องฺคุลิมาลสุตฺตํ
[๕๒๑] เอวมฺเม สุตํ เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ
เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม ฯ เตน โข ปน สมเยน
รญฺโญ ปเสนทิสฺส โกสลสฺส วิชิเต โจโร องฺคุลิมาโล นาม
โหติ ลุทฺโท โลหิตปาณี หตปหเต นิวิฏฺโฐ อทยาปนฺโน ปาณภูเตสุ ฯ
เตน คามาปิ อคามา กตา นิคมาปิ อนิคมา กตา ชนปทาปิ
อชนปทา กตา ฯ โส มนุสฺเส วธิตฺวา วธิตฺวา องฺคุลีนํ มาลํ ธาเรติ ฯ
อถ โข ภควา ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย สาวตฺถึ
ปิณฺฑาย ปาวิสิ สาวตฺถิยํ ปิณฺฑาย จริตฺวา ปจฺฉาภตฺตํ
ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺโต เสนาสนํ สํสาเมตฺวา ปตฺตจีวรํ อาทาย
เยน โจโร องฺคุลิมาโล เตนทฺธานมคฺคํ ปฏิปชฺชิ ฯ อทฺทสํสุ ๑-
โข โคปาลกา ปสุปาลกา กสฺสกา ปธาวิโน ภควนฺตํ เยน
โจโร องฺคุลิมาโล เตนทฺธานมคฺคปฏิปนฺนํ ทิสฺวาน
ภควนฺตํ เอตทโวจุํ มา สมณ เอตํ มคฺคํ ปฏิปชฺชิ เอตสฺมึ
สมณ มคฺเค โจโร องฺคุลิมาโล นาม ลุทฺโท โลหิตปาณี
หตปหเต นิวิฏฺโฐ อทยาปนฺโน ปาณภูเตสุ เตน คามาปิ อคามา
กตา นิคมาปิ อนิคมา กตา ชนปทาปิ อชนปทา กตา โส
มนุสฺเส วธิตฺวา วธิตฺวา องฺคุลีนํ มาลํ ธาเรติ เอตญฺหิ สมณ
มคฺคํ ทสปิ ปุริสา วีสมฺปิ ปุริสา ตึสมฺปิ ปุริสา จตฺตาฬีสมฺปิ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อทฺทสาสุํ ฯ
ปุริสา สงฺคริตฺวา ๑- สงฺคริตฺวา ปฏิปชฺชนฺติ เตปิ โจรสฺส
องฺคุลิมาลสฺส หตฺถตฺถํ คจฺฉนฺตีติ ฯ เอวํ วุตฺเต ภควา ตุณฺหีภูโต
อคมาสิ ฯ
[๕๒๒] ทุติยมฺปิ โข โคปาลกา ปสุปาลกา กสฺสกา ปธาวิโน
ภควนฺตํ เอตทโวจุํ มา สมณ เอตํ มคฺคํ ปฏิปชฺชิ เอตสฺมึ
สมณ มคฺเค โจโร องฺคุลิมาโล นาม ลุทฺโท โลหิตปาณี
หตปหเต นิวิฏฺโฐ อทยาปนฺโน ปาณภูเตสุ เตน คามาปิ อคามา
กตา นิคมาปิ อนิคมา กตา ชนปทาปิ อชนปทา กตา โส มนุสฺเส
วธิตฺวา วธิตฺวา องฺคุลีนํ มาลํ ธาเรติ เอตญฺหิ สมณ มคฺคํ
ทสปิ ปุริสา วีสมฺปิ ปุริสา ตึสมฺปิ ปุริสา จตฺตาฬีสมฺปิ ปุริสา
สงฺคริตฺวา สงฺคริตฺวา ปฏิปชฺชนฺติ เตปิ โจรสฺส องฺคุลิมาลสฺส
หตฺถตฺถํ คจฺฉนฺตีติ ฯ อถ ๒- โข ภควา ตุณฺหีภูโต อคมาสิ ฯ
[๕๒๓] ตติยมฺปิ โข โคปาลกา ปสุปาลกา กสฺสกา ปธาวิโน
ภควนฺตํ เอตทโวจุํ มา สมณ เอตํ มคฺคํ ปฏิปชฺชิ เอตสฺมึ สมณ
มคฺเค โจโร องฺคุลิมาโล นาม ลุทฺโท โลหิตปาณี หตปหเต
นิวิฏฺโฐ อทยาปนฺโน ปาณภูเตสุ เตน คามาปิ อคามา กตา
นิคมาปิ อนิคมา กตา ชนปทาปิ อชนปทา กตา โส มนุสฺเส
วธิตฺวา วธิตฺวา องฺคุลีนํ มาลํ ธาเรติ เอตญฺหิ สมณ มคฺคํ
ทสปิ ปุริสา วีสมฺปิ ปุริสา ตึสมฺปิ ปุริสา จตฺตาฬีสมฺปิ ปุริสา
@เชิงอรรถ: ๑ สี. สํหริตฺวา ฯ ๒ ยุ. ทุติยมฺปิ ฯ
สงฺคริตฺวา สงฺคริตฺวา ปฏิปชฺชนฺติ เตปิ โจรสฺส องฺคุลิมาลสฺส
หตฺถตฺถํ คจฺฉนฺตีติ ฯ อถ โข ภควา ตุณฺหีภูโต อคมาสิ ฯ
[๕๒๔] อทฺทสา โข โจโร องฺคุลิมาโล ภควนฺตํ ทูรโตว
อาคจฺฉนฺตํ ฯ ทิสฺวานสฺส เอตทโหสิ อจฺฉริยํ วต โภ อพฺภูตํ
วต โภ อิมญฺหิ มคฺคํ ทสปิ ปุริสา วีสมฺปิ ปุริสา ตึสมฺปิ ปุริสา
จตฺตาฬีสมฺปิ ปุริสา [๑]- สงฺคริตฺวา ๒- สงฺคริตฺวา ปฏิปชฺชนฺติ
เตปิ มม หตฺถตฺถํ คจฺฉนฺติ อถ จ ปนายํ สมโณ เอโก อทุติโย
ปสยฺห มญฺเญ อาคจฺฉติ ยนฺนูนาหํ [๓]- สมณํ ชีวิตา
โวโรเปยฺยนฺติ ฯ อถ โข โจโร องฺคุลิมาโล อสิจมฺมํ คเหตฺวา
ธนุกลาปํ สนฺนยฺหิตฺวา ภควนฺตํ ปิฏฺฐิโต ปิฏฺฐิโต อนุพนฺธิ ฯ
อถ โข ภควา ตถารูปํ อิทฺธาภิสงฺขารํ อภิสงฺขาเรสิ ๔- ยถา
โจโร องฺคุลิมาโล ภควนฺตํ ปกติยา คจฺฉนฺตํ สพฺพถาเมน ๕-
คจฺฉนฺโต น สกฺโกติ สมฺปาปุณิตุํ ฯ อถ โข โจรสฺส องฺคุลิมาลสฺส
เอตทโหสิ อจฺฉริยํ วต โภ อพฺภูตํ วต โภ อหญฺหิ ปุพฺเพ หตฺถึปิ
ธาวนฺตํ อนุปติตฺวา คณฺหามิ อสฺสํปิ ธาวนฺตํ อนุปติตฺวา คณฺหามิ
รถํปิ ธาวนฺตํ อนุปติตฺวา คณฺหามิ มิคํปิ ธาวนฺตํ อนุปติตฺวา
คณฺหามิ อถ จ ปนาหํ อิมํ สมณํ ปกติยา คจฺฉนฺตํ
สพฺพถาเมน คจฺฉนฺโต น สกฺโกมิ สมฺปาปุณิตุนฺติ ฯ ฐิโตว ๖-
ภควนฺตํ เอตทโวจ ติฏฺฐ สมณ ติฏฺฐ สมณาติ ฯ ฐิโต อหํ
องฺคุลิมาล ตฺวญฺจ ติฏฺฐาติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. เอตฺถนฺตเร ปณฺณาสมฺปิ ปุริสาติ ทิสฺสนฺติ ฯ ๒ ยุ. สํหริตฺวา ฯ
@๓ ยุ. เอตฺถนฺตเร อิมนฺติ ทิสฺสติ ฯ ๔ ยุ. อภิสงฺขาสิ ฯ ๕ ยุ สพฺพตฺถาเมน ฯ
@๖ ยุ. วสทฺโท นตฺถิ ฯ
[๕๒๕] อถ โข โจรสฺส องฺคุลิมาลสฺส เอตทโหสิ อิเม
โข สมณา สกฺยปุตฺติยา สจฺจวาทิโน สจฺจปฏิญฺญา อถ จ
ปนายํ สมโณ คจฺฉํเยวาห ฐิโต อหํ องฺคุลิมาล ตฺวญฺจ ติฏฺฐาติ
ยนฺนูนาหํ อิมํ สมณํ ปุจฺเฉยฺยนฺติ ฯ
{๕๒๕.๑} อถ โข โจโร องฺคุลิมาโล ภควนฺตํ คาถาย อชฺฌภาสิ
คจฺฉํ วเทสิ สมณฏฺฐิโตมฺหิ
มมญฺจ พฺรูสิ ฐิตมฏฺฐิโตสิ
ปุจฺฉามิ ตํ สมณ เอตมตฺถํ
