อรรถกถาเล่มที่ ๔๕ หน้าที่ ๑๐๕.

อนฺตํ อตีตนฺติ อจฺจนฺตํ, อจฺจนฺตญฺจ ตํ สพฺพสงฺขารานํ อปฺปวตฺติฏฺฐานตฺตา นิฏฺฐญฺจาติ อจฺจนฺตนิฏฺฐํ, เอกนฺตนิฏฺฐนฺติ ^๑- อตฺโถ. ตํ อจฺจนฺตนิฏฺฐํ นิพฺพานํ อาราเธนฺติ สมฺปาเทนฺติ. นาราเธนฺตีติ น สมฺปาเทนฺติ, น ปฏิลภนฺตีติ อตฺโถ. เอตฺถ กฺยาหนฺติ เอเตสุ กึ อหํ, กึ กโรมีติ อตฺโถ. มคฺคกฺขายีติ ปฏิปทามคฺคกฺขายี. อาจิกฺขตีติ กเถติ. อตฺตนา ปฏิปชฺชมานา มุญฺเจยฺยุนฺติ ปฏิปชฺชนฺตา สยํ ^๒- มุญฺเจยฺยุํ. อตีตํ อุปาทายาติ อตีตํ ปฏิจฺจ. กถํ ปุเร ^๓- อเปกฺขํ กโรตีติ เกน ปกาเรน อิกฺขํ โอโลกนํ กโรติ. เอวรูโป ^๔- อโหสินฺติ ทีฆรสฺสอณุกถูลาทิวเสน เอวํชาติโก เอวํรูโป อภวึ. ตตฺถ นนฺทึ สมนฺนาเนตีติ ตสฺมึ รูปารมฺมเณ ตณฺหํ สมฺมา อานยติ อุปเนติ. เวทนาทีสุปิ เอเสว นโย. "อิติ เม จกฺขู"ติอาทโย วตฺถุอารมฺมณวเสน ตณฺหุปฺปตฺตึ ทสฺเสนฺโต อาห. อิติ รูปาติ ^๕- เอวํรูปา อิติ. ตตฺถ ฉนฺทราคปฏิพทฺธนฺติ เตสุ จกฺขุรูเปสุ ทุพฺพลสงฺขาโต ฉนฺโท จ พลวสงฺขาโต ราโค จ, เตน ฉนฺทราเคน ปฏิพทฺธํ อลฺลีนํ. วิญฺญาณนฺติ ชวนจิตฺตํ. ฉนฺทราคปฏิพทฺธตฺตา วิญฺญาณสฺสาติ ตสฺส ชวนจิตฺตสฺส ^๖- ฉนฺทราเคน พทฺธภาวา. ตทภินนฺทตีติ ตํ อารมฺมณํ ตณฺหาวเสน อภินนฺทติ. ^๗- ตณฺหาวเสเนว ตํ อภินนฺทนฺโต. ^๗- ยานิสฺส ตานีติ ยานิ อสฺส ตานิ. ปุพฺเพติ อตีเต. สทฺธินฺติ เอกโต. หสิตลปิตกีฬิตานีติ ทนฺตวิทํสาทิหสิตานิ จ, วจีเภทํ กตฺวา ลปิตานิ จ, กายขิฑฺฑาทิกีฬิตานิ จ. ตทสฺสาเทตีติ ตํ อสฺสาทยติ อสฺสาทํ วินฺทติ สาทิยติ. ตํ นิกาเมตีติ ตํ นิกามยติ ปจฺจาสึสติ. วิตฺตึ อาปชฺชตีติ ตุฏฺฐึ ปาปุณาติ. สิยนฺติ ภเวยฺยํ. อปฺปฏิลทฺธสฺส ปฏิลาภายาติ อปฺปตฺตสฺส ปาปุณนตฺถาย. จิตฺตํ ปณิทหตีติ จิตฺตํ ฐเปติ. เจตโส ปณิธานปจฺจยาติ จิตฺตสฺส ฐปนการณา. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. เอกนฺตนิฏฺฐํ, สตตนิฏฺฐนฺติ ^๒ ฉ.ม. มยํ ^๓ สี.,ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ @^๔ ฉ.ม. เอวํรูโป. เอวมุปริปิ ^๕ ฉ.ม. รูปาตีติ ^๖ ฉ.ม. ชวนวิญฺญาณสฺส ^๗-๗ ฉ.ม. @อิเม ปาฐา น ทิสฺสนฺติ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๕ หน้าที่ ๑๐๕. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=45&page=105&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=45&A=2412&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=45&A=2412&modeTY=2&pagebreak=1#p105