พระไตรปิฎกเล่มที่ ๔๔ พระอภิธรรมปิฎกเล่มที่ ๑๑ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
ปัฏฐานปกรณ์ ภาค ๕

๑. เหตุทุกะ ๑๔. หีนติกะ
๑. หีนบท ๑. ปฏิจจวาร
ปัจจยจตุกกนัย - เหตุปัจจัย
             [๔๐๕] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นต่ำอาศัยสภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่ง
เป็นธรรมชั้นต่ำเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นต่ำอาศัยสภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่ง
เป็นธรรมชั้นต่ำเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๑๕๘}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกติกปัฏฐาน]
                                                                 ๑. เหตุทุกะ ๑๔. หีนติกะ
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นต่ำอาศัยสภาวธรรมที่เป็นเหตุและที่ไม่
เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นต่ำเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ (ย่อ)
             [๔๐๖] เหตุปัจจัย มี ๙ วาระ
             อารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ
             อธิปติปัจจัย มี ๙ วาระ
             อนันตรปัจจัย มี ๙ วาระ
             สมนันตรปัจจัย มี ๙ วาระ
             สหชาตปัจจัย มี ๙ วาระ
             อัญญมัญญปัจจัย มี ๙ วาระ
             นิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ
             อุปนิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ
             ปุเรชาตปัจจัย มี ๙ วาระ
             อาเสวนปัจจัย มี ๙ วาระ
             กัมมปัจจัย มี ๙ วาระ
             อาหารปัจจัย มี ๙ วาระ ฯลฯ
             อวิคตปัจจัย มี ๙ วาระ (ย่อ)
นเหตุปัจจัยและนอธิปติปัจจัย
             [๔๐๗] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นต่ำอาศัยสภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุ
ซึ่งเป็นธรรมชั้นต่ำเกิดขึ้นเพราะนเหตุปัจจัย (๑)
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นต่ำอาศัยสภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็น
ธรรมชั้นต่ำเกิดขึ้นเพราะนอธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นต่ำอาศัยสภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่ง
เป็นธรรมชั้นต่ำเกิดขึ้นเพราะนอธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นต่ำอาศัยสภาวธรรมที่เป็นเหตุและที่ไม่
เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นต่ำเกิดขึ้นเพราะนอธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ (ย่อ)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๑๕๙}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกติกปัฏฐาน]
                                                                 ๑. เหตุทุกะ ๑๔. หีนติกะ
             [๔๐๘] นเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ
             นอธิปติปัจจัย มี ๙ วาระ
             นปุเรชาตปัจจัย มี ๙ วาระ
             นปัจฉาชาตปัจจัย มี ๙ วาระ
             นอาเสวนปัจจัย มี ๙ วาระ
             นกัมมปัจจัย มี ๓ วาระ
             นวิปากปัจจัย มี ๙ วาระ
             นวิปปยุตตปัจจัย มี ๙ วาระ (ย่อ)
             นอธิปติปัจจัย กับเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ (ย่อ)
             อารัมมณปัจจัย กับนเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ (ย่อ)
             (พึงขยายสหชาตวาร ปัจจยวาร นิสสยวาร สังสัฏฐวาร และสัมปยุตตวาร
ให้พิสดารเหมือนกับปฏิจจวาร)
๑. หีนบท ๗. ปัญหาวาร
ปัจจยจตุกกนัย - เหตุปัจจัยเป็นต้น
             [๔๐๙] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นต่ำเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่
เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นต่ำโดยเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นต่ำเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่ง
เป็นธรรมชั้นต่ำโดยอารัมมณปัจจัย ฯลฯ เป็นปัจจัยโดยอธิปติปัจจัย มี ๒ อย่าง
คือ อารัมมณาธิปติและสหชาตาธิปติ (ย่อ)
             [๔๑๐] เหตุปัจจัย มี ๓ วาระ
             อารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ
             อธิปติปัจจัย มี ๙ วาระ
             อนันตรปัจจัย มี ๙ วาระ
             สมนันตรปัจจัย มี ๙ วาระ
             สหชาตปัจจัย มี ๙ วาระ
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๑๖๐}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกติกปัฏฐาน]
                                                                 ๑. เหตุทุกะ ๑๔. หีนติกะ
             อัญญมัญญปัจจัย มี ๙ วาระ
             นิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ
             อุปนิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ
             อาเสวนปัจจัย มี ๙ วาระ
             กัมมปัจจัย มี ๓ วาระ
             อาหารปัจจัย มี ๓ วาระ
             อินทรียปัจจัย มี ๓ วาระ
             ฌานปัจจัย มี ๓ วาระ
             มัคคปัจจัย มี ๓ วาระ
             สัมปยุตตปัจจัย มี ๙ วาระ ฯลฯ
             อวิคตปัจจัย มี ๙ วาระ (ย่อ)
ปัจจนียุทธาร
             [๔๑๑] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นต่ำเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็น
เหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นต่ำโดยอารัมมณปัจจัย สหชาตปัจจัย และอุปนิสสยปัจจัย (ย่อ)
             [๔๑๒] นเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ
             นอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ (ย่อ)
             นอารัมมณปัจจัย กับเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ (ย่อ)
             อารัมมณปัจจัย กับนเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ (ย่อ)
             (พึงนับเหมือนอนุโลม ปัจจนียะ อนุโลมปัจจนียะ และปัจจนียานุโลมแห่ง
ปัญหาวารในกุสลติกะที่นับไว้แล้ว)
๒. มัชฌิมบท ๑. ปฏิจจวาร
ปัจจยจตุกกนัย - เหตุปัจจัย
             [๔๑๓] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นกลางอาศัยสภาวธรรมที่เป็นเหตุ
ซึ่งเป็นธรรมชั้นกลางเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย (ย่อ)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๑๖๑}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกติกปัฏฐาน]
                                                                 ๑. เหตุทุกะ ๑๔. หีนติกะ
             [๔๑๔] เหตุปัจจัย มี ๙ วาระ
             อารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ ฯลฯ
             อวิคตปัจจัย มี ๙ วาระ (ย่อ)
นเหตุปัจจัย
             [๔๑๕] สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นกลางอาศัยสภาวธรรมที่ไม่
เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นกลางเกิดขึ้นเพราะนเหตุปัจจัย (ย่อ)
             [๔๑๖] นเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ
             นอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ
             นอธิปติปัจจัย มี ๙ วาระ
             นอนันตรปัจจัย มี ๓ วาระ ฯลฯ
             นอุปนิสสยปัจจัย มี ๓ วาระ
             นปุเรชาตปัจจัย มี ๙ วาระ
             นปัจฉาชาตปัจจัย มี ๙ วาระ
             นอาเสวนปัจจัย มี ๙ วาระ
             นกัมมปัจจัย มี ๓ วาระ
             นวิปากปัจจัย มี ๙ วาระ
             นอาหารปัจจัย มี ๑ วาระ
             นอินทรียปัจจัย มี ๑ วาระ
             นฌานปัจจัย มี ๑ วาระ
             นมัคคปัจจัย มี ๑ วาระ
             นสัมปยุตตปัจจัย มี ๓ วาระ
             นวิปปยุตตปัจจัย มี ๙ วาระ ฯลฯ
             โนวิคตปัจจัย มี ๓ วาระ (ย่อ)
             นอารัมมณปัจจัย กับเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ (ย่อ)
             อารัมมณปัจจัย กับนเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ (ย่อ)
             (พึงขยายสหชาตวาร ปัจจยวาร นิสสยวาร สังสัฏฐวาร และสัมปยุตตวาร
ให้พิสดารเหมือนกับปฏิจจวาร)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๑๖๒}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกติกปัฏฐาน]
                                                                 ๑. เหตุทุกะ ๑๔. หีนติกะ