กถํ ฐิโต ตฺวํ อหมฏฺฐิโตมฺหิ ฯ
ฐิโต อหํ องฺคุลิมาล สพฺพทา
สพฺเพสุ ภูเตสุ นิธาย ทณฺฑํ
ตุวญฺจ ปาเณสุ อสญฺญโตสิ
ตสฺมา ฐิโตหํ ตุวมฏฺฐิโตสิ ฯ
จิรสฺสํ วต เม มหิโต มเหสี
มหาวนํ สมณ ๑- ปจฺจุปาทิ ๒-
โสหํ จริสฺสามิ ปชหิสฺส ๓- ปาปํ
สุตฺวาน คาถํ ตว ธมฺมยุตฺตํ
อิเตฺวว โจโร อสิมาวุธญฺจ
โสพฺเภ ปปาเต นรเก มนฺวการิ ๔-
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. สมโณยํ ฯ ๒ ยุ. ปจฺจวาทิ ฯ ๓ ยุ. จิรสฺสา ปหาสฺสํ ฯ
@๔ ยุ. อนฺวการี ฯ
อวนฺทิ โจโร สุคตสฺส ปาเท
ตตฺเถว นํ ปพฺพชฺชํ อยาจิ ฯ
พุทฺโธ จ โข การุณิโก มเหสี
โย สตฺถา โลกสฺส สเทวกสฺส
ตเมหิ ภิกฺขูติ ตทา อโวจ
เอเสว ตสฺส อหุ ภิกฺขุภาโวติ ฯ
อถ โข ภควา อายสฺมตา องฺคุลิมาเลน ปจฺฉาสมเณน เยน
สาวตฺถี เตน จาริกํ ปกฺกามิ ฯ อนุปุพฺเพน จาริกํ จรมาโน เยน
สาวตฺถี ตทวสริ ฯ
[๕๒๖] ตตฺร สุทํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส
อาราเม ฯ เตน โข ปน สมเยน รญฺโญ ปเสนทิสฺส โกสลสฺส
อนฺเตปุรทฺวาเร มหาชนกาโย สนฺนิปติตฺวา อุจฺจาสทฺโท
มหาสทฺโท โหติ โจโร เต เทว วิชิเต องฺคุลิมาโล นาม
ลุทฺโท โลหิตปาณี หตปหเต นิวิฏฺโฐ อทยาปนฺโน ปาณภูเตสุ
เตน คามาปิ อคามา กตา นิคมาปิ อนิคมา กตา ชนปทาปิ
อชนปทา กตา โส มนุสฺเส วธิตฺวา วธิตฺวา องฺคุลีนํ มาลํ
ธาเรติ ตํ เทโว ปฏิเสเธตูติ ฯ อถ โข ราชา ปเสนทิ โกสโล
ปญฺจมตฺเตหิ อสฺสสเตหิ สาวตฺถิยา นิกฺขมิตฺวา ๑- ทิวาทิวสฺส
เยน อาราโม เตน ปาวิสิ ยาวติกา ๒- ยานสฺส ภูมิ ยาเนน คนฺตฺวา
ยานา ปจฺโจโรหิตฺวา ๓- ปตฺติโกว เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. นิกฺขมิ ฯ ๒ ยุ. ยาวติโก ฯ ๓ ยุ. ปจฺจาโรหิตฺวา ฯ
อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ
[๕๒๗] เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข ราชานํ ปเสนทิโกสลํ ภควา
เอตทโวจ กินฺนุ เต มหาราช ราชา มาคโธ เสนิโย พิมฺพิสาโร
กุปิโต เวสาลิกา วา ลิจฺฉวี อญฺเญ วา ปฏิราชาโนติ ฯ น
โข เม ภนฺเต ราชา มาคโธ เสนิโย พิมฺพิสาโร กุปิโต นปิ
เวสาลิกา ลิจฺฉวี นปิ อญฺเญ ปฏิราชาโน โจโร เม ภนฺเต
วิชิเต องฺคุลิมาโล นาม ลุทฺโท โลหิตปาณี หตปหเต นิวิฏฺโฐ
อทยาปนฺโน ปาณภูเตสุ เตน คามาปิ อคามา กตา นิคมาปิ
อนิคมา กตา ชนปทาปิ อชนปทา กตา โส มนุสฺเส วธิตฺวา
วธิตฺวา องฺคุลีนํ มาลํ ธาเรติ ตาหํ ๑- ภนฺเต ปฏิเสธิสฺสามีติ ฯ สเจ
ปน ตฺวํ มหาราช องฺคุลิมาลํ ปสฺเสยฺยาสิ เกสมสฺสุํ โอหาเรตฺวา
กาสายานิ วตฺถานิ อจฺฉาเทตฺวา อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชิตํ
วิรตํ ปาณาติปาตา วิรตํ อทินฺนาทานา วิรตํ มุสาวาทา เอกภตฺติกํ
พฺรหฺมจารึ สีลวนฺตํ กลฺยาณธมฺมํ กินฺติ ตํ กเรยฺยาสีติ ฯ
อภิวาเทยฺยาม วา ภนฺเต ปจฺจุฏฺเฐยฺยาม วา อาสเนน วา
นิมนฺเตยฺยาม อภินิมนฺเตยฺยาม วา นํ จีวรปิณฺฑปาตเสนาสน-
คิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขาเรหิ ธมฺมิกํ วา อสฺส รกฺขาวรณคุตฺตึ
สํวิทเหยฺยาม กุโต ปนสฺส ภนฺเต ทุสฺสีลสฺส ปาปธมฺมสฺส
เอวรูโป สีลสํยโม ภวิสฺสตีติ ฯ
[๕๒๘] เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา องฺคุลิมาโล ภควโต
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. นาหํ ฯ
อวิทูเร นิสินฺโน โหติ ฯ อถ โข ภควา ทกฺขิณพาหํ ปคฺคเหตฺวา
ราชานํ ปเสนทิโกสลํ เอตทโวจ เอโส มหาราช องฺคุลิมาโลติ ฯ
อถ โข รญฺโญ ปเสนทิสฺส โกสลสฺส อหุเทว ภยํ อหุ ฉมฺภิตตฺตํ
อหุ โลมหํโส ฯ อถ โข ภควา ราชานํ ปเสนทิโกสลํ ภีตํ
สํวิคฺคโลมหฏฺฐชาตํ วิทิตฺวา ราชานํ ปเสนทิโกสลํ เอตทโวจ มา
ภายิ มหาราช มา ภายิ มหาราช นตฺถิ เต อิโต ๑- ภยนฺติ ฯ
อถ โข รญฺโญ ปเสนทิสฺส โกสลสฺส ยํ อโหสิ ภยํ วา
ฉมฺภิตตฺตํ วา โลมหํโส วา โส ปฏิปฺปสฺสมฺภิ ฯ อถ โข
ราชา ปเสนทิ โกสโล เยนายสฺมา องฺคุลิมาโล เตนุปสงฺกมิ
อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมนฺตํ องฺคุลิมาลํ เอตทโวจ อยฺโย โน
ภนฺเต องฺคุลิมาโลติ ฯ เอวํ มหาราชาติ ฯ กถํโคตฺโต [๒]- อยฺยสฺส
ปิตา กถํโคตฺตา อยฺยสฺส มาตาติ ฯ คคฺโค โข มหาราช ปิตา
มนฺตานี มาตาติ ฯ อภิรมตุ ภนฺเต อยฺโย คคฺโค มนฺตานีปุตฺโต
อหมยฺยสฺส คคฺคสฺส มนฺตานีปุตฺตสฺส อุสฺสุกฺกํ กริสฺสามิ
จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารานนฺติ ฯ เตน โข
ปน สมเยน อายสฺมา องฺคุลิมาโล อารญฺญโก โหติ ปิณฺฑปาติโก
ปํสุกูลิโก เตจีวริโก ฯ อถ โข อายสฺมา องฺคุลิมาโล ราชานํ
ปเสนทิโกสลํ เอตทโวจ อลํ มหาราช ปริปุณฺณํ เม ติจีวรนฺติ ฯ
[๕๒๙] อถ โข ราชา ปเสนทิ โกสโล เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ
อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อโต ฯ ๒ ยุ. เอตฺถนฺตเร ภนฺเตติ ทิสฺสติ ฯ
เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข ราชา ปเสนทิ โกสโล ภควนฺตํ เอตทโวจ
อจฺฉริยํ ภนฺเต อพฺภูตํ ภนฺเต ยาวญฺจิทํ ภนฺเต ภควา อทนฺตานํ
ทเมตา อสเมนฺตานํ ๑- สเมตา อปฺปรินิพฺพุตานํ ปรินิพฺพาเปตา
ยํ หิ มยํ ภนฺเต นาสกฺขิมฺหา ทณฺเฑนปิ สตฺเถนปิ ทเมตุํ โส
ภควตา อทณฺเฑน อสตฺเถน ๒- ทนฺโต หนฺททานิ มยํ ภนฺเต
คจฺฉาม พหุกิจฺจา มยํ พหุกรณียาติ ฯ ยสฺสทานิ [๓]- มหาราช
กาลํ มญฺญสีติ ฯ อถ โข ราชา ปเสนทิ โกสโล อุฏฺฐายาสนา
ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ปกฺกามิ ฯ
[๕๓๐] อถ โข อายสฺมา องฺคุลิมาโล ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา
ปตฺตจีวรมาทาย สาวตฺถึ ปิณฺฑาย ปาวิสิ ฯ อทฺทสา โข อายสฺมา
องฺคุลิมาโล สาวตฺถิยํ สปทานํ ปิณฺฑาย จรมาโน อญฺญตรํ
อิตฺถึ มูฬฺหคพฺภํ วิสาตคพฺภํ ฯ ทิสฺวานสฺส เอตทโหสิ กิลิสฺสนฺติ
วต โภ สตฺตา กิลิสฺสนฺติ วต โภ สตฺตาติ ฯ อถ โข อายสฺมา
องฺคุลิมาโล สาวตฺถิยํ ปิณฺฑาย จริตฺวา ปจฺฉาภตฺตํ
ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺโต เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา
ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข
อายสฺมา องฺคุลิมาโล ภควนฺตํ เอตทโวจ อิธาหํ ภนฺเต ปุพฺพณฺหสมยํ
นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรํ อาทาย สาวตฺถึ ปิณฺฑาย ปาวิสึ อทฺทสํ
โข อหํ ภนฺเต สาวตฺถิยํ สปทานํ ปิณฺฑาย จรมาโน อญฺญตรํ
อิตฺถึ มูฬฺหคพฺภํ วิสาตคพฺภํ ทิสฺวาน เม เอตทโหสิ กิลิสฺสนฺติ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อสนฺตานํ ฯ ๒ ยุ. อสตฺเถเนว ฯ ๓ ยุ. เอตฺถนฺตเร ตฺวนฺติ ทิสฺสติ ฯ
วต โภ สตฺตา กิลิสฺสนฺติ วต โภ สตฺตาติ ฯ
[๕๓๑] เตนหิ ตฺวํ องฺคุลิมาล เยน สา อิตฺถี ๑- เตนุปสงฺกม
อุปสงฺกมิตฺวา ตํ อิตฺถึ เอวํ วเทหิ ยโตหํ ภคินิ ชาโต นาภิชานามิ
สญฺจิจฺจ ปาณํ ชีวิตา โวโรเปตา เตน สจฺเจน โสตฺถิ เต โหตุ
โสตฺถิ คพฺภสฺสาติ ฯ โส หิ นูน เม ภนฺเต สมฺปชานมุสาวาโท
ภวิสฺสติ มยา หิ ภนฺเต พหู สญฺจิจฺจ ปาณา ชีวิตา โวโรปิตาติ ฯ
เตนหิ ตฺวํ องฺคุลิมาล เยน สา อิตฺถี ๒- เตนุปสงฺกม อุปสงฺกมิตฺวา
ตํ อิตฺถึ เอวํ วเทหิ ยโตหํ ภคินิ อริยาย ชาติยา ชาโต นาภิชานามิ
สญฺจิจฺจ ปาณํ ชีวิตา โวโรเปตา เตน สจฺเจน โสตฺถิ เต โหตุ โสตฺถิ
คพฺภสฺสาติ ฯ เอวํ ภนฺเตติ โข อายสฺมา องฺคุลิมาโล ภควโต
ปฏิสฺสุตฺวา เยน สา อิตฺถี เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ตํ อิตฺถึ
เอตทโวจ ยโตหํ ภคินิ อริยาย ชาติยา ชาโต นาภิชานามิ
สญฺจิจฺจ ปาณํ ชีวิตา โวโรเปตา เตน สจฺเจน โสตฺถิ เต โหตุ
โสตฺถิ คพฺภสฺสาติ ฯ อถ โข โสตฺถิตฺถิยา อโหสิ โสตฺถิ คพฺภสฺส ฯ
[๕๓๒] อถ โข อายสฺมา องฺคุลิมาโล เอโก วูปกฏฺโฐ
อปฺปมตฺโต อาตาปี ปหิตตฺโต วิหรนฺโต นจิรสฺเสว ยสฺสตฺถาย
กุลปุตฺตา สมฺมเทว อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชนฺติ ตทนุตฺตรํ
พฺรหฺมจริยปริโยสานํ ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา
@เชิงอรรถ: ๑-๒ กตฺถจิ โปตฺถเก เยน สาวตฺถีติ ปาโฐ ทิสฺสติ ฯ
อุปสมฺปชฺช วิหาสิ ขีณา ชาติ วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ กตํ กรณียํ
นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ อพฺภญฺญาสิ ฯ อญฺญตโร โข ปนายสฺมา
องฺคุลิมาโล อรหตํ อโหสิ ฯ
[๕๓๓] อถ โข อายสฺมา องฺคุลิมาโล ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา
ปตฺตจีวรมาทาย สาวตฺถิยํ ๑- ปิณฺฑาย ปาวิสิ ฯ เตน โข ปน
สมเยน อญฺเญนปิ เลฑฺฑุ ขิตฺโต อายสฺมโต องฺคุลิมาลสฺส กาเย
นิปตติ อญฺเญนปิ ทณฺโฑ ขิตฺโต อายสฺมโต องฺคุลิมาลสฺส
กาเย นิปตติ อญฺเญนปิ สกฺขรา ขิตฺตา อายสฺมโต องฺคุลิมาลสฺส
กาเย นิปตติ ฯ อถ โข อายสฺมา องฺคุลิมาโล ภินฺเนน สีเสน
โลหิเตน คฬนฺเตน ภินฺเนน ปตฺเตน วิปฺผาลิตาย สงฺฆาฏิยา
เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ ฯ อทฺทสา โข ภควา อายสฺมนฺตํ
องฺคุลิมาลํ ทูรโตว อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวาน อายสฺมนฺตํ องฺคุลิมาลํ
เอตทโวจ อธิวาเสหิ ตฺวํ พฺราหฺมณ อธิวาเสหิ ตฺวํ พฺราหฺมณ
ยสฺส โข ตฺวํ กมฺมสฺส วิปาเกน พหูนิ วสฺสานิ พหูนิ วสฺสสตานิ
พหูนิ วสฺสสหสฺสานิ นิรเย ปเจยฺยาสิ ตสฺส ตฺวํ พฺราหฺมณ
กมฺมสฺส วิปากํ ทิฏฺเฐว ธมฺเม ปฏิสํเวเทสีติ ฯ
[๕๓๔] อถ โข อายสฺมา องฺคุลิมาโล รโหคโต ปฏิสลฺลีโน
วิมุตฺติสุขํ ปฏิสํเวที ตายํ เวลายํ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ
โย จ ปุพฺเพ ปมชฺชิตฺวา ปจฺฉา โส นปฺปมชฺชติ
