[๑๐๓] สาวตฺถิยํ ฯ ตตฺร โข ฯเปฯ เอตทโวจ อนิจฺจญฺเญว
ภิกฺขเว ภิกฺขุ รูปํ อนิจฺจนฺติ ปสฺสติ สาสฺส โหติ สมฺมาทิฏฺฐิ
สมฺมา ปสฺสํ นิพฺพินฺทติ ฯ นนฺทิกฺขยา ราคกฺขโย ราคกฺขยา
นนฺทิกฺขโย นนฺทิราคกฺขยา จิตฺตํ วิมุตฺตํ สุวิมุตฺตนฺติ วุจฺจติ ฯ
อนิจฺจญฺเญว ภิกฺขเว ภิกฺขุ เวทนํ อนิจฺจาติ ปสฺสติ สาสฺส โหติ
สมฺมาทิฏฺฐิ สมฺมา ปสฺสํ นิพฺพินฺทติ ฯ นนฺทิกฺขยา ราคกฺขโย
ราคกฺขยา นนฺทิกฺขโย นนฺทิราคกฺขยา จิตฺตํ วิมุตฺตํ สุวิมุตฺตนฺติ
วุจฺจติ ฯ อนิจฺจญฺเญว ภิกฺขเว ภิกฺขุ สญฺญํ อนิจฺจาติ ปสฺสติ
ฯเปฯ อนิจฺเจ เยว ภิกฺขเว ภิกฺขุ สงฺขาเร อนิจฺจาติ ปสฺสติ
สาสฺส โหติ สมฺมาทิฏฺฐิ สมฺมา ปสฺสํ นิพฺพินฺทติ ฯ นนฺทิกฺขยา
ราคกฺขโย ราคกฺขยา นนฺทิกฺขโย นนฺทิราคกฺขยา จิตฺตํ วิมุตฺตํ
สุวิมุตฺตนฺติ วุจฺจติ ฯ อนิจฺจญฺเญว ภิกฺขเว ภิกฺขุ วิญฺญาณํ
อนิจฺจนฺติ ปสฺสติ สาสฺส โหติ สมฺมาทิฏฺฐิ สมฺมา ปสฺสํ
นิพฺพินฺทติ นนฺทิกฺขยา ราคกฺขโย ราคกฺขยา นนฺทิกฺขโย
นนฺทิราคกฺขยา จิตฺตํ วิมุตฺตํ สุวิมุตฺตนฺติ วุจฺจตีติ ฯ
[๑๐๔] สาวตฺถิยํ ฯ ตตฺร โข ฯเปฯ เอตทโวจ รูปํ ภิกฺขเว
โยนิโส มนสิกโรถ รูปานิจฺจตญฺจ ยถาภูตํ สมนุปสฺสถ ฯ รูปํ
ภิกฺขเว ภิกฺขุ โยนิโส มนสิกโรนฺโต รูปานิจฺจตญฺจ ยถาภูตํ
สมนุปสฺสนฺโต รูปสฺมึ นิพฺพินฺทติ นนฺทิกฺขยา ราคกฺขโย ราคกฺขยา
นนฺทิกฺขโย นนฺทิราคกฺขยา จิตฺตํ วิมุตฺตํ สุวิมุตฺตนฺติ วุจฺจติ ฯ
เวทนํ ภิกฺขเว โยนิโส มนสิกโรถ เวทนานิจฺจตญฺจ ยถาภูตํ
สมนุปสฺสถ ฯ เวทนํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ โยนิโส มนสิกโรนฺโต
เวทนานิจฺจตญฺจ ยถาภูตํ สมนุปสฺสนฺโต เวทนาย นิพฺพินฺทติ
นนฺทิกฺขยา ราคกฺขโย ราคกฺขยา นนฺทิกฺขโย นนฺทิราคกฺขยา จิตฺตํ
วิมุตฺตํ สุวิมุตฺตนฺติ วุจฺจติ ฯ สญฺญํ ภิกฺขเว ฯ สงฺขาเร ภิกฺขเว โยนิโส
มนสิกโรถ สงฺขารานิจฺจตญฺจ ยถาภูตํ สมนุปสฺสถ ฯ สงฺขาเร
ภิกฺขเว ภิกฺขุ โยนิโส มนสิกโรนฺโต สงฺขารานิจฺจตญฺจ ยถาภูตํ
สมนุปสฺสนฺโต สงฺขาเรสุ นิพฺพินฺทติ ฯ นนฺทิกฺขยา ราคกฺขโย
ราคกฺขยา นนฺทิกฺขโย นนฺทิราคกฺขยา จิตฺตํ วิมุตฺตํ สุวิมุตฺตนฺติ
วุจฺจติ ฯ วิญฺญาณํ ภิกฺขเว โยนิโส มนสิกโรถ วิญฺญาณานิจฺจตญฺจ
ยถาภูตํ สมนุปสฺสถ ฯ วิญฺญาณํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ โยนิโส มนสิกโรนฺโต
วิญฺญาณานิจฺจตญฺจ ยถาภูตํ สมนุปสฺสนฺโต วิญฺญาณสฺมึ
นิพฺพินฺทติ ฯ นนฺทิกฺขยา ราคกฺขโย ราคกฺขยา นนฺทิกฺขโย
นนฺทิราคกฺขยา จิตฺตํ วิมุตฺตํ สุวิมุตฺตนฺติ วุจฺจตีติ ฯ