๒. มัชฌิมบท ๗. ปัญหาวาร
ปัจจยจตุกกนัย - เหตุปัจจัยเป็นต้น
             [๔๑๗] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นกลางเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่
เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นกลางโดยเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นกลางเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็นเหตุ
ซึ่งเป็นธรรมชั้นกลางโดยอารัมมณปัจจัย เป็นปัจจัยโดยอธิปติปัจจัย มี ๒ อย่าง คือ
อารัมมณาธิปติและสหชาตาธิปติ (ย่อ)
             [๔๑๘] เหตุปัจจัย มี ๓ วาระ
             อารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ
             อธิปติปัจจัย มี ๙ วาระ
             อนันตรปัจจัย มี ๙ วาระ
             สมนันตรปัจจัย มี ๙ วาระ ฯลฯ
             อุปนิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ
             ปุเรชาตปัจจัย มี ๓ วาระ
             ปัจฉาชาตปัจจัย มี ๓ วาระ
             อาเสวนปัจจัย มี ๙ วาระ
             กัมมปัจจัย มี ๓ วาระ
             วิปากปัจจัย มี ๙ วาระ
             อาหารปัจจัย มี ๓ วาระ
             อินทรียปัจจัย มี ๙ วาระ
             ฌานปัจจัย มี ๓ วาระ
             มัคคปัจจัย มี ๙ วาระ
             สัมปยุตตปัจจัย มี ๙ วาระ
             วิปปยุตตปัจจัย มี ๕ วาระ ฯลฯ
             อวิคตปัจจัย มี ๙ วาระ (ย่อ)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๑๖๓}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกติกปัฏฐาน]
                                                                 ๑. เหตุทุกะ ๑๔. หีนติกะ
ปัจจนียุทธาร
             [๔๑๙] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นกลางเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่
เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นกลางโดยอารัมมณปัจจัย สหชาตปัจจัย และอุปนิสสยปัจจัย
(ย่อ)
             [๔๒๐] นเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ
             นอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ (ย่อ)
             นอารัมมณปัจจัย กับเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ (ย่อ)
             อารัมมณปัจจัย กับนเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ (ย่อ)
             (พึงนับเหมือนอนุโลม ปัจจนียะ อนุโลมปัจจนียะ และปัจจนียานุโลมแห่ง
ปัญหาวารในกุสลติกะที่นับไว้แล้ว)
๓. ปณีตบท ๑. ปฏิจจวาร
ปัจจยจตุกกนัย - เหตุปัจจัย
             [๔๒๑] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นประณีตอาศัยสภาวธรรมที่เป็น
เหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นประณีตเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นประณีตอาศัยสภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุ
ซึ่งเป็นธรรมชั้นประณีตเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นประณีตอาศัยสภาวธรรมที่เป็นเหตุและที่
ไม่เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นประณีตเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ (ย่อ)
             [๔๒๒] เหตุปัจจัย มี ๙ วาระ
             อารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ
             อธิปติปัจจัย มี ๙ วาระ ฯลฯ
             กัมมปัจจัย มี ๙ วาระ
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๑๖๔}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกติกปัฏฐาน]
                                                                 ๑. เหตุทุกะ ๑๔. หีนติกะ
             วิปากปัจจัย มี ๙ วาระ
             อาหารปัจจัย มี ๙ วาระ ฯลฯ
             อวิคตปัจจัย มี ๙ วาระ (ย่อ)
นอธิปติปัจจัย
             [๔๒๓] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นประณีตอาศัยสภาวธรรมที่เป็น
เหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นประณีตเกิดขึ้นเพราะนอธิปติปัจจัย (ย่อ)
             [๔๒๔] นอธิปติปัจจัย มี ๖ วาระ
             นปุเรชาตปัจจัย มี ๙ วาระ
             นปัจฉาชาตปัจจัย มี ๙ วาระ
             นอาเสวนปัจจัย มี ๙ วาระ
             นกัมมปัจจัย มี ๓ วาระ
