อรรถกถาเล่มที่ ๒๗ หน้าที่ ๓๐๓.

เทสิตํ อริยมคฺคํ ตสฺส เทสนานุสาเรน อนุคจฺฉนฺติ ปฏิปชฺชนฺติ. อิเธวาติ อิมสฺมึเยว อตฺตภาเว. เสสํ อุตฺตานเมว. ปญฺจมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา. --------------- ๖. อสุภานุปสฺสีสุตฺตวณฺณนา [๘๕] ฉฏฺเ อสุภานุปสฺสีติ อสุภํ อนุปสฺสนฺตา ทฺวตฺตึสาการวเสน เจว อุทฺธุมาตกาทีสุ คหิตนิมิตฺตสฺส อุปสํหรณวเสน จ กายสฺมึ อสุภํ อสุภาการํ อนุปสฺสกา หุตฺวา วิหรถ. อานาปานสฺสตีติ อานาปาเน สติ, ตํ อารพฺภ ปวตฺตา สติ, อสฺสาสปสฺสาสปริคฺคาหิกา สตีติ อตฺโถ. วุตฺตเญฺหตํ "อานนฺติ อสฺสาโส, โน ปสฺสาโส. ปานนฺติ ปสฺสาโส, โน อสฺสาโส"ติอาทิ. ^๑- โวติ ตุมฺหากํ. อชฺฌตฺตนฺติ อิธ โคจรชฺฌตฺตํ อธิปฺเปตํ. ปริมุขนฺติ อภิมุขํ. สูปฏฺิตาติ สุฏฺุ อุปฏฺิตา. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- อานาปานสฺสติ จ ตุมฺหากํ กมฺมฏฺานาภิมุขํ สุฏฺุ อุปฏฺิตา โหตูติ. อถ วา ปริมุขนฺติ ปริคฺคหิตนิยฺยานํ. วุตฺตเญฺหตํ ปฏิสมฺภิทายํ "ปรีติ ปริคฺคหฏฺโ, มุขนฺติ นิยฺยานฏฺโ, สตีติ อุปฏฺานฏฺโ, เตน วุจฺจติ ปริมุขํ สตินฺ"ติ. ^๒- อิมินา จตุสติปฏฺานโสฬสปฺปเภทา อานาปานสฺสติกมฺมฏฺานภาวนา ทสฺสิตาติ ทฏฺพฺพา. เอวํ สงฺเขเปเนว ราคจริตวิตกฺกจริตานํ สปฺปานํ ปฏิกูลมนสิการ- กายานุปสฺสนาวเสน สมถกมฺมฏฺานํ วิปสฺสนากมฺมฏฺานญฺจ อุปทิสิตฺวา ^๓- อิทานิ สุทฺธวิปสฺสนากมฺมฏฺานเมว เทเสนฺโต "สพฺพสงฺขาเรสุ อนิจฺจานุปสฺสี วิหรถา"ติ อาห. ตตฺถ อนิจฺจํ อนิจฺจลกฺขณํ อนิจฺจานุปสฺสนา อนิจฺจานุปสฺสีติ อิทํ จตุกฺกํ เวทิตพฺพํ. หุตฺวา อภาวโต อุทยพฺพยโยคโต ตาวกาลิกโต นิจฺจปฏิกฺเขปโต จ @เชิงอรรถ: ^๑ ขุ.ปฏิ. ๓๑/๑๖๐/๑๘๓ ^๒ ขุ.ปฏิ. ๓๑/๑๖๔/๑๘๘ ^๓ สี. อุทฺทิตฺวา

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๒๗ หน้าที่ ๓๐๓. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=27&page=303&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=27&A=6688&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=27&A=6688&pagebreak=1#p303