อตฺตทีปวคฺโค ปญฺจโม ฯ
ตสฺสุทฺทานํ
อตฺตทีปา ปฏิปทา เทฺว จ โหนฺติ อนิจฺจตา
สมนุปสฺสนา ขนฺธา เทฺว โสณา เทฺว นนฺทิกฺขเยน จาติ ฯ
มูลปณฺณาสกํ สมตฺตํ ฯ
ตสฺส มูลปณฺณาสกวคฺคสฺสุทฺทานํ
นกุลปิตา อนิจฺโจ จ ภาเรน นตุมฺหาเกน จ
อตฺตทีเปน ปณฺณาโส ปฐโม เตน วุจฺจตีติ ฯ
-------------
ขนฺธสํยุตฺตสฺส มชฺฌิมปณฺณาสเก อุปายวคฺโค ปฐโม
[๑๐๕] สาวตฺถิยํ ฯ ตตฺร โข ฯเปฯ เอตทโวจ อุปาโย ภิกฺขเว
อวิมุตฺโต อนุปาโย วิมุตฺโต ฯ รูปูปายํ วา ภิกฺขเว วิญฺญาณํ
ติฏฺฐมานํ ติฏฺเฐยฺย รูปารมฺมณํ รูปปฺปติฏฺฐํ นนฺทูปเสวนํ
วุฑฺฒึ วิรูฬฺหึ เวปุลฺลํ อาปชฺเชยฺย ฯเปฯ สงฺขารูปายํ วา ภิกฺขเว
วิญฺญาณํ ติฏฺฐมานํ ติฏฺเฐยฺย สงฺขารารมฺมณํ สงฺขารปฺปติฏฺฐํ
นนฺทูปเสวนํ วุฑฺฒึ วิรูฬฺหึ เวปุลฺลํ อาปชฺเชยฺย ฯ
{๑๐๕.๑} โย ภิกฺขเว เอวํ วเทยฺย อหํ อญฺญตฺร รูปา อญฺญตฺร
เวทนาย อญฺญตฺร สญฺญาย อญฺญตฺร สงฺขาเรหิ วิญฺญาณสฺส
อาคตึ วา คตึ วา จุตึ วา อุปปตฺตึ วา วุฑฺฒึ วา วิรูฬฺหึ วา เวปุลฺลํ
วา ปญฺญเปสฺสามีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ รูปธาตุยา เจ ภิกฺขเว
ภิกฺขุโน ฯ เวทนาธาตุยา เจ ภิกฺขเว ภิกฺขุโน ฯ สญฺญาธาตุยา
เจ ภิกฺขเว ภิกฺขุโน ฯ สงฺขารธาตุยา เจ ภิกฺขเว ภิกฺขุโน ฯ
วิญฺญาณธาตุยา เจ ภิกฺขเว ภิกฺขุโน ราโค ปหีโน โหติ ราคสฺส
ปหานา โวจฺฉิชฺชตารมฺมณํ ปติฏฺฐา วิญฺญาณสฺส น โหติ
ตทปฺปติฏฺฐิตํ วิญฺญาณํ อวิรูฬฺหํ อนภิสงฺขจฺจ วิมุตฺตํ วิมุตฺตตฺตา
ฐิตํ ฐิตตฺตา สนฺตุสิตํ สนฺตุสิตตฺตา น ปริตสฺสติ อปริตสฺสํ
ปจฺจตฺตญฺเญว ปรินิพฺพายติ ฯ ขีณา ชาติ วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ
กตํ กรณียํ นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ ปชานาตีติ ฯ
[๑๐๖] สาวตฺถิยํ ฯ ตตฺร โข ฯ ปญฺจิมานิ ภิกฺขเว พีชชาตานิ ฯ
กตมานิ ปญฺจ ฯ มูลพีชํ ขนฺธพีชํ ผลพีชํ อคฺคพีชํ พีชพีชญฺเญว
ปญฺจมํ ฯ อิมานิ จสฺสุ ภิกฺขเว ปญฺจ พีชชาตานิ อกฺขณฺฑานิ
อปูติกานิ อวาตาตปปฺปหตานิ ๑- สาราทานิ สุขสยิตานิ ปฐวี จ
นาสฺส อาโป จ นาสฺส ฯ อปิ นุมานิ ภิกฺขเว ปญฺจ พีชชาตานิ
วุฑฺฒึ วิรูฬฺหึ เวปุลฺลํ อาปชฺเชยฺยุนฺติ ฯ โน เหตํ ภนฺเต ฯ อิมานิ
จสฺสุ ภิกฺขเว ปญฺจ พีชชาตานิ อกฺขณฺฑานิ ๒- ฯเปฯ สุขสยิตานิ
ปฐวี จ อสฺส อาโป จ อสฺส ฯ อปิ นุมานิ ภิกฺขเว ปญฺจ
พีชชาตานิ วุฑฺฒึ วิรูฬฺหึ เวปุลฺลํ อาปชฺเชยฺยุนฺติ ฯ เอวํ ภนฺเต ฯ
[๑๐๗] เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว ปฐวีธาตุ เอวํ จตสฺโส วิญฺญาณฏฺฐิติโย
