พระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๒ ภาษาบาลี อักษรไทย
พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๔ สุตฺต. ม. มูลปณฺณาสกํ

                               สมฺมาทิฏฺิสุตฺตํ
     [๑๑๐]   เอวมฺเม   สุตํ   เอกํ  สมยํ  ภควา  สาวตฺถิยํ  วิหรติ
เชตวเน    อนาถปิณฺฑิกสฺส    อาราเม    ฯ   ตตฺร   โข   อายสฺมา
สารีปุตฺโต  ภิกฺขู  อามนฺเตสิ  อาวุโส  ภิกฺขโวติ  ฯ  อาวุโสติ [๑]- เต
ภิกฺขู   อายสฺมโต   สารีปุตฺตสฺส   ปจฺจสฺโสสุํ   ฯ  อายสฺมา  สารีปุตฺโต
เอตทโวจ    สมฺมาทิฏฺิ    สมฺมาทิฏฺีติ   อาวุโส   วุจฺจติ   กิตฺตาวตา
นุ   โข   อาวุโส   อริยสาวโก   สมฺมาทิฏฺี   โหติ  อุชุคตาสฺส  ทิฏฺิ
ธมฺเม อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคโต อาคโต อิมํ สทฺธมฺมนฺติ ฯ
     {๑๑๐.๑}   ทูรโตปิ  โข  มยํ  อาวุโส  อาคจฺเฉยฺยาม  อายสฺมโต
สารีปุตฺตสฺส    สนฺติเก    เอตสฺส    ภาสิตสฺส    อตฺถมญฺาตุํ    สาธุ
วตายสฺมนฺตํเยว    สารีปุตฺตํ    ปฏิภาตุ    เอตสฺส   ภาสิตสฺส   อตฺโถ
อายสฺมโต    สารีปุตฺตสฺส   สุตฺวา   ภิกฺขู   ธาเรสฺสนฺตีติ   ฯ   เตนหิ
อาวุโส   ๒-  สุณาถ  สาธุกํ  มนสิกโรถ  ภาสิสฺสามีติ  ฯ  เอวมาวุโสติ
โข เต ภิกฺขู อายสฺมโต สารีปุตฺตสฺส ปจฺจสฺโสสุํ ฯ
     [๑๑๑]   อายสฺมา   สารีปุตฺโต   เอตทโวจ  ยโต  โข  อาวุโส
อริยสาวโก    อกุสลญฺจ   ปชานาติ   อกุสลมูลญฺจ   ปชานาติ   กุสลญฺจ
ปชานาติ  กุสลมูลญฺจ  ปชานาติ  เอตฺตาวตาปิ  โข  อาวุโส  อริยสาวโก
สมฺมาทิฏฺี    โหติ    อุชุคตาสฺส    ทิฏฺิ    ธมฺเม   อเวจฺจปฺปสาเทน
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. โขสทฺโท ทิสฺสติ ฯ ๒ สี. ยุ. เตนหาวุโส ฯ
สมนฺนาคโต อาคโต อิมํ สทฺธมฺมนฺติ ฯ
     {๑๑๑.๑}   กตมํ  ปนาวุโส  อกุสลํ  [๑]-  ฯ  ปาณาติปาโต  โข
อาวุโส    อกุสลํ    อทินฺนาทานํ   อกุสลํ   กาเมสุมิจฺฉาจาโร   อกุสลํ
มุสาวาโท   อกุสลํ   ปิสุณา   วาจา   อกุสลํ   ผรุสา   วาจา  อกุสลํ
สมฺผปฺปลาโป     อกุสลํ     อภิชฺฌา    อกุสลํ    พฺยาปาโท    อกุสลํ
มิจฺฉาทิฏฺิ    อกุสลํ    อิทํ   วุจฺจตาวุโส   อกุสลํ   ฯ   กตมญฺจาวุโส
อกุสลมูลํ   ฯ   โลโภ   อกุสลมูลํ   โทโส  อกุสลมูลํ  โมโห  อกุสลมูลํ
