อรรถกถาเล่มที่ ๒ ภาษาบาลี อักษรไทย
วินย.อ. (สมนฺต.๒)
หน้าที่ ๓๑๖-๓๑๘.

หน้าที่ ๓๑๖.
                อุรโค ชิณฺณมิว ตจํ ปุราณนฺติ ๑-
     อิมํ คาถมภาสิ ฯ ตตฺถ ปฐมคาถา ธมฺมปเท สงฺคหํ อารุฬฺหา
ทุติยา สุตฺตนิปาเต วตฺถุ ปน วินเยติ ฯ อถ ภควา ธมฺมํ
เทเสนฺโตเยว ตสฺสา เทวตาย วสนฏฺฐานํ อาวชฺเชนฺโต ปฏิรูปํ ฐานํ
ทิสฺวา คจฺฉ เทวเต อมุกสฺมึ โอกาเส รุกฺโข วิวิตฺโต ตสฺมึ
อุปคจฺฉาติ อาห ฯ โส กิร รุกฺโข น อาฬวีรฏฺเฐ เชตวนสฺส
อนฺโตปริกฺเขเป ยสฺส เทวปุตฺตสฺส ปริคฺคโห อโหสิ โส จุโต
ตสฺมา วิวิตฺโตติ วุตฺโต ฯ ตโต ปฏฺฐาย จ ปน สา เทวตา
สมฺมาสมฺพุทฺธโต ลทฺธปริหารา พุทฺธูปฏฺฐายิกา อโหสิ ฯ ยทา
เทวตาสมาคโม โหติ มเหสกฺขเทวตาสุ อาคจฺฉนฺตีสุ อญฺญา
อปฺเปสกฺขา เทวตา ยาว มหาสมุทฺทจกฺกวาฬปพฺพตา ตาว
ปฏิกฺกมนฺติ ฯ อยํ ปน อตฺตโน วสนฏฺฐาเน นิสีทิตฺวาว ธมฺมํ
สุณาติ ฯ ยํปิ ปฐมยาเม ภิกฺขู ปญฺหํ ปุจฺฉนฺติ มชฺฌิมยาเม
เทวตา ตํ สพฺพํ ตตฺเถว นิสีทิตฺวา สุณาติ ฯ จตฺตาโร
มหาราชาโนปิ ภควโต อุปฏฺฐานํ อาคนฺตฺวา คจฺฉนฺตา ตํ เทวตํ
ทิสฺวาว คจฺฉนฺติ ฯ {๙๐} ภูตคามปาตพฺยตายาติ เอตฺถ ภวนฺติ อาหุวนฺติ
จาติ ภูตา ฯ ชายนฺติ วฑฺฒนฺติ ชาตา วฑฺฒิตา วาติ อตฺโถ ฯ
คาโมติ ราสิ ฯ ภูตานํ คาโมติ ภูตคาโม ฯ ภูตาเอว วา คาโม
ภูตคาโม ฯ ปติฏฺฐิตหรตติณรุกฺขาทีนเมตํ อธิวจนํ ฯ ปาตพฺยสฺส
ภาโว ปาตพฺยตา ฯ เฉทนเภทนาทีหิ ยถารุจึ ปริภุญฺชิตพฺพตาติ
อตฺโถ ฯ ตสฺส ภูตคามปาตพฺยตาย ฯ นิมิตฺตตฺเถ ภุมฺมวจนํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑. ขุ. สุ. ๒๕/๓๒๔.
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๑๗.
ภูตคามปาตพฺยตาเหตุ ภูตคามสฺส เฉทนาทิปจฺจยา ปาจิตฺติยนฺติ
อตฺโถ ฯ {๙๑} อิทานิ ตํ ภูตคามํ วิภชิตฺวา ทสฺเสนฺโต ภูตคาโม
นาม ปญฺจ วีชชาตานีติ อาทิมาห ฯ ตตฺถ ภูตคาโม นามาติ
ภูตคามํ อุทฺธริตฺวา ยสฺมึ สติ ภูตคาโม โหติ ตํ ทสฺเสตุํ ปญฺจ
พีชชาตานีติ อาทิมาหาติ อฏฺฐกถาสุ วุตฺตํ ฯ เอวํ สนฺเตปิ ยานิ วา
ปนญฺญานิปิ อตฺถิ มูเล ชายนฺตีติ อาทีนิ น สเมนฺติ ฯ น หิ
มูลพีชาทีนิ มูลาทีสุ ชายนฺติ มูลาทีสุ ชายมานานิ ปน ตานิ
พีชานิ ตสฺมา เอวเมตฺถ วณฺณนา เวทิตพฺพา ฯ ภูตคาโม นามาติ
วิภชิตพฺพปทํ ฯ ปญฺจาติ ตสฺส วิภาคปริจฺเฉโท ฯ พีชชาตานีติ
ปริจฺฉินฺนธมฺมนิทสฺสนํ ฯ ตสฺสตฺโถ พีเชหิ ชาตานีติ พีชชาตานิ ฯ
รุกฺขาทีนํ เอตํ อธิวจนํ ฯ อปโร นโย ฯ พีชานิ จ ตานิ
ชาตานิ จ ปสุตานิ นิพฺพตฺตปณฺณมูลานีติ พีชชาตานิ ฯ
เอเตน อลฺลวาลิกาทีสุ ฐปิตานํ นิพฺพตฺตปณฺณมูลานํ สิงฺคเวราทีนํ