ทฏฺฐพฺพา ฯ เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว อาโปธาตุ เอวํ นนฺทิราโค
ทฏฺฐพฺโพ ฯ เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว ปญฺจ พีชชาตานิ เอวํ วิญฺญาณํ
สาหารํ ทฏฺฐพฺพํ ฯ รูปูปายํ ๓- วา ๔- ภิกฺขเว วิญฺญาณํ
ติฏฺฐมานํ ติฏฺเฐยฺย รูปารมฺมณํ รูปปฺปติฏฺฐํ นนฺทูปเสวนํ วุฑฺฒึ
วิรูฬฺหึ เวปุลฺลํ อาปชฺเชยฺย ฯ เวทนูปายํ วา ภิกฺขเว วิญฺญาณํ
ติฏฺฐมานํ ติฏฺเฐยฺย ฯเปฯ นนฺทูปเสวนํ วุฑฺฒึ วิรูฬฺหึ เวปุลฺลํ
อาปชฺเชยฺย ฯ สญฺญูปายํ วา ฯเปฯ สงฺขารูปายํ วา ภิกฺขเว
วิญฺญาณํ ติฏฺฐมานํ ติฏฺเฐยฺย สงฺขารารมฺมณํ สงฺขารปฺปติฏฺฐํ
นนฺทูปเสวนํ วุฑฺฒึ วิรูฬฺหึ เวปุลฺลํ อาปชฺเชยฺย ฯ โย ภิกฺขเว
เอวํ วเทยฺย อหํ อญฺญตฺร รูปา อญฺญตฺร เวทนาย อญฺญตฺร
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อวาตาตปหตานิ ฯ ๒ ยุ. ขณฺฑานิ ฯ ๓ ม. รุปุปยํ ฯ ๔ ม. วาสทฺโท
@นตฺถิ ฯ
สญฺญาย อญฺญตฺร สงฺขาเรหิ วิญฺญาณสฺส อาคตึ วา คตึ วา
จุตึ วา อุปปตฺตึ วา วุฑฺฒึ วา วิรูฬฺหึ วา เวปุลฺลํ วา
ปญฺญเปสฺสามีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ
{๑๐๗.๑} รูปธาตุยา เจ ภิกฺขเว ภิกฺขุโน ราโค ปหีโน โหติ
ราคสฺส ปหานา โวจฺฉิชฺชตารมฺมณํ ปติฏฺฐา วิญฺญาณสฺส น โหติ ฯ
เวทนาธาตุยา เจ ฯ สญฺญาธาตุยา เจ ฯ สงฺขารธาตุยา เจ ฯ
วิญฺญาณธาตุยา เจ ภิกฺขเว ภิกฺขุโน ราโค ปหีโน โหติ ราคสฺส
ปหานา โวจฺฉิชฺชตารมฺมณํ ปติฏฺฐา วิญฺญาณสฺส น โหติ ฯ
ตทปฺปติฏฺฐิตํ วิญฺญาณํ อวิรูฬฺหํ อนภิสงฺขจฺจ ๑- วิมุตฺตํ
วิมุตฺตตฺตา ฐิตํ ฐิตตฺตา สนฺตุสิตํ สนฺตุสิตตฺตา น ปริตสฺสติ
อปริตสฺสํ ปจฺจตฺตญฺเญว ปรินิพฺพายติ ฯ ขีณา ชาติ ฯเปฯ
นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ ปชานาตีติ ฯ
[๑๐๘] สาวตฺถี ฯ ตตฺร โข ฯ ภควา อุทานํ อุทาเนสิ โน
จสฺสํ ๒- โน จ เม สิยา น ภวิสฺสติ ๓- น เม ภวิสฺสตีติ เอวํ
วิมุจฺจมาโน ๔- ภิกฺขุ ฉินฺเทยฺย โอรมฺภาคิยานิ สญฺโญชนานีติ ฯ
[๑๐๙] เอวํ วุตฺเต อญฺญตโร ภิกฺขุ ภควนฺตํ เอตทโวจ
ยถากถํ ปน ภนฺเต โน จสฺสํ โน จ เม สิยา น ภวิสฺสติ น เม
ภวิสฺสตีติ เอวํ วิมุจฺจมาโน ๕- ภิกฺขุ ฉินฺเทยฺย โอรมฺภาคิยานิ
สญฺโญชนานีติ ฯ อิธ ภิกฺขุ อสฺสุตวา ปุถุชฺชโน อริยานํ อทสฺสาวี
ฯเปฯ สปฺปุริสธมฺเม อวินีโต รูปํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ รูปวนฺตํ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อนภิสงฺขารญฺจ ฯ ๒ ยุ. จสฺส ฯ ๓ ม. นาภวิสฺส ฯ ๔ ม. อธิมุจฺจมาโน ฯ