โสมํ โลกํ ปภาเสติ อพฺภามุตฺโตว จนฺทิมา
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. สาวตฺถึ ฯ
ยสฺส ปาปํ กตํ กมฺมํ กุสเลน ปิถียติ
โสมํ โลกํ ปภาเสติ อพฺภามุตฺโตว จนฺทิมา
โย หเว ทหโร ภิกฺขุ ยุญฺชติ พุทฺธสาสเน
โสมํ โลกํ ปภาเสติ อพฺภามุตฺโตว จนฺทิมา
ทิสา หิ เม ธมฺมกถํ สุณนฺตุ
ทิสา หิ เม ยุญฺชนฺตุ พุทฺธสาสเน
ทิสา หิ เม เต มนุชา ๑- ภชนฺตุ
เย ธมฺมเมวาทปยนฺติ สนฺโต
ทิสา หิ เม ขนฺติโวทานํ ๒- อวิโรธปฺปสํสนํ ๓-
สุณนฺตุ ธมฺมํ กาเลน ตญฺจ อนุวิธิยนฺตุ
น หิ ชาตุ โส มมํ หึเส อญฺญํ วา ปน กญฺจิ นํ
ปปฺปุยฺย ปรมํ สนฺตึ รกฺเขยฺย ตสถาวเร
อุทกญฺหิ นยนฺติ เนตฺติกา
อุสุการา นมยนฺติ เตชนํ
ทารุํ นมยนฺติ ตจฺฉกา
อตฺตานํ ทมยนฺติ ปณฺฑิตา
ทณฺเฑเนเก ทมยนฺติ องฺกุเสภิ กสาหิ จ
อทณฺเฑน อสตฺเถน อหํ ทณฺโฑมฺหิ ๔- ตาทินา
อหึสโกติ เม นามํ หึสกสฺส ปุเร สโต
อชฺชาหํ สจฺจนาโมมฺหิ น นํ หึสามิ กญฺจิ นํ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. มนุสฺเส ฯ ๒ ยุ. ขนฺติวาทานํ ฯ ๓ ยุ. อวิโรธปฺปสํสีนํ ฯ
@๔ ยุ. ทนฺโตมฺหิ ฯ
โจโร อหํ ปุเร อาสึ องฺคุลิมาโลติ วิสฺสุโต
วุยฺหมาโน มโหเฆน พุทฺธํ สรณมาคมํ
โลหิตปาณี ปุเร อาสึ องฺคุลิมาโลติ วิสฺสุโต
สรณคมนํปสฺส ภวเนตฺติ สมูหตา
ตาทิสํ กมฺมํ กตฺวาน พหุํ ทุคฺคติคามินํ
ผุฏฺโฐ กมฺมวิปาเกน อนโณ ภุญฺชามิ โภชนํ
ปมาทมนุยุญฺชนฺติ พาลา ทุมฺเมธิโน ชนา
อปฺปมาทญฺจ เมธาวี ธนํ เสฏฺฐํว รกฺขติ
มา ปมาทมนุยุญฺเชถ มา กามรติสนฺถวํ
อปฺปมตฺโต หิ ฌายนฺโต ปปฺโปติ วิปุลํ สุขํ
สฺวาคตํ ๑- นาปคตํ นยิทํ ทุมฺมนฺติ ตํ มม
สุวิภตฺเตสุ ๒- ธมฺเมสุ ยํ เสฏฺฐํ ตทุปาคมํ
สฺวาคตํ ๓- นาปคตํ นยิทํ ทุมฺมนฺติ ตํ มม
ติสฺโส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺติ ฯ
องฺคุลิมาลสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ ฉฏฺฐํ ฯ
----------
@เชิงอรรถ: ๑-๓ ยุ. สาคตํ ฯ ๒ ยุ. ปฏิภตฺเตสุ ฯ
ปิยชาติกสุตฺตํ
[๕๓๕] เอวมฺเม สุตํ เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ
เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม ฯ เตน โข ปน สมเยน
อญฺญตรสฺส คหปติสฺส เอกปุตฺตโก ปิโย มนาโป กาลกโต
โหติ ฯ ตสฺส กาลกิริยาย เนว กมฺมนฺตา ปฏิภนฺติ น ภตฺตํ
ปฏิภาติ ฯ โส อาฬหนํ คนฺตฺวา คนฺตฺวา กนฺทติ กหํ เอกปุตฺตก
กหํ เอกปุตฺตกาติ ฯ อถ โข โส คหปติ เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ
อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ
[๕๓๖] เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข ตํ คหปตึ ภควา เอตทโวจ
น โข เต คหปติ สเก จิตฺเต ฐิตสฺส อินฺทฺริยานิ อตฺถิ เต อินฺทฺริยานํ
อญฺญถตฺตนฺติ ฯ กึ หิ เม ภนฺเต อินฺทฺริยานํ นาญฺญถตฺตํ
ภวิสฺสติ มยฺหญฺหิ ภนฺเต เอกปุตฺตโก ปิโย มนาโป กาลกโต
ตสฺส กาลกิริยาย เนว กมฺมนฺตา ปฏิภนฺติ น ภตฺตํ ปฏิภาติ
โสหํ อาฬหนํ คนฺตฺวา คนฺตฺวา กนฺทามิ กหํ เอกปุตฺตก กหํ
เอกปุตฺตกาติ ฯ เอวเมตํ คหปติ เอวเมตํ คหปติ ปิยชาติกา หิ
คหปติ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ปิยปฺปภูติกาติ ๑- ฯ ตสฺส ๒-
โข นาเมตํ ภนฺเต เอวํ ภนฺเต ภวิสฺสติ ปิยชาติกา โสกปริเทว-
ทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ปิยปฺปภูติกา ปิยชาติกา หิ โข ภนฺเต
อานนฺทโสมนสฺสา ปิยปฺปภูติกาติ ฯ อถ โข โส คหปติ ภควโต
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. สพฺพตฺถ ปิยปฺปภวิกาติ ฯ ๒ ยุ. กสฺส ฯ
ภาสิตํ อนภินนฺทิตฺวา อปฺปฏิกฺโกสิตฺวา ๑- อุฏฺฐายาสนา ปกฺกามิ ฯ
[๕๓๗] เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา อกฺขธุตฺตา ภควโต
อวิทูเร อกฺเขหิ ทิพฺพนฺติ ฯ อถ โข โส คหปติ เยน เต อกฺขธุตฺตา
เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา เต อกฺขธุตฺเต เอตทโวจ อิธาหํ
โภนฺโต เยน สมโณ โคตโม เตนุปสงฺกมึ อุปสงฺกมิตฺวา สมณํ
โคตมํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทึ เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข มํ โภนฺโต
สมโณ โคตโม เอตทโวจ น โข [๒]- คหปติ สเก จิตฺเต ฐิตสฺส
อินฺทฺริยานิ อตฺถิ เต อินฺทฺริยานํ อญฺญถตฺตนฺติ
{๕๓๗.๑} เอวํ วุตฺเต อหํ โภนฺโต สมณํ โคตมํ เอตทโวจํ กึ หิ เม
ภนฺเต อินฺทฺริยานํ นาญฺญถตฺตํ ภวิสฺสติ มยฺหํ หิ ภนฺเต เอกปุตฺตโก
ปิโย มนาโป กาลกโต ตสฺส กาลกิริยาย เนว กมฺมนฺตา ปฏิภนฺติ
น ภตฺตํ ปฏิภาติ โสหํ ๓- อาฬหนํ คนฺตฺวา คนฺตฺวา กนฺทามิ กหํ
เอกปุตฺตก กหํ เอกปุตฺตกาติ เอวเมตํ คหปติ เอวเมตํ คหปติ
ปิยชาติกา หิ คหปติ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา
