อรรถกถาเล่มที่ ๑๓ หน้าที่ ๒๔๓.

ปริวทิตทีนวตฺตา ปวีกสิณาทีสุ ^๑- อญฺตรํ อุคฺฆาเฏตฺวา รูปนิสฺสรเณ อากาเส จิตฺตํ อุปสํหรโต อปฺปกสิเรเนว ตตฺถ จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ, อิติ กรุณา อากาสานญฺจายตนสฺส อุปนิสฺสโย โหติ, น ตโต ปรํ, ตสฺมา อากาสานญฺจายตนปรมาติ วุตฺตา. มุทิตาวิหาริสฺส ปน เตน เตน ปาโมชฺชการเณน อุปฺปนฺนปาโมชฺชสตฺตานํ วิญฺาณํ สมนุปสฺสนฺตสฺส มุทิตาย ปวตฺติสมฺภวโต วิญฺาณคฺคหณปริจิตํ โหติ, อถสฺส อนุกฺกมาธิคตํ อากาสานญฺจายตนํ อติกฺกมฺม อากาสนิมิตฺตโคจเร วิญฺาเณ จิตฺตํ อุปสํหรโต อปฺปกสิเรเนว ตตฺถ จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ, อิติ มุทิตา วิญฺาณญฺจายตนสฺส อุปนิสฺสโย โหติ, น ตโต ปรํ, ตสฺมา วิญฺาณญฺจายตนปรมาติ วุตฺตา. อุเปกฺขาวิหาริสฺส ปน "สตฺตา สุขิตา วา โหนฺตุ, ทุกฺขโต วา วิมุจฺจนฺตุ, สมฺปตฺตสุขโต วา มา วิคจฺฉนฺตูติ ^๒- อาโภคาภาวโต สุขทุกฺขาทิปรมตฺถคาหวิมุข- สมฺภวโต อวิชฺชมานคฺคหณทุกฺขจิตฺตํ ^๓- โหติ, อถสฺส ปรมตฺถคาหโต วิมุขภาวปริจิตจิตฺตสฺส ^๔- ปรมตฺถโต อวิชฺชมานคฺคหณทุกฺขจิตฺตสฺส ^๕- จ อนุกฺกมาธิคตํ วิญฺาณญฺจายตนํ สมติกฺกมฺม สมฺภวโต อวิชฺชมาเน ปรมตฺถภูตสฺส วิญฺาณสฺส อภาเว จิตฺตํ อุปสํหรโต อปฺปกสิเรเนว ตตฺถ จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ, อิติ อุเปกฺขา อากิญฺจญฺายตนสฺส อุปนิสฺสโย โหติ, น ตโต ปรํ, ตสฺมา อากิญฺจญฺายตนปรมาติ วุตฺตา เทสนาปริโยสาเน ปญฺจสตา ภิกฺขู อรหตฺตํ ปตฺตาติ. ๕. สงฺคารวสุตฺตวณฺณนา [๒๓๖] ปญฺจเม ปเควาติ ปมญฺเว. กามราคปริยุฏฺิเตนาติ กามราคคหิเตน. กามราคปเรเตนาติ กามราคานุคเตน. นิสฺสรณนฺติ ติวิธํ กามราคสฺส นิสฺสรณํ วิกฺขมฺภนนิสฺสรณํ ตทงฺคนิสฺสรณํ สมุจฺเฉทนิสฺสรณนฺติ. ตตฺถ อสุเภ @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ปฏิวิทิตรูปาทีนวสฺส จตูสุ ปถวีกสิณาทีสุ, ก. ปริวิทิตรูปาทีนํ จตูสุ @ปวีกสิณาทีสุ ^๒ สี.,ก. วิยุชฺชึสูติ ^๓ สี. อวิชฺชมานคฺคหเณน มุตฺตํ จิตฺตํ, @ก. อวิชฺชมานคฺคหเณน ทุกฺขจิตฺตํ ^๔ สี. ปรมตฺถคาหวิมุขภาวโต ปวิวิตฺตจิตฺตสฺส @^๕ สี...มุตฺตจิตฺตสฺส

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๓ หน้าที่ ๒๔๓. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=13&page=243&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=13&A=5285&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=13&A=5285&pagebreak=1#p243