐิโยควิสํโยโค ฯ
{๑๐.๗} อวิชฺชาโยควิสํโยโค จ กถํ โหติ อิธ ภิกฺขเว เอกจฺโจ
ฉนฺนํ ผสฺสายตนานํ สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ อสฺสาทญฺจ
อาทีนวญฺจ นิสฺสรณญฺจ ยถาภูตํ ปชานาติ ตสฺส ฉนฺนํ
ผสฺสายตนานํ สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ อสฺสาทญฺจ อาทีนวญฺจ
นิสฺสรณญฺจ ยถาภูตํ ปชานโต ยา ฉสุ ผสฺสายตเนสุ อวิชฺชา
อญฺญาณํ สา นานุเสติ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว อวิชฺชาโยควิสํโยโค ฯ
อิติ กามโยควิสํโยโค ภวโยควิสํโยโค ทิฏฺฐิโยควิสํโยโค
อวิชฺชาโยควิสํโยโค ฯ วิสํยุตฺโต ปาปเกหิ อกุสเลหิ ธมฺเมหิ
สงฺกิเลสิเกหิ โปโนพฺภวิเกหิ สทเรหิ ทุกฺขวิปาเกหิ
อายตึชาติชรามรณิเกหิ ตสฺมา โยคกฺเขมีติ วุจฺจติ ฯ อิเม โข
ภิกฺขเว จตฺตาโร วิสํโยคาติ ฯ
กามโยเคน สํยุตฺตา ภวโยเคน จูภยํ
ทิฏฺฐิโยเคน สํยุตฺตา อวิชฺชาย ปุรกฺขตา
สตฺตา คจฺฉนฺติ สํสารํ ชาติมรณคามิโน ฯ
เย จ กาเม ปริญฺญาย ภวโยคญฺจ สพฺพโส
ทิฏฺฐิโยคํ สมูหจฺจ อวิชฺชญฺจ วิราชยํ
สพฺพโยควิสํยุตฺตา เต เว โยคาติคา ๑- มุนีติ ฯ
ภณฺฑคามวคฺโค ปฐโม
ตสฺสุทฺทานํ
อนุพุทฺธํ ปปติตํ เทฺวขตํ อนุโสตปญฺจมํ
อปฺปสฺสุโต จ โสเภนฺติ (เวสารชฺชํ) ตณฺหาโยเคน เต ทสาติ ฯ
---------
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๑ หน้าที่ ๑-๑๖.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=21&item=1&items=10
อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=21&item=1&items=10&mode=bracket
อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=21&item=1&items=10
อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=21&item=1&items=10
ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=21&i=1
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๑
https://84000.org/tipitaka/read/?index_21
https://84000.org/tipitaka/english/?index_21
บันทึก ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