ปิยปฺปภูติกาติ ตสฺส ๔- โข นาเมตํ ภนฺเต เอวํ ภนฺเต ภวิสฺสติ
ปิยชาติกา โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ปิยปฺปภูติกา
ปิยชาติกา หิ โข ภนฺเต อานนฺทโสมนสฺสา ปิยปฺปภูติกาติ
อถ โขหํ โภนฺโต สมณสฺส โคตมสฺส ภาสิตํ อนภินนฺทิตฺวา
อปฺปฏิกฺโกสิตฺวา ๕- อุฏฺฐายาสนา ปกฺกามินฺติ ฯ เอวเมตํ คหปติ
เอวเมตํ คหปติ ปิยชาติกา หิ คหปติ อานนฺทโสมนสฺสา
@เชิงอรรถ: ๑-๕ ยุ. ปฏิกฺโกสิตฺวา ฯ ๒ ยุ. เอตฺถนฺตเร เตติ ทิสฺสติ ฯ ๓ ยุ. โส ฯ
@๔ ยุ. กสฺส ฯ ภนฺเตติ นตฺถิ ฯ
ปิยปฺปภูติกาติ ฯ อถ โข โส คหปติ สเมติ เม อกฺขธุตฺเตหีติ
ปกฺกามิ ฯ
[๕๓๘] อถ โข อิทํ กถาวตฺถุํ อนุปุพฺเพน ราชนฺเตปุรํ ปาวิสิ ฯ
อถ โข ราชา ปเสนทิ โกสโล มลฺลิกํ เทวึ อามนฺเตสิ อิทนฺเต
มลฺลิเก สมเณน โคตเมน ภาสิตํ ปิยชาติกา โสกปริเทวทุกฺข-
โทมนสฺสุปายาสา ปิยปฺปภูติกาติ ฯ สเจ ตํ มหาราช ภควตา
ภาสิตํ เอวเมตนฺติ ฯ เอวเมวํ ปนายํ มลฺลิกา ยญฺญเทว สมโณ
โคตโม ภาสติ ตํ ตเทวสฺส อพฺภนุโมทติ สเจ ตํ มหาราช
ภควตา ภาสิตํ เอวเมตนฺติ ฯ เสยฺยถาปิ นาม อาจริโย ยญฺญเทว
อนฺเตวาสิสฺส ภาสติ ตํ ตเทวสฺส อนฺเตวาสี อพฺภนุโมทติ เอวเมตํ
อาจริย เอวเมตํ อาจริยาติ เอวเมว โข ตฺวํ มลฺลิเก ยญฺญเทว
สมโณ โคตโม ภาสติ ตํ ตเทวสฺส อพฺภนุโมทสิ สเจ ตํ
มหาราช ภควตา ภาสิตํ เอวเมตนฺติ จร ปิเร มลฺลิเก วินสฺสาติ ฯ
[๕๓๙] อถ โข มลฺลิกา เทวี นาฬิชงฺฆํ พฺราหฺมณํ อามนฺเตสิ
เอหิ ตฺวํ พฺราหฺมณ เยน ภควา เตนุปสงฺกม อุปสงฺกมิตฺวา
มม วจเนน ภควโต ปาเท สิรสา วนฺทาหิ อปฺปาพาธํ อปฺปาตงฺกํ
ลหุฏฺฐานํ พลํ ผาสุวิหารํ ปุจฺฉ มลฺลิกา ภนฺเต เทวี ภควโต ปาเท
สิรสา วนฺทติ อปฺปาพาธํ อปฺปาตงฺกํ ลหุฏฺฐานํ พลํ ผาสุวิหารํ
ปุจฺฉตีติ เอวญฺจ วเทหิ ภาสิตา นุ โข ภนฺเต ภควโต ๑- เอสา
วาจา ปิยชาติกา โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ปิยปฺปภูติกาติ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. ภควตา ฯ
ยถา [๑]- เต ภควา พฺยากโรติ ตํ สาธุกํ อุคฺคเหตฺวา มมาโรเจยฺยาสิ
น หิ ตถาคตา วิตถํ ภณนฺตีติ ฯ เอวํ โภตีติ โข นาฬิชงฺโฆ พฺราหฺมโณ
มลฺลิกาย เทวิยา ปฏิสฺสุตฺวา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา
ภควตา สทฺธึ สมฺโมทิ สมฺโมทนียํ กถํ สาราณียํ วีติสาเรตฺวา
เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข นาฬิชงฺโฆ พฺราหฺมโณ
ภควนฺตํ เอตทโวจ มลฺลิกา โภ โคตม เทวี โภโต โคตมสฺส ปาเท
สิรสา วนฺทติ อปฺปาพาธํ อปฺปาตงฺกํ ลหุฏฺฐานํ พลํ ผาสุวิหารํ
ปุจฺฉติ เอวญฺจ วเทติ ภาสิตา นุ โข ภนฺเต ภควา เอสา วาจา
ปิยชาติกา โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ปิยปฺปภูติกาติ ฯ
{๕๓๙.๑} เอวเมตํ พฺราหฺมณ เอวเมตํ พฺราหฺมณ ปิยชาติกา หิ
พฺราหฺมณ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ปิยปฺปภูติกาติ ฯ
ตทิมินาเปตํ พฺราหฺมณ ปริยาเยน เวทิตพฺพํ ยถา ปิยชาติกา
โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ปิยปฺปภูติกาติ ฯ
[๕๔๐] ภูตปุพฺพํ พฺราหฺมณ อิมิสฺสาเยว สาวตฺถิยา
อญฺญตรสฺสา อิตฺถิยา มาตา กาลมกาสิ ฯ สา ตสฺสา
กาลกิริยาย อุมฺมตฺติกา ขิตฺตจิตฺตา รถิยาย รถิยํ สิงฺฆาฏเกน
สิงฺฆาฏกํ อุปสงฺกมิตฺวา เอวมาห อปิ เม มาตรํ อทสฺสถ อปิ
เม มาตรํ อทสฺสถาติ ฯ อิมินาปิ โข เอตํ พฺราหฺมณ ปริยาเยน
เวทิตพฺพํ ยถา ปิยชาติกา โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา
ปิยปฺปภูติกาติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. เอตฺถนฺตเร จสทฺโท ทิสฺสติ ฯ
{๕๔๐.๑} ภูตปุพฺพํ พฺราหฺมณ อิมิสฺสาเยว สาวตฺถิยา อญฺญตรสฺสา
อิตฺถิยา ปิตา กาลมกาสิ ... ภาตา กาลมกาสิ ... ภคินี กาลมกาสิ
... ปุตฺโต กาลมกาสิ ... ธีตา กาลมกาสิ ... สามิโก กาลมกาสิ ฯ
สา ตสฺส กาลกิริยาย อุมฺมตฺติกา ขิตฺตจิตฺตา รถิยาย รถิยํ สิงฺฆาฏเกน
สิงฺฆาฏกํ อุปสงฺกมิตฺวา เอวมาห อปิ เม สามิกํ อทสฺสถ อปิ เม
สามิกํ อทสฺสถาติ ฯ อิมินาปิ โข เอตํ พฺราหฺมณ ปริยาเยน เวทิตพฺพํ
ยถา ปิยชาติกา โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ปิยปฺปภูติกาติ ฯ
[๕๔๑] ภูตปุพฺพํ พฺราหฺมณ อิมิสฺสาเยว สาวตฺถิยา อญฺญตรสฺส
ปุริสสฺส มาตา กาลมกาสิ ฯ โส ตสฺสา กาลกิริยาย อุมฺมตฺติโก
ขิตฺตจิตฺโต รถิยาย รถิยํ สิงฺฆาฏเกน สิงฺฆาฏกํ อุปสงฺกมิตฺวา
เอวมาห อปิ เม มาตรํ อทสฺสถ อปิ เม มาตรํ อทสฺสถาติ ฯ
อิมินาปิ โข เอตํ พฺราหฺมณ ปริยาเยน เวทิตพฺพํ ยถา ปิยชาติกา
โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ปิยปฺปภูติกาติ ฯ
{๕๔๑.๑} ภูตปุพฺพํ พฺราหฺมณ อิมิสฺสาเยว สาวตฺถิยา อญฺญตรสฺส
ปุริสสฺส ปิตา กาลมกาสิ ... ภาตา กาลมกาสิ ... ภคินี กาลมกาสิ ...