@๕ ยุ. อธิมุจฺจมาโน ฯ
วา อตฺตานํ อตฺตนิ วา รูปํ รูปสฺมึ วา อตฺตานํ ฯ เวทนํ ฯ
สญฺญํ ฯ สงฺขาเร ฯ วิญฺญาณํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ วิญฺญาณวนฺตํ
วา อตฺตานํ อตฺตนิ วา วิญฺญาณํ วิญฺญาณสฺมึ วา อตฺตานํ ฯ
{๑๐๙.๑} โส อนิจฺจํ รูปํ อนิจฺจํ รูปนฺติ ยถาภูตํ นปฺปชานาติ
อนิจฺจํ เวทนํ อนิจฺจา เวทนาติ ยถาภูตํ นปฺปชานาติ อนิจฺจํ สญฺญํ
อนิจฺจา สญฺญาติ ยถาภูตํ นปฺปชานาติ อนิจฺเจ สงฺขาเร อนิจฺจา
สงฺขาราติ ยถาภูตํ นปฺปชานาติ อนิจฺจํ วิญฺญาณํ อนิจฺจํ วิญฺญาณนฺติ
ยถาภูตํ นปฺปชานาติ ฯ
{๑๐๙.๒} ทุกฺขํ รูปํ ทุกฺขํ รูปนฺติ ยถาภูตํ นปฺปชานาติ
ทุกฺขํ เวทนํ ฯ ทุกฺขํ สญฺญํ ฯ ทุกฺเข สงฺขาเร ฯ ทุกฺขํ วิญฺญาณํ
ทุกฺขํ วิญฺญาณนฺติ ยถาภูตํ นปฺปชานาติ ฯ
{๑๐๙.๓} อนตฺตํ รูปํ อนตฺตํ รูปนฺติ ยถาภูตํ นปฺปชานาติ
อนตฺตํ เวทนํ ฯ อนตฺตํ สญฺญํ ฯ อนตฺเต สงฺขาเร ฯ อนตฺตํ
วิญฺญาณํ อนตฺตํ วิญฺญาณนฺติ ยถาภูตํ นปฺปชานาติ ฯ
{๑๐๙.๔} สงฺขตํ รูปํ สงฺขตํ รูปนฺติ ยถาภูตํ นปฺปชานาติ สงฺขตํ
เวทนํ ฯ สงฺขตํ สญฺญํ ฯ สงฺขเต สงฺขาเร ฯ สงฺขตํ วิญฺญาณํ สงฺขตํ
วิญฺญาณนฺติ ยถาภูตํ นปฺปชานาติ ฯ รูปํปิ ๑- ภวิสฺสตีติ ยถาภูตํ
นปฺปชานาติ เวทนาปิ ภวิสฺสติ ฯ สญฺญาปิ ภวิสฺสติ ฯ สงฺขาราปิ
ภวิสฺสนฺติ ฯ วิญฺญาณมฺปิ ภวิสฺสตีติ ยถาภูตํ นปฺปชานาติ ฯ
[๑๑๐] สุตวา จ โข ภิกฺขุ ๒- อริยสาวโก อริยานํ ทสฺสาวี
อริยธมฺมสฺส โกวิโท อริยธมฺเม สุวินีโต สปฺปุริสานํ ทสฺสาวี
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. รูปํ วิภวิสฺสตีติ ฯ ๒ ยุ. ภิกฺขเว ฯ
สปฺปุริสธมฺมสฺส โกวิโท สปฺปุริสธมฺเม สุวินีโต น รูปํ อตฺตโต
สมนุปสฺสติ ฯเปฯ น เวทนํ ฯ น สญฺญํ ฯ น สงฺขาเร ฯ น
วิญฺญาณํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ ฯ โส อนิจฺจํ รูปํ อนิจฺจํ
รูปนฺติ ยถาภูตํ ปชานาติ อนิจฺจํ เวทนํ ฯ อนิจฺจํ สญฺญํ ฯ
อนิจฺเจ สงฺขาเร ฯ อนิจฺจํ วิญฺญาณํ อนิจฺจํ วิญฺญาณนฺติ
ยถาภูตํ ปชานาติ ฯ ทุกฺขํ รูปํ ฯเปฯ ทุกฺขํ วิญฺญาณํ ฯ อนตฺตํ
รูปํ ฯเปฯ อนตฺตํ วิญฺญาณํ ฯ สงฺขตํ รูปํ ฯเปฯ สงฺขตํ
วิญฺญาณํ สงฺขตํ วิญฺญาณนฺติ ยถาภูตํ ปชานาติ ฯ รูปํปิ
ภวิสฺสตีติ ยถาภูตํ ปชานาติ เวทนา ฯ สญฺญา ฯ สงฺขารา ฯ
วิญฺญาณมฺปิ ภวิสฺสตีติ ยถาภูตํ ปชานาติ ฯ โส รูปสฺส วิภวา
เวทนาย วิภวา สญฺญาย วิภวา สงฺขารานํ วิภวา วิญฺญาณสฺส
วิภวา ฯ เอวํ โข ภิกฺขุ โน จสฺสํ โน จ เม สิยา น ภวิสฺสติ น เม
