พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๙ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
ขุททกนิกาย ชาดก ภาค ๑

๔. อุทยชาดก (๔๕๘)
ว่าด้วยพระเจ้าอุทัย
             (ท้าวสักกะเมื่อทรงเจรจากับพระราชธิดา จึงตรัสว่า)
             [๓๗] พระนางผู้ทรงพระภูษาสะอาด มีพระเพลาแนบสนิท
                     มีพระวรกายงามหาที่ตำหนิมิได้
                     เสด็จขึ้นสู่ปราสาท ประทับนั่งอยู่พระองค์เดียว
                     พระนางผู้มีพระเนตรงามเพียงดังเนตรกินนรี
                     หม่อมฉันขออนุญาตพระนาง
                     ขอให้เราได้อยู่ร่วมกันสองคนสักคืนหนึ่งนี้
             (ลำดับนั้น พระราชธิดาได้ตรัสว่า)
             [๓๘] เมืองนี้มีคูในระหว่างอยู่รายรอบ
                     มีป้อมปราการและซุ้มประตูอันมั่นคง
                     มีทหารถือดาบเฝ้าระวังรักษา
                     ยากที่ใครๆ จะเข้ามาได้
             [๓๙] อนึ่ง แม้ทหารหนุ่มๆ ก็ไม่มีมา เมื่อเป็นเช่นนั้น
                     เพราะเหตุไรหนอ ท่านจึงต้องการพบข้าพเจ้า
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๗ หน้า : ๓๖๐}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๑๑. เอกาทสกนิบาต]
                                                                 ๔. อุทยชาดก (๔๕๘)
             (ท้าวสักกะจึงตรัสว่า)
             [๔๐] พระนางผู้เลอโฉม หม่อมฉันเป็นเทพบุตรได้มา
                     ณ ตำหนักของพระนาง ขอพระนางพึงพอพระทัยหม่อมฉันเถิด
                     หม่อมฉันขอถวายถาดทองคำซึ่งมีเหรียญทองคำเต็มถาดแด่พระนาง
             (พระราชธิดาสดับพระดำรัสนั้นแล้วจึงตรัสว่า)
             [๔๑] จะเป็นเทวดา ยักษ์ หรือมนุษย์ก็ตาม
                     คนอื่นหม่อมฉันไม่ปรารถนา นอกจากพระเจ้าอุทัย
                     เทพบุตรผู้มีอานุภาพมาก ขอพระองค์เสด็จไปเสียเถิด
                     และเสด็จไปแล้ว อย่าได้เสด็จกลับมาอีกเลย
             (ท้าวสักกะตรัสว่า)
             [๔๒] พระนางผู้ประกอบด้วยความหมดจด
                     พระนางอย่าให้ความยินดีในเมถุน
                     ที่บรรดาสัตว์ผู้บริโภคกามถือว่าเป็นความยินดีชั้นเยี่ยม
                     ซึ่งเป็นเหตุให้เหล่าสัตว์ประพฤติลุ่มๆ ดอนๆ ไปเลย
                     หม่อมฉันขอถวายถาดเงินซึ่งเต็มไปด้วยทองคำแด่พระนาง
             (พระราชธิดาตรัสว่า)
             [๔๓] ธรรมดาชาย เมื่อจะให้หญิงยินยอม
                     ย่อมเอาทรัพย์มาประมูลหญิงที่ตนพอใจ
                     แต่สำหรับพระองค์ตรงกันข้าม
                     มีสภาพเหนือกว่าเห็นได้ชัด มีทรัพย์น้อยกว่ามาหา
             (ท้าวสักกะได้ตรัสว่า)
             [๔๔] พระนางผู้มีพระวรกายงดงาม
                     ธรรมดาอายุและผิวพรรณของหมู่มนุษย์
                     ในมนุษยโลกย่อมทรุดโทรมไป
                     เพราะเหตุนั้น แม้ทรัพย์ก็ลดลงตามฉวีวรรณของพระนาง
                     เพราะวันนี้พระนางทรงชรากว่าเมื่อวาน
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๗ หน้า : ๓๖๑}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๑๑. เอกาทสกนิบาต]
                                                                 ๔. อุทยชาดก (๔๕๘)
             [๔๕] พระราชบุตรีผู้ทรงยศ หม่อมฉันพิเคราะห์เห็นอย่างนี้ว่า
                     เมื่อวันคืนล่วงไป ฉวีวรรณของพระนางก็ทรุดโทรมไป
             [๔๖] พระราชบุตรีผู้มีปรีชา ด้วยวัยนี้แหละ
                     พระองค์ควรประพฤติพรหมจรรย์
                     พระองค์จะมีพระฉวีวรรณงดงามยิ่งขึ้น
             (พระราชธิดาตรัสว่า)
             [๔๗] พวกเทพไม่แก่ชราเหมือนมนุษย์หรือ
                     ในร่างกายของพวกเทพไม่มีรอยเหี่ยวย่นหรือ
                     เทพบุตรผู้ทรงอานุภาพมาก หม่อมฉันขอทูลถามพระองค์
                     ร่างกายของหมู่เทพเป็นอย่างไรหนอ
             (ท้าวสักกะตรัสว่า)
             [๔๘] พวกเทพไม่แก่ชราเหมือนมนุษย์
                     ในร่างกายของพวกเทพก็ไม่มีรอยเหี่ยวย่น
                     พวกเทพเหล่านั้นมีวรรณะอันเป็นทิพย์
                     และโภคะอันไพบูลย์ยิ่งขึ้นไปทุกวัน
             (พระราชธิดาตรัสว่า)
             [๔๙] หมู่ชนมิใช่น้อยในโลกนี้กลัวอะไรหนอ
                     ทางอะไรที่ท่านกล่าวไว้โดยลัทธิมิใช่น้อย