ปุตฺโต กาลมกาสิ ... ธีตา กาลมกาสิ ... ปชาปติ กาลมกาสิ ฯ
โส ตสฺสา กาลกิริยาย อุมฺมตฺติโก ขิตฺตจิตฺโต รถิยาย รถิยํ
สิงฺฆาฏเกน สิงฺฆาฏกํ อุปสงฺกมิตฺวา เอวมาห อปิ เม ปชาปตึ
อทสฺสถ อปิ เม ปชาปตึ อทสฺสถาติ ฯ อิมินาปิ โข เอตํ
พฺราหฺมณ ปริยาเยน เวทิตพฺพํ ยถา ปิยชาติกา โสกปริเทวทุกฺข-
โทมนสฺสุปายาสา ปิยปฺปภูติกาติ ฯ
[๕๔๒] ภูตปุพฺพํ พฺราหฺมณ อิมิสฺสาเยว สาวตฺถิยา อญฺญตรา
อิตฺถี ญาติกุลํ อคมาสิ ฯ ตสฺสา เต ญาตกา สามิกํ อจฺฉินฺทิตฺวา
อญฺญสฺส ทาตุกามา สา จ ตํ น อิจฺฉติ ฯ อถ โข สา อิตฺถี ๑-
สามิกํ เอตทโวจ อิเม มม อยฺยปุตฺต ญาตกา ตํ อจฺฉินฺทิตฺวา
อญฺญสฺส ทาตุกามา อหญฺจ ตํ น อิจฺฉามีติ ฯ อถ โข โส ปุริโส
ตํ อิตฺถึ ทฺวิธา เฉตฺวา อตฺตานํ อุปฺผาเลสิ ๒- อุโภ เปจฺจ
ภวิสฺสามาติ ฯ อิมินา ๓- โข เอตํ พฺราหฺมณ ปริยาเยน เวทิตพฺพํ
ยถา ปิยชาติกา โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ปิยปฺปภูติกาติ ฯ
[๕๔๓] อถ โข นาฬิชงฺโฆ พฺราหฺมโณ ภควโต ภาสิตํ
อภินนฺทิตฺวา อนุโมทิตฺวา อุฏฺฐายาสนา เยน มลฺลิกา เทวี
เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ยาวตโก อโหสิ ภควตา สทฺธึ
กถาสลฺลาโป ๔- สพฺพํ มลฺลิกาย เทวิยา อาโรเจสิ ฯ อถ โข
มลฺลิกา เทวี เยน ราชา ปเสนทิ โกสโล เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา
ราชานํ ปเสนทิโกสลํ เอตทโวจ ตํ กึ มญฺญสิ มหาราช ปิยา
เต วชิรี กุมารีติ ฯ เอวํ มลฺลิเก ปิยา เม วชิรี กุมารีติ ฯ ตํ
กึ มญฺญสิ มหาราช วชิริยา เต กุมาริยา วิปริณามญฺญถาภาวา
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. สาวตฺถึ ฯ ๒ ยุ. อุปฺปาเฏสิ ฯ ๓ ยุ. อิมินาปิ ฯ
@๔ ยุ. เอตฺถนฺตเร ตนฺติ ทิสฺสติ ฯ
อุปฺปชฺเชยฺยุํ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสาติ ฯ วชิริยา เม
มลฺลิเก กุมาริยา วิปริณามญฺญถาภาวา ชีวิตสฺสปิ สิยา อญฺญถตฺตํ
กึ ปน เม น อุปฺปชฺชิสฺสนฺติ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสาติ ฯ
อิทํ โข ตํ มหาราช เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา
สมฺมาสมฺพุทฺเธน สนฺธาย ภาสิตํ ปิยชาติกา โสกปริเทว-
ทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ปิยปฺปภูติกาติ ฯ
[๕๔๔] ตํ กึ มญฺญสิ มหาราช ปิยา เต วาสภขตฺติยาติ ฯ เอวํ
มลฺลิเก ปิยา เม วาสภขตฺติยาติ ฯ ตํ กึ มญฺญสิ มหาราช วาสภาย
เต ขตฺติยาย วิปริณามญฺญถาภาวา อุปฺปชฺเชยฺยุํ โสกปริเทว-
ทุกฺขโทมนสฺสุปายาสาติ ฯ วาสภาย [๑]- มลฺลิเก ขตฺติยาย
วิปริณามญฺญถาภาวา ชีวิตสฺสปิ สิยา อญฺญถตฺตํ กึ ปน เม
น อุปฺปชฺชิสฺสนฺติ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสาติ ฯ อิทํ โข
ตํ มหาราช เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน
สนฺธาย ภาสิตํ ปิยชาติกา โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา
ปิยปฺปภูติกาติ ฯ
[๕๔๕] ตํ กึ มญฺญสิ มหาราช ปิโย เต วิฑูฑโภ เสนาปตีติ ฯ
เอวํ มลฺลิเก ปิโย เม วิฑูฑโภ เสนาปตีติ ฯ ตํ กึ มญฺญสิ มหาราช
วิฑูฑภสฺส เต เสนาปติสฺส วิปริณามญฺญถาภาวา อุปฺปชฺเชยฺยุํ
โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสาติ ฯ วิฑูฑภสฺส เม มลฺลิเก
เสนาปติสฺส วิปริณามญฺญถาภาวา ชีวิตสฺสปิ สิยา อญฺญถตฺตํ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. เอตฺถนฺตเร เมติ ทิสฺสติ ฯ
กึ ปน เม น อุปฺปชฺชิสฺสนฺติ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสาติ ฯ
อิทํ โข ตํ มหาราช เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา
สมฺมาสมฺพุทฺเธน สนฺธาย ภาสิตํ ปิยชาติกา โสกปริเทว-
ทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ปิยปฺปภูติกาติ ฯ
[๕๔๖] ตํ กึ มญฺญสิ มหาราช ปิยา เต อหนฺติ ฯ เอวํ
มลฺลิเก ปิยา เมสิ ตฺวนฺติ ฯ ตํ กึ มญฺญสิ มหาราช มยฺหนฺเต
วิปริณามญฺญถาภาวา อุปฺปชฺเชยฺยุํ โสกปริเทวทุกฺข-
โทมนสฺสุปายาสาติ ฯ ตุยฺหญฺหิ เม มลฺลิเก วิปริณามญฺญถาภาวา
ชีวิตสฺสปิ สิยา อญฺญถตฺตํ กึ ปน เม น อุปฺปชฺชิสฺสนฺติ
โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสาติ ฯ อิทํ โข ตํ มหาราช เตน
ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน สนฺธาย ภาสิตํ
ปิยชาติกา โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ปิยปฺปภูติกาติ ฯ
[๕๔๗] ตํ กึ มญฺญสิ มหาราช ปิยา เต กาสิโกสลาติ ฯ
เอวํ มลฺลิเก ปิยา เม กาสิโกสลา กาสิโกสลานํ มลฺลิเก
อานุภาเวน กาสิกจนฺทนํ ปจฺจนุโภม มาลาคนฺธวิเลปนํ ธาเรมาติ ฯ
ตํ กึ มญฺญสิ มหาราช กาสิโกสลานํ เต วิปริณามญฺญถาภาวา
อุปฺปชฺเชยฺยุํ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสาติ ฯ กาสิโกสลานญฺหิ ๑-
มลฺลิเก วิปริณามญฺญถาภาวา ชีวิตสฺสปิ สิยา อญฺญถตฺตํ
กึ ปน เม น อุปฺปชฺชิสฺสนฺติ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสาติ ฯ
อิทํ โข ตํ มหาราช เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. เอตฺถนฺตเร เมติ ทิสฺสติ ฯ
