อรรถกถาเล่มที่ ๒๖ หน้าที่ ๔๒๔.

ปริญฺเญยฺยตาย สอุตฺตรานํ กามานํ รูปาทีนญฺจ ปฏิปกฺขภูตํ ตพฺพิธุรสภาวํ นิสฺสรณํ ปญฺญายติ, เอวํ ตํ สภาวานํ ^๑- สพฺเพสมฺปิ สงฺขตธมฺมานํ ปฏิปกฺขภูเตน ตพฺพิธุรสภาเวน นิสฺสรเณน ภวิตพฺพํ. ยญฺเจตํ นิสฺสรณํ, สา อสงฺขตา ธาตุ. กิญฺจิ ภิยฺโย สงฺขตธมฺมารมฺมณํ วิปสฺสนาญาณํ อปิ อนุโลมญาณํ กิเลเส น สมุจฺเฉทวเสน ปชหิตุํ สกฺโกติ. ตถา สมฺมุติสจฺจารมฺมณํ ปฐมชฺฌานาทีสุ ญาณํ วิกฺขมฺภนวเสเนว กิเลเส ปชหติ, น สมุจฺเฉทวเสน. อิติ สงฺขตธมฺมารมฺมณสฺส สมฺมุติสจฺจารมฺมณสฺส จ ญาณสฺส กิเลสานํ สมุจฺเฉทปฺปหาเน อสมตฺถภาวโต เตสํ สมุจฺเฉทปฺปหานกรสฺส อริยมคฺคญาณสฺส ตทุภยวิปรีตสภาเวน อารมฺมเณน ภวิตพฺพํ, สา อสงฺขตา ธาตุ. ตถา "อตฺถิ ภิกฺขเว อชาตํ อภูตํ อกตํ อสงฺขตนฺ"ติ อิทํ นิพฺพานปทสฺส ปรมตฺถโต อตฺถิภาวโชตกํ วจนํ อวิปรีตตฺถํ ภควตา ภาสิตตฺตา. ยํ หิ ภควตา ภาสิตํ, ตํ อวิปรีตตฺถํ ปรมตฺถํ ยถาตํ "สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา, สพฺเพ สงฺขารา ทุกฺขา, สพฺเพ ธมฺมา อนตฺตา"ติ ^๒- ตถา นิพฺพานสทฺโท กตฺถจิ วิสเย ยถาภูตปรมตฺถวิสโย อุปจารมตฺตวุตฺติสพฺภาวโต เสยฺยถาปิ สีหสทฺโท. ^๓- อถ วา อตฺเถว ปรมตฺถโต อสงฺขตา ธาตุ, อิตรํ วา ตพฺพิปรีตวินิมุตฺตสภาวตฺตา เสยฺยถาปิ ปฐวีธาตุ เวทนาติ เอวมาทีหิ นเยหิ ยุตฺติโตปิ ^๔- อสงฺขตาย ธาตุยา ปรมตฺถโต อตฺถิภาโว เวทิตพฺโพ. ตติยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ------------ ๔. จตุตฺถนิพฺพานปฏิสํยุตฺตสุตฺตวณฺณนา [๗๔] จตุตฺเถ อถ โข ภควา เอตมฺถํ วิทิตฺวาติ ตทา กิร ภควตา อเนกปริยาเยน สนฺทสฺสนาทิวเสน นิพฺพานปฏิสํยุตฺตาย ธมฺมเทสนาย กตาย @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ผรุสภาวานํ ^๒ องฺ.ติก. ๒๐/๑๓๗/๒๗๘ อาทิ, ขุ.ธ. ๒๕/๒๗๗-๙/๖๔, @ขุ,มหา. ๒๙/๑๓๑/๑๑๑ (สฺยา) ^๓ สี. สมยสทฺโท ^๔ ม. อตฺถโตปิ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้าที่ ๔๒๔. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=26&page=424&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=26&A=9479&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=26&A=9479&modeTY=2&pagebreak=1#p424