อิทํ วุจฺจตาวุโส อกุสลมูลํ ฯ
     {๑๑๑.๒}   กตมญฺจาวุโส  กุสลํ  ฯ  ปาณาติปาตา  เวรมณี  กุสลํ
อทินฺนาทานา    เวรมณี    กุสลํ   กาเมสุมิจฺฉาจารา   เวรมณี   กุสลํ
มุสาวาทา   เวรมณี   กุสลํ   ปิสุณาย  วาจาย  เวรมณี  กุสลํ  ผรุสาย
วาจาย    เวรมณี   กุสลํ   สมฺผปฺปลาปา   เวรมณี   กุสลํ   อนภิชฺฌา
กุสลํ    อพฺยาปาโท    กุสลํ    สมฺมาทิฏฺิ   กุสลํ   อิทํ   วุจฺจตาวุโส
กุสลํ ฯ
     {๑๑๑.๓}   กตมญฺจาวุโส  กุสลมูลํ  ฯ  อโลโภ  กุสลมูลํ  อโทโส
กุสลมูลํ   อโมโห   กุสลมูลํ   อิทํ   วุจฺจตาวุโส   กุสลมูลํ   ฯ   ยโต
โข   อาวุโส   อริยสาวโก   เอวํ   อกุสลํ  ปชานาติ  เอวํ  อกุสลมูลํ
ปชานาติ   เอวํ   กุสลํ   ปชานาติ   เอวํ   กุสลมูลํ   ปชานาติ   โส
สพฺพโส    ราคานุสยํ    ปหาย    ปฏิฆานุสยํ   ปฏิวิโนเทตฺวา   อสฺมีติ
ทิฏฺิมานานุสยํ    สมูหนิตฺวา    อวิชฺชํ    ปหาย   วิชฺชํ   อุปฺปาเทตฺวา
ทิฏฺเว   ธมฺเม   ทุกฺขสฺสนฺตกโร  โหติ  ฯ  เอตฺตาวตาปิ  โข  อาวุโส
อริยสาวโก     สมฺมาทิฏฺี     โหติ     อุชุคตาสฺส    ทิฏฺิ    ธมฺเม
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. กตมํ อกุสลมูลํ กตมํ กุสลํ กตมํ กุสลมูลํ ฯ
อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคโต อาคโต อิมํ สทฺธมฺมนฺติ ฯ
     [๑๑๒]   สาธาวุโสติ   โข   เต  ภิกฺขู  อายสฺมโต  สารีปุตฺตสฺส
ภาสิตํ    อภินนฺทิตฺวา    อนุโมทิตฺวา    อายสฺมนฺตํ   สารีปุตฺตํ   อุตฺตรึ
ปญฺหํ   อปุจฺฉึสุ   สิยา  ปนาวุโส  อญฺโปิ  ปริยาโย  ยถา  อริยสาวโก
สมฺมาทิฏฺี    โหติ    อุชุคตาสฺส    ทิฏฺิ    ธมฺเม   อเวจฺจปฺปสาเทน
สมนฺนาคโต อาคโต อิมํ สทฺธมฺมนฺติ ฯ
     [๑๑๓]   สิยาวุโสติ  ๑-  อายสฺมา  สารีปุตฺโต  อโวจ  ยโต  โข
อาวุโส   อริยสาวโก   อาหารญฺจ  ปชานาติ  อาหารสมุทยญฺจ  ปชานาติ
อาหารนิโรธญฺจ    ปชานาติ   อาหารนิโรธคามินึ   ปฏิปทญฺจ   ปชานาติ
เอตฺตาวตาปิ   โข   อาวุโส  อริยสาวโก  สมฺมาทิฏฺี  โหติ  อุชุคตาสฺส
ทิฏฺิ     ธมฺเม    อเวจฺจปฺปสาเทน    สมนฺนาคโต    อาคโต    อิมํ
สทฺธมฺมนฺติ   ฯ   กตโม   ปนาวุโส   อาหาโร   กตโม  อาหารสมุทโย
กตโม อาหารนิโรโธ กตมา อาหารนิโรธคามินี ปฏิปทาติ ฯ
     {๑๑๓.๑}   จตฺตาโรเม  อาวุโส อาหารา ภูตานํ วา สตฺตานํ ิติยา