สมฺมาสมฺพุทฺเธน สนฺธาย ภาสิตํ ปิยชาติกา โสกปริเทวทุกฺข-
โทมนสฺสุปายาสา ปิยปฺปภูติกาติ ๑- ฯ
[๕๔๘] อจฺฉริยํ มลฺลิเก อพฺภูตํ มลฺลิเก ยาวญฺจ โส ภควา
ปญฺญาย อติวิชฺฌ มญฺเญ ๒- ปสฺสติ เอหิ มลฺลิเก อาจเมหีติ ๓- ฯ
อถ โข ราชา ปเสนทิ โกสโล อุฏฺฐายาสนา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ
กริตฺวา เยน ภควา เตนญฺชลิมฺปณาเมตฺวา ติกฺขตฺตุํ อุทานํ
อุทาเนสิ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส นโม
ตสฺส ฯเปฯ สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสาติ ฯ
ปิยชาติกสุตฺตํ สตฺตมํ ฯ
-------
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. ปิยปฺปภวิกาติ ฯ ๒ ยุ. ปญฺญาย ฯ ๓ ยุ. อาจาเมหิ ฯ
พาหิติยสุตฺตํ
[๕๔๙] เอวมฺเม สุตํ เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ
เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม ฯ อถ โข อายสฺมา อานนฺโท
ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย สาวตฺถึ ปิณฺฑาย ปาวิสิ
สาวตฺถิยํ ปิณฺฑาย จริตฺวา ปจฺฉาภตฺตํ ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺโต เยน
ปุพฺพาราโม มิคารมาตุยา ปาสาโท เตนุปสงฺกมิ ทิวาวิหาราย ฯ
[๕๕๐] เตน โข ปน สมเยน ราชา ปเสนทิ โกสโล
เอกปุณฺฑรีกํ นาคํ อภิรูหิตฺวา สาวตฺถิยา นิยฺยาติ ทิวาทิวสฺส ฯ
อทฺทสา โข ราชา ปเสนทิ โกสโล อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ ทูรโตว
อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวา สิริวฑฺฒํ มหามตฺตํ อามนฺเตสิ อายสฺมา
โน เอโส สมฺม สิริวฑฺฒ อานนฺโทติ ฯ เอวํ มหาราช อายสฺมา
เอโส อานนฺโทติ ฯ อถ โข ราชา ปเสนทิ โกสโล อญฺญตรํ
ปุริสํ อามนฺเตสิ เอหิ ตฺวํ อมฺโภ ปุริส เยนายสฺมา อานนฺโท
เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา มม วจเนน อายสฺมโต อานนฺทสฺส
ปาเท สิรสา วนฺทาหิ ราชา ภนฺเต ปเสนทิ โกสโล อายสฺมโต
อานนฺทสฺส ปาเท สิรสา วนฺทตีติ เอวญฺจ วเทหิ สเจ กิร
ภนฺเต อายสฺมโต อานนฺทสฺส น กิญฺจิ อจฺจายิกํ กรณียํ อาคเมตุ
กิร ภนฺเต [๑]- อานนฺโท มุหุตฺตํ อนุกมฺปํ อุปาทายาติ ฯ เอวํ
เทวาติ โข โส ปุริโส รญฺโญ ปเสนทิสฺส โกสลสฺส ปฏิสฺสุตฺวา
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. เอตฺถนฺตเร อายสฺมาติ ทิสฺสติ ฯ
เยนายสฺมา อานนฺโท เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมนฺตํ
อานนฺทํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ ฯ เอกมนฺตํ ฐิโต โข
โส ปุริโส อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ เอตทโวจ ราชา ภนฺเต ปเสนทิ
โกสโล อายสฺมโต อานนฺทสฺส ปาเท สิรสา วนฺทติ [๑]- สเจ กิร
ภนฺเต อายสฺมโต อานนฺทสฺส น กิญฺจิ อจฺจายิกํ กรณียํ อาคเมตุ
กิร ภนฺเต อายสฺมา อานนฺโท มุหุตฺตํ อนุกมฺปํ อุปาทายาติ ฯ
อธิวาเสสิ โข อายสฺมา อานนฺโท ตุณฺหีภาเวน ฯ
[๕๕๑] อถ โข ราชา ปเสนทิ โกสโล ยาวติกา นาคสฺส
ภูมิ นาเคน คนฺตฺวา นาคา ปจฺโจโรหิตฺวา ปตฺติโกว เยนายสฺมา
อานนฺโท เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ อภิวาเทตฺวา
เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ ฯ เอกมนฺตํ ฐิโต โข ราชา ปเสนทิ โกสโล
อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ เอตทโวจ สเจ ภนฺเต อายสฺมโต
อานนฺทสฺส น กิญฺจิ อจฺจายิกํ กรณียํ สาธุ ภนฺเต อายสฺมา
อานนฺโท เยน อจิรวติยา นทิยา ตีรํ เตนุปสงฺกมตุ อนุกมฺปํ
อุปาทายาติ ฯ อธิวาเสสิ โข อายสฺมา อานนฺโท ตุณฺหีภาเวน ฯ
อถ โข อายสฺมา อานนฺโท เยน อจิรวติยา นทิยา ตีรํ เตนุปสงฺกมิ
อุปสงฺกมิตฺวา อญฺญตรสฺมึ รุกฺขมูเล ปญฺญตฺเต อาสเน
นิสีทิ ฯ อถ โข ราชา ปเสนทิ โกสโล ยาวติกา นาคสฺส
ภูมิ นาเคน คนฺตฺวา นาคา ปจฺโจโรหิตฺวา ปตฺติโกว เยนายสฺมา
อานนฺโท เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. เอตฺถนฺตเร เอวญฺจ วเทตีติ ทิสฺสติ ฯ
อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ ฯ เอกมนฺตํ ฐิโต โข ราชา
ปเสนทิ โกสโล อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ เอตทโวจ อิธ ภนฺเต
อายสฺมา อานนฺโท กฏฺฐตฺถเร ๑- นิสีทตูติ ฯ อลํ มหาราช
นิสีท ตฺวํ นิสินฺโน อหํ สเก อาสเนติ ฯ นิสีทิ โข ราชา
ปเสนทิ โกสโล ปญฺญตฺเต อาสเน ฯ
[๕๕๒] นิสชฺช โข ราชา ปเสนทิ โกสโล อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ
เอตทโวจ กินฺนุ โข ภนฺเต อานนฺท โส ภควา ตถารูปํ กายสมาจารํ
สมาจเรยฺย ยฺวายํ ๒- กายสมาจาโร โอปารมฺโภ สมเณหิ
พฺราหฺมเณหิ วิญฺญูหีติ ฯ น โข มหาราช โส ภควา ตถารูปํ
กายสมาจารํ สมาจเรยฺย ยฺวายํ กายสมาจาโร โอปารมฺโภ
สมเณหิ พฺราหฺมเณหิ วิญฺญูหีติ ฯ กึ ปน ภนฺเต อานนฺท โส ภควา
ตถารูปํ วจีสมาจารํ ฯเปฯ มโนสมาจารํ สมาจเรยฺย ยฺวายํ
มโนสมาจาโร โอปารมฺโภ สมเณหิ พฺราหฺมเณหิ วิญฺญูหีติ ฯ น
โข มหาราช โส ภควา ตถารูปํ มโนสมาจารํ สมาจเรยฺย ยฺวายํ
