ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ  พระวินัยปิฎก  พระสุตตันตปิฎก  พระอภิธรรมปิฎก  ค้นพระไตรปิฎก  ชาดก  หนังสือธรรมะ 
หน้า
แสดง
หน้า
คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
อรรถกถาเล่มที่ ๗ ภาษาบาลี อักษรไทย ม.อ. (ปปญฺจ.๑)

หน้าที่ ๒๘-๓๐.

หน้าที่ ๒๘.

ปฐวึ ปฐวิโต สญฺญตฺวาติ โส ตํ ปฐวึ เอวํ วิปรีตสญฺญาย สญฺชานิตฺวา, "สญฺญานิทานา หิ ปปญฺจสงฺขา"ติ ๑- วจนโต อปรภาเค ถามปฺปตฺเตหิ ตณฺหามานทิฏฺฐิปปญฺเจหิ อิธ มญฺญนานาเมน วุตฺเตหิ มญฺญติ กปฺเปติ วิกปฺเปติ, นานปฺปการโต อญฺญถา คณฺหติ. เตน วุตฺตํ "ปฐวึ มญฺญตี"ติ. เอวํ มญฺญญโต จสฺส ตา มญฺญนา โอฬาริเกน นเยน ทสฺเสตุํ "ยา อยํ เกสา โลมา"ติ อาทินา นเยน วีสติเภทา อชฺฌตฺติกา ปฐวี วุตฺตา, ยา จายํ วิภงฺเค `ตตฺถ กตมา พาหิรา ปฐวีธาตุ,? ยํ พาหิรํ กกฺขฬํ ขริคตํ กกฺขฬตฺตํ กกฺขฬภาโว พหิทฺธา อนุปาทินฺนํ, เสยฺยถีทํ? อโย โลหํ ติปุ สีสํ สชฺฌุ มุตฺตา มณิ เวฬุริยํ *- สงฺโข สิลา ปพาฬํ รชฏํ ชาตรูปํ โลหิตงฺโก มสารคลฺลํ ติณํ กฏฺฐํ สกฺขรา วาลิกา *- กถลํ ภูมิ ปาสาโณ ปพฺพโต"ติ ๒- เอวํ พาหิรา ปฐวี วุตฺตา, ยา จ อชฺฌตฺตารมฺมณตฺติเก นิมิตฺตปฐวี ตํ คเหตฺวา อยํ อตฺถโยชนา วุจฺจติ. ปฐวึ มญฺญตีติ ตีหิ มญฺญนาหิ อหํ ปฐวีติ มญฺญติ, มม ปฐวีติ มญฺญติ, ปโร ปฐวีติ มญฺญติ, ปรสฺส ปฐวีติ มญฺญติ, อถวา อชฺฌตฺติกํ ปฐวึ ตณฺหามญฺญนาย มญฺญติ, มานมญฺญนาย มญฺญติ, ทิฏฺฐิมญฺญนาย มญฺญติ. กถํ? อยญฺหิ เกสาทีสุ ฉนฺทราคํ ชเนติ เกเส อสฺสาเทติ อภินนฺทติ อภิวทติ อชฺโฌสาย ติฏฺฐติ. โลเม นเข ทนฺเต ตจํ อญฺญตรํ วา ปน รชนียํ วตฺถุํ. เอวํ อชฺฌตฺติกํ ปฐวึ ตณฺหามญฺญนาย มญฺญติ. อิติ เม เกสา สิยุํ อนาคตมทฺธานํ. อิติ โลมาติ อาทินา วา ปน นเยน ตตฺถ นนฺทึ สมนฺนาเนติ. "อิมินาหํ สีเลน วา ฯเปฯ พฺรหฺมจริเยน วา เอวํ สินิทฺธมุทุสุขุมนีลเกโส ภวิสฺสามี"ติ อาทินา วา ปน นเยน อปฺปฏิลทฺธานํ ปฏิลาภาย จิตฺตํ ปณิทหติ. เอวมฺปิ อชฺฌตฺติกํ ปฐวึ ตณฺหามญฺญนาย มญฺญติ. ตถา อตฺตโน เกสาทินํ สมฺปตฺตึ วา วิปตฺตึ วา นิสฺสาย มานํ ชเนติ, "เสยฺโยหมสฺมีติ วา สทิโสหมสฺมีติ วา หีโนหมสฺมีติ วา"ติ เอวํ @เชิงอรรถ: ขุ. สุ. ๒๕/๘๘๑/๕๐๖ กลหวิวาทสุตฺต * ปาลิ. เวฬุริโย * ปาลิยํ อยํ ปาโฐ น @ทิสฺสติ อภิ. วิภงฺค. ๓๕/๑๗๓/๙๖ ธาตุวิภงฺค.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๙.

