อรรถกถาเล่มที่ ๔๙ หน้าที่ ๓๕๓.

กุกฺกุจฺเจน ฑยฺหมานํ สนฺตปนฺตํ มํ สุสณฺฐิตํ โทสํ โทสโต ทสฺสเน สุฏฺฐุ สณฺฐิตํ ทิสฺวา ขมาปยิ ตํ อปราธํ อธิวาเสสีติ สมฺพนฺโธ. [๕๗๕] อชฺชาปิ มํ มหาวีราติ วีรุตฺตม อชฺชาปิ ตุยฺหํ สมาคมกาเล อปิ ติหคฺคีภิ ราคคฺคิโทสคฺคิโมหคฺคิสงฺขาเตหิ วา นิรยคฺคิเปตคฺคิสํสารคฺคิ- สงฺขาเตหิ วา ตีหิ อคฺคีหิ ฑยฺหมานํ ทุกฺขมนุภวนฺตํ มํ ภควา สีติภาวํ โทมนสฺสวินาเสน สนฺตกายจิตฺตสงฺขาตํ สีติภาวํ นิพฺพานเมว วา อปาปยิ สมฺปาเปสิ. ตโย อคฺคี วุตฺตปฺปกาเร เต ตโย อคฺคี นิพฺพาเปสิ วูปสเมสีติ สมฺพนฺโธ. [๕๗๖] เอวํ อตฺตโน หีนาปทานํ ภควโต ทสฺเสตฺวา อิทานิ อญฺเญปิ ตสฺส สวเน นิโยเชตฺวา โอวทนฺโต "เยสํ โสตาวธานตฺถี"ติอาทิมาห. ตตฺถ เยสํ ตุมฺหากํ โสตาวธานํ โสตสฺส อวธานํ ฐปนํ อตฺถิ วิชฺชติ, เต ตุเมฺห ภาสโต ภาสนฺตสฺส มม วจนํ สุณาถ มนสิ กโรถ. อตฺถํ ตุมฺหํ ^๑- ปวกฺขามีติ ยถา เยน ปกาเรน มม มยา ทิฏฺฐํ ปทํ นิพฺพานํ, ตถา เตน ปกาเรน นิพฺพานสงฺขาตํ ปรมตฺถํ ตุมฺหากํ ปวกฺขามีติ สมฺพนฺโธ. [๕๗๗] ตํ ทสฺเสนฺโต สยมฺภุํ ตํ วิมาเนตฺวาติอาทิมาห. ตตฺถ สยมฺภุํ สยเมว ภูตํ อริยาย ชาติยา ชาตํ สนฺตจิตฺตํ สมาหิตํ ปจฺเจกพุทฺธํ วิมาเนตฺวา อนาทรํ กตฺวา เตน กมฺเมน กเตนากุสเลน อชฺช อิมสฺมึ วตฺตมานกาเล อหํ นีจโยนิยํ ปรายตฺตชาติยํ กปฺปกชาติยํ ชาโต นิพฺพตฺโต อมฺหิ ภวามิ. [๕๗๘] มา โข ขณํ วิราเธถาติ พุทฺธุปฺปาทกฺขณํ โว ตุเมฺห มา วิราเธถ คฬิตํ ^๒- มา กโรถ, หิ สจฺจํ ขณาตีตา พุทฺธุปฺปาทกฺขณํ อตีตา อติกฺกนฺตา สตฺตา โสจเร โสจนฺติ, "มยํ อลกฺขิกา ทุมฺเมธา ภวามา"ติ เอวํ โสจนฺตีติ อตฺโถ. สทตฺเถ อตฺตโน อตฺเถ วุฑฺฒิยํ วายเมยฺยาถ วีริยํ กโรถ. โว ตุเมฺหหิ ขโณ พุทฺธุปฺปาทกฺขโณ สมโย ปฏิปาทิโต นิปฺผาทิโต ปตฺโตติ อตฺโถ. [๕๗๙] ตโต ปรํ สํสารคตานํ อาทีนวํ อุปมาอุปเมยฺยวเสน ทสฺเสนฺโต เอกจฺจานญฺจ วมนนฺติอาทิมาห. เอกจฺจานํ เกสญฺจิ ปุคฺคลานํ วมนํ อุทฺธํ @เชิงอรรถ: ^๑ ปาฬิ. ตุยฺหํ. ^๒ สี. อผลํ.

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๙ หน้าที่ ๓๕๓. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=49&page=353&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=49&A=8822&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=49&A=8822&modeTY=2&pagebreak=1#p353