สมฺภเวสีนํ  วา  อนุคฺคหาย  ฯ  กตเม  จตฺตาโร ฯ กวฬิงฺกาโร อาหาโร
โอฬาริโก  วา  สุขุโม  วา  ผสฺโส  ทุติโย มโนสญฺเจตนา ตติยา วิญฺาณํ
จตุตฺถํ   ฯ   ตณฺหาสมุทยา  อาหารสมุทโย  ตณฺหานิโรธา  อาหารนิโรโธ
อยเมว  อริโย  อฏฺงฺคิโก  มคฺโค  อาหารนิโรธคามินี  ปฏิปทา เสยฺยถีทํ
สมฺมาทิฏฺิ สมฺมาสงฺกปฺโป สมฺมาวาจา
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. สิยาวุโส ยโต โข อาวุโส ฯ
สมฺมากมฺมนฺโต   สมฺมาอาชีโว  สมฺมาวายาโม  สมฺมาสติ  สมฺมาสมาธิ  ฯ
ยโต  โข  อาวุโส  อริยสาวโก เอวํ อาหารํ ปชานาติ เอวํ อาหารสมุทยํ
ปชานาติ  เอวํ  อาหารนิโรธํ  ปชานาติ  เอวํ  อาหารนิโรธคามินึ ปฏิปทํ
ปชานาติ   โส   สพฺพโส  ราคานุสยํ  ปหาย  ปฏิฆานุสยํ  ปฏิวิโนเทตฺวา
อสฺมีติ   ทิฏฺิมานานุสยํ   สมูหนิตฺวา  อวิชฺชํ  ปหาย  วิชฺชํ  อุปฺปาเทตฺวา
ทิฏฺเว  ธมฺเม  ทุกฺขสฺสนฺตกโร โหติ เอตฺตาวตาปิ โข อาวุโส อริยสาวโก
สมฺมาทิฏฺี  โหติ  อุชุคตาสฺส  ทิฏฺิ  ธมฺเม  อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคโต
อาคโต อิมํ สทฺธมฺมนฺติ ฯ
     [๑๑๔]   สาธาวุโสติ   โข   เต  ภิกฺขู  อายสฺมโต  สารีปุตฺตสฺส
ภาสิตํ    อภินนฺทิตฺวา    อนุโมทิตฺวา    อายสฺมนฺตํ   สารีปุตฺตํ   อุตฺตรึ
ปญฺหํ อปุจฺฉึสุ สิยา ปนาวุโส ฯเปฯ
     [๑๑๕]   สิยาวุโสติ   อายสฺมา   สารีปุตฺโต   อโวจ  ยโต  โข
อาวุโส    อริยสาวโก   ทุกฺขญฺจ   ปชานาติ   ทุกฺขสมุทยญฺจ   ปชานาติ
ทุกฺขนิโรธญฺจ     ปชานาติ    ทุกฺขนิโรธคามินึ    ปฏิปทญฺจ    ปชานาติ
เอตฺตาวตาปิ   โข   อาวุโส  อริยสาวโก  สมฺมาทิฏฺี  โหติ  อุชุคตาสฺส
ทิฏฺิ     ธมฺเม    อเวจฺจปฺปสาเทน    สมนฺนาคโต    อาคโต    อิมํ
สทฺธมฺมนฺติ ฯ
     {๑๑๕.๑}   กตมมฺปนาวุโส  ทุกฺขํ  ชาติปิ ทุกฺขา ชราปิ ทุกฺขา [๑]-
มรณมฺปิ    ทุกฺขํ   โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสาปิ   ทุกฺขา   อปฺปิเยหิ
สมฺปโยโค     ทุกฺโข     ปิเยหิ     วิปฺปโยโค     ทุกฺโข    ยมฺปิจฺฉํ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. พฺยาธิปิ ทุกฺขา ฯ
น   ลภติ   ตมฺปิ   ทุกฺขํ   สงฺขิตฺเตน   ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา  ทุกฺขา  อิทํ