ภวิสฺสตีติ เอวํ วิมุจฺจมาโน ภิกฺขุ ฉินฺเทยฺย โอรมฺภาคิยานิ
สญฺโญชนานีติ ฯ
[๑๑๑] เอวํ วิมุจฺจมาโน ภนฺเต ภิกฺขุ ฉินฺเทยฺย โอรมฺภาคิยานิ
สญฺโญชนานิ ฯ กถํ ปน ภนฺเต ชานโต กถํ ปสฺสโต อนนฺตรา
อาสวานํ ขโย โหตีติ ฯ อิธ ภิกฺขุ อสฺสุตวา ปุถุชฺชโน ฯเปฯ ๑-
อตสิตาเย ฐาเน ตาสํ อาปชฺชติ ฯ ตาโส เหโส ภิกฺขุ อสฺสุตวโต
ปุถุชฺชนสฺส โน จสฺสํ โน จ เม สิยา น ภวิสฺสติ น เม
ภวิสฺสตีติ ฯ สุตวา จ โข ภิกฺขุ อริยสาวโก ฯเปฯ อตสิตาเย
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ม. ยุ. เปยฺยาโล นตฺถิ ฯ
ฐาเน น ตาสํ อาปชฺชติ ฯ น เหโส ภิกฺขุ ตาโส สุตวโต อริยสาวกสฺส
โน จสฺสํ โน จ เม สิยา น ภวิสฺสติ น เม ภวิสฺสตีติ ฯ รูปูปายํ วา
ภิกฺขุ วิญฺญาณํ ติฏฺฐมานํ ติฏฺเฐยฺย รูปารมฺมณํ รูปปฺปติฏฺฐํ
นนฺทูปเสวนํ วุฑฺฒึ วิรูฬฺหึ เวปุลฺลํ อาปชฺเชยฺย ฯ เวทนูปายํ วา
ภิกฺขุ ฯ สญฺญูปายํ วา ภิกฺขุ ฯ สงฺขารูปายํ วา ภิกฺขุ วิญฺญาณํ
ติฏฺฐมานํ ติฏฺเฐยฺย สงฺขารารมฺมณํ สงฺขารปฺปติฏฺฐํ นนฺทูปเสวนํ
วุฑฺฒึ วิรูฬฺหึ เวปุลฺลํ อาปชฺเชยฺย ฯ โส ๑- ภิกฺขุ เอวํ วเทยฺย
อหมญฺญตฺร รูปา อญฺญตฺร เวทนาย อญฺญตฺร สญฺญาย อญฺญตฺร
สงฺขาเรหิ วิญฺญาณสฺส อาคตึ วา คตึ วา จุตึ วา อุปปตฺตึ วา วุฑฺฒึ
วา วิรูฬฺหึ วา เวปุลฺลํ วา ปญฺญเปสฺสามีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ
{๑๑๑.๑} รูปธาตุยา เจ ภิกฺขุ ภิกฺขุโน ราโค ปหีโน โหติ ราคสฺส
ปหานา โวจฺฉิชฺชตารมฺมณํ ปติฏฺฐา วิญฺญาณสฺส น โหติ ฯ
เวทนาธาตุยา เจ ภิกฺขุ ภิกฺขุโน ฯ สญฺญาธาตุยา เจ ภิกฺขุ ภิกฺขุโน ฯ
สงฺขารธาตุยา เจ ภิกฺขุ ภิกฺขุโน ฯ วิญฺญาณธาตุยา เจ ภิกฺขุ
ภิกฺขุโน ราโค ปหีโน โหติ ราคสฺส ปหานา โวจฺฉิชฺชตารมฺมณํ
ปติฏฺฐา วิญฺญาณสฺส น โหติ ฯ ตทปฺปติฏฺฐิตํ วิญฺญาณํ อวิรูฬฺหํ
อนภิสงฺขจฺจ วิมุตฺตํ วิมุตฺตตฺตา ฐิตํ ฐิตตฺตา สนฺตุสิตํ สนฺตุสิตตฺตา
น ปริตสฺสติ อปริตสฺสํ ปจฺจตฺตญฺเญว ปรินิพฺพายติ ฯ ขีณา ชาติ
ฯเปฯ นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ ปชานาติ ฯ เอวํ โข ภิกฺขุ ชานโต
เอวํ ปสฺสโต อนนฺตรา อาสวานํ ขโย โหตีติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ม. โย ฯ
[๑๑๒] สาวตฺถี ฯ ตตฺร โข ฯ ปญฺจิเม ภิกฺขเว อุปาทานกฺขนฺธา ฯ
กตเม ปญฺจ ฯ เสยฺยถีทํ ฯ รูปูปาทานกฺขนฺโธ เวทนูปาทานกฺขนฺโธ
สญฺญูปาทานกฺขนฺโธ สงฺขารูปาทานกฺขนฺโธ วิญฺญาณูปาทานกฺขนฺโธ ฯ
ยาวกีวญฺจาหํ ภิกฺขเว อิเม ปญฺจุปาทานกฺขนฺเธ จตุปริวฏฺฏํ ยถาภูตํ
