อรรถกถาเล่มที่ ๔๕ หน้าที่ ๔๒.

อถ วา กามราคสงฺขาเตน กาเมน ยุตฺตา ธาตุ กามธาตุ, กามสงฺขาตา วา ธาตุ กามธาตุ. กามํ ปหาย รูเปน ยุตฺตา ธาตุ รูปธาตุ, รูปสงฺขาตา วา ธาตุ รูปธาตุ. กามญฺจ รูปญฺจ ปหาย อรูเปน ยุตฺตา ธาตุ อรูปธาตุ, อรูปสงฺขาตา วา ธาตุ อรูปธาตุ. ตา เอว ธาตุโย ปุน ภวปริยาเยน วุตฺตา. ภวนฺตีติ หิ ภวาติ วุจฺจนฺติ. สญฺญาย ยุตฺโต ภโว, สญฺญาภโว, ^๑- สญฺญาวตํ วา ภโว, สญฺญา วา เอตฺถ ภเว อตฺถีติ สญฺญาภโว. โส กามภโว จ อสญฺญาภวมุตฺโต รูปภโว จ เนวสญฺญานาสญฺญาภวมุตฺโต อรูปภโว จ โหติ. น สญฺญาภโว อสญฺญาภโว, โส รูปภเวกเทโส. โอฬาริกตฺตาภาวโต เนวสญฺญา, สุขุมตฺเตน สภาวโต นาสญฺญาติ เนวสญฺญานาสญฺญา, ตาย ยุตฺโต ภโว เนวสญฺญานาสญฺญาภโว. อถ วา โอฬาริกาย สญฺญาย อภาวา สุขุมาย จ อภาวา เนวสญฺญานาสญฺญา อสฺมึ ภเวติ เนวสญฺญานาสญฺญาภโว, โส อรูปภเวกเทโส. เอเกน รูปกฺขนฺเธน โวกิณฺโณ ภโว, เอโก วา โวกาโร, อสฺส ภวสฺสาติ เอกโวการภโว, โส อสญฺญาภโวว. จตูหิ อรูปกฺขนฺเธหิ โวกิณฺโณ ภโว, จตฺตาโร วา โวการา อสฺส ภวสฺสาติ จตุโวการภโว, โส อรูปภโว เอว. ปญฺจหิ ขนฺเธหิ โวกิณฺโณ ภโว, ปญฺจ วา โวการา อสฺส ภวสฺสาติ ปญฺจโวการภโว, โส กามภโว จ รูปภเวกเทโส จ โหติ. อตีตตฺติโก เหฏฺฐา วุตฺตนโยว. ทิฏฺฐนฺติ จตุสฺสมุฏฺฐานิกํ รูปารมฺมณํ. สุตนฺติ ทฺวิสมุฏฺฐานิกํ สทฺทารมฺมณํ. มุตนฺติ มุนิตฺวา ^๒- คเหตพฺพานิ จตุสฺสมุฏฺฐานิกานิ คนฺธรสโผฏฺฐพฺพารมฺมณานิ. วิญฺญาตพฺพํ นาม มนสา ชานิตพฺพํ ธมฺมารมฺมณํ. เตสุ ทิฏฺฐสุตมุตวิญฺญาตพฺเพสุ ธมฺเมสุ. วิสฏา วิตฺถตาติ มหนฺตา ปตฺถฏา. อปายโลเกติ วุฑฺฒิสงฺขาตสฺส อยสฺส อภาเวน อปาโย, ตสฺมึ อปายโลเก. ขนฺธโลเกติ ราสฏฺเฐน รูปาทโย ปญฺจกฺขนฺธา เอว โลโก. ธาตุโลเกติ สุญฺญตฏฺเฐน @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ ^๒ ฉ.ม. ผุสิตฺวา

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๕ หน้าที่ ๔๒. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=45&page=42&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=45&A=950&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=45&A=950&modeTY=2&pagebreak=1#p42