มโนสมาจาโร โอปารมฺโภ สมเณหิ พฺราหฺมเณหิ วิญฺญูหีติ ฯ
[๕๕๓] อจฺฉริยํ ภนฺเต อพฺภูตํ ภนฺเต ยญฺหิ มยํ ภนฺเต
นาสกฺขิมฺหา ปเญฺหน ปริปูเรตุํ ตํ ภนฺเต อายสฺมตา อานนฺเทน
ปญฺหสฺส เวยฺยากรเณน ปริปูริตํ เย เต ภนฺเต พาลา อพฺยตฺตา
อนนุวิจฺจ อปฺปริโยคาเหตฺวา ปเรสํ วณฺณํ วา อวณฺณํ วา
ภาสนฺติ น มยนฺตํ สารโต ปจฺจาคจฺฉาม เย จ โข เต
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. หตฺถตฺถเร ฯ ๒ ยุ. สพฺพตฺถ ยฺวาสฺสาติ ทิสฺสติ ฯ
ภนฺเต ปณฺฑิตา พฺยตฺตา ๑- วิยตฺตา ๒- เมธาวิโน อนุวิจฺจ
ปริโยคาเหตฺวา ปเรสํ วณฺณํ วา อวณฺณํ วา ภาสนฺติ ตํ มยํ
สารโต ปจฺจาคจฺฉาม
{๕๕๓.๑} กตโม ปน ภนฺเต อานนฺท กายสมาจาโร
โอปารมฺโภ สมเณหิ พฺราหฺมเณหิ วิญฺญูหีติ ฯ โย โข
มหาราช กายสมาจาโร อกุสโล ฯ กตโม ปน ภนฺเต
กายสมาจาโร อกุสโล ฯ โย โข มหาราช กายสมาจาโร
สาวชฺโช ฯ กตโม ปน ภนฺเต กายสมาจาโร สาวชฺโช ฯ โย
โข มหาราช กายสมาจาโร สพฺยาปชฺโฌ ฯ กตโม ปน ภนฺเต
กายสมาจาโร สพฺยาปชฺโฌ ฯ โย โข มหาราช กายสมาจาโร
ทุกฺขวิปาโก ฯ กตโม ปน ภนฺเต กายสมาจาโร ทุกฺขวิปาโก ฯ
โย โข มหาราช กายสมาจาโร อตฺตพฺยาพาธายปิ สํวตฺตติ
ปรพฺยาพาธายปิ สํวตฺตติ อุภยพฺยาพาธายปิ สํวตฺตติ ตสฺส
อกุสลา ธมฺมา อภิวฑฺฒนฺติ กุสลา ธมฺมา ปริหายนฺติ
เอวรูโป โข ปน มหาราช กายสมาจาโร โอปารมฺโภ สมเณหิ
พฺราหฺมเณหิ วิญฺญูหีติ ฯ
{๕๕๓.๒} กตโม ปน ภนฺเต อานนฺท วจีสมาจาโร ฯเปฯ
มโนสมาจาโร โอปารมฺโภ สมเณหิ พฺราหฺมเณหิ วิญฺญูหีติ ฯ
โย โข มหาราช มโนสมาจาโร อกุสโล ฯ
{๕๕๓.๓} กตโม ปน ภนฺเต มโนสมาจาโร อกุสโล ฯ โย โข
มหาราช มโนสมาจาโร สาวชฺโช ฯ กตโม ปน ภนฺเต มโนสมาจาโร
สาวชฺโช ฯ โย โข มหาราช มโนสมาจาโร สพฺยาปชฺโฌ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ ๒ ยุ วฺยตฺตา ฯ
กตโม ปน ภนฺเต มโนสมาจาโร สพฺยาปชฺโฌ ฯ โย โข
มหาราช มโนสมาจาโร ทุกฺขวิปาโก ฯ กตโม ปน ภนฺเต
มโนสมาจาโร ทุกฺขวิปาโก ฯ โย โข มหาราช มโนสมาจาโร
อตฺตพฺยาพาธายปิ สํวตฺตติ ปรพฺยาพาธายปิ สํวตฺตติ
อุภยพฺยาพาธายปิ สํวตฺตติ ตสฺส อกุสลา ธมฺมา อภิวฑฺฒนฺติ
กุสลา ธมฺมา ปริหายนฺติ เอวรูโป โข มหาราช มโนสมาจาโร
โอปารมฺโภ สมเณหิ พฺราหฺมเณหิ วิญฺญูหีติ ฯ
[๕๕๔] กึ นุ โข ภนฺเต อานนฺท โส ภควา สพฺเพสํเยว
อกุสลานํ ธมฺมานํ ปหานํ วณฺเณตีติ ฯ สพฺพากุสลธมฺมปหีโน
โข มหาราช ตถาคโต กุสลธมฺมสมนฺนาคโต ๑- ฯ กตโม ปน
ภนฺเต อานนฺท กายสมาจาโร อโนปารมฺโภ สมเณหิ พฺราหฺมเณหิ
วิญฺญูหีติ ฯ โย โข มหาราช กายสมาจาโร กุสโล ฯ กตโม
ปน ภนฺเต กายสมาจาโร กุสโล ฯ โย โข มหาราช กายสมาจาโร
อนวชฺโช ฯ กตโม ปน ภนฺเต กายสมาจาโร อนวชฺโช ฯ
โย โข มหาราช กายสมาจาโร อพฺยาปชฺโฌ ฯ กตโม ปน
ภนฺเต กายสมาจาโร อพฺยาปชฺโฌ ฯ โย โข มหาราช กายสมาจาโร
สุขวิปาโก ฯ กตโม ปน ภนฺเต กายสมาจาโร สุขวิปาโก ฯ
โย โข มหาราช กายสมาจาโร เนวตฺตพฺยาพาธายปิ
สํวตฺตติ น ปรพฺยาพาธายปิ สํวตฺตติ น อุภยพฺยาพาธายปิ
สํวตฺตติ ตสฺส อกุสลา ธมฺมา ปริหายนฺติ กุสลา
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. กุสลธมฺมสมนฺนาคโตติ ฯ
ธมฺมา อภิวฑฺฒนฺติ เอวรูโป โข มหาราช กายสมาจาโร
อโนปารมฺโภ สมเณหิ พฺราหฺมเณหิ วิญฺญูหีติ ฯ
{๕๕๔.๑} กตโม ปน ภนฺเต อานนฺท วจีสมาจาโร ฯเปฯ
มโนสมาจาโร อโนปารมฺโภ สมเณหิ พฺราหฺมเณหิ วิญฺญูหีติ ฯ
โย โข มหาราช มโนสมาจาโร กุสโล ฯ กตโม ปน ภนฺเต
มโนสมาจาโร กุสโล ฯ โย โข มหาราช มโนสมาจาโร อนวชฺโช ฯ
กตโม ปน ภนฺเต มโนสมาจาโร อนวชฺโช ฯ โย โข มหาราช
มโนสมาจาโร อพฺยาปชฺโฌ ฯ กตโม ปน ภนฺเต มโนสมาจาโร
อพฺยาปชฺโฌ ฯ โย โข มหาราช มโนสมาจาโร สุขวิปาโก ฯ
กตโม ปน ภนฺเต มโนสมาจาโร สุขวิปาโก ฯ โย โข มหาราช
มโนสมาจาโร เนวตฺตพฺยาพาธายปิ สํวตฺตติ น ปรพฺยาพาธายปิ
สํวตฺตติ น อุภยพฺยาพาธายปิ สํวตฺตติ ตสฺส อกุสลา ธมฺมา
ปริหายนฺติ กุสลา ธมฺมา อภิวฑฺฒนฺติ เอวรูโป โข มหาราช
มโนสมาจาโร อโนปารมฺโภ สมเณหิ พฺราหฺมเณหิ วิญฺญูหีติ ฯ
[๕๕๕] กินฺนุ โข ปน ภนฺเต ๑- อานนฺท โส ภควา สพฺเพสํเยว
กุสลานํ ธมฺมานํ อุปสมฺปทํ วณฺเณตีติ ฯ สพฺพากุสลธมฺมปหีโน
โข มหาราช ตถาคโต กุสลธมฺมสมนฺนาคโตติ ฯ
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๓ หน้าที่ ๔๗๗-๕๐๓.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=13&item=521&items=35
อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=13&item=521&items=35&mode=bracket
อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=13&item=521&items=35
อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=13&item=521&items=35
ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=521
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓
https://84000.org/tipitaka/read/?index_13
https://84000.org/tipitaka/english/?index_13
บันทึก ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