น อพฺภญฺญาสึ เนว ตาวาหํ ภิกฺขเว สเทวเก โลเก สมารเก สพฺรหฺมเก
สสฺสมณพฺราหฺมณิยา ปชาย สเทวมนุสฺสาย อนุตฺตรํ สมฺมาสมฺโพธึ
อภิสมฺพุทฺโธ ๑- ปจฺจญฺญาสึ ฯ ยโต จ ขฺวาหํ ภิกฺขเว อิเม
ปญฺจุปาทานกฺขนฺเธ จตุปริวฏฺฏํ ยถาภูตํ อพฺภญฺญาสึ อถาหํ
ภิกฺขเว สเทวเก ฯเปฯ สเทวมนุสฺสาย อนุตฺตรํ สมฺมาสมฺโพธึ
อภิสมฺพุทฺโธ ปจฺจญฺญาสึ ฯ
{๑๑๒.๑} กถํ ๒- จตุปริวฏฺฏํ ฯ รูปํ อพฺภญฺญาสึ รูปสมุทยํ
อพฺภญฺญาสึ รูปนิโรธํ อพฺภญฺญาสึ รูปนิโรธคามินีปฏิปทํ
อพฺภญฺญาสึ เวทนํ อพฺภญฺญาสึ ฯ สญฺญํ ฯ สงฺขาเร ฯ วิญฺญาณํ
อพฺภญฺญาสึ วิญฺญาณสมุทยํ อพฺภญฺญาสึ วิญฺญาณนิโรธํ
อพฺภญฺญาสึ วิญฺญาณนิโรธคามินีปฏิปทํ อพฺภญฺญาสึ ฯ
[๑๑๓] กตมญฺจ ภิกฺขเว รูปํ ฯ จตฺตาโร จ มหาภูตา จตุนฺนญฺจ
มหาภูตานํ อุปาทายรูปํ ฯ อิทํ วุจฺจติ ภิกฺขเว รูปํ ฯ อาหารสมุทยา
รูปสมุทโย อาหารนิโรธา รูปนิโรโธ อยเมว อริโย อฏฺฐงฺคิโก
มคฺโค รูปนิโรธคามินีปฏิปทา ฯ เสยฺยถีทํ ฯ สมฺมาทิฏฺฐิ
ฯเปฯ สมฺมาสมาธิ ฯ เย หิ เกจิ ภิกฺขเว สมณา วา
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อภิสมฺพุทฺโธติ ฯ ๒ ม. กถญฺจ ฯ
พฺราหฺมณา วา เอวํ รูปํ อภิญฺญาย เอวํ รูปสมุทยํ อภิญฺญาย
เอวํ รูปนิโรธํ อภิญฺญาย เอวํ รูปนิโรธคามินีปฏิปทํ อภิญฺญาย
รูปสฺส นิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย ปฏิปนฺนา เต สุปฏิปนฺนา
เย สุปฏิปนฺนา เต อิมสฺมึ ธมฺมวินเย คาธนฺติ ฯ เย จ โข
เกจิ ภิกฺขเว สมณา วา พฺราหฺมณา วา เอวํ รูปํ อภิญฺญาย
เอวํ รูปสมุทยํ อภิญฺญาย เอวํ รูปนิโรธํ อภิญฺญาย เอวํ
รูปนิโรธคามินีปฏิปทํ อภิญฺญาย รูปสฺส นิพฺพิทา วิราคา นิโรธา
อนุปาทา วิมุตฺตา เต สุวิมุตฺตา เย สุวิมุตฺตา เต เกพลิโน ๑-
เย เกพลิโน วฏฺฏํ เตสํ นตฺถิ ปญฺญาปนาย ฯ
[๑๑๔] กตมา จ ภิกฺขเว เวทนา ฯ ฉ ยิเม ภิกฺขเว เวทนากายา
จกฺขุสมฺผสฺสชา เวทนา โสตสมฺผสฺสชา เวทนา ฆานสมฺผสฺสชา
เวทนา ชิวฺหาสมฺผสฺสชา เวทนา กายสมฺผสฺสชา เวทนา
มโนสมฺผสฺสชา เวทนา ฯ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว เวทนา ฯ ผสฺสสมุทยา
เวทนาสมุทโย ผสฺสนิโรธา เวทนานิโรโธ อยเมว อริโย อฏฺฐงฺคิโก
มคฺโค เวทนานิโรธคามินีปฏิปทา ฯ เสยฺยถีทํ ฯ สมฺมาทิฏฺฐิ ฯเปฯ
สมฺมาสมาธิ ฯ เย หิ เกจิ ภิกฺขเว สมณา วา พฺราหฺมณา
วา เอวํ เวทนํ อภิญฺญาย เอวํ เวทนาสมุทยํ อภิญฺญาย เอวํ
เวทนานิโรธํ อภิญฺญาย เอวํ เวทนานิโรธคามินีปฏิปทํ อภิญฺญาย
เวทนาย นิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย ปฏิปนฺนา เต สุปฏิปนฺนา