อชฺฌตฺติกํ ปฐวึ มานมญฺญนาย มญฺญติ. "ตํ ชีวํ ตํ สรีรนฺ"ติ ๑- อาคตนเยน ปน เตสํ "ชีโว"ติ อภินิวิสติ, เอส นโย โลมาทีสุ. เอวํ อชฺฌตฺติกํ ปฐวึ ทิฏฺฐิมญฺญนาย มญฺญติ. อถวา "ยา เจว โข ปนาวุโส อชฺฌตฺติกา ปฐวีธาตุ, ยา จ พาหิรา ปฐวีธาตุ, ปฐวีธาตุ เจเวสา, ๒- ตํ เนตํ มมา"ติ ๓- อิมิสฺสา ปวตฺติยา ปจฺจนีกนเยน เกสาทิเภทํ ปฐวึ เอตํ มม เอโสหมสฺมิ เอโส เม อตฺตาติ อภินิวิสติ. เอวํปิ อชฺฌตฺติกํ ปฐวึ ทิฏฺฐิมญฺญนาย มญฺญติ. เอวํ ตาว อชฺฌตฺติกํ ปฐวึ ตีหิ มญฺญนาหิ มญฺญติ. ยถา จ อชฺฌตฺติกํ, เอวํ พาหิรํปิ. กถํ? อยญฺหิ อยโลหาทีสุ ฉนฺทราคํ ชเนติ. อยโลหาทีนิ อสฺสาเทติ อภินนฺทติ อภิวทติ อชฺโฌสาย ติฏฺฐติ. มม อโย มม โลหนฺติ อาทินา นเยน อยาทีนิ มมายติ รกฺขติ โคปายติ, เอวํ พาหิรํ ปฐวึ ตณฺหามญฺญนาย มญฺญติ. อิติ เม อยโลหาทโย สิยุํ อนาคตมทฺธานนฺติ วา ปเนตฺถ นนฺทึ สมนฺนาเนติ, "อิมินาหํ สีเลน วา วเตน วา ตเปน วา พฺรหฺมจริเยน วา เอวํ สมฺปนฺนอยโลหาทิอุปกรโณ ภวิสฺสามี"ติ วา อปฺปฏิลทฺธสฺส ปฏิลาภาย จิตฺตํ ปณิทหติ. เอวํปิ พาหิรํ ปฐวึ ตณฺหามญฺญนาย มญฺญติ. ตถา อตฺตโน อยโลหาทีนํ สมฺปตฺตึ วา วิปตฺตึ วา นิสฺสาย มานํ ชเนติ "อิมินาหํ เสยฺโยหมสฺมีติ วา สทิโสหมสฺมีติ วา หีโนหมสฺมีติ วา"ติ ๔- เอวํ พาหิรํ ปฐวึ มานมญฺญนาย มญฺญติ. อเย ชีวสญฺญี หุตฺวา ปน อยํ "ชีโว"ติ อภินิวิสติ. เอส นโย โลหาทีสุ. เอวํ พาหิรํ ปฐวึ ทิฏฺฐิมญฺญนาย มญฺญติ. อถวา "อิเธกจฺโจ ปฐวีกสิณํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ. ยํ ปฐวีกสิณํ, โส อหํ. โย อหํ, ตํ ปฐวีกสิณนฺติ ปฐวีกสิณญฺจ อตฺตญฺจ อทฺวยํ สมนุปสฺสตี"ติ ๕- @เชิงอรรถ: ม.ม. ๑๓/๑๘๗/๑๖๓,๑๖๕ อคฺคิวจฺฉโคตฺตสุตฺต. ฉ.ม. ปฐวีธาตุเรเวสา @ ม.มู. ๑๒/๓๐๒/๒๖๓ มหาหตฺถิปโทปมสุตฺต อภิ. วิภงฺค. ๓๕/๘๓๒/๔๒๑ @ขุทฺทกวตฺถุวิภงฺค ขุ. ปฏิ. ๓๑/๓๑๓/๒๐๗ อตฺตานุทิฏฺฐินิทฺเทส

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๐.