วุจฺจตาวุโส ทุกฺขํ ฯ
     {๑๑๕.๒}   กตโม  จาวุโส  ทุกฺขสมุทโย  ยายํ ตณฺหา โปโนพฺภวิกา
นนฺทิราคสหคตา    ตตฺรตตฺราภินนฺทินี   เสยฺยถีทํ   กามตณฺหา   ภวตณฺหา
วิภวตณฺหา อยํ วุจฺจตาวุโส ทุกฺขสมุทโย ฯ
     {๑๑๕.๓}   กตโม  จาวุโส  ทุกฺขนิโรโธ  โย  ตสฺสาเยว  ตณฺหาย
อเสสวิราคนิโรโธ  จาโค  ปฏินิสฺสคฺโค  มุตฺติ  อนาลโย  อยํ วุจฺจตาวุโส
ทุกฺขนิโรโธ ฯ
     {๑๑๕.๔}   กตมา   จาวุโส   ทุกฺขนิโรธคามินี  ปฏิปทา  อยเมว
อริโย   อฏฺงฺคิโก   มคฺโค   เสยฺยถีทํ  สมฺมาทิฏฺิ  ฯเปฯ  สมฺมาสมาธิ
อยํ วุจฺจตาวุโส ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทา ฯ
     {๑๑๕.๕}   ยโต  โข อาวุโส อริยสาวโก เอวํ ทุกฺขํ ปชานาติ เอวํ
ทุกฺขสมุทยํ  ปชานาติ  เอวํ  ทุกฺขนิโรธํ  ปชานาติ  เอวํ  ทุกฺขนิโรธคามินึ
ปฏิปทํ    ปชานาติ    โส   สพฺพโส   ราคานุสยํ   ปหาย   ปฏิฆานุสยํ
ปฏิวิโนเทตฺวา    อสฺมีติ   ทิฏฺิมานานุสยํ   สมูหนิตฺวา   อวิชฺชํ   ปหาย
วิชฺชํ  อุปฺปาเทตฺวา  ทิฏฺเว  ธมฺเม  ทุกฺขสฺสนฺตกโร  โหติ  เอตฺตาวตาปิ
โข   อาวุโส   อริยสาวโก  สมฺมาทิฏฺี  โหติ  อุชุคตาสฺส  ทิฏฺิ  ธมฺเม
อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคโต อาคโต อิมํ สทฺธมฺมนฺติ ฯ
     [๑๑๖]   สาธาวุโสติ   โข   เต  ภิกฺขู  อายสฺมโต  สารีปุตฺตสฺส
ภาสิตํ    อภินนฺทิตฺวา    อนุโมทิตฺวา    อายสฺมนฺตํ   สารีปุตฺตํ   อุตฺตรึ
ปญฺหํ    อปุจฺฉึสุ    สิยา    ปนาวุโส    อญฺโปิ    ปริยาโย    ยถา
อริยสาวโก     สมฺมาทิฏฺี     โหติ     อุชุคตาสฺส    ทิฏฺิ    ธมฺเม
อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคโต อาคโต อิมํ สทฺธมฺมนฺติ ฯ
     [๑๑๗]   สิยาวุโสติ   อายสฺมา   สารีปุตฺโต   อโวจ  ยโต  โข
อาวุโส    อริยสาวโก    ชรามรณญฺจ    ปชานาติ    ชรามรณสมุทยญฺจ
ปชานาติ      ชรามรณนิโรธญฺจ      ปชานาติ     ชรามรณนิโรธคามินึ
ปฏิปทญฺจ    ปชานาติ    เอตฺตาวตาปิ    โข    อาวุโส   อริยสาวโก
สมฺมาทิฏฺี    โหติ    อุชุคตาสฺส    ทิฏฺิ    ธมฺเม   อเวจฺจปฺปสาเทน
สมนฺนาคโต อาคโต อิมํ สทฺธมฺมนฺติ ฯ
     {๑๑๗.๑}   กตมํ   ปนาวุโส   ชรามรณํ  กตโม  ชรามรณสมุทโย
กตโม   ชรามรณนิโรโธ   กตมา   ชรามรณนิโรธคามินี   ปฏิปทาติ   ฯ