สงฺคโห กโต โหติ ฯ อิทานิ เยหิ พีเชหิ ชาตตฺตา รุกฺขาทีนิ
พีชชาตานีติ วุตฺตานิ ตานิ ทสฺเสนฺโต มูลพีชนฺติ อาทิมาห ฯ
เตสํ อุทฺเทโส ปากโฏเอว ฯ นิทฺเทเส ยานิ วา ปนญฺญานิปิ
อตฺถิ มูเล ชายนฺติ มูเล สญฺชายนฺตีติ เอตฺถ พีชโต นิพฺพตฺตนพีชํ
ทสฺสิตํ ฯ ตสฺมา เอวเมตฺถ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพ ยานิ วา ปนญฺญานิปิ
อตฺถิ อาลุวกเสรุกมลุปฺปลปุณฺฑรีกกุวลยกณฺฑปาฏลีมูลาทิเภเท
มูเล คจฺฉวลฺลีรุกฺขาทีนิ ชายนฺติ สญฺชายนฺติ ตานิ ยมฺหิ มูเล
ชายนฺติ เจว สญฺชายนฺติ จ ตญฺจ ปาลิยํ วุตฺตํ หลิทฺทาทิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๑๘.
สพฺพํปิ เอตํ มูลพีชํ นามํ ๑- ฯ เอส นโย ขนฺธพีชาทีสุ ฯ เย ๒- วา
ปน พีเชสุ ปเนตฺถ อมฺพาฏกอินฺทสาลนุหิปาลิภทฺทกณฺณิการาทีนิ
ขนฺธพีชานิ อมฺพิลวลฺลี จตุรสฺสวลฺลี กณเวราทีนิ ผลุพีชานิ
มกจิสุมนชยสุมนาทีนิ อคฺคพีชานิ อมฺพชมฺพูปนสฏฺฐิอาทีนิ พีชพีชานีติ
ทฏฺฐพฺพานิ ฯ {๙๒} อิทานิ ยํ วุตฺตํ ภูตคามปาตพฺยตาย ปาจิตฺติยนฺติ
ตตฺถ สญฺญาวเสน อาปตฺตานาปตฺติเภทํ ปาตพฺยตาเภทญฺจ ทสฺเสนฺโต
พีเช พีชสญฺญีติ อาทิมาห ฯ ตตฺถ ยถา สาลีนญฺเจว โอทนํ
ภุญฺชตีติ อาทีสุ สาลีตณฺฑุลานํ โอทโน สาลีนํ โอทโนติ วุจฺจติ
เอวํ พีชโต สมฺภูโต ภูตคาโม พีชนฺติ วุตฺโตติ เวทิตพฺโพ ฯ
ยํ ปน พีชคามภูตคามสมารมฺภา ปฏิวิรโตติ อาทีสุ วุตฺตํ
ภูตคามปริโมจนํ กตฺวา ฐปิตพีชํ ตํ ทุกฺกฏวตฺถุ ฯ อถวา ยเทตํ
ภูตคาโม นามาติ สิกฺขาปทวิภงฺคสฺส อาทิปทํ เตน สทฺธึ โยเชตฺวา
ยํ พีชํ ภูตคาโม นาม โหติ ตสฺมึ พีเช พีชสญฺญี สตฺถกาทีนิ คเหตฺวา
สยํ วา ฉินฺทติ อญฺเญน วา เฉทาเปติ  ปาสาณาทีนิ คเหตฺวา สยํ วา
ภินฺทติ อญฺเญน วา เภทาเปติ อคฺคึ อุปสํหริตฺวา สยํ วา ปจติ
อญฺเญน วา ปจาเปติ อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสาติ เอวเมตฺถ
อตฺโถ เวทิตพฺโพ ฯ ยถารุตํ ปน คเหตฺวา ภูตคามวินิมุตฺตสฺส
พีชสฺส ฉินฺทนาทิเภทาย ปาตพฺยตาย ปาจิตฺติยํ น วตฺตพฺพํ ฯ
     อยํ เหตฺถ วินิจฺฉยกถา ฯ ภูตคามํ วิโกเปนฺตสฺส ปาจิตฺติยํ ฯ
ภูตคามปริโมจิตํ ปญฺจวิธํปิ วีชคามํ วิโกเปนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑. อิโต ปรํ อิติสทฺโท อิจฺฉิตพฺโพ.  ๒. ยานิ.


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๒ หน้าที่ ๓๑๖-๓๑๘.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=2&page=316&pages=3&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=2&A=6651&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=2&A=6651&modeTY=2&pagebreak=1#p316