เย สุปฏิปนฺนา เต อิมสฺมึ ธมฺมวินเย คาธนฺติ ฯ เย จ โข
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ม. ยุ. เกวลิโน ฯ
เกจิ ภิกฺขเว สมณา วา พฺราหฺมณา วา เอวํ เวทนํ อภิญฺญาย
เอวํ เวทนาสมุทยํ อภิญฺญาย เอวํ เวทนานิโรธํ อภิญฺญาย เอวํ
เวทนานิโรธคามินีปฏิปทํ อภิญฺญาย ฯเปฯ วฏฺฏํ เตสํ นตฺถิ
ปญฺญาปนาย ฯ
[๑๑๕] กตมา จ ภิกฺขเว สญฺญา ฯ ฉ ยิเม ภิกฺขเว สญฺญากายา
รูปสญฺญา สทฺทสญฺญา คนฺธสญฺญา รสสญฺญา โผฏฺฐพฺพสญฺญา
ธมฺมสญฺญา ฯ อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว สญฺญา ฯ ผสฺสสมุทยา
สญฺญาสมุทโย ผสฺสนิโรธา สญฺญานิโรโธ อยเมว อริโย อฏฺฐงฺคิโก
มคฺโค สญฺญานิโรธคามินีปฏิปทา ฯ เสยฺยถีทํ ฯ สมฺมาทิฏฺฐิ
ฯเปฯ สมฺมาสมาธิ ฯ เย หิ เกจิ ภิกฺขเว สมณา วา พฺราหฺมณา
วา เอวํ สญฺญํ อภิญฺญาย ฯเปฯ วฏฺฏํ เตสํ นตฺถิ ปญฺญาปนาย ฯ
[๑๑๖] กตเม จ ภิกฺขเว สงฺขารา ฯ ฉ ยิเม ภิกฺขเว เจตนากายา
รูปสญฺเจตนา สทฺทสญฺเจตนา คนฺธสญฺเจตนา รสสญฺเจตนา
โผฏฺฐพฺพสญฺเจตนา ธมฺมสญฺเจตนา ฯ อิเม วุจฺจนฺติ ภิกฺขเว
สงฺขารา ฯ ผสฺสสมุทยา สงฺขารสมุทโย ผสฺสนิโรธา สงฺขารนิโรโธ
อยเมว อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค สงฺขารนิโรธคามินีปฏิปทา ฯ
เสยฺยถีทํ ฯ สมฺมาทิฏฺฐิ ฯเปฯ สมฺมาสมาธิ ฯ
{๑๑๖.๑} เย หิ เกจิ ภิกฺขเว สมณา วา พฺราหฺมณา วา เอวํ สงฺขาเร
อภิญฺญาย เอวํ สงฺขารสมุทยํ อภิญฺญาย เอวํ สงฺขารนิโรธํ อภิญฺญาย เอวํ
สงฺขารนิโรธคามินีปฏิปทํ อภิญฺญาย สงฺขารานํ นิพฺพิทาย วิราคาย
นิโรธาย ปฏิปนฺนา เต สุปฏิปนฺนา เย สุปฏิปนฺนา เต อิมสฺมึ
ธมฺมวินเย คาธนฺติ ฯ
{๑๑๖.๒} เย จ โข เกจิ ภิกฺขเว สมณา วา พฺราหฺมณา วา เอวํ
สงฺขาเร อภิญฺญาย เอวํ สงฺขารสมุทยํ อภิญฺญาย เอวํ สงฺขารนิโรธํ
อภิญฺญาย เอวํ สงฺขารนิโรธคามินีปฏิปทํ อภิญฺญาย สงฺขารานํ
นิพฺพิทา วิราคา นิโรธา อนุปาทา วิมุตฺตา เต สุวิมุตฺตา เย สุวิมุตฺตา
เต เกพลิโน เย เกพลิโน วฏฺฏํ เตสํ นตฺถิ ปญฺญาปนาย ฯ
[๑๑๗] กตมญฺจ ภิกฺขเว วิญฺญาณํ ฯ ฉ ยิเม ภิกฺขเว วิญฺญาณกายา
จกฺขุวิญฺญาณํ โสตวิญฺญาณํ ฆานวิญฺญาณํ ชิวฺหาวิญฺญาณํ
กายวิญฺญาณํ มโนวิญฺญาณํ ฯ อิทํ วุจฺจติ ภิกฺขเว วิญฺญาณํ ฯ
นามรูปสมุทยา วิญฺญาณสมุทโย นามรูปนิโรธา วิญฺญาณนิโรโธ
อยเมว อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค วิญฺญาณนิโรธคามินีปฏิปทา ฯ
เสยฺยถีทํ ฯ สมฺมาทิฏฺฐิ ฯเปฯ สมฺมาสมาธิ ฯ
{๑๑๗.๑} เย หิ เกจิ ภิกฺขเว สมณา วา พฺราหฺมณา วา เอวํ
