อรรถกถาเล่มที่ ๑๓ หน้าที่ ๑๑๔.

ทินฺนปฏิสนฺธิมูลกมฺปิ มหาปริฬาหํ ทุกฺขํ อุปฺปชฺชติ. เอวเมตสฺส ทุวิธสฺสาปิ ทุกฺขสฺส วเสน องฺคารกาสุ วิย มหาปริฬาหาติ ทิฏฺา โหนฺติ. ทายนฺติ อฏวึ. ปุรโตปิ กณฺฏโกติ ปุริมปสฺเส วิชฺฌิตุกาโม วิย อาสนฺนฏฺาเนเยว ิตกณฺฏโก. ปจฺฉโตติอาทีสุปิ เอเสว นโย. เหฏฺา ปน ปาเทหิ อกฺกนฺตฏฺานสฺส สนฺติเก, น อกฺกนฺตฏฺาเนเยว. ^๑- เอวํ โส กณฺฏกคพฺภํ ปวิฏฺโ วิย ภเวยฺย. มา มํ กณฺฏโกติ มา มํ กณฺฏโก วิชฺฌีติ กณฺฏกเวธํ รกฺขมาโน. ทนฺโธ ภิกฺขเว สตุปฺปาโทติ สติยา อุปฺปาโทเยว ทนฺโธ, อุปฺปนฺนมตฺตาย ปน ตาย กาจิ กิเลสา นิคฺคหิตาว โหนฺติ, น สณฺาตุํ สกฺโกนฺติ. จกฺขุทฺวารสฺมึ หิ ราคาทีสุ อุปฺปนฺเนสุ ทุติยชวนวาเรน ^๒- "กิเลสา เม อุปฺปนฺนา"ติ ตฺวา ตติเย ชวนวาเร สํวรชวนํเยว ชวติ. อนจฺฉริยํ เจตํ, ยํ วิปสฺสโก ตติเย ชวนวาเร กิเลเส นิคฺคเณฺหยฺย. จกฺขุทฺวาเร ปน อิฏฺารมฺมเณ อาปาถคเต ภวงฺคํ อาวฏฺเฏตฺวา อาวชฺชนาทีสุ อุปฺปนฺเนสุ โวฏฺพฺพนานนฺตรํ สมฺปตฺตกิเลสชวนวารํ นิวตฺเตตฺวา กุสลเมว อุปฺปาเทติ. อารทฺธวิปสฺสกานํ หิ อยมานิสํโส ภาวนาปฏิสงฺขาเน ปติฏฺิตภาวสฺส. อภิหฏฺุํ ปวาเรยฺยุนฺติ สุทินฺนตฺเถรสฺส วิย รฏฺปาลกุลปุตฺตสฺส วิย จ กาเยน วา สตฺต รตนานิ อภิหริตฺวา วาจาย วา "อมฺหากํ ธนโต ยตฺตกํ อิจฺฉสิ, ตตฺตกํ คณฺหา"ติ วทนฺตา ปวาเรยฺยุํ. อนุทหนฺตีติ สรีเร ปลิเวิตตฺตา อุณฺหปริฬาหํ ชเนตฺวา อนุทหนฺติ, สญฺชาตเสเท วา สรีเร ลคฺคนฺตา อนุเสนฺตีติปิ อตฺโถ. ยํ หิ ตํ ภิกฺขเว จิตฺตนฺติ อิทํ ยสฺมา จิตฺเต อนาวฏฺฏนฺเต ปุคฺคลสฺส อาวฏฺฏนํ นาม นตฺถิ. เอวรูปญฺหิ จิตฺตํ อนาวฏฺฏนฺติ, ^๓- ตสฺมา วุตฺตํ. อิติ อิมสฺมึ สุตฺเต วิปสฺสนาพลเมว ทีปิตํ. @เชิงอรรถ: ^๑ สี.,ก. อกฺกนฺตฏฺาเนเยว วา ^๒ ม. ทุติยชวนวาเร @^๓ สี. เอวรูปญฺจ จิตฺตํ น วตฺตติ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๓ หน้าที่ ๑๑๔. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=13&page=114&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=13&A=2484&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=13&A=2484&pagebreak=1#p114