มจร. ๕. คังคมาลชาดก : พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๘. อัฏฐกนิบาต]

กัจจานิวรรค ๕. คังคมาลชาดก (๔๒๑)

๕. คังคมาลชาดก (๔๒๑) ว่าด้วยพระปัจเจกพุทธเจ้านามว่าคังคมาละ (พระเจ้าอุทัยตรัสถามชายคนหนึ่งว่า) [๓๖] แผ่นดินร้อนเหมือนถ่านเพลิง ระอุด้วยทรายที่ร้อนราวกับเถ้าถ่าน ถึงอย่างนั้น เจ้าก็ยังพากเพียรร้องเพลงอยู่ แดดไม่แผดเผาเจ้าหรือ [๓๗] เบื้องบนดวงอาทิตย์ก็ร้อน เบื้องล่างทรายก็ร้อน ถึงอย่างนั้น เจ้าก็ยังพากเพียรร้องเพลงอยู่ แดดไม่แผดเผาเจ้าหรือ (ชายคนนั้นกราบทูลว่า) [๓๘] แดดหาแผดเผาข้าพระองค์ไม่ แต่แดดคือกามทั้งหลายย่อมแผดเผาข้าพระองค์ ขอเดชะพระมหาราชเจ้า เพราะว่าความต้องการมีหลายอย่าง ความต้องการเหล่านั้นย่อมแผดเผาข้าพระองค์ หาใช่แดดไม่ (พระเจ้าอัฑฒมาสกทรงเปล่งอุทานว่า) [๓๙] นี่กาม เราได้เห็นรากเหง้าของเจ้าแล้ว เจ้าเกิดได้เพราะความดำริ เราจะไม่ดำริถึงเจ้าอีก เจ้าจะไม่มีอย่างนี้อีกต่อไป (พระเจ้าอัฑฒมาสกทรงแสดงธรรมแก่พสกนิกรว่า) [๔๐] กามแม้เพียงเล็กน้อยก็ไม่เพียงพอ แม้มากก็ไม่อิ่ม โอหนอ กามทั้งหลายคนพาลเพ้อรำพันถึง กุลบุตรนักปฏิบัติพึงเว้นได้ขาด (พระเจ้าอุทัยทรงเปล่งอุทานว่า) [๔๑] การที่เราเป็นพระอุทัยราชาได้บรรลุถึงความเป็นใหญ่ นี้เป็นผลแห่งกรรมอันเล็กน้อยของเรา การที่มาณพละกามราคะบวชนั้นชื่อว่าได้ลาภดีแล้ว {ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๗ หน้า : ๒๙๑}

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๘. อัฏฐกนิบาต]

กัจจานิวรรค ๖. เจติยราชชาดก (๔๒๒)

(พระราชชนนีของพระเจ้าพรหมทัตตรัสว่า) [๔๒] สัตว์ทั้งหลายละกรรมชั่วได้ด้วยตบะ แต่จะละภาวะแห่งช่างกัลบกและช่างหม้อด้วยตบะได้หรือ คังคมาละ วันนี้เจ้าใช้ตบะข่มขี่ ร้องเรียกพระเจ้าพรหมทัตโดยพระนาม จะสมควรแลหรือ (พระเจ้าพรหมทัตทรงห้ามพระราชชนนีว่า) [๔๓] ขอเดชะเสด็จแม่ จงทอดพระเนตรผลในปัจจุบันเถิด นี้เป็นผลแห่งขันติและโสรัจจะ พวกหม่อมฉันพร้อมทั้งพระราชวงศ์และเสนาอำมาตย์ ไหว้ท่านผู้ที่ชนทั้งปวงไหว้แล้ว (พระเจ้าพรหมทัตทรงชี้แจงแก่พสกนิกรว่า) [๔๔] ท่านทั้งหลายอย่าได้ว่าอะไรๆ ท่านคังคมาลมุนี ผู้ศึกษาอยู่ในข้อปฏิบัติของมุนี เพราะพระคุณเจ้ารูปนี้ได้ข้ามมหาสมุทรคือสังสารวัฏ ซึ่งผู้ที่ข้ามได้แล้วปราศจากความเศร้าโศกเที่ยวไป คังคมาลชาดกที่ ๕ จบ