วิญฺญาณํ อภิญฺญาย เอวํ วิญฺญาณสมุทยํ อภิญฺญาย เอวํ
วิญฺญาณนิโรธํ อภิญฺญาย เอวํ วิญฺญาณนิโรธคามินีปฏิปทํ
อภิญฺญาย วิญฺญาณสฺส นิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย ปฏิปนฺนา
เต สุปฏิปนฺนา เย สุปฏิปนฺนา เต อิมสฺมึ ธมฺมวินเย คาธนฺติ ฯ
{๑๑๗.๒} เย จ โข เกจิ ภิกฺขเว สมณา วา พฺราหฺมณา
วา เอวํ วิญฺญาณํ อภิญฺญาย เอวํ วิญฺญาณสมุทยํ
อภิญฺญาย เอวํ วิญฺญาณนิโรธํ อภิญฺญาย เอวํ วิญฺญาณ-
นิโรธคามินีปฏิปทํ อภิญฺญาย วิญฺญาณสฺส นิพฺพิทา วิราคา
นิโรธา อนุปาทา วิมุตฺตา เต สุวิมุตฺตา เย สุวิมุตฺตา เต
เกพลิโน เย เกพลิโน วฏฺฏํ เตสํ นตฺถิ ปญฺญาปนายาติ ฯ
[๑๑๘] เอวมฺเม สุตํ เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ
เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม ฯ ตตฺร โข ภควา ภิกฺขู
อามนฺเตสิ ภิกฺขโวติ ฯ ภทนฺเตติ เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํ ฯ
ภควา เอตทโวจ สตฺตฏฺฐานกุสโล ภิกฺขเว ภิกฺขุ ติวิธูปปริกฺขี
อิมสฺมึ ธมฺมวินเย เกพลี วุสิตวา อุตฺตมปุริโสติ วุจฺจติ ฯ กถญฺจ
ภิกฺขเว ภิกฺขุ สตฺตฏฺฐานกุสโล โหติ ฯ อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ รูปํ
ปชานาติ รูปสมุทยํ ปชานาติ รูปนิโรธํ ปชานาติ รูปนิโรธ-
คามินีปฏิปทํ ปชานาติ ฯ รูปสฺส อสฺสาทํ ปชานาติ รูปสฺส อาทีนวํ
ปชานาติ รูปสฺส นิสฺสรณํ ปชานาติ ฯ เวทนํ ปชานาติ ฯ สญฺญํ ฯ
สงฺขาเร ฯ วิญฺญาณํ ปชานาติ วิญฺญาณสมุทยํ ปชานาติ
วิญฺญาณนิโรธํ ปชานาติ วิญฺญาณนิโรธคามินีปฏิปทํ ปชานาติ ฯ
วิญฺญาณสฺส อสฺสาทํ ปชานาติ วิญฺญาณสฺส อาทีนวํ ปชานาติ
วิญฺญาณสฺส นิสฺสรณํ ปชานาติ ฯ
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๗ หน้าที่ ๖๓-๗๖.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=17&item=103&items=16
อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=17&item=103&items=16&mode=bracket
อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=17&item=103&items=16
อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=17&item=103&items=16
ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=17&i=103
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๗
https://84000.org/tipitaka/read/?index_17
https://84000.org/tipitaka/english/?index_17
บันทึก ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