             นวิปากปัจจัย มี ๙ วาระ
             นวิปปยุตตปัจจัย มี ๙ วาระ (ย่อ)
             นอธิปติปัจจัย กับเหตุปัจจัย มี ๖ วาระ (ย่อ)
             เหตุปัจจัย กับนอธิปติปัจจัย มี ๖ วาระ (ย่อ)
             (พึงขยายสหชาตวาร ปัจจยวาร นิสสยวาร สังสัฏฐวาร และสัมปยุตตวาร
ให้พิสดารเหมือนกับปฏิจจวาร)
๓. ปณีตบท ๗. ปัญหาวาร
ปัจจยจตุกกนัย - เหตุปัจจัยเป็นต้น
             [๔๒๕] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นประณีตเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรม
ที่เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นประณีตโดยเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นประณีตเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่ไม่
เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นประณีตโดยอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๑๖๕}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกติกปัฏฐาน]
                                                                 ๑. เหตุทุกะ ๑๔. หีนติกะ
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นประณีตเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็น
เหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นประณีตโดยอธิปติปัจจัย มี ๒ อย่าง คือ อารัมมณาธิปติ
และสหชาตาธิปติ มี ๓ วาระ (ย่อ)
             [๔๒๖] เหตุปัจจัย มี ๓ วาระ
             อารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ
             อธิปติปัจจัย มี ๖ วาระ
             อนันตรปัจจัย มี ๙ วาระ
             สมนันตรปัจจัย มี ๙ วาระ
             สหชาตปัจจัย มี ๙ วาระ
             อัญญมัญญปัจจัย มี ๙ วาระ
             นิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ
             อุปนิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ
             กัมมปัจจัย มี ๓ วาระ
             วิปากปัจจัย มี ๙ วาระ
             อาหารปัจจัย มี ๓ วาระ
             อินทรียปัจจัย มี ๙ วาระ
             ฌานปัจจัย มี ๓ วาระ
             มัคคปัจจัย มี ๙ วาระ
             สัมปยุตตปัจจัย มี ๙ วาระ
             อัตถิปัจจัย มี ๙ วาระ ฯลฯ
             อวิคตปัจจัย มี ๙ วาระ (ย่อ)
ปัจจนียุทธาร
             [๔๒๗] สภาวธรรมที่เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นประณีตเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรม
ที่เป็นเหตุซึ่งเป็นธรรมชั้นประณีตโดยสหชาตปัจจัยและอุปนิสสยปัจจัย (ย่อ)
             [๔๒๘] นเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ
             นอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ (ย่อ)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๑๖๖}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ทุกติกปัฏฐาน]
                                                                 ๑. เหตุทุกะ ๑๕. มิจฉัตตนิยตติกะ
             นอารัมมณปัจจัย กับเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ (ย่อ)
             อารัมมณปัจจัย กับนเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ (ย่อ)
             (พึงนับเหมือนอนุโลม ปัจจนียะ อนุโลมปัจจนียะ และปัจจนียานุโลมแห่ง
ปัญหาวารในกุสลติกะที่นับไว้แล้ว)
เหตุทุกะและหีนติกะ จบ

                  เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ เล่มที่ ๔๔ หน้าที่ ๑๕๘-๑๖๗.
http://84000.org/tipitaka/read/m_siri.php?B=44&siri=14
             ฟังเนื้อความพระไตรปิฎก : [1], [2]. 
                  อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/v.php?B=44&A=3391&Z=3568
                  ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=44&i=625
             พระไตรปิฏกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=44&item=625&items=41
             The Pali Tipitaka in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=44&item=625&items=41
                  สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔๔
http://84000.org/tipitaka/read/?index_mcu44