                     เทพบุตรผู้ทรงอานุภาพมาก หม่อมฉันขอทูลถามพระองค์
                     บุคคลดำรงอยู่ในทางไหนจึงไม่ต้องกลัวปรโลก
             (ท้าวสักกะตรัสว่า)
             [๕๐] บุคคลตั้งวาจาและใจไว้โดยชอบ ไม่กระทำบาปด้วยกาย
                     เมื่อครอบครองเรือนก็มีข้าวและน้ำมาก เป็นผู้มีศรัทธา
                     อ่อนโยน รู้จักแบ่งปันกันกิน รู้ความประสงค์ของผู้ขอ
                     เป็นผู้สงเคราะห์ พูดผูกใจเพื่อน มีวาจาอ่อนหวาน
                     ดำรงอยู่ในทางนี้ ย่อมไม่กลัวปรโลก
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๗ หน้า : ๓๖๒}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๑๑. เอกาทสกนิบาต]
                                                                 ๔. อุทยชาดก (๔๕๘)
             (พระราชธิดาตรัสว่า)
             [๕๑] เทพบุตร พระองค์ย่อมพร่ำสอนหม่อมฉันเหมือนแม่เหมือนพ่อ
                     หม่อมฉัน ขอทูลถามพระองค์ผู้มีวรรณงดงาม
                     พระองค์ผู้มีพระวรกายงดงามเป็นใครกันหนอ
             (ท้าวสักกะตรัสว่า)
             [๕๒] พระนางผู้เลอโฉม หม่อมฉันคือพระเจ้าอุทัย
                     มาที่นี้เพราะมีสัญญากันไว้ หม่อมฉันบอกพระองค์แล้วก็จะไปละ
                     หม่อมฉันพ้นสัญญากับพระองค์แล้ว
             (พระราชธิดาตรัสว่า)
             [๕๓] ถ้าพระองค์เป็นพระเจ้าอุทัยจริง
                     เสด็จมาที่นี้เพราะมีสัญญากันไว้
                     ขอเดชะพระราชบุตร ขอพระองค์จงพร่ำสอนหม่อมฉัน
                     ตราบเท่าที่จะได้มาพบกันอีกครั้งหนึ่ง
             (พระโพธิสัตว์เมื่อจะทรงสอน จึงตรัสว่า)
             [๕๔] วัยย่อมผ่านไปอย่างรวดเร็ว ขณะเวลาก็เหมือนกัน
                     ไม่หยุดอยู่กับที่ สัตว์ทั้งหลายย่อมตายแน่นอน
                     สรีระร่างกายไม่ยั่งยืน ย่อมจะทรุดโทรมไป
                     แม่อุทัยภัทรา เธอจงอย่าประมาท ประพฤติธรรมเถิด
             [๕๕] แผ่นดินทั้งสิ้นเต็มไปด้วยทรัพย์
                     พึงเป็นของพระราชาผู้เดียวเท่านั้น ไม่พึงตกอยู่ในอำนาจของผู้อื่น
                     บุคคลผู้ยังไม่ปราศจากราคะ ก็ย่อมจะละทิ้งทรัพย์แม้นั้นไป
                     แม่อุทัยภัทรา เธอจงอย่าประมาท ประพฤติธรรมเถิด
             [๕๖] มารดา บิดา พี่น้องทั้งหลาย แม้ภรรยาสินไถ่ก็ดี
                     แม้ชนเหล่านั้นก็จะต้องพลัดพรากจากกันและกันไป
                     แม่อุทัยภัทรา เธอจงอย่าประมาท ประพฤติธรรมเถิด
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๗ หน้า : ๓๖๓}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๑๑. เอกาทสกนิบาต]
                                                                 ๕. ปานียชาดก (๔๕๙)
             [๕๗] แม่อุทัยภัทรา เธอรู้ว่าร่างกายเป็นอาหารของสัตว์อื่น
                     รู้ว่าสุคติและทุคติในสังสารวัฏเป็นสภาพที่อยู่อันต่ำต้อยแล้ว
                     จงอย่าประมาท ประพฤติธรรมเถิด
             (พระราชธิดาเลื่อมใสแล้วเมื่อจะทรงชมเชย จึงตรัสคาถาสุดท้ายว่า)
             [๕๘] เทพบุตรนี้ตรัสดีแล้ว ชีวิตของสัตว์ทั้งหลายน้อย
                     และชีวิตนั้นลำบาก อยู่ได้นิดหน่อย ประกอบไปด้วยทุกข์
                     หม่อมฉันนั้นจะละทิ้งเมืองสุรุนธนะแคว้นกาสีไปบวชคนเดียว
อุทยชาดกที่ ๔ จบ

                  เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ เล่มที่ ๒๗ หน้าที่ ๓๖๐-๓๖๔.
http://84000.org/tipitaka/read/m_siri.php?B=27&siri=458
             ฟังเนื้อความพระไตรปิฎก : [1], [2]. 
                  อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/v.php?B=27&A=6147&Z=6212
                  ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1526
             พระไตรปิฏกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=27&item=1526&items=16
             อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=40&A=419
             The Pali Tipitaka in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=27&item=1526&items=16
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=40&A=419
                  สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_mcu27
             อ่านเทียบฉบับแปลอังกฤษ Compare with English Translation :-
https://suttacentral.net/ja458/en/rouse