ปฏิสมฺภิทายํ วุตฺตนเยเนว นิมิตฺตปฐวึ "อตฺตา"ติ อภินิวิสติ. เอวํ พาหิรํ ปฐวึ ทิฏฺฐิมญฺญนาย มญฺญติ. เอวํ พาหิรํปิ ปฐวึ ตีหิ มญฺญนาหิ มญฺญติ. เอวํ ตาว "ปฐวึ มญฺญตี"ติ เอตฺถ ติสฺโส มญฺญนา เวทิตพฺพา. อิโต ปรํ สงฺเขเปเนว กถยิสฺสาม. ปฐวิยา มญฺญตีติ เอตฺถ ปฐวิยาติ ภุมฺมวจนเมตํ. ตสฺมา อหํ ปฐวิยาติ มญฺญติ, มยฺหํ กิญฺจนํ ปลิโพโธ วา ปฐวิยาติ มญฺญติ, ปโร ปฐวิยาติ มญฺญติ, ปรสฺส กิญฺจนํ ปลิโพโธ วา ปฐวิยาติ มญฺญตีติ อยเมตฺถ อตฺโถ. อถวา ยฺวายํ "กถํ รูปสฺมึ อตฺตานํ สมนุปสฺสติ, อิเธกจฺโจ เวทนํ สญฺญํ สงฺขาเร วิญฺญาณํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ, ตสฺส เอวํ โหติ, อยํ โข เม อตฺตา, โส โข ปน เม อยํ อตฺตา อิมสฺมึ รูเปติ เอวํ รูปสฺมึ วา อตฺตานํ สมนุปสฺสตี"ติ ๑- เอตสฺส อตฺถนโย วุตฺโต, เอเตเนว นเยน เวทนาทิธมฺเม อตฺตโต คเหตฺวา ตโต อชฺฌตฺติกพาหิราสุ ปฐวีสุ ยงฺกิญฺจิ ปฐวึ ตสฺโสกาสภาเวน ปริกปฺเปตฺวา โส โข ปน เม อยํ อตฺตา อิมิสฺสา ปฐวิยาติ มญฺญนฺโต ปฐวิยา มญฺญติ, อยมสฺส ทิฏฺฐิมญฺญนา. ตสฺมึเยว ปนสฺส อตฺตสิเนหํ ตพฺพตฺถุกญฺจ มานํ อุปฺปาทยโต ตณฺหา มานมญฺญนา เวทิตพฺพา. ยทา ปน เตเนว นเยน โส โข ปนสฺส อตฺตา ปฐวิยาติ มญฺญติ, ตทา ทิฏฺฐิมญฺญนา เอว ยุชฺชติ. อิตราโยปิ ปน อิจฺฉนฺติ. ปฐวิโต มญฺญตีติ เอตฺถ ปน ปฐวิโตติ นิสฺสกฺกวจนํ. ตสฺมา สอุปกรณสฺส อตฺตโน วา ปรสฺส วา ยถาวุตฺตปฺปเภทโต ปฐวิโต อุปฺปตฺตึ วา นิคมนํ วา ปฐวิโต วา อญฺโญ อตฺตาติ มญฺญมาโน ปฐวิโต มญฺญตีติ เวทิตพฺโพ, อยมสฺส ทิฏฺฐิมญฺญนา. ตสฺมึเยว ปนสฺส ทิฏฺฐิมญฺญนาย มญฺญิเต วตฺถุสฺมึ สิเนหํ มานญฺจ อุปฺปาทยโต ตณฺหามานมญฺญนาปิ เวทิตพฺพา. อปเร อาหุ "ปฐวีกสิณํ ปริตฺตํ ภาเวตฺวา ตโต จ อญฺญํ อปฺปมาณํ อตฺตานํ คเหตฺวา ปฐวิโต พหิทฺธาปิ เม อตฺตาติ มญฺญมาโน ปฐวิโต มญฺญตี"ติ. @เชิงอรรถ: ขุ. ปฏิ. ๓๑/๓๑๖/๒๑๐ อตฺตานุทิฏฺฐินิทฺเทส (สฺยา)


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๗ หน้าที่ ๒๘-๓๐. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=7&page=28&pages=3&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=7&A=705&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=7&A=705&modeTY=2&pagebreak=1#p28


จบการแสดงผล หน้าที่ ๒๘-๓๐.

บันทึก ๔ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาบาลี อักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]