"อจฺจี ยถา วาตเวเคน ขิตฺตํ ๑- (อุปสีวาติ ภควา)
อตฺถํ ปเลติ น อุเปติ สงฺขํ ๒-
เอวํ มุนี นามกายา วิมุตฺโต
อตฺถํ ปเลติ น อุเปติ สงฺขนฺติ. ๓-
โส ปเนส อุภโตภาควิมุตฺโต อากาสานญฺจายตนาทีสุ อญฺตรโต
วุฏฺาย อรหตฺตํ ปตฺโต จ อนาคามี หุตฺวา นิโรธา วุฏฺาย อรหตฺตํ ปตฺโต
จาติ ปญฺจวิโธ โหติ. ๔- เกจิ ปน "ยสฺมา รูปาวจรจตุตฺถชฺฌานํปิ ทุวงฺคิกํ
อุเปกฺขาสหคตํ, อรูปาวจรชฺฌานํปิ ตาทิสเมว. ตสฺมา รูปาวจรจตุตฺถชฺฌานโต
วุฏฺาย อรหตฺตํ ปตฺโตปิ อุภโตภาควิมุตฺโต"ติ. อยํ ปน อุภโตภาควิมุตฺตปโญฺห
เหฏฺาโลหปาสาเทปิ ๕- สมุฏฺหิตฺวา เตปิฏกจุลฺลสุมนตฺเถรสฺส ๖- วณฺณนํ นิสฺสาย
จิเรน วินิจฺฉยํ ปตฺโต.
คิริวิหาเร กิร เถรสฺส อนฺเตวาสิโก เอกสฺส ปิณฺฑปาติกสฺส มุขโตว
ตํ ปญฺหํ สุตฺวา อาห "อาวุโส เหฏฺาโลหปาสาเท อมฺหากํ อาจริยสฺส ธมฺมํ
วณฺณยโต น เกนจิ สุตปุพฺพนฺ"ติ. กึ ปน ภนฺเต เถโร อวจาติ?
รูปาวจรจตุตฺถชฺฌานํ กิญฺจาปิ ทุวงฺคิกํ อุเปกฺขาสหคตํ, กิเลเส วิกฺขมฺเภติ,
กิเลสานํ ปน อาสนฺนปกฺเขปิ รูปารมฺมณฏฺาเน ๗- สมุทาจรติ. อิเม หิ กิเลสา
นาม ปญฺจโวการภเว นีลาทีสุ อญฺตฺรมารมฺมณํ อุปนิสฺสาย สมุทาจรนฺติ,
รูปาวจรชฺฌานญฺจ ตํ อารมฺมณํ น สมติกฺกมติ. ตสฺมา สพฺพโส รูปํ นิวตฺเตตฺวา
อรูปชฺฌานวเสน กิเลเส วิกฺขมฺเภตฺวา อรหตฺตํ ปตฺโตว อุภโตภาควิมุตฺโตติ อิทํ
อาวุโส เถโร อวจ. อิทญฺจ ปน วตฺวา อิทํ สุตฺตํ อาหริ "กตโม จ ปุคฺคโล
อุภโตภาควิมุตฺโต. อิเธกจฺโจ ปุคฺคโล อฏฺ วิโมกฺเข กาเยน ผุสิตฺวา วิหรติ,
ปญฺาย จสฺส ทิสฺวา อาสวา ปริกฺขีณา โหนฺติ, อยํ วุจฺจติ ปุคฺคโล
อุภโตภาควิมุตฺโต"ติ. ๘-
อิมาย จ อานนฺท อุภโตภาควิมุตฺติยาติ อานนฺท อิโต อุภโตภาควิมุตฺติโต.
เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติ.
มหานิทานสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม.,อิ. ขิตฺตา ๒ ก. สํขฺยํ เอวมุปริปิ ๓ ขุ.สุ. ๒๕/๑๐๘๑/๕๓๙
@ อุปสีวมาณวกปญฺหา ๔ ฉ.ม. โหตีติ น ทิสฺสติ ๕ ฉ.ม.,อิ. ปิ สทฺโท น ทิสฺสติ
@๖ ฉ.ม. ติปิฏกจูฬสุมนตฺเถรสฺส ๗ ฉ.ม.,อิ. อาสนฺนปกฺเข วิรูหนฏฺาเน
@๘ อภิ.ปุ. ๓๖/๔๐/๑๔๕ เอกกปุคฺคลปญฺตฺติ
เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕ หน้าที่ ๑๑๔.
http://www.84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=5&page=114&pages=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :-
http://www.84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=5&A=2935&pagebreak=1
http://www.84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=5&A=2935&pagebreak=1#p114