อรรถกถาเล่มที่ ๔ หน้าที่ ๑๐๖.

[๕๔-๖๐] อนฺตสญฺญี โลกสฺมึ วิหรตีติ ปฏิภาคนิมิตฺตํ จกฺกวาฬปริยนฺตํ อวฑฺเฒตฺวา ตํ "โลโก"ติ คเหตฺวา อนฺตสญฺญี โลกสฺมึ วิหรติ, จกฺกวาฬปริยนฺตํ กตฺวา วฑฺฒิตกสิโณ ^๑- ปน อนนฺตสญฺญี โหติ, อุทฺธมโธ อวฑฺเฒตฺวา ปน ติริยํ วฑฺเฒตฺวา อุทฺธมโธ อนฺตสญฺญี ติริยํ อนนฺตสญฺญี. ตกฺกีวาโท วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพ. อิเม จตฺตาโรปิ อตฺตนา ทิฏฺฐปุพฺพานุสาเรเนว ทิฏฺฐิยา คหิตตฺตา ปุพฺพนฺตกปฺปิเกสุ ปวิฏฺฐา. อมราวิกฺเขปวาทวณฺณนา [๖๑] น มรตีติ อมรา. กา สา? "เอวนฺติปิ เม โน"ติ อาทินา นเยน ปริยนฺตรหิตา ทิฏฺฐิคติกสฺส ทิฏฺฐิ เจว วาทา ^๒- จ. วิวิโธ เขโปติ วิกฺเขโป, อมราย ทิฏฺฐิยา วาจาย จ วิกฺเขโปติ อมราวิกฺเขโป, โส เอเตสํ อตฺถีติ อมราวิกฺเขปิกา. อปโร นโย, อมรา นาม เอกา มจฺฉชาติ, สา อุมฺมุชฺชนนิมุชฺชนาทิวเสน อุทเก สนฺธาวมานา คเหตุํ น สกฺกา, ^๓- เอวเมว อยํ ปิ วาโท อิโตจิโต จ สนฺธาวติ, คาหํ น อุปคจฺฉตีติ อมราวิกฺเขโปติ วุจฺจติ, โส เอเตสํ อตฺถีติ อมราวิกฺเขปิกา. [๖๒] "อิทํ กุสลนฺ"ติ ยถาภูตํ นปฺปชานาตีติ ทส กุสลกมฺมปเถ ยถาภูตํ นปฺปชานาตีติ อตฺโถ. อกุสเลปิ ทส อกุสลกมฺมปถาว อธิปฺเปตา. โส มมสฺส วิฆาโตติ "มุสา มยา ภณิตนฺ"ติ วิปฺปฏิสารุปฺปตฺติยา มม วิฆาโต อสฺส, ทุกฺขํ ภเวยฺยาติ อตฺโถ. โส มมสฺส อนฺตราโยติ โส มม สคฺคสฺส เจว มคฺคสฺส จ อนฺตราโย อสฺส. มุสาวาทภยา มุสาวาทปริเชคุจฺฉาติ มุสาวาเท โอตฺตปฺเปน เจว หิริยา จ. วาจาวิกฺเขปํ อาปชฺชตีติ วาจาย วิกฺเขปํ อาปชฺชติ. กีทิสํ? อมราวิกฺเขปํ, อปริยนฺตวิกฺเขปนฺติ อตฺโถ. เอวนฺติปิ เม โนติ อาทีสุ "เอวนฺติปิ เม โน"ติ อนิยมิตวิกฺเขโป. ตถาติปิ เม โนติ "สสฺสโต อตฺตา จ โลโก จา"ติ วุตฺตํ สสฺสตวาทํ ปฏิกฺขิปติ. อญฺญถาติปิ เม โนติ สสฺสตโต อญฺญถา ^๔- วุตฺตํ เอกจฺจสสฺสตํ เอกจฺจอสสฺสตํ ^๕- @เชิงอรรถ: ^๑ ก.ม. วฑฺฒิตกสิเณ ^๒ ฉ.ม., อิ. วาจา. ^๓ ฉ.ม. สกฺกาติ @^๔ ม. อญฺญถาปีติ ^๕ ฉ.ม., อิ. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ.

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔ หน้าที่ ๑๐๖. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=4&page=106&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=4&A=2781&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=4&A=2781&modeTY=2&pagebreak=1#p106