ยา  เตสํ  เตสํ  สตฺตานํ  ตมฺหิ  ตมฺหิ  สตฺตนิกาเย ชรา ชีรณตา ขณฺฑิจฺจํ
ปาลิจฺจํ  วลิตจตา  ๑-  อายุโน  สํหานิ  อินฺทฺริยานํ  ปริปาโก อยํ วุจฺจติ
ชรา  ฯ  ยา  เตสํ  เตสํ  สตฺตานํ ตมฺหา ตมฺหา สตฺตนิกายา จุติ จวนตา
เภโท   อนฺตรธานํ  มจฺจุ  มรณํ  กาลกิริยา  ขนฺธานํ  เภโท  กเฬวรสฺส
นิกฺเขโป ชีวิตินฺทฺริยสฺส อุปจฺเฉโท อิทํ วุจฺจติ มรณํ ฯ
     {๑๑๗.๒}   อิติ อยญฺจ ชรา อิทญฺจ มรณํ อิทํ วุจฺจตาวุโส ชรามรณํ ฯ
ชาติสมุทยา   ชรามรณสมุทโย   ชาตินิโรธา   ชรามรณนิโรโธ   อยเมว
อริโย   อฏฺงฺคิโก   มคฺโค   ชรามรณนิโรธคามินี   ปฏิปทา   เสยฺยถีทํ
สมฺมาทิฏฺิ  ฯเปฯ  สมฺมาสมาธิ  ฯ  ยโต  โข  อาวุโส อริยสาวโก เอวํ
ชรามรณํ      ปชานาติ      เอวํ      ชรามรณสมุทยํ      ปชานาติ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. วลิตฺตจตา ฯ (วลฺลิตฺตจตาติ อมฺหากํ ขนฺติ)
เอวํ   ชรามรณนิโรธํ   ปชานาติ   เอวํ   ชรามรณนิโรธคามินึ   ปฏิปทํ
ปชานาติ   โส   สพฺพโส   ราคานุสยํ   ปหาย   ฯเปฯ   เอตฺตาวตาปิ
โข    อาวุโส    อริยสาวโก   สมฺมาทิฏฺี   โหติ   อุชุคตาสฺส   ทิฏฺิ
ธมฺเม อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคโต อาคโต อิมํ สทฺธมฺมนฺติ ฯ
     [๑๑๘]   สิยา  ปนาวุโส  ฯเปฯ  สิยาวุโสติ  อายสฺมา  สารีปุตฺโต
อโวจ    ยโต    โข    อาวุโส    อริยสาวโก   ชาติญฺจ   ปชานาติ
ชาติสมุทยญฺจ    ปชานาติ    ชาตินิโรธญฺจ   ปชานาติ   ชาตินิโรธคามินึ
ปฏิปทญฺจ    ปชานาติ    เอตฺตาวตาปิ    โข    อาวุโส   อริยสาวโก
สมฺมาทิฏฺี    โหติ    อุชุคตาสฺส    ทิฏฺิ    ธมฺเม   อเวจฺจปฺปสาเทน
สมนฺนาคโต อาคโต อิมํ สทฺธมฺมนฺติ ฯ
     {๑๑๘.๑}   กตมา   ปนาวุโส  ชาติ  กตโม  ชาติสมุทโย  กตโม
ชาตินิโรโธ   กตมา   ชาตินิโรธคามินี   ปฏิปทาติ  ฯ  ยา  เตสํ  เตสํ
สตฺตานํ   ตมฺหิ   ตมฺหิ   สตฺตนิกาเย  ชาติ  สญฺชาติ  โอกฺกนฺติ  นิพฺพตฺติ
อภินิพฺพตฺติ   ขนฺธานํ  ปาตุภาโว  อายตนานํ  ปฏิลาโภ  อยํ  วุจฺจตาวุโส
ชาติ   ฯ   ภวสมุทยา   ชาติสมุทโย   ภวนิโรธา  ชาตินิโรโธ  อยเมว
อริโย    อฏฺงฺคิโก    มคฺโค    ชาตินิโรธคามินี   ปฏิปทา   เสยฺยถีทํ
สมฺมาทิฏฺิ ฯเปฯ สมฺมาสมาธิ ฯ
     {๑๑๘.๒}   ยโต  โข  อาวุโส  อริยสาวโก  เอวํ  ชาตึ ปชานาติ
เอวํ    ชาติสมุทยํ    ปชานาติ   เอวํ   ชาตินิโรธํ   ปชานาติ   เอวํ
ชาตินิโรธคามินึ    ปฏิปทํ    ปชานาติ    โส    สพฺพโส    ราคานุสยํ
ปหาย  ฯเปฯ  เอตฺตาวตาปิ  โข  อาวุโส  อริยสาวโก  สมฺมาทิฏฺี โหติ
อุชุคตาสฺส    ทิฏฺิ   ธมฺเม   อเวจฺจปฺปสาเทน   สมนฺนาคโต   อาคโต
อิมํ สทฺธมฺมนฺติ ฯ
     [๑๑๙]   สิยา  ปนาวุโส  ฯเปฯ  สิยาวุโสติ  อายสฺมา  สารีปุตฺโต
อโวจ    ยโต    โข    อาวุโส    อริยสาวโก    ภวญฺจ   ปชานาติ
ภวสมุทยญฺจ     ปชานาติ    ภวนิโรธญฺจ    ปชานาติ    ภวนิโรธคามินึ
ปฏิปทญฺจ  ปชานาติ  เอตฺตาวตาปิ  โข  อาวุโส  อริยสาวโก  สมฺมาทิฏฺี
โหติ    อุชุคตาสฺส    ทิฏฺิ    ธมฺเม   อเวจฺจปฺปสาเทน   สมนฺนาคโต
อาคโต อิมํ สทฺธมฺมนฺติ ฯ
     {๑๑๙.๑}   กตโม ปนาวุโส ภโว กตโม ภวสมุทโย กตโม ภวนิโรโธ
กตมา   ภวนิโรธคามินี  ปฏิปทาติ  ฯ  ตโยเม  อาวุโส  ภวา  กามภโว
รูปภโว   อรูปภโว   ฯ   อุปาทานสมุทยา   ภวสมุทโย  อุปาทานนิโรธา
ภวนิโรโธ   อยเมว  อริโย  อฏฺงฺคิโก  มคฺโค  ภวนิโรธคามินี  ปฏิปทา
เสยฺยถีทํ สมฺมาทิฏฺิ ฯเปฯ สมฺมาสมาธิ ฯ
     {๑๑๙.๒}   ยโต  โข  อาวุโส อริยสาวโก เอวํ ภวํ ปชานาติ เอวํ
ภวสมุทยํ   ปชานาติ   เอวํ   ภวนิโรธํ  ปชานาติ  เอวํ  ภวนิโรธคามินึ
ปฏิปทํ  ปชานาติ  โส  สพฺพโส  ราคานุสยํ  ปหาย  ฯเปฯ  เอตฺตาวตาปิ
โข   อาวุโส   อริยสาวโก  สมฺมาทิฏฺี  โหติ  อุชุคตาสฺส  ทิฏฺิ  ธมฺเม
อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคโต อาคโต อิมํ สทฺธมฺมนฺติ ฯ

             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้าที่ ๘๕-๙๒.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=12&item=110&items=10
             อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=12&item=110&items=10&mode=bracket
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=12&item=110&items=10
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=12&item=110&items=10
             ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=110
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๒
https://84000.org/tipitaka/read/?index_12
https://84000.org/tipitaka/english/?index_12